Handhaving uitvoeringsprogramma 2015

Transcriptie

1 Zaaknr. : 14.ZK08372 Kenmerk : 14IT Barcode : *14IT024770* Handhaving uitvoeringsprogramma 2015 Waterschap Brabantse Delta. Aldus vastgesteld in de vergadering van het dagelijks bestuur van 16 december 2014, Het dagelijks bestuur, De dijkgraaf De secretaris-directeur Mw. ir. ing. C.P.M. Moonen Dhr. ir. H.T.C. van Stokkom

2 Naam: HUP 2015 Datum: Versie: Definitief 1.0 Opgesteld door: A. van den Elshout Template: Waterschap Brabantse Delta 2

3 Inhoud 1. INLEIDING ALGEMEEN RANDVOORWAARDEN EN KADERS Uitgangspunten Ambitie Handhavingsdoelen planperiode WETTELIJKE EISEN CONTEXT EVALUATIE HANDHAVINGSUITVOERINGSPROGRAMMA INZET VAN MENSEN EN MIDDELEN FORMATIE & BEZETTING INZICHT TOEZICHT EN HANDHAVING FINANCIËN OPLEIDING VERANDERINGEN IN HET TOEZICHT EN DE HANDHAVING EEN LANDELIJKE HANDHAVINGSSTRATEGIE(SANCTIESTRATEGIE) LANDELIJKE KWALITEITSCRITERIA STURINGSMODEL INFORMATIE ONDERSTEUNING GEMEENSCHAPPELIJKE KEUR INHAALSLAG UNIFORM UITVOEREN KEURBEPALINGEN SAMENWERKINGSONTWIKKELINGEN PRIORITEITEN VANUIT HET PROVINCIAAL BESTUURLIJK PLATFORM OMGEVINGSRECHT ALGEMEEN THEMA WATERKWALITEIT Algemeen Domein (Proces) industrie Domein Afval Domein Eigen organisatie en andere overheden Domein Overig Domein Agrarisch Domein Buiten inrichtingen THEMA WATERVEILIGHEID Domein Keringen THEMA WATERKWANTITEIT Domein Watergangen THEMA VAARWEGBEHEER Domein Vaarwegbeheer en Nautisch Beheer THEMA WATERSCHAPS-HEFFINGEN Domein Heffingen THEMA GRONDWATERBEHEER Domein Grondwater HUP 2015 VERSUS ADEQUAAT HANDHAVINGSNIVEAU BIJLAGE 1 UITVOERINGSPROGRAMMA 2015 OP THEMA-NIVEAU BIJLAGE 1 UITVOERINGSPROGRAMMA 2015 OP DOMEIN-NIVEAU BIJLAGE 2 UITVOERINGSPROGRAMMA 2014 VERSUS ADEQUAAT HANDHAVINGSNIVEAU BIJLAGE 3 DOELGROEPEN MET OVERWEGEND REACTIEVE INZET

4 1. Inleiding Op 18 november 2014 heeft het dagelijks bestuur van het waterschap Brabantse Delta het Beleidsplan Toezicht en Handhaving vastgesteld. Met het Beleidsplan Toezicht en Handhaving heeft het waterschap de kaders en randvoorwaarden vastgesteld en beschreven hoe zij het middel toezicht en handhaving inzet om de naleving van wet- en regelgeving maximaal positief te beïnvloeden. Met het beleidsplan heeft het waterschap ook uiting gegeven aan haar wens om transparant te zijn en kan ieder kennis nemen hoe het waterschap uitvoering aan het handhaven geeft. In het Beleidsplan Toezicht en Handhaving is vastgelegd dat de beleidsdoelen en keuzen van het beleidsplan inhoudelijk zullen worden uitgewerkt in een jaarlijks handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP). Dit HUP heeft betrekking op de toezicht- en handhavingstaken binnen de thema s waterkwaliteit, waterkwantiteit, waterveiligheid, vaarwegbeheer, waterschaps-heffingen en grondwaterbeheer. In 2014 is er een probleem- en risicoanalyse uitgevoerd. Door gebruik te maken van een risicomodule zijn binnen de zes thema s waterkwaliteit, waterkwantiteit, waterveiligheid, vaarwegbeheer, grondwaterbeheer en waterschap heffingen op domein- en doelgroep niveau de risico s vastgesteld. Naast een probleem- en risicoanalyse is er in 2014 ook een doelgroep analyse uitgevoerd. De doelgroep analyse geeft inzicht in de reden van (niet) naleven van wet en regelgeving. Het waterschap acht dit inzicht zeer belangrijk omdat hiermee bepaald kan worden hoe het middel toezicht en handhaving ingezet moet worden om naleving van wet- en regelgeving maximaal positief te beïnvloeden. Voor 2015 zijn de keuzes in het HUP gebaseerd op de in 2014 uitgevoerde probleem- en risico analyse en ervaringsgegevens van de afgelopen jaren. Voor zover mogelijk zijn de conclusies en de aanbevelingen uit de doelgroep analyse meegenomen bij het opstellen van het HUP. In het programmajaar 2015 wordt verder gewerkt aan het optimaliseren en het verbeteren van de handhaving en wordt ervaring opgedaan met het gericht inzetten van preventieve interventies om gedrag te beïnvloeden. Het waterschap gaat in de komende jaren meerdere strategieën toepassen om het naleefgedrag van regels te vergroten of op het gewenste niveau te houden. Het projectmatig werken wordt voortgezet en het systeemgericht toezicht wordt bij meer domeinen toegepast. Minimaal elk 4 jaar actualiseert het waterschap beleidskeuzen en strategieën en stelt zij een nieuw beleidsplan toezicht en handhaving vast. In het beleidsplan is er verbinding gezocht met de beleidsdoelen van het waterschap en handhaving als middel om dat doel (mede) te bereiken. Het houden van toezicht en het handhaven wordt door het waterschap procesmatig benaderd. De uitvoering is gebaseerd op een cyclisch proces waarbij periodiek de toezichts- en handhavingsinspanningen worden verzameld en beoordeeld. Het handhavingsproces is afgestemd op de planning & control cyclus van het waterschap waardoor ontwikkelingen op elkaar kunnen worden afgestemd en zo nodig snel prioriteiten en/of doelen bijgesteld kunnen worden. Indien blijkt dat bijsturing noodzakelijk is wordt het lopende HUP bijgesteld en in de managementrapportage verantwoording afgelegd. Dit programma is voorbereid in overleg met de afdeling Vergunningen, Onderhoud, Zuiveringsbeheer, Bediening en Beheer. Daarnaast is afstemming gezocht met de Brabantse waterschappen en de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant. Door de opstelling van dit uitvoeringsprogramma wordt een stap gezet naar verdergaande integrale handhaving en samenwerking van de verschillende afdelingen en externe partners. 4

5 2. ALGEMEEN 2.1 Randvoorwaarden en kaders Het waterschap heeft in het beleidsplan beschreven hoe er in de planperiode concreet uitvoering moet worden geven aan het toezicht en de handhaving. Dit is gedaan door het formuleren van de uitganspunten in het handhaven, de ambitie die het waterschap heeft en het opstellen van concrete handhavingsdoelen. Deze randvoorwaarden en kaders zijn leidend bij het opstellen en uitvoeren van het HUP Uitgangspunten Het waterschap hanteert de volgende uitgangspunten bij het invullen van de toezichts- en handhavingstaak: Loslaten waar kan, streng waar moet; Capaciteitssturing vindt plaats op basis van risico s; Toezicht en handhaving ook tegen eigen waterschap en andere overheden; Handhaven volgens strategieën; Houding van de overtreder bepaalt reactie waterschap; Samen werken en samenwerken is vanzelfsprekend; Waar nodig de toezichtsdruk verhogen; Er is ruimte voor ontwikkeling van medewerkers; Waterschap is transparant en communiceert over TZH-doelen, -aanpak en resultaten; Het waterschap is bereikbaar Ambitie Het waterschap houdt toezicht en handhaaft met het doel naleefgedrag te vergroten of het gewenste niveau van naleving te behouden. Daarbij gaat het waterschap er van uit dat een goed naleefgedrag leidt tot positieve effecten op de omgevingskwaliteit en bijdraagt aan ambities voor de fysieke leefomgeving. Voor zover het naleefgedrag binnen de invloedsfeer van het waterschap ligt streeft het waterschap ernaar om het naleefgedrag per doelgroep of gedraging jaarlijks in evenredigheid toe te laten nemen, dan wel op het gewenste hoge niveau te houden. Daarnaast verwacht het waterschap met preventieve maatregelen, zoals stimuleren, informeren en communiceren, het bewuste naleefgedrag te kunnen vergroten. Het streven is het aantal handhavingsinterventies voor veel voorkomende kleine overtredingen hiermee af te laten nemen Handhavingsdoelen planperiode Het waterschap heeft voor de planperiode , een aantal algemene handhavingsdoelen geformuleerd. De volgende handhavingsdoelen worden nagestreefd: Bij tenminste 90 % van de 1e controlebezoeken wordt voldaan aan de gestelde regels (percentage naleefgedrag); Na het inzetten van bestuursrechtelijk en/of strafrechtelijke interventies wordt in 100% voldaan aan de gestelde regels; Toezicht en handhaving vinden op een eenduidige manier plaats. Vergelijkbare gevallen worden gelijk behandeld (level playing field); Toepassen instrument de vervuiler betaalt. 2.2 Wettelijke eisen Het Waterschap Brabantse Delta heeft handhavingstaken op grond van de water- en milieuwetgeving. Deze worden binnen het waterschap uitgeoefend door de afdeling Handhaving. In het Besluit Omgevingsrecht (Bor) zijn eisen opgenomen waaraan een handhavingsinstantie moet voldoen. Het opstellen van een HUP (artikel 7.3) en de jaarlijkse evaluatie daarvan (artikel 7.7) zijn wettelijke verplichtingen. Met het onderliggende HUP wordt invulling gegeven aan eerstgenoemde verplichting. 2.3 Context Onderdeel van het proces van een continue kwaliteitsverbetering van de handhaving is het evalueren van uitgevoerde taken en het bijstellen van plannen, de PDCA cyclus. In het kader van dit proces is het HUP 2015 opgesteld. De resultaten van de tussentijdse evaluatie HUP 2014 en de aanbevelingen die de provincie Noord-Brabant in 2013 heeft aangegeven zijn betrokken bij het opstellen van het HUP

