BEKNOPT VERSLAG SIMULATIE BIJ STICHTING AMSTELRONDE PASSEND ONDERWIJS

Transcriptie

1 BEKNOPT VERSLAG SIMULATIE BIJ STICHTING AMSTELRONDE PASSEND ONDERWIJS Plaats : Amstelveen Bestuursnummer : Samenwerkingsverband : PO2708 Onderzoek uitgevoerd op : 1 juli 2014 Rapport vastgesteld te Utrecht op 26 augustus 2014 Documentnummer:

2 Pagina 2 van 10

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs voerde een simulatie uit bij de Stichting Amstelronde passend onderwijs. Binnen de gemeenten Aalsmeer, Amstelveen, Ouder-Amstel en Uithoorn vormen 15 schoolbesturen met in totaal 44 vestigingen (waaronder 40 basisscholen, 3 scholen voor speciaal basisonderwijs en een school voor speciaal onderwijs) gezamenlijk het samenwerkingsverband. In dit verslag geeft de inspectie haar bevindingen uit het onderzoek weer. Simulatie Een simulatie houdt in dat de inspectie een kwaliteitsonderzoek nabootst ook al is het samenwerkingsverband nog niet volledig ingericht. In het schooljaar 2013/2014, voorafgaand aan de inwerkingtreding van de zorgplicht, wil de inspectie simulaties uitvoeren bij alle samenwerkingsverbanden. Het doel van een simulatie is tweeledig: 1. het stimuleren van de ontwikkeling van de samenwerkingsverbanden door een kwaliteitsonderzoek na te bootsen en zo een beeld te geven van de ontwikkeling op dat moment, afgezet tegen het waarderingskader van de inspectie; 2. toezicht houden op de ontwikkeling van de samenwerkingsverbanden, zowel inhoudelijk als op de totstandkoming van de rechtspersoon en de inspraak door de ondersteuningsplanraad. Voor de inspectie levert die simulatieronde informatie op over de wenselijke en redelijke normering van de indicatoren, de werking van het risicomodel en de kwaliteit van het toezichtkader. Toezichtkader De inspectie baseert zich bij deze simulatie op het toezichtkader samenwerkingsverbanden po/vo passend onderwijs. Dit toezichtkader bevat een waarderingskader, maar nog geen beslisregels om vast te kunnen stellen of het samenwerkingsverband aan de basiskwaliteit voldoet. Onderzoeksopzet De simulatie start met een bureauanalyse van documenten en gegevens over het samenwerkingsverband die bij de inspectie aanwezig zijn en een analyse van documenten die het samenwerkingsverband aan de inspectie toestuurde of uitreikte. Het betreft de volgende documenten, op volgorde van versiedatum en voor zover relevant voor dit onderzoek: - Statuten (notariële akte, d.d. 28 februari 2013); - Medezeggenschapsreglement Ondersteuningsplanraad (d.d. 3 september 2013); - Medezeggenschapsstatuut Ondersteuningsplanraad (d.d. 3 september 2013); - Ondersteuningsplan Amstelronde (versie 1 april 2014); - Activiteitenplan (versie juni 2014); - Bestuursreglement (zonder datum); - Managementstatuut (zonder datum); - Website: (geraadpleegd op 30 juni 2014); - Kengetallen samenwerkingsverband ( geraadpleegd op 30 juni 2014). Hierna vond op 1 juli 2014 een onderzoek op locatie plaats waarbij de inspectie: Pagina 3 van 10

4 - een presentatie kreeg van het samenwerkingsverband over het ondersteuningsplan; - een gesprek voerde: met leden van de ondersteuningsplanraad en vertegenwoordigers uit de kernen; met het bestuur met speciale aandacht voor onder andere het speciaal onderwijs, de wijze van financieel beheer en de ontwikkeling van het management en de organisatie. Aan het eind van het onderzoek besprak de inspectie haar bevindingen met het bestuur en het management van het samenwerkingsverband. Opbouw verslag In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek op hoofdlijnen, een beeld van de ontwikkeling van het samenwerkingsverband op het gebied van management en organisatie en een overzicht van de bevindingen van het ondersteuningsplan. Hoofdstuk 3 vermeldt de reactie van het bevoegd gezag. Pagina 4 van 10

