Profielwerkstuk Natuurkunde De juiste opsprong bij voltige

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Profielwerkstuk Natuurkunde De juiste opsprong bij voltige"

Transcriptie

1 Profielwerkstuk Natuurkunde De juiste opsprong bij voltige Profielwerkstuk door M woorden 14 maart ,5 4 keer beoordeeld Vak Natuurkunde De ideale opsprong bij de voltige Voorwoord Wij willen graag de mensen van voltige vereniging Den Helder bedanken die ons geholpen hebben bij het uitvoeren van de experimenten en de eigenaren van de paarden die er ook bij waren. Onze begeleiders hebben ons geholpen om goede hoofd- en deelvragen te bedenken. Hun willen we ook bedanken. 1 Inleiding De vakken die bij ons profielwerkstuk een bijdrage hebben zijn: Biologie en natuurkunde. Wij wilden onderzoeken wat het beste sprongmoment is om bij voltige op het paard te. Dat wilden we doen door drie deelvragen te beantwoorden. Maar om dat te kunnen doen moeten wij eerst enkele experimenten uitvoeren. Vooral natuurkunde is belangrijk voor het onderzoek. Krachten, snelheden en hoeken spelen namelijk een grote rol bij het op op het paard. Verder a je onderzoeken welke beweging er moet worden uitgevoerd om het juiste effect te bereiken, dat is hierbij de perfecte opsprong. De biologie kant van het onderzoek is de bouw van het paard en wat voor invloed deze heeft op opsprong. De reden om juist dit onderwerp te kiezen is omdat één van ons aan voltige doet, en we wilden iets onderzoeken dat met voltige te maken heeft. Het beste opsprong moment op het paard vinden we een goed onderwerp, omdat het goed te onderzoeken valt en niet een te grote onderzoeksvraag is om te onderzoeken. De bronnen waren over het algemeen erg schaars, veel informatie was al bekend bij de voltigeur omdat dit vrijwel standaard informatie was. Pagina 1 van 13

2 Hoofdvraag Wat is de beste manier op het paard te bij voltige? Ons onderzoek zal aantonen dat de beste houding bij de afzet om op het paard te bij voltige is door met het lichaam en de voeten ongeveer met een hoek van naar het paard toegedraaid en met de voeten onder de beugel. Met een paard dat rustig galoppeert met een opwaartse beweging. Theorie hoofdvraag: Bij de perfecte opsprong zet de voltigeur zich met beide voeten af van de grond. Waarna het rechterbeen meteen zo hoog mogelijk wordt gezwaaid, waarbij de heupen hoger zijn dan het hoofd en het linkerbeen naar beneden gestrekt blijft. Hierna volgt de steunfase waarbij de voltigeur zichzelf uitduwt zodat heupen en schouder gelijk zijn aan het schouder-as van het paard. De laatste fase de landingsfase deze begint zodra de heupen het hoogste punt hebben bereikt, dit word gevolgd door een gestrekt rechterbeen dat naar beneden wordt gebracht, waarin de voltigeur in een opgerichte zit op het midden van de paardenrug landt. Een paard dat rustig galoppeert is makkelijk bij te houden voor de voltigeur, waardoor de voltigeur de tijd heeft om goed af te zetten en ook goed mee te kunnen lopen. Een paard met veel opwaartse beweging zorgt ervoor dat het paard de voltigeur hoger opgooit, waardoor de voltigeur makkelijker op het paard komt en ook een betere opsprong kan laten zien dan een paard dat gewoon galoppeert Bij deze hoofdvraag passen deze 3 Deelvragen. Deelvraag 1: Wat is de beste houding bij de afzet om op het paard te bij voltige? Theorie: Bij voltige moet je standaard altijd naar voren voordat je op het paard springt. Maar waar je precies je voeten plaatst, en of dit naar binnen of buiten gericht etc. is niet onderzocht. Hypothese: Wij denken dat, met kijk op professionele voltigeurs het lichaam iets naar binnen moet gedraaid zijn voor de opsprong. Hierdoor kan de voltigeur makkelijker de kracht van zijn armen gebruiken om zichzelf tot handstand te duwen. Deelvraag 2: Welke invloed heeft de snelheid van het paard op de opsprong bij voltige? Theorie: Als een paard sneller loopt werken er grotere centrifugerende krachten op de voltigeur, maar ook de snelheid waarmee het paard hem meeneemt bij de opsprong kan de hoogte bepalen van het opsprong. Om de middelpuntzoekende kracht te bepalen wordt de formule: Fmpz = m v2/r gebruikt. Daarvoor is de massa van de voltigeur nodig omdat hier de centrifugerende krachten op werken, de snelheid van het paard en de straal van de cirkel. Pagina 2 van 13

3 De snelheid van een paard op een cirkel kan worden berekend door de baansnelheid uit te rekenen: v = ω r. Daarvoor moeten we de straal in meters weten en de hoeksnelheid. De hoeksnelheid wordt berekend met de formule: ω = 2π / T. De T staat voor omloopstijd dus er moet worden gemeten hoelang het paard over 1 ronde doet. Hypothese: De snelheid heeft invloed op de opsprong door de kracht waardoor je wordt meegenomen in de galop. Wij denken dat bij een hogere snelheid de heupen lager blijven en het moeilijker is voor de voltigeur om op te dan bij een rustige galop, en daardoor ook het cijfer lager is dan bij een rustige galop. Deelvraag 3: Wat kan de manier van bewegen van het paard voor invloed hebben op de opsprong bij voltige? Theorie: Elk paard galoppeert anders, dit heeft te maken met de bouw en de grootte van het paard. Dit zal dus ook effect hebben op de voltigeur. Hierbij onderzoeken wij wat voor effect de manier van het bewegen van een paard heeft op de opsprong. Hypothese: De manier van bewegen van het paard heeft te maken met de hoogte van de sprong, een paard die een galop heeft met veel opwaartse beweging zorgt ervoor dat de voltigeur goed kan op, een paard met minder opwaartse beweging zorgt voor een minder goede opsprong. Dit komt doordat het paard de voltigeur meeneemt in zijn beweging. Paard 2 heeft veel opwaartse beweging in verhouding met paard 1. Waardoor wij verwachten dat paard 2 zorgt voor betere opsprongen 2 Onderzoeksmethode Deelvraag 1: Wat is de beste houding bij de afzet om op het paard te bij voltige? Materiaal: 1 opgetuigd paard (voltigetuig), longeur, 6 voltigeurs, programma After Effects, Methode: voltigeurs worden genummerd van 1 tot 6. De voltigeurs in de volgorde van 1 tot 6 op het paard in galop - een voltigeur mag niet 2 of meer keer achter elkaar om te zorgen dat de vermoeidheid geen invloed heeft op het experiment. De persoon die filmt staat in het midden van de longeercirkel rechts naast de longeur. De camera wordt film klaar gemaakt, en staat gericht op het hele paard, waarbij er bovenin de film ruimte wordt overgehouden voor de voltigeur. Film alle opsprongen waarbij de onderzoeker die filmt meeloopt met de longeur. Het paard loopt hierbij op de gemeten afstand die is gemeten voor deelvraag 2 vanaf de longeur, deze afstand wordt behouden door een markering op de longeerlijn. Het beeldmateriaal wordt geknipt in Adobe After Effects, en per voltigeur wordt er een filmpje gemaakt van al zijn of haar opsprongen, dit filmpje wordt vertraagd zodat de opsprong makkelijker en beter te beoordelen is. Elke opsprong wordt becijfert met de richtlijnen van het KNHS handboek voltige door een officieel voltige jurylid. De cijfers gaan van 1 tot 10. Dan door middel van de cijfers wordt er bepaald welke van de voltigeurs de beste opsprong had. De voltigeur die gemiddeld de beste opsprong had, komt het meest in de buurt van de juiste sprongtechniek. Daarna Pagina 3 van 13

