VERZONDEN. «6 DEC.» Gemeente Delft. eind paraaf

Transcriptie

1 Gescand archief datum «6 DEC.» JC, Gemeente Delft Samenleving Advies Westiandseweg ES Delft Bankrekening BNG t.n.v. gemeente Delft Retouradres : Bestuursondersteuning Uitvoering, Postbus 78, 2600 ME Delft Aan de Gemeenteraad eind paraaf wethouder wethouder D e P r e z / / / Behandeld door S Vanderstappen Telefoon svanderstappen@delft.nl Telefoon Internet VERZONDEN k CüiÖ d.d. Ons kenmerk Uw brief van Onderwerp Statushouders en vluchtelingen zonder status Uw kenmerk Bijlage Geachte leden van de raad, Wij hebben u de afgelopen maanden geïnformeerd over onze aanpak ten aanzien van statushouders1 en vluchtelingen. Hiermee hebben wij uitvoering gegeven aan uw raadsmotie van 24 september 2015 (afgedaan november 2015). Uitgangspunten Het college wil een duurzame bijdrage leveren aan de beheersing van de vluchtelingenproblematiek, rekening houdend met het feit dat Delft op weg is naar financieel herstel. Hierbij concentreert het college zich primair op een duurzame oplossing voor de huisvestingvan statushouders, volgens onderstaande principes: - huisvesting gespreid over de stad; - in woningen of kleinschalige voorzieningen; - niet apart maar tussen andere Delftenaren. Daarnaast wil het college: - ondersteuning bieden bij de opvang van vluchtelingen in de regio; - de capaciteit maatschappelijke begeleiding van pas gehuisveste statushouders uitbreiden; - een platform bieden voor vrijwilligersinitiatieven. Het uiteindelijke doel is om statushouders en vluchtelingen zo snel mogelijk in onze stad op te nemen zodat zij optimaal deel kunnen nemen aan de Delftse samenleving. In deze brief leest u de meest recente feiten en ontwikkelingen over statushouders en vluchtelingen, alsmede de financiële consequenties. Ook wordt u geïnformeerd over het Bestuursakkoord tussen het Rijk en de Vereniging van Nederlandse gemeenten (VNG), voor zover relevant voor de Delftse situatie (toezegging november 2015). Leeswijzer: 1. Huisvesting statushouders en het Bestuursakkoord 2. Afbouwen crisisnoodopvang en daarom meer tijdelijke opvang Vluchtelingen met een verblijfsvergunning.

2 Maatschappelijke begeleiding/ vrijwilligers en het Bestuursakkoord Onderwijs en het Bestuursakkoord Participatiewet en het Bestuursakkoord Financiële consequenties en procesafspraken Monitoren voortgang en informeren gemeenteraad Vervolgstappen 1. Huisvesting statushouders Het college heeft samen met de corporaties haar taakstelling voor 2015 gehaald. Onderstaande tabel bevat de defintieve cijfers voor 2015 en de eerste resultaten voor jaar (1e half jaar) 2016 (2e halfjaar) 2016 Prognose taakstelling 184 (waarvan 14 restant 2014) 119 nog niet vastgesteld gehuisvest aangeboden 14 Het Bestuursakkoord huisvesting Het Bestuursakkoord biedt nieuwe instrumenten om een snelle doorstroom van statushouders vanuit AZC s te bevorderen: - Subsidieregeling voor het kleinschalig huisvesten van statushouders (nieuwbouw of transformatie). Deze woonvoorzieningen moeten ten minste 5 jaar in stand worden gehouden. Daarna kunnen ze ingezet worden als reguliere sociale huurwoningen. De gemeente voert inmiddels gesprekken met corporaties en vastgoedeigenaren om kleinschalige woonvoorzieningen in de stad te realiseren. - Corporaties mogen onder voorwaarden diensten leveren in gebouwen die door anderen ter bewoning zijn aangeboden. In dat licht zijn we in gesprek met een corporatie voor het voormalige kantongerecht aan de Korte Geer (aangeboden door de Rijksgebouwendienst). - Ook kunnen statushouders in onzelfstandige woonruimten voorzieningen delen met ten minste vier statushouders. - Per 1/01/16 is het Gemeentelijk Versnellingsarrangement (GVA) gestart.2 Het college onderzoekt de kansen van deze regelingen voor Delft. Huisvesting alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV)3 Het Rijk heeft Delft gevraagd 20 AMV-ers in 2016 te huivesten. Met de vier corporaties zijn hierover afspraken gemaakt, vijf jeugdigen zijn reeds gehuisvest. Er is gerede kans dat later dit jaar een aanvullend verzoek volgt. Inmiddels zijn met Jeugdformaat afspraken gemaakt over begeleiding en onderwijs, alsmede de communicatie met direct omwonenden. Tenslotte heeft DUWO aangegeven 50 woningen beschikbaar te stellen voor statushouders die een opleiding (MBO/HBO/WO) gaan volgen in Delft. We gaan deze woningen pro-actief aanbieden aan het COA. Overige landelijke ontwikkelingen o Gemeenten kunnen het GVA inzetten om de huisvesting van statushouders in tijdelijke woonvoorzieningen te bekostigen indien geen woonruimte beschikbaar is. De statushouders hebben dan geen woonlasten en krijgen zak- en leefgeld. De maximale termijn wordt 24 maanden vanaf datum vergunningverlening. 3 De benaming Alleenstaande Minderjarige Asielzoeker (AMA) is gewijzigd in Alleenstaande Minderjarige Vluchteling (AMV). Deze doelgroep telt mee in de taakstelling. 2/6