6 2.4 Evaluatie Handhavingsuitvoeringsprogramma 2014 Omdat het programmajaar 2014 ten tijde van besluitvorming van dit handhavingsuitvoeringsprogramma nog niet is afgesloten wordt volstaan met aandachtspunten te signaleren die voor het opstellen van het handhavingsuitvoeringsprogramma 2015 relevant zijn. In deze evaluatie worden de benamingen van de thema s uit het Beleidsplan Toezicht en Handhaving gebruikt. De cijfermatige evaluatie van het HUP 2014 zal in 2015 ter kennisname worden gebracht aan het dagelijks bestuur. Thema waterkwaliteit: Binnen de domeinen, proces industrie, afval, eigen organisatie en andere overheden, overig, agrarisch en buiten inrichtingen zijn in de 2014 diverse handhavingsprojecten uitgevoerd. De afgesproken/vastgestelde norm is een naleefgedrag van 90%. De verwachting is dat deze doelstelling gemiddeld wordt gehaald. Er zijn binnen de domeinen wel een aantal achterblijvers, die de eerste controle onder de norm van 90% naleefpercentage scoren. Voor het HUP 2015 zal het waterschap het toezicht op de geprioriteerde doelgroepen voort zetten en extra aandacht besteden aan de achterblijvers. Daar tegenover staat dat inrichtingen met een goed naleefgedrag beloond zullen worden met een lagere toezichtlast. Het reguliere toezicht en handhaving op de verschillende doelgroepen binnen waterkwaliteit zal in 2015 programmatisch worden gepland en als routinematig toezicht en handhaving worden beschouwd. Thema waterveiligheid: In 2014 heeft er voornamelijk toezicht en handhaving plaatsgevonden op de realisatie van vergunde activiteiten en het in behandeling nemen van klachten en meldingen. Er zijn geen incidentele handhavingsprojecten op de keringen uitgevoerd. In 2015 wordt deze werkwijze voorgezet. Wel wordt er in 2015 specifiek toezicht gehouden op het beweiden van keringen. Thema waterkwantiteit: Binnen het domein watergangen is er in 2014 toezicht geweest op de realisatie van vergunde activiteiten en geweigerde vergunningen. De uitgevoerde handhavingsprojecten waren er met name op gericht om de klachten en meldingen te clusteren, om o.a. de werkzaamheden van de afdeling Onderhoud zo efficiënt mogelijk te laten verlopen. Bij het toezicht op vergunde activiteiten is opgevallen dat de uitvoering van de vergunningsvoorschriften regelmatig afwijkt van de gestelde norm in de vergunning. Bij de controle van een aantal geweigerde vergunningen valt op dat ongeveer 40% van de geweigerde vergunningen toch in uitvoering is genomen. In 2015 wordt deze werkwijze voortgezet. Thema grondwaterbeheer: In 2014 is er binnen dit domein zowel routinematig toezicht uitgevoerd op een juiste uitvoering van vergunningsvoorschriften bij bronneringen, als bij het handhavingsproject grondwateropgave door agrarische inrichtingen. Uit de controles blijkt dat het naleefgedrag bij bronneringen relatief hoog is. In enkele gevallen heeft het waterschap overtredingen geconstateerd met een ernstig risico voor de omgeving. Uit de evaluatie van het project grondwateropgave blijkt dat er in 2014 in het beheergebied van het waterschap 14,7 miljoen m 3 aan grondwater wordt onttrokken. Tevens blijkt dat er een klein aantal vergunninghouders niet structureel hun grondwateropgave tijdig indient. Er is een nieuw grondwaterbeleid vastgesteld wat zijn uitwerking in 2015 krijgt, met name in het actualiseren van het vergunningenbestand. De doelgroep industriële onttrekkingen heeft in het beleidsplan een hogere prioriteit gekregen. Thema waterschapheffingen: In 2014 is er binnen dit domein vooral routinematig toezicht uitgevoerd. Het resultaat hiervan is een relatief hoog naleefgedrag. Wat opvalt is dat een aantal heffingsplichtigen niet vanzelfsprekend hun meetgegevens aanleveren. In 2015 besteed het waterschap extra aandacht hieraan om zo de spontane naleving te vergroten. Thema vaarwegbeheer: Binnen het domein vaarweg- en nautisch beheer heeft het waterschap voornamelijk gereageerd op klachten en meldingen en is er toezicht uitgevoerd op het illegaal afmeren of ligplaats nemen. Bij evaluatie is gebleken dat er geen activiteiten zijn geconstateerd die een groot risico met zich meebrengen. In 2015 wordt aandacht besteed aan klachten en meldingen en toezicht op evenementen, recreatievaart en schepen met een vaste ligplaats die niet zijn aangesloten op het riool. 6

7 3. Inzet van mensen en middelen De inzet van mensen en middelen (artikel 7.5, Bor) is een belangrijk onderdeel van de kwaliteitseisen in het Bor. In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan de beschikbare menskracht en middelen Formatie & Bezetting In 2015 is de formatie ten opzichte van 2014 nagenoeg gelijk gebleven. Tabel 1: Formatie 2015 FTE (formatie) FTE (verschil) FTE (bezetting) Afdelingshoofd 1 1,00 Teamleider 2 0 2,00 Beleidsmedewerker 1 0 1,00 Bestuursrechtelijke handhaver 2 0 2,00 BOA 3,92 0,31 3,61 Handhaver 3 0,2 2,80 Medewerker handhaving 15,7-0,28 15,98 Senior handhaver 3 0 3,00 Senior medewerker monsterneming 1 0 1,00 Totaal: 32,62 0,23 32,39 In 2015 wordt na de vaststelling en de wettelijke formalisering van de deskundigheidsprofielen van waterschapmedewerkers, bekeken of een herverdeling van taken en/of bevoegdheden, alsmede bijscholing van individuele medewerkers, plaats dient te vinden Inzicht toezicht en handhaving Niet alle beschikbare fte s zijn inzetbaar voor directe toezicht- en handhavingstaken. Het betreft m.n. een deel van de overhead van managementteam (afdelingshoofd, teamleiders en beleidsmedewerker). Uit de analyse van het tijdschrijven uit verleden blijkt dat circa 30,7 fte beschikbaar is om de toezicht- en handhavingstaak op uitvoeringsniveau uit te voeren. Voor 2015 wordt er een andere wijze van tijdschrijven doorgevoerd om het realistisch onderscheid tussen directe en indirecte uren te maken voor het managementteam, met de aanname dat de overhead feitelijk rond de 1 fte zal uitkomen. Met een rekeneenheid van productieve uren per fte is het totaal aantal beschikbare productieve uren voor de afdeling Handhaving circa uur, waarvan uur voor Routinematig toezicht en handhaving is gereserveerd en uur voor Incidenteel toezicht en handhaving. Voor de overige handhavingsprojecten is uur begroot. 3.3 Financiën In de begroting 2015 van het waterschap is een bedrag van ,- gereserveerd voor handhaving (inclusief de inzet van de afdeling onderhoud bij de schouwvoering watergangen en onttrekkingsverbod oppervlaktewater). De kosten gemoeid met de inhaalslag keurhandhaving zijn centraal hierin gebudgetteerd (ca ,-). Totaal budget voor 2015 is ,- 3.4 Opleiding In 2015 zijn de volgende opleidingen/cursussen voorzien: Training (estafette) en implementatie landelijke hhandhavingsstrategie (allen) PowerBrowser (nieuwe ict voor t&h) (allen) Systeemgericht toezicht, verdieping Toezicht- en handhaving bijscholing Permanente her- en bijscholing BOA (4 BOA s) 7

