Informatie Pensioen Profielbeleggen en Vrij beleggen. Ingang Versie 7 November _0219

Transcriptie

1 Informatie Pensioen Profielbeleggen en Vrij beleggen Ingang Versie 7 November _0219

2 2 Inhoudsopgave Algemeen 3 Beleggingskeuzes 4 Profielbeleggen 5 Vast pensioen 5 Variabel pensioen 5 Lifecycle fondsen 6 ASR Pensioen Mixfondsen 7 ASR Pensioen Bedrijfsobligatiefonds 10 ASR Pensioen Staatsobligatiefondsen 10 Structuur Lifecycles 11 Lifecycle Defensief (vast pensioen) 12 Lifecycle Neutraal vast pensioen (=default lifecycle) 14 Lifecycle Neutraal variabel pensioen 15 Lifecycle Offensief vast pensioen 18 Lifecycle Offensief variabel pensioen 19 Vrij beleggen 22 Fondspalet Vrij beleggen 22 Kosten beleggingsfondsen 23 Lopende kosten 23 Management fee 23 Service fee 23 In- en uitstapvergoedingen 23 Overzicht kosten beleggingsfondsen 24 Vermogensbeheer 25

3 3 Algemeen De informatie in dit document is van toepassing op pensioenproducten waarin werknemers kunnen beleggen. Over de beleggingsfondsen is naast de informatie in dit document meer te vinden op Hier vindt u voor alle beleggingsfondsen ondermeer een Informatiememorandum, een (half)jaarverslag van zowel de fondsen als de beheerder, de samenstelling, rendementen, het koersverloop en de maandelijkse factsheet. Deze zijn opgesteld om u meer inzicht te geven in de aard en risico s van beleggingen in deze fondsen alsmede de waardeontwikkeling. De waarde van beleggingen kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Wij willen u erop wijzen dat de waarde van beleggingen zowel kan stijgen als kan dalen.

4 4 Beleggingskeuzes Binnen de pensioenregeling heeft de werkgever de mogelijkheid zijn werknemers géén, beperkte of ruime beleggingskeuzes te bieden. Indien de werkgever ervoor kiest géén beleggingskeuzes te bieden aan zijn werknemers wordt het belegd kapitaal altijd volgens het beleggingsprofiel Neutraal belegd. Indien de werkgever kiest voor beperkte beleggingskeuzes voor zijn werknemers kan de werknemer kiezen uit het beleggingsprofiel Defensief, Neutraal of Offensief. Indien de werknemer (nog) géén keuze heeft gemaakt wordt standaard in het beleggingsprofiel Neutraal belegd. Beleggen volgens een beleggingsprofiel noemen we Profielbeleggen. Binnen de beleggingsprofielen Neutraal en Offensief heeft de werknemer de keuze uit twee lifecycles gericht op de aankoop op pensioendatum van een: -- vast pensioen; de hoogte van het pensioen is gedurende de uitkeringsperiode gegarandeerd -- variabel pensioen; het kapitaal wordt vanaf de pensioendatum doorbelegd, hierdoor staat de hoogte van het pensioen gedurende de uitkeringsperiode niet vast Keuzes werkgever Keuzes werknemer Lifecycle Neutraal vast pensioen (default) en variabel pensioen Overzicht beleggingskeuzes Geen Beperkt Ruim Lifecycle Defensief Lifecycle Neutraal vast pensioen (default) en variabel pensioen Lifecycle Offensief vast pensioen en variabel pensioen Lifecycle Defensief Lifecycle Neutraal vast pensioen (default) en variabel pensioen Lifecycle Offensief vast pensioen en variabel pensioen Vrij beleggen Indien de werknemer géén keuze maakt, wordt belegd volgens een lifecycle gericht op de aankoop van een vast pensioen op de pensioendatum. Binnen het beleggingsprofiel Defensief wordt altijd in een lifecycle belegd gericht op de aankoop van een vast pensioen op de pensioendatum. Biedt de werkgever zijn werknemers ruime beleggingskeuzes dan kan de werknemer in plaats van Profielbeleggen ook kiezen voor Vrij beleggen. Bij Vrij beleggen kan de werknemer naar eigen keuze beleggen in één of meerdere fondsen uit een palet beleggingsfondsen.

