Referentieprojecten Speciaal Onderwijs maart 2013

Transcriptie

1 Referentieprojecten Speciaal Onderwijs maart 2013 Referenties SO februari 2011 M3V 1

2 INHOUDSOPGAVE 1. GROESBEEK, ADELBRECHT-WINDEKIND EN CAROLUS 3 2. ARNHEM, HET PRISMA 6 3. NEEDE, VSO-SCHOOL VOOR ZML DE TRIVIANT 9 4. WIJCHEN, SBAO DE BOLSTER DEN HAAG, DE WITTE VOGEL TIEL, CAMBIER VAN NOOTENSCHOOL VOOR ZMLK BESTUUR OPENBAAR ONDERWIJS ROTTERDAM AMSTERDAM MYTYL-TYLTYLSCHOOL ARTIKELEN M3V REFERENTIELIJST 27 COLOFON 29 Voor aanvullende informatie over M3V bureauprofiel, profiel van de partners, e.d. verwijzen wij u graag naar onze website: Referenties SO maart 2013 M3V 2

3 1. GROESBEEK, ADELBRECHT-WINDEKIND EN CAROLUS Een samenhangend pedagogisch concept en gebouw voor bao en sbao Vraagstelling Het ontwikkelen van een vernieuwend huisvestingsconcept gericht op het stimuleren en ondersteunen van zowel de onderwijskundige ontwikkeling van elk der scholen, als van goede samenwerkingsvormen tussen regulier en speciaal basisonderwijs. Adelbrecht-Windekind is een Jenaplanschool voor basisonderwijs, Carolus is een school voor speciaal basisonderwijs. De opdracht omvat Het uitwerken van het onderwijsen zorgconcept van beide scholen afzonderlijk. Het op basis daarvan uitwerken van een samenwerkingsconcept tussen de beide scholen. Het vertalen van het resultaat naar een huisvestingsconcept en programma van eisen. Resultaat Een door beide partijen gedragen huisvestingsvisie en toekomstig samenwerkingsconcept. Een programma van eisen met vlekkenplan dat gebruikt is voor de behandeling van de aanvraag bij de gemeenteraad, alsmede door de architect voor het uiteindelijk ontwerp. Bijzonderheden De opzet van de nieuwe huisvesting biedt beide scholen een perfecte mogelijkheid om ervaring op te doen met thuisnabij onderwijs en de mogelijke vormen van samenwerking tussen speciaal basisonderwijs en een reguliere school. De situatie biedt experimenteerruimte voor inclusief onderwijs en de mogelijkheid om over en weer tot tijdelijke plaatsingen te komen en daarmee onderwijs en zorg op maat van elke individuele leerling te bieden. Het vertalen van het resultaat naar een huisvestingsconcept en programma van eisen. Reactie opdrachtgever "De opdracht aan M3V was geen gemakkelijke. Een basisschool samen met een SBO school vallend onder twee besturen onder één dak brengen is al moeilijk, maar zeker wanneer er ook nog rekening gehouden moet worden met het onderwijsen zorgconcept van de scholen afzonderlijk. M3V nam de opdracht aan en heeft werkelijk op voortreffelijke wijze twee teams tot elkaar gebracht. Door bij de start langdurig stil te staan en meer tijd te besteden dan gepland bij het onderwijsen zorgconcept is men tot een goed huisvestingsconcept gekomen. Een huisvestingsconcept gericht op de toekomst dat niemand bij de start van het project voor mogelijk hield, omdat de scholen toen nog erg op zichzelf gericht waren. Met dit huisvestingsconcept heeft de architect een geweldig gebouw kunnen ontwerpen, dat voldoet aan de visies van de teams en waar men met plezier in werkt. Wanneer je in deze open school loopt valt het totaal niet op dat er een basis- en SBO-school in ondergebracht zijn." Henk Gouka, Algemeen Directeur Stichting Primair Onderwijs Groesbeek (SPOG) Referenties SO maart 2013 M3V 3