4 wordt er gekeken naar de beste opsprong van de voltigeur die gemiddeld de beste opsprong had, deze wordt vergeleken met de andere opsprongen van dezelfde voltigeur en gekeken of er verschil is in plaatsing van het lichaam tijdens de afzet. Het verschil tussen deze en andere opsprongen in plaatsing van het lichaam bepaalt dus dat dat de beste manier is om je lichaam te plaatsen voor de opsprong. Daarna wordt de voltigeur die gemiddeld de laagste punten had vergeleken met de voltigeur die de hoogste punten haalde. Deze resultaten worden vergeleken met elkaar en daaruit wordt een conclusie opgemaakt. Deelvraag 2: Welke invloed heeft de snelheid van het paard op de opsprong bij voltige? Materiaal: stopwatch, meetlint, rekenmachine, 1 opgetuigd paard (voltigetuig), longeur, 3 voltigeurs, programma Adobe After Effects Methode: Deel 1 De centrifugerende krachten berekenen die er op je werken als een paard rustig galoppeert. Meet op 4 verschillende plaatsen de straal van de cirkel die het paard loopt. Bereken hiervan een gemiddelde. Laat het paard aangalopperen in een rustige galop, en meet hiervan 3 maal per persoon de omloopstijd. Laat het paard galopperen zo snel als mogelijk, en meet hiervan 3 maal per persoon de omloopstijd. Bereken met de waardes die je hebt verzameld de centrifugerende krachten die op je werken bij een rustige galop Deel 2: De opsprongen vastleggen bij verschillende snelheden. De persoon die filmt staat in het midden van de longeercirkel rechts naast de longeur. De camera wordt film klaar gemaakt, en staat gericht op het hele paard, waarbij er bovenin de film ruimte wordt overgehouden voor de voltigeur. Film alle opsprongen waarbij de onderzoeker die filmt meeloopt met de longeur. Het paard loopt hierbij op de gemeten afstand vanaf de longeur, deze afstand wordt behouden door een markering op de longeerlijn. De 3 voltigeurs genummerd van 1 tot 3 en gaan op op het rustige tempo. Dit wordt 3 keer herhaald en de voltigeurs op volgorde van 1 tot 3, de voltigeurs geen 2 keer achter elkaar om te zorgen dat de vermoeidheid geen invloed heeft op het experiment. Hierna dezelfde 3 voltigeurs op hetzelfde paard, maar dit keer loopt het paard zo snel mogelijk. Hierbij worden de stappen herhaald die tijdens de rustige galop zijn gedaan. De opsprongen worden gefilmd. Het beeldmateriaal wordt geknipt in Adobe After Effects, en per voltigeur wordt er een filmpje gemaakt van al zijn of haar opsprongen, dit filmpje wordt vertraagd zodat de opsprong makkelijker en beter te beoordelen is. Elke opsprong wordt becijfert met de richtlijnen van het KNHS handboek voltige door een officieel voltige jurylid. De cijfers gaan van 1 tot 10. De resultaten worden met elkaar vergeleken en hieruit wordt een conclusie getrokken. Pagina 4 van 13

5 Deelvraag 3: Wat kan de manier van bewegen van het paard voor invloed hebben op de opsprong bij voltige? Materiaal: camera, programma Adobe After effects, 2 paarden, 6 voltigeurs, longeur Methode: 6 voltigeurs worden genummerd van 1 tot 6. De voltigeurs in de volgorde van 1 tot 6 op het paard in galop - de voltigeurs geen 2 keer achter elkaar om te zorgen dat de vermoeidheid geen invloed heeft op het experiment. De persoon die filmt staat in het midden van de longeercirkel rechts naast de longeur. De camera wordt film klaar gemaakt, en staat gericht op het hele paard, waarbij er bovenin de film ruimte wordt overgehouden voor de voltigeur. Film alle opsprongen waarbij de onderzoeker die filmt meeloopt met de longeur. Het paard loopt hierbij op de gemeten afstand die is gemeten voor deelvraag 2 vanaf de longeur, deze afstand wordt behouden door een markering op de longeerlijn. Het beeldmateriaal wordt geknipt in Adobe After Effects, en per voltigeur wordt er een filmpje gemaakt van al zijn of haar opsprongen, dit filmpje wordt vertraagd zodat de opsprong makkelijker en beter te beoordelen is. Elke opsprong wordt becijfert met de richtlijnen van het KNHS handboek voltige door een officieel voltige jurylid. De cijfers gaan van 1 tot 10. Het beeldmateriaal van het op op paard 1 wordt vergeleken met het op op paard 2. Per voltigeur bekijken we de verschillen in de opsprong tussen paard 1 en paard 2, daaruit kunnen we concluderen of de manier van bewegen van het paard invloed heeft op de opsprong. Een gemiddeld verschil van 0,5 of meer in het cijfer betekent dat de beweging veel invloed heeft op de opsprong, is het gemiddelde verschil minder dan 0,3 dan heeft de beweging van het paard niet veel invloed op de opsprong. En verder wordt er gekeken naar wat voor invloed de beweging van het paard heeft op de opsprong en hieruit worden conclusies getrokken. 3 Resultaten Deelvraag 1 Tabel 1 Cijfers Naam en nummer voltigeur Cijfer 1 ste keer Cijfer 2 de keer Cijfer 3 de keer Gemiddelde cijfer per voltigeur 1. 6,2 5,8 5,6 5,9 2. 4,8 5,4 4,6 4,9 3. 5,8 5,0 5,6 5,5 4. 6,2 6,4 6,1 6,2 5. 4,6 5,2 4,9 5,1 6. 6,2 5,9 6,1 6,1 Pagina 5 van 13

6 Tabel 2 Plaatsing van lichaam *Bij lichaam naar het paard toegedraaid wordt mee bedoeld dat het lichaam tussen de 35 tot 45 graden naar het paard is gedraaid. Naam en nummer voltigeur Plaatsing van lichaam opsprong Plaatsing van lichaam opsprong 1 Plaatsing van lichaam opsprong 2 3 Voeten iets achter de beugel, Voeten onder de beugel, lichaam lichtjes met het lichaam en voeten en voeten lichtjes naar het paard naar het paard toegedraaid toegedraaid. Voeten ver achter de beugel, Voeten achter de beugel, lichaam lichaam en voeten staan naar en voeten staan naar voren. voren. Voeten aan de achterkant van de Voeten onder de beugel, lichaam en beugel, lichaam en voeten staan voeten staan naar voren. naar voren. Voeten onder de beugel, voeten Voeten onder de beugel, lichaam recht naar voren, lichaam iets naar en voeten naar het paard het paard gedraaid. toegedraaid. Voeten achter de beugel, lichaam en voeten naar het paard toegedraaid Voeten onder de beugel, lichaam en voeten lichtjes naar binnen gedraaid Voeten onder de beugel, lichaam en voeten staan naar voren. Voeten onder de beugel, lichaam en voeten lichtjes naar het paard toegedraaid. Voeten niet naast elkaar, staan wel Voeten niet naast elkaar, staan wel Voeten staan ver achter de onder de beugel, lichaam en onder de beugel, lichaam en voeten beugel, lichaam en voeten staan voeten staan naar voren. staan naar voren. naar voren. Voeten achter de beugel, lichaam Voeten achter de beugel, lichaam Voeten achter de beugel, lichaam en voeten lichtjes naar het paard en voeten lichtjes naar het paard en voeten staan naar voren. toegedraaid. toegedraaid. Deelvraag 2: Tabel 3 Krachten Naam en nummer voltigeur Massa kg kg kg Tabel 4 Meting voor de omlooptijd rustige galop Nummer Meting 1 Meting 2 Meting 3 Gemiddeld per meting 1. 9,77 s 9,56 s 9,95 s 9,76 s 2. 9,98 s 9,54 s 9,78 s 9,77 s Pagina 6 van 13

7 Berekingen tabel 5 m= massa, v= snelheid, ω = Hoeksnelheid, r= straal, T=omloopstijd Fmpz = m v 2 /r Voorbeeld: massa is 52 kg, de snelheid is 3 m/s, en de straal is 5 meter. Fmpz= /5 = 93,5 N v = ω r Voorbeeld: Hoeksnelheid is 0,50 rad/s, en de straal is 5 meter. Snelheid = 0,50 5 = 2,5 m/s ω = 2π / T Voorbeeld: Omloopstijd = 10 seconde Hoeksnelheid = 2π/ 10 = 0,63 rad/s Tabel 5 Resultaten rustige galop Middelpuntzoekende kracht Fmpz : Baansnelheid Straal van cirkel r : Gemiddelde massa voltigeur De snelheid van het paard v: Hoeksnelheid ω: Omloopstijd T: 204,87 N 5,8 m/s 9 m 55 kg 5,8 m/s => 20,9 km/u 0,64 rad/s 9,8 s Tabel 6 Meting snelle galop Nummer Meting 1 Meting 2 Meting 3 Gemiddelde tijd 1. 8,35 8,70 8,55 8, ,56 8,65 8,53 8,58 Tabel 7 Resultaten snelle galop Middelpuntzoekende kracht Fmpz : Baansnelheid Straal van cirkel r : Massa van het paard m: Gemiddelde massa voltigeur Hoeksnelheid ω: Omloopstijd T: 266,63 N 6,6 m/s 9 m 55 kg 6,6 m/s => 23,8 km/u 0,73 rad/s 8,56 s Pagina 7 van 13

8 Tabel 8 Resultaten voltigeurs rustige galop Naam en nummer voltigeur Cijfer 1 ste keer Cijfer 2 de keer Cijfer 3 de keer Gemiddelde cijfer per persoon 1. 6,3 5,5 5,6 5,8 2. 6,1 6,4 6,1 6,2 3. 6,2 5,3 6,2 5,9 Tabel 9 Resultaten voltigeurs snelle galop Naam en nummer voltigeur Cijfer 1 ste keer Cijfer 2 de keer Cijfer 3 de keer Gemiddelde cijfer per persoon 1. 6,0 5,7 5,6 5,8 2. 6,3 6,5 6,3 6,4 3. 6,1 5,8 5,9 5,9 Deelvraag 3 Tabel 10 Resultaten paard 1 Naam en nummer voltigeur Cijfer 1 ste keer Cijfer 2 de keer Cijfer 3 de keer 1. 6,2 5,8 5,6 2. 4,8 5,4 4,6 3. 5,8 5,0 5,6 4. 6,2 6,4 6,1 5. 4,6 5,2 4,9 6. 6,2 5,9 6,1 Tabel 11 Resultaten paard 2 Naam en nummer voltigeur Cijfer 1 ste keer Cijfer 2 de keer Cijfer 3 de keer 1. 5,6 5,7 6,2 2. 4,6 5,3 4,8 3. 5,3 5,2 5,0 4. 5,7 5,8 5,9 5. 5,6 5,3 5,2 6. 5,7 5,5 5,8 Pagina 8 van 13

