Juridisch: Inkoop: Wijk/Kern:

Transcriptie

1 *17INT03948* *17INT03948* B&W Advies Datum: Portefeuillehouder: Reg nr: 17INT03948 W.A.R. Visser Afdeling/ Cluster: Middelen Auteur: G. van Leeuwen agendapunt Ingekomen van: Gemeenschappelijk Orgaan regio Openbaar Arnhem Nijmegen Datum: Niet openbaar Onderwerp: BenW advies Evaluatie Regio Arnhem Nijmegen en Economic Board regio Arnhem Nijmegen Samenvatting: Bij de start van de nieuwe samenwerking binnen de Regio Arnhem Nijmegen is afgesproken deze na een jaar te evalueren. Deze evaluatie is afgerond en uw college wordt nu gevraagd hierop te reageren. Verder heeft de gemeenteraad, bij motie, uitgesproken jaarlijks te willen evalueren. Uw college wordt in verband hiermee geadviseerd eerst uw besluit te bespreken met de raadscommissie R&F. RVISBenW advies Evaluatie Regio Arnhem Nijmegen en Economic Board regio Arnhem Nijmegen Auteur Afd. hoofd Directielid P&O: I&A: Financien: Communica tie: Huisvesting : Juridisch: Inkoop: Wijk/Kern: OR: Commissie:Ja M&O d.d Raad: Ja d.d. Ingekomen stukken: Actie college Besproken in DT: Ja Nee E SO bbslv Advies: 1) Kennis te nemen van het evaluatierapport Voorbij de startblokken, (concept besluit) 2) de uitkomsten ervan over te nemen, en 3) de door het bestuurlijk overleg naar aanleiding van het evaluatierapport geformuleerde voorstellen te onderschrijven; 4) het besluit van uw college, via de lijst ingekomen stukken, ter kennis te brengen van de gemeenteraad en de agendacommissie te vragen uw besluit ter bespreking te agenderen voor de vergadering van de raadscommissie R&F van 3 oktober Akkoord Secretaris Burgemeester Wethouder Wethouder Wethouder Wethouder Evers de Baat Loeff- Hageman Visser Wolsing Gerritsen Bespreken B&W. dd.: 29/08/2017 Nummer: 004 Besluit: Conform Definitief besluit: Het college: 1. Neemt kennis van het evaluatierapport Voorbij de startblokken, 2. Neemt de uitkomsten ervan over. 3. Onderschrift de door het bestuurlijk overleg naar aanleiding van het evaluatierapport geformuleerde voorstellen.

2 4. Besluit het evaluatierapport via de lijst ingekomen stukken, ter kennis te brengen aan de gemeenteraad en de agendacommissie te vragen het besluit ter bespreking te agenderen voor de vergadering van de raadscommissie R&F van 3 oktober B&W advies Pagina: 2

3 Aanleiding: Op 29 september 2015 heeft uw college, na daartoe bij besluit van 24 september 2015 verkregen toestemming van de gemeenteraad, besloten met ingang van 1 januari 2016 een gemeenschappelijke regeling te treffen waarbij een gemeenschappelijke orgaan wordt ingesteld, om vorm te geven aan de samenwerking in de regio Arnhem Nijmegen. Tevens heeft uw college op 29 september 2015 besloten met ingang van 1 januari 2016 via het Gemeenschappelijk Orgaan van de Regio Arnhem Nijmegen (GO) deel te nemen in de Stichting Economic Board regio Arnhem Nijmegen (EB). Naar aanleiding daarvan heeft de gemeenteraad in zijn vergadering van 24 september 2015 een motie aangenomen waarbij de raad uitspreekt: voor een periode van drie jaar deze nieuwe samenwerkingsvorm te willen aangaan en deze jaarlijks te willen evalueren, met name op logistieke resultaten. Uw college heeft daarom met betrekking tot de deelname aan de EB de financiële (garantie)periode beperkt tot drie jaren (2016, 2017 en 2018) en uitgesproken dat Montferland graag ziet dat een vertegenwoordiger van de sector Transport en Logistiek namens de geleding Bedrijfsleven een zetel inneemt in de EB. Bij de oprichting van het GO is afgesproken dat de samenwerking na een jaar wordt geëvalueerd. Deze evaluatie is inmiddels uitgevoerd en afgerond. De resultaten hiervan zijn vastgelegd in het evaluatierapport Voorbij de startblokken, opgesteld door het Interfacultair Kenniscentrum Publieke Zaak van de Hogeschool van Arnhem Nijmegen. Dit rapport is bij dit advies gevoegd. In een extra bestuurlijk overleg van het GO (de 19 deelnemende gemeenten) op 2 juni 2017 is het eindrapport door