8 Mediation basis en herhaling Opleiding nieuwe keur 4. Veranderingen in het toezicht en de handhaving Het waterschap speelt voortdurend in op ontwikkelingen in de omgeving, bestuur en politiek, beleid en wetgeving. In dit hoofdstuk wordt een aantal belangrijke ontwikkelingen benoemd die mogelijk van invloed zullen zijn op de inzet toezicht en handhaving voor waterschap Brabantse Delta in Een landelijke handhavingsstrategie(sanctiestrategie) In 2015 voert het waterschap samen met de Brabantse waterschappen de landelijke handhavingsstrategie in. 4.2 Landelijke kwaliteitscriteria In de kwaliteitscriteria, zoals die wettelijk zijn vastgesteld voor het Wabo bevoegd gezag, worden eisen gesteld aan opleiding, werkervaring, voldoende ureninzet per toezichthouder alsmede aan de beschikbaarheid van voldoende aantal toezichthouders om toezichts- en handhavingstaken adequaat te kunnen uitvoeren (zogenaamde kritieke massa). In de kwaliteitscriteria zijn ook eisen gesteld aan het (handhavings)proces. Deze procescriteria samen leiden tot een sluitende cyclus en kwaliteitsborging In het kader van de professionalisering van de handhavingstaak heeft het waterschap een verbeterplan implementatie VTH-kwaliteitscriteria opgesteld. Dit naar aanleiding van een zelfevaluatie van de handhavingsuitvoering en een reality check door de provincie Noord-Brabant. In 2014 zijn alle verbeterpunten uit het verbeterplan implementatie VTH-kwaliteitscriteria opgepakt en ook grotendeels uitgevoerd. Vanaf begin 2015 wordt er door het waterschap voldaan aan de landelijke kwaliteitscriteria met uitzondering van het voldoen aan de in de kwaliteitscriteria opgenomen deskundigheidsprofielen, omdat deze niet volledig zijn toegesneden op de waterschapstaken. Medio 2015 worden in landelijk verband deskundigheidsprofielen voor waterschapmedewerkers vastgesteld die vervolgens nog wettelijk dienen te worden geformaliseerd. Tot die tijd worden de huidig beschikbare deskundigheidsprofielen toegepast. Zodra bovengenoemde kwaliteitscriteria voor de waterschappen wettelijk zijn verankerd worden deze uitgevoerd. Dan zal ook blijken of dat er door de nieuwe criteria een herverdeling van taken en/of bevoegdheden, alsmede bijscholing van individuele medewerkers, plaats dient te vinden Sturingsmodel Het waterschap maakt bij het uitvoeren van toezicht en handhaving onderscheid in twee stromingen. De eerste stroming betreft het zogeheten routinematig toezicht en handhaving, de andere het incidenteel toezicht en handhaving. Het in 2014 opgestelde sturingsmodel voor de afdeling Handhaving is hierop aangepast. Waterbeheerplan Strategisch Programmatisch handhaven Tactisch Handhavingsbeleidsplan Routinematig toezicht Operationeel Incidenteel toezicht en en handhaving handhaving HUP Klachten en meldingen Projecten Probleemgestuurd Tactisch Operationeel Protocollen en Werkprocessen 8

9 Routinematig toezicht en handhaving. Doel van dit toezicht is het voorkomen of doen ophouden van ongewenste voorvallen of gedragingen en de naleving van wet- en regelgeving maximaal positief te beïnvloeden. Met routinematig toezicht is het waterschap consequent en duidelijk in het bewaken van de waterbelangen. Incidenteel Toezicht en handhaving Doel van dit toezicht is het voorkomen en/of doen ophouden van ongewenste voorvallen, incidenten of gedragingen. Deze vorm van toezicht en handhaving is specifiek gericht op situaties die extra aandacht vragen ter stimulering van behoud van de gewenste situatie, de nagestreefde kwaliteit. Bij incidenteel toezicht maakt het waterschap onderscheid in klachten en meldingen, projecten en probleem gestuurd handhaven. 4.4 Informatie ondersteuning Voor een uitvoering van het vergunningen en handhavingsproces is een adequate ondersteuning noodzakelijk met automatisering. In het eerste kwartaal van 2015 gaat het waterschap hiertoe werken met een nieuw automatiseringssysteem (Power Browser van Genetics/Geodan). Dit systeem, dat onderdeel is van het project Samenwerkende Waterbeheerders versterkt de samenwerking tussen de waterbeheerders en stimuleert het op elkaar afstemmen van processen. Zolang dit systeem nog niet operationeel is worden de (wettelijk vereiste) registraties handmatig aan de huidige in gebruik zijnde registratiesystemen ontleend. 4.5 Gemeenschappelijke keur In 2015 voert het waterschap samen met de andere Brabantse waterschappen een gemeenschappelijke Keur in. Voor toezicht en handhaving houdt dat concreet in dat minder handelingen vergunning plichtig zijn en er meer handelingen onder algemene regels vallen. 4.6 Inhaalslag uniform uitvoeren keurbepalingen In 2015 wordt er gestart met het uitvoeren van de inhaalslag. Het dagelijks bestuur heeft hiervoor uitgangspunten en criteria vastgesteld. In het uitvoeren van de reguliere handhaving wordt aansluiting gezocht met de uitvoering van de inhaalslag. 4.7 Samenwerkingsontwikkelingen BRZO (Besluit Risico s Zware Ongevallen) In 2014 heeft het dagelijks bestuur besloten invulling te geven aan de nieuwe inspectie rol Brzo. Daarmee geeft het waterschap uitvoering aan een trekkende rol voor de andere Brabantse waterschappen en waterschap Scheldestromen. In 2015 voert het waterschap naast inspecties in het eigen beheergebied ook inspecties uit voor deze andere waterschappen. Samenwerkingsovereenkomst met de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant (OMWB). Het waterschap heeft in 2014 een samenwerkingsovereenkomst afgesloten met de OMWB voor het houden van toezicht op indirecte lozingen (lozingen van bedrijven en huishoudens op het riool). Het betreft bedrijven die met hun afvalwater een groot risico opleveren voor de kwaliteit van het oppervlaktewater en de doelmatige werking van de rioolwaterzuiveringen. In 2015 vindt verdere uitwerking plaats van de gemaakte afspraken. 4.8 Prioriteiten vanuit het provinciaal Bestuurlijk platform Omgevingsrecht Het waterschap geeft in 2015, in afstemming met de Brabantse waterschappen, in ieder geval uitvoering aan de volgende projecten die in het bestuurlijk platform zijn vastgesteld: samen tegen dumpingen, bedrijven die net onder de Brzo drempelwaarde vallen en ketentoezicht. 9

