*Z024ECA5DD4* Documentnummer : INT Onderwerp: Discussie parkeren

Transcriptie

1 Documentnummer : INT Onderwerp: Discussie parkeren *Z024ECA5DD4* AANLEIDING In de raadscarrousel van 8 oktober 2015 heeft een discussie plaatsgevonden over de regulering van het parkeren in en rond het centrum van Beverwijk. Naar aanleiding van deze discussie heeft de wethouder toegezegd om een aantal zaken nader uit te werken. Het gaat om de volgende punten: 1. Zaterdag gratis 2. Koopavond gratis 3. Maandag gratis 4. Dinsdag gratis 5. 1 maand gratis 6. Meerplein en/of Halve Maan gratis 7. Blauwe zone in winkelstraten (stop/shop) 8. Tweede uur gratis parkeren permanent invoeren 9. Derde + vierde uur gratis parkeren 10. Overal blauwe zone (scenario C) 11. Onderbouwing huidige uitgaven 12. Notitie handhaving. In deze notitie komt een uitwerking van deze toezeggingen aan bod, zowel beleidsmatig met de belangrijkste voor- en nadelen, als financieel. Daarbij is uitgangspunt dat de regulering rond de Bazaar en in Wijk aan Zee ongewijzigd blijft; alleen de gevolgen van wijziging van de regulering in en rond het centrum zijn uitgewerkt. De gebruikte financiële gegevens zijn grotendeels gebaseerd op de inkomsten van september De nieuwe parkeerautomaten leveren sinds de plaatsing in het voorjaar van 2015 gedetailleerde transactiegegevens. Deze gegevens waren bij de oude automaten niet of nauwelijks beschikbaar. De maand september is bewust gekozen, omdat dit een representatieve maand is, als naar de parkeerinkomsten van de afgelopen jaren gekeken wordt (zie bijlage). De gepresenteerde jaargegevens zijn vervolgens afgeleid van deze maandgegevens. Alle gebruikte financiële gegevens zijn terug te vinden in de bijlage bij deze notitie. Bij een eventuele keuze voor invoering van één van de beschreven maatregelen, moet er een aantal besluiten genomen worden. Het gaat om aanpassing van de Verordening parkeerbelastingen, het Aanwijsbesluit parkeren, de Nadere regels parkeren en/of eventuele verkeersbesluiten (in geval van blauwe zones) en besluiten over financiële consequenties. INT / Z Pagina 1

2 MEERJARENPROGNOSE PARKEERFONDS De financiële context voor de komende jaren is belangrijk bij de afweging of enkele van de in dit memo uitgewerkte punten vanuit parkeren gefinancierd kunnen worden. Vandaar dat er eerst een actueel inzicht wordt gegeven met een update van de meerjarenprognose van het parkeerfonds. Een actuele meerjarenprognose voor het parkeerfonds (egalisatiereserve parkeren) is bijgevoegd (INT ) 1. Het project Meerplein is bepalend voor de financiële stand van het parkeerfonds. In de berekeningen is er van uitgegaan dat de ontwikkelaar Meerplein geen gebruik maakt van de verstrekte omgevingsvergunning, zodat deze verloopt in Ook is in 2019 een bedrag van 1 miljoen opgenomen voor het opknappen van de parkeerterreinen Meerplein en Slangenwegje (conform inrichting parkeerterrein Halve Maan). Scenario A gaat uit van een gelijkblijvend parkeertarief van 1,25. Aangezien de jaarlijkse kosten toenemen (inflatie), en de inkomsten gelijk blijven, leidt dit uiteindelijk in 2027 tot een negatieve reserve. Scenario B gaat uit van een stijgend parkeertarief, om te voorkomen dat de reserve negatief wordt. In 2022 stijgt het tarief naar 1,50 per uur en in 2026 naar 1,75 per uur. In het scenario met stijgende parkeertarieven is geen rekening gehouden met prijselasticiteit: het wegblijven van bezoekers als gevolg van stijgende tarieven. De kwaliteit van het centrum van Beverwijk, zoals het winkelaanbod en de voorzieningen, moet in verhouding blijven staan tot de prijs (het parkeertarief): Beverwijk moet het gevraagde parkeertarief waard zijn, anders komen bezoekers niet meer. Conclusie meerjarenprognose De belangrijkste conclusie van de prognose is dat bij gelijkblijvende tarieven de reserve binnen enkele jaren negatief wordt. Een verhoging van de tarieven is op termijn noodzakelijk om een positieve reserve te houden. Voorkeur college Het college heeft de voorkeur voor scenario B, waarbij op termijn de parkeertarieven stijgen om een positieve parkeerreserve te houden. 1 Het college heeft op 20 januari 2015 de vorige versie aan de raad gestuurd (UIT ). INT / Z Pagina 2

3 1. ZATERDAG GRATIS Op zaterdag is er geen parkeerregulering. Iedereen kan onbeperkt gratis in en rond het centrum parkeren. Beleidsmatige gevolgen Zaterdag is de drukste dag met de meeste bezoekers in het centrum. De parkeerdruk in het centrum wordt bij het afschaffen van de regulering op zaterdag hoger. De meeste kantoren en bedrijven zijn weliswaar gesloten, personeel van de winkels parkeert echter wel in het centrum. Zij doen dit veelal op de meest aantrekkelijke plaatsen. Ook treinreizigers en bioscoopbezoekers gaan in het centrum parkeren. Een deel van de bezoekers van het Rode Kruis Ziekenhuis parkeert in de straten rond het ziekenhuis. Het P+R-terrein, de Wijckerpoort en de terreinen van het RKZ zullen veel minder gebruikt worden. Verwachting is dat bezoekers en bewoners van het centrum lastiger een vrije plek kunnen vinden, dichtbij de bestemming. De bereikbaarheid van het centrum komt daarmee onder druk te staan. Bewoners kunnen op zaterdag vrij parkeren op de Breestraat, Zeestraat en Beverplein, waar zij dat op werkdagen niet kunnen doen. De parkeerdruk, op deze voor bezoekers van het centrum belangrijke straten, neemt daardoor verder toe. Handhaving vindt niet meer plaats op betaald parkeren en vergunningen. Op foutparkeren (parkeerverboden, parkeerexcessen) dient wel handhaving plaats te vinden. De frequentie van handhaving kan wel iets omlaag. Parkeervergunningen blijven noodzakelijk voor de overige dagen dat er regulering is. Een gratis dag betekent niet dat de prijs van een vergunning verlaagd kan worden. De gemeente houdt dezelfde kosten voor vergunningverlening. > Opmerking Een blauwe zone op zaterdag en de rest van de dagen betaald parkeren is niet mogelijk. Voor een blauwe zone is het juridisch verplicht om bebording en blauwe belijning aan te brengen. Met name deze blauwe lijnen conflicteren doordeweeks met het betaald parkeerregime, leidt tot onduidelijkheid bij bezoekers, en daarmee tot een niet-handhaafbare situatie. > Opmerking Bij invoering van gratis parkeren op zaterdag is de verwachting dat er aanvankelijk meer bezoekers komen naar Beverwijk. Waarschijnlijk zal dit geen structureel effect hebben op de bezoekersaantallen. Bezoekers komen immers voor het centrum, niet voor het parkeren. Als het centrum niet biedt wat bezoekers willen, komen ze niet (meer). Financiële gevolgen per jaar, ten opzichte van huidige situatie Inkomsten Automaten / belparkeren / pasparkeren ,- Vergunningen Naheffingen ,- TOTAAL ,- Uitgaven Handhaving* ,- TOTAAL ,- * Inschatting is dat dit een besparing op handhaving kan zijn van 0,37 fte, er van uitgaande dat er wel handhaving op foutparkeren blijft plaatsvinden. INT / Z Pagina 3

