fj),. provincie ~m/& groningen

Transcriptie

1 fj),. provincie ~m/& groningen bezoekadres: Martinikerkhof 12 Aan Provinciale Staten postadres: Postbus AP Groningen algemeen telefoonnr: II algemeen faxnr.: Datum Briefnummer Zaaknummer Behandeld door Telefoonnummer Bijlage Onderwerp 2 O SEP /38/A.16, CW Antonis M. (050) m.antonis@provinciegroningen.nl 1 Ontwerp concept cultuurnota Geachte dames en heren. (/) ec Bij deze bieden wij u de ontwerp concept cultuurnota ter kennisname aan. De bijlage bestaat uit 3 delen, nl. het onderdeel Beleid, het onderdeel Instrumenten en een financieel overzicht. Met deze ontwerp concept cultuurnota hebben we uitvoering gegeven aan het Kader Cultuurnota dat op 30 juni 2010 in uw Staten is vastgesteld. In deze brief beschrijven we de aanleiding, maken we inzichtelijk hoe het totstandkomingsproces er tot nu toe heeft uitgezien (in aanvulling op onze brief van 6 september jl.), het advies van de Kunstraad, welk kader gehanteerd is bij het maken van het beleid en welke instrumenten we in willen zetten om onze doelstellingen te halen. Vervolgens gaan we in op de financiële vertaling hiervan en de vervolg procedure. Aanleiding en proces Aanleiding We hebben te maken met een tweetal aanleidingen voor het aanbieden van de ontwerp concept cultuurnota op dit moment. Ten eerste loopt de huidige cultuurnota Stroomversnelling II op 1 januari 2013 af. Ten tweede hebben uw Staten eind 2009 bepaald in welke mate er op het provinciaal beleid bezuinigd moest worden. Daarin hebben uw Staten ook het bedrag vastgesteld dat per 2015 als taakstelling op het beleidsveld cultuur behaald moet zijn en dat deze bezuinigingen per 2013 (bij de nieuwe cultuurnota) in moeten gaan. Om op tijd aan de culturele instellingen kenbaar te maken wat de mogelijke financiële consequenties zijn, is het opstellen van de cultuurnota in tijd naar voren gehaald ten opzichte van voorheen. 06-HB-SG-001 UJ o Totstandkomingsproces Sinds eind 2009 zijn diverse stappen gezet die hebben geresulteerd in de voorliggende ontwerp concept cultuurnota Allereerst hebben uw Staten de uitgangspunten voor de bezuinigingen en de bezuinigingstaakstelling voor cultuur vastgesteld. Vervolgens zijn deze uitgangspunten vertaald naar het provinciaal cultuurbeleid en in juni 2010 door u vastgesteld (bijlage 2.2 Voorjaarsnota 2010). Deze vertaling geeft aan op welke wijze de bezuinigingen op het culturele vlak behaald kunnen worden en vormt tevens het kader voor de De provincie Groningen weri<t volgens normen die zijn vastgelegd in een hat^dvest voor dienstverlening. Dit handvest vindt u op onze website of kunt u opvragen bij de afdeling Communicatie en Kabinet, Publieksvoorticiiting:

2 nieuwe cultuurnota. Tegelijk met het kader cultuurnota heeft u de criteria vastgesteld waaraan de aanvragen van culturele instellingen voor structurele subsidie voor de periode moeten voldoen en waaraan ze ook zijn getoetst. De Kunstraad Groningen heeft officieel de opdracht gekregen om de toetsingsprocedure te coördineren en hiervoor onafhankelijke toetsingscommissies te formeren. 75 Instellingen hebben een aanvraag voor structurele subsidie ingediend en deze zijn door ons doorgestuurd naar de Kunstraad voor de toets op de criteria. Op 29 april jl. ontving de provincie het advies van de Kunstraad. Medio juni 2011 heeft de Kunstraad nog toevoegingen en rechtzettingen aan de provincie overhandigd, welke integraal deel uitmaken van het advies. Zowel het advies als de toevoegingen en rechtzettingen zijn door ons aan u verstuurd. Met het opstellen van de criteria en deze opdracht aan de Kunstraad Groningen is uitvoering gegeven aan de in uw Staten aangenomen motie, waarin is gepleit voor het opstellen van een praktisch en transparant raamwerk