Dit rapport is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding. Hoeveel EVC s in de GGZ?

Transcriptie

1 Dit rapport is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen worden gebruikt met bronvermelding. Hoeveel EVC s in de GGZ? Een overzicht en analyse van kwantitatieve gegevens om het potentiële gebruik van het erkennen van Elders Verworven Competenties (EVC s) in de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) te schatten Dr. L.F.J. van der Velden Dr. R.S. Batenburg

2 ISBN Telefoon Fax NIVEL, Postbus 1568, 3500 BN UTRECHT Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het NIVEL te Utrecht. Het gebruik van cijfers en/of tekst als toelichting of ondersteuning in artikelen, boeken en scripties is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld.

3 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Aanleiding Onderzoeksvragen Methoden en dataverzameling Leeswijzer Resultaten Inleiding Welke opleidingen en zijn er in de GGZ? Hoeveel personen volgen deze GGZ-opleidingen? Bestaat er al een EVC-traject voor deze GGZ-opleidingen? Hoeveel mensen werken in deze GGZ-? Hoeveel mensen komen in aanmerking voor een EVC-traject? Conclusies I. Presentatie voorlopige resultaten 25 II. Relatie CONO-schema 41 Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL

4 4 Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL 2014

5 1. Inleiding 1.1. Aanleiding Een EVC-traject kan gedefinieerd worden als een kort evaluatie-traject waarbij kandidaten worden beoordeeld op hun kennis en vaardigheden waarvoor ze geen formele diploma s bezitten. In het geval iemand door werk- en leerervaringen een competentie heeft verworven die niet erkend is op basis van hun formele diploma s, dan kan zo'n competentie alsnog gecertificeerd worden. Dit kan leiden tot korting op de opleidingsduur van een vervolgopleiding, of tot het alsnog voldoen aan de voorwaarden om voor een bepaalde functie in aanmerking te komen. Er is nog weinig bekend over de inzet van Eerder Verworven Competenties (EVC s) als arbeidsmarkt- en scholingsinstrument in het GGZ-werkveld. Voor werkzoekende en werknemers lijken EVC s grote voordelen te hebben. Ook op macroniveau worden EVC s gezien als deeloplossing voor knelpunten op de arbeidsmarkt. Het is echter de vraag of voor alle type, opleidingen en instellingen EVC s meerwaarde hebben. Deze vraag geldt specifiek voor het GGZ-werkveld, waarbinnen EVC s nog weinig worden toegepast. Het bovenstaande heeft tot de vraag bij GGZ Nederland geleid of het zinvol is beleid te ontwikkelen ten aanzien van de inzet van trajecten voor het erkennen van Eerder Verworven Competenties (EVC s) in het GGZ-werkveld. Om een antwoord op deze vraag te krijgen hebben Cinop en NIVEL van GGZ Nederland de opdracht gekregen om kwantitatief en kwalitatief onderzoek te verrichten. Dit deelrapport doet verslag van het kwantitatieve onderzoek dat het NIVEL heeft verricht. Het NIVEL-onderzoek richt zich op het afbakenen en empirisch in kaart brengen van de arbeidsmarkt van de GGZ-sector op basis van bestaande statistieken en databestanden. In het bijzonder wordt een inschatting gemaakt van de (potentiële) omvang van opleidingen (en ) waar EVC s binnen de GGZ toegepast zouden kunnen worden. Hiermee is input gegeven voor onderzoek waarmee geïnventariseerd wordt wat de huidige ervaringen zijn met EVC s in de publieke sector, en wat de verwachtingen van de verschillende stakeholders in de GGZ zijn. Dit is het kwalitatieve onderzoek dat door Cinop is uitgevoerd. Tezamen geven beide onderzoeken kennis en inzicht aan GGZ Nederland om te bepalen welke rol zij kan spelen om de inzet van EVC s onder haar leden eventueel te gaan ondersteunen en/of te borgen. In het Cinop-rapport Evc in de ggz. Een onderzoek naar nut en noodzaak van evc voor instellingen in de geestelijke gezondheidszorg wordt overigens verslag gedaan van het gehele door Cinop uitgevoerde kwalitatieve onderzoek, plus de belangrijkste uitkomsten van het door het NIVEL uitgevoerde kwantitatieve onderzoek. Het voor u liggende rapport is daarbij vooral bedoeld als document waarin, meer dan in het Cinop-rapport, verantwoording afgelegd wordt over het kwantitatieve onderzoek. Bovendien bevat het enkele additionele gegevens Onderzoeksvragen De centrale vraagstelling van het kwantitatieve onderzoek kan samengevat worden als: Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL

6 Hoofdstuk 1: Inleiding Wat is de omvang van de huidige en toekomstige opleidingen en binnen het GGZ-werkveld waarbinnen er mogelijke gebruik is, of kan zijn, van EVC-trajecten? Omdat de huidige en toekomstige situatie een belangrijk onderscheid vormt, is de hoofdvraag opgedeeld in twee deelvragen: 1. Op welke GGZ- en GGZ-opleidingen zouden EVC-trajecten in potentie van toepassing kunnen zijn? Voor deze deelvraag zijn de volgende subvragen opgesteld: Welke opleidingen en zijn er in de GGZ? Hoeveel personen volgen de geselecteerde GGZ-opleidingen? Bestaan er nu al EVC-trajecten voor die opleidingen, zo ja welke? Hoeveel personen werken in de geselecteerde GGZ-? Voor welke opleidingen hebben we indicaties dat daar nu of in de toekomst EVCtrajecten voor ontwikkeld zullen/kunnen worden? De antwoorden op de voorgaande vragen vormen de basis voor het beantwoorden van de tweede deelvraag: 2. Gegeven deze voorgaande afbakening, hoe groot zou dan deze potentiele arbeidsmarkt van GGZ- en -opleidingen in Nederland zijn waar EVC-trajecten mogelijk gebruikt kunnen gaan worden? 1.3. Methoden en dataverzameling Om een antwoord op de hiervoor geformuleerde vragen te verkrijgen is gebruik gemaakt van verschillende bronnen, landelijke representatieve arbeidsmarktdata, standaarden en methoden. Voor het bepalen van welke opleidingen en relevant zijn voor de GGZ-sector, is eerst gekeken naar het zogeheten CONO-schema. Omdat dit CONOschema alleen gericht is opleidingen die leiden tot een zogeheten BIG-beroep, moest dit schema aangevuld worden met opleidingen en zonder BIGerkenning. Deze aanvullingen zijn gedaan aan de hand van gegevens over onderverdelingen van opleidingen en in de diverse statistieken. Vervolgens is nagegaan hoeveel mensen een relevante opleiding volgen door te kijken naar diverse onderwijsstatistieken. De belangrijkste daarbij zijn die het CBS ( MBO; geslaagden naar gedetailleerde opleidingsrichting en Hoger beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs; afgestudeerden ). Wat betreft de psychologische en de verpleegkundig specialisten zijn gegevens gebruikt uit het rapport Het arbeidsaanbod van psychologen, orthopedagogen en verpleegkundig specialisten GGZ in 2012 van het NIVEL. Het aantal werkzame personen is afgeleid van zowel gegevens van het CBS ( Medisch geschoolden; arbeidspositie, positie in de werkkring, naar beroep ), AZWinfo ( Nationale data; Werkgelegenheid naar kwalificatieniveau (15) ) als het rapport Het arbeidsaanbod van psychologen, orthopedagogen en verpleegkundig specialisten GGZ in 2012 van het NIVEL. 6 Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL 2014