4 2. KOOPAVOND GRATIS Op donderdagavond van 18 tot 21 uur is er geen parkeerregulering. Iedereen kan gratis in en rond het centrum parkeren. Beleidsmatige gevolgen De parkeerdruk in het centrum op donderdagavond wordt bij het afschaffen van de regulering hoger. Personeel van de winkels gaat in het centrum parkeren. De verwachting is dat dit, gezien de matige populariteit van de koopavond, niet tot veel problemen leidt. Een gedeelte van het winkelpersoneel is immers al voor 18 uur in het centrum. Alleen op de meest aantrekkelijke plekken zijn problemen te verwachten. Bewoners kunnen op donderdagavond ook vrij parkeren op de Breestraat, Zeestraat en Beverplein, waar zij dat overdag niet kunnen doen. De parkeerdruk, op deze voor bezoekers van het centrum belangrijke straten, neemt daardoor toe. Tenslotte parkeren rond het Kennemertheater meer bezoekers in de woonstraten, als er in het theater een bijeenkomst is. Handhaving vindt niet meer plaats op betaald parkeren en vergunningen. Op foutparkeren (parkeerverboden, parkeerexcessen) dient wel handhaving plaats te vinden. De frequentie van handhaving kan wel iets omlaag. Parkeervergunningen blijven noodzakelijk voor de overige dagen dat er regulering is. Een gratis koopavond betekent niet dat de prijs van een vergunning verlaagd kan worden (of dat er restitutie plaats kan vinden). De gemeente houdt dezelfde kosten voor vergunningverlening. > Opmerking Een optie is om de blauwe zones rond het Kennemertheater vanwege de eenduidigheid met de andere dagen van de week wel s avonds (tot 22 uur) van kracht te laten zijn. Hier blijft dan wel handhaving noodzakelijk. > Opmerking Een blauwe zone op donderdagavond en de rest van de dagen betaald parkeren is niet mogelijk. Voor een blauwe zone is het juridisch verplicht om bebording en blauwe belijning aan te brengen. Met name deze blauwe lijnen conflicteren doordeweeks met het betaald parkeerregime, leidt tot onduidelijkheid bij bezoekers, en daarmee tot een niet-handhaafbare situatie. > Opmerking Bij invoering van gratis parkeren op koopavond is de verwachting dat er aanvankelijk meer bezoekers komen naar Beverwijk. Waarschijnlijk zal dit geen structureel effect hebben op de bezoekersaantallen. Bezoekers komen immers voor het centrum, niet voor het parkeren. Als het centrum niet biedt wat bezoekers willen, komen ze niet (meer). Financiële gevolgen per jaar, ten opzichte van huidige situatie Inkomsten Automaten / belparkeren / pasparkeren ,- Vergunningen Naheffingen ,- TOTAAL ,- Uitgaven Handhaving* ,- TOTAAL ,- * Inschatting is dat dit een besparing op handhaving kan zijn van 0,15 fte, er van uitgaande dat er wel handhaving op foutparkeren blijft plaatsvinden. INT / Z Pagina 4

5 3. MAANDAG / DINSDAG GRATIS Op maandag en/of dinsdag is er geen parkeerregulering. Iedereen kan gratis in en rond het centrum parkeren. Beleidsmatige gevolgen De parkeerdruk in het centrum op maandag / dinsdag wordt bij het afschaffen van de regulering hoger. Werknemers van winkels, bedrijven en kantoren gaan in het centrum parkeren. Ook treinreizigers en bioscoopbezoekers gaan in het centrum parkeren. Een deel van de bezoekers van het Rode Kruis Ziekenhuis parkeert in de straten rond het ziekenhuis. Het P+R-terrein, de Wijckerpoort en de terreinen van het RKZ zullen veel minder gebruikt worden. Rond het Kennemertheater neemt s avonds de parkeerdruk toe, als er voorstellingen of activiteiten zijn in het theater. Bewoners kunnen op maandag en dinsdag ook vrij parkeren op de Breestraat, Zeestraat en Beverplein, waar zij dat op andere dagen met hun vergunning niet kunnen doen. De parkeerdruk, op deze voor bezoekers van het centrum belangrijke straten, neemt daardoor verder toe. De verwachting is dat dit tot problemen en overlast gaat leiden. Handhaving vindt niet meer plaats op betaald parkeren en vergunningen. Op foutparkeren (parkeerverboden, parkeerexcessen) dient wel handhaving plaats te vinden. De frequentie van handhaving kan wel iets omlaag. Parkeervergunningen blijven noodzakelijk voor de overige dagen dat er regulering is. Een gratis dag betekent niet dat de prijs van een vergunning verlaagd kan worden (of dat er restitutie plaats kan vinden). De gemeente houdt dezelfde kosten voor vergunningverlening. > Opmerking Een blauwe zone op maandag en/of dinsdag en de rest van de dagen betaald parkeren is niet mogelijk. Voor een blauwe zone is het juridisch verplicht om bebording en blauwe belijning aan te brengen. Met name deze blauwe lijnen conflicteren doordeweeks met het betaald parkeerregime, leidt tot onduidelijkheid bij bezoekers, en daarmee tot een niet-handhaafbare situatie. > Opmerking Bij invoering van gratis parkeren op maandag en/of dinsdag is de verwachting dat er aanvankelijk meer bezoekers komen naar Beverwijk. Waarschijnlijk zal dit geen structureel effect hebben op de bezoekersaantallen. Bezoekers komen immers voor het centrum, niet voor het parkeren. Als het centrum niet biedt wat bezoekers willen, komen ze niet (meer). Financiële gevolgen per jaar, ten opzichte van huidige situatie MAANDAG Inkomsten Automaten / belparkeren / pasparkeren ,- Vergunningen Naheffingen ,- TOTAAL ,- Uitgaven Handhaving* ,- TOTAAL ,- * Inschatting is dat dit een besparing op handhaving kan zijn van 0,26 fte, er van uitgaande dat er wel handhaving op foutparkeren blijft plaatsvinden. INT / Z Pagina 5