5 2. BEVINDINGEN 2.1 Hoofdlijn Het samengaan van de twee voormalige samenwerkingsverbanden Weer Samen Naar School (WSNS) in samenwerkingsverband Amstelronde is harmonisch verlopen. De leerlingenaantallen fluctueren niet, deelnamepercentages liggen voor het grootste deel onder het landelijke gemiddelde en er is sprake van een positieve verevening. Het samenwerkingsverband Amstelronde grijpt de invoering van passend onderwijs aan om het beleid tegen het licht te houden en nieuwe keuzes te maken. Een belangrijke keuze is het laagdrempelig beschikbaar maken van ondersteuning. Het streven is erop gericht zoveel mogelijk ondersteuningskracht en middelen in en onder verantwoordelijkheid van de scholen te realiseren. De sleutelwoorden hierbij zijn eigen kracht en zelf organiserend vermogen. In het samenwerkingsverband zijn twee particuliere scholen gevestigd en een reformatorische basisschool. Een van de scholen binnen het samenwerkingsverband, De Parcivalschool (Vrije School in Amstelveen), heeft momenteel een instapklas voor zeer moeilijk lerende kinderen (zmlk). Deze klas is geen beleidsinitiatief van het samenwerkingsverband. In organisatorische zin is het samenwerkingsverband verdeeld in vier kernen. Elke kern kent een Amstelrondespecialist. De Amstelrondespecialist speelt een belangrijke rol binnen het ondersteuningsteam van scholen. Deze functionaris is de vaste aanspreekpersoon voor scholen in deze kern. De specialist kan diverse rollen spelen en functies bekleden zoals: trajectbegeleiding, inhoudelijke deskundige (nodig bij deskundigenadvies), makelaarsfunctie. Ook kan de Amstelrondespecialist een belangrijke ondersteunende rol spelen bij vragen die scholen hebben als leraren, intern begeleider, directie en ouders vast (dreigen te) lopen bij het bieden van ondersteuning aan een kind. Daarbij ziet het bestuur van het samenwerkingsverband de Amstelrondespecialist als de ogen en oren van het samenwerkingsverband. In het ondersteuningsplan staan de belangrijkste beleidslijnen beschreven voor wat passend onderwijs betreft. De vier kernen spelen een belangrijke rol bij de beleidsvoorbereiding en beleidsbepaling. Tijdens een afstemmingsoverleg stemt het samenwerkingsverband de verschillen af die tussen de kernen kunnen ontstaan. Hierbij blijft een lokale inkleuring mogelijk. De afspraken in het ondersteuningsplan verdienen op een aantal punten verdere uitwerking of concretisering. Een aantal van deze punten zijn genoemd in het Activiteitenplan , maar ook uit de simulatie komen zaken naar voren die aandacht nodig hebben: - Ofschoon het samenwerkingsverband het accent wil leggen op de inhoud, lijken de financiële middelen erg bepalend. Natuurlijk is het goed als betrokkenen in een samenwerkingsverband zich bewust te zijn van de kosten. Toch is het beschikbare budget slechts een van de factoren die de begrenzing van de extra ondersteuning kan bepalen. - Het samenwerkingsverband doet een beroep op het zelf organiserend vermogen van de scholen. Dit vraagt om creativiteit en betrokkenheid. Deze aspecten zijn in wisselende mate op scholen aanwezig. Het samenwerkingsverband is het orgaan dat oog heeft voor deze verschillen en daar waar nodig stimuleert of ingrijpt. Het samenwerkingsverband zou de verantwoordelijkheden van schoolbesturen en samenwerkingsverband hierbij duidelijker moeten beschrijven. Pagina 5 van 10