4 Referenties SO maart 2013 M3V 4

6 2. ARNHEM, HET PRISMA (VOORHEEN MARIËNDAEL) Kleine ingrepen zorgen voor een groots resultaat Vraagstelling Het voortgezet speciaal onderwijs aan leerlingen met geestelijke en/of lichamelijke beperkingen is volop in beweging. Mariëndael in Arnhem krijgt op termijn nieuwbouw, maar wil nu de omslag maken naar een onderwijsconcept waarbij de leerlingen actief bezig zijn met betekenisvolle werkzaamheden in het kader van een goede voorbereiding op een zo zelfstandig mogelijk maatschappelijk functioneren. M3V adviespartners is ingeschakeld om het huidige gebouw aan te passen aan het gewenste nieuwe onderwijs. Werkwijze Vanuit een studiedag met het hele personeel is een plan gemaakt waarbij samenwerking door de groepen heen vorm krijgt door gezamenlijk gebruik van groepsruimten. De open en gemakkelijk toegankelijke praktijkruimten zijn dichtbij de groepsruimten geplaatst en de groepen voor de onder-, midden- en bovenbouw liggen bij elkaar. Voor leerlingen die beter functioneren vanuit rust en structuur zijn 2 meer gesloten groepsruimten in stand gehouden. Het resultaat Reactie opdrachtgever "M3V is voor ons al meer dan 5 jaar een betrouwbare samenwerkingspartner met veel kennis van onderwijshuisvesting. Naast de ondersteuning bij het opstellen van een integraal huisvestingsplan en diverse financiële vraagstukken, ligt de meerwaarde voor onze organisatie met name in de ondersteuning die M3V biedt bij het omzetten van onze onderwijsvisie naar een visie op huisvesting. In diverse uitbreidings, aanpassings en nieuwbouwprojecten heeft dit geleid tot een passende huisvesting voor onze scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs." Hennie Loeffen, De Onderwijsspecialisten ""Het op pad gaan met M3V brengt je naar een stimulerend en inspirerend inrichtingsconcept. Een interactief proces (schoolteam en M3V medewerkers) leidt tot nieuwe ruimtelijke leeromgevingen en een onderwijsvisie verbonden aan een passende huisvesting en inrichting. Resultaat: onderwijsvernieuwing vertaald in een programma van eisen." Henk Oostendorp, De Onderwijsspecialisten Het resultaat is een bruisend, actief onderwijscentrum waarin leerlingen vanuit het dagelijkse werkoverleg aan de werktafel aan de slag gaan met de opdrachten uit hun portfolio. De openheid, de ruimte en de samenwerking zijn inspirerend. Zowel leerlingen als medewerkers ervaren hun nieuwe school als buitengewoon plezierig. En dat met een verbouwing die slechts ,- heeft gekost. Referenties SO maart 2013 M3V 6