6 DINSDAG Inkomsten Automaten / belparkeren / pasparkeren ,- Vergunningen Naheffingen ,- TOTAAL ,- Uitgaven Handhaving* ,- TOTAAL ,- * Inschatting is dat dit een besparing op handhaving kan zijn van 0,29 fte, er van uitgaande dat er wel handhaving op foutparkeren blijft plaatsvinden. INT / Z Pagina 6

7 4. 1 MAAND GRATIS Gedurende 1 maand is er geen regulering van het parkeren in en rond het centrum van Beverwijk. Iedereen kan gratis onbeperkt parkeren. Beleidsmatige gevolgen De parkeerdruk in het centrum wordt groter. Werknemers van winkels, bedrijven en kantoren gaan in het centrum parkeren. Ook treinreizigers en bioscoopbezoekers gaan in het centrum parkeren. Een deel van de bezoekers van het Rode Kruis Ziekenhuis parkeert in de straten rond het ziekenhuis. Het P+R-terrein, de Wijckerpoort en de terreinen van het RKZ zullen veel minder gebruikt worden. Rond het Kennemertheater neemt s avonds de parkeerdruk toe, als er voorstellingen of activiteiten zijn in het theater. Bewoners kunnen vrij parkeren op de Breestraat, Zeestraat en Beverplein, waar zij dat normaal gesproken met hun vergunning niet kunnen doen. De parkeerdruk, op deze voor bezoekers van het centrum belangrijke straten, neemt daardoor verder toe. De verwachting is dat dit tot problemen en overlast gaat leiden. Handhaving vindt niet meer plaats op betaald parkeren en vergunningen. Op foutparkeren (parkeerverboden, parkeerexcessen) dient wel handhaving plaats te vinden. Parkeervergunningen blijven noodzakelijk voor de overige maanden dat er regulering is. Een gratis maand betekent niet dat de prijs van een vergunning verlaagd kan worden (of dat er restitutie plaats kan vinden). De gemeente houdt dezelfde kosten voor vergunningverlening. Financiële gevolgen ten opzichte van huidige situatie De financiële gevolgen zijn afhankelijk van de maand waarin het parkeren afgeschaft wordt. Onderstaande informatie gaat uit van het maandgemiddelde in de periode november 2014 oktober Inkomsten Automaten / belparkeren / pasparkeren ,- Vergunningen Naheffingen ,- TOTAAL ,- Uitgaven Handhaving* TOTAAL Geen gevolgen Geen gevolgen * Het afschaffen van de regulering gedurende 1 maand biedt geen besparing op de kosten voor handhaving. Het in niet mogelijk om gedurende 1 maand minder personeel in dienst te hebben. Daarnaast moet handhaving plaats blijven vinden op foutparkeren. > Opmerking Gedurende 1 maand het betaald parkeren vervangen door een blauwe zone wordt niet aanbevolen. Voor een blauwe zone is het juridisch verplicht om bebording en blauwe belijning aan te brengen. Een dergelijke ingreep voor de periode van 1 maand is kostbaar. > Opmerking Bij invoering van een gratis maand is de verwachting dat er aanvankelijk meer bezoekers komen naar Beverwijk. Waarschijnlijk zal dit geen structureel effect hebben op de bezoekersaantallen. Bezoekers komen immers voor het centrum, niet voor het parkeren. Als het centrum niet biedt wat bezoekers willen, komen ze niet (meer). INT / Z Pagina 7

8 5. MEERPLEIN EN/OF HALVE MAAN GRATIS Op het Meerplein en/of het parkeerterrein Halve Maan is er geen regulering van het parkeren. Iedereen kan gratis onbeperkt parkeren. Beleidsmatige gevolgen De parkeerdruk op het Meerplein en/of het parkeerterrein Halve Maan wordt hoger. Niet alleen bezoekers van het centrum, ook werknemers van winkels, bedrijven en kantoren in het centrum gaan op deze terreinen parkeren. Daardoor zijn er minder plaatsen beschikbaar voor bezoekers en bewoners. De Wijckerpoort en het P+R-terrein zullen veel minder gebruikt gaan worden. Gratis parkeren op het Meerplein en/of het parkeerterrein Halve Maan heeft een aanzuigende werking op parkeren in andere straten in het centrum. Bezoekers zullen, mede vanwege de aantrekkelijkheid van deze terreinen, eerder proberen om op het gratis parkeerterrein te parkeren dan in andere straten van het centrum. De parkeerdruk zal daarom in andere straten afnemen. Handhaving vindt op de parkeerterreinen Meerplein en/of Halve Maan niet meer plaats op betaald parkeren en vergunningen. Op foutparkeren (parkeerverboden, parkeerexcessen) dient wel handhaving plaats te vinden. Qua inzet van fte s handhaving is dit verwaarloosbaar. Verwachting is dat er minder parkeervergunningen worden verstrekt. Veel vergunninghouders, met name werknemers, zullen er voor kiezen om alleen nog op het Meerplein en/of het parkeerterrein Halve Maan te parkeren. Financiële gevolgen per jaar, ten opzichte van huidige situatie De parkeerautomaten op deze terreinen kunnen worden verwijderd. De boekwaarde van de automaten moet in 1 keer afgeschreven worden (niet verwerkt in onderstaande tabel). Dit betekent incidenteel extra lasten, maar de afschrijvingslasten voor latere jaren vervallen. MEERPLEIN Inkomsten Automaten / belparkeren / pasparkeren ,- Aanzuigende werking omliggend gebied* ,- Vergunningen** ,- Naheffingen ,- TOTAAL ,- Uitgaven Handhaving TOTAAL * 30% van de inkomsten elders in het centrum ** 2/3 e van de bedrijvenvergunningen en 15% van de bewoners/bezoekersvergunningen HALVE MAAN Inkomsten Automaten / belparkeren / pasparkeren ,- Aanzuigende werking omliggend gebied* ,- Vergunningen** ,- Naheffingen ,- TOTAAL ,- INT / Z Pagina 8