5 5 Profielbeleggen Bij Profielbeleggen wordt er belegd volgens het lifecycleprincipe. Hierbij worden de beleggingen van de werknemer automatisch aangepast naarmate de pensioenleeftijd nadert. Met het belegd kapitaal moet de werknemer op zijn pensioenleeftijd een vast pensioen en/of een variabel pensioen aankopen. Vast pensioen Kiest de werknemer op de pensioendatum voor een vast pensioen, dan staat de hoogte van het pensioen vanaf de pensioendatum vast. Binnen de lifecycle vast pensioen wordt hier rekening mee gehouden door de beleggingen naarmate de pensioenleeftijd nadert af te stemmen op het aan te kopen vaste pensioen. Als de werknemer verder van zijn pensioenleeftijd af zit, kiezen we voor beleggingen in een mixfonds (combinatie van zakelijke en vastrentende waarden). In deze periode staat het maken van rendement centraal en nemen we meer beleggingsrisico. Naarmate de werknemer dichter bij zijn pensioenleeftijd komt, gaan we voor minder risico, door steeds meer te beleggen in obligaties. Op deze manier zorgen we dat het risico voor de werknemer wordt beperkt en hij toch kans heeft op een aantrekkelijk rendement. Omdat bij een vast pensioen het volledige beleggingskapitaal op de pensioenleeftijd wordt aangewend voor aankoop van pensioen, heeft de rentestand van dat moment grote invloed op de hoogte van het pensioen. Daarom kiezen we er voor vlak voor de pensioendatum te beleggen in obligaties met lange looptijden die zo goed mogelijk zijn afgestemd op het aan te kopen pensioen. Op die manier beweegt het beleggingskapitaal mee met wisselende rentestanden. Hierdoor beperken we eventuele schommelingen in het pensioen dat de werknemer op zijn pensioendatum kan aankopen. De werknemer heeft daardoor meer zekerheid over het pensioen dat hij uiteindelijk zal krijgen. Variabel pensioen Kiest de werknemer op de pensioendatum voor een variabel pensioen, dan staat de hoogte van het pensioen niet vast. Het kapitaal wordt na de pensioendatum doorbelegd. Aan het aanwezige beleggingskapitaal wordt maandelijks een pensioenuitkering onttrokken. Jaarlijks wordt de uitkering opnieuw vastgesteld op basis van het op dat moment aanwezige beleggingskapitaal en het geldende tarief. De pensioenuitkering zal hierdoor jaarlijks fluctueren. De werknemer heeft hiermee kans op een hoger pensioen dan bij een vast pensioen, dit kan echter ook lager zijn. Binnen de lifecycle variabel pensioen wordt rekening gehouden met doorbeleggen na de pensioendatum. Als de werknemer verder van zijn pensioenleeftijd af zit, kiezen we voor beleggingen in een mixfonds (combinatie van zakelijke en vastrentende waarden). In deze periode staat het maken van rendement centraal en nemen we meer beleggingsrisico. Omdat op de pensioenleeftijd het beleggings kapitaal niet volledig aangewend hoeft te worden voor aankoop van een pensioen, hoeven de beleggingen op de pensioenleeftijd niet volledig afgestemd te worden op het aan te kopen pensioen. Hierdoor kan er meer en langer in zakelijke waarden worden belegd.

6 6 Lifecycle fondsen De lifecycles zijn samengesteld met de volgende fondsen: Fondsnaam Risico-indicator ASR Pensioen Mixfonds Defensief 4 ASR Pensioen Mixfonds Neutraal 4 ASR Pensioen Mixfonds Offensief 5 ASR Pensioen Bedrijfsobligatiefonds 3 ASR Pensioen Staatsobligatiefonds ASR Pensioen Staatsobligatiefonds Afhankelijk van het beleggingsprofiel wordt er in de lifecycle tot 20 jaar (beleggingsprofiel Defensief), 16 jaar (beleggingprofiel Neutraal) of 12 jaar (beleggingsprofiel Offensief) voor de pensioenrichtleeftijd voor 100% belegd in het bijbehorende ASR Pensioen Mixfonds. Daarna wijzigt de verhouding en wordt steeds meer in het ASR Pensioen Bedrijfsobligatiefonds en de ASR Pensioen Staatsobligatiefondsen met bepaalde looptijden belegd.

7 7 ASR Pensioen Mixfondsen De ASR Pensioen Mixfondsen beleggen in zakelijke waarden en vastrentende waarden. Zakelijke waarden: een breed spectrum van aandelen van beursgenoteerde bedrijven met wereldwijde spreiding en/of bedrijven die actief zijn in een bepaalde regio, te weten Europa, de Verenigde Staten, de Pacific regio (exclusief Japan) en opkomende landen. Vastrentende waarden: obligaties uitgegeven door bedrijven en overheden van goed geachte kwaliteit binnen de Eurozone, hoogrentende obligaties uitgegeven door wereldwijde ondernemingen met een lagere kredietwaardigheid ( high yield bonds ) en staatsobligaties uitgegeven door opkomende markten ( emerging markets debts ). Onderverdeling strategisch beleggingsbeleid binnen de mixfondsen Zakelijke waarden Vastrentende waarden ASR Pensioen Mixfonds Defensief 65% 35% ASR Pensioen Mixfonds Neutraal 75% 25% ASR Pensioen Mixfonds Offensief 85% 15% De ASR Pensioen Mixfondsen worden beheerd door een gespecialiseerd beleggingsteam binnen a.s.r. dat kritisch kijkt naar de markten die worden gevolgd. Er is voor de mixfondsen sprake van een actief tactisch beleggingsbeleid. Dit betekent dat er wordt ingespeeld op marktontwikkelingen en, afhankelijk van de visie op de markten, de bandbreedte wordt benut om extra rendement te genereren. Het a.s.r. duurzaamheidsbeleid wordt hierbij gevolgd, producenten van controversiële wapens en producenten die kinderarbeid toelaten worden bijvoorbeeld uitgesloten.

