Klachtencommissie SCEN

Transcriptie

1 Klachtencommissie SCEN Oordeel van 22 april 2015 naar aanleiding van de op 10 november 2014 ontvangen klacht van A, huisarts, gevestigd te B jegens C, SCEN-arts, gevestigd te D

2 1 De klacht Op 10 november 2014 heeft de Klachtencommissie SCEN (hierna: Commissie) het verzoek van klaagster ontvangen haar oordeel uit te spreken over de vraag of de aangeklaagde SCEN-arts (hierna: verweerder) heeft gehandeld als een goed SCEN-arts bij het uitvoeren van zijn SCEN-werkzaamheden. De klacht van klaagster omvat de volgende onderdelen: a. dat verweerder onvoldoende steun heeft verleend aan klaagster wegens een gebrekkige regievoering; b. dat verweerder ernstige onrust heeft veroorzaakt bij patiënte, familie en zorgverleners omdat hij het consultatieverslag - weliswaar in gesloten envelop - aan de patiënte heeft overhandigd. 2 De loop van de procedure 2.1 De Commissie heeft op 10 november 2014 het klaagschrift - gedateerd 7 november van klaagster ontvangen. 2.2 Bij brief van 12 november 2014 heeft de Commissie verweerder in kennis gesteld van de klacht en hem in de gelegenheid gesteld daarop schriftelijk te reageren. 2.3 Op 27 november 2014 ontving de Commissie de schriftelijke reactie van verweerder, gedateerd 24 november De klacht werd behandeld ter zitting van 25 maart 2015, alwaar zijn verschenen: klaagster, alsmede verweerder die vergezeld werd door E. 3 De feiten Uit de door partijen overlegde bescheiden en hetgeen ter zitting naar voren is gebracht en niet is weersproken, is het navolgende komen vast te staan. 3.1 Klaagster verzocht op 20 oktober 2014 verweerder om advies over het al dan niet voldaan zijn aan de wettelijke zorgvuldigheidseisen voor euthanasie of hulp bij zelfdoding, als bedoeld in art. 2 lid 1 onder e van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (Wtl). Voor de voorgenomen euthanasie was reeds een voorkeursdatum bekend: 4 november Op 21 oktober 2014 bezocht verweerder de betreffende patiënte van klaagster en nog diezelfde dag besprak verweerder zijn bevindingen en conclusies met klaagster. De conclusie was dat voldaan was aan de wettelijke zorgvuldigheidseisen inzake euthanasie. 3.3 Op 29 oktober 2014 heeft verweerder gepoogd het consultatieverslag persoonlijk te overhandigen aan klaagster. Toen deze niet bereikbaar bleek heeft verweerder het verslag - in een gesloten enveloppe - afgegeven aan de patiënte in het hospice waar zij verbleef. 2

3 3.4 Op 3 november 2014, een dag voor de voorgenomen uitvoering van de euthanasie, is de patiënte overleden. 4 Standpunt van klaagster 4.1 Klaagster verwijt verweerder dat deze haar onvoldoende heeft gesteund. Klaagster had niet het gevoel dat verweerder de regie had over alle aspecten van het consultatieproces waardoor zij niet op hem kon rekenen en vertrouwen. Zo verliepen zaken anders dan afgesproken en verliep de communicatie moeizaam. Klaagster verwijt verweerder tevens dat hij het consultatieverslag heeft achtergelaten bij de patiënte, zonder hierover met klaagster te overleggen. Dat heeft volgens klaagster geleid tot onnodige problemen, verwarring en onrust bij de patiënte, familie en verzorgenden. 4.2 Ter nadere onderbouwing van deze klachten voert klaagster het volgende aan. 4.3 Klaagster heeft op 20 oktober 2014 het eerste contact met verweerder gelegd. Dit contact verliep telefonisch. Klaagster en verweerder spraken af dat verweerder de volgende dag - 21 oktober de patiënte zou bezoeken en dat klaagster en verweerder elkaar daarna zouden spreken op de praktijk van klaagster. Ook is toen reeds 4 november 2014 als voorkeursdatum voor de euthanasie medegedeeld aan verweerder. 