aan criteria op basis waarvan subsidies aan instellingen worden toegekend binnen de cultuurnota. Tevens is hiermee uitwerking gegeven aan de adviezen van de Noordelijke Rekenkamer voortkomend uit een onderzoek naar het cultuurbeleid van de provincie Groningen dat in 2008 is uitgevoerd. Op 4 april 2011 verscheen het Collegeakkoord, waarin het belang van cultuur onderstreept wordt. Met de ontwerp concept cultuurnota geven we mede invulling aan het Collegeakkoord. Bij de vaststelling van de Voorjaarsnota 2011 hebben uw Staten een motie en een amendement aangenomen waarin extra middelen voor het provinciaal cultuurbeleid zijn opgenomen. De besteding van deze middelen is eveneens in de ontwerp concept cultuurnota verwerkt. Hier volgt een overzicht van de hierbij uitgevoerde moties en amendementen: 10 december 2008 (Cultuurnota ): motie met de volgende strekking: o het opstellen van een praktisch en transparant raamwerk aan criteria op basis waarvan subsidies aan instellingen worden toegekend binnen de cultuurnota. 4 juli 2011 (Voorjaarsnota 2011): amendement met de volgende strekking: o De ,- die tijdens de behandeling van de Voorjaarsnota 2008 is opgenomen in de cultuurnota , opnieuw beschikbaar te stellen cq. te verlengen voor cultuur in de provincie Groningen. 4 juli 2011 (Voorjaarsnota 2011): motie met de volgende strekking: o ,- uit de vrije bestedingsruimte van de begroting te oormerken voor cultuur. Kader Cultuurnota Het kader Cultuurnota bestaat uit bestuurlijke, inhoudelijke, financiële en procesmatige uitgangspunten waarop het cultuurbeleid voor de genoemde periode is gebaseerd. In deze brief zetten we deze weer even kort op een rijtje. Financiële uitgangspunten en aanvullende opmerkingen: Voor cultuur moet op programmaniveau ,- worden bezuinigd. Daarbij is een globale verdeling op programmaniveau (uit de huidige cultuurnota Stroomversnelling II) aangegeven. Voor de totstandkoming van de cultuurnota hanteren we het financieringsniveau van de huidige cultuurnota, rekening houdend met de voorgenomen bezuinigingen ingaande Het hierboven genoemde te bezuinigen bedrag dat in het kader staat is niet volledig. Dit betreft alleen de taakstelling op subsidies. Hierin is niet de incidentele korting op de Overige programmakosten opgenomen. Dit

3 betreft voor 2013 een bedrag van ,- en voor 2014 een bedrag van ,-. In de jaren 2015 en 2016 is het totaalbedrag weer op pijl. Dit komt dus voor de jaren 2013 en 2014 nog bovenop het reeds genoemde bedrag van ,-. In het Collegeakkoord zijn de budgetten waar een stelpost voor bestond vastgelegd als te continueren nieuw beleid. Bij de Voorjaarsnota 2011 is door uw Staten een motie en een amendement aangenomen. In de motie wordt voorgesteld om de bezuinigingen op cultuur terug te brengen, door jaarlijks tot en met ,- extra beschikbaar te stellen. In het amendement wordt voorgesteld om het nieuw beleid van de huidige nota ter hoogte van ,- voort te zetten. Met dit amendement is voorkomen dat er een extra bezuiniging plaatsvond ten opzichte van het huidige financieringsniveau door het wegvallen van financiën voor nieuw beleid uit de huidige cultuurnota. Beide bedragen zijn in de Programma- en productbegroting 2012 en in bijgevoegd financieel overzicht opgenomen. Procesmatige uitgangspunten Aanvullend op de hierboven beschreven procedure ten aanzien van de structurele subsidies aan instellingen, hebben we de afgelopen periode een uitwerking opgesteld van het beleid en van de andere instrumenten die we in willen zetten om de doelstellingen te behalen. Ook hebben gesprekken plaatsgevonden met de gemeenten in de provincie Groningen (via de stuurgroepen Regionaal Cultuurplan en apart met de gemeente Groningen). In het kader is ook het vervolgtraject