9 3. NEEDE, VSO-SCHOOL VOOR ZML DE TRIVIANT Een nieuw concept voor ZML-onderwijs onder één dak met zorgwoningen Vraagstelling De Triviant is een school voor voortgezet speciaal onderwijs aan zeer moeilijk lerende kinderen van 12 tot 20 jaar. De school is sinds 18 september 2009 zelfstandig, maar valt onder de Stichting ZML Twente/Oost-Gelderland (samen met de Leeuwerikschool, de SO afdeling in Neede en de SO en VSO scholen in Hengelo en Almelo). De vraagstelling aan M3V betrof het adviseren over en begeleiden van de realisering van de nieuwbouw van de VSO-afdeling van De Leeuwerikschool voor ZMLK op de locatie van de voormalige Spilbroekschool. Onderdeel van deze advisering en begeleiding is het onderzoeken van de mogelijkheden van een integrale locatieontwikkeling, waardoor versterkende functionele relaties met de school ontstaan en een gunstiger grondexploitatie. Na de realisatie van de nieuwbouw is de naam van de school omgedoopt naar De Triviant. De opdracht omvat de ontwikkeling van het onderwijsconcept van De Leeuwerikschool met het daarbij in kaart brengen van mogelijke op de omgeving gerichte activiteiten, daarin aanwezige relevante partners en de daarvoor benodigde voorzieningen. uitwerking in een functioneel en ruimtelijk programma van eisen en de benodigde initiële investering voor de realisatie; onderzoeken van de haalbaarheid binnen de stedenbouwkundige randvoorwaarden en uitgangspunten met betrekking tot de locatie (ruimtelijke studie in relatie tot de mogelijkheden van de locatie). Voor de integrale locatieontwikkeling betekent dit dat de aandacht gericht is geweest op eventuele toevoegingen van voorzieningen aan de locatie die een functionele en positieve betekenis hebben voor de school. Resultaat Met De Triviant is een voor deze leerlingen prachtig onderwijsconcept ontwikkeld met een pedagogisch-didactische aanpak gericht op het vergroten van hun sociale redzaamheid.. Van docent gestuurd onderwijs, via gedeelde sturing naar zoveel mogelijk leerling gestuurd werken, die ontwikkeling vormt een belangrijke rode draad in de didactische aanpak van de school. Door middel van partnerschappen geeft de school vorm aan haar visie dat de toekomstige woon-, werken recreëeromgeving de meest krachtige leeromgeving vormt. Het vernieuwende onderwijskundig concept is door M3V doorvertaald naar een gebouw met werkpleksimulatie in een bedrijfsachtige omgeving (oefenbedrijven). Aanvullend vormen externe bedrijfsstages belangrijke vehikels voor het vergroten van de sociale redzaamheid en de toeleiding naar de arbeidsmarkt. BIJZONDERHEDEN Om het concept van lerend werken en werkend leren vorm te geven, is gezocht naar externe partners die het concept inhoudelijk en ruimtelijk versterken. De Stichting Aveleijn, die begeleiding en ondersteuning biedt aan mensen met een verstandelijke handicap, was op zoek naar aanvullende woonruimte voor haar doelgroep en heeft dit vorm gegeven in een integraal huisvestingsconcept met De Triviant. De woningen op De Triviant zijn gelijk oefenbedrijven/-ruimten voor de leerlingen van De Triviant. Dit integraal concept van wonen en onderwijs is zowel inhoudelijk als ruimtelijk uniek. Het biedt op goede en functionele wijze een integraal programmatisch aanbod van onderwijs, zorg, opvang, werk en vrijetijdsbesteding voor de doelgroep van Aveleijn én De Triviant. Referenties SO maart 2013 M3V 9

12 4. WIJCHEN, SBAO DE BOLSTER INGRIJPENDE BOUW- EN ONDERWIJSKUNDIGE HERINRICHTING BESTAAND SCHOOLGEBOUW Vraagstelling Het ontwerpbureau KEK dnl had van de Stichting Kans en Kleur opdracht om het ontwerp te maken van de verbouwing en herinrichting van een bestaand schoolgebouw waar de SBO De Bolster daarna in kon trekken. Het ontwerp moest volledig gericht worden op het accommoderen en faciliteren van het door De Bolster voor haar kwetsbare kinderen beoogde onderwijsen zorgconcept. De werkzaamheden van M3V waren erop gericht om KEK dnl te ondersteunen door gezamenlijk met het team van De Bolster een toekomstgerichte visie op hun onderwijs te ontwikkelen en dit te vertalen in ruimtelijke en functionele eisen voor de aan te passen huisvesting. De opdracht omvat 1. de ontwikkeling van het onderwijsconcept van de Bolster met het daarbij in kaart brengen van de relatie met en de betekenis naar de andere scholen in het samenwerkingsverband 2. een berekening van de totale ruimtebehoefte van de Bolster. 3. uitwerking van de resultaten onder 1 en 2 in een ruimtelijk programma van eisen. 4. eerste aanzet voor de herinrichting voor het toekomstige gebouw op basis van het ruimtelijk programma (uitgewerkt door KEK dnl). Alle werkzaamheden zijn uitgevoerd in samenwerking met en onder auspiciën van. Resultaat Een programma van eisen met vlekkenplan dat door Dorothé Derks en Jan Lücker (van KEKdnl te Heiliglandstichting) op wijze is uitgewerkt in een fantastisch ontwerp voor de verbouwing en herinrichting van het bestaande gebouw. Bijzonderheden SBO De Bolster is een TOM-school (Team op Maat, zie Het teamgericht werken had nog geen vertaling gekregen in de bestaande leeromgeving, ofwel: het concept was nog altijd 1 docent met 1 groep in 1 klaslokaal (het gebouw liet ook niet anders toe). Vanuit het TOM-concept is draagvlak gecreëerd voor een andere manier van organiseren van het onderwijs. Er worden nu 2 groepen samen gegroepeerd in een eigen leerunit waarin een team van docenten en onderwijsassistenten het onderwijs op maat aan de leerlingen verzorgen. De leerunit omvat een instructieruimte, een lokaal voor zelfstandig of in groepjes werken en een ICT-ruimte. Elke leerunit is via een schuifpui open te verbinden aan een gezamenlijk leerplein waardoor unitoverstijgend onderwijs mogelijk wordt. Naast de herinrichting en verbouwing, heeft de door KEK bedachte materialisatie een fenomenaal ander uiterlijk aan het vroeger saaie schoolgebouw gegeven. Referenties SO maart 2013 M3V 12

