Klachtencommissie SCEN

Transcriptie

1 Klachtencommissie SCEN Oordeel van 25 oktober 2016 naar aanleiding van de op 4 april 2016 ontvangen klacht van A, wonend te B C, wonend te D jegens E, SCEN-arts, gevestigd te F

2 1 De klacht Op 4 april 2016 heeft de Klachtencommissie SCEN (hierna: Commissie) het verzoek van klagers ontvangen haar oordeel uit te spreken over de vraag of de aangeklaagde SCENarts (hierna: verweerder) heeft gehandeld als een goed SCEN-arts bij het uitvoeren van zijn SCEN-werkzaamheden. Volgens klagers heeft verweerder op onjuiste gronden geweigerd een consultatie uit te voeren. 2 De loop van de procedure 2.1 De Commissie heeft op 4 april 2016 het klaagschrift - gedateerd 22 maart van klagers ontvangen. 2.2 Bij brief van 14 april 2016 heeft de Commissie verweerder in kennis gesteld van de klacht en hem in de gelegenheid gesteld daarop schriftelijk te reageren. 2.3 De Commissie ontving de schriftelijke reactie van verweerder, gedateerd 24 mei Per brief van 7 juli 2016 heeft de Commissie de consultvragend arts verzocht om haar visie op het gebeurde. Deze reageerde per brief van 30 juli De klacht werd behandeld ter zitting van 13 september 2016, alwaar zijn verschenen: A en C (hierna klagers ), vergezeld door de heer G, en E (hierna verweerder ). 3 De feiten Uit de door partijen overlegde bescheiden, de schriftelijke verklaring van de consultvragend arts en hetgeen ter zitting naar voren is gebracht en niet is weersproken, is het navolgende komen vast te staan. 3.1 Klagers zijn nabestaanden van de heer H, destijds wonend te I (hierna patiënt ). 3.2 Patiënt was al gedurende langere tijd ziek. In de zomer van 2015 werd voor de tweede maal de diagnose leukemie gesteld. Patiënt zag af van verdere behandeling en heeft in november 2015 zijn euthanasiewens voor het eerst - en vervolgens meerdere keren daarna - besproken met zijn huisarts. De huisarts begreep zijn wens en had aangegeven daaraan te willen meewerken. 3.3 Op 19 februari 2016 verergerde de toestand van de patiënt plotseling. Vanaf die dag werd de patiënt bedlegerig en werd zijn euthanasiewens actueel. Het toeval wilde dat de huisarts juist op vakantie was gegaan. De zorg voor de patiënt was overgenomen door een waarnemer, die al langere tijd als vaste waarnemer werkzaam was in de praktijk van de huisarts. De patiënt uitte zijn euthanasiewens aan de waarnemer op 24 februari De waarnemer nam contact op met verweerder met het verzoek om in afwachting van de terugkeer van de huisarts van de patiënt, na het weekeinde alvast een consultatie uit te voren. De waarnemer zou niet zelf de euthanasie uitvoeren. 2

3 3.4 Verweerder wilde de gevraagde consultatie niet uitvoeren omdat hij daarbij niet in gesprek kon gaan met de uitvoerder van de euthanasie. Zijn vaste werkwijze was dat hij pas een consultatie uitvoerde nadat hij met de uitvoerend arts had kunnen spreken. 3.5 Op 26 februari 2016 is gestart met palliatieve sedatie. De patiënt overleed op 27 februari Standpunt van klagers 4.1 Klagers verwijten verweerder dat deze weigerde een consultatie uit te voeren. Door zijn weigering was het niet mogelijk tegemoet te komen aan de wens van de patiënt om door toepassing van euthanasie te overlijden. 4.2 Ter nadere onderbouwing van deze klachten voeren klagers het volgende aan. 4.3 De patiënt was al langere tijd ziek. Nadat voor de tweede maal de diagnose leukemie was gesteld had hij besloten zich niet opnieuw te laten behandelen. De patiënt was erg gesteld op zijn zelfstandigheid en regie over zijn eigen leven. Daardoor uitte hij al tijdig de wens om thuis te willen sterven op een door hem zelf gekozen moment. De euthanasiewens van de patiënt werd in november 2015 voor het eerst besproken met de huisarts. Die begreep de wens van de patiënt en had bevestigd hieraan mee te zullen werken. 4.4 Tot 19 februari 2016 bleef de patiënt zelfstandig. Op die dag verslechterde zijn toestand plotseling en werd hij bedlegerig. De huisarts was juist op vakantie gegaan. Op 24 februari 2016 vroeg de patiënt aan de waarnemer om de aanvraag voor euthanasie in gang te zetten. Zijn wens was om op maandag 29 februari te sterven. Dat vond hij een mooie datum en dan zou ook de huisarts weer terug zijn van vakantie. 4.5 Op 25 februari 2016 vernamen klagers van de waarnemer dat verweerder geen consultatie wilde uitvoeren omdat de huisarts op vakantie was. Verweerder weigerde iets te doen totdat hij de huisarts persoonlijk zou spreken. Dat zou pas op zijn vroegst mogelijk zijn op maandag 29 februari, waardoor de aanvraag voor een consultatie ook pas op die dag zou kunnen worden gehonoreerd. Ondanks nader contact met de waarnemer en de praktijkgenoot van de huisarts bleef verweerder bij zijn weigering. Ook hebben klagers begrepen dat het voorstel om op maandagochtend 29 februari 2016 om negen uur een gesprek te plannen met de huisarts door verweerder werd afgewezen. 4.6 Op 26 februari hebben klagers de patiënt verteld dat zijn laatste wens, euthanasie, geen doorgang zou kunnen vinden op 29 februari. De waarnemer vertelde de patiënt dat die na 29 februari mogelijk te zwak zou zijn om een helder gesprek te voeren met een SCEN-arts. De patiënt kon toen niet anders dan kiezen voor palliatieve sedatie en overleed op 27 februari