9 Tabel 12 Resultaten gemiddelde per paard Naam en nummer voltigeur Gemiddelde cijfers opsprong paard 1 Gemiddelde cijfers opsprong paard ,9 5,8 2. 4,9 4,9 3. 5,5 5,2 4. 6,2 5,8 5. 6,1 5,7 6. 6,1 5,7 Tabel 13 Gemiddeld cijfer per paard Gemiddelde cijfer paard 1 5,8 Gemiddelde cijfer paard 2 5,5 4 Conclusie Deelvraag 1: Wat is de beste houding bij de afzet om op het paard te bij voltige? Voltigeur 4. heeft gemiddeld het hoogste cijfer van de 6 voltigeurs. Over het algemeen springt deze voltigeur met het lichaam naar het paard toegedraaid, en de voeten onder de beugel. De 2de opsprong ging het beste met een 6,4, waarbij lichaam en voeten naar het paard waren toegedraaid en de voeten onder de beugel waren geplaatst. Bij de 1ste en 2de opsprong is dit ook uitgevoerd maar in mindere mate. voltigeur 2. die de slechtste opsprong had, had over het algemeen zijn lichaam naar voren gericht en zijn voeten achter de beugel. Onze hypothese klopte, om een goede opsprong te krijgen, moet je het lichaam en voeten naar het paard toe draaien en moet je je voeten onder de beugel plaatsen bij de afzet. Bij deze deelvraag kan er getwijfeld worden aan de betrouwbaarheid omdat de voltigeurs niet de perfecte opsprong uitvoerde, en dat de houding bij de afzet dus anders moet zijn om deze perfecte opsprong te behalen. Wel worden de voltigeurs getraind door een trainer die weet hoe je de perfecte opsprong moet aanleren. Verder heeft een voltigeur zijn slechte en goeie dagen, dus kan het zijn dat voltigeurs die het minder deden beter kunnen maar dit niet toonde tijdens het onderzoek. Deelvraag 2: Welke invloed heeft de snelheid van het paard op de opsprong bij voltige? Zoals te zien is in de resultaten zijn de centrifugerende krachten tijdens de snelle galop groter dan in de rustige galop, dit is een verschil van gemiddeld 60 Newton. Deze krachten blijken bijna geen verschil te maken voor de cijfers van de voltigeurs. Deze komen gemiddeld uit op hetzelfde cijfer, op 1 voltigeur na die bij de snelle galops ronde betere punten haalde dan bij de rustige. Wij hadden verwacht dat de heupen lager zouden blijven zodra het paard sneller ging galopperen. De voltigeurs gaven aan dat de opsprong op de ene kant moeilijker werd door de snelheid van de galopsprongen. Maar dat die ook makkelijker werd doordat het paard de voltigeur meenam in zijn beweging. Een beweging waarbij de sprongen van het paard krachtiger waren, waarmee de voltigeur dus makkelijker kon meelopen/zweven en ook hoog kon Pagina 9 van 13

10 . De opsprong moest alleen door de snelle galop sneller uitgevoerd worden waardoor de techniek slechter werd. Onze hypothese klopte gedeeltelijk. Wij verwachtten dat de snelheid van het paard een grotere invloed zou hebben op de opsprong bij voltige. De krachten tijdens de opsprong bij verschillende snelheden verschilden niet zo sterk als wij dachten. Ook hierbij hetzelfde over de betrouwbaarheid als bij deelvraag 1. Daarbij opgeteld dat de voltigeurs niet gewend zijn om op te bij een paard dat heel snel gaat, dit was misschien beter gegaan als de voltigeurs gewend waren geweest aan het tempo. Deelvraag 3: Wat kan de manier van bewegen van het paard voor invloed hebben op de opsprong bij voltige? Als je de resultaten vergelijkt zie je dat bij paard 2 de cijfers gemiddeld lager zijn dan bij paard 1. Dit betekent dat de beweging van het paard invloed heeft op de opsprong. De verwachting was dat bij paard 2 de opsprongen beter zouden zijn doordat de galop van dit paard veel meer beweging heeft dan paard 1. Onze hypothese klopte dus niet. De manier van bewegen van het paard heeft wel invloed op de opsprong maar blijkbaar is die invloed anders dan we verwachtten. Hoewel het paard de voltigeur meeneemt in zijn beweging lijkt veel opwaartse beweging van het paard niet te zorgen voor de betere opsprong. Juist op het paard die minder opwaartse beweging heeft zijn de opsprongen beter. Het verschil in Hypothese en conclusie komt waarschijnlijk doordat de hoogte van de paarden niet hetzelfde was. Paard 1 was 1,70 m en paard 2 was 1,76 m, het verschil in hoogte kan het moeilijker maken om goed op te. 5 Refletie Ons werkstuk is redelijk betrouwbaar, wij hebben rekening gehouden met veel variabelen. De voltigeurs waren beoordeeld door ons en de cijfers zijn gegeven door een officieel voltige jurylid. Het verkregen beeldmateriaal in slow-motion gezet waardoor het cijfer geven makkelijker was voor het jurylid. Onze resultaten zijn niet heel nauwkeurig te bepalen door enkele factoren, zoals: De voltigeurs kunnen allemaal niet de perfecte opsprong, dus het kan zijn dat de resultaten voor de perfecte opsprong heel anders zijn in vergelijking met wat er uit dit onderzoek is gehaald. Ook konden wij onze experimenten niet heel vaak herhalen, en het lange galopperen had invloed op de vermoeidheid van de paarden. Wij vinden dat we alles onderzocht hebben wat er nodig was. Wij hebben alle resultaten gekregen die we nodig hadden om het werkstuk te kunnen maken. Het belangrijkste dat we geleerd hebben tijdens het maken van dit werkstuk is: informatie verzamelen dit kunnen verwerken en samenvoegen tot een goedlopend verslag. Het bedenken van wat en wanneer er gedaan moet worden is heel belangrijk bij het maken van een werkstuk. Vooral bij het uitvoeren van experimenten was een goede planning nodig. Het grootste probleem voor ons was het programma Coach. Eerst hebben wij geprobeerd met Coach onze filmpjes te verwerken, maar dit gaf niet het resultaat dat we wilde en was een tijdrovende klus. Toen hadden wij besloten dat we Pagina 10 van 13

11 After Effects gingen gebruiken om de filmpjes te bewerken. Uiteindelijk hebben wij alle resultaten kunnen verwerken die we nodig hadden. Tijdens het maken van het verslag merkte wij dat de methodes en het werkplan vaak moesten worden aangepast om het kloppend te maken. Bronnenlijst Bron: Formules voor natuurkunde: Formule gewicht van het paard: Hoe moet de opsprong: Handleiding voltige KNHS Logboek Pagina 11 van 13