10 5. Uitvoeringsprogramma Algemeen Er zijn veel bepalingen die kunnen leiden tot een overtreding. Het is niet realistisch dat het waterschap op al die mogelijke overtredingen continu toezicht houdt. Zodoende wordt er geprioriteerd op risico s. In 2014 is er door het waterschap een probleem- en risicoanalyse uitgevoerd. Door gebruik te maken van de risicomodule zijn binnen de zes thema s waterkwaliteit, waterkwantiteit, waterveiligheid, vaarwegbeheer, grondwaterbeheer en waterschapsheffingen op domein- en doelgroep niveau de risico's vastgesteld. Binnen elk domein is hierdoor een rangschikking ontstaan van ernstig naar verwaarloosbaar risico. Worden de domein- en doelgroep risico s tegen de beleidsthema s afgezet dan loopt het waterschap de grootste risico s binnen de thema s waterveiligheid en waterkwaliteit. Naast een probleem- en risicoanalyse heeft het waterschap in 2014 ook een doelgroep analyse uitgevoerd. De doelgroep analyse geeft inzicht in de reden van (niet) naleven van wet en regelgeving. Het waterschap acht dit inzicht zeer belangrijk omdat hiermee bepaald kan worden hoe het middel toezicht en handhaving ingezet moet worden om naleving van wet- en regelgeving maximaal positief te beïnvloeden. Om te bepalen waar de middelen van Waterschap Brabantse Delta effectief en efficiënt kunnen worden ingezet is de nieuwe toezichtstrategie toegepast. De uitwerking van de toezichtstrategie is verwoord in dit HUP. Voor 2015 zijn de keuzes in het HUP gebaseerd op de in 2014 uitgevoerde probleem- en risico analyse en ervaringsgegevens van de afgelopen jaren. Voor zover mogelijk zijn de conclusies en de aanbevelingen uit de doelgroep analyse meegenomen bij het opstellen van het HUP. De probleem- en risicoanalyse en doelgroep analyse tonen aan dat er veel nalevingwinst te behalen valt door toepassing van de juiste interventies. Voor de planperiode zijn daarom per thema doestellingen geformuleerd. Vooral het verhogen van het spontane naleefgedrag binnen de verschillende thema s krijgt veel aandacht. Het heel bewust sturen op naleefgedrag is geïntroduceerd met het Beleidsplan Toezicht en Handhaving Het programmajaar 2015 zal gebruikt worden als leerjaar om ervaring op te doen met deze gedragsbeïnvloeding door het inzetten van meerdere soorten interventies. Het waterschap maakt bij het uitvoeren van toezicht en handhaving onderscheid in twee stromingen. De eerste stroming betreft het zogeheten routinematig toezicht en handhaving, de andere het incidenteel toezicht en handhaving. In dit uitvoeringsprogramma worden beide vormen van toezicht en handhaving uitgewerkt. Routinematig toezicht en handhaving Het waterschap past het routinematig toezicht en handhaving toe op alle door het waterschap afgegeven vergunningen, op meldingen, toestemmingen, werken en daarnaast op directe lozingen en specifieke indirecte lozingen (bij indirecte lozingen is een andere overheid bevoegd gezag). Door het routinematig toezicht en handhaving programmatisch te plannen wordt recht gedaan aan het effectief inzetten van de beschikbare capaciteit. Incidenteel toezicht en handhaving Deze wijze van toezicht en handhaving laat zich moeilijk plannen omdat het vooral reactief is en afhankelijk van de praktijk. Getracht is om op basis van lopende zaken, ervaringen uit het verleden en inschattingen een zo realistisch mogelijk beeld te schetsen. Het waterschap kan incidenteel toezicht en handhaving toepassen op alle gedragingen, geprioriteerd van ernstig risico gedragingen naar verwaarloosbaar risico. Daar waar omstandigheden maken dat er naast routinematig toezicht extra toezicht en handhaving nodig is, voert het waterschap dat projectmatig uit. Incidenteel toezicht kan dan ook plaats vinden naast, of in de plaats van, routinematig toezicht De afdeling Handhaving van het waterschap werkt, zo mogelijk, actief samen met de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant en belanghebbende afdelingen binnen het waterschap. Met gebruikmaking van de prioritering is voor toezicht en handhaving de beschikbare capaciteit verdeeld over de geprioriteerde thema s en domeinen (Bijlage 1 uitvoeringsprogramma 2015). 1 Begroting Afdeling Handhaving Routinematig Incidenteel Totaal uren aantallen Het onderscheid tussen incidenteel en routinematig wordt voor de totaal tabel beïnvloed door het grote aantal incidentele controles grondwateropgave en schouw. Over het algemeen kost incidenteel toezicht en handhaving meer tijd dan routinematig. 10

11 5.2 Thema Waterkwaliteit Algemeen Het waterschap hecht een groot belang aan schoon oppervlaktewater. Binnen het beheergebied is er een groot aantal inrichtingen die gedragingen vertonen die direct of indirect een relatie hebben met de waterkwaliteit. Het waterschap heeft deze inrichtingen ondergebracht in domeinen en doelgroepen met soortgelijke activiteiten. Bij het toezicht op lozingen wordt vooral gekeken naar inrichtingen die de doelmatige werking van de rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi s) kunnen belemmeren en/of de kwaliteit van het oppervlaktewater negatief kunnen beïnvloeden. De doelstelling van het toezicht in de verschillende domeinen is het voorkomen, dan wel beperken van ongewenste lozingen van schadelijke en waterbezwaarlijke stoffen op de riolering, de rzwi s en het oppervlaktewater. Er wordt gestreefd naar verbetering van het naleefgedrag van geldende wet- en regelgeving en het verhogen van de bewustwording hiervan door de betreffende bedrijven in deze domeinen. Dit wil het waterschap bereiken door het uitvoeren van verschillende toezichtvormen, preventief uitgebreide controles, systeemgericht toezicht, aspectcontroles en monstername. Tevens wordt er binnen dit thema risico gestuurd toezicht 2 uitgevoerd bij een beperkt aantal inrichtingen. Het toezicht van de BRZOinrichtingen die binnen dit thema vallen worden in een apart project toezicht BRZO Zuidwest Nederland ondergebracht. Het thema waterkwaliteit omvat zes domeinen: Proces Industrie Afval Eigen organisatie en andere overheden Overig Agrarisch Buiten inrichtingen Deze domeinen zijn onderverdeeld in doelgroepen met daarin hoofdzakelijk zowel grote als kleine (industriële) inrichtingen die diverse afvalwaterstromen lozen. De lozing van deze afvalwaterstromen is veelal geregeld in het activiteitenbesluit Milieubeheer. Daarnaast is voor een aantal inrichtingen de voormalige Wvo-vergunning (nu onderdeel van de Wabo vergunning of Watervergunning) of delen hiervan van kracht gebleven. Op basis van de risicoanalyse is vastgesteld dat de domeinen (proces)industrie, afval, eigen organisatie en andere overheden en agrarisch een groot risico hebben. Deze domeinen worden gevolgd door het domein overig, grondwater en buiten inrichtingen, die een gemiddeld risico hebben. Begroting Thema Waterkwaliteit Routinematig Incidenteel Totaal uren aantallen Risico gestuurd toezicht welke risico s m.b.t. lozingen zijn er voor rwzi en/of oppervlaktewaterlichaam en op welke wijze heeft het bedrijf het voorkomen van ongewenste lozingen op riool of oppervlaktewaterlichaam geborgd. 11

12 5.2.2 Domein (Proces) industrie Algemeen Het domein (Proces) Industrie levert op basis van de in 2014 uitgevoerde probleem- en risico analyse een groot risico op voor het watersysteem. Het waterschap geeft daarom uitvoering van toezicht binnen dit domein hoge prioriteit. Binnen het domein (Proces) Industrie heeft het waterschap 12 doelgroepen benoemd met daarin circa 185 inrichtingen. Routine matig toezicht en handhaving Binnen het domein (Proces) Industrie vertoont circa 58 % van de doelgroepen gedragingen die bij niet naleving leiden tot een groot of ernstig risico. Gelet hierop en de ervaringen van de afgelopen jaren wordt in 2015 prioriteit gegeven aan de volgende doelgroepen: Vervaardiging van chemische producten en/of aardolieproducten, Op en overslag van chemische producten, Vatenwasserijen en tank(auto)cleaning bedrijven Vervaardiging van voedingsmiddelen en dranken Behandeling van oppervlakken van materialen Vervaardiging van leer Analytische laboratoria en geïntegreerde laboratoria(> m/jaar) De overige doelgroepen binnen het domein (Proces) Industrie vertonen gedragingen bij niet naleving die leiden tot een gemiddeld risico. Gelet hierop en de ervaringen van de afgelopen jaren wordt in 2015 minder prioriteit gegeven aan de doelgroepen: Algemene, academische en categoriale ziekenhuizen Deconserveren van auto s en motorrevisie Fotografische bedrijven met laboratoria Papier en Kartonindustrie Zeefdrukkerijen Binnen de verschillende doelgroepen is per inrichting, gebruikmakend van een frequentie matrix en frequentie tabel, uitgaande van risico en naleefgedrag, bepaald welke toezichtdruk er ingezet moet worden. Uitgangspunt is dat alle inrichtingen met een gemiddeld of hoger risico en gemiddeld of slechter naleefgedrag tenminste 1 maal per jaar worden bezocht. Hierbij is ook speciale aandacht voor achterblijvers waarop verscherpt toezicht wordt ingezet, waardoor deze inrichtingen meerdere keren per jaar bezocht worden. Bij doelgroepen met een lage prioriteit houdt het waterschap wel de vinger aan de pols door het uitvoeren van steekproeven, waaronder monsternames. Ook wordt er gereageerd op klachten & meldingen. Incidenteel Toezicht en Handhaving Project toezicht BRZO Zuidwest Nederland. Binnen het beheergebied van het waterschap zijn 36 inrichtingen die onder het regiem van het Besluit Risico s Zware Ongevallen(BRZO) vallen. Gelet op de aard, effect en de omvang van lozingen bij ongewone voorvallen heeft het uitvoeren van toezicht bij deze inrichtingen een hoge prioriteit. Het toezicht op de Brzobedrijven zal voor 2015 in projectvorm worden uitgevoerd, waarbij tevens uitvoering wordt gegeven aan de NIM (Nieuwe Inspectie Methodiek) systematiek. De inrichtingen binnen het project BRZO Zuidwest Nederland zijn grofstoffelijk onder te verdelen in de volgende doelgroepen: Op en overslag van chemische producten Vervaardigen van chemische producten en/of aardolieproducten Vatenwasserij en tankautocleaning Afvalverwerkingsbedrijf Het waterschap is onderdeel van het landelijke team BRZO water, dat bestaat uit 6 regisserende waterschappen en Rijkswaterstaat. Het waterschap kan daardoor de water gerelateerde Brzo werkzaamheden uitvoeren voor de waterschappen Scheldestromen, Aa en Maas en De Dommel. Dit doet zij op verzoek van die waterschappen, conform de landelijke afspraken tussen de waterbeheerders. 12