4.4 Op 21 oktober bezocht verweerder de praktijk van klaagster voor de nabespreking. Verweerder was aan de vroege kant voor de gemaakte afspraak en het spreekuur liep uit. Omdat de assistente doorgaf dat verweerder gezegd had weinig tijd te hebben voelde zij druk uitgeoefend door verweerder. Klaagster onderbrak haar spreekuur voor het gesprek met verweerder. Aan het einde van het gesprek had verweerder haar gezegd: Ik kan je morgen het verslag bezorgen, is dat vroeg genoeg? 4.5 Toen zij op 23 oktober 2014 het verslag van verweerder nog niet had ontvangen mailde klaagster verweerder hierover en sprak tevens een voic -bericht in op zijn mobiele telefoon. Nog diezelfde dag ontving zij een conceptverslag met het verzoek om te kijken of alles correct is weergegeven en of het inhoudelijk klopt. Het viel klaagster op dat in het verslag van verweerder uitgebreid aandacht werd besteed aan het sociale en persoonlijk leven van de patiënte. Enkele in het verslag vermelde data waren niet correct en enige - naar de mening van klaagster - relevante informatie ontbrak. Klaagster vond het verslag - mede door naar haar mening veel niet ter zake doende informatie - een onoverzichtelijk en moeizaam te lezen document. De volgende dag - op 24 oktober heeft klaagster het verslag met haar opmerkingen en aanvullingen naar verweerder g d. 4.6 Omdat zij op 27 oktober 2014 nog geen reactie had ontvangen mailde klaagster verweerder met de mededeling dat zij een aangepaste versie van het concept nog niet had ontvangen. Direct daarna ontving zij een tweede concept van verweerder. 4.7 De vraag om commentaar te geven op het conceptverslag was nieuw voor klaagster. Klaagster wist eigenlijk niet goed waarop te letten. Klaagster besprak dit met een collega en gaf ook aan dat zij vond dat de communicatie met verweerder stroef verliep. De collega bracht klaagster in contact met een andere SCEN-arts aan wie zij het tweede 3

4 conceptverslag op 27 oktober 2014 voorlegde. Deze liet weten dat het verslag voldeed aan de geldende richtlijnen. Diezelfde dag heeft klaagster verweerder per mail verzocht of zij uiterlijk 29 oktober het definitieve verslag kon ontvangen. Bij die mail heeft zij de checklist consultatieverslag van de KNMG gevoegd met de opmerking: Als u dit gevolgd heeft ga ik ervan uit dat u mij het definitieve verslag kunt sturen. Tevens vermeldde klaagster in haar mail dat dit haar tweede euthanasie was en dat zij de vorige keer niet het verslag van de SCEN-arts hoefde te beoordelen of nalezen en/of goedkeuren. Klaagster had het verzoek van verweerder wel als zinvol ervaren daar zij enkele correcties had voorgesteld. 4.8 Op 29 oktober 2014, om uur, liet klaagster verweerder per mail weten dat zij nog steeds het definitieve verslag niet had ontvangen. 4.9 Op 30 oktober was klaagster niet aanwezig op de praktijk. Op 31 oktober vernam klaagster van de verpleegkundige van het hospice waar de patiënte verbleef dat verweerder het consultatieverslag op 29 oktober 2014 aan de patiënte had afgegeven. Deze begreep niet goed waarom verweerder dat aan haar overhandigde en was daardoor erg ongerust geworden. Ook had bij patiënte het idee postgevat dat de euthanasie eerder - al op 31 oktober zou plaatsvinden. Patiënte had familie en kennissen daarover gebeld en dit ook doorgegeven aan de vrijwilligers van het hospice. Aan de verpleegkundige had zij gevraagd klaagster te bellen zodat deze die dag ook aanwezig kon zijn. De verpleegkundige had daarna uit eigen beweging contact gezocht met een bevriende SCEN-arts die vervolgens had aangeboden klaagster bij te staan en eventueel aanwezig te zijn bij de uitvoering van de euthanasie Klaagster bezocht op 31 oktober 2014 de patiënte, maar omdat deze vanwege de ontstane onrust werd gesedeerd kon klaagster niet goed meer met haar communiceren. Klaagster liet daarom een briefje achter met daarin de mededeling wees niet ongerust, onze afspraak gaat door. Die middag mailde klaagster naar verweerder dat zij het consultatieverslag bij patiënte had opgehaald en dat de handelswijze van verweerder voor veel onrust had gezorgd. Uit de reactie van