7 Hoofdstuk 1: Inleiding Voor het inventariseren van bestaande EVC-trajecten tenslotte, is gebruikt gemaakt van het Kenniscentrum EVC dat een register onderhoudt waarin alle erkende EVC-trajecten zijn terug te vinden. Daarnaast is gebruik gemaakt van enquêtedata die zijn verzameld in het kader van het Programma Arbeid in Zorg en Welzijn (AZW). Gebruik is gemaakt van de enquêtes die in 2009 en 2011 onder een representatieve groep werknemers in de sector zorg en welzijn is gehouden, en waarin enkele vragen zijn gesteld die als indicator kunnen dienen voor het EVC-potentieel van bepaalde opleidingen die als behorend tot het GGZ-werkveld zijn gedefinieerd Leeswijzer De kern van dit rapport wordt gevormd door de resultaten waarmee de deelvragen van deze studie worden beantwoord (hoofdstuk 2). De bijlagen bevatten een presentatie van de voorlopige resultaten die in mei 2013 is gepresenteerd (bijlage I) en een gedetailleerde beschrijving van hoe op basis van het zogeheten CONO-schema een totaal overzicht is gemaakt van alle relevante opleidingen en in de GGZ-sector (bijlage II). Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL

8 2. Resultaten 2.1. Inleiding In dit hoofdstuk worden één voor één de deelvragen beantwoord die in hoofdstuk 1 zijn geformuleerd. Daarbij is voor elke deelvraag één samenvattende tabel is gemaakt, die besproken wordt aan de hand van een korte begeleidende tekst. Voor de leesbaarheid staat de begeleidende tekst op de even pagina en de tabel op een oneven pagina, zodat tekst en tabel tegenover elkaar staan Welke opleidingen en zijn er in de GGZ? Een belangrijke bron voor het antwoord op deze vraag, is het zogeheten schema van het Coördinerend Orgaan Nascholing en Opleiding in de GGZ (CONO). De versie van 29/3/2012 die bij het CONO op de website stond (zie Bijlage II), is daarbij door ons bestudeerd. Het CONO-schema heeft een aantal beperkingen. 1 Het betreft enkel die (kandidaat) BIG-beroep zijn. Maar er zijn een aantal belangrijke niet-big- in de GGZ. 2 Daarbij komt dat het ook niet helemaal volledig is wat betreft de BIG-. Het artikel 34 beroep Verzorgende IG ontbreekt. Dat beroep ontbreekt waarschijnlijk omdat er überhaupt geen cluster van verzorgende/helpende is opgenomen. 3 Er ontbreken enkele relevante MBO- en HBO-opleidingen, bijvoorbeeld de MBOopleiding Verpleging, die naast de HBO-opleiding Verpleegkunde ook toegang geeft tot een artikel 3 BIG-registratie als Verpleegkundige. Voor dit onderzoek hebben we een aangevuld schema gemaakt. Op de eerste plaats is het cluster verpleegkundige herbenoemd tot het cluster verzorgende en verpleegkundige. Daarin hebben ook de helpende een plaats gekregen. Verder zijn voor vrijwel alle cluster één of meerdere opleidingen toegevoegd. Ook zijn een groot aantal niet-big erkende toegevoegd. In totaal zijn er nu 21 initiële opleidingen en 5 vervolgopleidingen geïdentificeerd die relevant zijn voor de GGZ. Daarbij geldt dat er zowel bij de initiële als de vervolgopleidingen sprake kan zijn van een specifieke GGZ-differentiatie. In totaal zijn er vanwege de 21 initiële opleidingen ook 21 (basis) geïdentificeerd, waarbij een aantal van deze (basis) soms samengevat kunnen worden met één overkoepelende beroepsaanduiding. Voor de verpleegkundigen is bijvoorbeeld onderscheid gemaakt tussen de MBO-opleiding en de HBO-opleiding, terwijl ze allebei toegang geven tot de BIG-registratie Verpleegkundige. Binnen organisaties wordt echter met zekere regelmaat expliciet onderscheid gemaakt tussen Verpleegkundigen niveau 4 (de MBO-verpleegkundigen) en 5 (de HBO-verpleegkundigen). Naast de 21 (basis) zijn er nog 10 gespecialiseerde. De nevenstaande Tabel 1 geeft het antwoord op de deelvraag van deze paragraaf. 8 Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL 2014

