Lokaal integraal gezondheidsbeleid: een onderzoek binnen gemeenten naar mogelijkheden tot intersectorale samenwerking

Transcriptie

1 Lokaal integraal gezondheidsbeleid: een onderzoek binnen gemeenten naar mogelijkheden tot intersectorale samenwerking CIAO, 14 juni 2012 Drs. Mieke Steenbakkers Senior beleidsfunctionaris / promovenda AW

2 Inhoud: Aanleiding Het begeleidingstraject Onderzoeksvragen Onderzoeksmethode Belangrijkste resultaten Conclusie en discussie

3 Aanleiding: Integraal gezondheidsbeleid wordt (inter)nationaal vaak genoemd als strategie ter verbetering van de VGZ: WHO Landelijke preventienota VTV Inspectie Wpg Echter, integraal gezondheidsbeleid staat nog in de kinderschoenen, zowel landelijk als lokaal

4 Aanleiding: Intersectorale samenwerking is nodig om integraal gezondheidsbeleid te bevorderen, echter dit vraagt om het: - veranderingen van organisatiestructuren - sturen van beleidsprocessen - regelen van financiën en mandaat Intersectorale samenwerking vereist verticale en horizontale samenwerking

5 Conceptueel model (Jansen 2007): Verticale samenwerking: hiërarchisch Horizontale samenwerking: functioneel Verticale samenwerking: hiërarchisch Strategisch niveau: portefeuillehouder VGZ Strategisch niveau: portefeuillehouder niet VGZ Tactisch niveau: afdelingshoofd VGZ Tactisch niveau: Afdelingshoofd niet VGZ Operationeel niveau: beleidsmedewerker VGZ Operationeel niveau: Beleidsmedewerker niet VGZ

6 Begeleidingstraject: Lokaal binnen gemeenten nog weinig initiatieven tot intersectorale samenwerking Binnen 9 gemeenten in Zuid-Limburg 2,5 jaar begeleiding lokaal op maat ( ) Doel: stimuleren gemeentelijke interne intersectorale samenwerking Accent lag op versterken competenties beleidsmedewerkers VGZ (dialoog/beleidsontwikkeling)

7 Begeleidingstraject: Binnen gemeenten gezamenlijk werken aan beleid voor gezondheidsprobleem overgewicht via: = intensieve samenwerking tussen GB-er GGD en NIGZ met ambtenaar VGZ (trio) = intervisiebijeenkomsten Bestuurders betrokken via regionale bijeenkomsten Afdelingshoofd betrokken via beleidsmedewerker

8 Onderzoeksvragen: Hoe kijken gemeenten aan tegen intersectorale samenwerking en integraal beleid? Stimuleert lokale begeleiding gemeentelijke intersectorale samenwerking? Wat is de rol van het gemeentelijke management bij het ontwikkelen van integraal beleid? Wat zijn de effecten van het uitgevoerde begeleidingstraject?

9 Onderzoeksmethode: Quasi-experimenteel onderzoek: - voor- en nameting met een digitale vragenlijst - bestuurders, hoofden, beleidsmedewerkers - 9 experimentele en 17 controle gemeenten Begeleidingstraject via actiebegeleidend onderzoek: - lokaal werkplan - notulen, verslagen en logboeken - trainingen en intervisiebijeenkomsten Interviews gemeentelijke managers VGZ

10 Gemeten determinanten: = gebaseerd op conceptueel model Strategisch niveau: - politieke prioriteit, draagvlak, middelen Tactisch niveau: - managementsteun, beschikbare uren voor VGZ, samenwerking GGD, visie op steun bij beleid Operationeel niveau: - houding, kennis, vaardigheden bevorderende en belemmerende factoren

11 Belangrijkste resultaten: Voormeting: Gemeenten die gaan deelnemen aan begeleiding hebben een betere startpositie, zien mogelijkheden tot intersectorale samenwerking Afdelingsmanagers minst positief over integraal gezondheidsbeleid

12 Belangrijkste resultaten: Begeleidingstraject: Slechts weinig gemeenten slagen erin intersectorale samenwerking tussen beleidsterreinen te realiseren Inzet en betrokkenheid op alle 3 de niveaus vergroot ontwikkelmogelijkheden tot integraal beleid

