Vergadering van Provinciale Staten van Groningen d.d. 29 september 2010

Transcriptie

1 Inhoudsopgave 1. Notulen vergaderingen van Provinciale Staten van 31 maart, 30 juni en 7 juli Ingekomen stukken van derden: Regeling van werkzaamheden... 4 B.1 Ontwikkelingsvisie Blauwestad (nummer 18/2010)... 5 B.2 Aandeelhoudersvergadering van Groningen Airport Eelde d.d. 20 september B.3 Informatieverstrekking over Meerstad... 6 B.4 Nadere informatie over Blauwestad... 6 B.5 Watersportontwikkeling Lauwersmeer (nummer 21/2010) B.6 Aanpassing afrit vanuit Groningen en oprit naar A7 richting Bad Nieuweschans bij rotonde Blauweroos te Winschoten (nummer 22/2010)... 7 B.7 Wijziging van de Tarieventabel provincie Groningen 2010 in verband met de invoering van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (nummer 20/2010)... 7 B.8 Benoeming accountant dienstjaren 2010 t/m 2013 (nummer 24/2010)... 7 A1. Eindrapport en rapport van bevindingen van de Noordelijke Rekenkamer van 1 juli 2010 betreffende Blauwestad met reactie op de aanbevelingen van de Noordelijke Rekenkamer

2 2

3 Voorzitter: de heer M.J. van den Berg, commissaris der Koningin Griffier: de heer J.M.C.A. Berkhout Aanwezig zijn 42 leden, te weten: J.G. Abbes (CDA), J. Batting (PvdA), mevrouw S.M. Beckerman (SP), B.P.A. Blom (SP), mevrouw L.K. Broekhuizen-Smit (PvdA), P.H.R. Brouns (CDA), D. Bultje (PvdA), L.A. Dieters (PvdA), H.J. Flokstra (SP), W. Haasken (VVD), mevrouw O.G. Hartman-Togtema (VVD), mevrouw A.A.H. Hazekamp (PvdD), F.A.M. Keurentjes (CDA), mevrouw A.G. van Kleef-Schrör (CDA), R.M. Knegt (CDA), S.J. Krajenbrink (CDA), E.J. Luitjens (VVD), mevrouw W.J. Mansveld (PvdA), J. Meesters (VVD), mevrouw F. Mete (PvdA), mevrouw I.P.A. Mortiers (PvdA), W. van der Ploeg (GroenLinks), R.D. Rijploeg (PvdA), IJ.J. Rijzebol (CDA), R. Sangers (SP), mevrouw M.R. Schalij (PvdA). mevrouw K.R. Schraagen (VVD), mevrouw C. Sciacca-Noordhuis (SP), mevrouw J. Siersema-Venema (GroenLinks), mevrouw G. van der Sluis-Huisman (ChristenUnie), H.J.B. Spoeltman (PvdA), H. Staghouwer (ChristenUnie), mevrouw F. Stavast (GroenLinks), H.T. Stavenga (PvdA), R. Stevens (ChristenUnie), C. Swagerman (SP), mevrouw L. van der Tuin-Kuipers (CDA), mevrouw L. Veenstra (SP), J.W. Veluwenkamp (PvdA), P.G. de Vey Mestdagh (D66), N.R. Werkman (CDA), T.J. Zanen (PvhN). Afwezig: mevrouw S.J.F. van der Graaf (ChristenUnie). Aanwezige leden van het College van Gedeputeerde Staten: P.M. De Bruijne, M.J. Jager, D.A. Hollenga, W.J. Moorlag, R.A.C. Slager. Opening De VOORZITTER: Dames en heren, goedemorgen. We hebben vandaag één groot onderwerp op de agenda, namelijk het rapport van de Noordelijke Rekenkamer over de Blauwestad. Ik heet de gasten van de Staten die boven op de tribune zitten, van harte welkom. Fijn dat u er bent! Wij hebben bericht van verhindering ontvangen van mevrouw Stieneke Van der Graaf. Ik zou bij deze gelegenheid gebruik willen maken om bij de aanvang van de vergadering een moment stil te staan bij het overlijden van de oud-commissaris van de Koningin, de heer Vonhoff. Op zondag 25 juli jl. in het zomerreces overleed de heer Vonhoff, oud-commissaris van de Koningin in onze provincie. Hendrik Johan Lubert Vonhoff vervulde dit ambt met zeer grote inzet van 15 december 1980 tot 1 juli Hij maakt waar wat hij in zijn ambtseed had uitgesproken, namelijk dat hij het belang van de provincie met al zijn vermogens zou voorstaan en bevorderen. Toen hij kwam was het in sociaaleconomisch opzicht een zware tijd voor deze regio. Er was grote werkloosheid, afnemende bedrijvigheid en weinig structurele hulp vanuit Den Haag. De periode Vonhoff heeft in veel opzichten verbetering gebracht, zoals waterzuivering, sanering scheepsbouw, herstel van industrie en de komst van rijksdiensten naar Groningen. De heer Vonhoff wist onze provincie heel goed op de kaart te zetten en leverde daarvoor menig gevecht. Een voorbeeld daarvan is de minuut van Vonhoff. Dat was een fenomeen in omroepland. Een jaar lang deed hij op die manier verslag van een Groningse actualiteit of wetenswaardigheid waarvoor het NOS-journaal geen aandacht had. Zijn bestuurlijke kwaliteiten zette hij in voor de provincie en daarmee heeft hij heel veel betekend voor de ontwikkeling van Groningen. Was er in die tijd sprake van gepolitiseerde verhoudingen en tegenstellingen, hij wist de aansluiting te behouden. Zijn mensenkennis, zijn taalvirtuositeit en veelal doorspekt met anekdotes en een dosis humor, kwamen daarbij heel goed van pas. Hij vertegenwoordigde kwaliteit in het openbaar bestuur. Om die kwaliteit genoot hij alom respect. Zijn heengaan betekent ook dat Groningen afscheid neemt van een markant bestuurder en een erudiete persoonlijkheid. Nog maar kort geleden bij het afscheid van chauffeur Postma gaf hij nog eens blijk hier in het atrium van zijn grote welbespraaktheid en humor. Er was een grote verbondenheid met de mensen waar hij hier mee heeft samengewerkt. Velen herinneren hem als iemand die stevig aanwezig was. Zijn invloed en inbreng waren groot. Een bekwaam bestuurder van liberale huize die wist voor wie hij het deed: de inwoners van Groningen. 3

