Effectieve consultvoering om eigen regie te versterken Dr. AnneLoes van Staa lector Transities in Zorg

Transcriptie

1 Effectieve consultvoering om eigen regie te versterken Dr. AnneLoes van Staa lector Transities in Zorg 7 e 11 e Jaarcongres V&VN VS Noordwijkerhout

2 Disclosure belangen spreker A.L. van Staa (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Zie hieronder Bedrijfsnamen ZonMw, FNO, MLDS, SIA, Diabetesfonds, Nierstichting Medtronic Int. (adviseur professional education on selfmanagement & adolescent health) n.v.t. n.v.t.

3 wie staat hier? heden

4 Opzet presentatie 1. effectieve consultvoering: wat is dat? 2. het 5A-model 3. de praktijk 4. tips & tricks voor meer patiëntgerichte consulten

5 effectieve communicatie: vanuit welk gezichtspunt? effectief betekent doeltreffend, doelgericht effectief betekent voor de zorgvrager niet altijd hetzelfde als voor de VS, bv. zorgvrager: gehoord/ erkend worden zorgverlener: informatie krijgen en overdragen naast effectieve communicatie is zorgverlener gericht op efficiëntie: zoveel mogelijk bereiken in zo min mogelijk tijd

6

7 Beroepsprofiel VS (2019) De verpleegkundig specialist is een zelfstandig behandelaar met een zelfstandige bevoegdheid. De kern van haar vakgebied bestaat uit het bieden van een integrale behandeling aan zorgvragers op basis van klinisch redeneren in complexe zorgsituaties, waarbij zij zorgt voor continuïteit en kwaliteit van de behandeling, en het ondersteunen van de autonomie, de eigen regie, het zelfmanagement en het bevorderen van de empowerment van zorgvragers binnen de patient journey. De behandeling omvat zowel geneeskundige als verpleegkundige interventies. De verpleegkundig specialist werkt vanuit een holistisch perspectief. Dat betekent dat zij zich richt op de ziekte en op het ziek zijn, waarbij de mens in zijn context centraal staat. Daarnaast richt zij zich op de gevolgen van ziekte en op preventie.

8 Op papier is alles in orde! integrale benadering holistisch perspectief naast kwaliteit van behandeling aandacht voor ondersteunen van de autonomie, de eigen regie, het zelfmanagement en het bevorderen van de empowerment van zorgvragers maar hoe zit het in de praktijk?

9 Onderzoeksprogramma NURSE-CC: NUrsing Research into Self-management and Empowerment in Chronic Care

10 competenties voor verpleegkundige zelfmanagementondersteuning ontwikkeling competentielijst (expertraadpleging en literatuurstudie) vragenlijststudie alle verpleegkundigen uit Erasmus MC uitgenodigd

11 Vier centrale elementen van zelfmanagement: ook relevant voor de (verpleegkundig) specialistische zorg 1. omgaan met de uitdagingen die de ziekte stelt (lichamelijke, psychische én sociale consequenties van de chronische aandoening) 2. inpassen in het dagelijks leven 3. voeren van eigen regie over het zorgproces 4. streven naar optimale kwaliteit van leven

12 competenties voor zelfmanagementondersteuning: het 5-A model (gebaseerd op Glasgow et al. 2003)

13 vragenlijst onderzoek Erasmus MC m.b.v. SEPSS uitgenodigd respons 598 (29%) 91 % vrouw gemiddelde leeftijd 38,8 jaar 83% klinische afdeling 46% > 15 jaar werkervaring 41% hbo-opgeleid 6% Master-opgeleid: verpleegkundig specialisten van Hooft S.M., Dwarswaard J., Bal R., Strating M.M., van Staa A.L. What factors influence nurses' behavior in self-management support? An explorative questionnaire study. International Journal of Nursing Studies 63: 65-72

14 zelfmanagement ondersteunen: kunnen is nog geen doen significant verschil in eigeneffectiviteit en gedrag: verpleegkundigen vinden dat zij het zelfmanagement van patiënten beter KUNNEN ondersteunen dan dat zij het in de praktijk DOEN hierbij geen verschil in opleidingsniveau, wel tussen poli / afdeling van Hooft S.M., Dwarswaard J., Bal R., Strating M.M., van Staa A.L. What factors influence nurses' behavior in self-management support? An explorative questionnaire study. International Journal of Nursing Studies 63: 65-72

15 Belangrijkste knelpunten bij verpleegkundige zmo Ik heb hier niet voldoende tijd voor (gekregen) Ik denk dat mijn patiënten onvoldoende kennis hebben om aan zelfmanagement te doen Ik denk dat mijn patiënten niet zelf keuzes kunnen maken Ik merk dat ik zelf te weinig kennis over het ondersteunen van zelfmanagement heb Ik denk dat mijn patiënten er niet voor gemotiveerd zijn Ik denk dat mijn patiënten er geen behoefte aan hebben Ik voel me niet gesteund door mijn team Ik vind het geen taak voor mij 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