13 Het waterschap geeft hier projectmatig uitvoering aan en maakt tijdens de planperiode definitieve afspraken over deze samenwerking. Van de andere waterschappen (Scheldestromen, De Dommel, Aa en Maas) zijn opdrachten ontvangen om BRZO inspecties uit te voeren bij bedrijven binnen hun beheergebied. (In totaal 12). Toezicht vindt plaats volgens de Inspectiemethodiek NIM/GIR, beschreven in de Werkwijzer BRZO II. Met behulp van deze methode dient een gezamenlijk en gewogen oordeel gegeven te worden over de validiteit en toereikendheid van het veiligheidsmanagementsysteem van het BRZO-bedrijf. Project Bedrijven net onder BRZO-drempelwaarde Door de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant is een checklist ontwikkeld om de risico s van net-niet- BRZO-bedrijven in de regio in beeld te brengen en te prioriteren. Deze scan heeft in Midden- en West- Brabant een lijst met 200 bedrijven opgeleverd. De OMWB gaat in 2015 een aanvang nemen met het toezicht op deze bedrijven. Het waterschap haakt in 2015, voor zover dat in het routinematig toezicht al was voorzien, aan bij deze controles. Klachten en Meldingen Binnen het domein ligt het zwaartepunt vooral op het routinematig toezicht. De ervaring leert dat er ongeveer 15 klachten en meldingen per jaar zijn. Hiervoor zijn 175 uur gereserveerd Domein Afval Algemeen. Het domein Afval levert op basis van de in 2014 uitgevoerde probleem- en risico analyse een groot risico op voor het watersysteem. Het waterschap geeft daarom uitvoering van toezicht binnen dit domein hoge prioriteit. Binnen het domein Afval heeft het waterschap 8 doelgroepen benoemd met daarin circa 170 inrichtingen. Routine matig toezicht en handhaving Binnen het domein Afval vertoont circa 50 % van de doelgroepen gedragingen die bij niet naleving leiden tot een groot of ernstig risico. Gelet hierop en de ervaringen van de afgelopen jaren geeft het waterschap daarom in 2015 prioriteit aan de volgende doelgroepen: Afvalverwerkingsbedrijven (incl. verbrandingsinrichtingen) Composteerinrichtingen Afvalstoffen op- en overslag en bewerken Mestverwerking De overige doelgroepen binnen het domein Afval vertonen gedragingen die bij niet naleving leiden tot een gemiddeld risico. Gelet hierop en de ervaringen van de afgelopen jaren wordt in 2015 minder prioriteit gegeven aan de doelgroepen: Stortplaatsen Vergistingsinstallaties Autodemontage Milieustraten/gemeentewerven (afval inzamel depots) Binnen de verschillende doelgroepen is per inrichting, gebruikmakend van een frequentie matrix en frequentie tabel, uitgaande van risico en naleefgedrag, bepaald welke toezichtdruk er ingezet moet worden. Uitgangspunt is dat alle inrichtingen met een gemiddeld of hoger risico en een gemiddeld of slechter naleefgedrag tenminste 1 maal per jaar worden bezocht. Hierbij is ook speciale aandacht voor achterblijvers waarop verscherpt toezicht wordt ingezet, waardoor deze inrichtingen meerdere keren per jaar bezocht worden. Bij doelgroepen met een lage prioriteit houdt het waterschap wel de vinger aan de pols door het uitvoeren van steekproeven en monsternames. Ook wordt er gereageerd op klachten & meldingen. 13

14 Incidenteel Toezicht en Handhaving Klachten en Meldingen Binnen het domein Afval ligt het zwaartepunt vooral op het routinematig toezicht. De ervaring leert er ongeveer 15 klachten en meldingen per jaar zijn. Hiervoor zijn 175 uur gereserveerd. Probleemgestuurd handhaving Project ketentoezicht Door de (traditioneel) taakgerichte werkwijze van de handhavende overheid ontstaan er bewust en onbewust mazen in het net. Op het moment dat bijvoorbeeld een risicovolle afvalstof van de ene inrichting naar de andere inrichting gaat of wanneer geografische grenzen worden overschreden en/of andere bevoegdheden gaan gelden, ontstaat er een overdrachtsmoment waarop zaken uit het zicht van de overheid kunnen verdwijnen. Dat zijn de risicomomenten waarvan overtreders en criminelen gebruik weten te maken. Door de omgevingsdienst wordt hier projectmatig aandacht aan gegeven, in samenwerking met partners. In 2015 richt de inzet van het waterschap zich op afstemming en ondersteuning met en van de andere handhavingspartners Domein Eigen organisatie en andere overheden Algemeen Het domein Eigen organisatie en andere overheden heeft op basis van de in 2014 uitgevoerde probleem- en risico analyse een groot risico. Het waterschap geeft daarom aan de uitvoering van toezicht binnen dit domein hoge prioriteit. Binnen het domein heeft het waterschap 3 doelgroepen benoemd met daarin circa 710 inrichtingen. Routinematig toezicht en handhaving Binnen het domein vertonen alle drie de doelgroepen gedragingen die bij niet naleving leiden tot een groot of ernstig risico voor de waterkwaliteit. Gelet hierop en de bestuurlijke gevoeligheid en de ervaringen van de afgelopen jaren geeft het waterschap daarom in 2015 prioriteit aan de doelgroepen in dit domein: Rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi) Lozingen vanuit overstorten en nooduitlaten (gemengde stelsels gemeenten en overstorten uit eigen gemalen) Lozingen vanuit hemelwateruitlaten (gescheiden gemeentelijke stelsels) Rioolwaterzuiveringsinstallaties Sinds 1 januari 2011 (wijziging 2 e Tranche) kent het Activiteitenbesluit Milieubeheer in 3.1.4a (Behandeling van stedelijk afvalwater) algemene regels voor rwzi s. De lozing van rwzi s is sinds 1 maart 2014 geregeld in het activiteitenbesluit (Reparatiebesluit), waarbij het opleggen van maatwerkvoorschriften mogelijk is. Deze doelgroep heeft een naleefgedrag van 89% (gemeten van 1 januari t/m 1 oktober 2014). De afgesproken/vastgestelde norm is een naleefgedrag van 90%. Wel zijn er binnen deze doelgroep enkele achterblijvers welke onder de norm van 90% naleefpercentage scoren. De toezichtdruk binnen deze doelgroep is vooral gericht op deze achterblijvers. Tevens wordt er binnen deze doelgroep risico gestuurd toezicht 3 uitgevoerd bij alle inrichtingen, gericht op de meet- en monstername situatie. Overig toezicht bij deze inrichtingen wordt alleen uitgevoerd d.m.v. monstername en/of o.b.v. klachten en/of meldingen. Lozingen vanuit overstorten en nooduitlaten (gemengde stelsels gemeenten en overstorten uit gemalen van het waterschap). In het beheergebied van waterschap zijn vele overstortconstructies aanwezig. Deze overstortconstructies worden door een aantal gemeenten en het waterschap gemonitord (frequentie van overstort, beheer en onderhoud van de overstortconstructie etc.). Het waterschap bereidt systeemgericht toezicht voor en voert dit in het 2 e deel van 2015 uit. 3 Risico gestuurd toezicht welke risico s m.b.t. lozingen zijn er voor rwzi en/of oppervlaktewaterlichaam en op welke wijze heeft het bedrijf het voorkomen van ongewenste lozingen op riool of oppervlaktewaterlichaam geborgd. 14