4 Hij is er in geslaagd om in zijn ambtsperiode het zelfbewustzijn van de Groningers te doen groeien. Zijn heengaan betekent dat ook Groningen afscheid neemt van een zeer gewaardeerd, markant en aimabel bestuurder. Ik stel u voor om een ogenlik stilte in acht te nemen en hem te herdenken. Provinciale Staten van Groningen nemen een minuut stilte in acht. 1. Notulen van de vergaderingen van Provinciale Staten van 31 maart, 30 juni en 7 juli Zonder beraadslaging of stemming worden de betreffende notulen vastgesteld. 2. Ingekomen stukken van derden: Voorgesteld wordt de volgende stukken voor kennisgeving aan te nemen: a. Brief van Maatschap Vermue-Poelma, Winsum van 6 juli 2010 met afschrift klacht over GS m.b.t. wijziging tracé 4b+ van N361; b. Brief van de heer A.J. Langbroek, Winschoten met afschrift brief aan Raad van Bestuur van de Ommelander Ziekenhuis Groep over behoud locatie Lucas; c. Brief voorzitter College van Bestuur van de RUG van 8 juli 2010, waarbij het jaarverslag 2009 wordt aangeboden; d. Brief van Acantus Groep, Veendam van 12 juli 2010, waarbij het jaarbericht 2009 wordt aangeboden; e. Brief CdK Zeeland van 20 juli 2010, mede namens Zeeuwse waterschappen, gemeenten en provincie, waarbij een Zeeuws Position Paper wordt aangeboden; f. Brief van de Staatssecretaris van BZK van 13 juli 2010 met een handreiking bestuurskrachtonderzoek; g. Brief van Belangengroep N361 van 27 juli 2010 met een reactie t.b.v. GS over de aanpassingen aan tracé 4b+ van de N361; h. Brief van burgemeester en wethouders van de gemeente Delfzijl van 28 juli 2010 met een afschrift van een brief gericht aan GS over het tracé N360; i. Brief van Het Forum AtotZ, Den Haag van 9 augustus 2010 over aanpak laaggeletterdheid in provincie; j. Afschrift brief van de heer D. Leutscher, Groningen van 17 augustus 2010, gericht aan burgemeester en wethouders gemeente Groningen en GS, met een oproep tot bezinning over het Forum en de Oostwand; k. Afschrift brief van Dorpsraad Noorderhoogebrug e.a. van 23 augustus 2010 met een verzoek tot het houden van een klankbordgroepvergadering N361; l. van de heer P.C.J. Muijzert, Oude Pekela over de N33; m. Brief van Belanghebbenden in het Hamdijkgebied, Nieuweschans van 12 augustus 2010 betreffende bezwaar tegen besluit van GS m.b.t. handhavingsverzoek aanleg/bouw dijkcoupures in Hamdijkgebied langs de Westerwoldse Aa en de B.L. Tijdenskanaal, onder vermelding dat deze brief ook voor GS is binnengekomen en wordt behandeld in de Commissie rechtsbescherming; Voorgesteld wordt de volgende stukken in handen te stellen van Gedeputeerde Staten ter afhandeling: n. Brief van Quality4Children van 19 juli 2010 over subsidiering kosten deelname jongeren aan congres o. van de heer H. Stinissen, Groningen van 17 augustus 2010 over onveilige situatie bij Julianaplein. Zonder beraadslaging of stemming wordt met de gedane voorstellen ingestemd. 3. Regeling van werkzaamheden a. Behandelvoorstellen 4

5 Zonder beraadslaging of stemming wordt met de behandelvoorstellen ingestemd. b. Vaststelling agenda (A- en B-lijst) Zonder beraadslaging of stemming wordt de agenda vastgesteld. B-stukken De VOORZITTER: De eerste vier stukken op de B-lijst betreffen een bekrachtiging van de door GS opgelegde geheimhouding. Het eerste stuk is een voordracht en de overige drie zijn brieven van GS. Wij hebben onlangs via het Presidium een nieuwe werkwijze ingevoerd om zelf als Staten nadrukkelijker de belangenafweging te maken tussen het wel of niet openbaar maken van stukken aan de hand van belangen genoemd in art. 10 van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob), onder andere de economische of financiële belangen van de provincie, de eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer, het voorkomen van bevoordeling of benadeling van derden, et cetera. Dit zijn een aantal bekende in de wet vastliggende afwegingscriteria. Dit is de achtergrond waarom de bekrachtiging nu zo nadrukkelijk gelijk in de eerste Statenvergadering aan de orde is, ook al wordt het onderwerp inhoudelijk niet besproken. Hierdoor zijn de Staten in de positie om te bepalen of dit punt wordt gedeeld en of de criteria goed zijn gewogen in het geval dat GS daarover een voorstel doen. Ik stel nu agendapunt B.1 aan de orde. B.1 Voordracht van Gedeputeerde Staten van 15 juni 2010, nr ,OMB/PB, betreffende Ontwikkelingsvisie Blauwestad (nummer 18/2010) (bekrachtiging van de door GS opgelegde geheimhouding volgens punt 2 van het besluit behorend bij de voordracht) Zonder beraadslaging of stemming wordt met de voornoemde bekrachtiging bij hamerslag ingestemd. B.2 Brief van Gedeputeerde Staten van 15 september 2010, nr , EZ, betreffende Aandeelhoudersvergadering van Groningen Airport Eelde d.d. 20 september 2010; (bekrachtiging van de door GS opgelegde geheimhouding t.a.v. de stukken behorend bij de volgende agendapunten: 4. Herbevestiging waarborging continuïteit van de luchthaven na 2012; 5. Voorstel tot gunning van de aanbesteding baanverlenging; 6. Voordracht tot benoeming lid Raad van Commissarissen; 8. Voordracht tot benoeming nieuwe statutaire directeur) De VOORZITTER: Hierover heeft enige discussie plaatsgevonden. Ten opzichte van het oorspronkelijke voorstel is het nu zo dat agendapunt 4 van de vergaderingstukken van de AVA thans niet meer geheim is. U heeft daarover gisteren nog een bericht ontvangen. Dat onderdeel valt dus buiten de bekrachtiging. Ik stel u voor in te stemmen met de bekrachtiging zonder punt 4 dat daarmee openbaar is geworden. De heer SWAGERMAN: Ik heb daarover een vraag. In het stuk worden meer zaken genoemd dan waarover in het mailtje is meegedeeld. Ik wil graag van u weten of het enige onderdeel dat nu niet meer vertrouwelijk is, de opmerking omtrent de aanbesteding is. Ten aanzien van het niet openbaar maken van een andere punt kan mijn fractie niet instemmen. De VOORZITTER: Het is het enige punt en zo staat het vermeld in het bericht. U meldt dat uw fractie het daarmee niet eens is? De heer SWAGERMAN: Ja, dat klopt. Ik heb overigens punt 4 niet kunnen relateren aan punt 4 in het stuk zelf. Het lijkt mij dat het noodzakelijkerwijs moet stroomlijnen met het stuk zoals het er ligt. Dat is aan u om te beoordelen, denk ik. De VOORZITTER: Ja. Het betreft in ieder geval de aanbesteding, zoals u net zei. Het is belangrijk dat we dat helder hebben. Daarvan is de vertrouwelijkheid opgeheven. Er is terecht over geïntervenieerd. 5