geschetst. Echter, dit traject is naar aanleiding van uw bespreking van de Voorjaarsnota 2010 en het Kader Cultuurnota aangepast. Zie verderop in deze brief hoe dit vervolgtraject eruit ziet. Bestuurlijke uitgangspunten Bij de totstandkoming van de ontwerp concept cultuurnota zijn de volgende bestuurlijke uitgangspunten als vertrekpunt genomen: Uitvoeren van wettelijke taken Uitvoeren van taken die provinciale/(inter)nationale aspecten bevatten. Uitvoeren van taken met een toegevoegde waarde vanuit de provincie en dat zit in de volgende onderdelen: leggen van verbindingen binnen het cultuurbeleid, tussen actoren en (provinciale) sectoren (zoals Krimp, Ruimtelijke vraagstukken. Economie en POP) kennis en brug naar andere overheden het borgen en versterken van de regionale identiteit uitstijgen boven het lokale en daarmee andere belangen in beeld hebben/houden integrale benadering van vraagstukken en beleid organiserend vermogen bevorderen (via o.a. steuninstellingen) Uitvoeren van taken waarin de provincie verantwoordelijkheid draagt. We gaan uit van de taakverdeling die in het verleden tussen de diverse overheden is overeengekomen, hoewel deze verdeling in de afgelopen decennia verwaterd is. Deze indeling houdt in dat de provincie verantwoordelijk is voor de evenwichtige spreiding van cultuur en participatie. Het Rijk is verantwoordelijk voor het aanbod (instandhouding landelijke basisinfrastructuur) en de gemeenten voor de infrastructuur (gebouwen) en afname. Wij vinden het, mede in het licht van de op handen zijnde bezuinigingen van belang om de dialoog over een heldere taakverdeling tussen de verschillende overheden te voeren.

4 We gaan uit van de uitkomsten van de Commissie Lodders en het Bestuursakkoord met het Rijk. Hierin is Cultuur benoemd als een provinciale kerntaak. Reductie bestuurlijke drukte. Inhoudelijke uitgangspunten De bestuurlijke en financiële uitgangspunten hebben geleid tot een aanscherping van het beleid en doelstellingen van de huidige cultuurnota Dat vormt vervolgens het kader voor de cultuurnota Inhoud ontwerp concept cultuurnota De ontwerp concept cultuurnota bestaat uit drie onderdelen, nl.: 1) Beleid 2) Instrumenten 3) Begroting Deel 1: beleid Belang van cultuur en relatie met andere beleidsthema's In de ontwerp concept cultuurnota staat de betekenis van cultuur voor het wonen, bezoeken en werken in onze provincie centraal. We starten daarom ook met het beschrijven van deze betekenis/belang en de verbinding die wij zien met andere beleidsterreinen van de provincie Groningen. Daarbij zien we samenhang met economie, de creatieve industrie, het toerisme, de kwaliteit van de woonomgeving, landschap, ruimtelijke ordening, wonen en leefbaarheid (o.a. het krimpvraagstuk). De uitwerking van het voorgestelde cultuurbeleid en de inzet van provinciale instrumenten zal daarom in samenhang met de genoemde onderwerpen/beleidsafdelingen moeten worden opgepakt. Keuze: Culturele Biografie Groningen De afgelopen jaren heeft de provincie Groningen op het terrein van cultuur veel goede resultaten geboekt. In de periode stellen we voor deze lijnen door te trekken en ook binnen cultuur meer met elkaar in verbinding te brengen. Voorgesteld wordt die verbinding aan te brengen door de werkwijze van Het Verhaal van Groningen te verbreden en verdiepen, volgens het principe van de 'Culturele biografie'. Dit vormt de rode draad door de cultuurnota. In de afgelopen periode zijn wij vanuit erfgoed gestart met het uitwerken van de Culturele Biografie in de provincie Groningen. Dit begrip reikt echter verder dan erfgoed en cultuur alleen. De Culturele Biografie is voor ons dan ook een inspiratiebron waar we stapsgewijs naartoe willen werken in een Culturele Biografie Groningen. Voor