Betrouwbaar bio: Toezicht in 2018

Transcriptie

1 Jaarverslag 2018 Betrouwbaar bio: Toezicht in 2018

2 Voorwoord Geachte lezer, Hoe borgen wij een betrouwbaar biologisch product voor de consument? Deze vraag is de fundering van alle werkzaamheden van Skal Biocontrole. Ieder Nederlands bedrijf dat biologische producten op de markt wil brengen, valt onder de certificeringsplicht van Skal. Skal toetst vervolgens of de bedrijfsprocessen in lijn zijn met de wet-en regelgeving zoals die is vastgesteld binnen Europa. Om te kunnen toetsen of bedrijven zo zijn ingericht dat de biologische producten die zij verkopen voortkomen uit een betrouwbaar biologisch bedrijfsproces, hebben wij allerlei instrumenten ingezet in Onze inspecteurs hebben inspecties uitgevoerd, onze certificatiemedewerkers hebben productregistraties beoordeeld en onze specialisten toezicht hebben 963 onaangekondigde inspecties uitgezet en 274 meldingen verwerkt. Allemaal om bij te dragen aan een betrouwbaar biologisch product voor de consument. Want dat is waarom wij bestaan. duceerd zijn. Maar wat maakte 2018 bijzonder ten opzichte van al die voorgaande jaren? Terugkijkend betekende 2018 voor Skal een jaar van groei. Groei in personeel, groei in professionaliteit, groei in de biologische sector en groei in complexiteit van ons werk. Tegelijkertijd was 2018 ook een lastig jaar, want het is ons niet gelukt om alle bij ons geregistreerde bedrijven te inspecteren. We hebben hier wel een op risico s gebaseerde afweging over gemaakt; bovendien worden deze in 2018 niet-bezochte bedrijven in 2019 met voorrang geïnspecteerd. In 2018 werden wij geconfronteerd met extra kosten waardoor fors is ingeteerd op de reserves. Dat betekent dat we 2019 ingaan met de ambitie onze inspectie-aantallen nog verder op te schroeven en ook flink in te zetten op de werving en opleiding van nog meer betrokken en ambitieuze collega s. Betrokken bij betrouwbaarheid, want dat is waar het om gaat. Skal bestaat al 33 jaar en de missie is in al die jaren geweest om bij te dragen aan de betrouwbaarheid van biologische producten. Dat wat je als biologisch koopt moet ook op een biologische wijze gepro- Namens bestuur, directie en medewerkers van Skal Biocontrole, Rob Dortland, Voorzitter Stichting Skal Biocontrole 2

3 Inhoud Voorwoord 2 5. Skal in 2018: Ontwikkelingen 32 Kwink Over Skal Biocontrole 4 Rapport Sorgdrager 'Onderzoek fipronil in eieren' 34 Samenwerking met andere toezichthouders De Biologische sector 6 Nieuwe Biologische Verordening 36 Groei in Webshops 36 Ontwikkeling biologische landbouw 8 Inputlijsten 37 Ontwikkeling bij handel en verwerking 10 Uittredende bedrijven Kosten en baten Skal in 2018: Biologische certificering Organisatie en bestuurszaken 39 Informatievoorziening 11 Deskundig personeel 39 Certificeren 12 Borging interne kwaliteit 40 Naleving in Afhandeling klachten 40 Afhandeling bezwaren Skal in 2018: Toezicht 20 Tuchtrecht 41 Risicogericht toezicht in Beroepszaken Meldplicht bij twijfel 29 Klanttevredenheid EU-Guideline voor extra toezicht op import 30 Risicoanalyse 43 Cross-checks 31 Attenderingen 31 8.Vooruitblik

4 1. Over Skal Biocontrole Skal Biocontrole zet zich als onafhankelijk toezichthouder in voor aantoonbare betrouwbaarheid van biologische producten in Nederland. Biologische landbouw en voeding zijn wettelijk gedefinieerde begrippen en het woord biologisch is een wettelijk beschermde term. De wetgeving is gericht op het verzekeren van eerlijke concurrentie, een goede werking van de interne markt en op het behoud en de rechtvaardiging van het vertrouwen van de consument in biologische producten. De aanduiding biologisch is binnen de EU slechts toegestaan op landbouwproducten en levensmiddelen wanneer deze aantoonbaar voldoen aan de daarvoor geldende wettelijke eisen, vastgelegd in de EU-Verordeningen nr. 834/2007 en 889/2008. Skal vertaalt de regelgeving voor Nederland naar een uitvoerbaar systeem van toezicht en certificering. 4

5 De basis van de borging door Skal van de betrouwbaarheid van het biologisch product is de certificering van de bedrijven die de biologische producten produceren, bewerken en/of in de handel brengen. Het betreft dus een procescertificering; producten die voortkomen uit een proces dat conform de EU verordeningen is uitgevoerd, worden beschouwd als biologisch. Voor deze procescertificatie is Skal geaccrediteerd conform ISO op basis van het certificatieschema zoals dat in Skal Reglement 21 is vastgelegd. Naast de certificatiewerkzaamheden houdt Skal ook toezicht op de marktdeelnemers op basis van hun activiteiten, de registratie bij Skal en het voeren van het bio-certificaat. Dit toezicht wordt op basis van risico s vormgegeven en kan uit verschillende activiteiten bestaan, zoals attenderingen, meldingen, crosschecks en andere type steekproeven. Hierbij worden zowel inspecties als monstername- en traceringsonderzoek uitgevoerd. Als een biologisch bedrijf voorverpakte consumentenproducten op de markt brengt, is gebruik van het Europese keurmerk verplicht. Met de afgifte van dit keurmerk maakt Skal de betrouwbaarheid van biologische producten zichtbaar voor afnemer en consument. Het biologisch keurmerk mag alleen gebruikt worden door gecertificeerde bedrijven op biologische producten. Het aantal biologische bedrijven in Nederland is de laatste jaren flink toegenomen. Alle kosten van het toezicht van Skal worden gefinancierd uit de jaarlijkse abonnementsbijdragen van de geregistreerde bedrijven. Sinds 1 januari 2010 is Skal een privaatrechtelijk zelfstandig bestuursorgaan (zbo). Dit betekent dat Skal een onafhankelijke organisatie is met een eigen bestuur. Het ministerie van LNV heeft Skal aangewezen voor de uitvoering van wettelijke taken, die voortvloeien uit de Europese verordeningen voor de biologische productie. De Europese verordening geeft lidstaten de keuze in de structuur van het controleregime. Nederland heeft gekozen voor een eenduidige structuur: één controleautoriteit die verantwoordelijk is voor alle wettelijke controletaken binnen de biologische productie. 5

6 2. De biologische sector Groei in 2018 Het aantal geregistreerde bedrijven is eind december OVERZICHT ONTWIKKELING AANTAL GEREGISTREERDE BEDRIJVEN PER 31 DECEMBER Deze bedrijven staan geregistreerd bij Skal, maar mogen nog niet allemaal hun producten als biologisch verkopen. Landbouwbedrijven moeten na het toelatingsonderzoek eerst een omschakelperiode doormaken voor zij door Skal gecertificeerd 3500 worden. Deze omschakelperiode geldt voor de volledige bedrijfsvoering inclusief grond en dieren. Verwerkers en handelsbedrijven zijn gecertificeerd na een goed doorlopen toelatingsonderzoek Het aantal gecertificeerde biologische bedrijven is eind december Dat is bijna 7.7% meer dan de gecertificeerd biologische bedrijven van eind totaal landbouw verwerking / handel Het aantal bedrijven dat onder toezicht staat van Skal is met netto 316 bedrijven gegroeid ten opzichte van Ten opzichte van het aantal geregistreerden op 31 december 2017 is de netto groei van geregistreerden in ,7%. De landbouwsector is met 4,1% gegroeid. Verwerking en handel met 8,4%. De prognose van Skal op basis van marktsignalen en analyse van voorgaande jaren was een groei van 6,8% in De gerealiseerde groei van de sector ligt dan ook in lijn met de door Skal opgestelde prognose. AANTAL GEREGISTREERDE BEDRIJVEN PER 31 DECEMBER Landbouwbedrijven Verwerking/handel Totaal aantal bedrijven