verweerder maakte zij op dat deze niet begreep wat zijn handelen teweeg had gebracht. Het leek er volgens klaagster op dat verweerder juist haar verweet dat zaken niet goed waren gegaan Op 7 november 2014 heeft klaagster verweerder per mail medegedeeld dat zij een klacht over diens handelen had ingediend bij de Klachtencommissie SCEN. 5 Standpunt van verweerder 5.1 Op 20 oktober nam verweerder telefonisch contact op met klaagster. Van ATA - de telefoondienst - had verweerder het praktijknummer van klaagster ontvangen. Na een telefonisch gesprek met klaagster heeft verweerder het dossier van de patiënte ontvangen en bestudeerd. 5.2 Op 21 oktober 2014 bezocht verweerder patiënte in het hospice en sprak hij met haar. Verweerder heeft aan het eind van het gesprek de patiënte niet medegedeeld of naar zijn mening aan de wettelijke zorgvuldigheidseisen was voldaan. Dat was volgens 4

5 verweerder aan de behandelaar. Diezelfde dag heeft verweerder klaagster bezocht en haar laten weten dat volgens hem werd voldaan aan de wettelijke zorgvuldigheidseisen. Verweerder heeft klaagster vervolgens uitgebreid ingelicht over een aantal belangrijke aspecten zoals onder andere de KNMG/KNMP Richtlijn uitvoering euthanasie, de eventuele aanleg van een infuus door gespecialiseerde thuiszorg of ambulancedienst, het tijdig vooraf inlichten van de FARR-arts, en het voldoende aandacht geven aan de eigen emotionele belasting die de uitvoering van een euthanasie met zich mee brengt. Verweerder heeft aanklaagster ook zijn werkwijze het versturen van een concept met het verzoek om na te gaan of alle feiten correct zijn weergegeven en consultvrager akkoord is met de inhoud - uitgelegd. De juistheid van de feitelijke informatie is naar de mening van verweerder ook een verantwoordelijkheid van de consultvrager die immers juridisch eindverantwoordelijk is. Verweerder heeft klaagster vervolgens gevraagd of zij nog vragen had. Dat was niet het geval. Klaagster gaf aan het al eens gedaan te hebben. Verweerder heeft vervolgens beloofd het consultatieverslag zo spoedig mogelijk gereed te hebben. 5.3 Thuisgekomen is verweerder met de eerste opzet van zijn verslag begonnen. Verweerder werd in zijn werkzaamheden onderbroken door twee andere SCENconsultatieverzoeken die, gezien het ernstig lijden van de betrokken patiënten, een hoge urgentie hadden. Het verzoek door klaagster per mail gedaan op 23 oktober 2014, waarin zij aangeeft dat zij helaas het consultatieverslag nog niet heeft ontvangen bevreemdde hem enigszins. Klaagster was immers al mondeling op de hoogte gebracht van zijn oordeel en bovendien was er nog geruime tijd tot 4 november, de voorziene datum van uitvoering van de euthanasie. Verweerder heeft klaagster direct g d met uitleg over het uitstel en heeft enkele uren later per mail het conceptverslag verzonden. 5.4 Een dag later, op 24 oktober 2014 ontving verweerder van klaagster een reactie met enkele suggesties. Op basis deze reactie en de gegevens in het huisartsenjournaal heeft verweerder een tweede concept vervaardigd dat hij nog die dag, om uur verzond als bijlage bij een mailbericht. 5.5 Op 27 oktober ontving verweerder hij een mailbericht van klaagster waarin zij hem mededeelde dat zij het tweede concept niet had ontvangen. Verweerder heeft hiervoor geen verklaring. Hij stuurde het tweede concept direct opnieuw. Later op die dag ontving verweerder een mail van klaagster waarin zij aangaf akkoord te zijn mits het verslag voldeed aan de - door klaagster bijgevoegde - checklist van de KNMG. Dit kwam vreemd op hem over. Nog diezelfde dag, om uur stuurde verweerder aan klaagster het definitieve en ondertekende verslag als PDF-document, toegevoegd als bijlage bij zijn mailbericht. 5.6 Twee dagen later, op 29 oktober 2014, om uur ontving verweerder een mail van klaagster met de vraag naar het definitieve verslag. Deze mail was een reply op de door hem verzonden mail van 27 oktober 2014, uur, waaraan het verslag als bijlage was toegevoegd. Tevens verzocht klaagster zo spoedig mogelijk over het verslag te kunnen beschikken. Verweerder probeerde per omgaande de praktijk van klaagster te bellen maar daar werd de telefoon niet meer opgenomen. Daarom mailde verweerder om uur aan klaagster dat hij het getekend verslag in een gesloten enveloppe bij het hospice zou afgeven. 5