4 5 Standpunt van verweerder 5.1 Verweerder had op 25 februari voor het eerst telefonisch contact met de waarnemer, die een consultatie aanvroeg. De waarnemer gaf al in het begin van het gesprek aan dat zij niet degene was die de euthanasie zou uitvoeren. Als SCEN-arts voelt verweerder zich gehouden zaken te doen met de beoogd uitvoerder. De waarnemer vertelde hem dat de patiënt het weekeinde waarschijnlijk niet zou halen, waarop verweerder zich afvroeg hoe je bij een patiënt in een dergelijke toestand dan een euthanasieverzoek zou hebben voor na het weekeinde. Verweerder heeft de waarnemer voorgesteld om palliatieve sedatie mee te nemen in haar overwegingen. Laatstgenoemde zag dat als een mogelijkheid. Verweerder heeft met de waarnemer besproken dat de (op vakantie zijnde) huisarts hem zou kunnen bellen. Op de vraag van de waarnemer of hij de consultatie zou verrichten als de huisarts hem hierover zou bellen heeft hij bevestigend geantwoord. Tot een concrete afspraak hierover is het echter niet gekomen. Ook heeft verweerder de waarnemer verteld dat zij eventueel de euthanasie zou kunnen uitvoeren. Dat wilde zij echter niet. Verweerder heeft aangeboden er voor te zorgen dat een consultatie zou kunnen worden uitgevoerd - door hemzelf of door een collega SCEN-arts - op maandagochtend, na terugkeer van de huisarts. 5.2 Op 25 februari 2016 werd verweerder tijdens zijn spreekuur telefonisch benaderd door de praktijkgenoot van de huisarts. Het gesprek liep vanwege het tijdstip en de door verweerder ervaren boosheid van de praktijkgenoot rommelig. De praktijkgenoot van de huisarts vroeg waarom verweerder geen consultatie wilde verrichten. Verweerder heeft zijn motieven toegelicht. Hoewel verweerder even de indruk kreeg dat de praktijkgenoot bereid zou zijn de euthanasie uit te voeren was diens antwoord op de directe vraag van verweerder Wil jij de euthanasie dan doen? : Neen. 5.3 Verweerder beschouwt het uitvoeren van een consultatie als meekijken over de schouder van de collega die de euthanasie uitvoert, het toetsen van het voorgenomen handelen en daardoor bijdragen aan een zorgvuldige besluitvorming van de collega. Het uitvoeren van een consultatie in een situatie waar geen arts is die bereid is de uitvoering van de euthanasie op zich te nemen beschouwt verweerder als een blanco cheque die hij niet wil uitschrijven. 5.4 Desgevraagd verklaart verweerder dat hij niet anders zou hebben gehandeld als de waarnemer hem had aangeboden het huisartsenjournaal vast op te sturen. Ook dan had hij eerst met een beoogd uitvoerder willen spreken om diens overwegingen te vernemen. Pas daarna zou hij de patiënt bezoeken. 5.5 Verweerder ziet terugkijkend een verzoek tot consultatie waarbij geen arts beschikbaar was die de euthanasie wilde uitvoeren en waarbij hem was verteld dat de patiënt het beoogde tijdstip van uitvoering hoogstwaarschijnlijk niet zou halen. Verweerder betreurt de verdrietige ervaring van patiënt en klagers. Terugkijkend kan verweerder zich voorstellen dat een bezoek van hem aan de patiënt had kunnen bijgedragen aan verlichting van de situatie. Daartoe zou hij zeker bereid zijn geweest. Verweerder heeft in het telefonisch contact met de praktijkgenoot van de huisarts begrepen dat de patiënt zeer ernstig ziek was en per se op maandagavond euthanasie wilde, maar hem is niet verteld over de emotionele nood bij de patiënt en diens naasten. 4

