Gewoon oud worden? Veranderende wensen en behoeftes van ouder wordende mensen met een verstandelijke beperking.

Transcriptie

1 Gewoon oud worden? Veranderende wensen en behoeftes van ouder wordende mensen met een verstandelijke beperking. Huis ter Heide 27 september 2013 C. van Enckevort, orthopedagoog, psycholoog, Helvoirt

2 Toelichting op het thema gewoon oud worden. Er is relatief veel aandacht voor pathologisch oud worden, terwijl het grootste gedeelte van mensen met een v.b. normaal (i.e. zonder veel complicaties) oud wordt. Steeds meer mensen worden ouder en steeds minder mensen worden dement. Dat geldt waarschijnlijk ook voor mensen met een v.b.

3 Aanleiding voor onderzoek 2007 Ervaring tijdens IP-bespreking met een oudere client in Onevenredig veel belangstelling voor akelige kanten van het oud worden in de v.g.- zorg. Artikel in HP-de Tijd van 2 maart 2007: Grijs, rijk en zeer aanwezig.

4 Behoeftevergelijking tussen oudere en jongere personen met een verstandeljke beperking. Masterthesis Psychologie en Gezondheid Universiteit van Tilburg Reena Ramratan, augustus 2008

5 Onderzoeksvragen Is er een verschil tussen wensen en behoeftes van oudere personen met een verstandelijke beperking i.v.m. die van jongere personen met een verstandelijke beperking? Worden door de IDQOL, de VWS en het mijn plan -interview dezelfde behoeften gevonden in de 2 onderscheiden groepen?

6 IDQOL Intellectual Disability Quality of Life Hoekman et al., 2001 Betrouwbaar en valide instrument Brengt subjectieve aspecten van kwaliteit van leven in beeld 9 Domeinen (lichaam en gezondheid, psychisch functioneren, persoonlijke verzorging, sociale relaties, wonen,werk/dagbesteding, materiele bezittingen, geloof, zeggenschap)

7 VWS Vincentius Welbevinden Schaal Van Heck, 1998 Betrouwbaar, niet onderzocht op validiteit Brengt subjectieve behoeften van cliënt in beeld 2 Versies, hoog nivo en laag nivo 3 Domeinen [sociale relaties en erbij horen (10), onafhankelijkheid (6), geborgenheid (5)].

8 Onderzoeksgroep Matig en licht verstandelijk beperkt Groep ouderen normaal oud N = 32 (2 x 16) Wonend aan de rand of buiten terrein van de instelling Niet gematched op geslacht Jong = 24,1 jaar; IQ = 49 Oud = 53,8 jaar; IQ = 48

9 Resultaten van het onderzoek Oudere personen maken zich zorgen over hun lichamelijke gezondheid, jongere niet (IDQOL) Oudere personen zijn niet tevreden over de kwaliteit van hun sociale relaties, jongeren wel (IDQOL, mijn plan ) Jongere personen hebben meer behoefte aan leren en zelfstandig zijn dan oudere personen ( mijn plan ) Op domeinnivo differentieert VWS niet tussen de 2 groepen, wel op subdomeinnivo (wonen, gezondheid, sociale relaties, zelfstandigheid).

10 Sociale relaties, het sociale netwerk en sociale steun bij ouderen met een verstandelijke beperking. Scriptie psychogerontologie Radboud Universiteit Nijmegen Lieke van Heumen, april 2008

11 Stand van zaken (2007) Wetenschappelijke belangstelling voor (onderzoek naar) levensloop en ouder worden neemt toe Onderzoek naar dementie en/of lichamelijk problematiek i.s.m. ouder worden veruit in de meerderheid (Zie ook enquete expertisegroep Carante!). Onderzoek naar (kwaliteit van) sociale relaties is wereldwijd heel schaars Huidig onderzoek is een hernieuwde aandacht voor zeer schaars onderzoek in het verleden

12 Onderzoeksvragen Wat is de grootte van het sociaal netwerk en wat zijn de functies van de sociale relaties van ouderen met een verstandelijke beperking? (Vragenlijst Sociale Relaties, ingevuld door proxies) Hoe beleeft de oudere met een verstandelijke beperking zijn/haar sociale relaties en wat vindt hij/zij belangrijk? (Half gestructureerd interview bij clienten)

13 Onderzoeksgroep N = 48 Evenveel mannen als vrouwen Ouder dan 50 jaar, gemiddelde leeftijd 63,5 jaar Mvg, communicatieve mogelijkheden 22 woonachtig op instellingsterrein, 26 in sociowoning

14 Resultaten kwantitatief onderzoek Grootte sociaal netwerk ouderen met vb vergelijkbaar met netwerk nb ouderen. Kwaliteit netwerk ouderen met vb geringer (vanwege waardering contact met medebewoners) Intiem contact vg vooral met familie, maar weinig frequent contact. Naarmate vg ouder wordt neemt omvang van netwerk af en mate van sociale steun wordt minder (familie+vrienden/kennissen begeleiders) Positieve relatie tussen omvang van sociaal netwerk, waarin plaats is voor sociale steun en het samen ondernemen van activiteiten, en mate van welbevinden.

15 Resultaten kwalitatief onderzoek Ouderen waarderen hun sociale contacten Groot gedeelte wil echter meer frequent contact Ondernemen van activiteiten en de beschikbaarheid van sociale steun wordt hoog gewaardeerd door ouderen Groot gedeelte van ouderen voelt zich eenzaam Vergelijking kwantitatief en kwalitatief onderzoek: beeld begeleiding over kwaliteit van sociaal netwerk en de omvang van het sociaal netwerk is rooskleuriger dan dat van de ouderen zelf

16 Stellingen, aanbevelingen (Wetenschapslunch ASVZ, 2009 Voor elk IP van een oudere client dient een PGO gehouden te worden. De AVG-er is aanwezig tijdens de IP-bespreking. Een inloopspreekuur van de AVG-er is met name voor de oudere client een prima zaak. Een client kiest waar mogelijk zijn eigen huisgenoten Zolang mogelijk naar dagbesteding is een goed te verdedigen beleidsuitgangspunt, met name met het oog op sociale contacten.

17 Stellingen, aanbevelingen, vervolg De kwaliteit van het gesprek met de client dient verbeterd te worden Het ondersteunen en faciliteren van aangaan en onderhouden van sociale contacten is belangrijk met het oog op het welbevinden van de client.

18 Vervolgonderzoek binnen ASVZ Inventarisatie van alle wensen en behoeftes uit meest recente zorgplannen van alle redelijk gezonde (concreet: niet dementerend, geen ernstige klachten van lichamelijke aard) 55+-ers van ASVZ. Vergelijking tussen de aangetroffen geclusterde wensen en behoeftes met wensen en behoeftes van 55+-ers, zoals die door henzelf geuit zijn (literatuuronderzoek)

19 Vervolgonderzoek binnen ASVZ vervolg In kaart brengen wat de gevolgen van de resultaten van het onderzoek tot nu toe zijn voor de organisatie. Denk aan: Visie Beleid Faciliteiten Scholing

20 Videopresentatie Videopresentatie, opgenomen op woensdag 25 september 2013 in Chicago, Illinois (VS) van/door Lieke van Heumen: 01/ngo%20video.wmv Onderwerp: haar promotie-onderzoek bij Tamar Heller aan de University of Illinois at Chicago over sociale relaties en sociale netwerken bij mensen met een v.b. en hoe die te versterken/verbeteren.

21 Bedankt voor de aandacht!