12 Datum 23 juni Activiteit Onderzoeks onderwep verzinnen Uren onderzoeker onderzoeker Problemen en Oplossingen 1 Uren Hiervan geleerd Het was moeilijk om een goed passend onderwerp te verzinnen waar ook een Het uitschijven van ideeën werkt onderzoeksvraag bij past. We hebben een aantal mindmaps gemaakt en ook goed om tot een concreet plan te op internet gezocht naar ideeën 2 3o juni en 7 juli Onderzoeksvraag vezinnen 2 1 oefening zoals de opsprong viel in meerdere onderzoeken te verdelen. We Het onderwerp voltige is voor een ondezoeksvraag een groot onderwerp. Zelfs 1 september 8 september en meerdere lessen Onderzoeksvraag heropstellen 1 1 Informatie verzamellen september Werkplan opstellen september Werkplan opstellen september Werkplan opstellen oktober Lay-out van alles verbeteren oktober Werkplan afmaken oktober Planning maken en het werkplan inleveren oktober Logboek invullen november Excel en agenda invullen, begin gemaakt aan voorlopig verslag 2 2 namen de onderzoeksvraag: 'Wat is de beste manier om de opsprong aan te leren?' Het bleek niet mogelijk te zijn om een goed onderzoek uit te voeren met deze onderzoeksvraag, dus hebben we nogmaals met hulp van de lerares een andere onderzoeksvraag kunnen opstellen Er is weinig specifieke informatie over de opsprong te vinden. Vooral wetenschappelijke onderzoeken zijn niet te vinden. Dit hebben we opgelost door gewone informatie over de opsprong te verzamelen, de opsprong hoe het handboek deze beschrijft. komen. Een onderwerp is te groot om alles van te onderzoeken. Je moet een onderzoeksvraag verzinnen die makkelijk te onderzoeken valt. Een onderzoeksvraag opstellen is moeilijker dan het lijkt. Internet is niet het antwoord op alles, maar soms moet je ook nadenken over de manier van vraagstellen in de zoekbalk. Deze les hebben we geprobeerd een werkplan op te stellen, dit was alleen Een goed werkplan komt niet uit de moeilijker dan we hadden verwacht. En deze les kwamen we dus ook niet veel lucht vallen. verder. We komen niet veel verder in het werkplan omdat we niet weten wat we moeten beschrijven of doen. Alweer komen we niet veel verder met ons werkplan, dit komt doordat de onderzoeksvraag vrij ingewikkeld is. Internet kan veel helpen Blijven zoeken totdat je een antwoord Alle informatie is op de juiste volgorde gezet, veel informatie stond door Een document als kladje kan handig elkaar waardoor er geen overzichtelijk plaatje was van alles wat we moesten zijn. weten. Bij het werkplan volledig opzetten en afmaken ondervond ik geen problemen. Een werkplan kan in 1 nacht In het begin was de laptop wat sloom waardoor aanpassingen niet snel verliepen maar nader de tijd voorbij streek werd de laptop steeds sneller. Plannen wat we verder gaan doen. Dit werd opgelost door het werkplan nog eens door te lezen en goed nadenken wat de volgende stappen moeten zijn. hebt. opgesteld worden als je een helder moment hebt. De informatie over de opdrachten beter lezen. Aangezien we tijdens het project het logboek niet volledig hadden ingevuld Houd tijdens je project een logboek moest dat vandaag ook gebeuren. bij, zodat niet alles achteraf hoeft. We begonnen ook alle tabelletjes te maken die we bij de experimenten nodig Tabellen maken. hebben. Op internet kun je veel informatie De tabellen overzetten van word naar excel gaat niet zoals gepland. Maar de vinden over excel. formules invullen gaat voorlopig wel goed. Inhoud van het verslag stellen. 4 november 17 November 19 November Verder werken aan het voorlopig verslag Werkplan verbeteren, en invulblad uitprinten Experimenten uitgevoerd, enquete ingevuld 1 0 1, Het voorwoord en de inleiding van het verslag. Het werkplan was niet geschreven zoals het zou moeten, maar was voor onszelf wel duidelijk genoeg om aanstaande zaterdag mee aan het werk te kunnen. Het meten van de snelheid van het paard was een beetje lastig om nauwkeurig te bepalen. Wij hebben een vaste punt gesteld waar we de meting beginnen en eindigen. Zo galoppeerde het paard een rondje en met de stopwatch hebben we bepaald hoe lang het duurt om een rondje te doen. 1 December Beginnen met Coach 1 1 We hebben geprobeerd de filmpjes te ververken. Maar het lukte ons niet. 8 December Leren werken met Coach December Verder met Coach Januari Resultaten Januari Logboek en verbeteren Januari Wij wisten niet hoe we de filmpjes in Coach kunnen plaatsen en verwerken. We gingen een hulp vragen bij iemand die het wel kan. Onderzoeker 1 heeft intensief in Coach gewerkt. Een goede inleiding formuleren. Alles tot een verhaal brengen. Een werkplan is heel zakelijk, waarbij je geen ik en wij gebruikt. Als alles op tijd gepland is, gaat het uitvoeren makkelijker. Wij moeten beter leren werken met Coach Sommige functies van Coach Wij hebben het logboek bijgewerkt en toegevoegd aan het voorlopig verslag. We gingen aan de slag met een We besloten een andere programma te gebruiken in plaats van Coach. We konden niet goed werken met Coach. Onderzoeker 1 heeft een deel van de resultaten, meestal in een tabelvorm in het verslag geplaatst. Wij hebben het logboek verder ingevuld, de deelvragen verbeterd en de onderzoeksmethode aangepast. Verder aan de slag met het Onderzoeker 1 heeft bekeken wat de zwakken en sterke punten van het verwerken van de resultaten 1 1 werkstuk tot nu toe zijn en een voorlopige reflectie geschreven. 9 Februari Conclusies Februari 11 Februari Definitieve afronding en inleveren (Dit is niet gelukt) 2 4 Wij waren bezig met het afronden van het werkstuk, door de eerste conclusies te trekken. andere programma. Resultaten overzichtelijk maken. Lay-out verbeteren. Kritisch bekijken van ons eigen werk. Concluderen. Wij hebben het werkstuk nog eens doorgelezen en verbeterd, ook het logboek Met veel geduld kom je ergens. helemaal ingevuld. Nalezen, uitprinten en 1 volledig afmaken van verslag 4 Het verslag is afgemaakt, en uitgeprint Altijd je eigen werk nalezen Pagina 12 van 13

13 Pagina 13 van 13

4,4. Praktische-opdracht door een scholier 2528 woorden 23 juni keer beoordeeld. Natuurkunde. De Veer. Het bepalen van de veerconstante,

4,4. Praktische-opdracht door een scholier 2528 woorden 23 juni keer beoordeeld. Natuurkunde. De Veer. Het bepalen van de veerconstante, Praktische-opdracht door een scholier 2528 woorden 23 juni 2004 4,4 127 keer beoordeeld Vak Natuurkunde De Veer Het bepalen van de veerconstante, Het bepalen van de trillingstijd van een veer, Het bepalen

Nadere informatie

Boekverslag Nederlands Kapot door Vrank Post

Boekverslag Nederlands Kapot door Vrank Post Boekverslag Nederlands Kapot door Vrank Post Boekverslag door Jeroen 910 woorden 27 februari 2018 0 keer beoordeeld Auteur Genre Vrank Post Jeugdboek Eerste uitgave 2009 Vak Nederlands 9 februari 2018

Nadere informatie

PWS - Fase 1 - Plan van aanpak Behaald 0 van de 25 punten

PWS - Fase 1 - Plan van aanpak Behaald 0 van de 25 punten PWS - Fase 1 - Plan van aanpak Behaald 0 van de 25 punten Beoordeling Te behalen Behaald 1. Past het onderwerp/ontwerp bij het vak/de vakken? 1 Herkenbaarheid van het vak of de vakken. Past het onderwerp

Nadere informatie

Praktische opdracht Wiskunde A GWA

Praktische opdracht Wiskunde A GWA Praktische opdracht Wiskunde A GWA Praktische-opdracht door een scholier 3903 woorden 10 juni 2003 4,2 58 keer beoordeeld Vak Wiskunde A Inleiding We hebben als onderwerp gekozen, een onderzoek te doen

Nadere informatie

Beoordelingsmodel bij een PWS binnen het natuurprofiel

Beoordelingsmodel bij een PWS binnen het natuurprofiel Beoordelingsmodel bij een PWS binnen het natuurprofiel Beoordelingsmoment 1 Oriënteren GO / NO GO Motivatie Onvoldoende: No go Voldoende 15 Goed 20 Zeer goed 25 Willen de leerlingen door in de huidige

Nadere informatie

Praktische opdracht Natuurkunde Domino

Praktische opdracht Natuurkunde Domino Praktische opdracht Natuurkunde Domino Praktische-opdracht door een scholier 4194 woorden 10 augustus 2010 7 42 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Inhoudsopgave Inleiding blz. 3 Onderzoeksvragen & Hypothesen

Nadere informatie

Beoordelingsmodel bij een PWS binnen de maatschappijvakken

Beoordelingsmodel bij een PWS binnen de maatschappijvakken Beoordelingsmodel bij een PWS binnen de maatschappijvakken Beoordelingsmoment 1 Beoordeling: Proces tot het komen van een onderwerp. Motivatie Onvoldoende: No go Voldoende 15 Goed 20 Zeer goed 25 Beoordelingsmoment

Nadere informatie

Werkstuk Natuurkunde Breking van perspex Brekingsindex

Werkstuk Natuurkunde Breking van perspex Brekingsindex Werkstuk Natuurkunde Breking van perspex Bre Werkstuk door K. 1108 woorden 26 mei 2013 7,6 2 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Natuurkunde overal Gemaakt door Shakila Hodge & Sjarmen Dompig Breking

Nadere informatie

Informatiebrochure. Profielwerkstuk HAVO Colegio Arubano

Informatiebrochure. Profielwerkstuk HAVO Colegio Arubano Informatiebrochure Profielwerkstuk HAVO Colegio Arubano 2011-2012 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Het profielwerkstuk 4 Beoordelingsmomenten 6 Het schriftelijk verslag 7 Eindbeoordeling profielwerkstuk 8 2

Nadere informatie

Voorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal.

Voorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal. & OHHUOLQJHQKDQGOHLGLQJ LQOHLGLQJ Het sectorwerkstuk staat voor de deur. Misschien heb je er al slapeloze nachten van, misschien lijkt het je de leukste opdracht van je hele opleiding. Eindelijk iets leren

Nadere informatie

ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3

ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3 ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3 WAAROM ONDERZOEK? Onderzoek doen is een belangrijke wetenschappelijke vaardigheid. Tijdens de plusweek ga je leren hoe je dat moet doen. Je

Nadere informatie

Profielen. Inhoud. 1. Het profielwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Profielwerkstuk

Profielen. Inhoud. 1. Het profielwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Profielwerkstuk Ben je op zoek naar een onderwerp voor je profielwerkstuk? Dan is het Woudagemaal misschien interessant voor je. Profielen Volg je het profiel Natuur & Techniek, dan zit je goed! Want in dit stappenplan

Nadere informatie

Het leek ons wel een interessante opdracht, een uitdaging en een leuke aanvulling bij het hoofdstuk.

Het leek ons wel een interessante opdracht, een uitdaging en een leuke aanvulling bij het hoofdstuk. Praktische-opdracht door een scholier 2910 woorden 3 mei 2000 5,2 46 keer beoordeeld Vak Wiskunde Wiskunde A1 - Praktische Opdracht Hoofdstuk 2 1. Inleiding We hebben de opdracht gekregen een praktische

Nadere informatie

Praktische opdracht Wiskunde De medicijnspiegel

Praktische opdracht Wiskunde De medicijnspiegel Praktische opdracht Wiskunde De medicijnspie Praktische-opdracht door een scholier 1237 woorden 17 jaar eden 4,9 24 keer beoordeeld Vak Wiskunde Inleiding Over het algemeen is het moeilijk te bepalen wat

Nadere informatie

Praktische opdracht Wiskunde A Randomized Response

Praktische opdracht Wiskunde A Randomized Response Praktische opdracht Wiskunde A Randomized Re Praktische-opdracht door een scholier 2550 woorden 10 juni 2003 5,8 26 keer beoordeeld Vak Wiskunde A Inleiding We hebben de opdracht gekregen een Praktische

Nadere informatie

Profielwerkstuk. Kandinsky College. locatie Jorismavo

Profielwerkstuk. Kandinsky College. locatie Jorismavo Profielwerkstuk Kandinsky College locatie Jorismavo schooljaar 2018-2019 1 Wat is het profielwerkstuk? Het profielwerkstuk is een werkstuk dat je maakt in klas vier over het door jou gekozen profiel. In

Nadere informatie

Het profielwerkstuk

Het profielwerkstuk 1 Het profielwerkstuk 2014-2015 1. Inleiding Het profielwerkstuk (pws) is een onderdeel van het examendossier. Het profielwerkstuk is een opdracht voor de studenten van de examenklas voor een van de vakken

Nadere informatie

MODEL B: Beoordelingsmodel PWS Binasvakken ( vernieuwde Tweede Fase ) De voorbereidingsfase: Zijn de leerlingen op zelfstandige wijze gekomen tot:

MODEL B: Beoordelingsmodel PWS Binasvakken ( vernieuwde Tweede Fase ) De voorbereidingsfase: Zijn de leerlingen op zelfstandige wijze gekomen tot: MODEL B: Beoordelingsmodel PWS Binasvakken ( vernieuwde Tweede Fase ) Bij de beoordeling van het PWS wordt uitgegaan van vier verschillende fasen, te weten: 1. De voorbereidingsfase 2. De onderzoeksfase

Nadere informatie

Beoordelingsmodel Profielwerkstuk HAVO/ VWO

Beoordelingsmodel Profielwerkstuk HAVO/ VWO Beoordelingsmodel Profielwerkstuk HAVO/ VWO 201-201 Begeleider: Naam: Examennummer: Profielvak: Het profielwerkstuk is een onderdeel van het examendossier en wordt beoordeeld met een cijfer. Het is een

Nadere informatie

Profielwerkstuk Het stappenplan, tips en ideeën

Profielwerkstuk Het stappenplan, tips en ideeën Profielwerkstuk Het stappenplan, tips en ideeën Ga je een profielwerkstuk maken? Dan is orgaan- en weefseldonatie een goed onderwerp! Hier vind je allerlei tips, bronnen en ideeën om een profielwerkstuk

Nadere informatie

Onderzoeksboekje. Klas: Namen:

Onderzoeksboekje. Klas: Namen: Onderzoeksboekje Klas: Namen: De onderdelen van de onderzoekscyclus: 1. Introductie 2. Verkennen 3. Opzetten onderzoek 4. Uitvoeren onderzoek 5. Concluderen 6. Presenteren 7. Verdiepen/verbreden 2 Science

Nadere informatie

Profielwerkstuk 4 MAVO

Profielwerkstuk 4 MAVO Profielwerkstuk 4 MAVO Logboek Het groepje bestaat uit de volgende leerlingen: Klas: Logboek profielwerkstuk blz. 1 Profielwerkstuk 4 MAVO Logboek Planning: 1. Voorbereiding 2. Onderzoeksvraag en deelvragen

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 2. Materiaal & Methode 3. Resultaten 5. Theoretisch Kader 6. Discussie 7. Bronnen 9. Appendix Onderzoeksvraag 2

Inhoud. Inleiding 2. Materiaal & Methode 3. Resultaten 5. Theoretisch Kader 6. Discussie 7. Bronnen 9. Appendix Onderzoeksvraag 2 Bifilaire slinger De invloed van de slingerlengte, de lengte van en afstand tussen de draden op de trillingstijd van een bifilaire slinger. Kiki de Boer, Sitti Romijn, Thomas Markhorst & Lucas Cohen Calandlyceum

Nadere informatie

Verplichte oefeningen

Verplichte oefeningen Verplichte oefeningen Een voltigewedstrijd bestaat uit twee onderdelen, de verplichte oefeningen en de kun Beide onderdelen bepalen samen het totaal cijfer van de wedstrijd, elk onderdeel telt 50% in de

Nadere informatie

Het profielwerkstuk. 2. Eisen en voorwaarden Het profielwerkstuk moet aan een aantal eisen en voorwaarden voldoen:

Het profielwerkstuk. 2. Eisen en voorwaarden Het profielwerkstuk moet aan een aantal eisen en voorwaarden voldoen: -1- Het profielwerkstuk 1. Inleiding Hier staat hoe u te werk gaat bij het maken van het profielwerkstuk. Ook de eisen waaraan het moet voldoen zijn opgesomd. Verder geeft het u een voorbeeld van een plan

Nadere informatie

Veerconstante bepalen

Veerconstante bepalen Veerconstante bepalen m.b.v. een massa-veersysteem FORTES LYCEUM February 20, 2017 Opgesteld door: Nikki van Doesburg, Anoir Koolhoven Veerconstante bepalen m.b.v. een massa-veersysteem Inhoudsopgave Inleiding...2

Nadere informatie

Sectoren. Inhoud. 1. Het sectorwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Sectorwerkstuk

Sectoren. Inhoud. 1. Het sectorwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Sectorwerkstuk Ben je op zoek naar een onderwerp voor je sectorwerkstuk? Dan is het misschien interessant voor je. Sectoren Volg je de sector Techniek, dan zit je goed! Want in dit stappenplan kijken we vooral naar de

Nadere informatie

Opm: Bij een onvoldoende beoordeling is het invullen van het veld opmerkingen door de begeleider verplicht.

Opm: Bij een onvoldoende beoordeling is het invullen van het veld opmerkingen door de begeleider verplicht. Beoordeling I: Het Plan van Aanpak (eerste versie) Datum: 1. Past het onderwerp in het profiel - aangeven bij welke vakken het werkstuk aansluit - zijn de vakken herkenbaar in het plan on ed Afspraken

Nadere informatie

Tijd. 10 min. 55 minuten

Tijd. 10 min. 55 minuten Tijd GROEP 5-6 50 55 minuten 1, 23, 32, 44, 45 en 51 De leerling: weet hoe dag en nacht ontstaan weet dat de tijd niet overal op de wereld hetzelfde is weet met welke instrumenten je tijd kunt meten kent

Nadere informatie

Profielwerkstukken β. Onderzoek doen is een vak. maandag 25 juni 2012 08:10:34 Midden-Europese zomertijd

Profielwerkstukken β. Onderzoek doen is een vak. maandag 25 juni 2012 08:10:34 Midden-Europese zomertijd Profielwerkstukken β Onderzoek doen is een vak 25 juni 2012 Profielwerkstukken 2012/2013 Onderzoekende houding Aarsen en Van der Valk (2008). NVOX 33(8), 354-356. Wees nieuwsgierig Wees kribsch Wees deel

Nadere informatie

Havo 4 - Practicumwedstrijd Versnelling van een karretje

Havo 4 - Practicumwedstrijd Versnelling van een karretje Havo 4 - Practicumwedstrijd Versnelling van een karretje Vandaag gaan jullie een natuurkundig experiment doen in een hele andere vorm dan je gewend bent, namelijk in de vorm van een wedstrijd. Leerdoelen

Nadere informatie

Borstcrawl keerpunt: - De benadering - De rol - Voeten plaatsen / afzet - Handbeweging

Borstcrawl keerpunt: - De benadering - De rol - Voeten plaatsen / afzet - Handbeweging Borstcrawl keerpunt: - De benadering - De rol - Voeten plaatsen / afzet - Handbeweging De benadering Bij de benadering is het belangrijk dat er met zoveel mogelijk snelheid het keerpunt ingegaan wordt.