9 Tabel 1: Overzicht relevante opleidingen en voor de GGZ Clusters Verzorgende en verpleegkundige Opleidingen Beroepen Voor Niet-BIG-, niet GGZ-specifiek Niet-BIG-, niet GGZ-specifiek Voor BIG-basis, niet-ggz-specifiek Voor BIG-basis, GGZ-specifiek Voor BIG-specialisaties, niet-ggz-specifiek Voor BIG-specialisaties, GGZ-specifiek BIG-basis, niet-ggz-specifiek BIG-basis, GGZ-specifiek BIG-specialisaties, niet-ggz-specifiek BIG-specialisaties, GGZ-specifiek MBO Zorghulp Zorghulp (niet-big), niveau 1 MBO Helpende Helpende (niet-big), niveau 2 MBO Verzorgende Verzorgende (niet-big), niveau 3 Met diff. Individuele Gezondheidszorg MBO Verpleging HBO Verpleging HBO Master Advance Nurse Practice HBO MANP, Differentiatie GGZ Verzorgende IG (art. 34) Verpleegkundige (art. 3), niveau 4 Verpleegkundige (art. 3), niveau 5 Verpleegkundig Specialist (art. 14) Verpleegkundig Specialist GGZ (art. 14) Hoofdstuk 2: Resultaten Profielen CONO-profielen voor BIGbasis Verpleegkundige (art. 3): - GGz Kind & Jeugd - GGz Volwassenen - GGz Ouderen Medische WO Geneeskunde Geneeskundige vervolgopleiding Geneeskundige vervolgopl. Psychiatrie Arts (art. 3) Arts (art. 3): Geneeskundig specialist (art. 14) - Arts verslavingszorg Psychiater (art. 14) Psychologische Psychotherapeutische Agogische Vaktherapeutische HBO Toegepaste Psychologie HBO Pedagogiek WO Psychologie WO Pedagogiek WO Gezondheidswetenschappen Plus opleiding GZ-psycholoog Plus vervolgopl. Klinisch psycholoog Plus vervolgopl. Klinisch neuropsycholoog HBO-Psycholoog (niet-big) HBO-Pedagoog (niet-big) WO-Psycholoog (niet-big) WO-Pedagoog (niet-big) Gezondheidswetenschapper (niet-big) GZ-psycholoog (art. 3) Klinisch psycholoog (art. 14) Klinisch neuropsycholoog (art. 14) GZ-psycholoog (art. 3): - GGz Ouderen - Verslavingszorg - Eerste lijnspsychologie - Forensische psychologie WO Psychologie Psychotherapeut (art. 3): WO Pedagogiek - GGz Kind & Jeugd WO Gezondheidswetenschappen - GGz Ouderen WO Geneeskunde Plus opleiding Psychotherapeut Psychotherapeut (art. 3) MBO Soc. Pedagogisch Werk MBO Maatschappelijke en Soc.-jur. D.verl. MBO Maatschappelijk Werk MBO Soc.-cultureel Werk HBO Soc. Pedagogische Hulpverlening HBO Maatschappelijk Werk en D.verl. HBO Culturele en Maatschappelijke Vorming Met differentiatie GGZ Agoog (niet-big), SPW, niveau 3 en 4 Agoog (niet-big), MSD, niveau 3 en 4 Agoog (niet-big), MW, niveau 3 en 4 Agoog (niet-big), SCW, niveau 4 Agoog (niet-big), SPH, niveau 5 Agoog (niet-big), MWD, niveau 5 Agoog (niet-big), CMV, niveau 5 GGZ-agoog (art. 34?) GGZ-agoog (art. 34?): - Verslavingszorg HBO Kunstzinnige therapie HBO Creatieve Therapie HBO Psychomotorische Therapie WO Bewegingswetenschappen Vaktherapeut (niet-big), KT, niveau 5 Vaktherapeut (niet-big), CT, niveau 5 Vaktherapeut (niet-big), PMT, niveau 5 Vaktherapeut (niet-big), BW, niveau 6 GZ-vaktherapeut (art. 34?): - GGz Kind & Jeugd - GGz Ouderen - Verslavingszorg Met differentiatie GGZ GZ-vaktherapeut (art. 34?) - Forensische psychologie NB: vervolgopl. = vervolgopleiding; Soc. = Sociaal; jur. = juridisch; D.verl. = Dienstverlening; diff. = differentiatie; art. 34? = artikel 34-status is aangevraagd; Rood: GGZ-specifieke opleidingen/; Vet: officieel erkende BIG-specialisaties. Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL

10 Hoofdstuk 2: Resultaten 2.3. Hoeveel personen volgen deze GGZ-opleidingen? Om te bepalen hoeveel personen deze opleidingen volgen, is vooral gekeken naar CBS gegevens. Maar voor een aantal specifieke opleidingen zijn andere bronnen gebruikt, waaronder gegevens van het CONO en van het NIVEL. Om de omvang van de opleidingen te kwantificeren, is gekeken naar het aantal gediplomeerden per jaar. Dat is een waarde die vergeleken kan worden voor alle opleidingen, omdat verschillen in de lengte van de opleidingen dan geen rol spelen. Het aantal gediplomeerden is daarbij relevanter voor de arbeidsmarkt dan het aantal eerstejaars. De meest omvangrijke opleiding wat betreft het aantal gediplomeerden per jaar is de opleiding MBO Sociaal Pedagogisch Werk, waar per jaar ongeveer mensen gediplomeerd uitstromen. Ook de andere agogische opleidingen laten een relatief groot aantal gediplomeerden zien: bij elkaar gaat het om bijna mensen per jaar die een relevante agogische opleiding afronden. Welk deel daarvan een GGZ-differentiatie heeft, is helaas onbekend. Duidelijk is ook dat deze opleidingen niet exclusief gericht zijn op de GGZ-sector. Daarover wordt verderop nog het een en ander aan informatie getoond. De opleidingen voor de helpende en verzorgende, laten eveneens een relatief omvangrijke groep gediplomeerden zien. Bij elkaar gaat het om zo n gediplomeerden per jaar. Voor de opleidingen MBO Verzorgende is het helaas onbekend hoeveel daarvan een differentiatie Individuele Gezondheidszorg heeft. De nevenstaande Tabel 2 geeft het antwoord op de deelvraag van deze paragraaf. Voor de MBO-opleidingen is bij het CBS ook bekend welk deel van de gediplomeerden het diploma heeft behaald in het (meestal fulltime) dagonderwijs (de BOL-leerweg), welk deel het diploma heeft behaald via werkend leren (de BBL-leerweg) en welk deel het diploma heeft behaald zonder onderwijs te volgen (de extraneï ). Bij de opleiding MBO Sociaal-Cultureel Werk volgde het overgrote merendeel van de gediplomeerden dagonderwijs (88% BOL; 6% BBL; 6% Extraneï). Bij de opleidingen MBO Sociaal Pedagogisch Werk en MBO Maatschappelijke en Sociaal-Juridische Dienstverlening was het dagonderwijs ook de meest gevolgde route, maar deed een substantieel deel een werkend-leren traject (± 68% BOL; 25% BBL; 6% Extraneï). Bij de opleiding MBO Verpleging volgde een kleine meerderheid een werkend-leren traject (44% BOL; 54% BBL; 3% Extraneï). Bij de opleiding MBO Verzorging volgde een duidelijke meerderheid een werkend-leren traject (33% BOL; 63% BBL; 4% Extraneï). Bij de opleiding MBO Helpende was in de afgelopen jaren het aandeel Extraneï opvallend groot(43% BOL; 17% BBL; 40% Extraneï). 10 Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL 2014

