Catalogus Opleiding & Training Cliëntenraden. Modules als vertrekpunt voor de opbouw van opleidingen en trainingen specifiek voor cliëntenraden

Transcriptie

1 Catalogus Opleiding & Training Cliëntenraden Modules als vertrekpunt voor de opbouw van opleidingen en trainingen specifiek voor cliëntenraden Najaar 2011

2 Colofon, bureau voor beleids- en organisatieontwikkeling Reduitlaan 33, 4814 DC Breda Telefoon (076) Pagina 2

3 Inhoudsopgave Inleiding..5 Basistraining cliëntenraad...7 Verdiepingstraining cliëntenraad...8 Succesvolle verkiezingen cliëntenraad organiseren...9 Effectief communiceren...10 Assertiviteit, Onderhandelen en Conflicthantering...11 Vergadertechniek...12 Persoonlijke effectiviteit...13 Teambuilding...14 Individueel coachingstraject voor voorzitters cliëntenraad...15 Pagina 3

4 Pagina 4

5 Inleiding is een bureau met een enthousiast team van adviseurs, trainers en coaches. We zijn gericht op het leveren van een bijdrage aan het optimaal functioneren van organisaties door het bieden van ondersteuning bij het ontwikkelen van de organisatie, het management, de ondernemingsraad en de mensen die er werken. Dat doen wij ondermeer door het verzorgen van een breed scala aan opleidingen trainingen. Door middel van deze catalogus presenteren wij u de opleidingen en trainingen specifiek voor cliëntenraden. Wij bieden standaard opleidingen en trainingen aan maar willen die ook graag op maat maken op basis van specifieke wensen. Door onze ervaren en deskundige medewerkers en associés zijn wij in staat om de cliëntenraad goed van dienst te zijn. Door een brede praktijkervaring kunnen we gesprekspartner zijn voor (voorzitters van) cliëntenraden en kunnen we de vertaalslag maken van strategische (conceptuele) onderwerpen naar de praktijk van de cliëntenraad. We maken zoveel mogelijk gebruik van de kennis en deskundigheid die binnen de klantorganisatie aanwezig is. Visie op training en opleiding: langdurig effect sorteren Het doel van opleiden en trainen is om verandering in gedrag te realiseren. Om dat te doen is het nodig aan te grijpen op het niveau waar het onderwerp voor iemand speelt. Gedragsverandering is meer dan een kunstje uitvoeren. Het vraagt competenties en een attitude die verbonden is met de overtuigingen (en soms beroepsidentiteit) van de deelnemers. Pyramide van Dilts & Bateson Spiritualiteit Identiteit Overtuiging Vermogens Gedrag Omgeving Op identiteitsniveau kan het zelfbeeld van de hulpverlener zo sterk leven dat het belemmerend kan zijn voor verandering ( ik ben verpleegkundige in hart en ziel; ik ben geen winkeljuffrouw ). Belemmerende overtuigingen kunnen zijn: je moet het een ander altijd naar de zin maken, ik (of ons huis) mag nooit nee zeggen, men mag geen moeilijke zorgvragen stellen. Voorbeeld Truus is sinds kort voorzitter van de cliëntenraad van een middelgrote zorginstelling. Zij heeft daarvoor 2 jaar in de cliëntenraad gezeten. Truus heeft de overtuiging dat de directie van de instelling een tegenstander is die je in principe moet bestrijden. Het is vooral wij tegen zij. Deze overtuiging is zeer van invloed op de wijze waarop zij de cliëntenraad voorzit en de houding die zij namens de cliëntenraad heeft ten opzichte van de directie. Het is voor Truus moeilijk te geloven dat er directieleden zijn die echt willen samenwerken met de cliëntenraad. Pagina 5