6 - Ofschoon het samenwerkingsverband voor laagdrempeligheid kiest, geeft een organogram zicht waar verantwoordelijkheden zijn belegd en hoe onderlinge verhoudingen zijn geregeld. - In het ondersteuningsplan noemt het samenwerkingsverband de ambitie van het speciaal basisonderwijs om verbreed toe te laten. Een nadere beschrijving van de toekomstige doelgroep of het vaststellen voor welke leerlingen de scholen voor speciaal onderwijs geen passend aanbod kunnen realiseren, is hierbij belangrijk. - Binnen de kernen is de relatie met jeugdzorg met het oog op de transitie een toekomstig aandachtspunt. Hierbij moet gedacht worden aan de inzet van de CJG-coach en schoolmaatschappelijk werk. - De communicatie - en in het bijzonder de website - verdient aandacht. Ouders kunnen op dit moment weinig informatie vinden over contactmogelijkheden en procedures. De omslag naar een cultuur waarbij gekeken wordt wat een kind nodig heeft, vraagt om feedback en sturing. De komende tijd zal leren of de Amstelrondespecialist voldoende feedback en sturing kan geven om dit proces in gang te zetten. Mogelijk zijn extra sturende activiteiten vanuit het samenwerkingsverband noodzakelijk. 2.2 Management en organisatie van het samenwerkingsverband Aan het samenwerkingsverband nemen vijftien schoolbesturen deel. Na een schriftelijke benadering van besturen voor speciaal onderwijs die geen vestiging hebben in het gebied van Amstelronde, heeft één bestuur, Orion, gebruik gemaakt van de mogelijkheid vrijwillig aan te sluiten bij het samenwerkingsverband. Er is gekozen voor een directie-bestuurmodel waarbij het bestuur een toezichthoudende taak heeft. Een kader voor het interne toezicht moet het bestuur nog vaststellen. De dagelijkse leiding ligt tot 1 augustus 2015 in handen van twee directeuren, de voormalige WSNScoördinatoren. In organisatorische zin is het samenwerkingsverband verdeeld in vier kernen. In elk kernoverleg participeert de dichtstbijzijnde school voor speciaal basisonderwijs. Verder is er een afstemmingsoverleg waarin de afstemming tussen de vier kernen plaats vindt. Een structurele deelname van jeugdzorg aan het kernoverleg kan in het kader van de transitie jeugdzorg een meerwaarde hebben. Naast de Amstelrondespecialisten en directeuren functioneert een loket. Dit loket is het contactpunt voor scholen en eventueel ouders. Tevens vindt hier de registratie van aanvragen plaats. 2.3 Ondersteuningsplan Kerndocument voor het samenwerkingsverband is het ondersteuningsplan. In deze paragraaf beschouwt de inspectie de ontwikkeling, de opbouw en de inhoud van het ondersteuningsplan. Bij het tot stand komen van het ondersteuningsplan zijn alle gremia binnen het samenwerkingsverband betrokken. De directeuren hebben hierbij een belangrijke rol gespeeld. Om te voldoen aan de wettelijke voorschriften is het nodig dat het samenwerkingsverband onderstaande onderdelen heeft opgenomen in het ondersteuningsplan en, voor zover hieronder vermeld, nog nader uitwerkt. Het onderstaande overzicht dient niet als een beoordeling van het samenwerkingsverband, maar als een handreiking om de ontwikkeling van het beleid van het samenwerkingsverband verder te ondersteunen. Pagina 6 van 10