16 Niertransplantatie Oncologie (o.a. hoofd halstumoren) Reumatologie Dermatologie / eczeem (kinderen) observaties verpleegkundig specialisten in de spreekkamer 5 VS geobserveerd; elk tenminste 16 uur

17 observaties van het handelen van verpleegkundig specialisten op de poli Wat doen zij veel? stimuleren patiënten om de behandeling prioriteit te geven in het dagelijks leven monitoren de symptomen geven uitleg, instructies en advies Wat doen zij minder / niet? schenken weinig aandacht aan gevolgen van ziekte en behandeling voor het leven achterhalen van voorkeuren en ideeën van patiënt nodigen patiënt niet uit agenda consult mede te bepalen en samen besluiten te nemen ter Maten-Speksnijder A., Dwarswaard J., Meurs P.M., van Staa A.L. Rhetoric or reality? What nurse practitioners do in providing self-management support in outpatient clinics: an ethnographic study. Journal of Clinical Nursing 25(21-22):

18

19 Consult van Verpleegkundig Specialist op de mammapoli Geef Lieneke TIPS & TOPS

20 Consult van Verpleegkundig Specialist diabeteszorg Geef Marja TIPS & TOPS

21 Gesprekshulpmiddelen patiënt in meer leidende rol tijdens het consult zorgverlener in de rol van coach brede definitie van zelfmanagement: biopsychosociaal model visueel aantrekkelijk, generiek, herkenbaar

22 Zelfmanagement Web in combinatie met oplossingsgerichte gesprekstechniek Beck, D., Peeters, M., Grijpma, J.W., Been-Dahmen, J., Ista E., Massey, E., van Staa A.L. (2019) Nurse-Led Self-Management Support Intervention (ZENN) for Kidney Transplant Recipients Using Intervention Mapping: Protocol for a Mixed-Methods Feasibility Study. JMIR Research Protocols 8(3):e11856.

23 Spinnenweb Positieve Gezondheid

24 4-bollenmodel

25 Wat houdt werken met Zelfmanagement Web in? NIET Scorelijst of meetlat Verplicht Enige weg om zelfmanagement te bevorderen of het enige bruikbare instrument Een letterlijk op te volgen recept Oplossen van alle problemen voor de patiënt Zorgverlener wordt geen maatschappelijk werker of psycholoog gevalideerd meetinstrument WEL Maakt onderwerpen bespreekbaar op prettige en gestructureerde wijze Maatwerk: toegesneden op wat de patiënt kan en wil aanpakken Zorgverlener voert coachende gesprekken en geeft ruimte voor eigen regie van patiënt Zorgverlener verkent mogelijke verbeteringen en ondersteunt de patiënt in stellen van doelen/ plannen van acties = uitnodiging tot gesprek

26 Nazorgtool 4-bollen met PROMs

27 effectieve communicatie: conclusies weten is nog geen kunnen; kunnen is nog geen doen: zijn we onbewust onbekwaam? spanning tussen effectiviteit en efficiëntie: kost een beter gesprek echt meer tijd? welke doelen staan voorop? die van het behandelteam of van de patiënt? een gesprekshulpmiddel moet worden gecombineerd met oplossingsgerichte gesprekstechnieken en oprechte basishouding VS durf te experimenteren

28 niet meer / minder doen: meer / altijd doen: iets aannemen, iets invullen voor de ander 1 altijd navragen, rake vragen stellen praten als Brugman 2 luisteren, luisteren, luisteren oordelen, meningen, ongevraagde adviezen geven 3 vragen naar behoefte aan informatie, wat iemand al weet; toestemming vragen algemene educatie of voorlichting geven 4 op maat toegesneden informatie geven gericht op persoonlijke situatie emoties negeren; afstandelijk blijven 5 aandacht geven aan emoties: bevestigen, doorvragen; betrokken zijn iets overnemen dat patiënt ook zelf kan (zoals zelf beslissen, medicijnen beheren) alleen aandacht geven aan medisch management, andere taken laten liggen 6 ruimte voor eigen regie geven; zelfredzaamheid stimuleren 7 aandacht schenken aan de uitdagingen van de aandoening in het dagelijks leven ervaringskennis negeren 8 ervaringskennis benutten familie alleen als hulpje zien 9 familie betrekken en aandacht geven ziektegericht of symptoomgericht werken 10 persoonsgericht werken

29 artikel in Dé Verpleegkundig Specialist maart

30 Zakkaartje met 5A-model en tips voor rapportage

31