6 Om effect te bereiken bij veranderprocessen vinden wij het essentieel om aandacht te besteden aan de overtuigingen die in de weg staan ( doe ik het nu dan niet goed?, zijn er klachten over mij, ik weet het beste wat hij nodig heeft, zo hebben we het altijd gedaan ). Met onze trainingen beogen we (gedrags-)verandering in de werkpraktijk te ondersteunen. Theorie is ondersteunend voor het begrip van vaardigheden. Zo veel als mogelijk werken we met activerende werkvormen waardoor de deelnemer de stof zich al doende eigen kan maken. In de begeleiding dagen we deelnemers uit om buiten hun kader te kijken en uit hun zone van comfort te komen. Dit doen we door met name positieve feedback te gebruiken (waardering tonen voor inzet, effectief gedrag honoreren) en terughoudend te zijn in negatieve feedback. Opleiding & Training is onderdeel van het bedrijfsonderdeel Consult van AreaConsult. Naast Consult heeft 2 andere bedrijfsonderdelen: Select en Concept. Select voert activiteiten uit op het gebied van Werving & Selectie en Interim-management. Concept is het bedrijfsonderdeel waarbinnen gezocht wordt naar vernieuwende concepten voor de zorgsector. Consult Select Concept Naast Opleiding & Training, binnen het bedrijfsonderdeel Consult, bestaan er nog drie andere productgroepen die we hieronder graag kort typeren: De productgroep Onderzoek & Advies omvat beleidsonderzoek en organisatieanalyses/- doorlichtingen. Met deze producten krijgen organisaties middelen in handen om (organisatie-)problemen aan te pakken. In het kader van de productgroep Implementatiebegeleiding verzorgen wij maatwerk MDprogramma s of ondersteunen wij de doorvertaling van beleid in het dagelijks werk. Tot slot biedt de productgroep Begeleiding & Coaching vormen van (individuele) begeleiding gericht op het verbeteren van het functioneren en/of het vergroten van het zelfinzicht en het eigen lerend vermogen. Voor meer informatie over In deze Catalogus Opleiden & Trainen zijn producten beschreven waar wij als bureau uitgebreide ervaring mee hebben en die wij op maat voor u kunnen ontwikkelen en uitvoeren. De productbeschrijvingen zijn bedoeld om uw gedachten te richten. De programma s worden pas definitief in een proces met de organisatie en na overleg met de opdrachtgever. Pagina 6

7 Basistraining cliëntenraad Na het volgen van de module: de cliëntenraad is in staat haar positie te bepalen binnen de organisatie en weet op welke manieren er invloed uitgeoefend kan worden. De individuele leden hebben helder welke rol zij in het proces kunnen spelen. Basis Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz) Rollen van de cliëntenraad Elementaire communicatie Samenwerking Strategie en beleid voor de cliëntenraad Relatie opbouwen met de achterban Inleiding over Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz) Inleiding en discussie over de rollen van de cliëntenraad Inleiding en oefeningen over effectief communiceren Inleiding en discussie over samenwerking Inleiding en oefening/uitwerking van strategie en beleid van de cliëntenraad Inleiding en discussie over de opbouw van de relatie met de achterban 3 dagdelen. Het betreft een intensieve training waarbij deelnemers korte delen theorie krijgen aangereikt om deze daarna via diverse werkvormen te verwerken. Opleidingsniveau Ieder gekozen lid van een cliëntenraad kan deze basistraining met succes afsluiten. Een complete cliëntenraad, waarbij bij meer dan 12 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt, i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden. Pagina 7

8 Verdiepingstraining cliëntenraad Na het volgen van de module: Is de cliëntenraad een serieuze partner van het management? Door een goede kennis van de wet en de organisatie kan de cliëntenraad een rol spelen die er toe doet. Daarnaast is het team verstevigd en wordt er meer gezamenlijk gewerkt Elementaire organisatiekunde Visie en strategie van de cliëntenraad Communicatie met de bestuurder 5 rechten van de cliëntenraad (grondrechten, recht op informatie, recht op overleg, recht om te adviseren, recht van enquête) Werken aan een effectieve vorm van samenwerken Ontwikkelen eigen visie en strategie cliëntenraad Overleg met de bestuurder Uitgebreidere kennis Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz) Inzicht in eigen kwaliteiten leden van de cliëntenraad Praktische oefeningen 3 dagdelen. Het betreft een intensieve training waarbij deelnemers korte delen theorie krijgen aangereikt om deze daarna via diverse werkvormen te verwerken Opleidingsniveau Ieder gekozen lid van een cliëntenraad kan deze training met succes afsluiten. Een complete cliëntenraad, waarbij bij meer dan 12 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt, i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden. Pagina 8