6 Het andere blijft. Daarvan is de reden in de stukken aangegeven. Uw fractie vraagt aantekening dat zij op die punten niet overtuigd is van de noodzaak tot geheimhouding. Stemmen de overige fracties in? Zonder stemming wordt met de voornoemde bekrachtiging bij hamerslag ingestemd met de aantekening dat de fractie van de SP geacht wordt tegen te hebben gestemd (naderhand ingetrokken). B.3 Brief van Gedeputeerde Staten van 17 september 2010, nr , RP, betreffende informatieverstrekking over Meerstad (bekrachtiging van de door GS opgelegde geheimhouding) Zonder beraadslaging of stemming wordt met de voornoemde bekrachtiging bij hamerslag ingestemd. B.4 Brief van Gedeputeerde Staten van 22 september 2010, nr /38/V4, ABJ, met nadere informatie over Blauwestad; (bekrachtiging van de geheimhouding t.a.v. afschriften van de rapporten van bevindingen van Ernst & Young van 22 september 2008, ref / /BWL/RTW/CLT, en van 30 september 2009, ref. 7772/ /BWL/RTW/CLT, inzake respectievelijk de garantstelling Blauwe Stad en de periodieke validatie van de concerngarantie Blauwe Stad en afschriften van de notities van de heer mr. P.L.G. Haccou, advocaat bij Nysingh te Arnhem, van 30 oktober 2009 en 16 december 2009, inzake de positie van de Provincie tegenover BAM en Ballast Nedam in het licht van de voorgenomen Vaststellingsovereenkomst met de Ontwikkelingsmaatschappij De Blauwe Stad BV/CV en Koop Holding Europe BV). De VOORZITTER: Hier zijn twee onderdelen aan de orde. Het ene onderdeel betreft de stukken van Ernst & Young. Daarover is geïntervenieerd van de zijde van GroenLinks. De heer Van der Ploeg vroeg of dat nu nodig was en raadde aan om er nog eens goed naar te kijken. Dat hebben we met elkaar gewisseld. Wij hebben een correspondentie met Ernst & Young. Eigenlijk past geheimhouding van deze stukken niet binnen de criteria van de Wob. Zij willen graag duidelijk maken hoe de verhoudingen liggen en als dat openbaar wordt is het misschien onvoldoende helder hoe een aantal zaken vanuit ons worden gezien. Ik heb hen gezegd die brief vooral te schrijven. Dat is goed voor ons, want dan weten we dat, maar als het niet voldoet aan de criteria zie ik geen reden om bekrachtiging te vragen. Op dat punt vraag ik nu geen bekrachtiging en daarmee is, als u als Staten ermee instemt, de betreffende geheimhouding opgeheven. Dan blijven de stukken van mr. Haccou over en verzocht wordt om de geheimhouding van die stukken te bekrachtigen. De heer SWAGERMAN: Voorzitter, ik ga straks in mijn spreekbeurt verwijzen, zonder specifieke gegevens te noemen, naar de brieven van Ernst & Young. De VOORZITTER: Dat kan. De heer SWAGERMAN: Mijn fractie ziet totaal geen reden om dat niet te doen, behalve dat Ernst & Young aangeeft dat zij vinden dat die stukken niet openbaar gemaakt moeten worden. Wij vinden de timing heel vervelend, want de inhoud van het stuk kan iedereen opzoeken en nakijken. De VOORZITTER: Als PS de geheimhouding van de betreffende stukken niet bekrachtigen en dat stel ik voor omdat niet aan de criteria voor geheimhouding in de Wob wordt voldaan, moet helder zijn dat u allen in het debat naar die kunt verwijzen. U kunt dat in het openbaar doen en u kunt er ook uit citeren. Het andere onderdeel betreft de stukken van Haccou en in verband met deze stukken vraag ik bekrachtiging van de geheimhouding. Stemt u daar mee in? De heer SWAGERMAN: Nee, de SP-fractie vraagt daarvan aantekening. De VOORZITTER: Akkoord. De anderen stemmen wel in en daarmee is de bekrachtiging vastgelegd. Zonder stemming of beraadslaging wordt met de voornoemde bekrachtiging bij hamerslag ingestemd met de aantekening dat de fractie van de SP geacht wordt tegen de geheimhouding van de notities van mr. Haccou van 30 oktober en 16 december 2009 te hebben gestemd. 6

7 B.5 Voordracht van Gedeputeerde Staten van 6 juli 2010, nr , EZ, betreffende watersportontwikkeling Lauwersmeer (nummer 21/2010). Voornoemd stuk wordt zonder beraadslaging of stemming bij hamerslag vastgesteld. B.6 Voordracht van Gedeputeerde Staten van 24 augustus 2010, nr , WE, betreffende aanpassing afrit vanuit Groningen en oprit naar A7 richting Bad Nieuweschans bij rotonde Blauweroos te Winschoten (nummer 22/2010) Voornoemd stuk wordt zonder beraadslaging of stemming bij hamerslag vastgesteld. B.7 Voordracht van Gedeputeerde Staten van 6 juli 2010, nr , FC, tot wijziging van de Tarieventabel provincie Groningen 2010 in verband met de invoering van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (nummer 20/2010) Voornoemd stuk wordt zonder beraadslaging of stemming bij hamerslag vastgesteld. B.8 Voordracht van Gedeputeerde Staten van 7 september 2010, nr , FC, betreffende benoeming accountant dienstjaren 2010 t/m 2013 (nummer 24/2010) Voornoemd stuk wordt zonder beraadslaging of stemming bij hamerslag vastgesteld. A-stukken A1. Eindrapport en rapport van bevindingen van de Noordelijke Rekenkamer van 1 juli 2010 betreffende Blauwestad; de vragen van de CDA-fractie met antwoorden van de Noordelijke Rekenkamer en de brief van de voorzitter van het Presidium van 10 september 2010 met reactie op de aanbevelingen van de Noordelijke Rekenkamer. De VOORZITTER: Laat u zich niet weerhouden om een mooi debat met elkaar te voeren, want het punt is het meer dan waard om verschillen van inzicht goed neer te zetten. Maar als ze eenmaal helder zijn, dan zijn wij als Groningers nuchter genoeg om te bedenken dat het helder is. Hierbij zijn ook de beide rapporten van Ernst & Young aan de orde, waarvan u zojuist besloten heeft dat zij openbaar zijn. Wat voor ligt is de uitkomst van een door u als Staten aanvaarde motie in de vergadering van 16 december 2009 waarin u om dit onderzoek vroeg. U heeft dit zelf geïnitieerd en vandaag komen we toe aan de bestuurlijke en politieke afronding. Voor het College zal op de eerste plaats de heer De Bruijne het woord voeren. Het kan zijn dat er financiële kwesties aan de orde komen van verderstrekkende aard dan het specifieke project Blauwestad en dan voert de heer Moorlag het woord. Zijn er kwesties in het geding die met de vertrouwelijkheid als zodanig te maken hebben, de besluitvorming en het verkeer tussen PS en GS, dan kan ook ik antwoorden. In dat geval kan het praktisch zijn dat de heer Luitjens mijn plek inneemt. Als dat eventueel voor hem als woordvoerder lastig is, bekijken we dan hoe we dat oplossen. De heer Bultje heeft het woord. U kent de spreektijd en die hoeft niet in één keer opgebruikt te worden, want dat heeft u voor de tweede termijn niets meer over en dat zou niet geloofwaardig zijn. De beraadslaging wordt geopend. De heer BULTJE: Dank u wel, voorzitter. Ik neem aan dat uw striktheid ook geldt voor het College van Gedeputeerde Staten. De VOORZITTER: Het College weet als geen ander hoe rechtvaardig wij zijn en daarom brengen ze mij nooit in de problemen. Zij zorgen dat ze binnen de tijd blijven. De heer BULTJE: Daar maak ik me nu juist een beetje zorgen om, voorzitter. Voorzitter, ik had vanmorgen een back to the future moment. Ik las namelijk het Dagblad van het Noorden en daarin stond al een verslag van de vergadering die we vandaag met elkaar gaan 7