het Kenniscentrum gepresenteerd en is het Plan van Aanpak besproken. De conclusies van dit overleg zijn vastgelegd in een brief van het bestuurlijk overleg aan de 19 colleges van burgemeester en wethouders. Deze brief is als bijlage bij dit advies gevoegd. Bij brief van 16 juni 2017 zijn daarover ook de gemeenteraden geïnformeerd. De gemeenten zijn nu aan zet om het eindrapport en de voorstellen in de brief te bespreken. Uw college wordt daarom gevraagd uiterlijk in de 1 e week van oktober 2017 met een reactie te komen. Overweging: Evaluatierapport Voorbij de startblokken Het doel van de tussentijdse evaluatie is de samenwerking te verbeteren en te versterken om daarmee de regionale ambities te kunnen realiseren. De focus ligt niet primair op de structuur. De in december 2015 gemaakte keuzen vormen het uitgangspunt voor de evaluatie. Echter, waar tijdens de evaluatie elementen in die structuur blijken te knellen, is er ruimte om die te benoemen en ter discussie te stellen. Op basis van dit doel zijn de volgende hoofdvraag en subvragen voor de evaluatie vastgesteld. Hoofdvraag: Voldoet de bestuurlijke samenwerking in het in 2015 gevormde Gemeenschappelijk Orgaan Regio Arnhem Nijmegen aan de wensen en de verwachtingen van de betrokken partnergemeenten en meest vooraanstaande stakeholders? Subvragen: 1. Wat heeft één jaar samenwerking aan resultaten opgeleverd? 2. Voldoet de wijze van samenwerking aan het daarvoor geformuleerde programma van eisen? Dit programma van eisen bestaat uit de volgende criteria: (1) slagvaardigheid, (2) effectiviteit, (3)democratische kwaliteit, (4) focus en massa, (5) positionering van de regio, (6) samenwerking GO en EB en (7) spaarzaamheid. 3. Op welke punten kan de samenwerking op korte en iets langere termijn worden versterkt en verbeterd binnen en, waar nodig, door aanpassingen van de huidige structuur? De (samenvattende) conclusie in het evaluatierapport luidt als volgt: De hoofdvraag van deze evaluatie luidde: voldoet de bestuurlijke samenwerking in het in 2015 gevormde GO aan de wensen en de verwachtingen van de betrokken partnergemeenten en meest vooraanstaande stakeholders? Het antwoord op deze vraag is positief, zij het dat verdere doorontwikkeling op de gekozen koers mogelijk en wenselijk is. Uit de evaluatie blijkt dat na één jaar samenwerking binnen het GO op verschillende gebieden resultaten zijn bereikt. Door de triple helix samenwerking is de basis voor positionering van de regio breder geworden. De basis voor democratische kwaliteit is in beginsel goed. Echter, gelijktijdig is er behoefte aan verbeteringen, onder andere op het gebied van slagvaardigheid en effectiviteit, communicatie tussen gremia, betrokkenheid van ambtenaren en raadsleden en met dat laatste de democratische kwaliteit in werkelijkheid. Tevens wordt een echt doorleefde visie op de regio, met een duidelijk focus, zeer wenselijk geacht als bindmiddel tussen personen en organisaties, en als richtpunt voor de positionering. Voor de doorontwikkeling van het GO liggen de beste kansen in cultuur en processen. Op plekken waar enthousiasme is kunnen netwerken verbreed worden. Het is belangrijk om een antwoord te vinden op de behoefte aan ambtelijke capaciteit, zowel voor het functioneren van het GO, als voor het inhoudelijk bedienen van de portefeuillehoudersoverleggen (pfo s). B&W advies Pagina: 3