9 Succesvolle verkiezingen cliëntenraad organiseren Na het volgen van de module: De cliëntenraad is in staat om vanuit een sterke positie succesvolle verkiezingen voor de cliëntenraad te organiseren. Kennis over het proces van de verkiezingen Opstellen van een goed stappenplan met duidelijke fasering Verbetering communicatie met de kiezers Verbetering communicatie met potentiële nieuwe leden Verkiezingen in de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz) Opstellen strategie Opstellen stappenplan naar de nieuwe verkiezingen toe Communicatiestrategie naar de achterban Wervingscampagne potentiële nieuwe leden 1 dagdeel. Het betreft een intensieve training waarbij deelnemers korte delen theorie krijgen aangereikt om deze daarna via diverse werkvormen te verwerken Opleidingsniveau Ieder gekozen lid van een cliëntenraad kan deze basistraining met succes afsluiten. Minimaal 6 en maximaal 18 deelnemers; waarbij bij meer dan 12 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt, i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden. Pagina 9

10 Effectief communiceren Na het volgen van de module: Kent de deelnemer de basisprincipes van communicatie (zender/ ontvanger, verbaal/non-verbaal, objectief/subjectief, filters en ruis) en kan ze toepassen Kan de deelnemer technieken inzetten om communicatie te verbeteren (kijken, luisteren, uit- of doorvragen, toetsen en samenvatten) Heeft de deelnemer inzicht in de eigen kwaliteiten en valkuilen bij basiscommunicatie en weet de kwaliteiten te benutten Gespreksvaardigheid Luisteren Mondelinge uitdrukkingsvaardigheid Tact / Sensitief gedrag Theorie communicatie Hulptechnieken (kijken, luisteren, uit- of doorvragen, toetsen en samenvatten) Oefenen met de hulptechnieken Theorie Verbaal/non verbaal en feiten/interpretatie plus oefeningen Theorie Feedback en oefenen Communicatieniveaus / interventieniveaus (Eigen) Stijlen van communiceren Situationeel communiceren Afhankelijk van de doelgroep omvat dit programma 2 tot 3 dagdelen. Het betreft een intensieve training waarbij deelnemers korte delen theorie krijgen aangereikt om deze daarna via diverse werkvormen te verwerken (voorbereidingsopdracht, plenaire oefeningen, oefeningen in kleine groepjes, individuele opdrachten en simulatie-gesprekken met een trainingsacteur) Opleidingsniveau Het aanbod kan ingevuld worden voor deelnemers van laag tot en met hoog; uiteraard zullen de onderdelen van de verschillende modules daarop aangepast worden (zie nu al hierboven bij inhoud de aanvulling hiertoe). Minimaal 6 en maximaal 18 deelnemers; waarbij bij meer dan 12 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt, i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden. Pagina 10

11 Assertiviteit, Onderhandelen en Conflicthantering Na het volgen van de module: Kent de deelnemer de begrippen assertiviteit, agressiviteit en sub-assertiviteit Kent de deelnemer technieken om assertiviteit te versterken Heeft de deelnemer geoefend om zich assertief in gesprekken op te stellen Kent de deelnemer de eigen voorkeursstijl in conflicten Heeft de deelnemer geoefend met een andere dan de voorkeursstijl Kent de deelnemer een theorie over onderhandelen Heeft de deelnemer geoefend in onderhandelingssituaties en overtuigingskracht Heeft de deelnemer inzicht in de eigen ontwikkelmogelijkheden op deze thema s Assertiviteit Conflicthantering Confronteren (feedback geven) Gespreksvaardigheid Luisteren Onderhandelen Stressbestendigheid Tactisch gedrag / schakelen Wat is assertiviteit, waarom ben je het wel/niet? Assertieve technieken Non verbale assertiviteit Oefenen in gesprekken Stijlen van conflicthantering plus zelftest Oefenen met de stijlen Theorie van onderhandelen en onderhandeloefeningen Persoonlijk actieplan maken 2 tot 3 dagdelen afhankelijk van de vraagstelling en gewenste nadrukken Het betreft hier een intensieve training waarin de stof via diverse werkvormen actief wordt verwerkt (voorbereidingsopdracht, plenaire onderhandeloefeningen, oefeningen in kleine groepjes, zelftest, individuele opdrachten en afhankelijk van de doelgroep simulatiegesprekken met een trainingsacteur) Minimaal 6 en maximaal 18 deelnemers; waarbij bij meer dan 12 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt, i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden. Pagina 11