8 beleven. In het kader van de continuïteit en om te voorkomen dat wij straks allemaal de aarde vernietigen, weten wij wat ons te doen staat: ons houden aan het verslag. Maar zo gemakkelijk gaat het niet. Ik ben van huis uit historicus en mij is altijd geleerd om in ieder geval geen speculatieve geschiedschrijving te bedrijven. Dat houdt in niet te gaan schrijven wat eventueel had kunnen gebeuren en zeker niet om op basis van het verleden een toekomstvoorspelling te doen. Voorzitter, vandaag richten wij ons op een rapport dat drie maanden geleden door de Noordelijke Rekenkamer werd gepresenteerd. Haar bevindingen betreffen een onderzoek van ruim 20 jaar besluitvorming en de ontwikkeling van Blauwestad. Dat 20 jaar een lange tijd is, zeker als je dat afzet tegen de wereldgeschiedenis, moge duidelijk zijn. Een kleine selectie van wat er de afgelopen 20 jaar is gebeurd. Joegoslavië is uit elkaar gevallen; de EEG werd van een economische unie een Europese Unie; de opkomst van internet; de euro werd ingevoerd, 11 september, de moord op Pim Fortuyn, de kredietcrisis, AEX bereikt een recordhoogte van 700 in 2000 en staat inmiddels op de helft in 2010; we zijn van nul naar 19,5 miljoen mobiele telefoonabonnementen gegaan en we zitten nu op zeven, herstel: zeven en een halve afhankelijk van wat er zaterdag gebeurt kabinetten. En we zitten op vijf lichtingen Statenleden die in deze ruimte naar eer en geweten kaders hebben gesteld en hun controlerende taken hebben vervuld. Het onderzoek van de Noordelijke Rekenkamer heeft zich toegespitst op de doelmatigheid en effectiviteit van de PPS in het project Blauwestad met betrekking tot het beoogde doel: gebiedsontwikkeling, vitalisering van het gebied en het creëren van economische activiteiten. Voornoemde doelen van het project zijn geformuleerd om te trachten een structureel sociaaleconomisch probleem in het gebied te doorbreken. In het rapport wordt gesproken over wensdenken, een begrip met meerdere connotaties, maar we kunnen in elk geval stellen dat het draagvlak voor het project voortkwam uit de wens om het gebied een impuls te geven. Onlangs was ik aanwezig bij een informatiebijeenkomst over de ontwikkelingsvisie Blauwestad in In den Stallen met ruim 200 aanwezigen uit het gebied, waarbij sprake was van een buitengewoon positieve houding bij de mensen in de zaal. Er waren natuurlijk kritische opmerkingen. Ik sprak iemand die ruimtelijke ontwikkeling had gestudeerd en die zei: zodra mensen over onderhoud beginnen, dan weet je in elk geval dat het met de structuur wel goed zit. Uit die houding kunnen we opmaken dat in ieder geval het momentum voor het project is blijven bestaan en dat is iets waar de commissie Alders, Bakker, Doets naar verwees: je moet nu ingrijpen, want anders dreigt het momentum verloren te gaan. De Noordelijke Rekenkamer verwees ook naar een momentum, namelijk het momentum op de woningmarkt. De Rekenkamer concludeert dat daar het moment is gemist en dat bovendien de verwachtingen vooraf over de kavelverkoop te hoog gespannen zijn geweest. Deze conclusie is, wat mijn fractie betreft, terecht en het punt is ook een belangrijk uitgangspunt van de nieuwe ontwikkelingsvisie die over twee weken voorligt. Wij willen dat de nieuwe ontwikkelingsvisie gebaseerd is op een realistische GREX die regelmatig wordt getoetst, ook extern, en die, waar nodig, wordt bijgesteld. Dat de kredietcrisis en de effecten daarvan op de woningmarkt en dat zeg ik met enig gevoel voor understatement in de afgelopen periode niet bepaald hebben meegeholpen, staat buiten kijf. Er zijn elders in het land genoeg voorbeelden van projecten waar een streep doorheen is gegaan of die stevige afboekingen hebben ondergaan. Voorzitter, de Noordelijke Rekenkamer heeft nadrukkelijk gekeken naar het optreden van zowel Provinciale Staten als Gedeputeerde Staten en hun onderlinge verhouding. De heer SWAGERMAN: Voorzitter, ik heb even een vraag omtrent de toekomstige jaarlijkse en vijfjaarlijks monitoring, waarover inderdaad is gesproken in het kader van de nieuwe Blauwestad. Is het ooit bij u opgekomen dat het bij een dusdanig grootschalig plan Blauwestad al bij de opzet verstandig zou zijn geweest om dat te doen? De heer BULTJE: Voorzitter, ik denk dat, als de heer Swagerman even wacht, ik in mijn verdere betoog zal ingaan op hoe wij als Staten bij de opzet en het vervolg zouden moeten opereren bij grote projecten. De VOORZITTER: Gaat u door. De heer BULTJE: In de commissievergadering heb ik over de verhouding tussen Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten al een punt aangestipt. In het rapport komen vooral de jaren 1997 en 1999 naar voren als momenten waarop door het College van Gedeputeerde Staten druk is gezet op Provinciale Staten om voortgang te boeken in het besluitvormingsproces. In 97 is een go-besluit genomen in afwachting van het financiële plaatje en toen vervolgens het financiële plaatje voorlag in 8

9 1999, waren de onderliggende financiële onderbouwingen niet volledig voorhanden en daardoor is er door de Staten ingestemd met voorstellen zonder over alle informatie te beschikken. Daardoor ontbrak een volledig overzicht. Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten hebben allebei hun eigen rol, maar bij dergelijke besluiten moeten alle relevante stukken op tafel liggen en als dat niet het geval is, moeten Provinciale Staten ook gewoon een lijn trekken. Daarmee kom ik bij de vraag die de heer Van der Ploeg aan mijn fractie stelde tijdens de afgelopen commissievergadering. Ik citeer: In hoeverre kunnen wij als Staten van de PvdA verwachten dat zij al lerende dit proces met de rest van de Staten in kunnen en willen gaan. Dat mag en kunt u van de Partij van de Arbeid verwachten. Mijn fractie realiseert zich dat wij de dominante partij zijn in deze Staten en ook een constante factor gedurende de periode die is onderzocht door de Noordelijke Rekenkamer. Wij waren de partij die samen met andere partijen in wisselende samenstellingen verantwoordelijkheid hebben genomen in het provinciebestuur. Wij stonden achter het concept Blauwestad en staan er nog steeds achter. Waar het gaat om de cultuur in de Staten, is ons uitgangspunt dat wij progressief en ontwikkelingsgericht zijn en graag samenwerken met partijen die dat ook zijn. Wij nemen onze controlerende taak serieus. Als je het rapport bekijkt, zie je dat mijn fractie gedurende het hele proces ook kritisch is geweest, maar wel met een positieve grondhouding voor het project. Mijn fractie heeft het initiatief tot dit onderzoek genomen juist om lessen te trekken en te leren. Dat werd al voorspeld in het artikel in het Dagblad en daar zullen we ons ook aan houden. Zeker waar het gaat om onze controlerende taak. Uitgaande van mijn eigen ervaringen in deze Staten sinds 2003 is steeds een punt van aandacht geweest welke rol provinciale Staten hebben en welke instrumenten De heer SWAGERMAN: Heb ik u nu echt horen zeggen dat u in uw controlerende taak tekort bent geschoten bij de besluitvorming in 1999? Of trekt u dat wat verder door? U bent akkoord gegaan met die voordracht op basis van onvoldoende financiële gegevens op dat moment. De heer BULTJE: Ik zei dat wij als Staten toen een lijn hadden moeten trekken en hadden moeten zeggen dat alle informatie op tafel had moeten liggen. De heer SWAGERMAN: Kortom, besluit genomen op het onjuiste moment. De heer BULTJE: Kortom, besluit genomen met niet alle stukken voorhanden. Sinds 2003 is het steeds een punt van aandacht geweest welke rol Provinciale Staten hebben en welke instrumenten ter beschikking staan. De heer VAN DER PLOEG: Sorry, meneer de voorzitter. Ik dacht dat de heer Bultje nog niet uitgesproken was over het leereffect voor de PvdA-fractie. Hij noemde het woord dominant, een dominante fractie. In het Rekenkamerrapport wordt aangegeven dat vooral het College in de periode vanaf 1997 en expliciet in 2001 dominant was. Nu is de communicatie tussen PS en GS veranderd. We zijn nu dualistisch. Is het nu zo dat u gezamenlijk met andere partijen een tegenmacht in dat interactieproces wilt creëren? Wilt u daar actief aan werken? Dat heb ik u niet zo zeer horen zeggen en ik vraag dat omdat ik ook vaak geluiden hoor uit coalitiefracties dat het om hun mensen gaat en dat die moeten worden afgedekt. Als dat de manier is van het bedrijven van dualisme, werkt het niet. De heer BULTJE: Als wij dat laatste letterlijk politiek gezegd hebben, is dat politiek niet bijster handig. De heer VAN DER PLOEG: Dat wordt dan informeel gezegd. U kent dat, meneer Bultje. De heer BULTJE: Laten we wel wezen. Er is inderdaad een verschil in verhouding vóór en na Het moge duidelijk zijn dat wij als Staten en ook als fractie binnen het dualisme natuurlijk ook een modus moeten ontwikkelingen over hoe wij met onze eigen coalitie omgaan. Het lijkt mij evident dat ik om er straks nog op terug wij dat binnen deze Staten mede willen gaan vormgeven. De heer VAN DER PLOEG: Het gaat er mij om dat de fractie kennelijk bewust is van het feit dat dit soort spanningen zich voordoen. Als je er bewust van bent, kun je er ook van leren. De heer BULTJE: Ja, maar daar zijn we ons al wel een tijdje van bewust. 9