9 Uitgaven Handhaving*** TOTAAL * Aanname 20% van de inkomsten elders in het centrum ** Aanname 1/3 e van de bedrijvenvergunningen en 10% van de bewoners/bezoekersvergunningen Alternatief Een alternatief kan zijn om een blauwe zone op het Meerplein of het parkeerterrein Halve Maan in te richten. Verwachting is dat ook dit een aanzuigende werking zal hebben op parkeerders vanuit andere straten en pleinen met betaald parkeren, met grote gevolgen voor de parkeerexploitatie. Bijkomend nadeel is dat een blauwe zone meer handhaving vergt, om deze goed te laten functioneren. Ook voor boetes in een blauwe zone geldt, dat de inkomsten voor het Rijk zijn. De aanlegkosten van een blauwe zone op het Meerplein zijn ongeveer ,- en op de Halve Maan ongeveer ,-. > Opmerking Bij invoering van gratis parkeren op het Meerplein en/of het parkeerterrein Halve Maan is de verwachting dat er aanvankelijk meer bezoekers komen naar Beverwijk. Waarschijnlijk zal dit geen structureel effect hebben op de bezoekersaantallen. Bezoekers komen immers voor het centrum, niet voor het parkeren. Als het centrum niet biedt wat bezoekers willen, komen ze niet (meer). INT / Z Pagina 9

10 6. BLAUWE ZONE IN WINKELSTRATEN In de Breestraat, Zeestraat, Kloosterstraat en de Koningstraat bij de Begijnenstraat komen blauwe zones met een parkeerduurbeperking. Bezoekers kunnen gebruik maken van een parkeerschijf. In deze straten komen blauwe lijnen en bebording. Beleidsmatige gevolgen De straten zijn vanwege de ligging tot de winkels zeer aantrekkelijke parkeerlocaties. De blauwe zone zorgt voor een vergroting van de aantrekkingskracht op de bezoeker om hier te parkeren. De parkeerdruk in deze straten zal daardoor toenemen, in andere straten met betaald parkeren afnemen. De parkeercapaciteit in de winkelstraten is beperkt, wat als gevolg zal hebben dat veel bezoekers de auto niet kwijt kunnen op de gratis parkeerplaatsen. Verwachting is dat hierdoor de verkeer- en parkeeroverlast toeneemt: er ontstaat zoekverkeer (op zoek naar dat ene beschikbare plekje), wachtend verkeer (totdat er een plekje vrijkomt) en er komt mogelijk meer foutparkeren (buiten de vakken parkeren). Gezien de (vergrote) aantrekkelijkheid is een korte tijdsduurbeperking essentieel, om nog enige doorstroming in het gebruik van de parkeerplaatsen te bereiken. De parkeerplaatsen zijn immers bedoeld voor ultrakort parkeren: stop & shop. Een tijdsduurbeperking van 30 minuten of 1 uur ligt hierbij voor de hand. Een korte tijdsduur minimaliseert de kans dat bijvoorbeeld werknemers de parkeerschijf veel doordraaien. Een tijdsbeperking is niet klantvriendelijk en stimuleert niet een langere verblijfsduur in het centrum. Je moet binnen de tijd weg zijn, anders kan je een parkeerboete krijgen. Handhaving dient met dezelfde frequentie plaats te blijven vinden, om te bereiken dat er voldoende doorstroming in het gebruik van de parkeerplaatsen. Alle inkomsten van boetes voor foutparkeren gaan naar het Rijk, de gemeente krijgt geen vergoeding voor de gemaakte kosten. Vergunninghouders mogen tijdens de winkeltijden in de genoemde straten niet parkeren (is nu ook zo in deze winkelstraten), om zodoende de straten bereikbaar te houden voor bezoekers. Ook vergunninghouders kunnen maximaal 30 minuten / 1 uur parkeren met parkeerschijf. Financiële gevolgen per jaar, ten opzichte van huidige situatie De parkeerautomaten in deze straten kunnen worden verwijderd. De boekwaarde van de automaten moet in 1 keer afgeschreven worden (niet verwerkt in onderstaande tabel). Dit betekent incidenteel extra lasten, maar de afschrijvingslasten voor latere jaren vervallen. Inkomsten Automaten / belparkeren / pasparkeren ,- Aanzuigende werking omliggend gebied* ,- Vergunningen Naheffingen ,- TOTAAL ,- Uitgaven Aanlegkosten (eenmalig) ,- Handhaving TOTAAL (eenmalig) ,- * Aanname 15% van de inkomsten elders in het centrum INT / Z Pagina 10

11 Alternatief In genoemde straten kan conform de Kadernota parkeren ook een progressief stop & shop tarief worden ingevoerd. Je betaalt dan met 20 cent, en koopt een vaste parkeertijd van 20 minuten (dit is 50% korting op het normale uurtarief). Als je langer wilt parkeren kan dat, maar moet je fors meer betalen (bijvoorbeeld 3,00 per uur). Op deze manier bereik je doorstroming in het gebruik van de parkeerplaatsen, maak je het niet onmogelijk om langer te parkeren, blijven de inkomsten min of meer op peil, en blijft fiscale handhaving mogelijk. INT / Z Pagina 11