11 Tabel 2: Overzicht aantal gediplomeerden per jaar per relevante opleiding Clusters Opleidingen Voor Niet-BIG-, niet GGZ-specifiek Voor BIG-basis, niet-ggz-specifiek Voor BIG-basis, GGZ-specifiek Voor BIG-specialisaties, niet-ggz-specifiek Voor BIG-specialisaties, GGZ-specifiek Gediplomeerden per jaar Gemiddeld in laatste 5 jaar (geen correctie voor dubbeltellingen) Hoofdstuk 2: Resultaten Beroepen Niet-BIG-, niet GGZ-specifiek BIG-basis, niet-ggz-specifiek BIG-basis, GGZ-specifiek BIG-specialisaties, niet-ggz-specifiek BIG-specialisaties, GGZ-specifiek Verzorgende en verpleegkundige MBO Zorghulp MBO Helpende MBO Verzorgende Met diff. Individuele Gezondheidszorg MBO Verpleging HBO Verpleging HBO Master Advance Nurse Practice HBO MANP, Differentiatie GGZ Zorghulp (niet-big), niveau 1 Helpende (niet-big), niveau 2 Verzorgende (niet-big), niveau 3 Verzorgende IG (art. 34) Verpleegkundige (art. 3), niveau Verpleegkundige (art. 3), niveau Verpleegkundig Specialist (art. 14) 60 Verpleegkundig Specialist GGZ (art. 14) Medische WO Geneeskunde Geneeskundige vervolgopleiding Geneeskundige vervolgopl. Psychiatrie Arts (art. 3) Geneeskundig specialist (art. 14) Psychiater (art. 14) Psychologische Psychotherapeutische Agogische Vaktherapeutische HBO Toegepaste Psychologie HBO Pedagogiek WO Psychologie WO Pedagogiek WO Gezondheidswetenschappen Plus opleiding GZ-psycholoog Plus vervolgopl. Klinisch psycholoog Plus vervolgopl. Klinisch neuropsycholoog WO Psychologie WO Pedagogiek WO Gezondheidswetenschappen WO Geneeskunde Plus opleiding Psychotherapeut MBO Soc. Pedagogisch Werk MBO Maatschappelijke en Soc.-j. D.verl MBO Maatschappelijk Werk MBO Soc.-cultureel Werk 800 HBO Soc. Pedagogische Hulpverlening HBO Maatschappelijk Werk en D.verl HBO Culturele en Maatschappelijke Vorming 500 Met differentiatie GGZ HBO Kunstzinnige therapie 80 HBO Creatieve Therapie 260 HBO Psychomotorische Therapie 75 WO Bewegingswetenschappen 160 Met differentiatie GGZ HBO-Psycholoog (niet-big) HBO-Pedagoog (niet-big) WO-Psycholoog (niet-big) WO-Pedagoog (niet-big) Gezondheidswetenschapper (niet-big) 760 GZ-psycholoog (art. 3) 70 Klinisch psycholoog (art. 14) 5 Klinisch neuropsycholoog (art. 14) Psychotherapeut (art. 3) Agoog (niet-big), SPW, niveau 3 en 4 Agoog (niet-big), MSD, niveau 3 en 4 Agoog (niet-big), MW, niveau 3 en 4 Agoog (niet-big), SCW, niveau 4 Agoog (niet-big), SPH, niveau 5 Agoog (niet-big), MWD, niveau 5 Agoog (niet-big), CMV, niveau 5 GGZ-agoog (art. 34?) Vaktherapeut (niet-big), KT Vaktherapeut (niet-big), CT Vaktherapeut (niet-big), PMT Vaktherapeut (niet-big), BW GZ-vaktherapeut (art. 34?) NB: vervolgopl. = vervolgopleiding; Soc. = Sociaal; j. = juridisch; D.verl. = Dienstverlening; diff. = differentiatie; art. 34? = artikel 34- status is aangevraagd; Rood: GGZ-specifieke opleidingen/; Vet: officieel erkende BIG-specialisaties. Het gemiddelde aantal gediplomeerden per jaar, is in principe gebaseerd op CBS-gegevens over de studiejaren 2006/ 07 tot en met 2010/ 11 voor de MBO-opleidingen en 2007/ 08 tot en met 2011/ 12 voor de HBO- en WO-opleidingen. De getallen zijn daarbij afgerond. Maar voor MBO Helpende is het jaar 2009/ 10 uitgezonderd, omdat dit een uitbijter was met bijna afgestudeerden. De opleiding HBO Toegepaste Psychologie is pas in 2007/ 08 gestart. Daarom waren er nog geen afgestudeerden in de jaren 2007/ 08 en 2008/ 09, slechts 3 in 2009/ 10, en daarna liep het op tot 197 in 2010/ 11 en 452 in 2011/ 12. Gegeven de instroom in de jaren2008/ 09 tot en met 2012/ 13, gemiddeld per jaar, en bij een aanname van 50% studierendement, is de schatting gemaakt dat er ongeveer 700 afgestudeerden op de arbeidsmarkt zullen komen. Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL

12 Hoofdstuk 2: Resultaten 2.4. Bestaat er al een EVC-traject voor deze GGZ-opleidingen? Voor drie GGZ-gerelateerde clusters bestaan er al EVC-trajecten: voor de verpleegkundige, de agogische en de verzorgende/helpende. Voor de medische, de psychologische en de vaktherapeutische (nog) niet. Voor de clusters met EVC-trajecten geldt dat deze voor bijna alle initiële opleidingen worden aangeboden. De enige uitzondering is de opleiding HBO Culturele en Maatschappelijke Vorming waarvoor geen EVC-traject is gevonden. Bij de opleiding MBO Verzorgende wordt ook een EVC-traject aangeboden inclusief de differentiatie Individuele Gezondheidszorg. Voor de agogische opleidingen is het onbekend in hoeverre het ook mogelijk is om een differentiatie GGZ erkend te krijgen. Bij de verpleegkundige opleidingen geldt dat er voor de HBO Master Advanced Nurse Practice geen EVC-traject wordt aangeboden en dus ook niet voor de differentiatie GGZ. De nevenstaande Tabel 3 geeft het antwoord op de deelvraag van deze paragraaf. is hoeveel mensen thans zo n EVC-traject volgen. 12 Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL 2014

13 Tabel 3: Overzicht over bestaande EVC-trajecten per relevante opleiding Clusters Opleidingen EVC-traject? Voor Niet-BIG-, niet GGZ-specifiek Voor BIG-basis, niet-ggz-specifiek Voor BIG-basis, GGZ-specifiek Voor BIG-specialisaties, niet-ggz-specifiek Voor BIG-specialisaties, GGZ-specifiek Hoofdstuk 2: Resultaten Beroepen Niet-BIG-, niet GGZ-specifiek BIG-basis, niet-ggz-specifiek BIG-basis, GGZ-specifiek BIG-specialisaties, niet-ggz-specifiek BIG-specialisaties, GGZ-specifiek Verzorgende en verpleegkundige MBO Zorghulp MBO Helpende MBO Verzorgende Met diff. Individuele Gezondheidszorg MBO Verpleging HBO Verpleging HBO Master Advance Nurse Practice HBO MANP, Differentiatie GGZ Ja Ja Ja Zorghulp (niet-big), niveau 1 Helpende (niet-big), niveau 2 Verzorgende (niet-big), niveau 3 Ja Verzorgende IG (art. 34) Ja Verpleegkundige (art. 3), niveau 4 Ja Verpleegkundige (art. 3), niveau 5 Verpleegkundig Specialist (art. 14) Verpleegkundig Specialist GGZ (art. 14) Medische WO Geneeskunde Geneeskundige vervolgopleiding Geneeskundige vervolgopl. Psychiatrie Arts (art. 3) Geneeskundig specialist (art. 14) Psychiater (art. 14) Psychologische Psychotherapeutische Agogische Vaktherapeutische HBO Toegepaste Psychologie HBO Pedagogiek WO Psychologie WO Pedagogiek WO Gezondheidswetenschappen Plus opleiding GZ-psycholoog Plus vervolgopl. Klinisch psycholoog Plus vervolgopl. Klinisch neuropsycholoog WO Psychologie WO Pedagogiek WO Gezondheidswetenschappen WO Geneeskunde Plus opleiding Psychotherapeut MBO Soc. Pedagogisch Werk Ja MBO Maatschappelijke en Soc.-jur. D.verl. Ja MBO Maatschappelijk Werk Ja MBO Soc.-cultureel Werk Ja HBO Soc. Pedagogische Hulpverlening Ja HBO Maatschappelijk Werk en D.verl. Ja HBO Culturele en Maatschappelijke Vorming Met differentiatie GGZ HBO Kunstzinnige therapie HBO Creatieve Therapie HBO Psychomotorische Therapie WO Bewegingswetenschappen Met differentiatie GGZ HBO-Psycholoog (niet-big) HBO-Pedagoog (niet-big) WO-Psycholoog (niet-big) WO-Pedagoog (niet-big) Gezondheidswetenschapper (niet-big) GZ-psycholoog (art. 3) Klinisch psycholoog (art. 14) Klinisch neuropsycholoog (art. 14) Psychotherapeut (art. 3) Agoog (niet-big), SPW, niveau3 en 4 Agoog (niet-big), MSD, niveau3 en 4 Agoog (niet-big), MW, niveau3 en 4 Agoog (niet-big), SCW, niveau 4 Agoog (niet-big), SPH, niveau 5 Agoog (niet-big), MWD, niveau 5 Agoog (niet-big), CMV, niveau 5 GGZ-agoog (art. 34?) Vaktherapeut (niet-big), KT Vaktherapeut (niet-big), CT Vaktherapeut (niet-big), PMT Vaktherapeut (niet-big), BW GZ-vaktherapeut (art. 34?) NB: vervolgopl. = vervolgopleiding; Soc. = Sociaal; jur. = juridisch; D.verl. = Dienstverlening; diff. = differentiatie; art. 34? = artikel 34-status is aangevraagd; Rood: GGZ-specifieke opleidingen/; Vet: officieel erkende BIG-specialisaties. Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL

14 Hoofdstuk 2: Resultaten 2.5. Hoeveel mensen werken in deze GGZ-? Het aantal werkzame mensen per beroepsgroep kan niet altijd even goed bepaald worden, maar voor een groot aantal van de GGZ- kan dat wel. Daarbij is gebruik gemaakt van gegevens van het CBS, van AZWinfo en van het NIVEL. Voor bepaalde kon daarbij alleen nagegaan worden wat het aantal is op geaggregeerd niveau. Van de vaktherapeuten is bijvoorbeeld niet per specifieke opleidingsachtergrond bekend wat het aantal werkzame personen is, maar wel voor het geheel van de vaktherapeuten. Omdat het aantal erkende mensen per beroepsgroep een belangrijk kengetal is, is dat aantal ook nog opgenomen in de nevenstaande tabel 4. Te zien is bijvoorbeeld dat er ongeveer artsen erkend zijn in het BIG, dat daarvan ongeveer werkzaam zijn in de zorg en dat er daarvan ongeveer werkzaam zijn in de GGZ-sector. Van de artsen die werkzaam zijn in de zorg is daarmee ongeveer 11% werkzaam in de GGZ. Het betreft vooral mensen die werkzaam zijn in de s-ggz. Van de BIG erkende artsen, zijn er ook nog erkend als geneeskundig specialist (zoals huisarts, internist of bedrijfsarts), waarvan erkend zijn als psychiater. Van deze laatste groep werken er in de zorg en in de GGZ. Het aandeel in de zorg werkzame personen dat werkzaam is in de GGZ, verschilt sterk per cluster en binnen elk cluster ook nog per specifiek beroep. Het loopt uiteen van 2% voor de verzorgende/helpende tot 100% voor de verpleegkundig specialist GGZ. Voor het cluster agogische geldt dat 13% van alle werkzame personen in de zorg werkzaam is in de GGZ. De agogische kunnen dus niet getypeerd worden als een beroepsgroep die sterk gericht is op de GGZ. Wel is het op zich zelf met ongeveer werkzame personen de grootste beroepsgroep is binnen de GGZ. Uit tabel 4 kan afgeleid worden dat naarmate het (door ons geselecteerde) zorgberoep specialistischer is, het aandeel dat in de GGZ werkt hoger is. Enkele GGZ-beroepsgroepen zijn nog onbekend qua omvang. Het gaat om beroepsgroepen die nog relatief nieuw zijn, zoals GGZ-agoog en GZ-therapeut. Bij elkaar werken er overigens bijna mensen in de GGZ met een beroep in een van de 7 clusters. Dat is in principe zonder dubbeltellingen. In de die GGZ-specifiek zijn, werken in totaal iets meer dan mensen. Daarin zijn dan niet de mensen meegeteld die een differentiatie GGZ in hun initiële opleiding hebben gevolgd, omdat dat aantal onbekend is. 14 Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL 2014

15 Hoofdstuk 2: Resultaten Tabel 4: Overzicht over aantallen erkende en in de zorg of de GGZ werkzame personen per relevant beroep Clusters Verzorgende en verpleegkundige Beroepen Niet-BIG-, niet GGZ-specifiek BIG-basis, niet-ggz-specifiek BIG-basis, GGZ-specifiek BIG-specialisaties, niet-ggz-specifiek BIG-specialisaties, GGZ-specifiek Zorghulp (niet-big), niveau 1 Helpende (niet-big), niveau 2 Verzorgende (niet-big), niveau 3 Verzorgende IG (art. 34) Verpleegkundige (art. 3), niveau 4 Verpleegkundige (art. 3), niveau 5 Verpleegkundig Specialist (art. 14) Verpleegkundig Specialist GGZ (art. 14) Erkend in BIG (geen correctie voor dubbeltellingen) * * Werkzaam in Zorg (geen correctie voor dubbeltellingen) Werkzaam Aandeel in in GGZ GGZ (geen correctie voor dubbeltellingen) % <1% 2% 8% 11% 26% 100% 1 e of GGZ Medische Arts (art. 3) Geneeskundig specialist (art. 14) Psychiater (art. 14) % 9% 97% Psychologische HBO-Psycholoog (niet-big) HBO-Pedagoog (niet-big) WO-Psycholoog (niet-big) WO-Pedagoog (niet-big) Gezondheidswetenschapper (niet-big) GZ-psycholoog (art. 3) Klinisch psycholoog (art. 14) Klinisch neuropsycholoog (art. 14) > > > > % 28% 85% 97% 95% 1 e en 1 e en 1 e en Psychotherapeutische Psychotherapeut (art. 3) Nb: Alleen Psychotherapeut % 90% 1 e en 1 e lijn Agogische Agoog (niet-big), SPW, niveau 3 en 4 Agoog (niet-big), MSD, niveau 3 en 4 Agoog (niet-big), MW, niveau 3 en 4 Agoog (niet-big), SCW, niveau 4 Agoog (niet-big), SPH, niveau 5 Agoog (niet-big), MWD, niveau 5 Agoog (niet-big), CMV, niveau 5 GGZ-agoog (art. 34?) Nu nog Nu nog Nu nog 4% 9% 6% 12% 15% 7% Nu nog Nu nog Vaktherapeutische Vaktherapeut (niet-big) GZ-vaktherapeut (art. 34?) Nu nog Nu nog Nu nog Nu nog Nu nog * In het BIG-register wordt geen onderscheid gemaakt tussen verpleegkundigen met een MBO- of HBO-opleiding. In totaal zijn ongeveer verpleegkundigen BIG-geregistreerd; Rood: GGZ-specifieke opleidingen/; Vet: officieel erkende BIGspecialisaties. Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL

16 Hoofdstuk 2: Resultaten 2.6. Hoeveel mensen komen in aanmerking voor een EVC-traject? Om deze deelvraag te beantwoorden zijn twee invalshoeken gebruikt. De eerste betreft een eigen inschatting op basis van instroomgegevens. Daarbij is nagegaan hoeveel mensen in de GGZ gaan werken, zonder een specifieke GGZ-opleiding te hebben gevolgd. Deze zouden dus, nu of in de toekomst, gebruik kunnen (gaan) maken van een EVCtraject. De tweede invalshoek is gebaseerd op inschattingen van personen zelf, die werkzaam zijn in bepaalde binnen de GGZ, en in de AZW-enquêtes van 2009 of 2011 aangaven dat hun opleiding een beperkte aansluiting heeft met de functie die zij uitoefenen. Ook voor deze personen zou kunnen gelden dat zij gebruik zouden kunnen gaan maken van een EVC-traject EVC-potentieel op basis van gegevens over de instroom Voor de eerste invalshoek is eerst een schatting gemaakt van (1) de instroom per jaar zonder gespecialiseerde GGZ-opleiding op basis van de opleidingsaantallen (aantal gediplomeerden per jaar per opleiding, conform tabel 3), en (2) het aandeel van de in de zorg werkzame personen dat in de GGZ werkzaam is (aandeel GGZ, conform tabel 4). De combinatie van deze twee geeft per opleiding een grove indicatie van het aantal mensen dat jaarlijks in de GGZ instroomt. Door vervolgens na te gaan hoeveel van de instroom uit niet-gespecialiseerde opleiding instroomt in de wel-gespecialiseerde opleidingen, wordt een beeld verkregen van het aantal mensen dat werkt in de GGZ en geen specifieke GGZ-opleiding heeft. De basisgegevens staan in tabel 5. Voor de groep van HBO-verpleegkundigen levert dit, bijvoorbeeld, de volgende schatting op. Van de ongeveer HBO-verpleegkundigen die jaarlijks afstuderen, gaat ongeveer 11% in de GGZ werken als we aannemen dat het huidige percentage in de zorg werkzame HBO-verpleegkundigen die de GGZ werkt (11% dus) onveranderd zal blijven. Er gaan per jaar ook nog ongeveer 60 verpleegkundig specialisten werken in de GGZ. Die moeten in mindering worden gebracht op het aantal HBO-verpleegkundigen, omdat deze specialisten in eerste instantie de opleiding HBO-verpleegkunde hebben gevolgd. Deze correctie voor dubbeltellingen gebeurd in tabel 6 16 Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL 2014