7 AANTALLEN GECERTIFICEERDE BEDRIJVEN PER PROVINCIE PER 31 DECEMBER Groningen: Friesland: Drenthe: Noord-Holland: Flevoland: Zuid-Holland: Utrecht: Overijssel: Gelderland: Zeeland: Noord-Brabant: bereiding Limburg: landbouw totaal 7

8 BIO-AREAAL IN NEDERLAND (PER 31 DECEMBER) bio-areaal per provincie Oppervlakte (ha) landbouwbedrijven Oppervlakte (ha) in omschakeling Aantal geregistreerde landbouwbedrijven Ontwikkelingen biologische landbouw Hoewel het biologisch areaal in Nederland al weer een aantal jaren gestaag stijgt, is het goed om te zien dat ook het aantal landbouwbedrijven na jaren van stabiliteit sinds 2016 weer groeit. Van de geregistreerde landbouwbedrijven zijn er biologisch gecertificeerd. Dit zijn er 99 meer dan de van eind De overige 161 landbouwbedrijven zijn eind 2018 nog in omschakeling naar biologisch. Het aantal omschakelaars is hiermee een stuk lager dan de 180 van eind Totaal ha Het omschakelen naar biologische landbouw duurt meestal anderhalf tot twee jaar. Het geregistreerde landbouwareaal is in 2018 toegenomen met hectares naar een totaal van hectares. De hectares die in omschakeling zijn, zijn van nieuwe bedrijven die omschakelen naar biologisch, maar ook van bestaande gecertificeerden die nieuwe grond laten omschakelen Zeeland biologisch Zuid-Holland in omschakeling Noord-Holland totaal Utrecht Noord-Brabant Friesland Flevoland Limburg Drenthe Gelderland Groningen Overijssel

9 GECERTIFICEERDE LANDBOUWBEDRIJVEN PER SUBSECTOR* OMSCHAKELENDE LANDBOUWBEDRIJVEN PER CATEGORIE* Sector Akkerbouw en vollegrondsgroente 87 Akkerbouw en vollegrondsgroente Geiten 9 (Glas)tuinbouw Glastuinbouw 7 Teelt van (veevoeder) gewassen Melkvee 44 Melkvee Overig vee 30 Varkenshouderij Pluimvee 51 Schapen Geiten Pluimvee *Bedrijven kunnen in meerdere categorieën vallen, dus totaal is hoger dan totaal aantal gecertificeerde landbouwbedrijven. Schapen 14 Teelt van (veevoeder) gewassen 90 Varkenshouderij 12 Overig areaal 54 In 2018 hebben 174 nieuwe landbouwbedrijven zich bij Skal geregistreerd voor omschakeling naar biologische landbouw. *Bedrijven kunnen in meerdere categorieën vallen. 9

10 Ontwikkeling bij handel en verwerking Eind 2018 waren er gecertificeerde verwerkers, importeurs, handelaren en opslagbedrijven. Dit zijn er netto 248 (9,1%) meer dan eind De toename wordt met name gerealiseerd in de branches handel en import. De nieuwe bio-bedrijven zijn grotendeels gevestigd in Zuid-Holland (63), Noord-Holland (42) en Noord-Brabant (40). De provincie met het laagste aantal nieuwe bio-bedrijven is Drenthe, met drie nieuw geregistreerde bedrijven. Uittredende bedrijven In 2018 hebben 305 bedrijven hun Skal-registratie opgezegd. Dit is 47 meer dan de 258 uittreders uit Van de 305 uittreders zijn 203 handel- en verwerkingsbedrijven (t.o.v. 184 in 2017) en 102 landbouwbedrijven (t.o.v. 74 in 2017). Dit aantal is hoger dan in 2017, maar in lijn met de jaren daarvoor. Redenen voor uittreding van landbouwbedrijven zijn voornamelijk samenvoegingen met andere bio-bedrijven, bedrijfsovernames, stoppen met biologisch en privéomstandigheden. Twee landbouwbedrijven hebben de certificering gestopt omdat ze de certificeringskosten niet op konden brengen. De redenen voor handel en verwerking om de registratie te beëindigen zijn zeer divers, het gaat dan met name om veranderende marktomstandigheden, bedrijfsbeëindiging/ faillissementen of om nieuw productbeleid waardoor ze de biologische bedrijfsactiviteiten staken. 10

11 3. Skal in 2018: Biologische certificering Informatievoorziening Het hoofddoel van de informatievoorziening door Skal is het bevorderen van de naleving door marktdeelnemers. De primaire doelgroep is dan ook de potentieel gecertificeerde. De website is het belangrijkste communicatiemiddel voor zowel marktverkenners als geregisteerden of reeds gecertificeerde bedrijven. Op de website is alle relevante en actuele regelgeving te vinden, opgesplitst naar subsector. Skal Biocontrole zet zich in voor een betrouwbaar biologisch product voor de consument, maar heeft geen voorlichtingsfunctie over wat er onder biologisch wordt verstaan. Consumenten zijn dan ook geen directe doelgroep in de communicatie-uitingen van Skal. Consumentenvragen over biologisch worden beantwoord door de Biologische Vragenlijn van Bionext. Skal heeft een actieve informerende houding door middel van een actieve berichtgeving richting haar geregistreerden, zodat zij weten wat er van hen verwacht wordt om gecertificeerd te blijven. In 2018 heeft Skal haar geregistreerden geïnformeerd over actuele ontwikkelingen via digitale nieuwsbrieven, de geprinte nieuwsbrief Skal Actueel en via gerichte mailingen aan specifieke subsectoren. De Bio-beurs 2018, de biologische vakbeurs in Nederland, was een goede gelegenheid om buiten het inspectiemoment om met geregistreerden van gedachten te wisselen. Op de Bio-beurs heeft Skal daarnaast workshops gegeven met informatie over het naleven van de biologische wetgeving. In 2018 is verder de communicatie over wat er van bedrijven verwacht wordt ter voorbereiding van hun jaarlijkse inspectie vernieuwd. Doel hiervan is dat de bedrijven goed voorbereid de aangekondigde jaarlijkse inspectie ingaan. 11

12 Certificeren Elk bedrijf dat biologische producten wil produceren, verwerken, verpakken, importeren, verhandelen, exporteren of opslaan moet hiervoor door Skal gecertificeerd zijn. De Biologische certificering is een certificering van de bedrijfsprocessen. De eisen die worden gesteld aan de bedrijfsprocessen zijn voor alle type bedrijven vastgesteld in wetgeving. De weten regelgeving bestaat uit Europese wetteksten, Nederlandse wetteksten en reglementen van Skal. Kern van de regelgeving is dat de biologische productie en de aanduidingen op het Biologische product aan bepaalde eisen moeten voldoen én dat hierop toezicht plaatsvindt. In Nederland vindt dit toezicht plaats door Skal. Het certificatieproces begint als een bedrijf zich aanmeldt bij Skal voor certificering. Om gecertificeerd te worden moet een bedrijf een aantal stappen doorlopen: Toelatingsonderzoek: een Skal-inspecteur voert op het bedrijf een toelatingsonderzoek uit. De inspecteur bekijkt of het bedrijf aan de voorwaarden voldoet. Hij noteert deze bevindingen in een rapport. Op kantoor wordt dit rapport beoordeeld. Omschakelingsperiode: bij landbouwbedrijven gaat na het toelatingsonderzoek een omschakelingsperiode van start. In deze omschakelingsperiode moet het bedrijf aan alle voorwaarden voldoen, maar is het nog niet biologisch gecertificeerd. Certificatie: na het doorlopen van de omschakelingsperiode voor landbouwbedrijven of bij een positieve beoordeling van het toelatingsonderzoek bij de overige bedrijven ontvangt het bedrijf een biologisch certificaat. Vanaf dat moment mag het bedrijf door Skal geregistreerde producten als biologisch verkopen. 12