12 7. TWEEDE UUR GRATIS PARKEREN PERMANENT Voor het tweede uur geldt geen parkeertarief. Iedereen krijgt het 2 e uur gratis. Beleidsmatige gevolgen Momenteel wordt het achteraf betaald parkeren gestimuleerd, door het 2 e uur gratis te geven aan gebruikers van pasparkeren en enkele providers van belparkeren. Door iedereen het 2 e uur gratis te geven vervalt een belangrijke drijfveer om achteraf betaald te parkeren. Immers: ook met vooraf betaald parkeren krijg je korting, en waarom zou ik dan nog achteraf betalen? Verwachting is dat daardoor meer mensen weer vooraf gaan betalen, in dit geval voor (een deel van) het eerste uur en voor het 3 e uur en verder. Het nadeel van vooraf betaald parkeren is dat je van tevoren moet inschatten hoe lang je in het centrum wilt zijn. Dat brengt weer ongewenst gedrag van consumenten tot gevolg: ik moet op tijd weer weg zijn, want mijn parkeertijd verloopt en anders krijg ik misschien een boete. Dit gedrag staat haaks op wat we willen bereiken in het centrum van Beverwijk: bezoekers stimuleren om langer te blijven. Met achteraf betaald parkeren wordt een langere verblijfsduur gestimuleerd. Je kunt ongedwongen shoppen, nog even een winkel binnengaan of een terrasje pakken. Je hebt alle tijd, want je parkeertijd loopt niet af en je hebt ook geen kans op een naheffing. Daarnaast is het op korte termijn mogelijk dat winkeliers een rol gaan spelen in de parkeerkosten: zij kunnen met het systeem een zelf te bepalen deel van de parkeerkosten van de klant overnemen. Daarnaast kunnen zij promotionele acties aan de pas koppelen. Met een aantal ondernemers zijn we inmiddels een weg ingeslagen die voortbouwt op het succes van pasparkeren (en daarmee achteraf betaald parkeren), conform de visie Centrum en het parkeerbeleid. Deze goodwill wordt daarmee teniet gedaan. Qua parkeerdruk zal er naar verwachting niet veel verandering optreden. Tijdens winkeltijden is er voldoende parkeercapaciteit beschikbaar, ook op de piektijden. Mogelijk dat het in het begin drukker wordt in het centrum. Bezoekers komen voor het centrum, niet voor het parkeren. Als het centrum niet biedt wat bezoekers willen, komen ze niet (meer). Belangrijk is daarom dat de kwaliteit van onder meer het winkelaanbod ook toeneemt. De huidige gemiddelde verkochte parkeertijd per parkeeractie is momenteel minuten. Dit is de verblijfsduur van alle parkeeracties van het centrum, voor alle bezoekmotieven, met uitzondering van parkeervergunninghouders. Handhaving blijft gelijk aan de huidige situatie. Het blijft immers betaald parkeren, en op alle parkeeracties dient controle te blijven plaatsvinden. Ook het aantal vergunninghouders zal niet wijzigen. Vergunningen blijven noodzakelijk voor de aangewezen doelgroepen. Financiële gevolgen per jaar, ten opzichte van huidige situatie Inkomsten Automaten / belparkeren / pasparkeren ,- Vergunningen Naheffingen TOTAAL ,- Uitgaven Handhaving TOTAAL - INT / Z Pagina 12

13 8. DERDE + VIERDE UUR GRATIS PARKEREN Voor het derde en vierde uur geldt geen parkeertarief. Iedereen krijgt het 3 e en 4 e uur gratis. Beleidsmatige gevolgen Hierbij gelden grotendeels dezelfde beleidsmatige gevolgen als bij punt 8 (zie aldaar). Het voor iedereen gratis maken van het 3 e en 4 e uur ondersteunt niet het ingeslagen traject om het achteraf betaald parkeren te stimuleren, en daarmee de verblijfsduur in Beverwijk te verlengen. De parkeerdruk zal met de voorgestelde maatregel weinig veranderen. Tijdens winkeltijden is er voldoende parkeercapaciteit beschikbaar, ook op de piektijden. De vraag is of een bezoeker van het centrum meer dan 2 uur in het centrum zal verblijven, laat staan 3 of 4 uur. Als het centrum niet biedt wat bezoekers willen, komen ze niet (meer). Belangrijk is daarom dat de kwaliteit van onder meer het winkelaanbod ook toeneemt. De huidige gemiddelde verkochte parkeertijd per parkeeractie is momenteel minuten. Dit is de verblijfsduur van alle parkeeracties van het centrum, voor alle bezoekmotieven, met uitzondering van parkeervergunninghouders. Handhaving blijft gelijk aan de huidige situatie. Er blijft immers betaald parkeren, en op alle parkeeracties dient controle te blijven plaatsvinden. Ook het aantal vergunninghouders zal niet wijzigen. Vergunningen blijven noodzakelijk voor de aangewezen doelgroepen. Financiële gevolgen per jaar, ten opzichte van huidige situatie Inkomsten Automaten / belparkeren / pasparkeren ,- Vergunningen Naheffingen TOTAAL ,- Uitgaven Handhaving TOTAAL - INT / Z Pagina 13

14 9. OVERAL BLAUWE ZONE (SCENARIO C) Al het betaald parkeren in het centrum wordt omgezet in blauwe zones. De woonwijken rond het centrum behouden de huidige regulering (ook blauwe zones). De regulering rond de Bazaar blijft ongewijzigd. Beleidsmatige gevolgen In de blauwe zone kan op parkeergedrag gestuurd worden, door in de maximale parkeerduur te differentiëren. Op de Breestraat en andere winkelstraten zijn parkeerplaatsen voor stop & shop. Doorstroming is dan belangrijk. Met een korte tijdsduur van 30 of 60 minuten is dat mogelijk. Op de parkeerterreinen en in de woonstraten kan je langer parkeren, echter niet zo lang dat dit aantrekkelijk wordt voor grote groepen werknemers of treinreizigers. Een middellange duur van enkele uren is daar mogelijk. De parkeerdruk zal niet anders zijn dan in de huidige situatie, waardoor de bereikbaarheid van het centrum goed blijft. Belangrijke voorwaarde is wel dat er voldoende handhaving plaats blijft vinden, wat neerkomt op ongeveer 2/3 e van de huidige handhavingscapaciteit. Alleen dan bereik je voldoende doorstroming in het gebruik van de parkeerplaatsen. Alle inkomsten van boetes voor foutparkeren gaan naar het Rijk, de gemeente krijgt geen vergoeding voor de gemaakte kosten. Voor doelgroepen, zoals bewoners en bedrijven, blijven ontheffingen (vergunningen) noodzakelijk. Verwachting is dat de vraag naar vergunningen gelijk blijft aan de huidige situatie. Daarnaast is er, indien het project Meerplein gerealiseerd wordt, vanuit het parkeren geheel geen financiële dekking voor afschrijving, exploitatie en beheer van de bijbehorende parkeergarage. Ook is er een eenmalige stelpost voor het afkopen van lopende contracten (o.a. Brinks, Permit, EZS, Cocensus) van ,-. Tenslotte is de raming voor de aanleg van een blauwe zone in het gehele centrum van Beverwijk ongeveer ,-. Financiële gevolgen per jaar, ten opzichte van huidige situatie De parkeerautomaten kunnen worden verwijderd. De boekwaarde van de automaten moet in 1 keer afgeschreven worden (niet verwerkt in onderstaande tabel). Dit betekent incidenteel extra lasten, maar de afschrijvingslasten voor latere jaren vervallen. Inkomsten Automaten / belparkeren / pasparkeren ,- Vergunningen Naheffingen ,- TOTAAL ,- Uitgaven Minder handhaving ,- Parkeerautomaten -afschrijving -contracten(onderhoud / ledigingen) , ,- Minder (externe) beleidsadvisering ,- Afkopen lopende contracten (eenmalig) ,- Aanlegkosten (eenmalig) ,- TOTAAL (eenmalig) ,- TOTAAL (jaarlijks) ,- INT / Z Pagina 14