3 . Er is een wetsvoorstel in de maak om op termijn de urgentieverlening voor statushouders in te perken. De wachttijden voor reguliere sociale huurwoningen kunnen afhankelijk van het gewenste woningtype oplopen tot zo n 5 jaar. De Kamer moet zich nog over dit wetsvoorstel buigen. - De Commissarissen van de Koning zijn gevraagd regionale Regietafels op te richten. Doel hiervan is om te komen tot een integrale regionale samenwerking in de huisvesting van statushouders en de opvang van vluchtelingen. 2. Afbouwen crisisnoodopvang en extra tijdelijke opvang Het college heeft eerder bericht niet mee werken aan crisisnoodopvang, wel aan tijdelijke opvang. Landelijk wordt de crisisopvang afgebouwd omdat zij een te grote wissel trekt op de middelen van de overheden en de gezondheid van de vluchteling. Dit kan echter alleen als er voldoende noodopvang en/of (tijdelijke) asielzoekerscentra (AZC) beschikbaar zijn. Bestuursakkoord Voor de opvang heeft de provincie een coördinerende rol om onderstaande opvangplaatsen te organiseren: - elke veiligheidsregio moet op korte termijn 500 extra noodopvangplekken realiseren, - planvorming om per provincie 2500 extra-opvangplekken te creëren, die minimaal 1 jaar in stand blijven; het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) accepteert ook kleinere locaties (vanaf 200 personen). Bovenstaande gaat over opvang van vluchtelingen en niet over de taakstelling voor het huisvesten van statushouders. Uiteraard zijn dit communicerende vaten: hoe sneller statushouders een reguliere woning krijgen toegewezen, hoe meer plaats er is in de reguliere opvang voor vluchtelingen. Eventuele noodopvang in Delft In nauw overleg met het COA zoekt het college naar mogelijkheden om te ondersteunen op het gebied van tijdelijke opvang (geen crisisopvang). Dit heeft tot nu toe niet tot concrete voorstellen geleid. Wanneer dat wel het geval is, dan wordt de raad middels de procedure van wensen en bedenkingen betrokken. 3. Maatschappelijke begeleiding en vrijwilligers Participe verricht al enige jaren de 'maatschappelijke begeleiding voor de in Delft gehuisveste statushouders. Gezien de veranderende context is met Participe inmiddels een nieuwe overeenkomst afgesloten over de te leveren prestatie in Daarmee verzekert het college zich dat Participe de fors hogere instroom aan kan en een kwaliteitsslag maakt. Die betere kwaliteit moet gestalte krijgen in meer tijd voor sociale inburgering en bemiddeling voor een geschikt taaleducatie-aanbod. Deze kwaliteitsslag kan niet budgetneutraal. Bestuursakkoord Het bestuursakkoord maakt deze kwaliteitsslag financieel mogelijk. Het Rijk verhoogt immers haar bijdrage voor maatschappelijke begeleiding van 1000,= tot 2370,= per statushouder (16<65jaar). Aan deze bekostiging kleeft wel het zogenaamde traject participatieverklaring, waarin de statushouder zich accordeert met de kernwaarden van de Nederlandse 3/6