de periode betekent dit dat erfgoed als inhoud nog steeds centraal staat, maar dat we dit meer willen verbinden met inhoudelijke informatie die via bijvoorbeeld (amateur)kunsten tot ons komt. Ook willen we de periode benutten om te bezien of we ons provinciaal beleid volgens de principes van de Culturele Biografie verder kunnen ontwikkelen en kunnen verbreden naar andere onderwerpen die buiten deze cultuurnota vallen. Daarbij betrekken we andere provinciale beleidsterreinen en oriënteren we ons ook op vergelijkbare ontwikkelingen in andere provincies. Voorbehouden In de ontwerp concept cultuurnota zijn enkele voorbehouden opgenomen ten aanzien van ontwikkelingen bij gemeenten, provincie en Rijk die invloed kunnen hebben op het provinciaal beleid en de inzet van de instrumenten. Wij volgen deze ontwikkelingen op de voet. Ze kunnen in de toekomst leiden tot aanpassingen. Enkele onderdelen van ons beleid en instrumentarium zijn in deze ontwerp

5 conceptnota nog niet uitgewerkt, omdat er bijvoorbeeld nog onderzoeken lopen. Dit betreft de evaluatie van de Kunstraad, het uitwerken van het plan van aanpak vww/.hetverhaaivangroninqen.nl en de uitwerking van de steuninstelling op het gebied van amateurkunst en cultuureducatie. We streven ernaar deze onderdelen in de concept cultuurnota (december 2011) op te nemen. Qua rijksontwikkelingen betreft het de mogelijke vraag om co-financiering op o.a. de terreinen participatie (Fonds Cultuurparticipatie), cultuureducatie, monumenten. Verder volgt er mogelijk een nieuwe bibliotheekwet die in 2013 in werking moet treden. Doelstellingen In het kader voor de cultuurnota hebben uw Staten drie doelstellingen vastgesteld: Doelstelling 1 Stimuleren van actieve participatie van inwoners van de provincie Groningen aan cultuur. Aanscherpingen t.o.v. huidige beleid (o.a. voortkomend uit Kader en Criteria): De nadruk is verschoven van bereik naar actieve deelname aan cultuur. We richten ons op alle doelgroepen en dus op alle inwoners van de provincie Groningen. We leggen nadrukkelijk de verbinding met Het Verhaal van Groningen. We willen deze doelstelling behalen met behulp van steuninstellingen en incidentele subsidies. Dit betekent dat geen structurele subsidie meer wordt verleend aan uitvoerende instellingen voor deze doelstelling. Doelstelling 2 Stimuleren van (integrale) presentaties en instandhouding van (delen van) de Collectie Groningen binnen Het Verhaal van Groningen. Aanscherpingen t.o.v. huidige beleid (o.a. voortkomend uit Kader en Criteria): We willen deze werkwijze verdiepen en verbreden naar andere onderdelen van cultuur en andere beleidsterreinen. Aan de uitvoerende instellingen is explicieter gevraagd aan te geven hoe hun visie eruit ziet ten aanzien van de Collectie Groningen, het presenteren van de collectie en op het gebruik van de digitale omgeving. We richten ons op instellingen met een provinciale taak. Wij streven als provincie naar de best mogelijke inhoudelijke en organisatorische samenwerkingsvorm ten aanzien van de steuninstellingen Erfgoed om zo versterking van uitvoering en de aanpak van Het Verhaal van Groningen te realiseren. We willen eind 2016 in afstemming met de betreffende instellingen deze vorm nader vaststellen, zodat deze vanaf 2017 in uitvoering gebracht wordt. Doelstelling 3 Versterken van de economie, de PR, de marketing en het vestigingsklimaat via het ondersteunen van de kunsten. Aanscherpingen t.o.v. huidige beleid (o.a. voortkomend uit Kader en Criteria): In het huidige beleid ( ) staan vijf doelstellingen genoemd met betrekking tot de professionele kunsten. Deze zijn teruggebracht tot bovenstaande doelstelling. In het kader staat dat we structurele subsidie verlenen aan instellingen (professionele kunsten) die bijdragen aan de promotionele en economische waarde van de provincie Groningen. Hiervoor zijn scherpe