8 8 Onderliggende fondsen en verdeling ASR Pensioen Mixfondsen ASR Pensioen Mixfonds Defensief Asset allocatie Onderliggend fonds Categorie Asset mix Zakelijk 65% ASR Amerika Aandelen Basisfonds Aandelen Verenigde Staten 27,36% ASR ESG IndexPlus Institutioneel Europa Aandelenfonds Aandelen Europa 28,15% Northern Trust Emerging Markets Custum ESG Aandelen Opkomende Landen 4,80% BNP Paribas Easy MSCI Pacific ex Japan ex Controversial Weapons Aandelen Pacific-regio zonder Japan 4,69% Vastrentend 35% ASR ESG IndexPlus Institutioneel Staatsobligatie Fonds Vastrentend Staatsobligaties 9,19% ASR ESG IndexPlus Institutioneel Bedrijfsobligatie Fonds Vastrentend Bedrijfsobligaties 17,31% ishares Global High Yield Corp Bond Vastrentend Hoogrentende obligaties 4,25% ishares J.P. Morgan $ EM Bond Vastrentend Opkomende Landen 4,25% ASR Pensioen Mixfonds Neutraal Asset allocatie Onderliggend fonds Categorie Asset mix Zakelijk 75% ASR Amerika Aandelen Basisfonds Aandelen Verenigde Staten 32,00% ASR ESG IndexPlus Institutioneel Europa Aandelenfonds Aandelen Europa 32,16% Northern Trust Emerging Markets Custum ESG Aandelen Opkomende Landen 5,36% BNP Paribas Easy MSCI Pacific ex Japan ex Controversial Weapons Aandelen Pacific-regio zonder Japan 5,48% Vastrentend 25% ASR ESG IndexPlus Institutioneel Staatsobligatie Fonds Vastrentend Staatsobligaties 5,20% ASR ESG IndexPlus Institutioneel Bedrijfsobligatie Fonds Vastrentend Bedrijfsobligaties 9,80% ishares Global High Yield Corp Bond Vastrentend Hoogrentende obligaties 5,00% ishares J.P. Morgan $ EM Bond Vastrentend Opkomende Landen 5,00%

9 9 ASR Pensioen Mixfonds Offensief Asset allocatie Onderliggend fonds Categorie Asset mix Zakelijk 85% ASR Amerika Aandelen Basisfonds Aandelen Verenigde Staten 36,64% ASR ESG IndexPlus Institutioneel Europa Aandelenfonds Aandelen Europa 36,17% Northern Trust Emerging Markets Custum ESG Aandelen Opkomende Landen 6,03% BNP Paribas Easy MSCI Pacific ex Japan ex Controversial Weapons Aandelen Pacific-regio zonder Japan 6,16% Vastrentend 15% ASR ESG IndexPlus Institutioneel Staatsobligatie Fonds Vastrentend Staatsobligaties 2,25% ASR ESG IndexPlus Institutioneel Bedrijfsobligatie Fonds Vastrentend Bedrijfsobligaties 4,25% ishares Global High Yield Corp Bond Vastrentend Hoogrentende obligaties 4,25% ishares J.P. Morgan $ EM Bond Vastrentend Opkomende Landen 4,25% De in dit overzicht vermelde onderliggende fondsen gelden op het moment van samenstellen van dit document. De actuele fondssamenstelling van de mixfondsen vindt u op De assetverdeling binnen de ASR Pensioen Mixfondsen is een richtlijn. Op basis van het beleggingsbeleid kan de fondsbeheerder binnen vastgestelde bandbreedtes van de hierboven vermelde percentages afwijken. De bandbreedtes zijn te vinden in het Informatiememorandum, in het Supplement van het betreffende fonds.

10 10 ASR Pensioen Bedrijfsobligatiefonds Het ASR Pensioen Bedrijfsobligatiefonds belegt voornamelijk in bedrijfsobligaties en andere niet-staatsobligaties (credits), uitgegeven door debiteuren van goed geachte kwaliteit, ook wel investment grade genoemd. Bedrijfsobligaties bieden een extra beleggingsmogelijkheid binnen de vastrentende beleggingen. Vanwege het hogere risico ten opzichte van staatsobligaties willen beleggers een extra vergoeding boven de staatsrente. Deze risico-opslag wordt spread genoemd. De hogere rente op bedrijfsobligaties biedt dus extra rendement. Vanwege het debiteurenrisico (risico dat de uitgevende instelling failliet gaat) is spreiding over meerdere obligaties door middel van een fonds essentieel. ASR Pensioen Staatsobligatiefondsen De ASR Pensioen Staatsobligatiefondsen zijn een essentieel onderdeel van het lifecycle beleggen. Het beleggen in de ASR Pensioen Staatsobligatiefondsen heeft als doel om de looptijd van de obligaties in de portefeuille af te stemmen op het aan te kopen pensioen. Daardoor is de werknemer minder afhankelijk van renteschommelingen op het moment dat er pensioen moet worden aangekocht. Het renterisico met betrekking tot het aan te kopen pensioen neemt hierdoor af. De portefeuille van deze fondsen bestaat uit een mandje staatsobligaties waarmee de gemiddelde looptijd van de beleggingen van het fonds zo goed mogelijk aansluit bij de looptijd van de pensioen inkoopverplichting van de werknemer. Deze wordt jaarlijks vastgesteld. De ASR Pensioen Staatsobligatiefondsen beleggen hoofdzakelijk in staatsobligaties die deel uitmaken van de Europese Monetaire Unie. Dit zijn voornamelijk staatsobligaties met een lange looptijd met, bij aanvang van het fonds, een AAA-rating. Beleggingen in bedrijfsobligaties zijn toegestaan tot 5% van het fondsvermogen. Het fonds kent nagenoeg geen valutarisico. Posities in andere valuta dan de euro zijn toegestaan tot 5% van het fondsvermogen.