10 Voorzitter, wij moeten dit rapport ook gebruiken om de instrumenten die wij als Staten tot onze beschikking hebben, aan te scherpen. Ik heb in de commissievergadering al gesproken over de gereedschapskist van Statenleden. Hierover heeft het Presidium al een aantal aanbevelingen gedaan. Met betrekking tot het als Provinciale Staten dichter op grote projecten zitten en om continuïteit te brengen in het financieel volgen van grote projecten over Statenperiodes heen, stelt mijn fractie voor om een verzoek bij het Presidium en haar voorzitter te leggen. Dat verzoek luidt om een voorstel uit te werken voor het instellen van een extra Statencommissie met als werktitel commissie Grote Projecten. Het verzoek daarbij is dat, als de rest van de Staten dat met ons eens is, gekeken wordt hoe we die continuïteit kunnen invullen met netrekking tot het volgen van PPS en aanbestedingen, de mogelijkheid om externe expertise in te schakelen waaneer de situatie daar om vraagt en het formuleren van criteria welke projecten daarbij gevolgd dienen te worden. De heer SWAGERMAN: Voorzitter, een dergelijk voornemen kan, zodra dat nader wordt ingevuld, op steun van de SP-fractie rekenen, maar, wat mij een beetje steekt is dat ik de heer Bultje nu hoor praten over dualisme en het lerende vermogen van de fractie Nu loopt het dualisme intussen al aardig wat jaartjes. Is het zo dat de PvdA-fractie alleen maar geneigd is dualistisch op te treden op het moment dat een dusdanig groot probleem zich voordoet als de Blauwestad en er zo n verlies moet worden genomen, of bent u van plan dat in de rest van de periode, bij voorkeur over de verkiezingen heen, wat vaker ter hand te nemen? De heer BULTJE: Voorzitter, nu ontstaat er het beeld da wij nooit kritisch zijn en dat zie ik ook niet in het rapport. Wij stellen ons dualistisch op. Wij hebben gebruik gemaakt van de mogelijkheid om commissies in te stellen, bijvoorbeeld als het gaat om het landschap om daarop onze eigen visie te ontwikkelen. Waar het nu om gaat is dat juist als het gaat om het volgen van grote projecten, er een rapport ligt waaruit blijkt dat de afstand van de Staten tot grote projecten te groot is geworden en daar willen wij dan graag een antwoord op vinden. De heer SWAGERMAN: Voorzitter, ik zeg ook niet dat de PvdA-fractie nooit kritisch is geweest. Dat geldt ook voor andere fracties natuurlijk. De VOORZITTER: U moet wel iets vragen. De heer SWAGERMAN: Ja, maar ik leid mijn vragen altijd even in en ik wil een partij ook een compliment geven als zij dat verdient. In dit geval is dat toch echt zo. De VOORZITTER: Die complimenten mogen ook in uw spreektijd, maar nu gaat het om een vraag. De heer SWAGERMAN: Op deze manier kom ik niet meer tot mijn vraag, want u brengt mij van mijn a propos door deze interventie. Dat vindt meneer Bultje misschien niet erg, maar ik eigenlijk wel. Dus ik moet er later op terugkomen. De VOORZITTER: Dat was nu ook weer niet de bedoeling, sorry. Gaat u door. De heer BULTJE: Dit ondergraaft enigszins het idee van dualisme. Maar goed. Wat betreft het instellen van deze commissie is het wel van belang om hieromtrent vóór de nieuwe Statenperiode een conclusie te bereiken, zodat we met de nieuwe Staten fris kunnen beginnen en dat zo continuïteit kan groeien. Ik hoor graag van andere fracties hoe zij tegen dit voorstel aankijken. Voorzitter, het rapport van de Noordelijke Rekenkamer biedt meer punten die we ons ter harte moeten nemen. Hoewel het instrument publiek-private samenwerking an sich niet gezien wordt als ondeugdelijk om dergelijke gebiedsontwikkeling aan te pakken, worden er harde noten gekraakt over de inrichting ervan, enerzijds de verdeling van privaat en publiek kapitaal dat risico loopt en anderzijds over de knip tussen grondlevering en betaling. De paradoxale situatie heeft zich voorgedaan dat door te kiezen voor absolute risicominimalisering door het risico bij de private partijen te leggen, de provincie het ultieme risico liep om het volledige project op de schouders te krijgen. Het toont de koorddans om gelijktijdig private partijen betrokken te houden bij het project en de risico s voor de provincie zo beperkt mogelijk te houden in de wetenschap dat het achterliggende publieke belang realisatie van het project is. In het rapport wordt de term huwelijkse voorwaarden gebezigd en dat is een treffende benaming in dit kader. Je gaat met elkaar voor goede tijden, maar je zorgt vooraf wel voor afspraken met het oog 10