7 1 Instemming, overleg, vaststelling en toezending (Artikel 14a Wms, Artikel 18a Wpo lid 7, 9, 10) Na een oproep binnen de scholen is een voorlopige ondersteuningsplanraad ontstaan. Daar is nagedacht hoe de ondersteuningsplanraad eruit moest zien. De directie heeft de ondersteuningsplanraad steeds meegenomen bij beleidsontwikkelingen. Nu staat de ondersteuningsplanraad zelf aan het roer. Omdat de ondersteuningsplanraad een aantal open einden constateerde, heeft de ondersteuningsplanraad voorgesteld het ondersteuningsplan voor één jaar vast te stellen. Uiteindelijke heeft dit geleid tot instemming van de ondersteuningsplanraad met de aantekening dat de raad bevoegd is tot het bespreken van alle aangelegenheden van het samenwerkingsverband en dat de jaarlijkse uitvoeringsparagraaf ter instemming voorgelegd wordt aan de ondersteuningsplanraad. De zorg die de ondersteuningsplanraad heeft betreft: - de positie van het speciaal basisonderwijs; - de betekenis van passend onderwijs voor de leerlingen; - de expertise van de leraren. 2 Geheel van ondersteuningsvoorzieningen (Artikel 18a Wpo lid 8a) De basiskwaliteit is vastgesteld op het niveau van de netwerkschool, een term die voortkomt uit de inzet van Indiceren Vanuit Onderwijsbehoeften (IVO). Tevens spreekt het samenwerkingsverband een ambitieniveau uit op basis van de smalle ondersteuningsschool. Dit ambitieniveau wil het samenwerkingsverband in 2018 voor 80 procent van de scholen bereiken. De verantwoordelijkheid voor realisatie van deze ambitie ligt bij de schoolbesturen. Zowel het begrip netwerkschool als de smalle ondersteuningsschool zijn weinig concreet. Naast concretisering van de basisontwikkeling is het van belang zicht te hebben op de kwaliteit van deze basisondersteuning. Kwaliteit, die niet alleen door het basisarrangement van de inspectie wordt bevestigd. Naast de twee particuliere scholen, waarmee slechts zijdelings contact is, is er binnen het samenwerkingsverband een school met een instapklas voor zml-leerlingen. Gezien het onderwijsconcept van de school is dit geen arrangement van het samenwerkingsverband. Op dit moment wil de directie niet spreken van een dekkend ondersteuningsaanbod. De invulling van arrangementen en het creatieve vermogen van het ondersteuningsteam op school zal hier de komende maanden een antwoord op geven. Het samenwerkingsverband heeft op dit moment weet van één thuiszitter. Het is niet duidelijk of dit een thuiszitter met een ontheffing betreft. Er is geen zicht op leerlingen die thuis zitten en niet ingeschreven staan in het onderwijs, het absoluut verzuim. De inzet van de ambulante begeleiding valt onder de verantwoordelijkheid van de scholen en de bekostiging gebeurt vanuit het continueren van de inzet van de ambulante begeleiding voor de (voormalige) kinderen met een rugzakje, het ondersteuningsbudget van de scholen en dat deel van de ureninzet van ambulante begeleiding dat over is van bovengenoemde inzet. In de meerjarige afspraak met het speciaal onderwijs zijn deze zaken opgenomen. 3 Procedures en criteria toewijzing middelen (Artikel 18a Wpo lid 8b) Op grond van het leerlingaantal ontvangt een school ondersteuningsmiddelen, waarbij de school zelf beslist hoe zij middelen inzet. Het principe de school als verwijzer betaalt is hier een onderdeel van. De school bepaalt door de gekozen manier van arrangeren zelf welke (extra) ondersteuning nodig is en of en zo ja in welke mate, duur en omvang, eventueel gebruik gemaakt wordt van het speciaal (basis)onderwijs. Ook na een verwijzing houdt de school de regie en is er bij gebaat om een verwijzing zo kort mogelijk te laten duren. Overigens geldt het principe van de Pagina 7 van 10

8 verwijzer betaalt uitsluitend voor het speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs categorie 1, het geldt niet voor speciaal onderwijs categorie 2 en 3. Deze kosten zijn voor rekening van het samenwerkingsverband. Uitzondering op de regel de verwijzer betaalt zijn de kosten voor de leerlingen die op 1 augustus 2014 al op het speciaal (basis)onderwijs zaten, de onderinstromers en de zijinstromers. Aandachtpunt hierbij zijn de eenpitters en scholen van een klein schoolbestuur. In principe kunnen scholen hierdoor geen extra middelen aanvragen op grond van specifieke onderwijsbehoeften. De wijze waarop de verantwoording door de scholen over de inzet van de ondersteuningsmiddelen moet worden afgelegd, is nog niet bepaald. Deze verantwoording zou naast kwalitatieve resultaten kunnen dienen als instrument voor de evaluatie van het beleid van het samenwerkingsverband. Voorafgaand aan het berekenen van de hoogte van de ondersteuningsmiddelen worden van het budget de vaste lasten van het samenwerkingsverband afgetrokken evenals de middelen die het samenwerkingsverband inzet voor de continuering van de leerlinggebonden financiering (rugzakjes) voor de komende jaren. In de gesprekken kwam naar voren dat er veel aandacht is voor de kostenbeheersing. De kennis van kosten kan een verlammende werking hebben bij het zoeken naar het goede arrangement voor een leerling. Een belangrijk criterium voor ondersteuning is de handelingsverlegenheid van leraar en school. Handelingsverlegenheid is per school verschillend en kan uitmonden in verschillen in ondersteuning. Voor ouders kunnen deze verschillen onduidelijk zijn, vandaar dat feedback met betrekking tot handelingsverlegenheid van leraren onderdeel van monitoring kan zijn. De insteek om een toelaatbaarheidsverklaring te koppelen aan plaatsing is een goed voornemen. Het samenwerkingsverband geeft een toelaatbaarheidsverklaring af als alles rondom de plaatsing inclusief het vervoer geregeld is. In de praktijk kan dat leiden tot onwenselijke termijnen. Wettelijk is vastgelegd binnen welke termijnen het samenwerkingsverband een toelaatbaarheidsverklaring moet afgeven. 4 Procedures en criteria plaatsing leerlingen (Artikel 18a Wpo lid 8c,8d, 11 en 12 en Artikel XVII Wet passend onderwijs lid 1) Het samenwerkingsverband heeft een plaatsingsprotocol opgesteld. Verder is er een thuiszittersprotocol. Het plaatsingsprotocol kan mogelijk aangevuld worden met afspraken over tussentijdse plaatsingen. Bij de toelaatbaarheidsverklaring besteedt het ondersteuningsteam ook aandacht aan terugplaatsing. In de toelaatbaarheidsverklaring beschrijft het ondersteuningsteam wat een basisschool moet kunnen om de leerling op te vangen. Een impuls voor speciaal basisonderwijs of basisonderwijs, om daadwerkelijk te herplaatsen, ontbreekt vanuit het samenwerkingsverband. Een uitgewerkt protocol met inhoudelijke en financiële gevolgen zou een aanvulling kunnen zijn op het ondersteuningsplan. 5 Kwalitatieve en kwantitatieve resultaten (Artikel 18a Wpo lid 8e) In het ondersteuningsplan staan kwalitatieve en kwantitatieve resultaten beschreven. De resultaten zijn uitgewerkt met aandacht voor de verantwoordelijkheid van het samenwerkingsverband en de schoolbesturen. Daarnaast zijn ook doelstellingen geformuleerd. De ontwikkeling van een kwantitatieve en kwalitatieve evaluatie zal het komende schooljaar plaats vinden. Pagina 8 van 10

