over trauma gesproken

Transcriptie

1 9/30/16 over trauma gesproken Doelstellingen van vandaag Kennis opdoen van trauma, ptss, psychose en hun onderlinge wisselwerkingen. Vaardigheid opdoen in het bespreken van traumatische ervaringen met mensen die last hebben van psychose Goed doorverwijzen Trauma sensitieve attitude aanscherpen en systematische gebruik van trauma tools toepassen in het contact met mensen met psychose Trauma Patiënten met psychosen over-raporteren traumatisering PTSS Psychose TRUE Mens 1

2 % mensen dat getraumatiseerd is: psychotische populatie alg. bevolking Mensen met schizofrenie lopen een even grote kans op victimisatie als gezonde controles waar Mensen met psychosen zijn vaak getraumatiseerd, maar ontwikkelen maar zelden een klassieke ptss Een aanzienlijk deel van de psychotische symptomen is direct gerelateerd aan meegemaakte trauma s waar 2

3 Jeugdtrauma vergoot de kans op psychose N = Als ze eenmaal getraumatiseerd zijn, is de prognose voor mensen met psychosen ronduit slecht Odds Ratio op psychose bij trauma < 18 e = 1 staat tot 2.78 Population attributable risk = 33% 9/10 dosis respons effect waar Varese et al. Schizophr Bull 2012, Jun;38(4): EMDR is een wondermiddel, ook bij psychosen PTSS behandeling verlicht niet alleen de PTSS, maar ook bijkomende klachten, in alle patiëntengroepen TRUE waar 3

4 Hoe meer comorbiditeit, hoe zinniger PTSS behandeling Mensen met psychosen vinden vragen naar trauma te belastend waar waar TRUE hoe belastend was het onderzoek? hoe nuttig was het onderzoek? Grubaugh et al (2012) Grubaugh et al (2012) 4

5 De patiënt vertelt zelf zijn/haar trauma s wel als het van belang is komt het vanzelf ter sprake?: actief vragen helpt! waar TRUE Read & Fraser (1998) So, Let s talk about trauma Drie fasen model 5

6 TRAUMA INVENTARISATIE gesprek / interview / intake childhood trauma questionnaire (CTQ) HUIDIGE INVLOED TRAUMA BEPALEN trauma impact lijst (TIL) SCREENEN OP PTSS trauma screening questionnaire (TSQ) Fase 1 Trauma inventarisatie PSYCHOLOGISCHE CASUS FORMULERING COGNITIEVE GEDRAGSTHERAPIE overige ter zake kundige professionals, bv: medische professionals maatschappelijk werk ervaringsdeskundige huiselijk geweld steunpunt politie bureau jeugdzorg verslavingszorg KLINISCH INTERVIEW PTSS clincian administered PTSD scale (CAPS) EXPOSURE of EMDR wanneer vraag je naar trauma? in de context van een intake/anamnese waarin je iemands (psychosociale) voorgeschiedenis doorneemt als er mogelijkheden voor verdere ondersteuning en behandeling zijn (bij voorkeur in eigen team) voldoende tijd en prioriteit wie vragen naar trauma? iedereen die betrokken is bij intakes, diagnostiek en indicatiestelling bij voorkeur getraind om te kunnen vragen naar en reageren op trauma 6

7 Scoring CTQ Items 2, 5, 7, 9, 12, 17, 23 en 25 omscoren: 1=5, 2=4, 3=3, 4=2, 5=1 Childhood Trauma Questionnaire-NL Bernstein et al. Child Abuse Negl. 2003;27: Inleiden CTQ Korte zakelijke uitleg van werkwijze (vragenlijstinstructie), het doel en de zin van deze lijst. Introduceer het als een gewone zaak, een standaardprocedure. Hoe zou je dat doen? Deze vragen leggen we voor omdat we weten dat het voor mensen lastig kan zijn om zelf over nare gebeurtenissen te beginnen. Maar het bespreken van zulke gebeurtenissen kan wel belangrijk zijn, en misschien heeft het wel met uw klachten te maken. Vul de lijst alstublieft in door bij elke vraag het antwoord te omcirkelen dat op u van toepassing is. Als u een vraag niet kunt lezen of niet begrijpt, geef dan even een seintje. 7

8 En als de pt er van alles bij begint te vertellen? Dit is een globale verkenning van levensgebeurtenissen die mogelijk van belang zijn in het ontstaan of voortbestaan van uw klachten. Details zijn nu niet nodig. Later wil ik dan met u nagaan in welke mate u nog last heeft van de gebeurtenissen die u mee hebt gemaakt. Kan ik wat te drinken voor u halen terwijl u de lijst invult? Nabespreken van de CTQ Werp een snelle blik op de ingevulde lijst; zijn alle items beantwoord? Vraag na hoe het voor patiënt was om deze vragenlijst in te vullen. Zaten er vragen bij die relevant waren? Behoefte bij cliënt aan korte (!) toelichting? Empathisch. Vraag evt zelf naar toelichting, genoeg voor goede indruk maar nog globaal (geen details) Schets mogelijke volgende stap in het proces (fase 2 van Vragen naar trauma = de gevolgen inventariseren); informeer of cliënt dat wenst. tips bij reageren op trauma ga niet in op allerlei details mbt trauma geef alleen aan dat er later op terug gekomen zal worden stel je vragen objectief en niet suggestief benadruk dat het gewone vragen zijn als je iemands voorgeschiedenis bespreekt hoe reageer je op trauma? niet: Wat erg zeg! Zo, jij hebt veel meegemaakt zeg Ongelooflijk zeg! Verschrikkelijk wel: Het spijt me dat je dat hebt meegemaakt Ik kan me voorstellen dat je daar last van hebt 8