12 Vergadertechniek Na het volgen van de module heeft de deelnemer inzicht in het verloop van vergaderingen kan de deelnemer het verloop van de cliëntenraad vergadering en besluitvormingsprocessen sturen om de gewenste effecten te behalen kan de deelnemer optimaal gebruik maken van de kwaliteiten van de deelnemers kan de deelnemer omgaan met lastige vergaderdeelnemers kan de deelnemer vergaderingen leiden met een heldere structuur en concrete resultaten / afspraken kan de deelnemer een effectievere rol vervullen in de overlegvergaderingen met de bestuurder Besluitvaardigheid, doel- en resultaatgerichtheid Gespreksvaardigheid Luisteren en oordeelsvorming Overwicht Probleemanalyse Taakgericht leiderschap Effectief gedrag in groepsdiscussies Rollen in een vergadering Communicatie- of interventieniveaus Discussie- en besluitvormingstechnieken Beïnvloedingstechnieken Creativiteit / denken buiten bestaande patronen Rollen van de groepsleden en specifiek de rol van voorzitter Specifieke kenmerken van de overlegvergaderingen met de bestuurder 2 of 3 dagdelen, mede afhankelijk van de vraagstelling en de doelgroep. Het betreft hier een intensieve training waarin veel wordt geoefend. Iedere deelnemer oefent de verschillende vergaderrollen (voorzitter, secretaris, deelnemer) en krijgt daar feedback op. Via diverse werkvormen wordt de theorie actief verwerkt (voorbereidingsopdracht, vergaderoefeningen, oefeningen besluitvorming, individuele opdrachten en oefeningen in kleine groepjes). Minimaal 6 en maximaal 18 deelnemers; waarbij bij meer dan 12 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt, i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden. Pagina 12

13 Persoonlijke effectiviteit Na het volgen van de module: kent de basisprincipes van communicatie (zender ontvanger,, vier aspecten van communicatie, verbaal/non-verbaal, objectief/subjectief) en kan ze toepassen Kan de deelnemer technieken inzetten om communicatie te verbeteren (kijken, luisteren, uit- of doorvragen, toetsen en samenvatten) Kent de deelnemer de regels voor het ontvangen en geven van feedback Kan de deelnemer assertieve technieken inzetten om de eigen doelen te behalen Kent de deelnemer de communicatie- of interventieniveaus en kan deze in eenvoudige gesprekken toepassen (sturen in gesprekken) Heeft de deelnemer inzicht in de eigen kwaliteiten en valkuilen bij basiscommunicatie en weet de kwaliteiten te benutten Assertiviteit Confronteren (feedback geven) Doel- en resultaatgerichtheid Gespreksvaardigheid Luisteren Tact / sensitief gedrag Tactisch gedrag / schakelen Theorie basiscommunicatie Hulptechnieken (kijken, luisteren, uit- of doorvragen, toetsen en samenvatten) Oefenen met de hulptechnieken Theorie Verbaal/non verbaal, feiten/interpretatie, feedback plus oefeningen Communicatie- of interventieniveaus Eigen kwaliteiten en ontwikkelrichtingen Kernkwaliteiten en kernkwadrant Afhankelijk van de doelgroep omvat dit programma 2 tot 3 dagdelen. Het betreft een intensieve training waarbij deelnemers korte delen theorie krijgen aangereikt om deze daarna via diverse werkvormen te verwerken (voorbereidingsopdracht, plenaire theorie en oefeningen, oefeningen in kleine groepjes, individuele opdrachten en simulatie-gesprekken met een trainingsacteur) Minimaal 6 en maximaal 18 deelnemers; waarbij bij meer dan 12 deelnemers met 2 trainers wordt gewerkt, i.v.m. de expliciete aandacht voor het oefenen van vaardigheden. Pagina 13