6 criteria vastgesteld door uw Staten die betrekking hebben op p.r., (inter)nationale media-aandacht en het trekken van bezoekers van buiten de provincie. Naar aanleiding van het advies van de Kunstraad, waarin deze criteria ruimer zijn geïnterpreteerd (nl. de betekenis voor het vestigingsklimaat), heeft ons college besloten deze bredere interpretatie te volgen en daarmee de betekenis voor het vestigingsklimaat mee te laten wegen in de beoordeling van de beleidsplannen van culturele instellingen uit de professionele kunsten. In het kader staat nog aangegeven dat we ook in de periode de verbinding gaan leggen tussen kunst en ruimte. Het provinciale beleid Kunst en Ruimte zou zich moeten beperken tot grotere regionale projecten, zoals in het kader van de ontwikkelingen in Meerstad en de Regio Assen-Groningen, waarin meervoudige opdrachten/kunstwerken mogelijk zijn. Het plaatsen van één kunstwerk, ook in een groter regionaal project, zien wij als een gemeentelijke verantwoordelijkheid. In de beleidsperiode is er onvoldoende budget voor projecten op het gebied van Kunst en Ruimte die aanhaken bij provinciale ruimtelijke opgaven. Daarom willen wij insteken op het zichtbaar maken en presenteren van al bestaande provinciale Kunst en Ruimte-projecten (o.a. via de website van Het Verhaal van Groningen) en geen nieuwe projecten te ontwikkelen. Deel 2: instrumenten Voor het uitvoeren van het provinciaal cultuurbeleid zetten we diverse instrumenten in, die we in 4 categorieën hebben verdeeld: I Incidentele subsidies en website II Steuninstellingen III Uitvoerende instellingen IV Overige instrumenten Daarnaast zullen we bezien op welke wijze andere provinciale instrumenten van buiten deze cultuurnota een bijdrage kunnen leveren aan het behalen van de gestelde doelen. In de bestuurlijke uitgangspunten uit het Kader cultuurnota staat de provinciale rol/taak ten aanzien van cultuur centraal. Dit brengt met zich mee dat er een accentverschuiving zal plaatsvinden binnen het provinciaal instrumentarium om ons cultuurbeleid tot uitvoering te brengen. De nadruk komt te liggen op het stimuleren van activiteiten en de indirecte ondersteuning van het culturele veld. Deze instrumenten passen bij de provinciale rol en zijn aanvullend op de verantwoordelijkheden van andere overheden, zoals gemeenten en rijk. Met de instrumenten uit de categorieën I en IV kan de provincie meer sturing geven aan het beleid en kan de provincie flexibel opereren. De bezuinigingen (en mogelijke frictiekosten) kunnen flexibel worden opgevangen. De rode draad uit de cultuurnota nl. de Culturele Biografie kan met behulp van deze instrumenten het beste worden uitgewerkt. Daarom streeft ons College naar het beschikbaar hebben van 25% van het budget voor cultuur ten behoeve van de Incidentele subsidies, website vwvw.hetverhaalvangroninqen.nl en de overige instrumenten (categorieën I en IV). Dit is een percentage dat ook door vergelijkbare provincies als zodanig wordt gehanteerd (o.a. de provincies Limburg, Zeeland en Drenthe). Advies Kunstraad Ten aanzien van de beleidsplannen van de steuninstellingen en de uitvoerende instellingen hebben we advies ingewonnen bij de Kunstraad Groningen. Dit advies (incl. de toevoegingen en rechtzettingen) hebben wij betrokken bij de totstandkoming van de ontwerp concept cultuurnota Dat geldt ook voor

