Trauma(behandeling) bij psychose. door Tineke van der Linden, Klinisch Psycholoog promovenda GGzE /Vrije Universiteit

Transcriptie

1 21 mei 2019

2 Trauma(behandeling) bij psychose door Tineke van der Linden, Klinisch Psycholoog promovenda GGzE /Vrije Universiteit

3 Wie durft? Wie vraagt er naar trauma s bij intake/kennismaking? Wie biedt traumabehandeling bij psychose?

4 Links tussen trauma en psychose: Trauma als factor in ontstaan van psychose Trauma/PTSS vanuit psychose (zorg) Hervictimisatie Co-morbide PTSS

5 Behandeling van trauma bij psychose: Behandeling van PTSS Traumabehandeling bij psychose

6 Trauma als factor in ontstaan van psychose Documentaire Treating Trauma in Psychosis Bas Labruyère

7

8 Trauma als factor in ontstaan van psychose De groep met psychose is ernstig getraumatiseerd: meta-analyse Varese et. al (2012) (N = ) > OR 2.78 voor psychose bij childhood adversity

9 Trauma als factor in ontstaan van psychose Ook in Nederland: (de Bont et. al, N=2808) 78,2% trauma Seksueel misbruik 32,8% Lichamelijke mishandeling 41,6% Emotionele mishandeling 57,9% Ernstige verwaarlozing 30,7%

10 Trauma als factor in ontstaan van psychose Dosis-responsrelatie (Varese et. Al, 2012); hoe meer en ernstiger het trauma, hoe meer kans op en hoe ernstiger de psychose

11 Trauma als factor in ontstaan van psychose Soms ook samenhang tussen soort trauma en psychotische symptomen gevonden (Bentall et al., 2014; Bentall et al., 2012), in ander onderzoek juist niet (van Nierop et al., 2014)) in onderzoek van Hardy et. al (2005): bij 12,5% van stemmenhoorders directe link met trauma, bij 45% een thematische link

12 Trauma/PTSS vanuit psychose: Vanuit psychotische ervaringen Vanuit ervaringen tijdens psychose-zorg (opnames, separatie, dwangmedicatie) Vanuit stigma

13 Hervictimisatie De kans is veel groter dat je opnieuw een trauma meemaakt: - Bij eerder trauma - Bij ernstige psychiatrische problematiek (SMI)

14 Hervictimisatie N = 956 (vs 38,227 in de algemene populatie) 47% van de mensen met SMI was slachtoffer van een misdrijf in het jaar ervoor (IRR = 13.68, 95% CI: ). Soort hervictimisatie RR 95% CI Verbale agressie/bedreiging Fysieke agressie Seksuele agressie of intimidatie (Kamperman et. al, 2014)

15 Comorbide PTSS overlap in symptomen tussen psychose en PTSS: hallucineren herbeleven paranoia hyperalertheid & wantrouwen

16 Comorbide PTSS Prevalentie PTSS: 16% (de Bont et al., 2015) N = 2608

17 Comorbide PTSS trauma categorieën in TTIP % Seksueel misbruik 60.7 >> meervoudig seksueel misbruik als kind 12 jr 38.1 Lichamelijke mishandeling 52.9 Traumatische psychose 18.1 Emotionele mishandeling als kind 6.5 Andere traumatische gebeurtenissen (ongeluk, ramp, oorlog) 54.2 (van den Berg et al., 2015)

18 Behandeling van trauma bij psychose: Behandeling van PTSS Traumabehandeling bij psychose

19 Wie durft? Claudia is 42 jaar en sinds haar 27 e continu in behandeling binnen de psychiatrie, in eerste instantie voor eetproblemen. Ze hoort bijna continu stemmen die haar bedreigen, dreigen haar/haar familie iets aan te doen, zeggen dat ze niks waard is. Ze denkt met momenten ook dat de stemmen haar in de gaten houden met videocamera s. Ze snijdt zichzelf, ook diep en gevaarlijk. Ze is suïcidaal, regelmatig in opdracht van de stemmen, ook uit wanhoop omdat haar leven zwaar is zo. Ze is doodsbang voor de stemmen. Ze wisselt tussen veel eten/eetbuien en hongeren. Ze is in haar jeugd fors mishandeld door stiefvader en emotioneel verwaarloosd. Er is een aanranding geweest rond haar 15 e jaar.