14 Teambuilding Na het volgen van de module: Kent de deelnemer de eigen specifieke rol binnen het team en die van de collega s Zijn de aanwezige kwaliteiten binnen een team in kaart gebracht Zijn verschillende manieren van samenwerking binnen een team verkend Zijn samenwerkingsproblemen met actuele cases bekeken Hebben de deelnemers zicht op hun eigen manier van omgaan met conflicten Zijn de deelnemers in staat om op adequaat op een conflict te reageren Hebben de deelnemers oefeningen gedaan om het teamgevoel te versterken Kennen de deelnemers een aantal manieren om te werken aan teamgeest Assertiviteit, conflicthantering, confronteren (feedback geven) Klantgerichtheid Luisteren Organisatiesensitiviteit Samenwerken Zelfontwikkeling Inzicht in (kern)kwaliteiten via kwaliteitenspel Inzicht in teamrollen (bijv. Belbin) met hun sterke en zwakke kanten Aandacht voor het specifieke van een OR: een gelegenheidsteam Incidentmethode toepassen om samenwerking en conflicten te beoordelen Test om de eigen manier van omgaan met conflicten in kaart te brengen Oefeningen in conflicthantering Interactieve oefening verdieping onderlinge relaties Teambuildingsoefeningen waarbij de verschillende kwaliteiten binnen een team centraal staan (bijvoorbeeld Overlevingsoefening) 2 dagdelen Accent in deze training ligt bij het oefenen en het ervaren/ondergaan van uiteenlopende situaties. Er wordt dus veel gewerkt met spellen, rollenspelen, maar ook met testen en het (interactief) bespreken van kritische situaties. Daarnaast worden er korte stukjes theorie gepresenteerd (teamrollen e.d.), die naar niveau worden uitgediept. Voorbereidingsopdracht: maximaal 3 uur. 8 tot 16 deelnemers; bij meer deelnemers wordt er gewerkt met een co-trainer (tot 24 deelnemers), of met meerdere groepen. Pagina 14

15 Individueel coachingstraject voor voorzitters cliëntenraad Coaching is een wijze van individuele ondersteuning die bij diverse aanleidingen kan worden ingezet. We geven enkele voorbeelden: een leidinggevende ondersteunen in het proces van zelfontplooiing door het helpen vergroten van de zelfkennis, in combinatie met specifieke competenties; als middel om een leidinggevende te ondersteunen bij een specifieke opdracht of taak, bijvoorbeeld om een ingrijpende verandering door te voeren in de organisatie; om een nieuwe loopbaanstap (bijvoorbeeld als leidinggevende) voor te bereiden of zich juist te beraden op volgende loopbaanstappen; Als een vorm van ondersteuning op afroep. Een leidinggevende kan behoefte hebben om op bepaalde momenten een organisatieprobleem door te praten met een objectieve externe deskundige Zelfontwikkeling, andere competenties zijn afhankelijk van de gekozen leerdoelen. Coaching kan veel vormen aannemen. Op basis van de specifieke situatie van de deelnemer, organisatieprobleem en wensen, doen wij een voorstel voor de omvang van het traject en bepaalde methodieken. Indien wij een coachingstraject overeenkomen, leggen we leerdoelen en andere afspraken schriftelijk vast. Dit contract wordt bij de start met de deelnemer en de opdrachtgever besproken en dient bij de afronding als leidraad voor wederom een gesprek met deelnemer en zijn/haar leidinggevende/opdrachtgever. De coach kan desgewenst tussentijds rapporteren, maar nooit zonder de toestemming van de deelnemer. Coaching is voor ons bij uitstek maatwerk, zowel bij de start als tijdens het coachingsproces! De behoeften van de medewerker en zijn/haar leidinggevende bepalend voor de wijze waarop wij de ondersteuning inzetten. Afhankelijk van de vraagstelling omvat dit programma doorgaans 5 tot 7 gesprekken (3 à 4 dagdelen). (contacturen, werkvormen, diepgang) Het betreft een intensief individueel programma waarvoor van tevoren geen blauwdruk is te geven. Certificering Deelnemers krijgen aan het eind van de opleiding/training een certificaat uitgereikt. Communicatie met de opdrachtgever Het coachingstraject wordt afgesproken en geëvalueerd in de driehoek van deelnemer, zijn/haar leidinggevende en de coach. Zo nodig vindt er een tussentijds gesprek plaats. Pagina 15