6 5.7 Verweerder is naar het hospice gegaan en heeft daar gevraagd naar de leidinggevende. Hij heeft de leidinggevende verzocht het consultatieverslag op haar kantoor te bewaren zodat klaagster het daar zou kunnen ophalen. De leidinggevende gaf echter aan dat het beter was de brief aan de patiënte zelf te geven opdat deze niet verloren zou raken. Verweerder heeft een kopie van de brief in een gesloten, aan klaagster geadresseerde enveloppe, voorzien van de tekst MEDISCH GEHEIM gedaan en deze overhandigd aan de patiënte. De patiënte gaf aan dat 4 november nog steeds de beoogde uitvoeringsdag was. Patiënte vroeg verweerder wat er in de brief stond. Daardoor twijfelde verweerder of klaagster patiënte wel had geïnformeerd na zijn mondelinge akkoord. Verweerder kon patiënte helaas geen uitsluitsel geven en zei haar dat hij niet voor niets langs kwam om het verslag alsnog zo snel mogelijk bij klaagster te krijgen. Op de vraag of zij de brief mocht lezen antwoordde verweerder de patiënte dat hij daar zelf geen bezwaar tegen had, maar dat de brief in principe aan klaagster was gericht. Verweerder heeft vervolgens de patiënte gerust gesteld - van hevige onrust was volgens verweerder geen sprake - en afscheid genomen. Die avond nog mailde verweerder aan klaagster dat hij een kopie van het verslag bij de patiënte had achtergelaten. Verweerder heeft ter zitting verklaard dat het overhandigen van het consultatieverslag aan de patiënt niet zijn gebruikelijke werkwijze was. Gezien de situatie leek hem dit echter de enige oplossing. 5.8 Omdat hij nog geen reactie op zijn mail van de voorgaande avond had ontvangen probeerde verweerder op 30 oktober 2014 klaagster op de praktijk te bellen. Klaagster was die dag niet aanwezig. Verweerder heeft daarom de boodschap doorgegeven aan de assistente. Ook heeft verweerder nogmaals klaagster per mail op de hoogte gebracht. 5.9 Op 31 oktober ontving verweerder een mail van klaagster waarin deze de ontvangst van het consultatieverslag bevestigde en hem liet weten dat er veel onrust was ontstaan bij de patiënte, haar familie en bij de vrijwilligers van het hospice. Verweerder mailde klaagster om toe te lichten waarom het verslag bij de patiënte was achtergelaten. Ook liet verweerder weten dat hem niets van onrust bij patiënte was gebleken. In zijn mail aan klaagster gaf verweerder tevens aan dat het achterlaten van haar 06-nummer en het sneller reageren op mailberichten de communicatie konden verbeteren Op 7 november 2014 ontving verweerder bericht van klaagster dat deze inmiddels een klacht had ingediend bij de Klachtencommissie SCEN. Verweerder antwoordde dat hij het jammer vond dat een en ander zo was verlopen en informeerde naar de aard van de door klaagster ondervonden onzorgvuldigheid. Nadat hij op zijn mail geen antwoord had ontvangen heeft verweerder enkele dagen later het hospice bezocht. Verweerder heeft daar gesproken met de leidinggevende en met drie vrijwilligers. Hun zou niets zijn gebleken van onrust bij de patiënte of bij de familie. Van klaagster ontving verweerder op 17 november 2014 bericht waarin zij verwees naar de ingediende klacht. 6 Overwegingen van de Commissie 6.1 De Commissie wijst er allereerst op dat het bij de toetsing van het handelen van een SCEN-arts er om gaat om te beoordelen of de SCEN-arts bij het beroepsmatig handelen is gebleven binnen de grenzen van een redelijk bekwame beroepsuitoefening. 6