11 11 Structuur Lifecycles Standaard wordt er belegd volgens het beleggingsprofiel Neutraal (default). De werknemer moet 16 jaar voor de pensioenrichtleeftijd een keuze maken voor het vervolg van de lifecycle. Hierbij kan de werknemer kiezen voor een vervolg van de lifecycle dat gericht is op het aankopen van een vast pensioen of gericht is op het aankopen van een (gedeeltelijk) variabel pensioen. Afhankelijk van de opties die de werkgever heeft gekozen, kunnen werknemers kiezen om te beleggen volgens een ander beleggingsprofiel: - Beleggingsprofiel Defensief (alleen lifecycle vast pensioen); - Beleggingsprofiel Offensief; bij dit beleggingsprofiel moet de werknemer 16 jaar voor de pensioenrichtleeftijd een keuze maken voor het vervolg van de lifecycle. Hierbij kan de werknemer kiezen voor een vervolg van de lifecycle dat gericht is op het aankopen van een vast pensioen of gericht is op het aankopen van een (gedeeltelijk) variabel pensioen. 100,00% 90,00% keuzemoment vast \ variabel 16 jaar voor pensioenrichtleeftijd Percentage zakelijke waarden 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% Offensief vast pensioen Neutraal vast pensioen Defensief vast pensioen Offensief variabel pensioen Neutraal variabel pensioen 10,00% 0,00% Hoe lang tot pensioenrichtleeftijd In de tabellen en grafieken op de volgende pagina s ziet u hoe de verschillende lifecycles precies verlopen.

12 12 Lifecycle Defensief (vast pensioen) Mixfonds Defensief Zakelijke waarden Vastrentende waarden Bedrijfsobligatiefonds Staatsobligatiefonds Staatsobligatiefonds 15+ > 20 jaar 100,00% 65,00% 35,00% 0,00% 0,00% 0,00% 20 jaar 95,39% 62,00% 33,39% 0,00% 2,77% 1,84% 19 jaar 90,77% 59,00% 31,77% 0,00% 5,54% 3,69% Hoe lang tot pensioenrichtleeftijd? 18 jaar 86,16% 56,00% 30,16% 0,00% 8,31% 5,53% 17 jaar 81,54% 53,00% 28,54% 0,00% 11,08% 7,38% 16 jaar 76,93% 50,00% 26,93% 0,00% 13,85% 9,22% 15 jaar 72,31% 47,00% 25,31% 0,00% 16,61% 11,08% 14 jaar 67,70% 44,00% 23,70% 0,28% 19,21% 12,81% 13 jaar 63,08% 41,00% 22,08% 1,08% 21,50% 14,34% 12 jaar 58,47% 38,00% 20,47% 1,88% 23,79% 15,86% 11 jaar 53,85% 35,00% 18,85% 2,68% 26,08% 17,39% 10 jaar 49,24% 32,00% 17,24% 3,48% 28,37% 18,91% 9 jaar 44,62% 29,00% 15,62% 4,28% 30,66% 20,44% 8 jaar 40,01% 26,00% 14,01% 5,08% 32,95% 21,96% 7 jaar 35,39% 23,00% 12,39% 5,87% 35,24% 23,50% 6 jaar 30,78% 20,00% 10,78% 6,67% 37,53% 25,02% 5 jaar 26,16% 17,00% 9,16% 7,47% 39,82% 26,55% 4 jaar 21,55% 14,00% 7,55% 8,27% 42,11% 28,07% 3 jaar 16,93% 11,00% 5,93% 9,07% 44,40% 29,60% 2 jaar 12,32% 8,00% 4,32% 9,87% 46,69% 31,12% 1 jaar 7,69% 5,00% 2,69% 10,67% 48,98% 32,66%

13 13 Lifecycle Defensief vast pensioen; samenstelling beleggingsfondsen 100% 90% 80% 70% 60% Staatsobligatiefonds15+ Staatsobligatiefonds10-15 Bedrijfsobligatiefonds MixfondsDefensief 50% 40% 30% 20% 10% 0% Hoe lang tot pensioenrichtleeftijd Lifecycle Defensief vast pensioen; samenstelling beleggingscategorieën 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% Vastrentend Staats Matching Vastrentend Bedrijfsobligaties Vastrentend Opkomende Landen Vastrentend HoogrentendeObligaties Vastrentend Staats Aandelen Opkomende Landen Aandelen OntwikkeldeLanden 20% 10% 0% Hoe lang tot pensioenrichtleeftijd