11 op mogelijke slechte tijden, waar je natuurlijk niet op hoopt wanneer je op je roze wolk zit. Dan heb ik over het huwelijk en niet zo zeer over dit project, zo haast ik me om te zeggen. In de laatste jaren is intensief gecommuniceerd met de Staten met het afdichten van de geconstateerde risico s, maar, aansluitend op aanbeveling 2 van de Noordelijke Rekenkamer aan de Staten, dat traject moet in de toekomst intensiever met de Staten gevoerd worden voorafgaand en tijdens elke nieuwe fase van een groot project. Zodoende kunnen wij als Staten aangeven welke uitgangspunten wij van belang vinden om onze kaderstellende en controlerende rol te kunnen vervullen. De heer SWAGERMAN: Voorzitter, onderstreept u met deze conclusie het feit dat het College zich blijkbaar slecht heeft laten adviseren door de adviseurs toen de desbetreffende PPS-constructie tot stand is gekomen? Die hebben blijkbaar ook over het hoofd gezien dat er fouten in zaten. De heer BULTJE: Ik denk dat de constatering die in het rapport wordt gedaan inherent is aan het werkendeweg vormgeven van de constructie. De heer SWAGERMAN: Nee, de Rekenkamer concludeert dat er wezenlijke zaken in de PPSconstructie zoals hier is afgesloten, afwijken van wat gangbaar is. Eén daarvan heeft u genoemd en dat is de kapitaalsverhouding. Daar is ongetwijfeld aan het College advies over uitgebracht. De vraag of je die uitzonderingen al dan niet maakt, ligt voor de hand. Dat advies is blijkbaar niet deugdelijk geweest. Vindt u dat ook? Nu zitten we immers met de gebakken peren. De heer BULTJE: Dat is een conclusie waar wel wat op af te dingen valt. Er zijn twee dingen mogelijk: ofwel er is goed advies gegeven en er is niet naar geluisterd, ofwel er is slecht advies gegeven. Dat zijn in ieder geval twee mogelijkheden en ik kan op dit moment niet beoordelen welke van de twee mogelijkheden geldt. De heer SWAGERMAN: Mag ik daar dan meteen de vraag tegenover stellen dat, voor zover dat niet is gebeurd, wij openbaar krijgen hoe de besluitvorming tot stand is gekomen, hoe de advisering eruit heeft gezien ten tijde van de vaststelling, zodat we alsnog kunnen concluderen of dat wel of niet aan de adviseur of aan het College verwijtbaar is. De heer BULTJE: Is dat een vraag aan mij? De heer SWAGERMAN: Een vraag aan u, maar het vrijgeven van de documentatie moet van het College komen. U kunt mijn vraag steunen. Als u dat niet wilt, ligt de vraag meteen in tweevoud bij het College. De VOORZITTER: Misschien dient dit wel straks in de eigen bijdrage te worden verwerkt. De vraag is iets minder aan de heer Bultje en iets meer aan het College gericht. De heer VAN DER PLOEG: Toch nog even naar aanleiding van de laatste opmerkingen. Begrijp ik nu dat de PvdA-fractie de conclusie van de Rekenkamer als het gaat om terugkoppeling van ambtenaren, het niet luisteren naar ambtenaren, niet onderschrijft? De heer BULTJE: U moet mij even helpen door aan te geven om welke conclusie het gaat. De heer VAN DER PLOEG: De Rekenkamer constateert dat ten tijde van de opstelling van de contracten de ambtenaren nauwelijks een positie hadden en er evenmin of te weinig naar hen werd geluisterd. De heer BULTJE: Voorzitter, ik vind het vrij lastig om hier vanuit de Staten te beoordelen op welke manier GS met zijn eigen advisering om moet gaan. Uiteindelijk is het GS die verantwoordelijk is voor de eigen ambtenaren en ook voor de mate waarin ze dat op een goede manier inrichten en de mate waarin ze luisteren naar adviezen. Ik heb er geen inzicht in hoeveel adviezen er op dagbasis richting leden van GS gaan. De heer VAN DER PLOEG: Ik constateer ook dat dit geheel aan GS is, maar GS hebben een apparaat en dat apparaat staat er niet voor niets. Wij hebben een onderzoek laten uitvoeren waarin 11

12 geconstateerd wordt dat die terugkoppeling niet adequaat was en niet werd gezocht. Mijn vraag is simpel: onderschrijft u die conclusie? De heer BULTJE: Ik kan het niet beoordelen. De heer VAN DER PLOEG: Dat betekent dus dat u dat niet onderschrijft. De heer BULTJE: Nee, dat betekent het helemaal niet. De heer VAN DER PLOEG: Maar dat staat in het rapport. Twijfelt u aan de uitspraken die in dat rapport staan? De heer BULTJE: Ja, juist omdat het lastig is voor mij om te beoordelen hoe een College moet omgaan met zijn eigen ambtenaren. Het is niet gezegd dat, als een ambtenaar advies geeft, een Collegelid daar naar moet luisteren. De heer VAN DER PLOEG: Meneer de voorzitter, laat dan duidelijk zijn van onze kant: het niet inschakelen van ambtenaren is niet de manier waarop je om dient te gaan met ambtenaren. De heer SWAGERMAN: Die laatste uitspraak steun ik uiteraard, maar ik wil het iets breder trekken. Wat ook is gebleken bij de Noordelijke Rekenkamer is dat er een bepaald gebrekkige manier van verslaggeving is van het overleg tussen het College en de ambtenaren, want men heeft er relatief weinig van terug kunnen vinden. Dat opgeteld bij wat de heer Van der Ploeg zojuist opmerkte over hoe je met ambtenaren om zou moeten gaan, zou kunnen betekenen dat u wel een keuze zou kunnen maken. Het gaat om een complex van factoren waardoor die ambtenaren niet zijn gehoord en er vervolgens geen verslaggeving is en u geen oordeel wenst te geven. De heer BULTJE: Voorzitter, een belangrijke conclusie van de Rekenkamer is dat de tegenmacht binnen het Provinciehuis richting zo n projectbureau bijvoorbeeld, als het gaat om het op tijd krijgen van informatie en het op een goede manier adviseren van GS, goed geregeld moet zijn. Ik denk dat dit een goede aanbeveling is waar het College wat mee kan. Dat is wat mij betreft een antwoord op de vraag over hoe je met je eigen ambtenaren omgaat. Je zorgt ervoor dat je een apparaat in huis hebt dat in staat is een tegenwicht te bieden aan het project en waar je vervolgens mee spart, waarna je vervolgens bestuurlijk handelt. De heer SWAGERMAN: Daarmee vertaalt u de gebeurtenissen waar de heer Van der Ploeg en ik naar vragen, naar de oplossing in de toekomst, wat natuurlijk fantastisch is. Maar de Rekenkamer heeft geconcludeerd dat het niet functioneerde en dat het een keuze van het College van GS is geweest om de volledige verantwoordelijkheid buiten het Provinciehuis te houden. Ondersteunt u die conclusies? De heer BULTJE: Voorzitter, we gaan een beetje in cirkels en ik zeg nogmaals dat ik het vrij moeilijk vind om vanuit de Staten te beoordelen hoe een College intern met zijn eigen ambtenaren moet omgaan. Een gedeputeerde is natuurlijk de eindverantwoordelijke over wat hij doet met datgene wat er in dit enorme huis gebeurt en hoe dat tot stand komt. Ik vind persoonlijk dat een oordeel daarover minder op de weg van Provinciale Staten ligt. De heer SWAGERMAN: Het tweede deel van mijn vraag was het College heeft er toentertijd voor gekozen om de expertise uit huis te plaatsen met het gevolg dat die expertise in het Provinciehuis niet meer aanwezig is. De Rekenkamer concludeert dat. Bent u het met die conclusie eens? De heer BULTJE: Ik ben het ermee eens dat het verstandig is dat, wanneer je het gevoel hebt dat je de expertise niet in huis hebt, je dat van buiten haalt. De heer SWAGERMAN: Voorzitter, hoe simpel moet ik mijn zin in het Nederlands nog formuleren? De Rekenkamer concludeert dat het College van Gedeputeerde Staten bewust de expertise buiten de deur heeft geplaatst bij het projectbureau. Mijn vraag is: deelt u die conclusie? De heer BULTJE: Voorzitter, dat kan ik niet beoordelen hoe simpel u de zin in het Nederlands ook formuleert. 12