13 Geplande en uitgevoerde inspecties in 2017 en 2018 GEPLANDE EN UITGEVOERDE INSPECTIES IN 2017 EN 2018 Type inspectie Planning Realisatie Planning Realisatie Toelatingsonderzoeken Jaarlijkse inspecties Herinspecties op locatie Gerichte inspecties Uitbreiding a.g.v. bredere scope Monstername Totaal Toelatingsonderzoeken De Skal-inspecteur voert bij nieuw geregistreerde bedrijven een toelatingsonderzoek uit. Verwerkers en handelsbedrijven zijn gecertificeerd na een goed doorlopen toelatingsonderzoek. Landbouwbedrijven moeten na het toelatingsonderzoek eerst een omschakelperiode doormaken voor zij door Skal gecertificeerd worden. Deze omschakelperiode geldt voor de hele bedrijfsvoering inclusief grond en dieren. In 2018 zijn 716 toelatingsonderzoeken uitgevoerd. Skal heeft in totaal 192 toelatingsonderzoeken uitgevoerd bij nieuwe landbouwbedrijven. De overige 524 toelatingsonderzoeken waren bij handel en verwerkingsbedrijven. Dit aantal is ongeveer gelijk aan vorig jaar. Jaarlijkse inspecties In 2018 heeft Skal jaarlijkse inspecties uitgevoerd. Deze zijn onder te verdelen in basisinspecties en inspecties hercertificering. Tijdens de jaarlijkse inspectie stelt Skal vast of het bedrijf nog steeds aan de voorwaarden voldoet. Het is Skal in 2018 niet gelukt om alle handel- en verwerkersbedrijven te bezoeken voor de jaarlijkse inspectie. Van de landbouwbedrijven is 99% bezocht. De niet-bezochte bedrijven vallen in de categorie laag risico en krijgen begin 2019 een jaarlijkse inspectie. Herinspecties In geval van ernstige en kritieke afwijkingen kan Skal het herstel controleren via een herinspectie op kosten van het bedrijf. In 2018 is 208 keer gebruik gemaakt van een herinspectie op locatie en 348 keer van een herinspectie op kantoor. Tijdens een herinspectie op kantoor worden nagestuurde documenten beoordeeld en daarmee wordt bepaald of een geconstateerde afwijking gesloten kan worden. Gerichte inspecties In 2018 zijn er 963 gerichte inspecties uitgevoerd. Gerichte inspecties vallen onder het thematisch toezicht van Skal. Met gerichte inspecties speelt Skal in op de actualiteit. Maar ook meldingen van derden kunnen tot gerichte inspecties leiden. Uitbreiding als gevolg van bredere scope Als een bedrijf zijn scope verbreedt, bijvoorbeeld doordat een importeur ook zelf producten gaat verwerken, gaat daaraan een Skal-inspectie vooraf. In 2018 zijn 249 toelatingsonderzoeken gedaan voor uitbreiding van de scope. Dit is ongeveer gelijk aan de prognose. 13

14 Monstername Monstername is één van de instrumenten van de controles van Skal. De Europese bio-wetgeving schrijft voor dat jaarlijks tenminste 5% van de geregistreerde bedrijven bemonsterd wordt. Worden hierbij residuen van gewasbeschermingsmiddelen gevonden, dan informeren EU-lidstaten elkaar om de oorzaak vast te stellen en waar nodig én mogelijk maatregelen te nemen om producten uit de markt te halen. Van de 441 monsternames zijn er 148 uitgevoerd onder de Oekraïne Guideline. Onaangekondigde inspecties In 2018 heeft Skal 857 van haar inspecties onaangekondigd uitgevoerd bij 770 verschillende bedrijven. Hiermee was 14% van de inspecties onaangekondigd in Dit is 4% meer dan het wettelijk verplichte percentage van 10%. 14

15 Beoordeling inspectierapporten en productspecificaties Beoordelingen inspectierapporten Na de inspectie worden de inspectiewaarnemingen op kantoor beoordeeld door de certificatiemedewerkers. In 2018 zijn inspectierapporten beoordeeld. Dit zijn er meer dan de in Beoordelingen productspecificaties Voor ieder biologisch product moet een bio-ondernemer de productreceptuur laten beoordelen door Skal. Dit gaat via een productspecificatie. Naast agrarische ingrediënten mag ook gebruikgemaakt worden van enkele toegestane additieven of hulpstoffen. Skal beoordeelt of de samenstelling van een product aan de wetgeving voldoet, vóórdat het product als biologisch in productie genomen mag worden. In 2018 zijn productspecificaties beoordeeld. Dit aantal is met 13% gestegen sinds 2017 toen er beoordeeld zijn. De gemiddelde doorlooptijd van de productspecificaties is in 2018 onverminderd hoog, met gemiddeld 32 dagen. Goed nieuws is wel dat in de laatste drie maanden van 2018 dit teruggebracht is naar gemiddeld 13 dagen. In 2018 is gewerkt aan een beleidswijziging rondom het aanvragen en beoordelen van productspecificaties. Deze wijziging wordt begin 2019 doorgevoerd. 15

16 UITGEGEVEN ONTHEFFINGEN IN 2017 EN 2018 Aanvoer gangbare dieren Onthoornen Uitgangsmateriaal Overige 3 3 Totaal Uitgegeven ontheffingen in 2018 Een onderdeel van biologisch boeren is dat er gebruik wordt gemaakt van biologisch gecertificeerd pootgoed en zaaizaad. Ook bij de aanschaf van dieren is het verplicht om voor biologisch gecertificeerde dieren te kiezen. Wanneer er een tekort is in de markt kan er onder voorwaarden een ontheffing aangevraagd worden bij Skal. In 2018 heeft Skal 202 ontheffingen goedgekeurd voor de aanvoer van gangbare dieren. Negen aanvragen zijn afgekeurd. Deze ontheffing voor aanvoer van gangbare dieren wordt alleen uitgegeven bij een tekort in de markt aan biologische dieren. De gangbaar aangekochte dieren moeten een omschakelperiode doorlopen voor zij de bio-status krijgen. Verder zijn er 39 ontheffingen goedgekeurd voor het onthoornen van dieren. Biologische rundveebedrijven kunnen voor het onthoornen van runderen éénmalig ontheffing aanvragen. De ontheffing wordt voor onbepaalde tijd verleend. Onthoornen moet plaatsvinden op de meest geschikte leeftijd, onder verdoving en door een erkende dierenarts. Het merendeel van de aangevraagde ontheffingen betreft de aanvraag van het gebruik van gangbaar uitgangsmateriaal (zaaizaad en pootgoed). Artikel 45 van Verordening (EG) nr. 889/2008 stelt dat indien er geen biologisch zaad of vegetatief teeltmateriaal beschikbaar is, de bevoegde autoriteit van de Lidstaat ontheffing mag verlenen voor het gebruik van gangbaar, niet-ontsmet uitgangsmateriaal. Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft Skal verzocht om zorg te dragen voor de praktische uitvoering. In 2018 heeft Skal aanvragen voor het gebruik van niet-ontsmet uitgangsmateriaal goedgekeurd. Het aantal aanvragen van 2018 is daarmee hoger dan de van Verreweg de meeste aanvragen betreffen ontheffingen voor gangbaar zaaizaad. In 2018 zijn er 70 aanvragen voor het gebruik van gangbaar uitgangsmateriaal afgekeurd. De categorie-indeling van uitgangsmateriaal wordt elk jaar vastgesteld door de biologische sector in afstemming met Ministerie van LNV. Op grond van Artikel 48 van Verordening (EEG) 889/2008 moet elke lidstaat ervoor zorgen dat er een elektronische databank is opgezet waarin de rassen worden opgenomen welk zaaizaad of pootaardappelen en ander vegetatief teeltmateriaal biologisch beschikbaar is. Voor Nederland is dit de biodatabase ( Deze database wordt beheerd door Naktuinbouw. 16