9 6 Informeren ouders (Artikel 18a Wpo lid 8f) De informatie naar ouders vindt op de eerst plaats via de scholen plaats. Daarnaast informeert het samenwerkingsverband betrokkenen via een Nieuwsflits, die regelmatig uitgaat. De website verdient nog aandacht. De komende maanden zal op de website meer concrete informatie voor ouders verschijnen. 7 Bekostigingsaspecten (Artikel 18a Wpo lid 8g t/m j) Het samenwerkingsverband bekostigt de groei in het speciaal onderwijs en speciaal basisonderwijs tussen 1 oktober en 1 februari. De wijze waarop het samenwerkingsverband een eventuele groei vaststelt of de drempel waarboven het een groeibekostiging uitkeert, is niet beschreven in het ondersteuningsplan. Pagina 9 van 10

10 3. REACTIE VAN HET BESTUUR In zijn schriftelijke reactie van 18 augustus 2014 geeft het bestuur aan dat het zich kan vinden in de inhoud en strekking van het verslag. De weergave komt overeen met wat in het eindgesprek is verwoord en geeft het bestuur het vertrouwen dat met de gekozen aanpak en organisatie passend onderwijs binnen de regio van Amstelronde een succes zal worden. Het bestuur spreekt zijn waardering uit voor de gedegen aanpak van de simulatie en de openheid waarmee gedurende de dag van gedachten is gewisseld. Allereerst plaatst het bestuur een opmerking ten aanzien van het terugplaatsingsbeleid: Door de gekozen werkwijze waarbij de school de regie heeft en daarvoor ook in toenemende mate (vanaf 2015) de middelen ontvangt en zelf kan inzetten, vormt naar de mening van het bestuur de impuls voor het basisonderwijs om te komen tot herplaatsing (of terugplaatsing) van een leerling die eerder door deze basisschool verwezen is naar het speciaal basisonderwijs of speciaal onderwijs categorie 1. De basisschool is erbij gebaat om na verwijzing vinger aan de pols te houden voor wat betreft de ontwikkeling van deze leerling en de periode van verwijzing zo kort mogelijk te laten zijn. Het bestuur zal een organogram uitwerken dat inzicht geeft waar verantwoordelijkheden zijn belegd en hoe onderlinge verhoudingen zijn geregeld. Dit organogram zal een plek vinden in het ondersteuningsplan. In het activiteitenplan 2014/2015 maakt het bestuur melding van de ontwikkeling bij het speciaal basisonderwijs om verbreed toe te laten. Duidelijk is dat één van de eerste in kaart te brengen zaken hierbij zal zijn om de doelgroep te bepalen die de scholen voor speciaal basisonderwijs hierbij voor ogen hebben. In het activiteitenplan 2014/2015 staat opgenomen dat een set van indicatoren ontwikkeld wordt op basis waarvan scholen zich kunnen ontwikkelen van netwerkschool naar smalle ondersteuningsschool. Hieraan wordt aandacht besteed. Pagina 10 van 10