13 De heer DE VEY MESTDAGH: Ik heb nog even een vraag. Vindt u dat de Staten dit soort zaken wel moet kunnen beoordelen in situaties waar het zo mis is gegaan? De heer BULTJE: Ik denk dat het primair een zaak is tussen GS en de eigen ambtenaren. Wij beoordelen hoe GS opereren op basis van het advies wat GS krijgen van haar ambtenaren. De heer DE VEY MESTDAGH: Maar als u ziet dat er een aantal zaken fout is gegaan u heeft er zelf een aantal genoemd neem ik aan dat u natuurlijk wel geïnteresseerd bent, hoe die fouten tot stand zijn gekomen en of er inderdaad goed geregeerd is door GS. Dat wilt u dan toch weten? En dan moet u toch ook een oordeel hebben over hoe dat proces is verlopen? De heer BULTJE: Uiteindelijk gaat het om de uitkomst van hoe GS heeft geopereerd. Het is natuurlijk prima om nieuwsgierig te zijn naar hoe een proces verloopt, maar je moet je afvragen of je daar vervolgens iets van moet vinden. De heer DE VEY MESTDAGH: Ik begrijp dat u tevreden bent met de uitkomst van dit proces. De heer BULTJE: Nee, daarover spreken we vandaag met het College van GS en niet met het ambtenarenapparaat. De heer DE VEY MESTDAGH: Ik blijf het onbegrijpelijk vinden dat, als je een oordeel moet vellen aan de hand van een rapport, je niet wilt weten hoe het feitelijk zover heeft kunnen komen dat het mis is gegaan. De heer BULTJE: Voorzitter, hoewel er geen harde conclusies worden getrokken over actoren die meerdere petten op hebben binnen het project, komt wel duidelijk naar voren dat het risico van onwenselijke situaties groot was. Daar moet wat ons betreft, rekenschap van gegeven worden. Zorg dragen voor een professionele organisatie als tegenmacht binnen de provincie tegenover de private uitvoeringsorganisatie is bij een groot project evident. Dit punt wordt ook door het College onderschreven. Bij de vormgeving van het projectteam Blauwestad zal dit uitgewerkt moeten worden, maar ook bij projecten als de Regiotram zullen wij hierop letten. Voorzitter, hier wil het in deze eerste termijn bij laten. De VOORZITTER: Dank u. Dan is het woord aan de heer Brouns van de fractie van het CDA. De heer BROUNS: Dank u, voorzitter. Laten we beginnen met het scherp neerzetten waar we het eigenlijk over hebben en laten we dat op een duidelijke en heldere manier doen en het niet onnodig ingewikkeld maken. Voorzitter, ook ik ben historicus en ik kan het niet nalaten om datgene te doen wat een historicus doet. Dat is namelijk zaken terugplaatsen in het perspectief, even terug in de tijd. Als je dat doet, heb je het project Blauwestad dat voortgekomen is uit een politiek bewustzijn in de jaren 90 dat er een immense opgave lag om in Oost-Groningen een sociaal-economische ontwikkeling op gang te brengen, om een opwaartse impuls te creëren. U heeft er in uw herdenking bij het overlijden van onze oud-commissaris Vonhoff bij de opening van deze vergadering bij stil gestaan. Er was namelijk ontzettend veel voor nodig. Ruimtelijke ontwikkelingen, economische impulsen om werkgelegenheid te creëren en het creëren van een woonklimaat en bijpassende huizen om wonen en werken te faciliteren en inwoners in een gebied te behouden dat zo langzamerhand een troosteloze aanblik kreeg. Een stevige uitdaging al met al. De heer SWAGERMAN: Voorzitter, misschien ben ik iets te snel met deze vraag want de heer Brouns is nog niet zo lang begonnen. Maar ook hij begint met de impuls voor Oost-Groningen die er moest komen en waar de SP het natuurlijk van harte mee eens is. Wat de Rekenkamer concludeert is dat die impuls al heel snel volledig op de achtergrond is verdwenen. Sterker, nog buiten de horizon kwam te leggen, omdat de woningbouw gestimuleerd moest worden. Dat moest ook de opbrengst geven en het was dus wel een beetje verklaarbaar. Ongeveer acht jaar is er niet gesproken over de impuls voor Oost-Groningen in de brede zin zoals die oorspronkelijk bedoeld was. Bij de nieuwe plannen komt dat opeens weer helemaal naar boven. Dat is overigens het oordeel van de Rekenkamer die heeft gezegd dat dit idee prima was, maar dat het volledig buiten beeld is geraakt in een x-aantal jaren. Wat is uw oordeel over die conclusie? 13

14 De heer BROUNS: Ik heb daar in de commissie ook al met u een debat over gehad. Als u de samenvatting van het Rekenkamerrapport leest en vervolgens uw mening opmaakt en niet meer de moeite neemt om verder in de materie te gaan en vragen te stellen, houdt de discussie snel op. De Rekenkamer concludeert in haar rapport wel degelijk dat de publieke infrastructuur is aangelegd en dat dit tijdig en binnen het budget is gebeurd. Als u ziet hoe ondernemers in het gebied reageren zij hebben dat vrij recentelijk in de media gedaan en ik zal er straks nader op ingaan dan zijn die ondernemers blij met datgene wat er is gebeurd en is er dus wel degelijk een economische ontwikkeling op gang gebracht. U focust zich op één element en doet dat vanaf het begin af aan en u laat na dit vervolgens in perspectief te plaatsen. Vervolgens heb ik nog een wedervraag voor u. U zegt dat u die sociaal-economische opgave in het gebied ondersteunt. Als ik mij niet vergis, is uw partij altijd tegen het project Blauwestad geweest. De heer SWAGERMAN: Bij de Blauwestad gaat het niet slechts om het sociaal-economische aspect. Het is een totaalproduct waarbij het ook gaat om een leuk aantal woningen, gekoppeld aan een leuk wateroppervlak. Het totaalbeeld gekoppeld aan dure woningen, alleen maar dure woningen Wij hebben altijd gezegd tegen gettovorming te zijn of het nu om arm of rijk gaat. In dit geval was dit ook een argument en dan moet u nu niet die bal naar mij terugspelen alsof wij alleen maar naar één aspect hebben gekeken. Waar het mij nu om gaat is de conclusie van de Rekenkamer die zegt dat de sociaal-economische opzet van het plan een x-aantal jaren volledig buiten beeld is geraakt. Mede daardoor zijn er missers begaan. De vraag is of het u 28,9 miljoen waard is geweest om te beoordelen of wat er nu staat, voldoet. De heer BROUNS: Ik begrijp dat na drie zinnen van mij graag een eindconclusie wilt horen, maar die komt echt op het einde. Ieder boek heeft een inleiding, een middenstuk en een conclusie. Dat zal mijn verhaal vandaag ook hebben. Kennelijk is mijn Nederlands minder goed dan het uwe, maar ik vroeg u heel expliciet of u vanaf het begin af aan tegen het project Blauwestad bent geweest. Die vraag stel ik niet voor niets, want namelijk het project Blauwestad is een sociaal-economische ontwikkeling die bestond uit een aantal elementen. Die bestond namelijk uit een ruimtelijk-landschappelijke opgave met een publieke infrastructuur, uit het stimuleren van economische activiteiten en die bestond uit het realiseren van woningbouw om mensen in het gebied te houden en daar ontwikkelingen naar toe te brengen. Mijn vraag is opnieuw aan u: was het niet zo dat u vanaf het begin af aan tegen al deze elementen, op grond van één element, te weten huizenbouw, heeft gestemd? De heer SWAGERMAN: Ik heb zojuist aangegeven, voorzitter, dat het totaalplaatje tot een tegenstem heeft geleid. Ik kan nog wel een doorvertaling maken, want uw partij heeft tegen gestemd inzake andere initiatieven in de directe omgeving van de Blauwestad die de SP naar voren heeft gebracht die beduidend meer werkgelegenheid en dus ook beduidend meer tevreden Oost-Groningers zouden hebben kunnen opleveren, ten minste als u daar maar vóór had gestemd. Laten we daar maar niet over beginnen. De heer BROUNS: U doelt nu op grootschalige ontwikkelingen die het gebied helemaal leegtrekken waardoor de mensen weer geheel terugvallen, zoals dat in de jaren 80 was? U kunt zich voorstellen dat wij daarop inderdaad tegen stemmen. Het is goed om vast te stellen dat, als ik SP-kiezers zou zijn en ik woonde in dat gebied en ik moet nu 20 jaar later weer horen dat de SP vanwege één element de complete ontwikkeling van dat gebied op slot zette en het onkruid in dat gebied van verwaarloosde akkers niet metershoog maar flathoog zou staan, een gebied waar de mensen nauwelijks inkomen hadden en gewoon niet fatsoenlijk woonden, een gebied wat troosteloos was om aan te zien U zegt nu tegen de SP-kiezer die jarenlang trouw op de SP stemt, daar waren we 20 jaar geleden al voor. Dan zou ik mij pas bekocht voelen! De heer SWAGERMAN: Voorzitter, een mooi verhaal, maar ik zou willen zeggen tegen de heer Brouns: kijkt u eens naar het percentage SP-stemmers in Oost-Groningen en het percentage CDAstemmers en begint u dan nog eens over dit soort zaken. De heer BROUNS: Die laatsten voelen zich in ieder geval niet bekocht en dat moet een prettig gevoel zijn. Voorzitter, al met al was het dus een stevige uitdaging die ik heb geschetst. En er moet gezegd worden dat voor het CDA het project Blauwestad geen liefde op het eerste gezicht was. Ik moet ook zeggen toen ik vanochtend dezelfde krant las, dat ik even ging twijfelen toen ik deze zin 14