17 Naleving in 2018 De inspecties van Skal hebben laten zien dat het overgrote deel van de bio-bedrijven ook in 2018 voldeed aan de wettelijke voorschriften. Deze bedrijven zagen hun biologisch certificaat verlengd of vernieuwd worden en nieuw aangemelde bedrijven ontvingen hun eerste biologische certificaat. Het naleven van de regelgeving is een positief signaal voor de betrouwbaarheid van het Nederlandse bio-product. Naleving handhaven Niet alle biologische bedrijven voldoen aan alle wettelijk gestelde eisen die gesteld worden aan de bedrijfsprocessen. Skal beschikt over een duidelijk beleid dat gericht is op het herstel van afwijkingen en dat voorkomt dat een product ten onrechte als biologisch op de markt komt. Skal kan afwijkingen constateren op alle normelementen uit de biologische weten regelgeving. Wanneer een bedrijf of product niet aan de gestelde eisen voldoet wordt een corrigerende maatregel opgelegd, afhankelijk van de ernst van de overtreding. Dit varieert van een herinspectie tot intrekking van het certificaat. Skal kent drie types afwijkingen die geconstateerd kunnen worden tijdens de inspecties: een lichte, een ernstige en een kritieke afwijking. Een lichte afwijking is een kleine afwijking van de regels, die niet van invloed is op het product, maar wel aanpassing behoeft. De afwijking wordt opgeheven als het bedrijf het proces heeft gecorrigeerd en dit door Skal is geverifieerd. Bij een lichte afwijking gebeurt dit meestal in de jaarlijkse inspectie in het opvolgende kalenderjaar. Als een lichte afwijking niet wordt hersteld, wordt de afwijking verzwaard naar ernstig. Dan is het nog steeds een kleine afwijking, maar om de naleving te bevorderen wordt de afwijking verzwaard naar ernstig. In 2018 werden lichte afwijkingen geconstateerd bij bedrijven, dit zijn 286 lichte afwijkingen meer dan de in 2017, maar het percentage van bedrijven met lichte afwijkingen is met 34% gelijk gebleven aan Een ernstige afwijking is of een herhaalde lichte afwijking of een op zichzelf staande afwijking die van invloed kán zijn op het biologische proces. De gecertificeerde krijgt een hersteltermijn voor de geconstateerde afwijking. Wordt het probleem niet binnen de maximale hersteltermijn van drie maanden opgelost, dan kan de afwijking verzwaard worden naar kritiek. Het herstel van ernstige afwijkingen wordt vaak gecontroleerd via een extra herinspectie op kosten van de geregistreerde. Ook dit om de naleving te bevorderen. In 2018 zijn ernstige afwijkingen geconstateerd bij 685 bedrijven. Het aantal ernstige afwijkingen is in 2018 in lijn met Het percentage bedrijven met een ernstige afwijking is in 2018 met 14% lager dan de 16% uit van de ernstige afwijkingen zijn geconstateerd bij landbouwbedrijven. 17

18 46% van de in 2018 geconstateerde ernstige afwijkingen is een herhaalde lichte afwijking. Het recidivepercentage is hiermee iets lager dan de 47% van 2017 en de 52% van Dat het recidivepercentage daalt is een goed teken voor de werking van de sanctiesystematiek van Skal. Deze is immers gericht op nalevingsbevordering. Bij een kritieke afwijking voldoet het bedrijfsproces niet (meer) aan de biologische eisen. Een kritieke afwijking kan een herhaling zijn van een ernstige afwijking die verzwaard wordt naar kritiek. Ook kan het een op zichzelf staande afwijking zijn. In de landbouw gaat het dan om een afwijking met langdurige gevolgen die de basisprincipes van de biologische landbouw schendt. Dit kan ertoe leiden dat een partij of perceel wordt gedecertificeerd. In het geval van een kritieke afwijking bij een verwerkend bedrijf kan de afwijking gevolgen hebben voor de biologische status van het product. Dit kan ertoe leiden dat een partij wordt afgewaardeerd en de biologische status verliest. Bij meerdere kritieke afwijkingen of herhaling van kritieke afwijkingen kan het hele bedrijf geschorst of gedecertificeerd worden door Skal. De afhandeling van kritieke afwijkingen wordt gedaan door de specialisten toezicht van Skal. Zij beoordelen per kritieke afwijking wat de beste afhandeling is en houden hierbij rekening met zowel de proportionaliteit van de sanctie als de ernst en impact van de afwijking. De afhandeling van kritieke afwijkingen is dan ook maatwerk. De regels hievoor zijn vastgelegd in het Skal-Reglement Certificatie en Toezicht (R11). De inspecteurs constateerden tijdens hun bedrijfsbezoeken in 2018 in totaal 62 kritieke afwijkingen. De 62 kritieke afwijkingen zijn geconstateerd bij 46 bedrijven; 32 van de kritieke afwijkingen zijn geconstateerd bij landbouwbedrijven en 30 bij handel en verwerking. Het percentage bedrijven met een kritieke afwijking is hiermee lager dan 1%. Bijna driekwart van de kritieke afwijkingen die in 2018 is geconstateerd, is een herhaalde, niet-opgeloste ernstige afwijking uit een eerdere inspectie. Uit de tabel blijkt dat het aantal kritieke afwijkingen door de jaren heen schommelt. Het geconstateerde aantal afwijkingen in 2018 is desondanks vrijwel gelijk aan 2016 en 2017, terwijl het aantal gecertificeerden groeit. Bij meerdere kritieke afwijkingen of herhaling van kritieke afwijkingen kan het hele bedrijf opgeschort of gedecertificeerd worden. In 2018 zijn vier bedrijven gedecertificeerd. Daarnaast is van twee bedrijven het bio-certificaat tijdelijk opgeschort. In een periode van opschorting kunnen de bedrijven hun bedrijfsprocessen aanpassen, opdat zij alsnog voldoen aan de bio-regelgeving. De opschortingen en decertificaties worden gepubliceerd op de website van Skal nadat het besluit onherroepelijk is geworden. In de afwijkingensystematiek zit dus een duidelijke opbouw, die gericht is op het bevorderen van de naleving op alle normelementen zoals die beschreven staan in de biologische wet- en regelgeving. 18