15 10. ONDERBOUWING HUIDIGE UITGAVEN In onderstaande tabel staat de productbegroting 2015 van het product parkeren (13032), met een toelichting op de individuele begrotingsposten (voor de hele gemeente: dus inclusief centrum, bazaar, Wijk aan Zee en woonwijken). LASTEN OMSCHRIJVING BEDRAG TOELICHTING Algemene lasten parkeren Cocensus Administratie en afhandeling naheffingen Uren Samenleving Interne uren publieksbalies, gehandicaptenparkeren Uren Ruimte Interne uren handhaving, beheer, beleid Afschrijving + rente Parkeerautomaten, auto's handhaving Overig Software, abonnementen, vakliteratuur Lasten parkeerbeleid Rechts-/deskundige advisering Externe advisering beleid parkeren (o.a. garage Meerplein) Lasten parkeerhandhaving Parkeerhandhaving Auto-onderhoud, -brandstof,- verzekering, -belasting, opleiding, handhelds (+software), kleding, drukwerk Lasten parkeerautomaten Parkeerautomaten + paslezers Onderhoud, beheer, schades, bankkosten, ledigingen (Brinks) Lasten parkeerplaatsen algemeen Huur Wijckerpoort Huur + OZB Onderhoud Parkeerplaatsen en -terreinen: bestrating, belijning, bebording Overig Schades, elektriciteit Lasten parkeerplaatsen op Gehandicaptenparkeerplaatsen Aanleg + onderhoud parkeerplaatsen, kenteken op kenteken medische keuringen Fietsenstalling Stationsplein Beheer, onderhoud NS exploitant / beheerder, onderhoud Afschrijving + rente Fietsenstalling Uren vastgoed Interne uren vastgoed TOTAAL LASTEN BATEN OMSCHRIJVING BEDRAG TOELICHTING Parkeergelden Parkeergelden * Automaten, belparkeren, pasparkeren Parkeerboetes Naheffingen * Naheffingen Parkeervergunningen Parkeervergunningen Parkeervergunningen Overige baten Overig Verhuur Bazaar, vergoeding Rijk Bijdrage reserve Mutatie reserve Bijdrage uit reserve TOTAAL BATEN * In de tweede bestuursrapportage 2015 zijn deze bedragen bijgesteld naar respectievelijk ,- en ,-. INT / Z Pagina 15

16 11. NOTITIE HANDHAVING A. Inleiding Dit jaar bestaat het gemeentelijke handhavingsteam 10 jaar. Het oorspronkelijke team betaald parkeercontroles is na 2005 veranderd naar een team dat zich ook bezig houdt met allerlei ander vormen van toezicht houden. Voorbeelden hiervan zijn het toezicht op de Apv (hondenuitlaatbeleid, vervuiling openbare ruimte, strand) de begeleiding van evenementen, het toezicht op de automarkt en het toezicht op de drank- en horecawet. Daarnaast is het al heel gebruikelijk dat het handhavingsteam wordt ingezet voor een veelheid aan andere vormen van toezichthouden. In 2015 heeft het handhavingsteam een grote bijdrage geleverd aan het fietsvrij maken van het Stationsgebied en momenteel wordt het team ingezet om de veiligheid rond scholen te verbeteren. In deze notitie verstrekken wij inzicht in de wijze waarop inhoud wordt gegeven in het toezicht op het parkeren. Tevens wordt toelichting gegeven op de veranderingen in de afgelopen jaren. Deze notitie heeft uitsluitend een informatief karakter. B. Wat doet het handhavingsteam? Binnen het programma van het handhavingsteam zijn twee beleidsvelden, te weten het toezicht op het gereguleerde parkeren en het toezicht op de Apv. Voor het toezicht is een formatie beschikbaar van 10 fte en dat betekent productieve uren per jaar. Het aantal in de begroting opgenomen uren voor het toezicht op het parkeren bedraagt uur en voor het toezicht op de Apv uur. In de volgende paragraven wordt een toelichting gegeven op de invulling van voornoemde uren voor het beleidsveld parkeren. C. Toezicht op het parkeren Het aantal uren toezicht op het parkeren bedraagt uur en bestaat uit: Toezicht op betaald parkeren centrumgebied: uur Toezicht Beverwijkse Bazaar: uur Toezicht Blauwe Zone: uur Toezicht Vergunningen parkeren in Wijk aan Zee: 500 uur Toezicht parkeerexcessen woonwijken: 200 uur Voor het toezicht op het parkeren gelden voor onze gemeente de volgende uitgangspunten: bij het stellen van regels geldt dat er ook een verplichting ontstaat om ze na te leven; de focus op het toezicht op het betaald parkeren ligt bij het streven naar een zo hoog mogelijk percentage bij de betalingsbereidheid; er is geen bonnen quotum; het toezichthouden door het handhavingsteam gebeurt altijd uit oogpunt van persoonlijke veiligheid door koppels. Betaald parkeren Centrumgebied: Toezicht op het betaald parkeren in het centrumgebied vindt plaats op zes dagen van de week. Naast controles, wordt door het team ook verzorgd: de eerstelijns storingen en het dagelijks onderhoud aan de automaten, het onderhouden van de contacten met leveranciers (zoals Brinks, EZS), twee dagelijkse spreekuren voor mensen met vragen over naheffingen enzovoort, de afhandeling van de bonnen naar Cocensus, het verweer tegen bezwaarschriften en de afgifte van dagvergunningen. De frequentie van de controles is gebaseerd op het realiseren van de doelstelling dat de betalingsbereidheid ij de gebruikers van het betaald parkeren zo hoog mogelijk is. Uit ervaringen vanuit het verleden betekent dit dat bij gemiddeld vier controles per dag de betalingsbereidheid 99 % bedraagt. Bij meer controles wordt geen hogere betalingsbereidheid bereikt, bij minder controles neemt de betalingsbereidheid sterk af. Vijf jaar geleden werden jaarlijks 1,2 miljoen parkeertickets verstrekt en werden er gemiddeld INT / Z Pagina 16