15 5. DEN HAAG, DE WITTE VOGEL INLEIDING De Witte Vogel in Den Haag is een Tyltylcentrum voor kinderen en jongeren van 0 tot 20 jaar met een (ernstige) meervoudige beperking. De voorziening huisvest een kinderdagcentrum, een school voor (voortgezet) speciaal onderwijs en een revalidatiecentrum. Kinderen en jongeren worden voorbereid op een zo zelfstandig mogelijk bestaan en krijgen daartoe op maat gemaakte onderwijsen zorgarrangementen. De integratie van vorming, onderwijs en revalidatie maakt De Witte Vogel tot een expertisecentrum in haar regio. DE VRAAG Er verandert veel in het speciaal onderwijs, maar ook in de AWBZ. De gevolgen daarvan zijn nog moeilijk te overzien, maar het is wel van belang nu al rekening te houden met mogelijke toekomstige veranderingen. Daarnaast is De Witte Vogel gehuisvest in twee gedateerde gebouwen en zijn de aankomst- en vertrekplaatsen van de leerlingen die met taxi s en busjes komen onvoldoende en soms gevaarlijk. De directie wil juist vanuit de visie op het toekomstige aanbod van De Witte Vogel praten over een huisvesting die de primaire processen optimaal faciliteert. Als voorbereiding op de te realiseren nieuwbouw heeft een aantal gesprekken plaats gevonden met een architect. Die gesprekken hebben een te technisch resultaat opgeleverd, de visie erachter werd gemist. Vervolgens heeft het managementteam M3V om ondersteuning en begeleiding gevraagd om vanuit de visie de nieuwe huisvesting vorm te geven. De ondersteuning en advisering zijn gericht op de definitiefase. In deze fase wordt het concept voor de nieuwbouw van het centrum inhoudelijk en ruimtelijk (programma van eisen) uitgewerkt. DE AANPAK Het programma van eisen moet gebaseerd zijn op de visies op vorming, onderwijs en revalidatie. De ambitie van De Witte Vogel is een integraal en interdisciplinair aanbod van activiteiten rondom het kind. Waar de school toewerkt naar een zo zelfstandig mogelijk functioneren van de leerlingen en jongeren op de gebieden wonen, vrije tijdsbesteding en werken, moet het huisvestingsconcept hier een afspiegeling van zijn. Om dat te bewerkstelligen is ervoor gekozen een projectteam samen te stellen waarin alle disciplines van De Witte Vogel vertegenwoordigd zijn. Met een groep van circa twintig medewerkers is in drie interactieve werkbijeenkomsten snel, krachtig en resultaatgericht toegewerkt naar de bouwstenen voor de rapportage. Om het huisvestingsconcept te ontwikkelen is de methodiek van Designing Down gevolgd. In de eerste bijeenkomst is vooral gesproken over de visie op het primaire proces en de bijbehorende organisatie. Tijdens de tweede bijeenkomst stond de vertaling van de geformuleerd ambitie naar activiteiten centraal. De activiteiten ( wat ga je doen, met wie en waar? ) vormen de basis voor de ruimtevraag. Dit is vertaald naar een huisvestingsconcept en een programma van eisen en tijdens de laatste bijeenkomst besproken met de projectgroep. Vervolgens is door M3V de eindrapportage opgesteld en besproken met de partners voor vorming, onderwijs en revalidatie. HET RESULTAAT Het resultaat van onze begeleiding is een rapportage waarin de visies op vorming, onderwijs en zorg voor de toekomst zijn beschreven en de samenwerking tussen alle partners op hoofdlijnen zijn vastgelegd. Op basis hiervan is het huisvestingsconcept ontwikkeld en ten slotte vertaald in een functioneel en ruimtelijk programma van eisen. Het eindresultaat is tijdens een studiebijeenkomst gepresenteerd aan alle medewerkers van De Witte Vogel. De rapportage biedt voldoende aanknopingspunten voor de architect om een voorlopig ontwerp te maken. Voor De Witte Vogel vormt de rapportage een middel om de ontwerpvoorstellen van de architect eenduidig op functionaliteit te beoordelen. Referenties SO maart 2013 M3V 15