13 Resultaten begeleidingstraject: Bij 7 van de 9 deelnemende gemeenten: - toevoegingen in beleidsplannen (wijkplan, fietsplan) - nieuwe interventie (goede voeding) - nieuwe beleidsinstrumenten = gezondheidstoets RO, = deelname VGZ aan multidisciplinair overleg 2 gemeenten voortijdig gestopt Een intensief begeleidingstraject is geen garantie op concrete eindresultaten

14 Belangrijkste resultaten: Rol gemeentelijke management: Samenwerking met GGD volledig gedelegeerd Vooral hiërarchisch betrokken, niet inhoudelijk Behoefte aan concrete voorbeelden en praktische vertalingen van gezondheidsvraagstukken Zeer beperkte beleidscapaciteit binnen gemeenten

15 Belangrijkste resultaten: Effecten begeleidingstraject: Betere uitgangspositie heeft niet geleid tot meer intersectorale samenwerking en integraal beleid Effecten voor overgewicht iets sterker en positiever Vooral operationeel niveau is positief beïnvloed

16 Verklaringen: Opzet en uitvoering van begeleidingstraject onvoldoende krachtig om het beleidsproces te beïnvloeden: accent op operationeel niveau 1 e fase van het beleidsproces duidelijk strategische en tactisch sturing ontbrak Ambtelijke discontinuïteit bij beleidsmedewerkers

17 Conclusie: Ontwikkeling van integraal gezondheidsbeleid is gecompliceerd proces dat nadrukkelijk aangestuurd moet worden Meerwaarde van intersectorale samenwerking is onvoldoende bekend bij gemeenten Competenties van GGD beleidsmedewerkers dienen te worden versterkt om aansluiting bij gemeentelijke beleidsproces te bevorderen

18 Discussie: Magere resultaten wellicht niet het gevolg van onwil van niet-vgz beleidsterreinen maar van onmacht en onkunde van het VGZ beleidsterrein

19 Acties vanuit de GGD juli 2010 rvtv jan 2011 lokale rapportages najaar 2010 nieuwe visiedocument PG juli 2011 een regionale nota voor 18 gemeenten jan 2012 lokale uitvoeringsprogramma s gemeentelijke bezuinigingen

20 Acties vanuit de GGD Organisatieverandering binnen GGD = meer beleidsadvies functie = meer lokaal maatwerk = professionaliseren / academiseren = outreachend werken herziening ambtelijk overlegstructuur vaker betrekken gemeentelijk management inhoudelijk informeren bestuurders

21 Samen werken aan samenwerking in Simpelveld Geleen, 18 april 2012 Drs. Miranda Vollema Beleidsadviseur Leegomgeving Gemeente Simpelveld

22 Simpelveld steekt in op samenwerking Samenwerking binnen gemeente (intersectoraal)* Samenwerking met (maatschappelijke) partners Samenwerking met burgers (burgerparticipatie) * accent in deze presentatie ligt op intersectoraal

23 Twee manieren om de samenwerking te versterken: 1. Verandertraject Simpelveld Lokaal uitvoeringsprogramma gezondheidsbeleid

24 Simpelveld 2.0 (deel 1) Van horizontale naar verticale organisatiestructuur Klantgericht (intern en extern) Plattere organisatie Integraliteit in plaats van eilandcultuur Invoering per 1 juli 2011 Drie afdelingen: 1. Leeromgeving (IBR /BOR) 2. Dienstverlening (externe klant / burger) 3. Bedrijfsvoering (interne klant)

25 Simpelveld 2.0 (deel 2) Bestuurlijke aanjager Ambtelijke koplopers (veranderambassadeur) Collegiaal bestuur als voorbeeldfunctie MT als bewaker van de integraliteit

26 Samenwerking op de werkvloer (deel 1) Lokaal gezondheidsbeleid als voorbeeldproject Samenwerking binnen het gemeentelijk beleidsteam (IBR) Elkaar informeren Elkaar bevragen Elkaar spiegelen Elkaar adviseren Keuzes maken / besluiten nemen

27 Samenwerking op de werkvloer (deel 2) Werkelijks teamoverleg (beleid-breed) 1x per maand thema-ochtend (bijv. VGZ) Inbreng en advies Blijven stimuleren Diverse vormen van teambuilding

28 Resultaten 3 e kwartaal Intersectorale aanpak wordt ingeburgerd Elkaar opzoeken Begrip en respect Openstellen voor collega s, feedback geven én ontvangen Minder kwetsbaar, voor elkaar zorgen

29 Toekomstplannen Herijking strategische visie Herstructurering / leefbaarheid Voortzetten uitvoeringsprogramma