17 naheffingen uitgeschreven. Dit betekent dat het percentage geverbaliseerde parkeerders 0,88 % bedroeg. Dit is ook nu nog het geval. Het aantal parkeertransacties bedraagt op jaarbasis stuks en het aantal naheffingen bedraagt stuks (0,9 %). Door de mogelijkheid tot pinnen, GSM parkeren en Pasparkeren lijkt het er op dat het aantal naheffingen (bonnen) aanmerkelijk aan het afnemen is. Op voorstaande feiten is de begroting van het betaald parkeren gebaseerd. Het verlagen van het aantal controles draagt bij tot een geringere pakkans en daarmee aan een lagere betalingsbereidheid en in het verlengde hiervan tot minder inkomsten. Beverwijkse Bazaar Toezicht op het parkeren op de Beverwijkse Bazaar vindt plaats op zaterdag en zondag. Naast de bij het betaald parkeren genoemde werkzaamheden worden door het team ook verzorgd het toezicht op andere parkeerovertredingen in de directe omgeving van de Bazaar, het ingrijpen bij verkeershinderend of verkeersgevaarlijk stoppen of parkeren op de rijbaan en toezicht op APVovertredingen. De resultaten van het toezicht wijken aanzienlijk af van het betaald parkeren in het centrumgebied. Dit is vooral te zien aan de veel lagere betalingsbereidheid en het verhoudingsgewijs grote aantallen naheffingen en Mulderbonnen. Blauwe zone Toezicht in de blauwe zone vindt plaats overdag op zes dagen in de week en in de avond bij grote evenementen of bijeenkomsten in het Kennemer Theater. Door het arbeidsintensievere toezicht dat ontstaan is door het invoeren van digitale vergunningen (zie D) beperkt het toezicht zich tot de locaties waar de meeste overlast wordt waargenomen of waarover meldingen worden ontvangen. Vergunningparkeren in Wijk aan Zee Toezicht op het vergunningparkeren in Wijk aan Zee vindt plaats tussen vrijdagavond en zondagavond u. De controle vindt in ieder geval plaats op de momenten van evenementen of bij stranddagen. In de overige periodes vinden de controles plaats op willekeurige momenten (steekproefsgewijs) of in geval van meldingen. Parkeerexcessen woonwijken De uren voor toezicht op parkeerexcessen woonwijk worden vooral ingezet bij veranderingen in een parkeerregime in een woonwijk. U kunt hierbij denken aan de herinrichting van de openbare ruimte na een herstructurering van een wijk. Op een actieve manier worden foutparkeerders geïnformeerd over het nieuwe parkeerregime. Voor de komende periode worden de geraamde uren ook besteed aan het toezicht op verkeer- en parkeeroverlast bij scholen. D. Recente voor parkeren gerealiseerde veranderingen In de laatste jaren hebben er twee grote veranderingen in het betaalde parkeren plaatsgevonden, te weten: de invoering van de digitale parkeervergunningen, het belparkeren en het pasparkeren; de aanschaf van nieuwe moderne parkeerautomaten. Invoering van digitale parkeervergunningen, belparkeren en pasparkeren De grootste veranderingen op het gebied van het toezicht op parkeren is ontstaan door de digitalisering van de parkeervergunningen, de invoering van het belparkeren (GSM) en recent het introduceren van het pasparkeren. Deze veranderingen zijn ingegeven door de wens om het parkeren zo klantvriendelijk mogelijk te maken. Gebruikmaking van deze mogelijkheden betekent voor de klant dat hij achteraf betaalt en dat daarmee de kans op een bon nagenoeg nihil is. Hiermee is echter wel het toezicht op het parkeren aanzienlijk arbeidsintensiever geworden, omdat er nog niet volledig digitaal gehandhaafd kan worden. De afwezigheid van een parkeerticket, parkeerschijf of papieren vergunning betekent niet meer dat er niet betaald is. In een dergelijke situatie moet met de handheld verbinding worden gemaakt met een server om te zien of er gebruik wordt gemaakt van GSM-parkeren, Pasparkeren of dat voor het voertuig een digitale vergunning is afgegeven. Dit vergt nu meer tijd. Voor betaald parkeren wordt de arbeidsintensievere controle nog gecompenseerd met de aanmerkelijke terugloop van het aantal voertuigen dat gebruik maakt van het betaald parkeren. Voor INT / Z Pagina 17

18 de blauwe zones en het vergunningen parkeren in Wijk aan Zee betekent deze andere manier van werken dat het aantal controles in deze gebieden nog maar de helft bedraagt ten opzichte van het verleden. Inmiddels zijn er nieuwe handhelds aangeschaft, die de digitale handhaving beter ondersteunen. Feit blijft echter wel dat er zowel digitaal als analoog (parkeertickets, parkeerschijven, bezoekersvergunningen) gehandhaafd moet worden, wat tijd kost. Volledige digitale handhaving is vooralsnog niet mogelijk. De aanschaf van nieuwe moderne parkeerautomaten Sinds medio 2015 zijn de oude parkeerautomaten vervangen door nieuwe en moderne, automaten die vooral anders zijn in de betaalmogelijkheden. Op alle parkeerautomaten is het sinds de plaatsing mogelijk om pinbetalingen te doen. Daarnaast is het bij een groot aantal automaten ook nog mogelijk om met muntgeld te betalen. Nu begin 2016 is het effect zichtbaar aan het worden tot welke veranderingen dit heeft geleid in het betalingsgedrag. Opvallend is dat veel mensen gebruik maken van de mogelijkheid van het betalen met de pin, dat het percentage mensen dat gebruik maakt van bel- en pasparkeren ook is toegenomen en het meest bijzondere verschil is dat het aantal uitgeschreven naheffingen substantieel is afgenomen. Anders gezegd de betalingsbereidheid lijkt door de verschillende mogelijkheden tot betaling te zijn toegenomen. INT / Z Pagina 18