4 Door processen binnen de samenwerking expliciet te maken en daarin verbeteringen aan te brengen, kan gewerkt worden aan een breder draagvlak en het aanhaken van zowel gemeenteraden als ambtelijke organisaties. Door in te zetten op verdergaande interactie en ontmoeting, elkaar iets gunnen in het belang van het grotere geheel en steeds opnieuw kiezen voor het optimale schaalniveau, kan de regionale samenwerking in het GO aan kracht winnen. De samenwerking is uit de startblokken gekomen, het belangrijkste is nu om de baan helder voor ogen te krijgen, en stap voor stap successen te vieren. Nadere voorstellen bestuurlijk overleg GO: Naar aanleiding van de uitkomst van de evaluatie heeft het bestuurlijk overleg bij brief van 16 juni 2017 een aantal voorstellen geformuleerd. Deze zijn: 1. Gezamenlijke visie Het eindrapport stelt dat er eensgezindheid is over het feit dat een echt doorleefde visie op de regio, met een duidelijke focus, zeer wenselijk wordt gevonden als bindmiddel tussen personen en organisaties en als richtpunt voor de positionering van de regio (provinciaal, landelijk en Europees). Voorgesteld wordt daarvoor een bondig document, bestaande uit 2 A4tjes, met de werktitel pamflet op te stellen. 2. Menskracht en middelen organiseren Het is duidelijk dat er behoefte is aan meer ambtelijke capaciteit. Alle gemeenten zullen effectief meer menskracht en middelen bij elkaar moeten leggen om slagkracht te krijgen en om de gezamenlijke ambitie waar te maken. Voorgesteld wordt hierover een stevige afspraak te maken: een wederzijds commitment waarmee alle gemeenten hun verantwoordelijkheid uitspreken om daar waar nodig ambtelijke capaciteit te leveren, waarmee de gemeenten de vrijblijvendheid achter hun laten. Deze afspraak vraagt de medewerking van uw college en is er een rol weggelegd voor de gemeentesecretarissen. 3. Verbeteren van processen In het eindrapport zijn onder dit thema een divers aantal aanbevelingen c.q. suggesties gedaan. Voorgesteld worden de navolgende concrete acties: - een permanente uitnodiging aan de voorzitters van de 4 pfo s (Duurzaamheid, Economie, Wonen en Mobiliteit) om deel te nemen aan het Bestuurlijlk Overleg (voor zover zij hiervan al geen lid zijn); - in 2018 starten met de gezamenlijke vergaderdag elk kwartaal (Dag van de Regio); - de gemeentesecretarissen uit te nodigen met een voorstel te komen om invulling te geven aan systeemverantwoordelijkheid; - met een aantal stakeholders (raadsleden, griffiers, secretarissen, ambtenaren, wethouders) in 2017 een werksessie organiseren om te zoeken naar concrete maatregelen om de informatievoorziening naar raden, colleges en ambtelijke organisaties te verbeteren; - maken van een actieplan 'Verkiezingen", met als doel de regionale samenwerking, zowel Regio Arnhem Nijmegen, Bureau Brussel als de EB, onder de aandacht te brengen van de nieuw gekozen raadsleden. Het bestuurlijk overleg beseft dat in een lichtere samenwerking het van groot belang is dat alle partijen in gesprek blijven met als doel kennisuitwisseling en kennisontwikkeling en bereid zijn dit actief te steunen. Alleen langs die weg kunnen gezamenlijke ambities worden waargemaakt door gerichte acties en investeringen die uitstijgen boven de acties van individuele gemeenten. Met deze voorstellen verwacht het bestuurlijk overleg een concrete volgende stap gezet te hebben. Een stap waar de medewerking van alle spelers (raadsleden, bestuurders, gemeentesecretarissen, ambtenaren, verdere stakeholders) onontbeerlijk is. Samenwerken blijkt hard werken te zijn maar brengt mooie resultaten, aldus het bestuurlijk overleg. Stichting Economic Board regio Arnhem Nijmegen (EB) De EB staat naast het GO en is formeel opgestart per 1 maart Het is een onafhankelijk orgaan, waarbij vanuit de triple helix gedachte samengewerkt wordt. De EB beoogt innovatie en economische groei te stimuleren door profilering en lobby door het bevorderen van samenwerking tussen ondernemers, kennisinstellingen en bedrijven en door het versterken van de topsectoren Health, Energy en Food en de cross-overs daartussen. De EB benadert de regio breder, door regio Food Valley als onderdeel van haar werkgebied te beschouwen. De EB wordt deels gefinancierd vanuit het GO en deels vanuit het bedrijfsleven en kennisinstellingen. Vanuit de overheid nemen deel de provincie (1 zetel), triple helix Food Valley (1 zetel), Arnhem (1 zetel), Nijmegen (1 zetel) en de zeventien overige gemeenten in de regio Arnhem en Nijmegen (1 zetel). Dit laatste boardlid neemt tevens deel aan het pfo Economie. Op deze wijze is de EB is aan het GO verbonden. Met de oprichting van de EB hebben gemeenten de intentie bevestigd om als gezamenlijkheid meer economische groei te willen realiseren. Wat betreft de relatie met het GO, is er geen sprake van directe sturing door gemeenten of het GO. Drie gemeentelijke bestuurders participeren zonder last of ruggespraak in de EB. De triple helix samenwerking stuurt naar verwachting effectiever op economische groei, dan een puur gemeentelijke samenwerking dat zou kunnen. B&W advies Pagina: 4