Nadere informatie

Profielwerkstuk klas 10 Vmbo-t

Profielwerkstuk klas 10 Vmbo-t Profielwerkstuk 2018-2019 klas 10 Vmbo-t Inleiding Dit schooljaar ga je een profielwerkstuk maken. In deze handleiding lees je waaraan een werkstuk moet voldoen en hoe je begeleid wordt bij het maken hiervan.

Nadere informatie

PRACTICUM SPRINGEN, KRACHT EN VERSNELLING

PRACTICUM SPRINGEN, KRACHT EN VERSNELLING LESKIST SPORT EN BEWEGING PRACTICUM SPRINGEN, KRACHT EN VERSNELLING Om hoog te kunnen springen moet je je met flinke kracht tegen de grond afzetten. Bovenin de lucht hang je heel even stil voordat je weer

Nadere informatie

8a. Wat en hoe? Het stappenplan, tips en ideeën

8a. Wat en hoe? Het stappenplan, tips en ideeën 8a. Wat en hoe? Het stappenplan, tips en ideeën Ga je een sectorwerkstuk maken? Dan is orgaan- en weefseldonatie een goed onderwerp! Hier vind je allerlei tips, bronnen en ideeën om een sectorwerkstuk

Nadere informatie

Profielwerkstuk TL-GL

Profielwerkstuk TL-GL Profielwerkstuk TL-GL 2019-2020 Leerling: Partner 1: (Partner 2): Klas: Begeleider: Mentor: 1 Inhoudsopgave Wat is een profielwerkstuk?... 3 Verantwoordelijkheden... 3 Beoordeling van het profielwerkstuk...

Nadere informatie

Sectorwerkstuk. Logboek. Leerlingen ... Begeleider:

Sectorwerkstuk. Logboek. Leerlingen ... Begeleider: 2016-2017 mavo 4 Leerlingen Namen:... Begeleider:... Sectorwerkstuk Logboek Inhoud 1. Spelregels 3 2. Afspraken 4 3. Tijdpad 5 4. Afsprakenlijst 6 5. Planning 7, 8, 9 6. Activiteitenweek 9 7. Het verslag

Nadere informatie

Praktische opdracht Natuurkunde Ballon vlucht

Praktische opdracht Natuurkunde Ballon vlucht Praktische opdracht Natuurkunde Ballon vlucht Praktische-opdracht door een scholier 5680 woorden 10 augustus 2010 7 22 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Natuurkunde proef: Ballon vlucht Liselotte & Nina

Nadere informatie

Inleiding tot de natuurkunde

Inleiding tot de natuurkunde OBC Inleiding tot de Natuurkunde 01-08-2010 W.Tomassen Pagina 1 Hoofdstuk 1 : Hoe haal ik hoge cijfers. 1. Maak van elke paragraaf een samenvatting. (Titels, vet/schuin gedrukte tekst, opsommingen en plaatsjes.)

Nadere informatie

Staan. Maak de slackline korter, doordat er iemand op gaat zitten. Maak het moeilijker, door met twee benen tegelijk op de slackline te staan.

Staan. Maak de slackline korter, doordat er iemand op gaat zitten. Maak het moeilijker, door met twee benen tegelijk op de slackline te staan. Staan Staan is leuk en super belangrijk! Door dit te oefenen maak je namelijk een basis voor jezelf. Hoe makkelijker het is om te blijven staan, hoe sneller je andere trucjes kunt aanleren! Hoe lang kun

Nadere informatie

Handleiding bij het maken van een profielwerkstuk. april 2012

Handleiding bij het maken van een profielwerkstuk. april 2012 Handleiding bij het maken van een profielwerkstuk april 2012 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. De tijdlijn 3. De verschillende fasen 4. Onderwerp zoeken 5. Informatie zoeken 6. Nog 10 tips 7. De beoordeling

Nadere informatie

Proef Natuurkunde Warmteafgifte weerstand

Proef Natuurkunde Warmteafgifte weerstand Proef Natuurkunde Warmteafgifte weerstand Proef door een scholier 1229 woorden 12 december 2003 5,7 31 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Inleiding Wij hebben ervoor gekozen om ons met onze natuurkunde EXO

Nadere informatie

Opm: Bij een onvoldoende beoordeling is het invullen van het veld opmerkingen door de begeleider gewenst.

Opm: Bij een onvoldoende beoordeling is het invullen van het veld opmerkingen door de begeleider gewenst. Beoordeling I: Het Plan van Aanpak (eerste versie) Datum: 1. Past het onderwerp in het profiel - aangeven bij welke vakken het werkstuk aansluit - zijn de vakken herkenbaar in het plan on ed Afspraken

Nadere informatie

Reis door het zonnestelsel

Reis door het zonnestelsel Reis door het zonnestelsel GROEP 7-8 61 70 minuten 1, 23, 32 en 46 De leerling: weet dat de afstanden tussen de planeten heel groot zijn kan zich een voorstelling maken van de afstand van de aarde tot

Nadere informatie

Sectorwerkstuk. Kandinsky College. locatie Sint Jorisschool

Sectorwerkstuk. Kandinsky College. locatie Sint Jorisschool Sectorwerkstuk Kandinsky College locatie Sint Jorisschool schooljaar 2015-2016 1 Wat is het sectorwerkstuk? Het sectorwerkstuk is een werkstuk dat je maakt in klas vier over de door jou gekozen sector.

Nadere informatie

Een verslag van de slingerproef en de proef over de slingertijd van de eigen benen. Het verslag bevat de volgende onderdelen:

Een verslag van de slingerproef en de proef over de slingertijd van de eigen benen. Het verslag bevat de volgende onderdelen: LOPEN ALS EEN MENS KORTE BESCHRIJVING: LOPEN ALS EEN MENS Bedoeld voor VO onderbouw Doelgroep Vmbo TL/Havo/VWO Thema Bionica, robot denise, slingerproef Soort lesmateriaal Practicum Waardering Verdieping

Nadere informatie

Cosis Begeleid Leren

Cosis Begeleid Leren Vaardigheidslessen: Hulp bij studeren Om met succes een opleiding te kunnen volgen is het voor jongeren belangrijk dat ze over een aantal specifieke vaardigheden beschikken. Daarom hebben we een cursus

Nadere informatie

Werkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA)

Werkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA) Werkblad 3 Bewegen antwoorden- Thema 14 (NIVEAU BETA) Theorie In werkblad 1 heb je geleerd dat krachten een snelheid willen veranderen. Je kunt het ook omdraaien, als er geen kracht werkt, dan verandert

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijwetenschappen Onderzoek doen

Samenvatting Maatschappijwetenschappen Onderzoek doen Samenvatting Maatschappijwetenschappen Onderzoek doen Samenvatting door Lotte 2060 woorden 2 jaar geleden 0 keer beoordeeld Vak Maatschappijwetenschappen Maatschappijwetenschappen: onderzoek doen Hoofdstuk

Nadere informatie

Titelpagina ONDERZOEKSVERSLAG. Namen: Klas/groep: Cursusjaar: Begeleider: Beoordelaar:

Titelpagina ONDERZOEKSVERSLAG. Namen: Klas/groep: Cursusjaar: Begeleider: Beoordelaar: Titelpagina ONDERZOEKSVERSLAG Namen: Klas/groep: Cursusjaar: Plaats en datum: Begeleider: Beoordelaar: Amsterdam, mei 15 Inhoud INHOUD... 2 VOORWOORD... 3 1. INLEIDING... 4 PROBLEEMSTELLING... 4 ONDERZOEKSVRAGEN...

Nadere informatie

Hoe voer ik een onderzoek uit? Een stappenplan om te helpen een onderzoek uit te voeren.

Hoe voer ik een onderzoek uit? Een stappenplan om te helpen een onderzoek uit te voeren. Hoe voer ik een onderzoek uit? Een stappenplan om te helpen een onderzoek uit te voeren. Bij het doen van onderzoek onderscheid je vier fasen: 1 De fase van voorbereiding 2 De fase van uitvoering 3 De

Nadere informatie

5.3. Opdracht door Iris 2624 woorden 28 januari keer beoordeeld. Inleiding

5.3. Opdracht door Iris 2624 woorden 28 januari keer beoordeeld. Inleiding Opdracht door Iris 2624 woorden 28 januari 2015 5.3 15 keer beoordeeld Vak LO Inleiding Met BSM hebben wij de opdracht gekregen om een trainingsschema te maken om jezelf te verbeteren op verschillende

Nadere informatie

PROFIELWERKSTUK HAVO 5

PROFIELWERKSTUK HAVO 5 PROFIELWERKSTUK HAVO 5 2017-2018 Beste 4-Havo leerling, Het schrijven van een profielwerkstuk (afgekort PWS) is onderdeel van je HAVO opleiding en wordt vermeld op het HAVO diploma en de daarbij behorende

Nadere informatie

Beroepenwerkstuk 3 MAVO

Beroepenwerkstuk 3 MAVO Beroepenwerkstuk 3 MAVO 2016 2017 1 INLEIDING Het beroepenwerkstuk: Een van de onderdelen van het programma beroepenoriëntatie in 3 mavo is het maken van een beroepenwerkstuk en het presenteren hiervan

Nadere informatie

SECTORPROJECT 4 VMBO - T

SECTORPROJECT 4 VMBO - T SECTORPROJECT 4 VMBO - T 2016-2017 handleiding leerlingen inhoud: inleiding stappenplan logboek beoordelingsformulier tijdpad 1 INLEIDING SECTORPROJECT VOOR 4 VMBO-T Alle leerlingen van het vmbo theoretische

Nadere informatie

Wat moet je weten en doen voor een goed examen natuurkunde.