15 Incidenteel Toezicht en handhaving Projecten Systeemgericht toezicht bij afdeling Beheer & Zuiveren Naar aanleiding van enkele lozingen van afvalwater tijdens droog weer werden oppervlaktewaterlichamen verontreinigd. Het waterschap gaat periodiek toezicht uitvoeren op het correct functioneren van deze rioolgemalen. Dit toezicht wordt uitgevoerd in de vorm van systeemgericht toezicht op de van toepassing zijnde systemen en (werk)processen van het waterschap Domein Overig Algemeen Het domein overig heeft op basis van de in 2014 uitgevoerde probleem- en risico analyse een gemiddeld risico. Het waterschap geeft daarom uitvoering van toezicht binnen dit domein minder prioriteit. Binnen het domein Overig heeft het waterschap 7 doelgroepen benoemd met daarin circa 40 inrichtingen. Het betreft vooral inrichtingen die rechtsreeks lozen op oppervlaktewater. Routine matig toezicht en handhaving Binnen het domein Overig vertoont circa 14 % van de doelgroepen gedragingen die bij niet naleving leiden tot een groot of ernstig risico voor de waterkwaliteit. Gelet hierop en de ervaringen van de afgelopen jaren geeft het waterschap daarom in 2015 prioriteit aan de volgende doelgroep: Lozers vanaf laad en loskade De overige doelgroepen binnen het domein Overig vertonen gedragingen bij niet naleving die leiden tot een gemiddeld risico. Gelet hierop en de ervaringen van de afgelopen jaren wordt in 2015 minder prioriteit gegeven aan de doelgroepen: Betonmortelbedrijven Scheepswerven en watersportinrichtingen Drinkwaterproductiebedrijven Overige kleine oppervlaktewater lozers Aanleveringen per as op een ZTW Koelwater lozers Binnen de verschillende doelgroepen is per inrichting, gebruikmakend van een frequentie matrix en frequentie tabel, uitgaande van risico en naleefgedrag, bepaald welke toezichtdruk er ingezet gaat worden. Uitgangspunt is dat alle inrichtingen met een gemiddeld of hoger risico en een gemiddeld of slechter naleefgedrag tenminste 1 maal per jaar worden bezocht. Hierbij is ook speciale aandacht voor achterblijvers waarop verscherpt toezicht wordt ingezet, waardoor deze inrichtingen meerdere keren per jaar bezocht worden. Bij doelgroepen met een lage prioriteit houdt het waterschap wel de vinger aan de pols door het uitvoeren van steekproeven en monsternames. Ook wordt er gereageerd op klachten & meldingen. Incidenteel Toezicht en handhaving Klachten en Meldingen Door de buitengewoon opsporingsambtenaren van het waterschap worden veel klachten en meldingen behandeld. Uit praktische overwegingen worden deze klachten en meldingen voor een groot deel binnen het domein Overig begroot. Probleemgestuurd handhaving Project samen tegen dumpingen Door (de toename van) dumpingen van synthetisch drugsafval verslechtert onze leefomgeving. Denk hierbij niet alleen aan vaten in bossen, de bodem, maar ook aan de kwaliteit van ons drinkwater en afvalwater. Daarnaast lijken criminele organisaties hun aandachtsgebied te verleggen naar Brabant. Om dit tegen te gaan moet prioriteit gegeven worden aan het vergroten van de pakkans van laboratoria om zo het aantal dumpingen te verminderen. De provincie neemt het voortouw in het project en het project wordt uitgevoerd in samenwerking met alle (Brabantse) handhavingspartners. 15

16 5.2.6 Domein Agrarisch Algemeen In het beheergebied van het waterschap zijn er ongeveer 4126 agrarische bedrijven. Deze bedrijven zijn onderverdeeld in een aantal doelgroepen en geprioriteerd op het risico dat zij vormen voor de waterkwaliteit. Uit de risicoanalyse blijkt dat dit speelt bij acht van de twaalf gedefinieerde doelgroepen. Ondanks een relatief hoog naleefgedrag binnen dit domein zien we in toenemende mate dat bedrijven gecalculeerd omgaan met voorzieningen en maatregelen die zij moeten treffen ter bescherming van de waterkwaliteit. Voor 2015 is de doelstelling het verhogen van het naleefgedrag bij bedrijven die onder de norm van 90% zitten. Daarnaast zal in dit domein verscherpt toezicht worden ingesteld bij aandachtbedrijven, waarvan wij denken dat zij gecalculeerd omgaan met de gestelde norm. Hiermee wil het waterschap bereiken dat deze ondernemer van een gecalculeerde nalever, een spontane nalever wordt. Op basis van de risico prioritering en de ervaringen die het waterschap de afgelopen jaren heeft opgedaan binnen dit domein houdt het waterschap in 2015 toezicht op de volgende doelgroepen: Veehouderij Glastuinbouw Akkerbouw Pot & Containerteelt / trayvelden Boomteelt Fruitteelt Landbouwloonbedrijven Binnen dit domein wordt actief de samenwerking gezocht met de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant (OMWB) en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Bedrijven worden daar waar nodig samen met toezichthouders van de OMWB en/of de NVWA bezocht. Routine matig toezicht De planning is dat deel van de 550 glastuinbouwbedrijven in het beheergebied wordt bezocht. Dit doet het waterschap door het uitvoeren van periodieke uitgebreide controles (PUC) en aspectcontroles. In deze planning zijn ook de aandachtbedrijven opgenomen, waarbij verscherpt toezicht plaatsvindt. Jaarlijks zijn glastuinbouwbedrijven verplicht om gegevens die betrekking hebben op het toepassen en lozen van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen te rapporteren aan de Uitvoeringsorganisatie Milieu Taakstelling (UO). Voor de glastuinbouwbedrijven verzorgt het waterschap, in samenwerking met de OMWB, voor een adequate naleving van deze rapportage. In 2015 is het de derde keer dat dit project wordt uitgevoerd. Dit jaar wordt er ook weer aandacht besteed aan de recirculatieplicht bij de open teelt. In 2015 wordt een selectie van de resterende bedrijven bezocht, zodat sinds 2012 circa 98% van het totaal aantal bedrijven onderworpen is aan toezicht door het waterschap. De recirculatieplicht open teelt is van toepassing op de pot & containerteelt en de boomteelt. Bij de veehouderijen, de akkerbouw en de landbouwloonbedrijven worden controles uitgevoerd in het kader van de erfafspoeling. In het beheergebied van het waterschap is er een diversiteit aan bedrijven die hun materialen (zoals o.a. voertuigen, spuitapparatuur, tankwagens etc.) op de wasplaatsen van het erf schoonspuiten. Deze schoonmaakacties vormen een groot risico als de juiste voorzieningen niet aanwezig zijn. Incidenteel Toezicht en handhaving Project Toepassingscontroles Het project toepassingscontroles richt zich op de akkerbouw en de fruitteelt. Dit project heeft tot doel: het vergroten van de bewustwording van de risico s voor de waterkwaliteit bij de toepasser van gewasbeschermingsmiddelen en biociden, waardoor er een reductie plaatsvindt van probleemstoffen voor de waterkwaliteit. Dit doet het waterschap door enerzijds adequaat handhavend op te treden tegen de overtreder en door voorlichting te geven tijdens het routinematig toezicht. Op basis van historische gegevens wordt verwacht dat er ongeveer 70 overtredingen in 2015 worden geconstateerd. Dit project wordt samen met de NVWA uitgevoerd. 16

17 Klachten en meldingen Binnen het agrarisch domein ligt het zwaartepunt vooral op het routinematig toezicht. De ervaring leert dat er in dit domein jaarlijks ongeveer 20 klachten en meldingen worden ingediend bij het waterschap Domein Buiten inrichtingen Algemeen Het domein buiten inrichtingen focust zich op lozingen en gedragingen die invloed hebben op de kwaliteit van het watersysteem. Bijna al deze handelingen kennen een sterke samenhang met de afgegeven watervergunningen onder de Keur. Binnen dit domein hebben we het over handelingen die op jaarbasis niet veel voorkomen. Een uitzondering hierop zijn de toepassingen onder het Besluit bodemkwaliteit. Het toezicht op de toepassingen onder het Bbk heeft zich de af gelopen jaren gefocust op het verondiepen van de Dassenplas. Het verondiepen van de Dassenplas wordt ook wel een grootschalige bodemtoepassing(gbt) genoemd. Dit domein kent de volgende 5 doelgroepen: Toepassen van grond, baggerspecie en bouwstoffen in een oppervlaktewaterlichaam(gbt) Lozen van huishoudelijk afvalwater Lozen van afvloeiend hemelwater (niet afkomstig van bedrijven) Baggerspeciedepots en baggerwerkzaamheden Lozen ten gevolge van werkzaamheden aan vaste objecten Routinematig toezicht De controles op de toepassingen in de Dassenplas zijn routinematig en beslaat op jaarbasis circa 50 toepassingen. Hierop wordt 100% gecontroleerd op de locatie van herkomst en de locatie van toepassing. Dit omdat de gedragingen een hoog risico kennen. De risico s worden gezien in schade voor het milieu, verslechtering van de kwaliteit van het grondwater en een hoog afbreukrisico op het imago van het waterschap. Incidenteel toezicht en handhaving Over het algemeen kan gezegd worden dat binnen dit domein, in 2015, het toezicht gehouden wordt op basis van klachten en meldingen. Dit geldt met name voor lozingen van huishoudelijk afvalwater. Op jaarbasis verwachten wij hier circa 15 controles uit te voeren. Voor de overige doelgroepen geldt dat deze over het algemeen een sterke samenhang kennen met de afgegeven watervergunning onder de Keur. Voor die gedragingen, met een hoger risico, zal binnen de controles onder met name het domein watergangen, aandacht besteed worden door een integrale controle uit te voeren. 5.3 Thema Waterveiligheid Domein Keringen Algemeen Uit de risicoanalyse blijkt dat primaire en regionale keringen het hoogst scoren van alle doelgroepen. De doelstellingen voor het waterschap in dit domein zijn: 100% controle van de verleende vergunningen op primaire keringen en controle van handelingen met een ernstig of hoog risico. 17