19 BIJLAGE Inkomsten straatparkeren per maand (centrum + Bazaar) (excl. vergunningen) jan-13 feb-13 mrt-13 apr-13 mei-13 jun-13 jul-13 aug-13 sep-13 okt-13 nov-13 dec-13 jan-14 feb-14 mrt-14 apr-14 mei-14 jun-14 jul-14 aug-14 sep-14 okt-14 nov-14 dec-14 jan-15 feb-15 mrt-15 apr-15 mei-15 jun-15 jul-15 aug-15 sep-15 okt-15 nov-15 dec-15 automaten bel/pasparkeren naheffingen Inkomsten bel-en pasparkeren per maand in % van totaal (centrum + Bazaar) (excl. vergunningen en naheffingen) 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% jan-13 feb-13 mrt-13 apr-13 mei-13 jun-13 jul-13 aug-13 sep-13 okt-13 nov-13 dec-13 jan-14 feb-14 mrt-14 apr-14 mei-14 jun-14 jul-14 aug-14 sep-14 okt-14 nov-14 dec-14 jan-15 feb-15 mrt-15 apr-15 mei-15 jun-15 jul-15 aug-15 sep-15 okt-15 nov-15 dec-15 INT / Z Pagina 19

20 Parkeerinkomsten (centrum + Bazaar) (excl. vergunninghouders) automaten bel/pasparkeren % bel/pasparkeren naheffingen totaal jan ,0% feb ,9% mrt ,1% apr ,0% mei ,1% jun ,7% jul ,2% aug ,5% sep ,5% okt ,7% nov ,7% dec ,2% jan ,1% feb ,7% mrt ,2% apr ,2% mei ,2% jun ,1% jul ,7% aug ,5% sep ,9% okt ,4% nov ,7% dec ,3% jan ,1% feb ,5% mrt ,2% apr ,0% mei ,1% jun ,8% jul ,8% aug ,2% sep ,8% okt ,2% nov ,5% dec ,2% INT / Z Pagina 20

21 Inkomsten parkeren centrum Beverwijk o.b.v. gegevens september 2015 afgerond op 100 * gemiddelde ** straten o.b.v. percentage september, rest o.b.v. daadwerkelijke inkomsten *** jaar = 12x september MAAND automaten bel/pasparkeren** totaal totaal maandag* dinsdag* donderdagavond* zaterdag* Halve Maan Meerplein Breestraat Zeestraat Koningstraat (Begijnenstraat) Kloosterstraat e uur e uur e uur JAAR*** automaten bel/pasparkeren** totaal totaal maandag* dinsdag* donderdagavond* zaterdag* Halve Maan Meerplein Breestraat Zeestraat Koningstraat (Begijnenstraat) Kloosterstraat e uur e uur e uur INT / Z Pagina 21

22 Naheffingen centrum Beverwijk 2015* Halve Maan Kloosterstraat Meerplein Zaterdagen Breestraat Maandagen Zeestraat Dinsdagen Koningstraat (Begijnenstraat) Donderdagavonden Totaal hele centrum * november + december ingeschat Verkochte parkeertijd o.b.v. gegevens september 2015 Bel-/pasparkeren per transactie: 76 minuten Automaten per transactie: 79 minuten INT / Z Pagina 22

23 Aanlegkosten blauwe zone Instraten blauwe lijn per strekkende meter 30 parkeervak haaks 2,5 meter parkeervak langs 6,0 meter verwijderen automaat/paslezer 200 Meerplein parkeervakken haaks # 449 parkeervakken langs # 0 Belijning Bebording Verw. automaten / lezers TOTAAL Halve Maan parkeervakken haaks # 186 parkeervakken langs # 0 Belijning Bebording Verw. automaten / lezers 800 TOTAAL Winkelstraten parkeervakken haaks # 0 parkeervakken langs # 120 Belijning Bebording Verw. automaten / lezers TOTAAL Hele centrum parkeervakken haaks #* parkeervakken langs #* 700 Belijning Bebording Verw. automaten / lezers TOTAAL *inschatting verhouding haaks/langs INT / Z Pagina 23

24 Handhaving Betaald parkeren centrum 1 fte = 1414 uur = ,- per jaar (exclusief toelage voor werken op onregelmatige tijdstippen) Huidig situatie dag personen uren totaal maandag 2 7,5 15 dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag aantal uren per jaar 5668 aantal fte's 4,01 kosten uren / week Zaterdag gratis parkeren dag personen uren totaal maandag 2 7,5 15 dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag aantal uren per jaar 5148 verschil aantal fte's 3,64 0,37 kosten uren / week Koopavond gratis parkeren dag personen uren totaal maandag 2 7,5 15 dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag aantal uren per jaar 5460 verschil aantal fte's 3,86 0,15 kosten uren/week INT / Z Pagina 24

25 Maandag gratis dag personen uren totaal maandag dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag aantal uren per jaar 5304 verschil aantal fte's 3,75 0,26 kosten uren/week Dinsdag gratis dag personen uren totaal maandag 2 7,5 15 dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag aantal uren per jaar 5252 verschil aantal fte's 3,71 0,29 kosten uren/week Hele centrum blauwe zone (aanname: inzet is 2/3 e van huidige situatie) dag personen uren totaal maandag 2 5,0 10,0 dinsdag 2 5,3 10,7 woensdag 2 6,0 12,0 donderdag 2 8,0 16,0 vrijdag 2 6,0 12,0 zaterdag 2 6,0 12,0 72,7 uren/week aantal uren per jaar 3779 verschil aantal fte's 2,67 1,34 kosten INT / Z Pagina 25

26 Vergunningen Beverwijk Binnenstad Centrum / Rand en Beverwijk Blauwe zone # indien Meerplein gratis indien Halve Maan gratis Bewoners % % Bezoekers % % Bedrijven* % % totaal totaal afgerond afgerond *prijs voor 1e vergunning ofwel HM/MP-vergunning INT / Z Pagina 26