Raadsvoorstel Raadsvoorstel Vervolgproces opstellen ruimtelijk afwegingskader voor grootschalige opwek van duurzame energie Raadsvoorstel

Transcriptie

1 Raadsvoorstel Raadsvoorstel Vervolgproces opstellen ruimtelijk afwegingskader voor grootschalige opwek van duurzame energie Raadsvoorstel Registratienummer: 19INT00532 Onderwerp: Vervolgproces opstellen ruimtelijk afwegingskader voor grootschalige opwek van duurzame energie Portefeuillehouder: wethouder O.G. van Leeuwen Te nemen besluit: Instemmen met het voorgestelde vervolgproces voor het opstellen van een ruimtelijk afwegingskader voor grootschalige opwek van duurzame energie. Waarom dit voorstel? Als gemeente Montferland hebben we de doelstelling om in 2030 energieneutraal te zijn. In 2016 heeft de AGEM bekeken welke mix aan energiebesparing en opwek van duurzame energie in 2030 nodig is en wat deze mix voor Montferland zou kunnen zijn, namelijk: 20% besparing op elektriciteit van woningen en bedrijven o NB: opgewekte zonne-energie op particuliere daken wordt toegekend aan de besparingsdoelstelling elektriciteit 55% besparing op gas van woningen en bedrijven 15 windturbines (inclusief 2 bestaande windturbines Netterden-Azewijn) 101 zonnestroominstallaties op bedrijfsdaken 44 ha zonneparken (veldopstellingen) 7 biomassacentrales (zowel voor opwek warmte als elektriciteit) 4 bio-vergistingsinstallaties met een output van 10 mln m 3 Toelichting op de mogelijke energiemix In de berekening is gekeken naar het toekomstige energieverbruik in 2030 (zowel elektriciteit als warmte), waarbij bijvoorbeeld ook de verwachte toename in elektriciteit voor de omschakeling naar elektrisch verwarmen is meegenomen. Mobiliteit zit niet in de doelstelling 2030 energieneutraal en is dus ook niet meegenomen in de berekening van de mogelijke energiemix. Daarnaast ontwikkelt de techniek zich de komende jaren verder, waardoor het in de toekomst wellicht mogelijk is om met een kleiner ruimtebeslag de benodigde energie duurzaam op te wekken. Momenteel zijn er twee bewezen technieken waarmee duurzame energie grootschalig kan worden opgewekt en de toekomstige elektriciteitsbehoefte mee kan worden ingevuld, namelijk windenergie en zonne-energie. Uit de mogelijke energiemix komt naar voren dat naast het realiseren van een forse besparing en het volleggen van bedrijfsdaken er nog 15 windturbines en 44 ha zonnepark nodig zijn om de elektriciteitsbehoefte van 2030 volledig energieneutraal in te vullen. Het ruimtelijk afwegingskader De vraag is: waar en op welke wijze krijgen windmolens en zonnevelden een plek in de gemeente? Een ruimtelijk afwegingskader geeft hier antwoord op en maakt voor alle betrokken partijen

2 (gemeente, inwoners, initiatiefnemers) duidelijk op welke plek en onder welke voorwaarden de opwek van duurzame energie middels windenergie en zonne-energie mogelijk is in de gemeente Montferland. Wij zijn in juni 2018 (intern) gestart met het traject Ruimte voor Duurzame Energie om toe te werken naar een ruimtelijk afwegingskader. Dit raadsvoorstel betreft een tussenstap in het traject waarmee wordt beoogd om u enerzijds te informeren over de huidige stand van zaken en daarnaast te vragen om in te stemmen met het voorgestelde vervolgproces. Met de voorgestelde stappen wordt toegewerkt naar een ruimtelijk afwegingskader dat in een later stadium door de gemeenteraad kan worden vastgesteld. Het kader zal zijn vertaling vinden in de Omgevingsvisie. Wat is het effect? Het ruimtelijk afwegingskader heeft als doel om te zorgen voor een juiste ruimtelijke en maatschappelijke inpassing van grootschalige opwek van duurzame energie (wind en zon) in het landschap. Met het kader heeft de gemeente een duidelijk handelingsperspectief voor het beoordelen van toekomstige initiatieven van duurzame energieopwekking. Ook nodigt het kader de markt en omgeving uit om projecten aan te dragen die binnen de vastgestelde voorwaarden van het kader gerealiseerd kunnen worden. Op deze manier kan een versnelling worden aangebracht bij het realiseren van de doelstelling om in 2030 energieneutraal te zijn. Het college beoogt met de voorgestelde vervolgstappen een gedragen ruimtelijk afwegingskader op te leveren dat houvast biedt bij het toetsen van toekomstige zon- dan wel windprojecten in de gemeente. Wat zijn de argumenten? Traject Ruimte voor Duurzame Energie proces tot nu toe Het traject is in november 2018 geïntroduceerd aan gemeenteraads- en commissieleden middels een discussieavond. De gehele gemeenteraad is middels een raadsbrief op 22 november 2018 geïnformeerd over de resultaten van de discussieavond en het beoogde vervolgtraject. In dit raadsvoorstel wordt onder andere een terugkoppeling gegeven van de verschillende stappen die tot nu toe zijn gezet. 