15 opschreef en ik ben toen ook mijn klerenkast in gedoken op zoek naar de mantel der liefde, maar ik kom hem in mijn klerenkast daadwerkelijk niet vinden. Wel is er gaandeweg liefde gegroeid. Gaande die groeiende liefde hebben wij in deze Staten aangegeven dat de inbedding van die ontwikkeling in de directe omgeving ook nog eens goed in de aandacht moest blijven. Het mocht geen geïsoleerde op zichzelf staande ontwikkeling zijn. Daar heeft onze fractie sindsdien ook altijd voor gepleit. Het was voor ons helder dat er op sociaal-economisch gebied dringend iets moest gebeuren. Het was voor ons ook duidelijk dat dit niet van boven af opgelegd moest worden, maar door het gebied daarbij te betrekken en door meerwaarde te creëren. Daarom is de CDA-fractie altijd voorstander geweest van de Ring Blauwestad. Voorzitter, dat is de achtergrond en invulling van het project Blauwestad. De concretisering daarvan heeft geleid tot een tweetal business cases die samen het project vormen en een aanvullend vooral gesubsidieerd project, allen nauw met elkaar verweven. We hebben het dan over de business case Gebiedsontwikkeling door publieke infrastructurele voorzieningen en de business case Kavelontwikkeling, woningbouw en verkoop en de Ring Blauwestad voor een goede gebiedsinbedding. Waar we het vandaag over hebben is feitelijk over de eerste twee cases. Voor alle duidelijkheid: die Ring Blauwestad is op de kaart gezet. Dan moeten we achteraf concluderen dat een en ander goed is gegaan, maar een en ander duidelijk ook niet. Daar hoeven en moeten we niet omheen draaien. Ja, er is succes geboekt. De publieke infrastructuur is aangelegd. Het gebied is als ruimtelijk maatschappelijk gebied voor iedereen zichtbaar en enorm verbeterd en niet te vergeten: dit alles is gebeurd binnen het daarvoor beschikbaar gestelde budget. Dat is met een dergelijke omvangrijke investering de complimenten zonder meer waard. Ook zijn er merkbare werkgelegenheidseffecten bereikt en zijn ondernemers in het gebied nog steeds enthousiast over de ontwikkelingen, zoals recent ook maar weer eens in de media bleek. Ik heb er net iets in een interruptie over gezegd. De business case publieke infrastructuur is dan ook zonder twijfel geslaagd te noemen, maar we moeten ons vooral niet te rijk rekenen. Er is namelijk ook het een en ander zichtbaar mis gegaan en ook dat is duidelijk. De woningbouw is bij lange na niet in die mate van de grond gekomen als verwacht. De samenwerking met de private partijen vertoonde haperingen en is uiteindelijk ontmanteld. De voorziene terugbetaling uit de business case woningbouw van de voorfinanciering van de provincie is daarmee evenmin van de grond gekomen en de provincie heeft een aanzienlijke afboeking van afgerond 30 miljoen moeten doen en dat is een bedrag dat er niet om liegt. De Noordelijke Rekenkamer bevestigt de door mij omschreven succesfactoren van de business case publieke infrastructuur. Daarnaast en dat is het hoofddeel van haar rapport, gaat ze in op het vastlopen van de business case woningbouw. Uit het onderzoek komt een beeld naar voren waarin de provincie - niet bewust gekozen heeft voor een bepaald type samenwerking, namelijk de publiek-private samenwerking zoals die er uiteindelijk was; - de risico s en signalen omtrent de risico s en daarmee uiteindelijk ook de risicobeheersing zelf heeft onderschat; - bewust besluiten heeft genomen op basis van ontoereikende informatie; - in een tunnelvisie is terecht gekomen door haar vurige wens het gebied een kwaliteitsimpuls op tal van fronten te geven. Voorzitter, op al deze punten zal ik zo nader ingaan. Maar eerst de vraag die ik daaraan vooraf wil stellen. Zijn deze elementen de reden waarom daadwerkelijk de business case woningbouw niet van de grond is gekomen? Daarop kan het antwoord niet anders zijn dan nee. De vraag naar woningen was er simpelweg niet. Je kunt deze vraag niet simpelweg van boven af bepalen. Je kunt hooguit stimulerend werken om een gebied aantrekkelijk te maken en de bestaande vraag naar woningen op die manier naar een gebied toe te leiden. De heer DE VEY MESTDAGH: Ik neem aan dat u het rapport heeft gelezen en de bijlage ook. U heeft ook waarschijnlijk gezien dat voor de start van het project er al signalen waren dat er aan de woningbouw, als gepland in het project, waarschijnlijk geen invulling gegeven kon worden. Hoe ziet u dat dan in het kader van uw zojuist gemaakte opmerking. De heer BROUNS: Dat heeft te maken met de wijze waarop de samenwerking is vormgegeven, risico s zijn afgedekt en ik kom daar zo meteen in mijn verhaal op terug. Het is een van de elementen waarop ik nader in zal gaan. De heer DE VEY MESTDAGH: Maar u zegt dat de hoofdoorzaak voor het niet lukken van de woningbouw te danken is aan de marktomstandigheden van de laatste tijd althans zo interpreteer ik 15