5 Uit het evaluatierapport blijkt dat alle participanten de onafhankelijke positie van de EB waardevol vinden. Er is begrip voor het feit dat economie zich niet houdt aan gemeente- of regiogrenzen en draagvlak voor een zekere flexibiliteit bij de afgrenzing van de regio. Van twee kanten kan de onderlinge relatie kan verbeteren. Gemeenten vinden het belangrijk dat de EB haar resultaten en acties zichtbaar maakt op de schaal van de regio. Bij de raadsleden bestaat veel onduidelijkheid over de opzet, financiering en verantwoording van de EB. Omgekeerd vindt de EB het belangrijk dat de gemeenten hun wensen ten aanzien van de regio kenbaar maken. De EB heeft een sterke behoefte aan een gedragen en heldere visie: geen verzameling van wensen, maar een integrale visie met een duidelijke focus. De EB ziet graag dat de gemeenten samen met de EB de schouders zetten onder het uitdragen van wat goed is in de regio. Tenslotte ziet de EB mogelijkheden voor directe samenwerking op thema s (bijvoorbeeld het behoud van de rechtbank in Arnhem of de ontwikkelingen rond het spoor naar Duitsland). Het benoemen van zulke thema s kan van beide kanten komen. Montferland, de regio Arnhem Nijmegen en de Economic Board Zoals hiervoor aangegeven heeft de gemeenteraad bij motie uitgesproken: voor een periode van drie jaar deze nieuwe samenwerkingsvorm te willen aangaan en deze jaarlijks te willen evalueren, met name op logistieke resultaten. Bezien vanuit het (economisch) perspectief van Montferland kan het volgende worden opgemerkt. Afgezien van een Koopstromenonderzoek, zijn nog geen keiharde resultaten geboekt. s-heerenberg wordt (als onderdeel van knooppunt Emmerich, Montferland en Zevenaar) aangemerkt als logistieke hotspot (als één van de twee aanwezige hotspots binnen de regio van 19 gemeenten en als één van de drie aanwezig hotspots binnen heel Gelderland). Echter, dit is niet de directe verdienste van de samenwerking binnen de regio Arnhem Nijmegen. Dit is tot stand gekomen door als Montferland te participeren in de Logistics Valley/Gelderse Corridor. Montferland is inmiddels ook als logistieke hotspot opgenomen in het Regionaal Plan Werklocaties (RPW). Dit heeft, tot dusver, niet in de toekenning van extra harde plancapaciteit geleid. De totstandkoming van het RPW is overigens een uiterst moeizaam proces waarbij enkel wordt gekoerst op het schrappen van harde plancapaciteit. Binnen de regio Arnhem Nijmegen worden zeer regelmatig bijeengekomen georganiseerd. Met name worden de volgende drie onderwerpen van enige omvang besproken: het RPW, de triple helixsamenwerking in de EB en het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) Arnhem Nijmegen. Met betrekking tot het MIRT kan het volgende worden opgemerkt: - MIRT-verkenning als basis voor Gebiedsopgave (2014) - van MIRT-verkenning naar MIRT-agenda (april 2015) - uitnodigingsagenda MIRT (november 2015) - collegeontmoeting (mei 2016) - bestuurlijke afspraak om ambities te vertalen in een langjarig akkoord en een meerjarige investeringsagenda (december 2016): Arnhem, Nijmegen, provincie, samen met de regiopartners - op 12 januari 2017 is het bestuursakkoord getekend; hierin is de afspraak vastgelegd om minstens 10 jaar vast te houden aan de ingezette koers om de economie van de regio te versterken. - dit akkoord zal nu worden opgevolgd door een investeringsagenda voor het stedelijk netwerk en in het