1. Onderzoek wettelijke belemmeringen In oktober 2018 werd gestart met een onderzoek naar wettelijke belemmeringen voor wind, zon en biomassa in de gemeente Montferland. Bij wettelijke belemmeringen moet u denken aan geluidsnormen, natuurbeleid en veiligheidsafstanden tot bestaande infrastructuren. Dit onderzoek resulteerde in een kaart met gebieden waar zonne-energie en windenergie niet op voorhand zijn uit te sluiten. Het onderzoek doet echter geen uitspraak over de wenselijkheid of inpasbaarheid. De resulterende rapportage inclusief kaart is toegevoegd als bijlage en vormde één van de uitgangspunten bij het organiseren van discussieavonden met gemeenteraads- en commissieleden en met inwoners en stakeholders. NB: bij het vaststellen van de Uitvoeringsagenda Montferland Energieneutraal heeft de gemeenteraad aangegeven om het onderzoek naar inzet van biomassa vooralsnog buiten beschouwing te laten. Voor het ruimtelijk afwegingskader is de focus daardoor komen te liggen op wind en zon. 2. Discussieavond gemeenteraads- en commissieleden Op 15 november 2018 is een bijeenkomst geweest voor alle raads- en commissieleden. Tijdens deze bijeenkomst is een aantal stellingen gepresenteerd waarbij aanwezigen konden aangeven of ze het eens of oneens waren. Vervolgens is gesproken en gediscussieerd over deze stellingen. Aan het eind van de avond hebben wij geconcludeerd dat over de rol van de gemeenteraad en het betrekken van

3 onze inwoners verschillende ideeën bestonden. Deze zijn meegenomen bij het verder bepalen van een aanpak voor het betrekken van inwoners. 3. Startbijeenkomst bewoners Op 11 december 2018 vond een startbijeenkomst plaats voor het betrekken van onze inwoners bij de totstandkoming van het ruimtelijk afwegingskader, gevolgd door discussieavonden in januari en februari. Weerman Gerrit Hiemstra was een van de sprekers tijdens de startbijeenkomst en vertelde over de wereldwijde klimaatverandering en de invloed die dit heeft op ons leven. Daarnaast presenteerde wethouder van Leeuwen hoe het traject er qua proces en planning uit zou gaan zien en welke rol daarin is weggelegd voor bewoners en voor de gemeente zelf. Afsluitend vond er een informatiemarkt plaats waar o.a. het verduursaam energieloket, de Achterhoekse Groene Energiemaatschappij en de Energiecoöperatie Montferland Klimaatneutraal informatie verstrekten. Ook werden de resultaten uit het onderzoek naar wettelijke belemmeringen gepresenteerd en bediscussieerd. De gehoorde vragen en opmerkingen zijn gebruikt om het programma van de discussieavonden in januari en februari vorm te geven. 4. Discussieavonden bewoners Vanwege de grote belangstelling zijn er uiteindelijk niet twee, maar vier discussieavonden georgaiseerd: 7 jauari i Beek, 9 jauari i Zedda, 7 feruari i s-heerenberg en 19 februari in Didam. Tijdens deze avonden stonden twee vragen centraal, namelijk: 1. Waar liggen in de gemeente Montferland mogelijkheden voor zon en wind? 2. Welke voorwaarden zijn daarbij belangrijk? Na een plenaire introductie konden bewoners hun vragen stellen. Al deze vragen zijn genoteerd en worden naar verwachting in maart teruggekoppeld aan alle deelnemers en geïnteresseerden. Door middel van groepsdiscussies en het spelen van de Challenge Montferland Energieneutraal 2030 werden per groep keuzes gemaakt met betrekking tot de geschiktheid van bepaalde gebieden/locaties voor windenergie en zonne-energie. De kaart met wettelijke belemmeringen werd hierbij als uitgangspunt gehanteerd. De deelnemers werd gevraagd waarom zij voor bepaalde locaties kozen. Op deze manier