14 14 Lifecycle Neutraal vast pensioen (=default lifecycle) Mixfonds Neutraal Zakelijke waarden Vastrentende waarden Bedrijfsobligatiefonds Staatsobligatiefonds Staatsobligatiefonds 15+ Tot keuzemoment vast/variabel pensioen > 16 jaar 100,00% 75,00% 25,00% 0,00% 0,00% 0,00% Vast pensioen Hoe lang tot pensioenrichtleeftijd? 16 jaar 94,58% 70,94% 23,64% 1,63% 1,70% 2,09% 15 jaar 89,17% 66,87% 22,30% 3,26% 3,41% 4,16% 14 jaar 83,75% 62,81% 20,94% 3,79% 5,61% 6,85% 13 jaar 78,33% 58,75% 19,58% 4,32% 7,80% 9,55% 12 jaar 72,92% 54,69% 18,23% 4,85% 10,00% 12,23% 11 jaar 67,50% 50,62% 16,88% 5,39% 12,20% 14,91% 10 jaar 62,08% 46,56% 15,52% 5,92% 14,40% 17,60% 9 jaar 56,67% 42,50% 14,17% 6,45% 16,60% 20,28% 8 jaar 51,25% 38,44% 12,81% 6,98% 18,80% 22,97% 7 jaar 45,83% 34,37% 11,46% 7,51% 21,00% 25,66% 6 jaar 40,41% 30,31% 10,10% 8,04% 23,20% 28,35% 5 jaar 35,00% 26,25% 8,75% 8,57% 25,39% 31,04% 4 jaar 29,58% 22,19% 7,39% 9,10% 27,59% 33,73% 3 jaar 24,16% 18,12% 6,04% 9,63% 29,79% 36,42% 2 jaar 18,75% 14,06% 4,69% 10,16% 31,99% 39,10% 1 jaar 13,33% 10,00% 3,33% 10,69% 34,19% 41,79%

15 15 Lifecycle Neutraal variabel pensioen Mixfonds Neutraal Zakelijke waarden Vastrentende waarden Bedrijfsobligatiefonds Staatsobligatiefonds Staatsobligatiefonds 15+ Tot keuzemoment vast/variabel pensioen > 16 jaar 100,00% 75,00% 25,00% 0,00% 0,00% 0,00% Variabel pensioen Hoe lang tot pensioenrichtleeftijd? 16 jaar 96,88% 72,66% 24,22% 1,41% 0,77% 0,94% 15 jaar 93,75% 70,31% 23,44% 2,81% 1,55% 1,89% 14 jaar 90,63% 67,97% 22,66% 3,12% 2,82% 3,43% 13 jaar 87,50% 65,63% 21,87% 3,43% 4,08% 4,99% 12 jaar 84,38% 63,28% 21,10% 3,73% 5,35% 6,54% 11 jaar 81,25% 60,94% 20,31% 4,04% 6,62% 8,09% 10 jaar 78,13% 58,59% 19,54% 4,34% 7,89% 9,64% 9 jaar 75,00% 56,25% 18,75% 4,65% 9,16% 11,19% 8 jaar 71,88% 53,91% 17,97% 4,96% 10,43% 12,73% 7 jaar 68,75% 51,56% 17,19% 5,26% 11,69% 14,30% 6 jaar 65,63% 49,22% 16,41% 5,57% 12,96% 15,84% 5 jaar 62,50% 46,88% 15,62% 5,88% 14,23% 17,39% 4 jaar 59,38% 44,53% 14,85% 6,18% 15,50% 18,94% 3 jaar 56,25% 42,19% 14,06% 6,49% 16,77% 20,49% 2 jaar 53,13% 39,84% 13,29% 6,79% 18,04% 22,04% 1 jaar 50,00% 37,50% 12,50% 7,10% 19,31% 23,59%

16 16 Lifecycle Neutraal vast pensioen; samenstelling beleggingsfondsen 100% 90% 80% 70% 60% Staatsobligatiefonds15+ Staatsobligatiefonds10-15 Bedrijfsobligatiefonds Mixfonds Neutraal 50% 40% 30% 20% 10% 0% Hoe lang tot pensioenrichtleeftijd Lifecycle Neutraal vast pensioen; samenstelling beleggingscategorieën 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% Vastrentend Staats Matching Vastrentend Bedrijfsobligaties Vastrentend Opkomende Landen Vastrentend HoogrentendeObligaties Vastrentend Staats Aandelen Opkomende Landen Aandelen OntwikkeldeLanden 20% 10% 0% Hoe lang tot pensioenrichtleeftijd

