RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Kwaliteitsonderzoek (KO) osg DE HOGEBERG afdeling VMBO-B TE DEN BURG (TEXEL)

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek (KO) osg DE HOGEBERG afdeling VMBO-B TE DEN BURG (TEXEL) Plaats: Den Burg, gemeente Texel BRIN-nummer: 16KP-0 Hummingbirdnummer: Onderzoek uitgevoerd op: 29 november 2012 Conceptrapport verzonden op: 17 januari 2013 Rapport vastgesteld te UTRECHT op: 15 april 2013 Reproductie van het rapport zonder toestemming van de inspectie of de school/instelling vindt niet plaats anders dan in zijn volledige vorm.

2 H /4 Pagina 2 van 10 Documentnr.

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 29 november 2012 een onderzoek uitgevoerd op de osg De Hogeberg, afdeling vmbo-basis te Den Burg om na te gaan in hoeverre er sprake is van mogelijke tekortkomingen in of grote risico s bij de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De inspectie heeft in het voorjaar van 2012 voor de osg De Hogeberg, afdeling vmbo-basis, te Den Burg (Texel) een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten van de afdeling vmbo-basis onvoldoende zijn. In het bestuursgesprek op 27 september 2012 zijn de risico s besproken voor vmbo-basis en in dat gesprek is afgesproken in het najaar 2012 een kwaliteitsonderzoek bij de afdeling vmbobasis uit te voeren Onderzoeksopzet In dit onderzoek zijn de kwaliteitsaspecten van het waarderingskader onderzocht, waarbij - naast alle normindicatoren, de opbrengsten en de kwaliteitszorg - enkele indicatoren van het onderwijsleerproces wat uitgebreider en diepgaander zijn onderzocht. Naast deze kwaliteitsaspecten heeft de inspectie tevens een aantal wettelijke aspecten onderzocht. Dit Rapport van Bevindingen is gebaseerd op : Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Onderzoek op locatie, waarbij - schooldocumenten zijn bestudeerd; - de onderwijspraktijk is geobserveerd; - gesprekken met de directie, de zorgcoördinator, de leerlingen en met docenten van de afdeling vmbo-basis zijn gevoerd. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie, de teamleiders en het bevoegd gezag (de burgemeester en de wethouder onderwijs van de gemeente Texel). Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek gebaseerd op het Toezichtkader 2011 Voortgezet Onderwijs, alsmede de werkinstructie Actief burgerschap en sociale integratie (febr. 2008). Deze documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 zijn de bevindingen uit het onderzoek op het gebied van de onderwijskwaliteit en de wettelijke voorschriften weergegeven. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin tekortkomingen worden toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. H /4 Pagina 3 van 10 Documentnr.

4 2. BEVINDINGEN KO BIJ osg DE HOGEBERG AFDELING VMBO-B 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. De inspectie heeft daarnaast onderzocht of wordt voldaan aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Bij wet- en regelgeving is in de waardering tot uitdrukking gebracht of de school wel (ja) of niet (nee) voldoet aan de genoemde wettelijke vereisten. Resultaten 1.1 * De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2 * De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-b 1.3 * De leerlingen van de opleiding vmbo-b behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. 1.4 * Bij de opleiding vmbo-b zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. Leerstofaanbod 2.1 * De aangeboden leerinhouden in de onderbouw voldoen aan de wettelijke vereisten. 2.2 * De aangeboden leerinhouden in de bovenbouw zijn dekkend voor de examenprogramma s. 2.3 * De school met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen heeft bij alle vakken een aanbod aan leerinhouden dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen. 5 H /4 Pagina 4 van 10 Documentnr.

5 Tijd 3.1 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. 3.2 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen is beperkt. 3.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Schoolklimaat 4.4 * De school heeft inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. 4.7 * Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. 4.8 * De mentoren stimuleren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen De leerlingen worden aangesproken en gestimuleerd door het pedagogisch handelen van de leraar. Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Afstemming 6.1 De aangeboden leerinhouden maken afstemming mogelijk op de onderwijsbehoeften van de individuele leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. H /4 Pagina 5 van 10 Documentnr.