16 Reactie opdrachtgever "Vanuit Tyltylcentrum De Witte Vogel is het misschien goed te melden dat de wijze waarop we met elkaar het traject hebben doorlopen heel erg enthousiast is ontvangen. Vooraf was er enige scepsis - met dromen bouw je geen nieuw centrum - maar al werkende zijn de deelnemers - een dwarsdoorsnede van alle disciplines die werkzaam zijn op ons centrum - steeds enthousiaster geworden en werden er hele originele ideeën aangedragen, die ook nog vertaald konden worden in concrete aanbevelingen. In eerste instantie denk je dan, dat is leuk, maar zo wordt het nooit een gebouw, maar gaandeweg het proces kwam er steeds meer lijn in met als resultaat een prachtig gedocumenteerde notitie, die goed aangeeft hoe we ons nieuwe centrum zien.ook bij de presentatie aan het hele team bleek dat men zich goed in het bedachte concept en de uitwerking daarvan kon vinden.ons uitgangspunt, een integraal aanbod van onderwijs, zorg en behandeling, vinden we op een herkenbare wijze terug in het concept. Wat het geheel nu spannend maakt, is in de nabije toekomst de vertaling van het concept naar een echt programma van eisen en een daarbij behorend gebouw. We hebben ervan genoten, we hebben onze ideeën en visie kunnen vertalen in een iets concreets en ik ben ervan overtuigd dat deze hele exercitie in de toekomst gaat leiden tot een mooi maar vooral functioneel en doelmatig gebouw. Een resultaat dat we niet in de laatste plaats bereikt hebben dankzij de prettige en deskundige aansturing van Chris van Ginneken en Gerard van Milteburg van M3V." Loek Verdegaal, directeur Tyltylcentrum De Witte Vogel. Referenties SO maart 2013 M3V 16

17 6. TIEL, CAMBIER VAN NOOTENSCHOOL VOOR ZMLK PROJECTOMSCHRIJVING In de gemeente Tiel biedt de Cambier van Nootenschool so en vso voor zeer moeilijk lerende kinderen. De afdeling so is gehuisvest in een bouwkundig redelijk gebouw met een recente aanbouw; het vso is tijdelijk ondergebracht in een uitgewoonde leegstaande school. Beide gebouwen voldoen niet aan de eisen. De drie jaar oude aanbouw is rolstoelonvriendelijk, terwijl het aantal meervoudig gehandicapte leerlingen toeneemt. M3V is gevraagd te onderzoeken of de hoofdvestiging zodanig te verbouwen is dat so en vso samen gehuisvest kunnen worden in een gebouw dat toekomstgericht cluster III-onderwijs faciliteert. Een kostenraming moet aantonen of nieuwbouw voor beide afdelingen een betere optie is. Door de ontwikkelingen in het speciaal onderwijs goed te analyseren en daarop het onderwijskundig concept van de school te baseren is een huisvestingsvisie ontwikkeld. De inhoudelijke onderbouwing met de kostenraming hebben de gemeenteraad ondertussen overtuigd tot nieuwbouw over te gaan. Referenties SO maart 2013 M3V 17