20 Wie durft? Zou je Claudia traumabehandeling bieden?

21 Wie durft? Achmed is 47 jaar en van Marokkaanse afkomst. Hij is cannabisverslaafd. Hij hoort, ziet en voelt geesten, o.a. Mohammed, verschillende versies van Jezus, demonen. De geesten helpen hem soms, geven hem opdrachten, maar zijn ook naar. Er zijn uitgebreide wanen over hoe hij het Christendom en de Islam moet verenigen, Achmed schrijft hiervoor elke week meerdere brieven naar instanties. Er is geen enkele twijfel aan de echtheid van zijn hallucinaties en wanen. Achmed werkt niet en is sinds zijn 21 e in behandeling in de psychiatrie. Hij is getrouwd geweest maar sloeg in opdracht van de geesten zijn vrouw en kinderen, waardoor een scheiding volgde. Hij is chaotisch en soms moeilijk te volgen. In zijn jeugd woonde hij bij oom en tante en werd behandeld als 2 e rangs kind, moest zwaar fysiek en gevaarlijk werk doen. Hij werd verkracht door een buurman.

22 Wie durft? Zou je Achmed traumabehandeling bieden?

23 Behandeling van trauma bij psychose: psychose werd gezien als belangrijkste contra-indicatie, bij > 60% van therapeuten (van den Berg & van Minnen, 2011) psychose is belangrijkste exclusiecriterium in PTSS-onderzoek (in +/- 90% van de studies (Ronconi et al., 2014))

24 Behandeling van PTSS bij psychose 16% van mensen met psychose PTSS, 0,5 % had deze diagnose: Bij 97% van de groep met PTSS wordt de diagnose gemist!!! > TSQ is bruikbaar als screener (78,8% sensitiviteit, 75,6% specificiteit)

25 Behandeling van PTSS bij psychose EMDR en (imaginaire) Exposure zijn binnen T-TIP goed onderzocht - Forse afname PTSS-symptomen - Afname hervictimisatie - Minder adverse events - Geen symptoomverergering (ook niet na eerste sessies) (van den Berg et. Al, 2015; van den Berg et al., 2016)

26 Behandeling van PTSS bij psychose EMDR en (imaginaire) Exposure: Als de ene behandeling niet (voldoende) effectief is, is het van belang de andere behandeling toe te passen!

27

28 Traumabehandeling bij psychose Er is verreweg het meeste evidentie voor CGTp Overweeg (verwerkingsgerichte) traumabehandeling als: - Er in het hier en nu nog last is van het trauma (PTSS DSM-V!) - Je zelf een link ziet tussen psychose en trauma (linksom) - CGTp ècht niet mogelijk blijkt (realiteitstoetsing / intelligentie / cognitieve mogelijkheden) - Als korte add-on bij CGTp op negatieve imagery

29 Traumabehandeling bij psychose Er is verreweg het meeste evidentie voor CGTp In bredere zin: imaginatie en rescripting: - Schematherapie bij co-morbide persoonlijkheidsproblematiek - Als korte add-on bij CGTp op negatieve imagery

30 Traumabehandeling bij psychose Hoe liep het af met Achmed en Claudia?

31 Take home-message: Vraag naar trauma Check voor PTSS > behandel deze als aanwezig Behandel met Exposure bij tè weinig effect van EMDR en vice versa Traumabehandeling bij mensen met psychose is veilig en effectief!!

32

33 The End