5 6 Verklaring van de waarnemer 6.1 Op 22 februari 2016 bezocht de waarnemer de patiënt en sprak met hem over zijn euthanasiewens. Op 24 februari bezocht zij de patiënt weer. Deze was inmiddels achteruit gegaan en vroeg opnieuw om euthanasie. Op beide momenten heeft de waarnemer met de patiënt besproken dat de euthanasie niet door haar zou worden uitgevoerd en dat deze, als het tot uitvoering zou komen, pas na de vakantie van de huisarts gepland kon worden. De waarnemer heeft toen beloofd om contact op te nemen met SCEN en te vragen of het proces alvast in gang kon worden gezet, zodat de euthanasie de week daarna zou plaatsvinden en we niet ingehaald zouden worden door de tijd. 6.2 Bij het contact met verweerder heeft de waarnemer laten weten dat zij niet zelf de euthanasie zou uitvoeren. Verweerder vertelde haar dat hij dan nu geen consultatie zou doen, omdat de uitvoerend arts het verzoek moest doen. Ook opperde verweerder dat er in de huidige situatie waarschijnlijk geen tijd meer was voor euthanasie. Hij dacht eerder aan palliatieve sedatie. 6.3 De waarnemer vond, samen met de praktijkgenoot van de huisarts, de beslissing van verweerder niet geheel invoelbaar, aangezien de patiënt regelmatig met de huisarts over zijn euthanasiewens had gesproken en de huisarts had aangegeven dat hij bereid was tot uitvoering. Toen verweerder bij zijn standpunt bleef heeft de praktijkgenoot van de huisarts een gesprek gevoerd met de patiënt en diens kinderen over palliatieve sedatie. Op 26 februari 2016 werd daarmee gestart en op 27 februari 2016 is de patiënt overleden. 7 Overwegingen van de Commissie 7.1 De Commissie wijst er allereerst op dat het bij de toetsing van het handelen van een SCEN-arts er om gaat om te beoordelen of de SCEN-arts bij het beroepsmatig handelen is gebleven binnen de grenzen van een redelijk bekwame beroepsuitoefening. 7.2 De Commissie constateert dat verweerder in zijn handelen steeds dezelfde werkwijze en volgorde van handelen hanteert en zich daarbij gesteund voelt door de KNMG-richtlijn voor SCEN-artsen Goede steun en consultatie bij euthanasie. De richtlijn beschrijft het handelen van de SCEN-arts in een bepaalde volgorde. Dat betekent naar de opvatting van de Commissie echter niet dat geen ruimte zou bestaan om in voorkomende situaties een andere volgorde te hanteren. De richtlijn als zodanig staat niet in de weg aan een andere volgorde van handelen dan verweerder gedaan heeft. 7.3 Verweerder heeft de Commissie ervan overtuigd dat in de gegeven omstandigheden het voorafgaand gesprek met de beoogd uitvoerder voor hem zodanig essentieel was om zijn taak als SCEN-arts op zorgvuldige wijze uit te oefenen dat hij niet eerst het gesprek met de patiënt kon voeren, zeker niet omdat een gesprek met de beoogd uitvoerder nog dagen op zich zou laten wachten. 7.4 Over contact opnemen door de (met vakantie zijnde) huisarts met verweerder is in diens gesprek met de waarnemer wel gesproken, maar duidelijke afspraken zijn 5

6 daarover niet gemaakt. De Commissie is van mening dat het niet aan verweerder was om het contact te leggen. 7.5 Bereidheid van de waarnemer of de praktijkgenoot van de huisarts tot uitvoering van de euthanasie zou tot een andere situatie hebben geleid. Volgens verweerder was die er niet en van het tegendeel is uit de stukken of ter zitting niet gebleken. 7.6 Op grond van het voorgaande constateert de Commissie dat verweerder heeft gehandeld binnen de grenzen van een redelijk bekwame beroepsuitoefening als SCENarts en oordeelt de klacht ongegrond. 7.7 Tot slot wil de Commissie opmerken dat het handelen van verweerder, hoewel passend binnen de grenzen van een redelijk bekwame beroepsuitoefening, wel beter had gekund. Door toch een bezoek aan de patiënt te brengen had verweerder de onzekere en gespannen situatie voor de patiënt en diens familie kunnen verlichten. 6

7 8 Oordeel van de Commissie De Commissie oordeelt dat de klacht ongegrond is. De Commissie - bepaalt dat dit oordeel in geanonimiseerde vorm ter publicatie zal worden aangeboden aan Medisch Contact, het Tijdschrift voor Gezondheidsrecht en Gezondheidszorg Jurisprudentie. Aldus gegeven in raadkamer door: prof. mr. J. Legemaate, drs. J.P.H.M. Creemers, drs. M. van der Grijn, dr. ing. C.J. Ruissen en drs. B.J.P. Vis-Janssens de Varebeke, leden van de Klachtencommissie SCEN, in tegenwoordigheid van drs. R.H.J.M. Sanders, secretaris. de voorzitter: prof. mr. J. Legemaate de secretaris: drs. R.H.J.M. Sanders Utrecht, 25 oktober