17 Tabel 5: Overzicht aantal gediplomeerden per jaar per relevante opleiding Clusters Opleidingen Voor Niet-BIG-, niet GGZ-specifiek Voor BIG-basis, niet-ggz-specifiek Voor BIG-basis, GGZ-specifiek Voor BIG-specialisaties, niet-ggz-specifiek Voor BIG-specialisaties, GGZ-specifiek Gediplomeerden per jaar (geen correctie voor dubbeltellingen) Instroom in GGZ (schatting) Hoofdstuk 2: Resultaten Instroom per jaar (schatting) (geen correctie voor dubbeltellingen) Verzorgende en verpleegkundige MBO Zorghulp MBO Helpende MBO Verzorgende Met diff. Individuele Gezondheidszorg MBO Verpleging HBO Verpleging HBO Master Advance Nurse Practice HBO MANP, Differentiatie GGZ % <1% 2% % 11% 26% 100% Medische WO Geneeskunde Geneeskundige vervolgopleiding Geneeskundige vervolgopl. Psychiatrie % 9% 100% Psychologische HBO Toegepaste Psychologie HBO Pedagogiek WO Psychologie WO Pedagogiek WO Gezondheidswetenschappen Plus opleiding GZ-psycholoog Plus vervolgopl. Klinisch psycholoog Plus vervolgopl. Klinisch neuropsycholoog % 28% % 100% 100% Psychotherapeutische Agogische Vaktherapeutische WO Psychologie WO Pedagogiek WO Gezondheidswetenschappen WO Geneeskunde Plus opleiding Psychotherapeut MBO Soc. Pedagogisch Werk MBO Maatschappelijke en Soc.-jur. D.verl MBO Maatschappelijk Werk MBO Soc.-cultureel Werk 800 HBO Soc. Pedagogische Hulpverlening HBO Maatschappelijk Werk en D.verl HBO Culturele en maatschappelijke vorming 500 Met differentiatie GGZ HBO Kunstzinnige therapie 80 HBO Creatieve Therapie 260 HBO Psychomotorische Therapie 75 WO Bewegingswetenschappen 160 Met differentiatie GGZ % 100 4% 9% 6% 12% 15% 7% NB: vervolgopl. = vervolgopleiding; Soc. = Sociaal; jur. = juridisch; D.verl. = Dienstverlening; diff. = differentiatie; art. 34? = artikel 34-status is aangevraagd Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL

18 Hoofdstuk 2: Resultaten Tabel 6 geeft een samenvatting en vertaling van de gegevens uit tabel 5. Een aanzienlijk deel van alle 310 MBO-verpleegkundigen die jaarlijks instromen is potentieel kandidaat voor een EVC-traject. Het gaat dan om het aandeel dat geen GGZdifferentiatie heeft gevolgd. Het precieze aantal dat over een GGZ-differentiatie beschikt is onbekend. Het CBS registreert dit namelijk niet. Van de ongeveer 265 HBO-verpleegkundigen die jaarlijks in de GGZ instromen, zijn er 60 die na hun opleiding HBO-verpleegkunde ook nog verpleegkundig specialist GGZ zijn geworden. Er zijn derhalve ongeveer 265 minus 60 = 205 HBO-verpleegkundigen per jaar die in de GGZ aan de slag gaan en geen specifieke opleiding daarvoor hebben. Van de 275 artsen die jaarlijks in de GGZ instromen, zijn er 160 die de specialisatie psychiatrie hebben gevolgd. Er zouden dus jaarlijks ongeveer 275 minus 160 = 115 artsen aan het werk in de GGZ zonder daarvoor een specifieke opleiding te hebben gevolgd. Voor de andere GGZ-beroepsgroepen is dezelfde berekening gemaakt. Tabel 6: Overzicht al dan niet GGZ-gespecialiseerde instroom in de GGZ Functiecategorie Instroom per jaar Waarvan GGZ-gespecialiseerd Geschat aantal EVC-kandidaten MBO-verpleegkundigen 310? met GGZ-differentiatie <310 HBO-verpleegkundigen 265? + 60 verpleegk. specialist GGZ <205 Artsen psychiater 115 WO-psychologen/pedagogen > GZ-psycholoog, etc. >1.200 MBO- en HBO-agogen >1.350? met GGZ-differentiatie <1.350 Vaktherapeuten 575? met GGZ-differentiatie <500 Verzorgenden/helpenden Totaal > ±3.800 Op basis van het bovenstaande is een schatting dat jaarlijks ongeveer personen zonder specifieke GGZ-opleiding in de GGZ aan de slag gaan, kennelijk on the job' werkervaring opdoen, en dus mogelijk een EVC-traject zouden kunnen gaan gebruiken om die ervaring ten behoeve van hun loopbaan en/of de eisen van de organisatie te formaliseren EVC-potentieel op basis van gegevens van AZWinfo De tweede invalshoek om na te gaan wat het EVC-potentieel in het GGZ-werkveld is, is gebaseerd op de eerder genoemde enquêtegegevens van AZWinfo. Daarbij hebben we de data van de werknemersenquêtes van 2009 en 2011 samengevoegd. In 2009 en 2011 samen is aan ruim respondenten die werkzaam zijn in de zorg- en welzijnssector gevraagd hoe zij de aansluiting tussen hun opleiding en hun functie/beroep ervaren. Daarmee kunnen we de volgende vragen beantwoorden: Hoeveel respondenten geven dat het eigen opleidingsniveau lager of hoger is dan het door de werkgever vereiste niveau? Hoeveel respondenten geven aan dat de eigen opleidingsrichting lager of hoger is het door de werkgever vereiste richting? Hoeveel respondenten geven aan dat de eigen kennis en vaardigheden lager of hoger zijn dan dat wat voor het werk nodig is? Interessant is dat ook aan alle respondenten is gevraagd of zij ooit een EVC-traject hebben gevolgd. 18 Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL 2014