17 17 Lifecycle Neutraal variabel pensioen; samenstelling beleggingsfondsen 100% 90% 80% 70% 60% Staatsobligatiefonds15+ Staatsobligatiefonds10-15 Bedrijfsobligatiefonds Mixfonds Neutraal 50% 40% 30% 20% 10% 0% Hoe lang tot pensioenrichtleeftijd Lifecycle Neutraal variabel pensioen; samenstelling beleggingscategorieën 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% Vastrentend Staats Matching Vastrentend Bedrijfsobligaties Vastrentend Opkomende Landen Vastrentend Hoogrentende Obligaties Vastrentend Staats Aandelen OpkomendeLanden Aandelen OntwikkeldeLanden 20% 10% 0% Hoe lang tot pensioenrichtleeftijd

18 18 Lifecycle Offensief vast pensioen Mixfonds Offensief Zakelijke waarden Vastrentende waarden Bedrijfsobligatiefonds Staatsobligatiefonds Staatsobligatiefonds 15+ Tot keuzemoment vast/variabel pensioen > 16 jaar 100,00% 85,00% 15,00% 0,00% 0,00% 0,00% Vast pensioen Hoe lang tot pensioenrichtleeftijd? 16 jaar 100,00% 85,00% 15,00% 0,00% 0,00% 0,00% 15 jaar 100,00% 85,00% 15,00% 0,00% 0,00% 0,00% 14 jaar 100,00% 85,00% 15,00% 0,00% 0,00% 0,00% 13 jaar 100,00% 85,00% 15,00% 0,00% 0,00% 0,00% 12 jaar 93,14% 79,17% 13,97% 3,04% 1,15% 2,67% 11 jaar 86,27% 73,33% 12,94% 5,83% 2,37% 5,53% 10 jaar 79,41% 67,50% 11,91% 8,63% 3,59% 8,37% 9 jaar 72,55% 61,67% 10,88% 8,92% 5,56% 12,97% 8 jaar 65,69% 55,83% 9,86% 9,21% 7,53% 17,57% 7 jaar 58,82% 50,00% 8,82% 9,50% 9,50% 22,18% 6 jaar 51,96% 44,17% 7,79% 9,79% 11,47% 26,78% 5 jaar 45,10% 38,33% 6,77% 10,08% 13,45% 31,37% 4 jaar 38,24% 32,50% 5,74% 10,38% 15,42% 35,96% 3 jaar 31,37% 26,67% 4,70% 10,67% 17,39% 40,57% 2 jaar 24,51% 20,83% 3,68% 10,96% 19,36% 45,17% 1 jaar 17,65% 15,00% 2,65% 11,25% 21,33% 49,77%

19 19 Lifecycle Offensief variabel pensioen Mixfonds Offensief Zakelijke waarden Vastrentende waarden Bedrijfsobligatiefonds Staatsobligatiefonds Staatsobligatiefonds 15+ Tot keuzemoment vast/variabel pensioen > 16 jaar 100,00% 85,00% 15,00% 0,00% 0,00% 0,00% Hoe lang tot pensioenrichtleeftijd? Variabel pensioen 16 jaar 100,00% 85,00% 15,00% 0,00% 0,00% 0,00% 15 jaar 100,00% 85,00% 15,00% 0,00% 0,00% 0,00% 14 jaar 100,00% 85,00% 15,00% 0,00% 0,00% 0,00% 13 jaar 100,00% 85,00% 15,00% 0,00% 0,00% 0,00% 12 jaar 95,34% 81,04% 14,30% 2,95% 0,51% 1,20% 11 jaar 90,69% 77,08% 13,61% 5,65% 1,10% 2,56% 10 jaar 86,03% 73,13% 12,90% 8,34% 1,69% 3,94% 9 jaar 81,37% 69,17% 12,20% 8,54% 3,03% 7,06% 8 jaar 76,72% 65,21% 11,51% 8,74% 4,36% 10,18% 7 jaar 72,06% 61,25% 10,81% 8,94% 5,70% 13,30% 6 jaar 67,40% 57,29% 10,11% 9,14% 7,04% 16,42% 5 jaar 62,75% 53,33% 9,42% 9,33% 8,38% 19,54% 4 jaar 58,09% 49,38% 8,71% 9,53% 9,71% 22,67% 3 jaar 53,43% 45,42% 8,01% 9,73% 11,05% 25,79% 2 jaar 48,77% 41,46% 7,31% 9,93% 12,39% 28,91% 1 jaar 44,12% 37,50% 6,62% 10,13% 13,73% 32,02%

20 20 Lifecycle Offensief vast pensioen; samenstelling beleggingsfondsen 100% 90% 80% 70% 60% Staatsobligatiefonds15+ Staatsobligatiefonds10-15 Bedrijfsobligatiefonds Mixfonds Offensief 50% 40% 30% 20% 10% 0% Hoe lang tot pensioenrichtleeftijd Lifecycle Offensief vast pensioen; samenstelling beleggingscategorieën 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% Vastrentend StaatsMatching Vastrentend Bedrijfsobligaties Vastrentend Opkomende Landen Vastrentend Hoogrentende Obligaties Vastrentend Staats Aandelen OpkomendeLanden Aandelen OntwikkeldeLanden 20% 10% 0% Hoe lang tot pensioenrichtleeftijd