9 hoe reageer je op trauma? blijf kalm, reageer professioneel en empathisch goed dat je dit vertelt niet direct alle details uitvragen! hoe is het voor je om dit te bespreken? eerder aan iemand verteld? voortgaande traumatisering? relatie met klachten / functioneren is mogelijke vervolgstap Fase 2: Gevolgen van trauma inventarisatie Algemeen: gevolgen van trauma s à de Trauma Impact Lijst (TIL) Specifiek: PTSS klachten à de Trauma Screening Questionnaire (TSQ) De Trauma Impact Lijst De Trauma Impact Lijst De TIL wordt afgenomen als er sprake is van beschadigende levenservaringen. Met de TIL kunnen behandelaren en cliënten samen onderzoeken hoe deze ervaringen uit het verleden het (psychologische, sociale en lichamelijke) functioneren in het heden beïnvloeden. Wij adviseren alle vragen in de TIL te bespreken. Het doel is te bepalen of er gevolgen zijn van de trauma s die een actie behoeven, zoals de cliënt een afspraak te laten hebben met een ter zake kundige professional. Stel verdiepende vragen en vraag naar voorbeelden. Als iemand bevestigend antwoord, vraag dan: In welke zin? Waar merkt u dat aan? Kunt u een voorbeeld geven? Wat merken anderen daar van? Vindt u dat zelf een probleem? Zou u dat graag veranderen? Ik wil nu graag enkele vragen met u doornemen. Deze gaan over de invloed die de negatieve levenservaringen die we eerder bespraken nu nog op uw functioneren in het hier en nu hebben. U vertelde dat u meemaakte dat. (benoem traumatische ervaringen). Invloed op klachten (direct en indirect) Invloed op zelfwaardering, anderbeeld en wereldbeeld (kernopvattingen) Invloed op het vermogen emoties te ervaren (emotieregulatie) Invloed op weerbaarheid en coping Invloed op het sociaal maatschappelijk functioneren Invloed op schuldgevoelens Invloed op krachten (traumatisch groeien) 9

10 Vragen naar PTSS middels screening - de Trauma screening questionnaire - Naam TSQ is naar zijn inhoud onjuist. De TSQ is nl geen trauma screener maar een PTSS screener Brewin 2002, NL vertaling Olff, 2005 Gevalideerd voor slachtoffers van berovingen, treinongelukken, aanslagen (single trauma-groepen; oorspronkelijke TSQ) mensen met psychose (multipele trauma-groep: TSQ aangevuld met beknopte trauma screening) De Trauma Screening Questionnaire TSQ is groter of gelijk aan 6 DOE EEN KLINISCH INTERVIEW PTSS - Bijna 1 op de 2 daarvan heeft PTSS - (PPV = 45 % correcte voorspelling) 10

11 De Trauma Screening Questionnaire TSQ is groter of gelijk aan 6 DOE EEN KLINISCH INTERVIEW PTSS - Bijna 1 op de 2 daarvan heeft PTSS - (PPV = 45 % correcte voorspelling) Fase 3: Vervolgacties TSQ is kleiner dan 6 DOE GEEN KLINISCH INTERVIEW PTSS - Bijna niemand in deze groep heeft PTSS - (NPV = 94 % correcte voorspelling) Dossiervoering Behandeling in GGZ of elders Juridische aspecten (in bijlagen) Rapportage Behandeling: ieder zijn vak In kader van deze training: dossieronderzoek! Decursus: - wordt trauma meegenomen in verslaglegging? Diagnostiek: - wordt trauma als (mogelijke) mede-oorzaak van klachten en problemen, of als actuele stressvolle omstandigheid beschreven in de diagnose in het EPD? En ook als trauma géén etiologische rol speelt? Wordt PTSS benoemd? Behandelplan: - staat trauma als aandachtspunt in het behandelplan, met zo nodig interventies, verwijzing, e.d.? Vertel cliënt dat, als die dat wil, er later op terug gekomen wordt! Bespreek met cliënt en in het team wat een zinvolle verwijzing is psycholoog voor trauma/ptss onderzoek/-behandeling Psychiater/V.S. voor somatiek en medicatiebegeleiding (huis)arts / medisch specialisme voor lichamelijke klachten (letsel) Ervaringsdeskundige Slachtofferhulp, politie (voortgaande traumatisering) MW, verslavingszorg, e.d. Overige hulp voor trauma gerelateerde EPA. 11

12 take home messages wees traumasensitief vraag actief naar traumatische ervaringen en gevolgen Met hulpmiddelen In gesprek reageer professioneel en empathisch Maak trauma een vast thema in het EPD WEL werken aan trauma s is bewezen betere hulp dan NIET werken aan trauma s, óók bij mensen met psychosen Informatie Bronnen en contact Mini-documentaire Trauma & Psychose d.vandenberg@parnassia.nl dank voor je aandacht! Informatie Mini-documentaire Trauma & Psychose d.vandenberg@parnassia.nl 12