6 Zorg 8.1 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school tijdig de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.2 * De school voert de zorg planmatig uit. Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school waarborgt de kwaliteit van het schoolexamen en van andere toetsinstrumenten. Wet- en regelgeving Ja*) Nee N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WVO N art. 24a en 24c). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WVO J art. 24 en 24c). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de J verplichte onderdelen (WVO art. 10h). N4 Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en beide voldoen inhoudelijk aan de wettelijke vereisten J (Eindexamenbesluit art. 31). N5 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WVO art. 10, J lid 2; 10b, lid 2; 10d, lid 2; 10f, lid 3a; 11c, lid 1b; 12, lid 5). *) Bij de indicatoren N2 tot en met N4 wordt het oordeel J (Ja) gegeven als het betreffende document door de inspectie is ontvangen. De inhoud van deze documenten is niet getoetst aan de wettelijke vereisten. H /4 Pagina 6 van 10 Documentnr.

7 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De onderwijskwaliteit van de afdeling vmbo-b van de osg De Hogeberg te Den Burg is onvoldoende, omdat uit dit onderzoek is gebleken dat de opbrengsten van deze afdeling onvoldoende zijn. Uit dit onderzoek is tevens gebleken dat een normindicator van het onderwijsleerproces onvoldoende is en dat er meerderde indicatoren van het onderwijsleerproces eveneens onvoldoende zijn beoordeeld. Andere aspecten van de onderwijskwaliteit, zoals het aanbod, het schoolklimaat, de zorg en begeleiding en de kwaliteitszorg zijn in hoofdlijnen voldoende. Wel zijn er enkele indicatoren die nog verbetering behoeven. De school leeft de wet- en regelgeving op alle onderzochte punten na, behalve ten aanzien van de vermelding van het vrijwillige karakter van alle aan ouders gevraagde bijdragen (art. 24a WVO). Toelichting Opbrengsten Twee van de vier indicatoren van de opbrengsten zijn onvoldoende. Dit betreft het rendement van de onderbouw en het rendement van de bovenbouw. Het rendement van de onderbouw, dat wordt berekend over alle afdelingen gezamenlijk, is al sinds 2008 onvoldoende. De oorzaken van deze onvoldoende beoordeling kunnen onder meer worden gevonden in de volgende omstandigheden: a) Uit de opbrengstenkaart van 2012 blijkt dat relatief veel leerlingen (ca. 39%) die in het derde leerjaar van de vmbo-b opleiding zitten een advies van de basisschool hebben dat hoger is dan vmbo-b, namelijk vmbo-k. Daarnaast heeft eveneens 39% een gemengd vmbo-b/k advies.; dat betekent dat meer dan driekwart van de leerlingen op een voor hen te lage opleiding zitten. Dit wordt bevestigd door de examenresultaten die de leerlingen van deze afdeling jaarlijks scoren. Bij de opleiding vmbo-kader heeft 30-35% een advies dat hoger is dan vmbo-kader. b) De basisscholen gaven tot vorig jaar meestal dubbele of (te) brede adviezen (zoals vmbo b/k) aan hun leerlingen. Meestal betekent dit dat de leerling dan het niveau heeft van de laagst genoemde opleiding. Door de rekensystematiek van de inspectie werkt dit negatief door in het onderbouwrendement. De school heeft maatregelen genomen om op de wat langere termijn - het rendement van de onderbouw te verbeteren, zoals een aanscherping van de determinatie, de plaatsing en van de bevorderingsregels. Ook zijn er afspraken gemaakt met het basisonderwijs om minder dubbele adviezen te geven. Als de school het rendement van de onderbouw daadwerkelijk op een voldoende niveau wil brengen is het -naar de mening van de inspectie- noodzakelijk om met name de leerlingen van het derde leerjaar te plaatsen conform de adviezen van de basisschool en niet daaronder. Het rendement bovenbouw is onvoldoende omdat er een hoge uitstroom van leerlingen in het derde en vierde leerjaar plaatsvindt. Zo verliet 9% (twee leerlingen) de school zonder diploma in 2010, De school geeft aan dat ze ook in de bovenbouw met relatief kleine groepen te maken hebben waardoor de percentages al snel een vertekend beeld kunnen geven. Daarom beoordeelt de inspectie het rendement van de bovenbouw niet over één jaar maar over drie leerjaren. In het derde leerjaar zijn de afgelopen twee jaar eveneens relatief veel leerlingen blijven zitten. H /4 Pagina 7 van 10 Documentnr.