18 7. BESTUUR OPENBAAR ONDERWIJS ROTTERDAM INTEGRAAL VISIE- EN HUISVESTINGSCONCEPT SPECIAAL ONDERWIJS PROJECTOMSCHRIJVING Het Bestuur openbaar Onderwijs Rotterdam heeft M3V gevraagd een onderzoek te doen naar integrale huisvesting van het speciaal onderwijs vanuit de noodzaak voor herhuisvesting van drie scholen, maar ook in het licht van de veranderende wetgeving Passend Onderwijs. Door interviews en ronde tafel gesprekken is een beeld ontstaan dat leidt tot intense samenwerking van het openbaar speciaal onderwijs (so en vso) met het regulier basis en voortgezet onderwijs. Zowel op de Noord- als op de Zuidoever kan een cluster van speciaal onderwijsscholen ontstaan met een gezamenlijk service- en kenniscentrum. De clustering hoeft niet per definitie in één gebouw plaats te vinden, maar kan ook een stevig netwerk zijn. In de komende periode zal geprobeerd worden de mogelijke partners achter het beleidsplan te krijgen en de gemeente te interesseren zich actief achter dit vooruitstrevende plan op te stellen. De kern van dit plan voor de toekomst is Speciaal als het moet, Regulier waar het kan. Bij de ontwikkeling van nieuwe huisvesting op korte termijn zal dit nieuwe beleid als basis dienen. Concept Noord: Primair onderwijs Voortgezet onderwijs MBO Mytyl Tyltyl LZK (so) Overig SO & VSO Concept Centraal: Rijndam (V)SO loket MEE e.a. Expertisecentrum Ambulante Dienst Ontwikkeling arrangementen Specials Scholing Concept Zuid: Primair onderwijs Voortgezet onderwijs MBO Mytyl Tyltyl LZK (so) Overig SO & VSO Rijndam MEE e.a. Referenties SO maart 2013 M3V 18

19 8. AMSTERDAM, MYTYL-TYLTYLSCHOOL ONTWIKKELING ONDERWIJSKUNDIGE VISIE, HUISVESTINGSCONCEPT EN PROGRAMMA VAN EISEN Dit project is afgesloten met een presentatie van de resultaten voor de ouders van de school samen met de medewerkers. VRAAGSTELLING Het in nauwe samenwerking met de directie en het team van de Mytyl-Tyltylschool ontwikkelen van een onderwijskundige visie waarop een onderwijskundig programma van eisen is gebaseerd. Het functioneel en ruimtelijk programma van eisen dient uitgangspunt te zijn voor het ontwerpproces van de nieuwbouw van de school. DE OPDRACHT OMVAT De ontwikkeling van de toekomstige onderwijsvisie. Inhoudelijke en fysieke samenwerking van de partners in de school (o.a. revalidatie, opvang). Het ontwikkelen van een huisvestingsconcept waarin de toekomstige activiteiten optimaal worden vormgegeven en de relatie met revalidatie, zorgbieders en andere participanten tot uitdrukking komt. De uitwerking hiervan in een functioneel en ruimtelijk programma van eisen. RESULTAAT Een rapportage die de architect voldoende houvast biedt om tot een voorlopig ontwerp te komen. BIJZONDERHEDEN Hoewel al een architect aangetrokken was, wilde de schoolleiding een verdiepingsslag om de onderwijskundige en pedagogische visie aan te scherpen. Het traject is gestart met een studiedag voor alle medewerkers waarin de kaders zijn vastgelegd. In een projectgroep heeft de uitwerking plaats gevonden. Referenties SO maart 2013 M3V 19

20 Reactie opdrachtgever "Het afgelopen jaar heeft de Mytyl-Tyltylschool op een prettige en inspirerende manier samengewerkt met M3V. Het is de medewerkers van M3V gelukt om het team intensief te betrekken bij een ingewikkeld proces. Er moest richting gegeven worden aan de onderwijskundige ontwikkeling van de school, in relatie tot de voorgenomen nieuwbouw. Tijdens dit proces hebben medewerkers ervaren dat hun visie en inzichten ertoe doen en dat zij hiermee invloed hebben op het ontwikkelproces. Dit heeft ertoe geleid dat er een ambitieus, maar realistisch onderwijskundig programma van eisen ligt waar de architect inmiddels mee aan de slag is gegaan." Jack Deen, Directeur Mytyl-Tyltylschool Amsterdam Referenties SO maart 2013 M3V 20