7 6.2 Aangaande het verwijt dat verweerder niet de regie had en klaagster niet tot steun was geweest overweegt de Commissie als volgt. Verweerder heeft klaagster ingelicht over zijn werkwijze om het verslag eerst als concept te leveren ter controle op feitelijke onjuistheden of onvolledigheid. Klaagster heeft dat achteraf vreemd ervaren (wist niet wat ze er mee moest) maar daarover niets aan verweerder medegedeeld, niet toen hij haar zijn werkwijze mededeelde en ook niet na ontvangst. Klaagster heeft laten weten dat dit haar tweede euthanasie was, waarmee verweerder mocht aannemen dat klaagsters ervaring beperkt zou zijn. Verweerder heeft bij de nabespreking na het bezoek aan de patiënte klaagster uitgebreid geïnformeerd over een aantal relevante aspecten rondom de uitvoering van een euthanasie. Klaagster heeft toen volgens verweerder gezegd: ik heb het al eens gedaan. Klaagster heeft dit ter zitting niet weersproken. Door deze uitspraak kon bij verweerder de indruk ontstaan dat klaagster zeker van haar zaak was. Klaagster heeft ter zitting aangegeven dat zij op meerdere momenten onzeker was en zich onder druk gezet voelde. Klaagster heeft dit echter niet met verweerder gedeeld maar steeds met anderen. De Commissie is van oordeel dat klaagster - juist door het contact met verweerder over haar ongenoegen en onzekerheden te vermijden - verweerder niet de mogelijkheid heeft geboden om de door klaagster verwachte steun te geven. 6.3 Klaagster stelt dat verweerder had toegezegd het consultatieverslag reeds de dag na het bezoek aan de patiënte te overleggen. Verweerder bestrijdt dat. Hij zou hebben gezegd: zo spoedig mogelijk. Voor de Commissie is het niet mogelijk om vast te stellen wat er werkelijk is afgesproken. Wel stelt de Commissie vast dat de beoogde uitvoeringsdatum vijftien dagen na het eerste contact - niet een spoedeisend karakter suggereert. 6.4 Verweerder heeft aangegeven dat, zeker achteraf gezien, het beter was geweest als hij naast het praktijknummer ook het privételefoonnummer van klaagster had gehad. Het was volgens hem beter geweest als hij daar direct om had gevraagd, mogelijk zelfs daarop had aangedrongen. De Commissie overweegt op dit punt dat de onderlinge bereikbaarheid (hetzij via , telefonisch of anderszins) een gedeelde verantwoordelijkheid is van partijen waarin een consultvrager een eigenstandige rol en verantwoordelijkheid heeft. In deze casus had de overdracht van belangrijke contactgegevens, zoals een mobiel telefoonnummer, zeker vanaf het eerste contact gekund. Juist op het moment dat het belang van bereikbaarheid voor klaagster het grootst was en waar zij merkte dat er in de communicatie wellicht iets aan schortte, had van klaagster verwacht mogen worden dat deze ook zelf alles in het werk zou stellen om bereikbaar te zijn. In de toelichting van Artikel 2 van de KNMG-richtlijn voor SCENartsen staat vermeld : De SCEN-arts en consultvrager maken goede en sluitende afspraken, ook over de onderlinge bereikbaarheid. Hier wordt derhalve nadrukkelijk ook een verantwoordelijkheid aan de consultvrager toebedeeld. 6.5 Vast staat dat verweerder het consultatieverslag op 27 oktober 2015, uur, per mail heeft verzonden aan klaagster. Het verslag is als bijlage zichtbaar op het afschrift van een van verweerder ontvangen mailbericht dat door klaagster aan de Commissie is overlegd bij het indienen van de klacht. Verweerder heeft bovendien nog - tevergeefs - geprobeerd klaagster te wijzen op de bijlage. Dat klaagster de bijlage heeft gemist is verweerder niet aan te rekenen. 7