19 Voorbeelden afwijkingen Een voorbeeld van een ernstige afwijking bij een landbouwbedrijf is het gebruik van niet-biologisch zaaizaad of pootgoed, zonder ontheffing aangevraagd te hebben bij Skal, waarbij de verdere teelt volledig biologisch kan zijn geweest. Deze afwijking op uitgangsmateriaal kwam in keer voor. Ook werden 28 keer niet-toegestane meststoffen gebruikt. Ook dit beoordeelt Skal als een ernstige afwijking. Een voorbeeld van een ernstige afwijking bij een verwerkend bedrijf is dat de uitgevoerde massabalans niet voldoet. Deze ernstige afwijking werd in keer geconstateerd. Een andere veel voorkomende afwijking is dat de ingangscontrole (controle binnenkomst goederen) niet volledig of niet accuraat wordt gedaan. Deze ernstige afwijking kwam in keer voor. Een voorbeeld van een kritieke afwijking in de landbouw is het aanbinden van melkvee in de stal. Of het bij herhaling niet aanbieden van weidegang aan dieren. Een kritieke afwijking bij een handelsbedrijf is dat de interne traceerbaarheid ven een bedrijf niet in orde is en er geen koppeling gemaakt kan worden van aangekochte voorraden en verkocht product. ONTWIKKELING AANTAL AFWIJKINGEN IN DE AFGELOPEN VIJF JAAR Kritiek Ernstig Licht PERCENTAGE BEDRIJVEN MET EEN AFWIJKING Kritiek <1% 1% <1% <1% Ernstig 18% 16% 16% 14% Licht 39% 37% 34% 34% 19

20 4. Skal in 2018: Toezicht Naast het inspecteren en certificeren van alle bedrijven die biologische producten op de markt brengen, is Skal ook toezichthouder op de biologische sector. Dit betekent dat Skal ook de volgende specifieke toezichtstaken uitvoert: Risicogericht toezicht: jaarlijks wordt met behulp van gesignaleerde risico s bepaald welke extra onderzoeken worden uitgevoerd, uitgewerkt in thema s. Onderzoek meldingen: alle meldingen van twijfels over de biologische status worden onderzocht alsmede of bedrijven hun verplichting om te melden nakomen. Ook meldingen uit het buitenland worden onderzocht. Meldingen over geïmporteerde of geëxporteerde producten worden verantwoord in OFIS (Organic Farming Information System) Uitvoering Guidelines: de import van specifieke producten uit een aantal landen is door de Europese Commissie onder een extra controle regime gesteld middels Guidelines. Bepaalde producten uit deze landen worden extra bemonsterd en onderzocht voor ze op de markt kunnen worden gebracht. Cross Checks (kruiscontroles): om de traceerbaarheid van producten te controleren worden gegevens van geregistreerden vergeleken met gegevens van afnemers of leveranciers. Dit wordt door Skal gedaan bij geregistreerden in Nederland en ook in samenwerking met andere controle organisaties in Europa. Attenderingen: alle signalen over niet-gecertificeerde bio-activiteiten worden onderzocht om naleving van de wet te bewaken 20

21 Risicogericht toezicht in 2018 Met risicogericht toezicht geeft Skal invulling aan haar wettelijke verplichting om een deel van haar toezicht risicogericht in te vullen. Deze verplichtingen* zijn: 1. Jaarlijks bij minimaal 5% van het aantal geregistreerden monsters nemen en laten analyseren. 2. Jaarlijks bij ten minste 10% van het aantal geregistreerde bedrijven een extra risicogerichte inspectie uitvoeren. 3. Van alle inspecties op jaarbasis ten minste 10% onaangekondigd uitvoeren. 4. Bij de risicoanalyse wordt ten minste rekening gehouden met de resultaten van de eerdere controles, met de hoeveelheid betrokken producten en met het risico op verwisseling van producten. In de tabel het overzicht van de vertaling van de verplichtingen naar het aantal uitgevoerde inspecties. Hieruit blijkt dat Skal ruimschoots voldoet aan deze wettelijke verplichtingen. VERPLICHTE INSPECTIES EN MONSTERNAMES VOOR 2018 NAAST DE JAARLIJKSE REGULIERE INSPECTIES Wettelijke verplichting Berekening Aantal Realisatie A Aantal geregistreerden B Aantal uitgevoerde inspecties C Aantal gerichte inspecties 10 % van A waarvan onaangekondigd 10 % van B ** D Aantal monsteropnames 5 % van A * Voor details zie verordening 889/2008, artikel 65 lid 2 en lid 4 en artikel 92 lid 2 ** Dit zijn alleen de onaangekondigde gerichte inspecties, de overige onaangekondigde inspecties zijn buiten beschouwing gelaten. 21

22 In 2018 zijn 8 thema s uitgewerkt en uitgevoerd met betrekking tot het risicogerichte toezicht. De resultaten per thema zijn als volgt: 1. Bedrijven met een hoog risico Voor elk bedrijf stelt Skal een bedrijfsspecifiek risico vast. Dit gebeurt op basis van objectieve criteria, zoals afwijkingenhistorie, gangbare naast biologische productie en het aantal artikelen. Met behulp van wegingsfactoren voor de verschillende criteria krijgt elk bedrijf een risicogetal. Bedrijven met een hoog risicogetal zijn risicovoller dan bedrijven met een laag risicogetal. Op basis van deze risico-inschatting zijn er twee TOP 100 lijsten samengesteld. Eén voor landbouwbedrijven en één voor bereiding (incl. handel, import en opslag). Voor deze TOP 100 lijsten zijn 182 gerichte inspecties uitgevoerd. Binnen de TOP 100 is zowel voor landbouw als bereiding ook een TOP 4 vastgesteld. Hierbij is gebruik gemaakt van signalen van inspecteurs en kantoormedewerkers. Voor bedrijven in de TOP 4 is extra tijd gereserveerd voor een diepgaand administratief onderzoek, al dan niet ondersteund door externe expertise. Bij de TOP 4 benadering is gebleken dat externe ondersteuning meerwaarde heeft, zeker als de financiële administratie diepgaand moet worden doorgelicht. Deze expertise is van cruciaal belang om dubieuze transacties uit de administratie te halen en nader te onderzoeken. De samenwerking tussen een financieel expert en een Skal-medewerker zorgt voor een goede uitwisseling tussen financiële en inhoudelijke kennis. Uit de analyse van de 182 gerichte inspecties bij hoog-risicobedrijven is gebleken dat bij landbouwbedrijven met een hoog risico de meeste afwijkingen zijn geconstateerd binnen het thema dierenwelzijn (uitloop/weidegang en daglicht, strooisel, bezettingsgraad). Bij handel en verwerking worden relatief veel afwijkingen genoteerd op ingangscontrole en administratie. 22