21 21 Lifecycle Offensief variabel pensioen; samenstelling beleggingsfondsen 100% 90% 80% 70% 60% Staatsobligatiefonds15+ Staatsobligatiefonds10-15 Bedrijfsobligatiefonds Mixfonds Offensief 50% 40% 30% 20% 10% 0% Hoe lang tot pensioenrichtleeftijd Lifecycle Offensief variabel pensioen; samenstelling beleggingscategorieën 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% Vastrentend Staats Matching Vastrentend Bedrijfsobligaties Vastrentend Opkomende Landen Vastrentend Hoogrentende Obligaties Vastrentend Staats Aandelen OpkomendeLanden Aandelen Ontwikkelde Landen 20% 10% 0% Hoe lang tot pensioenrichtleeftijd

22 22 Vrij beleggen Indien de werkgever heeft gekozen voor ruime beleggingskeuzes dan kan de werknemer in plaats van Profielbeleggen ook kiezen voor Vrij beleggen. Bij Vrij beleggen kan de werknemer naar eigen keuze beleggen in een of meerdere fondsen uit een palet beleggingsfondsen. Fondspalet Vrij beleggen De werknemer heeft de keuze uit een palet fondsen bestaande uit de fondsen van de lifecycles en aanvullend geselecteerde actief beheerde fondsen en passief beheerde fondsen. Fondsnaam Lifecycle fondsen ISIN Code Risicoindicator ASR Pensioen Mixfonds Defensief NL ASR Pensioen Mixfonds Neutraal NL ASR Pensioen Mixfonds Offensief NL ASR Pensioen Bedrijfsobligatiefonds NL ASR Pensioen Staatsobligatiefonds NL ASR Pensioen Staatsobligatiefonds 15+ NL Actief beheerde fondsen ASR Fonds Aandelenfonds LU ASR Vastgoed Fonds ( = ASR Property Fund N.V.) NL ASR Fonds Europafonds LU ASR Fonds Obligatiefonds LU ASR Fonds Liquiditeitenfonds LU ASR SRI Futurevision LU ASR SRI Meerwaarde Aandelenfonds LU ASR SRI Mixfonds LU ASR SRI Obligatiefonds LU BNP Paribas OBAM N.V. NL Passief beheerde fondsen BNP Paribas Easy MSCI World ex Controversial Weapons LU BNP Paribas Easy Markit iboxx EUR Liquid Corporates* LU BNP Paribas Easy JPMorgan Government Bond Index (GBI) EMU* LU (EBI) * deze beleggingsfondsen zijn alleen beschikbaar binnen het Werknemers Pensioen van a.s.r.

23 23 Kosten beleggingsfondsen Lopende kosten De lopende kosten geven inzicht in de kosten van een beleggingsfonds en bestaan uit een management fee, een service fee en eventuele overige kosten. De lopende kosten worden verrekend in de koers van het fonds en worden periodiek door de fondsbeheerder vastgesteld. De Lopende Kosten Factor (LKF) zoals bekend op moment van samenstellen van dit document vindt u op de volgende pagina. Management fee De fondsbeheerder brengt kosten in rekening voor het beheer van het fondsvermogen. Op grond van het beleggingsbeleid van een fonds kan het fonds onderliggend beleggen in andere fondsen, die ook kosten in rekening brengen. Service fee Dit zijn bijvoorbeeld oprichtingskosten, kosten van toezichthouders, kosten van (accountants)controle, kosten van bewaring, kosten in verband met communicatie die voor het fonds zijn of worden gemaakt. In- en uitstapvergoedingen In- en uitstapvergoedingen zijn kosten die de fondsbeheerder rekent als er voor het fonds per saldo eenheden worden aangekocht of verkocht. Deze kosten zijn verwerkt in de koers en worden uitgedrukt in een percentage. De hoogte van de in- en uitstapvergoeding wordt door de fondsbeheerder vastgesteld. De in- en uitstapvergoedingen zoals bekend op moment van samenstellen van dit document vindt u op de volgende pagina. Toelichting: Zijn er voor een fonds op een dag meer eenheden aangekocht dan verkocht? Dan geldt er een instapvergoeding in de vorm van een opslag op de koers; Zijn er op een dag voor een fonds meer eenheden verkocht dan aangekocht? Dan geldt er een uitstapvergoeding in de vorm van een afslag op de koers.