18 Het domein Keringen heeft de volgende doelgroepen: Primaire keringen (163 km) Regionale keringen (168 km) Regionale keringen zijnde compartimenteringskering (62 km) Kades (146 km) Routinematig Toezicht en Handhaving De ervaring leert dat er jaarlijks ongeveer 75 vergunningen worden verleend op primaire en 65 vergunningen op regionale keringen. De verwachting is dat ditzelfde aantal vergunningen ook in 2015 wordt verleend. Deze vergunningen worden op basis van de gedefinieerde prioritaire risicovolle handelingen gecontroleerd. Dit betekent dat (bouw) activiteiten op primaire keringen 100% worden gecontroleerd en dat vergunningen met risicovolle handelingen op de regionale keringen en kades op onderdelen worden gecontroleerd. Het waterschap controleert ook in 2015 de geweigerde vergunningen. Incidenteel Toezicht en Handhaving Klachten en Meldingen De afdeling Onderhoud houdt dagelijks toezicht op de keringen en vervult hiermee de oog en oor functie van het waterschap. De medewerkers van de afdeling Onderhoud melden overtredingen bij de afdeling Handhaving. De verwachting is dat er in controles bij overtredingen worden uitgevoerd. Projecten Project Vee op de primaire en regionale keringen Dit is een inventarisatieproject. In verband met de komst van de nieuwe keur is het met ingang van maart 2015 niet meer toegestaan om hoefdieren, met uitzondering van schapen, op de primaire en regionale keringen te hebben. In samenwerking met de afdeling Onderhoud wordt in 2015 een inventarisatie gemaakt over het aantal pachters en perceeleigenaren dat zich niet aan dit voorschrift houdt. In 2015 wordt gestart met communicatie over dit onderwerp en in 2016 wordt er op dit onderwerp een handhavingsproject uitgevoerd waarin daadwerkelijk handhavend wordt opgetreden. Begroting Thema waterveiligheid Routinematig Incidenteel Totaal uren aantallen Thema Waterkwantiteit Domein Watergangen Algemeen De afgelopen jaren is het waterschap in dit domein voornamelijk bezig geweest met het afhandelen van klachten en meldingen en het ongedaan maken van overtredingen. Het proces van klachten en meldingen is geoptimaliseerd waardoor er effectiever toezicht kan worden gehouden op verleende vergunningen. Deze vergunningen worden op basis van de gedefinieerde risicovolle handelingen gerangschikt en gecontroleerd. De verwachting is dat in 2014 ongeveer 225 vergunningen zijn verleend op A-watergangen en 140 vergunningen op B en C watergangen. Toezicht op (bouw) activiteiten aan C- watergangen wordt niet meer actief opgepakt, alleen wanneer er een klacht of een melding wordt ingediend of bij wateroverlast. De verwachting is dat in 2015 eveneens 225 vergunningen worden verleend. De doelstellingen voor het waterschap in dit domein zijn: 100% controle van de nieuw verleende vergunningen met een ernstig of hoog risico en controle van handelingen met een ernstig of hoog risico. 18

19 Dit domein heeft de volgende doelgroepen: A-watergangen (3913 km) B-watergangen (7445 km) C-watergangen (309 km) Routinematig Toezicht en Handhaving Het houden van routinematig toezicht op verleende vergunningen wordt in 2015 actief opgepakt. Het waterschap optimaliseert het toezicht op verleende vergunningen en het borgen van gegevens in het beheerregister. Op basis van de met ernstig en hoog geprioriteerde handelingen worden verleende vergunningen gerangschikt en gecontroleerd. Een steekproef wordt uitgevoerd op verleende vergunningen die niet zijn geprioriteerd met een ernstig of hoog risico. Het waterschap controleert ook in 2015 de geweigerde vergunningen. De verwachting is dat er ongeveer 290 controles uitgevoerd worden op verleende vergunningen in dit domein. Incidenteel Toezicht en handhaving Klachten en Meldingen De afdeling Onderhoud houdt dagelijks toezicht op de watergangen en vervult hiermee de oog en oor functie van het waterschap. De medewerkers van de afdeling Onderhoud melden overtredingen bij de afdeling Handhaving. De verwachting is dat er in controles bij overtredingen worden uitgevoerd. Projecten Project Belemmeren Onderhoud De essentie van dit project is dat overtredingen die het onderhoud belemmeren worden geclusterd en voorafgaand aan de onderhoudsperiode door de afdeling Handhaving worden afgehandeld. De doelstelling van dit project is dat de onderhoudsstrook obstakel vrij is, zodat de afdeling Onderhoud het onderhoud zonder belemmeringen kan uitvoeren. In 2014 zijn ongeveer 40 overtredingen afgehandeld. Project Schouw B-watergang De schouwvoering kent een lange traditie. Jaarlijks ziet het waterschap toe op de uitvoering van de onderhoudsplicht door perceeleigenaren grenzend aan een B-watergang. In samenwerking met de afdeling Onderhoud wordt dit project uitgevoerd. De schouw wordt uitgevoerd op ongeveer 7000 percelen. De eerste twee schouwrondes worden uitgevoerd door de afdeling Onderhoud, de overtredingen worden afgehandeld door de afdeling Handhaving. In de afgelopen jaren is gebleken dat na de tweede schouwronde ongeveer 700 overtredingen overblijven die door de afdeling Handhaving worden afgehandeld. Project Onttrekkingsverbod Oppervlaktewater Controles op het onttrekkingsverbod worden alleen uitgevoerd wanneer er een onttrekkingsverbod oppervlaktewater is uitgegeven. Het onttrekkingsverbod vindt vooral in de zomerperiode plaats. Afhankelijk van de duur van een onttrekkingsverbod zal dit invloed hebben op de capaciteit van de handhaving. Begroting Domein Watergangen Routinematig Incidenteel Totaal uren aantallen Thema Vaarwegbeheer Domein Vaarwegbeheer en Nautisch Beheer Het domein is onderverdeeld in twee doelgroepen beroepsvaart en recreatievaart. Binnen het beheergebied van het waterschap worden vaarwegen gebruikt voor recreatieve en bedrijfsmatige doeleinden. Het waterschap ziet toe op veilig scheepvaartverkeer en het beschermen van oevers en bodem. 19

20 Het domein vaarwegbeheer heeft op basis van de in 2014 uitgevoerde probleem- en risico analyse een gemiddeld tot laag risico. Het waterschap geeft mede gelet op ervaring uit het verleden uitvoering van toezicht binnen dit domein lage prioriteit. In 2015 past het waterschap op evenementen en bijzondere transporten op het water steekproefsgewijs toezicht toe, waarbij rekening wordt gehouden met verwachte risico s. Daarnaast oefent het waterschap toezicht uit op ligplaatsen en aansluitingen op het riool. Begroting Thema Vaarwegbeheer Routinematig Incidenteel Totaal uren aantallen Thema Waterschaps-heffingen Domein Heffingen Algemeen. Het domein Heffingen heeft op basis van de in 2014 uitgevoerde probleemen risico analyse een groot risico met betrekking tot de heffingsinkomsten. Het waterschap geeft daarom uitvoering van toezicht binnen dit domein hoge prioriteit. Alle bedrijven die afvalwater lozen op oppervlaktewater of via het riool op de rioolwaterzuiveringsinstallatie betalen een heffing (belasting). Deze bedrijven worden aangeslagen op grond van de hoeveelheid en de kwaliteit van het geloosde water. De juridische basis voor het heffen van de zuiveringsheffing is gelegen in de Waterschapswet respectievelijk in de Waterwet voor wat betreft de verontreinigingsheffing. Het algemeen bestuur van het waterschap stelt hiertoe de verordening zuiverings-/ verontreinigingsheffing vast. Binnen het domein Heffingen heeft het waterschap 4 doelgroepen benoemd. Routine matig toezicht en handhaving Binnen het domein Heffingen vertoont de doelgroep meetbedrijven gedragingen die bij niet naleving leiden tot een groot of ernstig risico voor de heffingsinkomsten van het waterschap. Gelet hierop en de ervaringen van de afgelopen jaren wordt in 2015 de prioriteit gegeven aan doelgroep: meetbedrijven. Deze doelgroep bevat circa 110 inrichtingen. Dit betreffen zowel grote als kleine (industriële) inrichtingen die diverse afvalwaterstromen lozen. Het waterschap houdt toezicht op naleving van de voorwaarden uit de meetbeschikking (meetbedrijven), voert contra-onderzoek uit en verricht extra afvalwateronderzoek in eigen beheer. Deze werkzaamheden hebben tot doel om de juistheid van de aangifte te controleren en advies te geven, aan de Belastingsamenwerking West-Brabant, over het opleggen van de juiste aanslagen. Een deel van de activiteiten geschiedt uit efficiency overwegingen gezamenlijk met de controles op de overige wet- en regelgeving. Daarom is een deel van de toezichts-uren en controles terug te vinden in de overige domeinen. De overige doelgroepen binnen het domein Heffingen vertonen gedragingen bij niet naleving die leiden tot een gemiddeld risico. Gelet hierop en de ervaringen van de afgelopen jaren wordt in 2015 minder prioriteit gegeven aan de doelgroepen: Tabelbedrijven (zowel industrieel als agrarisch) Forfaitaire bedrijven Overig (b.v. evenementen en aanvoer per as) Tabel en forfaitaire bedrijven. Het waterschap voert controles uit op de juistheid van de (afvalwater) coëfficiënt, bij de (zogenaamde) tabelbedrijven en adviseert zij de belastingsamenwerking. Deze bedrijven worden in overleg met/op verzoek van de Belastingsamenwerking West- Brabant gecontroleerd. Ook worden er meetbeschikkingen van bedrijven die aangemerkt worden als tabelbedrijf gecontroleerd. Jaarlijks betreft dit circa 200 inrichtingen. 20