21 9. ARTIKELEN M3V Referenties SO maart 2013 M3V 21

27 REFERENTIELIJST M3V ADVIESPARTNERS SPECIAAL ONDERWIJS FEBRUARI 2010 Nijmegen, Kentalis: Begeleiden visie-ontwikkeling en uitgangspunten voor de Zorg Onderwijs Combinatie regio Oost. Opdrachtgever: Kentalis. Den Haag, Tyltylcentrum De Witte Vogel: Ontwikkeling programma van eisen nieuwbouw Tyltylcentrum met opvang, zorg en onderwijs. Opdrachtgever: Stichting Sometz, Den Haag. Heerhugowaard, praktijkschool De Polsstok en Huygenscollege: Ontwikkelen programma van eisen voor nieuwbouw praktijkschool De Polsstok, samen met basis- en kaderberoepsgerichte leerwegen Huygenscollege. Opdrachtgever: gemeente Heerhugowaard. Deventer, VSO De Linde: Ontwikkelen van een huisvestingsvisie en -concept en een daarop gebaseerde PvE, alsmede het uitvoeren van een inpassingsstudie. Opdrachtgever: gemeente Deventer en De Onderwijsspecialisten Arnhem. Ede, VSO De Toekomst: Ontwikkeling huisvestingsconcept voor aanpassing bestaand gebouw vanuit nieuwe onderwijskundige kaders. Opdrachtgever: De Onderwijsspecialisten Arnhem. Amsterdam, Stichting Orion: Studiebijeenkomst ten behoeve van het ontwikkelen van een strategisch huisvestingsplan. Opdrachtgever: Stichting Orion. Amsterdam, Mytyl-Tyltylschool: Ontwikkeling huisvestingsconcept en programma van eisen voor nieuwbouw. Opdrachtgever: Stichting Orion. Alkmaar, Unielocatie VSO: Locatiekeuze, financiële haalbaarheid en ontwikkeling integraal huisvestingsconcept voor nieuwbouw van de VSO-afdelingen van De Alk in Alkmaar en de VSO afdeling van mytylschool De Ruimte in Bergen. Opdrachtgever: gemeente Alkmaar. Arnhem, VSO-ZMLK Mariëndael: Ontwikkeling verbouwingsplan in de bestaande huisvesting van VSO-ZMLK Mariëndael Arnhem. Opdrachtgever: De Onderwijsspecialisten Arnhem. Rotterdam, Stichting BOOR: Onderzoek naar ontwikkeling gezamenlijke huisvesting VSO. Opdrachtgever: Stichting Bestuur Openbaar Onderwijs Rotterdam. Arnhem, De Onderwijsspecialisten (cluster 3) en De Radar (cluster 4): Inhoudelijke en stedenbouwkundige opzet en haalbaarheid gezamenlijke huisvesting. Opdrachtgever: De Onderwijsspecialisten Arnhem. Huizen, Mytylschool De Trappenberg: Ontwikkeling integraal huisvestingsconcept voor nieuwbouw Mytylschool en revalidatiecentrum De Trappenberg. Opdrachtgever: Stichting de Kleine Prins Baarn. Zeist, Stichting Openbaar Onderwijs Rijn- en Heuvelland: Inhoudelijke verkenning samenwerking en mogelijke nieuwbouw W.A. van Lieflandschool en Kindercentrum De Berk. Opdrachtgever: Stichting Openbaar Onderwijs Rijn- en Heuvelland Zeist en Stichting Reinaerde Utrecht. Lichtenvoorde, Samenwerkingsverband VO/VSO: Advisering optimalisering interne en externe zorgstructuur. Opdrachtgever: Samenwerkingsverband Oost Achterhoek. Tiel, Cambier van Nootenschool: Huisvestingsonderzoek naar aanpassingsmogelijkheden van het bestaande gebouw t.b.v. het toekomstige onderwijshuisvestingsconcept. Opdrachtgever: gemeente Tiel. Bosch en Duin, W.A. van Lieflandschool, vrije schoolafd. so/vso Christophorus: Onderzoek naar huisvestingsaanpassing bestaande gebouw dan wel het komen tot een voorstel voor nieuwbouw. Opdrachtgever: Stichting Openbaar Onderwijs Rijnen Heuvelland Zeist. Referenties SO maart 2013 M3V 27