19 Hoofdstuk 2: Resultaten We presenteren hieronder de resultaten van een secundaire analyse die is uitgevoerd op het AZW-databestand. Daartoe zij alle respondenten geselecteerd die in de enquête zelf hebben aangegeven in de GGZ-sector werkzaam te zijn. Van de ondervraagden was dit 8,6%, en in absolute zin gaat het totaal om respondenten. Daarbij zaten echter nog wel ongeveer 700 mensen die werkzaam zijn in andere dan die geïdentificeerd zijn voor de 7 clusters van cliëntgebonden functies. Het gaat dan om Hotelfuncties, Administratieve functies, et cetera. Ongeveer respondenten hadden daarentegen wel een functie die behoord tot de 7 clusters van cliëntgebonden functies. In data van AZWinfo zijn deze functies overigens wat anders ingedeeld dan de indeling die verder in dit rapport is gehanteerd. Zo is er in de data van AZWinfo sprake van een onderscheid tussen Algemeen verpleegkundige functies en Gespecialiseerd verpleegkundige functies. De term Gespecialiseerd slaat daarbij niet per se op het erkend zijn als Verpleegkundig specialist (al dan niet met de differentiatie GGZ). Respondenten konden de categorie Algemeen verpleegkundige functie of Gespecialiseerd verpleegkundige functie aankruisen, zonder dat daarbij een omschrijving stond van wat er onder verstaan wordt. Analyse van de vraag: hoe verhoudt het eigen opleidingsniveau zich tot het door de werkgever vereiste niveau? Tabel 7 presenteert de antwoorden op deze vraag, uitgesplitst naar functiecategorie. We zien dat 9% van het totaal aantal werknemers in de GGZ zelf aangeeft op een hoger niveau werkzaam is dan waarvoor ze zijn gekwalificeerd. Dat zijn eventueel EVCkandidaten, als we ervan uit gaan dat zij voor zichzelf en/of de organisatie zo n traject zouden willen volgen. Overigens zou op basis van deze tabel ook geconcludeerd kunnen worden dat 16% van de werknemers nog een doorgroeipotentieel heeft, zonder dat daarvoor een EVC-traject nodig is. Het blijkt namelijk dat 16% van de werknemers een hoger opleidingsniveau heeft dan vereist. Tabel 7: Overzicht eigen opleidingsniveau versus door werkgever vereiste niveau Functiecategorie Aandeel eigen niveau hoger dan vereiste niveau (werkt onder eigen niveau) Aandeel eigen niveau gelijk aan vereiste niveau Aandeel eigen niveau lager dan vereiste niveau (werkt boven eigen niveau) Totaal (n) Helpende functie 26% 63% 11% 100% (27) Verzorgende functie 16% 71% 13% 100% (77) Algemeen verpleegkundige functie 23% 69% 8% 100% (155) Gespecialiseerd verpleegkundige functie 12% 78% 11% 100% (225) Begeleidende /agogische functie 28% 63% 10% 100% (258) Behandel(ondersteunende) functie 14% 81% 5% 100% (21) Psychosociale behandelfunctie 15% 77% 8% 100% (279) Sociaalwetenschappelijke functie 5% 90% 4% 100% (207) Teamleider 5% 70% 25% 100% (40) Totaal 16% 75% 9% 100% (1.289) Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL

20 Hoofdstuk 2: Resultaten Analyse van de vraag: hoe verhoudt de eigen opleidingsrichting zich tot het door de werkgever vereiste richting? Tabel 8 laat zien dat van alle werknemers in de GGZ 12% aangeeft in een vakgebied werkzaam te zijn waarvoor men niet is opgeleid. Dat kunnen personen zijn die eventueel gebruik (zullen gaan) maken een EVC-traject. is hoe lang personen al werkzaam zijn in hun positie. Tabel 8: Overzicht eigen opleidingsrichting versus door werkgever vereiste richting Functiecategorie Werkt in vakgebied waarvoor men is opgeleid Werkt niet in vakgebied waarvoor men is opgeleid Totaal (n) Helpende functie 64% 36% 100% (28) Verzorgende functie 88% 12% 100% (77) Algemeen verpleegkundige functie 92% 8% 100% (155) Gespecialiseerd verpleegkundige functie 94% 6% 100% (225) Begeleidende /agogische functie 77% 23% 100% (258) Behandel(ondersteunende) functie 86% 14% 100% (21) Psychosociale behandelfunctie 85% 15% 100% (278) Sociaalwetenschappelijke functie 98% 2% 100% (208) Teamleider 80% 20% 100% (40) Totaal 88% 12% 100% (1.290) Analyse van de vraag: hoe verhouden de eigen kennis en vaardigheden zich tot dat wat voor het werk nodig is? Werknemers die meer kennis en vaardigheden hebben dan voor het werk verseist is, zouden in staat kunnen zijn om door te stromen naar een andere functie. Daarom is dit een indicator voor personen die wellicht gebruik zouden willen maken van een EVCtraject. Werknemers die minder kennis en vaardigheden hebben dan het werk vereist, zijn eventueel kandidaten voor bijscholing, en zijn daarmee ook potentiele EVCgebruikers. Tabel 9 laat zien dat het om respectievelijk 5 en 27% van de personen werkzaam in de GGZ gaat. 20 Hoeveel EVC s in de GGZ: een kwantitatieve arbeidsmarktverkenning, NIVEL 2014