Wat moet je weten en doen voor een goed examen natuurkunde. Wat moet je weten en doen voor een goed examen natuurkunde. De stof moet op dit moment al goed in je hoofd zitten. In de les gaan we alleen maar bezig met oefenen van examens en examenopgaven. Thuis ga

Nadere informatie

Voorlichting 4-HAVO. Profielwerkstuk. 7 april 2016

Voorlichting 4-HAVO. Profielwerkstuk. 7 april 2016 Voorlichting 4-HAVO Profielwerkstuk 7 april 2016 Onderwerpen voorlichtingsbijeenkomst Wat is een profielwerkstuk (pws)? Het belang van het pws Alleen of samen? Onderwerpen van het pws Welke vorm heeft

Nadere informatie

ACTIECAMERA S Door: Sander Tijsma

ACTIECAMERA S Door: Sander Tijsma ACTIECAMERA S Door: Sander Tijsma 1 INLEIDING Toen ik jarig ben geweest heb ik een actiecamera gekregen. Hier ben ik ontzettend blij mee. Omdat ik heel veel filmpjes en foto s maak met deze actiecamera,

Nadere informatie

Theorie: Het maken van een verslag (Herhaling klas 2)

Theorie: Het maken van een verslag (Herhaling klas 2) Theorie: Het maken van een verslag (Herhaling klas 2) Onderdelen Een verslag van een experiment bestaat uit vier onderdelen: - inleiding: De inleiding is het administratieve deel van je verslag. De onderzoeksvraag

Nadere informatie

HHS. Opdracht 3. Biokinematica I. Ilse Speelman Joppe Korfage Danny Zomerhuis Veron t Hart BT-1o

HHS. Opdracht 3. Biokinematica I. Ilse Speelman Joppe Korfage Danny Zomerhuis Veron t Hart BT-1o HHS Opdracht 3 Biokinematica I Ilse Speelman 12024767 Joppe Korfage 12020338 Danny Zomerhuis 12102237 Veron t Hart 12103993 BT-1o Opdracht 1, V2C Inleiding Om een analyse van een beweging uit te voeren

Nadere informatie

PROFIELWERKSTUK NAAM --------------------------------------- KLAS ----------------------------------------- CURSUSJAAR

PROFIELWERKSTUK NAAM --------------------------------------- KLAS ----------------------------------------- CURSUSJAAR PROFIELWERKSTUK NAAM --------------------------------------- KLAS ----------------------------------------- CURSUSJAAR 2014-2015 ----------------------------------------- LEERLINGBOEKJE Pagina 1 Bonhoeffer

Nadere informatie

RSC PROFIELWERKSTUK 2015 / 2016 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK

RSC PROFIELWERKSTUK 2015 / 2016 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK Beste leerling, RSC PROFIELWERKSTUK 2015 / 2016 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK Voor je ligt het Logboek dat je gaat gebruiken bij het maken van je profielwerkstuk. Na de PWS-weken lever je een geschreven werkstuk

Nadere informatie

Bij alle oefeningen denk aan de juiste houding, fixatie in het bekken met goede rompspanning.

Bij alle oefeningen denk aan de juiste houding, fixatie in het bekken met goede rompspanning. Warming up Losdraaien schouders, handen op de schouders Losdraaien heupen, alleen draaien niet slingeren. Romprotaties Bij alle oefeningen denk aan de juiste houding, fixatie in het bekken met goede rompspanning.

Nadere informatie

SECTORWERKSTUK 2013-2014

SECTORWERKSTUK 2013-2014 SECTORWERKSTUK 2013-2014 1 HET SECTORWERKSTUK Het sectorwerkstuk is een verplicht onderdeel voor alle leerlingen uit het Mavo. Het maken van een sectorwerkstuk is een manier waarop je, als eindexamenkandidaat,

Nadere informatie

Praktijkboek CKV onderzoek

Praktijkboek CKV onderzoek Praktijkboek CKV onderzoek Actief onderzoekend Nieuwsgierig naar kunst Inhoud 10 stappen voor de onderzoeksopdracht Overzichtsschema CKV onderzoek Wat ga ik onderzoeken? Invulblad 1 onderwerp en vraag,

Nadere informatie

1. Zwaartekracht. Hoe groot is die zwaartekracht nu eigenlijk?

1. Zwaartekracht. Hoe groot is die zwaartekracht nu eigenlijk? 1. Zwaartekracht Als een appel van een boom valt, wat gebeurt er dan eigenlijk? Er is iets dat zorgt dat de appel begint te vallen. De geleerde Newton kwam er in 1684 achter wat dat iets was. Hij kwam

Nadere informatie

Tijdzones. geschiedenis. In dit thema verdiepen kinderen zich in een van de tijdvakken. onderstaand filmpje bekijken over het maken van een digitale

Tijdzones. geschiedenis. In dit thema verdiepen kinderen zich in een van de tijdvakken. onderstaand filmpje bekijken over het maken van een digitale geschiedenis Tijdzones Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Tijdlijn In dit thema kiezen de kinderen een tijdvak uit om zich verder in te verdiepen. Voor dit tijdvak staat de volgende hogere

Nadere informatie

RSC PROFIELWERKSTUK 2008 / 2009 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK

RSC PROFIELWERKSTUK 2008 / 2009 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK Beste leerling, RSC PROFIELWERKSTUK 2008 / 2009 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK Voor je ligt het Logboek dat je gaat gebruiken bij het maken van je profielwerkstuk. Aan het eind van de komende 2 weken lever

Nadere informatie

Module B: Wie kan het raam hebben geforceerd?

Module B: Wie kan het raam hebben geforceerd? Module B: Wie kan het raam hebben geforceerd? Situatieschets Bij het onderzoek door de politie is gebleken dat er een raam is geforceerd. Zeer waarschijnlijk is de dader door dat raam binnengekomen. Dat

Nadere informatie

Handleiding profielwerkstuk HAVO examen 2016

Handleiding profielwerkstuk HAVO examen 2016 1. INLEIDING. Handleiding profielwerkstuk HAVO examen 216 Een van de onderdelen van het schoolexamen (SE) is het profielwerkstuk (PWS). Het PWS kun je beschouwen als een uitgebreide praktische toets. Het

Nadere informatie

Onderzoek doen bij maatschappijleer WERKBLAD 1 ONDERWERP: HOOFDVRAAG: Waarom is deze vraag belangrijk?

Onderzoek doen bij maatschappijleer WERKBLAD 1 ONDERWERP: HOOFDVRAAG: Waarom is deze vraag belangrijk? STAP 1 VOORBEREIDING: ONDERWERP EN HOOFDVRAAG KIEZEN WERKBLAD 1 ONDERWERP: HOOFDVRAAG: Waarom is deze vraag belangrijk? 1 STAP 2 VOORBEREIDING: Deelvraag nummer DEELVRAGEN DEELVRAGEN FORMULEREN WERKBLAD

Nadere informatie

Sheets inleiding ontwerpen

Sheets inleiding ontwerpen Sheets inleiding ontwerpen Boten bouwen Periode 4 themaklas Doel van het project Bedenk een ontwerp voor een boot Verkoop dit ontwerp aan de baas (ik) Bouw je eigen ontwerp De winnaars winnen een bouwpakket

Nadere informatie

Beoordelingsmodel Profielwerkstuk Lyceum Elst Deel 1: onderzoeksvoorstel (havo/vwo)

Beoordelingsmodel Profielwerkstuk Lyceum Elst Deel 1: onderzoeksvoorstel (havo/vwo) Beoordelingsmodel Profielwerkstuk Lyceum Elst 2016-2017. Deel 1: onderzoeksvoorstel (havo/vwo) Afspraken Om te worden beoordeeld, moet worden voldaan aan de volgende voorwaarden: 1) Het onderzoeksvoorstel

Nadere informatie

ZOMERPROGRAMMA RESPIRO: THUISTRAINING

ZOMERPROGRAMMA RESPIRO: THUISTRAINING Beste Respiro klant U heeft ervoor gekozen om fit en actief te blijven tijdens de zomersluiting d.m.v. het cardio- en krachttrainingsschema dat u thuis gaat uitvoeren. Het doel van dit schema is om zowel

Nadere informatie

informatie profielwerkstuk havo avondlyceum CAL handleiding H5 2015-2016

informatie profielwerkstuk havo avondlyceum CAL handleiding H5 2015-2016 informatie profielwerkstuk havo avondlyceum CAL handleiding H5 2015-2016 Inhoud: Inleiding 2 Tijdsplanning 3 Logboek 4 Voorbeeld logboek 5 Verslag 6 Bronvermelding 7 Weging/ eindcijfer 8 pws-informatieboekje

Nadere informatie

ONDERZOEK VOOR JE PROFIELWERKSTUK HOE DOE JE DAT?