28 Apeldoorn, SG Mariëndael: Beleidsstudie/second opinion op een ontwerp voor het samenvoegen van diverse onderwijssoorten en een dagcentrum. Opdrachtgever: de Onderwijsspecialisten Arnhem. Didam, Christoffelschool Mariëndaal SG: Ontwikkeling onderwijsen huisvestingsconcept en PvE ZMLK. Opdrachtgever: de Onderwijsspecialisten Arnhem. Wijk aan Zee, mytylschool (LG & MG) en kinderrevalidatiecentrum Heliomare: Ontwikkeling onderwijsen huisvestingsconcept en PvE. Opdrachtgever: Revalidatiecentrum Heliomare. Nootdorp, t Kraaiennest en KDC Zonnehof: Ontwikkeling PvE nieuwbouw. Opdrachtgever: Stichting Ipse Nootdorp. Zwolle, Eliëzerschool: Ontwikkeling huisvestingsconcept bestaand gebouw. Opdrachtgever: Stichting Gereformeerd Onderwijs Zwolle. Heerlen, De Zonnewijzer: Ontwikkeling onderwijsen huisvestingsconcept en PvE en actualisering PvE nieuwbouw SO/VSO (REC cluster IV). Opdrachtgever: Stichting INNOVO Heerlen. Groesbeek, basisschool Adelbrecht-Windekind en SBO Carolus: Ontwikkeling samenwerkings- en huisvestingsconcept. Opdrachtgever: Stichting Primair Onderwijs Groesbeek. De Meern, SBO St. Maarten Leidsche Rijn: Ontwikkeling huisvestingsconcept, aanpassen van het PvE op basis van nieuwe inzichten en architectenselectie. Opdrachtgever: Katholieke Scholenstichting Utrecht. Wijchen, SBO De Bolster: Ontwikkeling huisvestingsconcept en locatiestudie. Opdrachtgever: Stichting Kans en Kleur Wijchen. Neede, Leeuwerikschool: Ontwikkeling onderwijsen huisvestingsconcept nieuwbouw VSO/ZMLK (REC cluster III) en integrale locatieontwikkeling i.c.m. woonfuncties. Opdrachtgever: gemeente Neede. Den Haag, Praktijkonderwijs Esloo: Ontwikkeling huisvestingsconcept en PvE nieuwbouw praktijkonderwijs. Opdrachtgever: Esloo Scholengroep Den Haag. Den Haag, College St. Paul: Ontwikkeling huisvestingsconcept en PvE. Opdrachtgever: Esloo Scholengroep Den Haag. Oosterbeek, Radar ABS SO (cluster4): Ontwikkeling huisvestingsconcept en PvE. Opdrachtgever: de Onderwijsspecialisten Arnhem. Oosterbeek, Radar ABS VSO (cluster4): Ontwikkeling huisvestingsconcept en PvE. Opdrachtgever: de Onderwijsspecialisten Arnhem. Arnhem, SG Mariëndael (VSO en VMBO): Ontwikkeling onderwijsen huisvestingsconcept en daarop gebaseerd locatiestudie en stedenbouwkundig onderzoek. Opdrachtgever: de Onderwijsspecialisten Arnhem. Rotterdam, Stichting BOOR: PvE en locatiestudie mytylschool De Brug. Opdrachtgever: Stichting Bestuur Openbaar Onderwijs Rotterdam. Referenties SO maart 2013 M3V 28

29 COLOFON ONDERWERP Referentieprojecten Speciaal Onderwijs REDACTIE M3V adviespartners FOTOGRAFIE DigiDaan DATUM Maart 2013 Referenties SO maart 2013 M3V 29