4 samenleving. Welke verplichtingen dit traject concreet inhoudt, wordt pas in de loop van 2016 duidelijk. Het college volgt de ontwikkelingen op de voet. Vanuit het platform Welkom in Delft komen de vrijwilligersinitiatieven goed van de grond. De nieuw opgerichte stichting DelftseBuur heeft inmiddels 55 statushouders gekoppeld aan een sociaal maatje. Participe organiseert informele ontmoetingen van statushouders met vrijwilligers opdat deze elkaar beter, en op een spontane manier kunnen vinden. 3. Onderwijs Gezien de instroom verdubbelt de vraag naar internationale schakelklassen voor anderstaligen (ISK). Met de per 4 januari jl. opengestelde dependance van het Grotius College aan de Maria Duystlaan is ingezet om voldoende capaciteit te creëren in het huidige en komende schooljaar. Echter de meest recente telling leert dat het maximale aantal van 150 leerlingen sneller behaalt kan gaan worden als veronderstelt. De schoolbesturen werken met de gemeente en de regio gemeenten aan een duurzame oplossing voor het ISK-onderwijs vanaf schooljaar Op regionaal niveau wordt een regiegroep ISK ingericht met vertegenwoordigers van de ISK-VO-scholen Zoetermeer, Den Haag en Delft en afgevaardigden van deze gemeenten en een vertegenwoordiger van een gemeente zonder ISK. Deze regiegroep monitort de toename van leerlingen en de beschikbare capaciteit binnen de regio Haaglanden. Daarnaast sluit Delft aan bij een overleg met het ROG over een ISK-variant voor 16+ (MBO-niveau). Afgelopen maand heeft de gemeente een oriënterend gesprek gevoerd met de TU over een zogenaamd schakeljaar voor studenten met een status, ter voorbereiding op een hogere opleiding aan de universiteit of hogeschool. Ter ondersteuning heeft de gemeente contact met het UAF Universitair Asielfonds (UAF)[1j. Het UAF begeleidt al een aantal studerende statushouders in Delft. Bestuursakkoord onderwijs De reguliere bekostigingssystematiek voor het Voortgezet Onderwijs houdt geen rekening met de snelle instroom, hetgeen een financieel risico oplevert voor de schoolbesturen. De gemeente dekt dit risico af. Het Bestuursakkoord geeft aan dit knelpunt op te lossen. 4. Participatiewet De verhoogde instroom van statushouders heeft gevolgen voor de kosten van gemeenten aan inkomensvoorzieningen binnen de Participatiewet. Uit onderzoek van Vluchtelingenwerk blijkt immers dat gedurende de eerste jaren van verblijf ± 75% van de statushouders een beroep doet op bijstand. Gemeenten worden pas achteraf gecompenseerd en moeten structureel voorfinancieren. Bestuursakkoord participatiewet Het Bestuursakkoord komt de gemeenten met 50 miljoen tegemoet in deze extra kosten, conform een nog uit te werken verdeelmodel. Het Rijk zal de kosten volledig vergoeden op basis van nacalculatie. Voor de langere termijn lopen statushouders regulier mee in de grondslagen voor de bijstandsberekening. 4/6