kwam naar voren welke argumenten een rol spelen en wat de achterliggende gedachten en wensen zijn. Zo kozen sommige mensen ervoor om windmolens te clusteren, zodat een kleiner gebied wordt aangetast, terwijl anderen ze spreidden over de verschillende kernen, zodat de lasten worden verdeeld. Deze achterliggende argumentaties kunnen worden meegenomen in de nog te maken afwegingen. Daarnaast konden bewoners aangeven welke voorwaarden zij belangrijk vinden bij het ontwikkelen van wind- of zonprojecten in de gemeente. Daarbij kwamen bijvoorbeeld landschappelijke inpassing, financiële compensatie en zo min mogelijk overlast naar voren. Elke avond werd afgesloten met een plenaire terugkoppeling van de bevindingen en argumentaties per groep. Ook deze bevindingen kunnen worden meegenomen in de nog te maken afwegingen. De opgehaalde input van alle avonden tezamen zijn vervolgens samengevat tot één participatieverslag welke als bijlage is toegevoegd. In dit verslag staan ook alle opgehaalde vragen, inclusief beantwoording. Het participatieverslag is een waardevol document dat als één van de uitgangspunten zal dienen bij het opstellen van het ruimtelijk afwegingskader. Daarbij moet worden

4 opgemerkt dat niet alle meningen en argumenten tot uiting kunnen en zullen komen in het uiteindelijke afwegingskader. De gemeenteraad zal deze zorgvuldig moeten afwegen. Ook kan met een opkomst van ca deelnemers per avond niet gesproken worden van een representatieve afspiegeling van de Montferlandse samenleving. Echter, door tijdens de discussieavonden in groepen te werken, werd er meer diepgang gecreëerd en konden de argumenten per groep goed worden opgehaald. Gevolg van deze keuze was dat er een maximum aantal deelnemers per avond moest worden gehandhaafd om de uitvoering ook behapbaar te houden. Vanwege de grote belangstelling is het aantal discussieavonden gedurende het proces uitgebreid van twee naar vier. Daarnaast werd er in plaats van representativiteit gestreefd naar het bereiken van het saturatie-effect: het moment wanneer er geen nieuwe informatie meer verkregen wordt over de relevante onderwerpen. Er werd geconstateerd dat er zich bij de vierde avond vrijwel geen nieuwe arguete e/of theas eer aadiede die als iput kode worde igeraht voor het ruimtelijk afwegingskader. Met het afsluiten van de discussieavonden is de fase van het aanleveren van wensen en ideeën door inwoners en stakeholders vooralsnog afgerond. Inwoners krijgen nog de mogelijkheid om in te spreken op het moment dat het kader in behandeling wordt genomen door de gemeenteraad. Daarnaast worden in het voorgestelde vervolgtraject extra stappen genomen om inwoners te betrekken bij de totstandkoming van het kader alvorens deze door de gemeenteraad wordt behandeld. 5. Landschappelijke analyse Synchroon aan de discussieavonden voerde het adviesbureau in februari 2019 een landschappelijke analyse uit waarbij is gekeken naar de landschappelijke en cultuurhistorische waarden van de verschillende gebieden binnen de gemeente Montferland. Zodoende is inzicht verkregen in de landschappelijke draagkracht van deze gebieden voor grootschalige duurzame energie opwek middels wind- en zonne-energie. De rapportage is toegevoegd als bijlage. Traject Ruimte voor Duurzame Energie voorstel voor vervolg 1. Opstellen conceptversie van het ruimtelijk afwegingskader. De resultaten en input van de volgende bouwstenen zullen worden gebruikt bij het opstellen van een eerste conceptversie van het ruimtelijk afwegingskader. Elke bouwsteen geeft antwoord op één of meerdere specifieke vragen. Onderzoek naar wettelijke belemmeringen; o Waar in de gemeente Montferland zijn zonne-energie en windenergie niet op voorhand uit te sluiten? Discussieavonden met inwoners; o Waar ziet u in de gemeente Montferland mogelijkheden voor zonne-energie en windenergie? o Wetende dat er windturbines en zonnevelden in de gemeente komen, wat vindt u dan belangrijk? Landschappelijke analyse. o In welke gebieden in de gemeente is landschappelijke draagkracht voor zonneenergie en windenergie? Het onderzoek naar de wettelijke belemmeringen biedt de harde ruimtelijke kaders en vormt daarmee de basis van het ruimtelijk afwegingskader. De maatschappelijke dialoog met de inwoners en de landschappelijke analyse voegen daar kwalitatieve waarderingen aan toe. De landschappelijke