8 De CE-cijfers liggen ruim op het landelijk gemiddelde, hetgeen begrijpelijk is als het merendeel van de leerlingen een advies heeft dat hoger is dan het niveau van de opleiding waarop zij zitten. Wel is er voor Nederlands een dalende trend waarneembaar. Duits, economie en biologie doen het aanzienlijk beter dan landelijk gemiddeld. Van de beroepsvoorbereidende vakken scoort metaaltechniek op het CE onvoldoende. Het verschil SE-CE ligt met 0,2 punt verschil al jaren ruim onder de norm van 0,5 punt. De school heeft geen scherpe analyse overlegd om de tegenvallende rendementsgegevens in de bovenbouw te verklaren. De inspectie constateert dat ondanks hun hogere advies de school niet in staat is om deze leerlingen binnen de daarvoor gestelde termijn hun diploma te laten halen. Een mogelijke verklaring kan zijn dat leerlingen te weinig in het onderwijs uitgedaagd en gemotiveerd worden om binnen de normale cursusduur het diploma te halen. De motivatieproblematiek wordt door de schoolleiding wel erkend. De school kiest om aparte LWOO klassen te formeren. Dat betekent kleine groepen maar ook een stapeling van gedrags-leerproblemen in deze klassen. De mogelijkheid bestaat dat door de aanwezige onrust in met name deze klassen het leren enigszins op de achtergrond raakt waardoor prestaties tegenvallen. Kwaliteitszorg De school heeft vanaf september 2011 op de vmbo-basis-afdeling een aantal verbeteracties uitgevoerd, waardoor de bewustwording over het belang van goede opbrengsten onder de docenten, ook onder vmbo-b docenten is toegenomen. Uit de gesprekken die de inspectie gevoerd heeft blijkt echter dat niet alle docenten opbrengstgericht werken. Het draagvlak onder de docenten van de vmbo-basis afdeling om opbrengstgericht te werken en meer de focus op de resultaten te leggen kan vergroot worden. Daarnaast heeft de inspectie geconstateerd dat vanuit de schoolleiding de teams, ook in het vmbo-basis, beter worden aangestuurd dan voorheen, zodat -via het maken van afsprakenzicht wordt gehouden op de resultaten. Maatregelen die de school heeft genomen en die op de langere termijn tot positieve effecten hebben geleid, zijn o.a. het aanscherpen van de determinatie en de overgangsnormen. De evaluatie en borging van de kwaliteit van het onderwijsleerproces is nog onvoldoende. De docenten zijn het wel eens over wat de kenmerken van een goede les moeten zijn, maar dat wordt in de praktijk nog niet door een ieder zo uitgevoerd. Momenteel vindt er nog nauwelijks collegiaal lesbezoek plaats. Onderwijsleerproces De inspectie waardeert de meeste onderzochte indicatoren van het onderwijsleerproces, de basisaspecten van het pedagogisch-didactisch handelen en de zorg en begeleiding, als voldoende. Bij de lessen van de afdeling vmbo-basis heeft de inspectie verschillende onderwijsconcepten in werking gezien. Docenten geven hierbij aan dat er nog geen sprake is van een gedragen en uitgesproken onderwijsvisie voor het hele vmbo-b. In de onderbouw wordt gewerkt op leerpleinen en wordt er competentiegericht en vraaggestuurd gewerkt aan de hand van studiewijzers. In de bovenbouw wordt er in de praktijklokalen voortgebouwd op het concept van de leerpleinen van de onderbouw. Daarnaast worden de avo vakken in reguliere leslokalen gegeven en vindt er hoofdzakelijk traditioneel klassikaal onderwijs plaats. Leerlingen gedragen zich hier als onderwijsconsumenten. Bij deze aanpak ondervinden docenten vaak ordeproblemen. H /4 Pagina 8 van 10 Documentnr.