7 de reacties van instellingen en gemeenten op dit advies. In algemeenheid geldt dat we niet alle onderdelen van het advies in de ontwerp conceptnota hebben overgenomen. Ten aanzien van de professionele kunsten hebben de Kunstraad en de toetsingscommissies de criteria ruimer geïnterpreteerd dan door uw Staten zijn vastgesteld. Zij hebben niet alleen gekeken naar de pr- en economische waarde, maar ook naar de betekenis van instellingen voor het vestigingsklimaat. Dit heeft ons college overgenomen, voor die instellingen die aantoonbaar inzet plegen voor inwoners van de gehele provincie Groningen. Over de beleidsplannen van Libau Steunpunt en de Monumentenwacht ontbrak een inhoudelijke toets. Daarom hebben wij op basis van landelijke onderzoeken de beleidsplannen van deze instellingen zelf getoetst. Daarnaast volgen we het advies niet ten aanzien van enkele individuele instellingen binnen doelstellingen I en II. In de bijlage vindt u de vertaling hiervan in de instrumenten die we in willen zetten om onze doelstellingen te behalen. In sommige gevallen heeft de Kunstraad geadviseerd voorwaarden op te nemen bij de subsidieverlening. Het wel of niet opvolgen van deze adviezen nemen we mee in de totstandkoming van de desbetreffende beschikkingen. Deel 3: financieel overzicht Bijgevoegd vindt u het financieel overzicht die hoort bij de ontwerp concept cultuurnota Deze zal bij de concept cultuurnota worden verwerkt in een begroting. De totaal beschikbare budgetten bedragen: Deze bedragen zijn nog onder voorbehoud van vaststelling van het accres In de genoemde bedragen voor de jaren 2014, 2015 en 2016 is geen accres opgenomen. Voor de uitvoering van de extra taken die met de extra middelen uit het amendement en de motie mogelijk worden gemaakt is extra personeel noodzakelijk. Ons College zal bezien of dit vanuit Algemene Middelen of de Programmakosten bekostigd kan worden. Indien het laatste het geval is, dient dit in de begroting van de concept cultuurnota aangepast te worden. Vervolgprocedure De vervolgprocedure ziet er als volgt uit: Inspraakperiode tot eind oktober Verwerken inspraak en opstellen Concept Cultuurnota ; november 2011 Vaststellen Concept Cultuurnota in GS: december 2011 Vaststellen Concept Cultuurnota in PS: februari 2012 Vaststellen definitieve Cultuurnota in GS: maart 2012 Verzending besluit tot subsidieverlening/weigering: april 2012 De ingediende beleidsplannen van de culturele instellingen liggen ter inzage in de statenkast. Inspraak Voor de ontwerp concept-cultuurnota geldteen inspraakperiode van 20 september 2011 tot en met 1 november De bezwaar en beroepprocedure met betrekking tot de individuele subsidieaanvragen van instellingen is na vaststelling van de definitieve cultuurnota

8 De inspraakperiode biedt een ieder de gelegenheid om een zienswijze in te dienen op het beleidskader van deze ontwerp concept-cultuurnota Voor de volledigheid merken wij op dat deze inspraakperiode uitdrukkelijk niet bedoeld is om te reageren op de gevolgen van het beleidskader op het niveau van instellingen oftewel de subsidieaanvragen ten behoeve van de cultuurnota die bij ons zijn ingediend. De bij ons ingediende subsidieaanvragen voor de cultuurnota worden afgehandeld bij de vaststelling van de definitieve cultuurnota. Dan zal er zoals gezegd gelegenheid zijn om bezwaar en beroep aan te tekenen. Deze procedure zal in de aanbiedingsbrief aan de instellingen en in advertenties worden toegelicht. De stukken worden ook geplaatst op de provinciale website. Opzet nota en wijze van publicatie Na vaststelling van de definitieve cultuurnota in het voorjaar 2012 zal de informatie op de website worden geplaatst. De beleidsbrochure en begroting zal ook in gedrukte vorm verschijnen. De informatie over de instrumenten en de bijbehorende en nog te ontwikkelen subsidiewijzer zal uitsluitend op de website worden geplaatst. Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Groningen:, secretaris. Bijlagen: Nr. Titel Bijgevoegd Ter inzage in de Statenkast Alle ingediende beleidsplannen Nee Ja