5 5. Financiële consequenties en procesafspraken De toegenomen taakstelling en de daarbij behorende extra inspanningen worden programmatisch opgepakt. De ontwikkelingen zijn echter zeer dynamisch. In 2016 worden op landelijk niveau nog een aantal besluiten genomen die invloed hebben op de aanpak en de kosten. De toegenomen taakstellingen en ontwikkelingen brengen nu kosten met zich mee die niet gecompenseerd worden door het Rijk. Dit is onvermijdelijk, onvoorzien en onontkoombaar. In de raadsbrief septembercirculaire 2015 is het vluchtelingenvraagstuk reeds gemeld als ontwikkeling dat kan leiden tot extra kosten. Het Rijk heeft een aantal werkgroepen ingesteld die de gevolgen op nog niet genoemde terreinen als gezondheidszorg, jeugdhulp, WMO etc in beeld gaan brengen. Ook de VNG zal binnen de bestaande ondersteuningsstructuur ontwikkelingen signaleren en zo nodig aandringen op meer faciliteiten voor gemeenten. In dit verband zal de G4 deze maand met de VNG van gedachten wisselen over de financiële impact voor activiteiten in het sociaal domein. Deze cijfers zullen voor de VNG uitgangspunt vormen voor hun gesprekken met de ambtelijke regiegroep van het Rijk. Het Ministerie van Financiën heeft de VNG de toegezegd dat de dekking van de vluchtelingenvraagstuk wordt geagendeerd in het bestuurlijk overleg financiële verhoudingen (februari 2015). Dit betekent dat de gemeenten in maart duidelijkheid zouden moeten hebben over de beschikbare middelen. Het resultaat van het interbestuurlijk overleg wordt als gegeven verwerkt in de Voorjaarsnota Onderstaande tabel bevat een raming op basis van de huidige inzichten voor Toelichting Kosten Wat Capaciteit Materieel budget Totaal Programmateam, uitbreiding uren in de lijn en subsidie aan/inkoop bij partners (Sociaal domein, w.o. Invoeren Participatieverklaringen, Taalhuis DOK, Jongerenacademie, ondersteuning Burgerinitiatieven) (Politieke) Lokale en landelijke ontwikkelingen Mogelijke oplossingen voor problemen/knelpunten vraagt onderzoek, pilots of initiatieven van derden. Dit zijn de extra kosten t.o.v. de Programmabegroting. De bovengenoemde rijksmiddelen zijn voor zover bekend reeds verwerkt. Een deel van het extra gevraagde budget is ter dekking van ambtelijke capaciteit en een deel is t.b.v. subsidie en/of inkoop bij partners. Eventuele noodopvang is geen onderdeel van deze begroting. Indien er een concreet voorstel komt voor noodopvang zal hiervoor een aparte begroting opgesteld en voorgelegd worden. Het college informeert de raad met deze brief over de te verwachten extra kosten voor De kosten zullen goed worden gemonitord, bijsturing zal plaatsvinden bij de najaarsrapportage. De meerjarige financiële gevolgen worden opgenomen in de Programmabegroting /6

6 6. Monitoren voortgang en informeren gemeenteraad Het college ziet 2016 als een overgangsjaar om te komen tot een adequate werkwijze voor dit complexe vraagstuk. In deze periode wordt samen met partners een meerjarenaanpak ontwikkeld op basis van de ervaringen in Delft en bij andere gemeenten. De (landelijke) ontwikkelingen en de daarmee samenhangende financiële gevolgen worden in de loop van 2016 duidelijker. Het college zal de gemeenteraad per kwartaal over de voortgang berichten. In geval van bijzondere ontwikkelingen zal het college de raad direct informeren. 7. Vervolgstappen Het college zal de raad informeren: Bij nieuwe actualiteiten op het gebied van noodopvang en/of huisvesting van statushouders. Middels een periodieke voortgangsrapportage over de stand van zaken (eerstvolgende mei 2016). Middels de Kadernota en de Najaarsrapportage. De meerjarige financiële gevolgen worden meegenomen in de Programmabegroting Middels de Woonvisie. De huisvesting van allerlei doelgroepen in Delft is hierin opgenomen, waaronder ook de huisvesting van statushouders (raadsbrief november 2015). 8. Voorstel Op basis van deze notitie wordt voorgesteld om: 1. Akkoord te gaan met een bijdrage van voor de extra inspanningen in 2016 in relatie tot de toegenomen taakstelling voor de statushouders. 2. Voorstel voor voorlopige dekking is onttrekking van aan de reserve ISD. Bij de kaderbrief 2016, waar integrale afweging plaats zal vinden, zal een definitief voorstel voor de dekking worden ingediend. Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Het college van burgemeester en wethouders van Delft, 6/6