9 Bij het lesbezoek bleek dat de effectiviteit van de les, met name bij de avo vakken in te veel gevallen te wensen overlaat. Een aantal docenten heeft moeite met het klassenmanagement, en zorgen er niet voor dat alle leerlingen actief bij de les zijn betrokken. De heterogeniteit van het niveau van de leerlingen in de klas vereist dat de docenten duidelijk rekening houden met de verschillen tussen de leerlingen. De inspectie constateerde dat dit te weinig gebeurt, zowel bij het geven van uitleg als bij de verwerkingsopdrachten in de reguliere lessen. De verwerking is zowel op het leerplein als in de praktijklokalen al wel meer afgestemd op de behoeften van de leerlingen. De inspectie heeft mooie voorbeelden van lessen op het leerplein gezien. In de avo lessen is echter sprake van onrust bij de afdeling vmbo-b : leerlingen van de afdeling vmbo-b vertonen ontevreden gedrag. Tijdens het inspectiebezoek werden deze leerlingen nauwelijks op dit gedrag aangesproken. De zorg, zowel wat betreft de sociaal emotionele ondersteuning als wel de zorg op leergebied is goed geregeld. De school organiseert een aantal extra begeleidingsuren voor leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben. De school heeft goed zicht op de sociale problematiek waar deze leerlingen mee te maken hebben en zorgt voor adequate ondersteuning. Het schoolklimaat wordt door leerlingen en docenten als veilig ervaren. Toch heeft een aantal leerlingen in gesprekken met de inspectie aangegeven zich niet gekend en erkend te voelen door de docenten. Het zelfbeeld van deze leerlingen (" och, we zijn maar het onderste van het onderste ) overheerste in deze gesprekken. De inspectie vindt dit een signaal en constateert dat het schoolklimaat voor een deel van de leerlingen voor verbetering vatbaar is. Ze heeft daarom indicator 4.11 met een onvoldoende beoordeeld. Leerlingen beoordelen in de gesprekken met de inspecteurs de school op dit punt met een laag cijfer. In het aanbod heeft de school ervoor gezorgd dat er zowel voor rekenen als voor taal er voor leerlingen die dat nodig hebben extra ondersteuning gegeven wordt. Zo werkt ze met genormeerde toetsen voor rekenen en Nederlands en wordt er op maat de nodige zorg verleend. Voor rekenen is dit al verder planmatig uitgewerkt en voor Nederlands is de school bezig dit eveneens in de schoolpraktijk te implementeren. Een samenhangend plan van aanpak voor de bestrijding van taal - en rekenachterstanden is nog in ontwikkeling. Onderwijstijd De inspectie beschouwt de onderwijstijd niet alleen als een wettelijke verplichting, maar ook als een kwaliteitsaspect. Uit de verantwoording van de school blijkt dat de school voor alle leerjaren en klassen voldoende tijd heeft geprogrammeerd en gerealiseerd. Maar de incidentele lesuitval door ziekte of vergaderingen was in het afgelopen cursusjaar met name bij een flink aantal klassen in de eerste drie leerjaren boven de norm van 5% die de inspectie hiervoor hanteert. Om die reden is indicator 3.1 als onvoldoende beoordeeld. Naleving De schoolgids voldoet niet aan de vereisten van artikel 24a WVO, omdat uit de tekst over de aan ouders gevraagde bijdragen voor schoolkosten niet expliciet blijkt dat deze gevraagde bijdragen vrijwillig zijn. Ouders dienen een keuze te kunnen maken uit de aangeboden extra voorzieningen. De schoolheeft toegezegd de teksten over de aan ouders gevraagde bijdragen voor schoolkosten op haar website aan te passen vóór 1 januari H /4 Pagina 9 van 10 Documentnr.

10 3. TOEZICHTARRANGEMENT Op grond van de bevindingen van dit onderzoek kent de Inspectie van het Onderwijs aan de vmbo-b afdeling van de osg De Hogeberg te Den Burg het aangepaste arrangement toe. Dit betekent dat de inspectie na de vaststelling van dit rapport- de afdeling vmbo-basis onder intensief toezicht stelt. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de opbrengsten bij publicatie van de opbrengstenkaart 2014 weer van voldoende niveau dienen te zijn. Hieraan voorafgaand voert de inspectie een tussentijds kwaliteitsonderzoek (TKO) uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Verder maakt de inspectie nadere afspraken met het bevoegd gezag over de voortgang van de verbeteractiviteiten en de te bereiken tussenresultaten. Deze afspraken legt de inspectie vast in een toezichtplan. H /4 Pagina 10 van 10 Documentnr.