23 2. Cross-checks in risicogericht toezicht Een cross-check is een korte keteninspectie waarbij informatie tussen twee opvolgende bedrijven vergeleken wordt. Bij het selecteren van onderwerpen voor crosschecks is vooral gelet op het risico voor naleving. In 2018 heeft Skal voor deze inspecties de volgende doelgroepen geselecteerd: 1. Bedrijven die aan leveranciers factureren 2. Biologische bedrijven die ook een gangbaar bedrijf hebben in dezelfde sector 3. Bedrijven die handelen in ruwvoer 4. Mestintermediairs Door gebrek aan inspectiecapaciteit zijn niet alle gewenste cross-check inspecties uitgevoerd. Voor de ruwvoerketen zijn vrijwel alle inspecties uitgevoerd en stelt Skal relatief veel afwijkingen vast op administratie en ingangscontrole. Omdat Skal overtuigd is van de kracht van cross-checks en keteninspecties, zal deze aanpak in 2019 een vervolg krijgen. 3. Gewasbescherming Met onaangekondigde gerichte inspecties komen inspecteurs op bedrijven op het moment dat de kans op het gebruik van niet-toegestane middelen het grootst is. Evenals in 2017 is in 2018 gelet op kopergebruik in de biologische aardappelteelt. In tegenstelling tot 2017 was de focus in 2018 op de hoeveelheid koper per hectare. Tevens zijn de onderzoeksmogelijkheden voor handhaving op kopergebruik onderzocht. Het groeiseizoen was extreem droog, waardoor phytophthora nauwelijks tot ontwikkeling is gekomen. Desondanks is in overleg met de sectororganisaties Bionext/ Biohuis half juli besloten om dit project ongewijzigd uit te voeren. Belangrijkste reden was om informatie te verkrijgen over kopergebruik in de biologische aardappelteelt als er nauwelijks sprake is van aantasting door phytophthora. Van de 100 bedrijven zijn er vijf die ondanks de lage phytophthoradruk toch koper hebben gebruikt. De gevonden concentraties zijn te laag om het gewas te beschermen tegen phytophthora. De gebruikte hoeveelheid koper per hectare lag tussen de 0,3 mg/ha en de 1,9 kg/ha. Voor een gewasbeschermende werking zijn concentraties van 6 kg/ ha of meer nodig. De bedrijven geven aan dat ze dit doen in het kader van bemesting. Experts daarentegen geven aan dat kopergebrek in aardappelteelt geen item is. Ook is in 12 aardappelbladmonsters residu aangetroffen. Deze waren allemaal terug te voeren op drift of depositie. Drift en depositie zijn lastige problemen voor biologische telers. In geval van drift kan een teler soms nog maatregelen treffen om het te voorkomen, tegen depositie kan een teler heel weinig doen. 23

24 4. Import In 2018 zijn er bij importeurs 85 onaangekondigde inspecties uitgevoerd in het kader van risicogericht toezicht Import. De focus van deze inspecties lag op de afhandeling van het digitale certificaat van invoer (CVI) in TRACES NT. In totaal zijn er tijdens deze inspecties 48 afwijkingen geconstateerd bij 85 importeurs. Er zijn op het gebied van de ingangscontrole bij ruim 40% van de importeurs afwijkingen geconstateerd (CVI niet correct afgetekend in TRACES NT). Daarnaast zijn er bij 6% afwijkingen geconstateerd op het gebied van een onjuiste scope op het certificaat (scope eerst geadresseerde ontbreekt). Het naleefgedrag op het gebied van de afhandeling van het digitale CVI in TRACES NT is hiermee onvoldoende. In 2019 zal Skal daarom opnieuw de focus leggen op de rol van de eerst geadresseerde, zowel voor wat betreft de scope op het Skal certificaat als de taken in het digitale systeem TRACES NT. Naast deze met name administratieve controles zijn er in 2018 ook 97 monsternames uitgevoerd bij import bedrijven (los van de monsternames onder de Guidelines). Het aantal afwijkende producten is gedaald ten opzichte van 2017 (7% afwijkingen in 2018 ten opzichte van 15% afwijkingen in 2017). De gevonden residuen hebben betrekking op de productgroepen kruiden, thee, cacao en granen. In 2019 zal de risicolijst worden aangepast waarbij deze resultaten worden meegewogen. 5. Nieuwe bedrijven Nieuw geregistreerden zijn vaak heel enthousiast over biologisch en beginnen vol goede moed en zelfvertrouwen. De ervaring leert echter dat niet alle punten die bij het toelatingsonderzoek besproken zijn, even goed worden uitgevoerd. Sinds 2016 zet Skal binnen een jaar na het toelatingsonderzoek - een extra inspectie in bij een deel van de nieuwe geregistreerden, om niet begrepen of niet nageleefde normelementen eerder in beeld te hebben. Op deze manier ondersteunt Skal deze geregistreerden om tot een goede naleving te komen. Het aantal bedrijven zonder afwijking op de eerste jaarlijkse inspectie is significant groter bij de bedrijven die tussentijds een gerichte inspectie hebben gehad. 24

25 6. Pluimvee: Dierenwelzijn en pakstations In het kader van Risicogerichte inspecties is in 2018 onder andere de pluimveesector extra bezocht. In twee thema s zijn 103 inspecties uitgevoerd en 10 monsters genomen. De thema s waar Skal zich op heeft gericht zijn keteninspecties (traceerbaarheid) en dierenwelzijn. Er is voor gekozen om deze inspecties uit te besteden aan de NCAE, de Nederlandse Controle Autoriteit Eieren. Hier is voor gekozen vanwege de unieke opdracht die de NCAE heeft in Nederland, toezicht op de legpluimveesector vanuit een aantal EU-verordeningen. Op deze manier maakt Skal effectief gebruik van bestaande expertise waardoor de teruggekomen resultaten meerwaarde hebben voor analyse van de onderzochte sectoren. Uit de resultaten is gebleken dat de naleving van de regelgeving over het algemeen goed is. Het gemiddeld aantal afwijkingen over beide thema s is 4%. In de ketencontrole heeft de NCAE geen afwijkingen gevonden. Ten aanzien van dierenwelzijn is bij 8% van de bedrijven een afwijking gevonden. Dit betrof in alle gevallen te weinig uitloop bieden aan de kippen. Toezicht op de pluimveesector op dierenwelzijn blijft, gezien het percentage afwijkingen, gewenst. Ook in 2019 zal een aantal bedrijven bezocht worden vanuit Thematisch Toezicht op het bieden van de juiste uitloop. 25

26 7. Supermarkten In 2018 is een onderzoek gedaan naar consumentenproducten verkrijgbaar in winkels. Er zijn producten gekocht in (online-)supermarkten. Van deze producten zijn de etiketten beoordeeld. Vervolgens zijn alle producten onderzocht op de residuen van pesticiden, gewasbeschermingsmiddelen en/of antibiotica. Daarnaast is een aantal producten aan een authenticiteitstest (test naar oorsprong) onderworpen. Enerzijds om ervaring met de bruikbaarheid van deze onderzoeksmethoden op te doen, anderzijds om te verkennen of twijfel aan de biologische status aan de orde kan zijn. In totaal zijn in dit onderzoek op één dag 95 monsters genomen. Bij de beoordeling van de etiketten werd bij 13% van de etiketten ten minste 1 afwijking geconstateerd. De meeste afwijkingen betroffen de NAW gegevens (29%), herkomst aanduiding (36%) en traceerbaarheid (21%). Alle verantwoordelijke geregistreerden zijn hiervan op de hoogte gesteld om de afwijkingen te herstellen. Bij de eerstvolgende inspectie wordt extra aandacht besteed aan het onderdeel aanduidingen. In twee monsters is een residu aangetroffen van niet-toegestane middelen. Er werden geen antibioticaresten aangetroffen in de rundvleesmonsters en de zalmmonsters. De wijnmonsters voldeden aan de sulfietbepaling in de biologische verordening. De bio-/niet-bio authenticiteitstest leverden bij drie van de zes koffiemelanges een betere match met reguliere koffie op dan met biologische. Voor Skal aanleiding om te traceren en cross-checks te starten voor koffie bij drie bedrijven. Dit onderzoek loopt nog De overige bemonsterde producten hadden een goede match met de biologische gegevens uit de database en gaven geen aanleiding voor twijfel aan de biologische status. 26

27 8. Overige onaangekondigde inspecties Skal werkt ook met korte onaangekondigde inspecties die niet verbonden zijn aan één van de geselecteerde thema s voor thematisch toezicht Deze inspecties zijn niet noodzakelijk vanuit het oogpunt van het aantal wettelijke verplichte onaangekondigde en/of risicogerichte inspecties. In 2018 zijn er 156 overige inspecties uitgevoerd. Deze waren vooral gericht op uitloop en weidegang (146). In totaal hebben deze inspecties negen keer geleid tot een herinspectie. 10 overige inspecties hadden geen specifiek thema en zijn ingezet vanwege signalen van een Skal-medewerker. Uit deze 10 inspecties zijn twee herinspecties voortgekomen. In totaal zijn er 18 ernstige afwijkingen geconstateerd, 8 op strooisel, 6 op weidegang en 4 bij de inspecties zonder specifiek thema. OVERZICHT OVERIGE INSPECTIES 2018 Overige onaangekondigde inspecties 2018 Geen afwijking Her-inspectie Ernstige afwijking Totaal uitgevoerd Geen thema Strooisel Weidegang Totaal