pfo Economie zal over de voortgang en inhoud van de investeringsagenda worden gesproken. Geconstateerd moet worden dat Montferland, binnen het verband van het GO in de regio Arnhem Nijmegen, ondanks herhaaldelijke pogingen daartoe, haar aspiraties nog onvoldoende heeft kunnen wegzetten. Overigens moet hierbij opgemerkt worden dat meerdere gemeenten ervaren dat zij, in het grotere geheel van de 19 gemeenten, (nog) onvoldoende worden gehoord. Met betrekking tot de stichting Economic Board kan in het kader van deze evaluatie het volgende worden opgemerkt. Zoals hierboven aangegeven heeft ons college, conform de door de raad aangenomen motie, uitgesproken dat Montferland graag ziet dat een vertegenwoordiger van de sector Transport en Logistiek namens de geleding Bedrijfsleven een zetel inneemt in de EB. Geconstateerd moet worden dat deze sector geen zetel inneemt in de EB, maar wordt vertegenwoordigd door de VNO-NCW in de persoon van de voorzitter die tevens vice voorzitter van de EB is. Zoals hierboven aangegeven is er door de participanten destijds bewust voor gekozen dat er geen directe sturing mogelijk is door de gemeenten en het GO ten opzichte van de EB. In het strategisch plan van de EB wordt duidelijk ingezet op de drie topsectoren Health, Energy en Food. In dit plan wordt logistiek tot de ondersteunende sector van de brede basiseconomie gerekend, waarbij logistiek indirect profiteert van de ontwikkelingen in de topsectoren. De EB heeft bijvoorbeeld samen met de lokale ondernemersverenigingen en de Radboud Universiteit een Economische Barometer opgezet, waarmee onafhankelijk inzicht in de economische stand van zaken in de regio wordt verkregen. Ook wordt er gewerkt aan een congres om de grote juridische sector in onze regio te verbinden met de sectoren Food, Health en Energy. Verder speelt de Board een rol in het Techniekpact voor de regio. In dit pact spreken bedrijven, instellingen, gemeenten en onderwijsorganisaties af dat zij zich gezamenlijk in zullen zetten om te zorgen voor goed en actueel opgeleide werknemers. B&W advies Pagina: 5

6 Conclusies Sinds 1 januari 2016 wordt op een nieuwe wijze bestuurlijk samengewerkt binnen de regio Arnhem Nijmegen door middel van een gemeenschappelijke (college)regeling in de vorm van een gemeenschappelijk orgaan. Deze periode is te kort om nu al keiharde resultaten te kunnen melden en/of definitieve conclusies te kunnen trekken. Dat was overigens ook niet het doel van de evaluaties. Uit de evaluatie komt naar voren dat op een aantal concrete terreinen behoefte is aan verbetering, waarbij de beste kansen liggen in cultuur en processen. In een lichtere samenwerkingsvorm is het van groot belang dat alle partijen in gesprek blijven met als doel kennisuitwisseling en -ontwikkeling en bereid zijn dit actief te steunen. Voor de samenwerking binnen de gemeenschappelijke regeling GO regio Arnhem Nijmegen geven de door het bestuurlijk overleg geformuleerde voorstellen vertrouwen voor de toekomst. Hetzelfde geldt in meer of mindere mate voor de EB, waarop de gemeenten en ook het GO geen directe sturing kunnen uitoefenen. Uw college wordt geadviseerd de ontwikkelingen binnen de EB kritisch te volgen en, indien en waar nodig, samen met andere gemeenten binnen het pfo Economie hierin positie te kiezen. De resultaten van het één en ander kunnen vervolgens worden betrokken bij de evaluatie in Inspraak/overleg (extern): N.v.t. Middelen consequenties: N.v.t. Advies: 1) Kennis te nemen van het evaluatierapport Voorbij de startblokken, 2) de uitkomsten ervan over te nemen, en 3) de door het bestuurlijk overleg naar aanleiding van het evaluatierapport geformuleerde voorstellen te onderschrijven; 4) het besluit van uw college, via de lijst ingekomen stukken, ter kennis te brengen van de gemeenteraad en de agendacommissie te vragen uw besluit ter bespreking te agenderen voor de vergadering van de raadscommissie R&F van 3 oktober B&W advies Pagina: 6