8 6.6 Al het voorgaande overwegende concludeert de Commissie dat de klacht op het eerste klachtonderdeel ongegrond is. 6.7 Met betrekking tot het tweede klachtonderdeel, het veroorzaken van ernstige onrust bij patiënte, familie en verzorgenden (vrijwilligers) overweegt de Commissie als volgt. Toen op 29 oktober 2014, uur, klaagster verweerder liet weten dat zij het verslag niet had ontvangen heeft verweerder direct actie ondernomen en getracht klaagster telefonisch te bereiken om haar te wijzen op de bijlage bij zijn mail. Dat is niet gelukt, omdat de telefoon niet meer werd beantwoord. Klaagster drong in haar mail aan op zo spoedig mogelijke aflevering van het consultatieverslag. Verweerder heeft vervolgens zeker willen stellen dat klaagster het verslag alsnog zo snel mogelijk zou ontvangen en is naar het hospice gegaan om het verslag daar af te geven nadat hij klaagster hiervan per mailbericht op de hoogte had gesteld. Verweerder was van plan het verslag in bewaring te geven bij de leidinggevende van het hospice, maar deze adviseerde het verslag bij de patiënte achter te laten omdat anders het risico zou bestaan dat dit verloren zou raken. Verweerder heeft dat vervolgens gedaan. De Commissie is van oordeel dat verweerder, gezien de veronderstelde urgentie en de gebleken onbereikbaarheid van klaagster, redelijkerwijs niet anders had kunnen handelen. Dat verweerder het verslag bij de patiënte heeft achtergelaten is dan ook in deze concrete situatie niet verwijtbaar. Over de mogelijke onrust die is ontstaan, en dan vooral over het bestaan en aard ervan, lopen de meningen van partijen uiteen. Uit de stukken noch anderszins is de Commissie de onomstotelijkheid van de mogelijke onrust gebleken. 6.8 De Commissie oordeelt dat de SCEN-arts naar beste vermogen heeft gehandeld onder de gegeven omstandigheden en acht de klacht op dit onderdeel ongegrond. 6.9 Hoewel niet behorende tot de klacht wil de Commissie ten overvloede het volgende opmerken. Uit de door beide partijen overlegde stukken is het de commissie opgevallen dat de communicatie tussen klaagster en verweerder voornamelijk per mail verliep. Deze communicatie verliep niet altijd even overzichtelijk. Partijen reageerden op elkaar, maar gebruikten bij de beantwoording niet altijd het laatst ontvangen mailbericht. Ook werd het conceptverslag en het commentaar van klaagster daarop opgenomen in de tekst van de mailberichten. De Commissie geeft als aandachtspunt mee om het mailverkeer naar elkaar zorgvuldig in te richten zodat steeds duidelijk is wie waarop reageert. Daarnaast is het sterk aan te bevelen als al wordt overgegaan tot het maken van een conceptversie van een consultatieverslag, het aantal conceptversies tot een minimum te beperken, en dan - evenals eventuele reacties en latere versies - als apart document toe te voegen aan mailberichten, voorzien van een duidelijke naam- en versievermelding. Hierdoor zal de overzichtelijkheid van de onderlinge communicatie aan kwaliteit winnen Voorts merkt de Commissie eveneens ten overvloede op dat er vraagtekens kunnen worden gezet bij het betrekken van andere SCEN-artsen dan de dienstdoende SCEN-arts in een consultatieproces door betrokkenen, zoals in deze casus is gebleken. Dit kan namelijk ontregelend werken en op gespannen voet staat met de vertrouwelijkheid die in een dergelijk proces gehanteerd dient te worden. SCEN-artsen zouden zich zorgvuldig moeten beraden of zij zich in een dergelijke situatie niet beter afzijdig kunnen houden en ieder geval melden aan de formeel betrokken SCEN-arts dat een beroep op hen is gedaan. 8

9 7 Oordeel van de Commissie De Commissie oordeelt dat de klacht op beide onderdelen ongegrond is. De Commissie - bepaalt dat dit oordeel in geanonimiseerde vorm ter publicatie zal worden aangeboden aan Medisch Contact, het Tijdschrift voor Gezondheidsrecht en Gezondheidszorg Jurisprudentie met een verzoek om plaatsing. Aldus gegeven in raadkamer door: mr. M. Derraz (voorzitter), drs. C. de Graaf, drs. M. van der Grijn, drs. S. van der Meer en dr. ing. C.J. Ruissen, leden van de Klachtencommissie SCEN, in tegenwoordigheid van drs. R.H.J.M. Sanders, secretaris. de voorzitter: mr. M. Derraz de secretaris: drs. R.H.J.M. Sanders Utrecht, 22 april