24 24 Overzicht kosten beleggingsfondsen Fondsnaam ISIN Code Shareclass Lifecycle fondsen LKF (%) Instap 1) Uitstap 1) ASR Pensioen Mixfonds Defensief NL n.v.t. 0,29 n.v.t. n.v.t. ASR Pensioen Mixfonds Neutraal NL n.v.t. 0,29 n.v.t. n.v.t. ASR Pensioen Mixfonds Offensief NL n.v.t. 0,29 n.v.t. n.v.t. ASR Pensioen Bedrijfsobligatiefonds NL n.v.t. 0,25 0,50 0,00 ASR Pensioen Staatsobligatiefonds NL n.v.t. 0,20 0,15 0,15 ASR Pensioen Staatsobligatiefonds 15+ NL n.v.t. 0,20 0,15 0,15 Actief beheerde fondsen ASR Fonds Aandelenfonds LU Banking 0,52 n.v.t. n.v.t. ASR Vastgoed Fonds ( = ASR Property Fund N.V.) NL n.v.t. 0,65 n.v.t. n.v.t. ASR Fonds Europafonds LU Banking 0,77 n.v.t. n.v.t. ASR Fonds Obligatiefonds LU Banking 0,22 n.v.t. n.v.t. ASR Fonds Liquiditeitenfonds LU Banking 0,14 n.v.t. n.v.t. ASR SRI Futurevision 2) LU Classic 0,64 n.v.t. n.v.t. ASR SRI Meerwaarde Aandelenfonds 2) LU Classic 0,91 n.v.t. n.v.t. ASR SRI Mixfonds 2) LU Classic 0,42 n.v.t. n.v.t. ASR SRI Obligatiefonds 2) LU Classic 0,42 n.v.t. n.v.t. BNP Paribas OBAM N.V. NL n.v.t. 0,58 0,30 0,30 * deze beleggingsfondsen zijn alleen beschikbaar binnen het Werknemers Pensioen van a.s.r. 1) Dit betreffen de maximale op- en afslagen. 2) De management fee van de SRI fondsen is per 1 januari 2018 verlaagd naar 0%. Hierdoor zal uiteindelijk de LKF worden verlaagd met de management fee. Door de wettelijke rekenmethode (53 weken gemiddelde) zal het tot begin 2019 duren, voordat het effect van het verlagen van de management fee op de LKF volledig zichtbaar is. 3) Voor de passief beheerde fondsen kan wel een antiverwateringsheffing worden geheven door het fonds. Deze heffing is ter dekking van transactiekosten bij met name grote inen uitstroom om ervoor te zorgen dat alle beleggers in een fonds billijk worden behandeld en om de Intrinsieke Waarde van het betreffende fonds te beschermen. De maximale op- en afslagen hiervan zijn te vinden in de Essentiële Beleggingsinformatie van het betreffende fonds. De in dit overzicht vermelde kosten zijn op basis van gegevens op het moment van samenstellen van dit document. De actuele gegevens vindt u op in de maandelijkse factsheet van het betreffende fonds. Passief beheerde fondsen BNP Paribas Easy MSCI World ex Controversial Weapons LU Track Privilege H EUR-CAP 0,25 3,00 n.v.t. 3) BNP Paribas Easy Markit iboxx EUR Liquid Corporates* BNP Paribas Easy JPMorgan Government Bond Index (GBI) EMU* LU Track I EUR-CAP 0,15 n.v.t. 3) n.v.t. 3) LU Track I EUR-CAP 0,15 n.v.t. 3) n.v.t. 3)

25 25 Vermogensbeheer De ASR-fondsen staan onder beheer van ASR Vermogensbeheer N.V. (hierna AVB ). AVB is een nuchtere, Nederlandse vermogensbeheerder die duurzaam beleggen hoog in het vaandel heeft staan. Klanten van AVB zijn onder meer pensioenfondsen, verzekeraars, onderwijsinstellingen, goede doelen en vermogensfondsen. Dagelijks werkt AVB met hen samen aan een verantwoord rendement. Een rendement dat bijdraagt aan hun doelstellingen. Kijk voor meer informatie op AVB is een 100%-deelneming van ASR Nederland N.V. AVB is opgericht op 8 juni 2007 en statutair gevestigd te Utrecht. AVB staat ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel onder nummer te Utrecht. AVB is in het bezit van een door de Stichting Autoriteit Financiële Markten verleende vergunning voor het beheren van Beleggingsinstellingen als bedoeld in artikel 2:65 eerste lid, sub a van de Wet op het financieel toezicht. Daarnaast heeft de AFM toegestaan om de volgende activiteiten te verrichten of diensten te verlenen op basis van artikel 2:67a, tweede lid onderdelen a, b en d Wft ( Wet op het financieel toezicht): - Het beheren van een individueel vermogen; - Het in de uitoefening van een beroep of bedrijf adviseren over financiële instrumenten; - Het in de uitoefening van beroep of bedrijf ontvangen en doorgeven van orders van cliënten met betrekking tot financiële instrumenten. Een aantal van de (onderliggende) fondsen van Profielbeleggen en Vrij beleggen staan onder beheer van professionele externe vermogensbeheerders. AVB vervult de monitoring functie ten aanzien van deze fondsen. AVB streeft continu naar een optimale invulling van de fondsen van Profielbeleggen en Vrij beleggen. AVB heeft de mogelijkheid om fondsen van externe vermogensbeheerders uit het palet te halen of te vervangen, bijvoorbeeld als de prijsstelling en/of de prestaties van deze fondsen en/of de externe vermogensbeheerder(s) daartoe aanleiding geven. AVB heeft tevens in de onder haar beheer staande ASR-fondsen de mogelijkheid om in eventuele uitbestedingen van het beheer van het belegd vermogen wijzigen aan te brengen. Zowel AVB als deze professionele externe vermogensbeheerders beschikken over een ISAE (International Standards for Assurance Engagements) 3402 type II verklaring. Deze verklaring geeft aan dat de vermogensbeheerders de processen en kwaliteitsaspecten goed beheersen.