5 analyse geeft op basis van het Bestemmingsplan Buitengebied en andere beleidsplannen een vrij eenduidig inzicht in de landschappelijke draagkracht voor zonne- en windenergie van de verschillende landschappen in de gemeente. De resultaten van de maatschappelijke dialoog uit het participatieverslag zijn minder eenduidig: inwoners verschillen nu eenmaal van mening over plaatsing van windmolens en zonnevelden en de daaraan te stellen voorwaarden. Het gemeentebestuur zal hierin, op voorstel van het college, integrale afwegingen maken, waarbij het behalen van de energiedoelstellingen, ruimtelijke kwaliteit en maatschappelijke betrokkenheid in onderlinge samenhang moeten worden gewogen. In deze afwegingen komen minimaal de volgende zaken terug: Behalen van de gemeentelijke energiedoelstellingen; Spreiding versus clustering van duurzame opwek van energie; Landschappelijke inpassing; o Lijnopstellingen voor windmolens; o Plaatsing van windmolens langs of nabij infrastructuur en industrie; o Plaatsing van windmolens bij bestaande of geplande windparken; o Maximaal voorkomen of beperken van hinder voor inwoners en natuur; o Maximaal aantal ha zonnevelden in verschillende landschappen; o Gebiedseigen afscherming voor zonnevelden. Voorwaarden op het gebied van participatie; o Procesparticipatie; Betrokkenheid bij projecten; Communicatie over projecten. o Projectparticipatie; Lokaal (mede-)eigendom; Fondsvorming; Individueel financieel profijt. Het resultaat van deze stap is een eerste, voorzichtige versie van het ruimtelijk afwegingskader gebaseerd op de eerder genoemde bouwstenen. Hierin staat: Een keuze of prioritering van kansrijke gebieden voor zonne-energie en windenergie in de gemeente Montferland; Een overzicht van mogelijk te stellen voorwaarden bij het ontwikkelen van zonne-energie en windenergie in de gemeente gebaseerd op de tot dan toe opgehaalde input. Gezien de tussentijdse resultaten uit o.a. het onderzoek naar wettelijke belemmeringen is het waarschijnlijk dat het aantal kansrijke gebieden voor windenergie beduidend minder zal zijn dan voor zonne-energie. Daarnaast werden tijdens de discussieavonden vooral de te stellen voorwaarden rondom windenergie veelvuldig besproken. Beide punten zullen worden meegenomen bij het bepalen van de kansrijke gebieden om aparte sessies mee te organiseren in de volgende stap. Dit tussenresultaat zal eerst worden voorgelegd aan uw gemeenteraad. 2. Sessies met inwoners en stakeholders in meest kansrijke gebieden voor en windenergie. Nadat bekend is welke gebieden het meest kansrijk zijn, worden deze voorgelegd aan de gemeenteraad, zodat u kunt bepalen welke gebieden worden aangewezen voor verdere ontwikkeling. In deze gebieden gaan we apart in gesprek met de betreffende inwoners en stakeholders. Op deze manier kunnen zij invloed uitoefenen op de voorwaarden die in het kader worden opgenomen en daarmee opgelegd worden aan de initiatiefnemer. Bijvoorbeeld welke wensen ze hebben op het gebied van financiële participatie en op welke momenten en op welke manier zij betrokken willen worden door de initiatiefnemer/ontwikkelaar. Tijdens deze sessies zal het overzicht van de te stellen voorwaarden uit stap 1. worden voorgelegd en besproken. Door extra input op te halen uit de gebieden die het meest kansrijk zijn voor het ontwikkelen van zonne-

6 energie dan wel windenergie kan het ruimtelijk afwegingskader verder vorm worden gegeven en kunt u bij vaststelling een brede afweging maken. 3. Participatieproces met inwoners en stakeholders afsluiten. Met het afronden van de discussieavonden in januari en februari en na de voorgestelde gebiedssessies uit de vorige stap komt het traject Ruimte voor Duurzame Energie in een afrondende fase en wordt de participatieve fase van het aanleveren van input door inwoners afgesloten. De deelnemers en geïnteresseerden zullen hiervan op de hoogte worden gebracht en worden geïnformeerd over het besluitvormingsproces, waarbij zij nog de mogelijkheid hebben om in te spreken. 