ONDERZOEK VOOR JE PROFIELWERKSTUK HOE DOE JE DAT? ONDERZOEK VOOR JE PROFIELWERKSTUK HOE DOE JE DAT? Wim Biemans Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit Economie & Bedrijfswetenschappen 4 juni, 2014 2 Het doen van wetenschappelijk onderzoek Verschillende

Nadere informatie

Het Sectorwerkstuk 2015-2016

Het Sectorwerkstuk 2015-2016 Het Sectorwerkstuk 2015-2016 Inhoud Inleiding... 3 Het Sectorwerkstuk... 4 De opbouw... 4 De voorbereiding... 5 Het onderzoek... 6 De verwerking... 7 De presentatie... 7 Het filmpje... 7 Het werkstuk...

Nadere informatie

Introductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek.

Introductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek. Introductie Een onderzoeksactiviteit start vanuit een verwondering of verbazing. Je wilt iets begrijpen of weten en bent op zoek naar (nieuwe) kennis en/of antwoorden. Je gaat de context en content van

Nadere informatie

Reflectieverslag mondeling presenteren

Reflectieverslag mondeling presenteren Reflectieverslag mondeling presenteren Naam: Registratienummer: 900723514080 Opleiding: BBN Groepsdocente: Marjan Wink Periode: 2 Jaar: 2008 Inleiding In dit reflectieverslag zal ik evalueren wat ik tijdens

Nadere informatie

YES! GLOBAL ISSUES: CLDCO2

YES! GLOBAL ISSUES: CLDCO2 1/1/2013 CHRISTELIJK LYCEUM DELFT YES! GLOBAL ISSUES: CLDCO2 Wat is de luchtkwaliteit van onze school en voldoet deze aan de Europese norm? Door Alma van Oudheusden, Naomi Bartels en Mark Bemelmans Inhoud

Nadere informatie

Zorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn.

Zorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn. Werkstukwijzer Deze werkstukwijzer helpt je om een werkstuk in elkaar te zetten. Je vult eerst een formulier in. Op dit formulier komt te staan waar je werkstuk over gaat en hoe je het aanpakt. Met behulp

Nadere informatie

Verslag Natuurkunde De snelheid van een karretje.

Verslag Natuurkunde De snelheid van een karretje. Verslag Natuurkunde De snelheid van een karre. Verslag door een scholier 1241 woorden 23 januari 2017 6 10 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Pulsar De snelheid van een karre Namen uitvoeren van proef:

Nadere informatie

Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën

Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Pagina 1 Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Je gaat een profielwerkstuk maken. Dan is euthanasie een goed onderwerp. Het is misschien niet iets waar je dagelijks over praat of aan denkt, maar

Nadere informatie

Printkop. Omaima Poeya Suna

Printkop. Omaima Poeya Suna Voorwoord Wij zijn groepje 9 van de technasiumklassen 1VZ1 en 1VZ2. Dit groepje bestaat uit :Yaro, Omaima, Poeya en Suna. Wij komen van het Calandlyceum. Wij hebben een opdracht gekregen.van de onderzoeken,

Nadere informatie

Trillingen en geluid wiskundig

Trillingen en geluid wiskundig Trillingen en geluid wiskundig 1 De sinus van een hoek 2 Radialen 3 Uitwijking van een harmonische trilling 4 Macht en logaritme 5 Geluidsniveau en amplitude 1 De sinus van een hoek Sinus van een hoek

Nadere informatie

Fase Ontdek en onderzoek

Fase Ontdek en onderzoek Groep 7 & 8 Team van maximaal 4 leerlingen Leerling materiaal TECHNIEK TOERNOOI de dwalende robot Fase Ontdek en onderzoek Verdeel de rollen Groep 1: Robomind Je werkt in een groepje van vier leerlingen.

Nadere informatie

Het gaat niet om de verpakking, maar om wat er in zit!

Het gaat niet om de verpakking, maar om wat er in zit! Het gaat niet om de verpakking, maar om wat er in zit! U-talent opdracht Wiskunde Havo 3 (eventueel vwo 3) Inleiding Het verpakken en vervoeren van producten is een belangrijk onderwerp in de commerciële

Nadere informatie

Leerlingenhandleiding profielwerkstuk havo

Leerlingenhandleiding profielwerkstuk havo Leerlingenhandleiding profielwerkstuk havo 2019-2020 Inhoudsopgave INLEIDING 3 STAPPEN VAN HET PROFIELWERKSTUK 5 TIJDPAD 9 BIJLAGE 1 DE BEOORDELINGSMATRIX 10 BIJLAGE 2 CHECKLISTEN 12 Hoofdvraag 12 Deelvraag

Nadere informatie

Verslag Natuurkunde De uitrekking van veren

Verslag Natuurkunde De uitrekking van veren Verslag Natuurkunde De uitrekking van veren Verslag door Evelien 582 woorden 2 februari 2017 6,5 71 keer beoordeeld Vak Natuurkunde De uitrekking van veren Literatuuronderzoek Massa heeft als eenheid kg,

Nadere informatie

Sectorwerkstuk klas 10 Vmbo-t

Sectorwerkstuk klas 10 Vmbo-t Sectorwerkstuk 2017-2018 klas 10 Vmbo-t Inleiding Dit schooljaar ga je een sectorwerkstuk maken. In deze handleiding lees je waaraan een sectorwerkstuk moet voldoen en hoe je begeleid wordt bij het maken

Nadere informatie

onvoldoende voldoende goed uitstekend 1 2 3 4 Er is een onderzoeksplan, maar de deelvragen kunnen niet leiden tot een goed antwoord op de hoofdvraag.

onvoldoende voldoende goed uitstekend 1 2 3 4 Er is een onderzoeksplan, maar de deelvragen kunnen niet leiden tot een goed antwoord op de hoofdvraag. Onderzoek Naam leerling:. Onderzoeksplan Er is een onderzoeksplan, maar de hoofdvraag is onduidelijk. Er is een onderzoeksplan, maar de deelvragen kunnen niet leiden tot een goed antwoord op de hoofdvraag.

Nadere informatie

Eisen. de overheid: cijfer: minimaal een 4 telt mee in het combinatievak, samen met maatschappijleer en ANW Tijdsinzet per leerling: 80 slu

Eisen. de overheid: cijfer: minimaal een 4 telt mee in het combinatievak, samen met maatschappijleer en ANW Tijdsinzet per leerling: 80 slu Het profielwerkstuk Wat is het? Een grote praktische opdracht waarbij je leerstof uitdiept en je vaardigheden ontwikkelt en presenteert binnen één groot vak (min 440 slu) of een combinatie van twee vakken

Nadere informatie

Bepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag

Bepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag Bepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag De probleemstelling is eigenlijk het centrum waar het werkstuk om draait. Het is een precieze formulering van het onderwerp dat je onderzoekt. Omdat de probleemstelling

Nadere informatie

Praktische opdracht Wiskunde Statistiek

Praktische opdracht Wiskunde Statistiek Praktische opdracht Wiskunde Statistiek Praktische-opdracht door R. 3948 woorden 5 december 2016 2,8 3 keer beoordeeld Vak Wiskunde Scoreformulier: Statistisch onderzoek havo 4 wiskunde A Namen groepsleden:

Nadere informatie

De 11+ Een compleet warming-up programma

De 11+ Een compleet warming-up programma De 11+ Een compleet warming-up programma Deel 1 & 3 A A }6m Deel 2 B A: Hardlopen B: Jog terug B! ORGANISATIE A: Running OP HET exercise VELD B: Jog back Het parcours bestaat uit 6 paren evenwijdig geplaatste

Nadere informatie

Handleiding voor de leerling

Handleiding voor de leerling Handleiding voor de leerling Inhoudopgave Inleiding blz. 3 Hoe pak je het aan? blz. 4 Taken blz. 5 t/m 9 Invulblad taak 1 blz. 10 Invulblad hoofd- en deelvragen blz. 11 Plan van aanpak blz. 12 Logboek

Nadere informatie

Werkstuk Filosofie De invloed van muziek op reclame

Werkstuk Filosofie De invloed van muziek op reclame Werkstuk Filosofie De invloed van muziek op re Werkstuk door een scholier 1649 woorden 3 februari 2004 4,9 72 keer beoordeeld Vak Filosofie Inleiding Wij hebben voor levensbeschouwing een opdracht gekregen

Nadere informatie