Leidinggeven aan veranderbaarheid

Transcriptie

1 Leidinggeven aan veranderbaarheid Of: leidinggeven aan een teamgecentreerde arbeidsorganisatie VO congres, 30 maart 2017 Ben van der Hilst HetLerenOrganiseren.nl

2 1994: invoering kernteams 18 Kernteams van ieder 5 leraren, elk verantwoordelijk voor onderwijs en begeleiding van ongeveer 100 leerlingen. Ruime bevoegdheden, geen teamleider

3 De meeste onderwijsorganisaties worden gekenmerkt door een combinatie van onmachtige verticale sturing en vrijblijvende horizontale sturing

4 Onderzoek teamgecentreerde organisatiestructuur Het onderzoek onderbouwt de claim dat het inrichten van een teamgecentreerde organisatiestructuur, die voldoet aan bepaalde specificaties, de waarschijnlijkheid verhoogt dat het professioneel handelen van docenten versterkt wordt en het innovatie-gemak toeneemt.

5 Inhoud Overzicht van de 13 bouwstenen voor een teamgecentreerde organisatie Ontwikkeling van de organisatiestructuur sinds de jaren tachtig 4 ambiguïteiten die de organisatiestructuur bepalen De leraar als professional De noodzaak van teamvorming De bouwstenen nader bekeken

6 13 bouwstenen van de teamgecentreerde arbeidsorganisatie gedefinieerde leraarprofessionaliteit PH1 en PH2 onderwijsteams focus op leerlingen expert teams focus op thema collectieve verantwoordelijkheid oneindige bevoegdheden teamgrootte 3-7 dekkingsgraad en continuiteit procesbegeleiding 60% regels congruentie organogram netwerkstructuur ondersteunend HRM-beleid visie op onderwijs en op organisaite schoolleider die de competentie heeft om te ontwerpen, ondersteunen, onderhouden en congruent te handelen

7 Trends sinds de jaren tachtig Onderwijs, als groot onderdeel van de collectieve lastendruk moet goedkoper: HOS. New Public Management: de publieke sector moet gerund worden als een bedrijf. Overheid: scholen moeten ondernemender worden, concurreren met elkaar. Overheid: scholen moeten fuseren vanuit oogpunt van efficiëntie, kwaliteit en doorstroommogelijkheden. Grotere autonomie van besturen (niet van leraren) en tegelijkertijd toenemende verantwoordingsplicht Wettelijke regeling van medezeggenschap (gemodelleerd naar ondernemingsraden) Lager opleidingsniveau leraren Bestuurders in de school ipv erbuiten Overheid: scholen moeten lerende organisaties zijn om aan te passen aan nieuwe

8 Enkele gevolgen Bedrijfsmatige benadering (en structurering) van scholen. Versterking verticale sturing. Meer arbeidsdeling (uit elkaar halen van lesgeven, begeleiding, ontwikkeling, onderzoek, evaluatie, visie-ontwikkeling en besluitvorming). Grotere tegenstellingen tussen management en leraren (werkgever-werknemer). Veranderingen via projectmanagement, staande organisatie gericht op productieproces Vermenging sturing bureaucratisch deel en professioneel deel van de organisatie Verdergaande standaardisering (toetsen, PTA s, etc)

9 Het mentale model van de school als onderneming bestuur strategisch niveau locatiedirecteur facilitaire ondersteuning tactisch niveau teamleider leraar operationeel niveau ( de werkvloer )

10 4 ambiguïteiten, die leiden tot slordige organisatiestructuren in het onderwijs Professional of cao-medewerker Voetbal of tennis Horizontaal of verticaal Student of structuur centraal

11 Professioneel handelen van de docent In de klas 1. Didactisch 2. Pedagogisch 3. Inhoudsdeskundig Buiten de klas 4. Steeds gericht op verbetering via reflectie, onderzoek, scholing 5. Graag en vaardig samenwerken, kennisdelen 6. Organisatiebewust 7. Bijdragen aan organisatieontwikkeling 8. Zelfstandige, initiatiefrijke, innovatieve beroepsuitoefening

12 7 redenen die teamvorming onontkoombaar maken Kwaliteit (ontwikkelen, uitvoeren) Maatwerk bieden via de relatie ipv via het systeem Krachtige leeromgeving: collectief leren rond de werkplek Verantwoordingsplatform voor professionals Niet vrijblijvende horizontale sturing Innovatie (emergentie) Onmisbaar voor een Lerende Organisatie (wendbaar en veerkrachtig)

13 3 belangrijke interacties, die aandacht behoeven docenten leerlingen

14 Spraakverwarring rond het begrip team Meestal gebruikt voor de verzameling van docenten in een bepaalde opleiding Zelden is het team een actor in het organogram van de organisatie Meestal is het team verantwoordelijk voor het samen vormgeven van een opleiding, niet voor de resultaten of de ontwikkeling van studenten Vaak zwak gedefinieerde (collectieve) verantwoordelijkheden en vooral zwak gedefinieerde bevoegdheden Vrijwel altijd te groot om collectieve verantwoordelijkheid te dragen en om samen te leren en te ontwikkelen

15 Er zijn twee soorten teams waarin docenten functioneren, met ieder een eigen plek in het organogram VAK In een onderwijsteam leren leraren van elkaar rond de ontwikkeling van leerlingen LEERLINGEN In een expertteam leren leraren van elkaar rond een thema

16 team als overlegorgaan TL teamoverleg D D D D D G

17 Team als actor in organogram team als overlegorgaan TL TL team teamoverleg G D D D D D D D D D D G

18 voorbeeld organogram

19 bevoegdheden Een bevoegdheidskader kan niet limitatief zijn en hoeft dat ook niet te zijn

20 13 bouwstenen van de teamgecentreerde arbeidsorganisatie gedefinieerde leraarprofessionaliteit PH1 en PH2 onderwijsteams focus op leerlingen expert teams focus op thema collectieve verantwoordelijkheid oneindige bevoegdheden teamgrootte 3-7 dekkingsgraad en continuiteit procesbegeleiding 60% regels congruentie organogram netwerkstructuur ondersteunend HRM-beleid visie op onderwijs en op organisaite schoolleider die de competentie heeft om te ontwerpen, ondersteunen, onderhouden en congruent te handelen

21 Congruentie in hele organisatie

22 IK HEB BEHOEFTE AAN EEN NIEUWE STIP OP DE HORION, ANNELOUS! WE ZOUDEN DIE VENT VAN THEORY U EEN KEER VOOR EEN STUDIEDAG MOETEN Congruentie UITNODIGEN in hele organisatie HOE KRIJGEN WE IN GODSNAAM DIE DOCENTEN IN BEWEGING??

23 HOE KRIJGEN WE IN GODSNAAM DIE DOCENTEN IN BEWEGING?? IN HET PTA OP BLZ 34 DIENT BIJ DE HERKANSINGS- REGELING HET WOORD Congruentie MOET in hele organisatie VERVANGEN TE WORDEN DOOR DIENT. IEMAND TEGEN? EN ARCHIMEDES STAPT UIT BAD, RENT DE STRAAT OP EN ROEPT: EUREKA!!