28 Branchplannen In 2018 is Skal gestart met het ontwikkelen van brancheplannen waarin een meerjarenstrategie wordt omschreven om het risicogericht toezicht een meer gefundeerde aanpak per sector te kunnen geven. Als eerst is het brancheplan Import gerealiseerd. De import van biologische producten laat een sterke groei zien. In 2017 is de import van biologische producten met 30% toegenomen ten opzichte van het jaar daarvoor, een trend die in 2018 is doorgezet. Omdat Nederland een belangrijke doorvoerhaven is van import producten die de EU binnenkomen, is deze sector ook voor andere EU-lidstaten van belang. De activiteiten die zijn geformuleerd in het brancheplan import, hebben betrekking op: Toezicht op gesignaleerde risico s Verkennen hoe met digitale methoden een effectief en efficiënt toezicht kan worden gerealiseerd Verbeteren van de samenwerking met andere spelers in de branch Bevorderen van eigen verantwoordelijkheid van de marktdeelnemers In het brancheplan is een vierjarenplanning gemaakt. De voortgang en resultaten van het brancheplan worden jaarlijks geëvalueerd. 28

29 Meldplicht bij twijfel In de verordening 889/2008 artikel 91 staat dat wanneer een gecertificeerde het vermoeden heeft dat een product niet aan de eisen van biologische productie voldoet, procedures gestart moeten worden om elke bio-aanduiding van dat product te verwijderen of om het product te blokkeren (identificeren en afzonderen). Het bedrijf mag het product pas gaan verwerken of in de handel brengen nadat de twijfel is weggenomen. Bij twijfel over de bio-status van een product is de gecertificeerde verplicht een melding te doen aan Skal. Voor deze procedure heeft Skal een Meldwijzer ontwikkeld. Melden kan via: : ONTWIKKELING AANTAL MELDINGEN SINDS Meldingen Van de 274 partijen waar een melding over is gedaan behielden 138 na onderzoek hun biologische status. De overige partijen zijn ofwel afgewaardeerd door de gecertificeerde (28), ofwel gedecertificeerd door Skal (27), of zijn vernietigd of retour gegaan naar de toeleverancier. Een aantal meldingen is nog in behandeling. In 2018 werden er 61 meldingen gedaan over producten uit Nederland. Het merendeel (161) van de meldingen betrof producten van buiten de EU. Door het jaar heen hebben 138 geregistreerde bedrijven één of meerdere meldingen gedaan, met name over residuvondsten in het product. 29

30 EU-Guideline voor extra toezicht op import In 2018 heeft Skal invulling gegeven aan haar verplichtingen die voortvloeien uit de Guideline van de Europese Commissie. Deze Guideline schrijft voor dat alle zendingen van bepaalde biologische producten afkomstig uit de Oekraïne, Kazachstan en de Russische Federatie onderworpen worden aan aanvullende grenscontroles. Deze grenscontroles bestaan uit monsternames ten behoeve van residu analyses pesticiden. De monsternames zijn in 2018 door Skal uitbesteed aan Qualitas. Qualitas is geaccrediteerd om monsternames conform EU 691/2013 uit te voeren. De monsters zijn vervolgens geanalyseerd door geaccrediteerde laboratoria (multi-residu analyse pesticiden). De resultaten worden verwerkt door Skal. In grafiek 1 zijn de totale Guideline importen 2018 weergegeven. Het grootste deel van de importen is afkomstig uit de Oekraïne. In grafiek 2 zijn de analyseresultaten van de monsternames, die zijn uitgevoerd in het kader van de Guideline, weergegeven. In 2018 zijn er in totaal 150 monsternames uitgevoerd. In 0,7% van de gevallen is de biologische partij afgewaardeerd naar gangbaar. De kosten voor de uitvoering van de Guideline worden door Skal doorberekend aan de betreffende marktdeelnemers, hiervoor is een vast tarief opgenomen in het tarievenblad. GRAFIEK 1: IMPORT VANUIT DE OEKRAÏNE, KAZACHSTAN EN DE RUSSISCHE FEDERATIE Totale import Russiche Federatie Kazachstan Oekraïne Aantal kg GRAFIEK 2: ANALYSE RESULTATEN GUIDELINE IMPORTEN OEKRAÏNE, KAZACHSTAN EN DE RUSSISCHE FEDERATIE 2018 (MULTI-RESIDU ANALYSE PESTICIDEN) Eind 2018 heeft de Europese Commissie de Guidelines voor 2019 gepubliceerd. De huidige Guideline wordt gehandhaafd en uitgebreid met Moldavië. Daarnaast is er een nieuwe Guideline voor China gepubliceerd. Skal heeft om deze reden eind in samenwerking met de Douane - de Douane profielen aangepast. Skal verwacht dat het aantal monsternames in het kader van de Guidelines in 2019 fors toeneemt. Het aantal importeurs dat goederen onder de nieuwe Guidelines importeert zal verviervoudigd zijn ten opzichte van Aantal analyses Niet afwijkend Afwijkend Afgewaardeerd naar gangbaar

31 Attenderingen: Niet-gecertificeerde bio-activiteiten? Meld het aan Skal. In 2018 zijn 107 bedrijven geattendeerd op het feit dat zij zich onder toezicht van Skal moeten stellen omdat ze bioactiviteiten verrichten (112 in 2017). Hiervan hebben zich inmiddels 28 bedrijven laten certificeren en zijn 45 bedrijven gestopt met de bio-activiteit. Skal heeft 13 dossiers overgedragen aan de NVWA wegens misleiden van de consument. Van 7 meldingen bleek dat er geen sprake was van oneigenlijk gebruik van bio-aanduidingen. Cross-checks In 2018 heeft Skal in totaal 120 verzoeken voor een cross-check ontvangen van andere controle organisaties. Daarnaast heeft Skal ook 16 cross-checks uitgevoerd voor de European Court of Auditors. Bij de eigen geregistreerden heeft Skal zelf 34 keer het initiatief genomen voor een cross-check en 45 keer een cross-check verzoek aan andere controle-organisaties gestuurd. De meeste inkomende verzoeken komen uit Duitsland, België en Denemarken. Dit kunnen verzoeken zijn voor het controleren van leverdocumenten tijdens een volgende inspectie, maar ook gerichte vragen naar aanleiding van afwijkingen in de andere lidstaat. In 2018 hebben cross checks 5 keer geleid tot een residumelding en 12 keer tot nadere acties bij een inspectie. Van de cross checks op eigen initiatief waren er 9 in het kader van risicogericht toezicht. Van de overige attenderingen loopt de procedure nog. De geattendeerde bedrijven betreffen voornamelijk handelsbedrijven, vaak gecombineerd met opslag. Een deel van de attenderingen komt voort uit meldingen van oplettende consumenten. Consumenten kunnen via de biologische vragenlijn van Bionext vragen stellen als zij twijfels hebben over de bioogische status van een product. Wanneer de twijfels gegrond zijn, zet Bionext de melding aan Skal door. 31