4. Vaststellen concept ruimtelijk afwegingskader door BenW en ter inzage legging. Nadat het college het concept ruimtelijk afwegingskader heeft vastgesteld, zal dit kenbaar worden gemaakt in een publicatie en zal het concept ter inzage worden gelegd. Op deze manier kan iedereen hier kennis van nemen en eventueel reageren. Eventueel binnengekomen zienswijzen worden verwerkt en indien nodig geacht, wordt het concept ruimtelijk afwegingskader hierop aangepast. 5. Voorleggen definitief ruimtelijk afwegingskader aan gemeenteraad. Een definitieve versie van het ruimtelijk afwegingskader zal aan de gemeenteraad worden voorgelegd. Doordat het ontwerpproces zorgvuldig is doorlopen en het kader voortkomt uit de diverse bouwstenen zoals eerder beschreven, kunt u bij de vaststelling een brede afweging maken. Wettelijke grondslag en/of kader Toepasselijke beleidskaders: Regionaal beleid en samenwerkingen; o Akkoord van Groenlo (2009); o Regionale Uitvoeringsagenda duurzame energie Achterhoek (2016); o Regionale beleidsnotitie Duurzame energie in de Achterhoek (2018); o Regionale Energie Strategie (in ontwikkeling); Uitvoeringsagenda Montferland Energieneutraal (vastgesteld door gemeenteraad op 20 december 2018). Kanttekeningen/risicoparagraaf In het procesvoorstel is een extra stap opgenomen om apart in gesprek te gaan met inwoners van kansrijke gebieden voor zonne-energie dan wel windenergie die door de gemeenteraad worden bepaald. Het risico van deze sessies is dat het in deze gebieden tot nieuwe of extra weerstand voor zonne-energie dan wel windenergie zou kunnen leiden. Kosten, baten en dekking N.v.t. Bekostiging vanuit het budget Duurzaamheid, conform meerjarenbegroting Participatie en communicatie In dit voorstel wordt terugkoppeling gegeven over participatie en communicatie in het proces tot nu toe en een voorstel gedaan voor het vervolg. NB: aangezien dit specifieke participatieproces reeds is opgestart voordat het plan van aanpak bestuurlijke vernieuwing is vastgesteld, is geen gebruik gemaakt van de nieuwe startnotitie (format). Uitvoering en evaluatie Planning: Maart/april April Tussentijdse terugkoppeling aan deelnemers en geïnteresseerden Start opstellen 1 e versie ruimtelijk afwegingskader

7 Mei Juni Juni-juli Augustus/ september September/oktober Oktober/november December Behandeling procesvoorstel door gemeenteraad 18 april Afronden opstellen 1 e versie ruimtelijk afwegingskader Behandeling 1 e versie ruimtelijk afwegingskader door gemeenteraad Sessies in meest kansrijke gebieden Afronden participatieproces Opstellen concept ruimtelijk afwegingskader a.d.h.v. 1 e versie en sessies in kansrijke gebieden Behandelen concept ruimtelijk afwegingskader door BenW Ter inzage leggen van concept ruimtelijk afwegingskader Opstellen definitieve versie ruimtelijk afwegingskader Behandelen definitief ruimtelijk afwegingskader door gemeenteraad 23 mei N.t.b. N.t.b. Evaluatie: Alle Achterhoekse gemeenten werken momenteel aan een lokale doorvertaling van de regionale beleidsnotitie Ruimtelijke Ordening en Duurzame Energieopwekking in het eigen gemeentelijke beleid. Na vaststelling van het gemeentelijke beleid per gemeente zal er in regionaal verband een evaluatie plaatsvinden. In die periode zal ook een interne evaluatie plaatsvinden door de ambtelijke collega s die zijn betrokken bij het traject Ruimte voor Duurzame Energie met als resultaat het ruimtelijk afwegingskader. Didam, 12 maart 2019 Burgemeester en wethouders van Montferland, de secretaris, T.M.J.M. Evers de burgemeester, mr. P. de Baat MPM Bijlagen: Welke stukken zijn bijgevoegd? 1. Ruimtelijke analyse Montferland (potentie en belemmeringen voor duurzame energie), rapportage dd ; 2. Mogelijkhedenkaart (gecombineerd) voor wind- en zonne-energie Montferland dd ; 3. Raadsbrief discussieavond raads- en commissieleden dd ; 4. Participatieverslag discussieavonden, inclusief beantwoording van opgehaalde vragen dd ; 5. Landschappelijke analyse grootschalige opwek van duurzame energie Montferland dd ; 6. B&W advies Status en vervolgproces ruimtelijk afwegingskader voor grootschalige opwek van duurzame energie, behandeld ;