21 Overig (b.v. evenementen en aanvoer per as) Binnen het beheergebied van het waterschap worden er diverse evenementen georganiseerd waarbij grote aantallen bezoekers komen. In 2015 wordt steekproefsgewijs gekeken of er afvalwater wordt geloosd en of en op welke wijze deze activiteiten in de heffing zijn ondergebracht. Incidenteel toezicht en handhaving projecten Project Fiscale opsporing - discrepantie In 2015 wordt door het waterschap een project fiscale opsporing uitgevoerd. Hierbij wordt getoetst of de brongegevens van heffingen overeenkomen met de feitelijk aanwezige heffing plichtige bedrijven Het project bestaat voornamelijk uit het inventariseren van de bedrijven op de verschillende industrieterreinen (wat zit waar), inclusief de bemalingsgebieden en rioolgemalen. De hieruit verkregen informatie wordt getoetst aan de verkregen informatie van de desbetreffende gemeente en de Belastingsamenwerking West-Brabant. Tevens worden een aantal bedrijven fysiek bezocht om de afvalwateren lozingssituatie te inventariseren. Project Administratief toezicht heffingsbedrijven Bij controles van aangiften blijkt dat er een aantal bedrijven is dat aangeeft dat er bepaalde afvalwaterstromen niet worden geloosd maar worden afgevoerd naar derden. In 2015 wordt bij een 5 tal bedrijven (administratief) onderzoek gedaan om beter inzicht in de afvalstromen te verkrijgen. Begroting Thema waterschapsheffingen Routinematig Incidenteel Totaal uren aantallen Thema Grondwaterbeheer Domein Grondwater In 2014 is door het waterschap nieuw beregeningsbeleid vastgesteld. In 2015 wordt het toezicht op deze nieuwe beleidsregel toegepast. Het waterschap voert hierop drie handhavingsprojecten in 2015: het project bedrijfswaterplannen, het project grondwateropgave en het actualiseren van beregeningsvergunningen. Het toezicht van het waterschap richt zich daarnaast op tijdelijke grondwateronttrekkingen, jaarlijks worden ongeveer 20 vergunningen verleend en ontvangt het waterschap 400 meldingen. In 2015 worden alle verleende vergunningen gecontroleerd en 100 meldingen op basis van de risico s die kunnen ontstaan bij het teveel onttrekken of lozen van grondwater. Voor de heffingen worden alle vergunningen en meldingen administratief gecontroleerd op de juistheid van de ingezonden gegevens. In 2015 gaat het waterschap toezicht houden op permanente industriële onttrekkingen, industriële onttrekkingen tot m 3 /jaar. Doelgroepen: Onttrekken, lozen en heffen van grondwater t.b.v. bouwactiviteiten (vergunningsplichtigen) Onttrekken, lozen en heffen van grondwater t.b.v. bouwactiviteiten (Algemene regels) Onttrekken, lozen en heffen van grondwater t.b.v. bodemsanering Onttrekken van grondwater t.b.v. beregening Onttrekken van grondwater t.b.v. kleine onttrekkingen/noodvoorzieningen Lozen grondwater vanuit bemalingen Onttrekkingen van grondwater t.b.v. (industrieel) proceswater Routine matig toezicht en handhaving Alle verleende vergunningen en 100 meldingen worden in 2015 op risicovolle aspecten van de grondwateronttrekking en/of lozing gecontroleerd. De industriële onttrekkingen worden gecontroleerd tijdens reguliere bedrijfscontroles. 21

22 Incidenteel toezicht en handhaving Klachten en Meldingen De ervaring leert dat er met betrekking tot het grondwater jaarlijks enkele klachten en meldingen worden ingediend. Overtredingen worden meestal geconstateerd tijdens routine matig toezicht. Projecten In 2015 worden een drietal handhavingsprojecten uitgevoerd. Deze projecten hebben een directe relatie met het nieuwe beregeningsbeleid. Project Actualiseren beregeningsvergunningen In 2009 heeft het waterschap het vergunningenbestand van de provincie gekregen. Uit onderzoek bleek dat dit vergunningenbestand niet actueel was. Het hebben van een actueel vergunningenbestand is essentieel voor het voeren van een adequaat grondwaterbeheer. In 2015 wordt een start gemaakt met het actualiseren van het vergunningenbestand voor de beschermde gebieden, attentie gebieden en de invloedgebieden N2000. Hiervoor is de beleidsregel Actualiseren beregeningsvergunningen geschreven. De overtredingen uit de initiële inventarisatie naar voorkomende niet legaliseerbare overtredingssituaties worden handhavend opgepakt. Project Grondwateropgave Voor sommige grondwateronttrekkingen dient jaarlijks bij het waterschap een opgave te worden gedaan. Met de opgegeven hoeveelheden onttrokken grondwater voor agrarische beregeningen wordt gekeken of de totale onttrekkingshoeveelheid in Brabant binnen de 40 miljoen m 3 per jaar blijft. Het waterschap ziet in 2015 toe op een juiste en tijdige opgave. Wanneer er geen opgave wordt ingediend wordt er dit jaar nog niet handhavend opgetreden. Project Bedrijfsplannen Bedrijfswaterplannen maken sinds de implementatie van het nieuwe beregeningsbeleid deel uit van beregenen onder de Algemene regel grondwater. Dit handhavingsproject geeft inzicht wat het nalevingsgedrag van deze regel is. In 2018 staat er een beleidsevaluatie gepland. Het naleefgedrag zal een bijdrage leveren aan deze evaluatie. Aanvullend zijn bestuurlijke afspraken gemaakt tussen, enerzijds de agrarische sector, provincie Noord-Brabant, terreinbeheerders en het waterschap. In 2015 zal het waterschap een steekproef houden en 25 controles uitvoeren op de naleving van de maatregelen zoals genoemd in het bedrijfswaterplan. Deze controles richten zich voornamelijk op de agrarische sector en zullen worden gecombineerd met reguliere bedrijfscontroles. Begroting Thema Grondwaterbeheer Routinematig Incidenteel Totaal uren aantallen HUP 2015 versus adequaat handhavingsniveau Door de Provincie Noord Brabant is aangegeven dat in het HUP het verschil tussen beschikbare en benodigde (personele) capaciteit scherp in beeld moet worden gebracht. Voor 2015 is, uitgaande van de in het beleidsplan vastgestelde strategieën, in beeld gebracht wat de totale benodigde capaciteit zou moeten zijn voor een adequate uitvoering van de toezichts- en handhavingstaak van het waterschap (bijlage 2). Voor het HUP 2015 zijn, uitgaande van de beschikbare capaciteit, domeinen en doelgroepen benoemd waarop het zwaartepunt van het toezicht wordt gelegd, waar steekproefsgewijs wordt gecontroleerd of waar reguliere aspect- en administratieve controles of monstername worden ingepland (Hup 2015, bijlage 1). Binnen een aantal doelgroepen accepteert het waterschap geen of beperkte controles (zie bijlage 3). Indien zich binnen deze doelgroepen klachten of andere bijzondere omstandigheden voordoen dan wordt daar wel op gereageerd. Met deze wijze van reactief toezicht blijft het waterschap wel in control op de doelgroepen waar zij in het uitvoeringsprogramma minder aandacht aan geeft. Met het voorliggende uitvoeringsprogramma verwacht het waterschap recht te doen aan de prioriteiten die gesteld zijn in het Beleidsplan Toezicht en Handhaving en de ervaringen van afgelopen jaar (tussentijds evaluatie Hup 2014). 4 Betreft hier vooral administratieve controles. 22

23 Bijlage 1 Uitvoeringsprogramma 2015 op Thema-niveau 23

24 Bijlage 1 Uitvoeringsprogramma 2015 op Domein-niveau 24

25 Bijlage 1 Uitvoeringsprogramma 2015 op Domein-niveau 25

26 Bijlage 2 Uitvoeringsprogramma 2014 versus adequaat handhavingsniveau 26