32 5. Skal in 2018: Ontwikkelingen Kwink Zbo s worden elke vijf jaar geëvalueerd om te oordelen of taken effectief en efficiënt worden uitgevoerd. Deze evaluatie wordt aangeboden aan de Eerste en Tweede Kamer. Sinds 1 januari 2010 valt Skal onder de werking van de Kaderwet zelfstandige bestuursorganen, die voorschrijft dat Skal periodiek wordt geëvalueerd op doelmatigheid en doeltreffendheid. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) is opdrachtgever van deze evaluatie. De centrale onderzoeksvraag was: in hoeverre heeft Skal de wettelijke taken doelmatig en doeltreffend uitgevoerd over de jaren ? Hieronder een samenvatting van de conclusies van Kwink: Kwink concludeert dat Skal op wettelijk voorgeschreven en kwalitatief voldoende wijze uitvoering geeft aan certificatie en toezicht, en daarmee de goede aanduiding van biologische producten bevordert. Wel volgen uit de evaluatie een aantal aandachtspunten. Skal groeit mee met de biologische sector en voert jaarlijks ten minste het minimaal aantal wettelijk voorgeschreven inspecties uit. Skal constateert daarbij afwijkingen en treedt handhavend op. Skal handelt over het algemeen zorgvuldig. De inspectiedienst heeft voorzieningen getroffen om een zorgvuldige en uniforme uitvoering van inspecties te waarborgen. Juridische deskundigheid vormt een aandachtspunt. Skal heeft maatregelen getroffen om juridische deskundigheid beter te borgen en in 2018 is een jurist geworven. Een ander aandachtspunt is de personele continuïteit bij Skal, in 2017/2018 waren er veel personele wisselingen op sleutelposities en het is een uitdaging om gekwalificeerd personeel te vinden. Skal opereert onafhankelijk. Hiervoor zijn waarborgen getroffen op zowel bestuurlijk niveau als in de uitvoering. Deze waarborgen functioneren in de praktijk voldoende: in dit onderzoek zijn geen signalen naar boven gekomen dat de onafhankelijkheid van Skal in het geding is geweest. Skal opereert over het algemeen transparant. Een aandachtspunt betreft de communicatie door Skal over de afhandeling van afwijkingen en meldingen. Skal voert inspecties volgens wettelijke voorschriften uit en zet risicogebaseerd toezicht in om zijn effectiviteit te vergroten. Een belangrijk aandachtspunt heeft betrekking op handhaving en sanctionering. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat het totale palet aan handhavings- en sanctiemogelijkheden voor de biologische sector momenteel niet optimaal wordt toegepast. Zo maakt Skal weinig gebruik van tuchtrecht en functioneert de overdracht van zaken aan de NVWA-IOD voor strafrechtelijke opsporing onvoldoende. Daarnaast is geconstateerd dat Skal meer kan doen aan detectie van 32

33 oneigenlijk gebruik van het biologisch keurmerk door niet-geregistreerden. De samenwerking tussen Skal en het ministerie van LNV heeft zich positief ontwikkeld in de evaluatieperiode. De relatie tussen Skal en het ministerie kan echter wel meer volwassen worden ingevuld: waar Skal zelfstandigeren zelfbewuster kan acteren, zou het ministerie meer ruimte kunnen geven. De doelmatigheid in de uitvoering van de wettelijke taken door Skal gedurende de evaluatieperiode is verbeterd. Skal is professioneler en efficiënter geworden. Met name vanaf 2014 zijn er verschillende maatregelen en voorzieningen getroffen om de efficiëntie van de taakuitvoering te verbeteren. Skal heeft zijn taakuitvoering gedigitaliseerd. Zowel primaire werkprocessen als ondersteunende werkprocessen zijn geautomatiseerd. De aanbeveling aan Skal is om het maatschappelijk doel uit de Europese verordening centraler te stellen in de strategie en de sturing binnen de organisatie. Skal is taakgericht en heeft veel aandacht voor het optimaliseren van bestaande werkprocessen, terwijl onderwerpen van strategische aard onderbelicht blijven. Ook maakt Skal weinig gebruik van de mogelijkheid om onderwerpen te agenderen bij het ministerie van LNV, samenwerkingspartners of de sector als zijn eigen mogelijkheden tekortschieten. De voorgenomen wijziging in de governance, waarin raadpleging van de sector en besluitvorming door het bestuur nog duidelijker worden gescheiden, zal Skal een beter draagvlak in de sector opleveren. De interne organisatie kan verder professionaliseren door een strategische personeelsplanning te hanteren, waarmee wordt ingespeeld op de uitdagingen met betrekking tot personele continuïteit, de werkprocessen te automatiseren en de ontsluiting daarvan via het digitaal klantportaal. Het kennismanagement wordt verbeterd door de informatiehuishouding meer structureel en digitaal vorm te geven. 33

34 Rapport Sorgdrager 'Onderzoek fipronil in eieren' De Commissie Sorgdrager constateert in 2018 dat veel partijen een rol vervullen bij het waarborgen van de voedselveiligheid. Ze doen dat vanuit verschillende verantwoordelijkheden, voor verschillende opdrachtgevers, met uiteenlopende middelen en uiteenlopende belangen. Van een sluitend systeem van waarborgen is op dit moment naar de mening van de Commissie geen sprake. De Commissie concludeert dat de verdeling van het publieke toezicht op de eierketen te complex en daardoor niet doeltreffend en efficiënt is. Hierbij wordt vooral gefocust op de taken van de NVWA en de NCAE. Skal wordt ook benoemd als een toezichthouder op de eierketen. Skal neemt sinds voorjaar 2018 deel aan het ketenoverleg Ei dat onder regie van de NVWA gevoerd wordt. Hierin worden de aanbevelingen van de Commissie Sorgdrager tot uitvoering gebracht om het toezicht op de (biologische) eierproductie beter op elkaar af te stemmen en in te richten. In de aanloop naar de presentatie van het rapport heeft Skal een Wob-verzoek van Foodwatch ontvangen. Dit heeft geleid tot media aandacht voor met name de onbekendheid van de weten regelgeving rondom het gebruik van biociden. In reactie hierop heeft Skal haar inspanning op het samenstellen van inputlijsten vergroot. 34

35 Samenwerking met andere toezichthouders Om inspecties zo effectief en efficiënt mogelijk te organiseren is samenwerking met andere toezichthouders en overheidsorganisaties van groot belang. Skal is in 2018 in gesprek gegaan met andere toezichthouders om te onderzoeken hoe de samenwerking nog verder kan verbeteren. Dit heeft al veel verbeteringen opgeleverd en verbetering van de samenwerking zal ook de komende jaren aan de orde blijven. Douane In 2018 is de samenwerking met de Douane geïntensiveerd. Dit heeft geresulteerd in een nieuwe werkwijze en een nieuw format met betrekking tot de Douane profielen. In elk profiel wordt nu de aanleiding, reikwijdte en looptijd vastgelegd alsmede de verantwoordelijkheden van zowel de Douane als Skal. In 2019 zal ook de samenwerking met de Douane met betrekking tot het onderwerp maandaangevers worden uitgewerkt. De douaneprofielen worden elk half jaar geëvalueerd. Daarnaast is er in 2018 gewerkt aan een nieuw convenant met de Douane. Deze onderhandelingen zijn gevoerd door LNV. NVWA De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) is de toezichthouder op voedselveiligheid, diergezondheid en dierwelzijn, ook voor de biologische bedrijven. Een goede samenwerking tussen Skal en de NVWA is van groot belang, afspraken hierover zijn vastgelegd in een convenant en een samenwerkingsovereenkomst. Mede naar aanleiding van de fipronil-affaire is verbetering van deze samenwerking in 2018 aan de orde geweest. Vanuit de NVWA is een vast contactpersoon voor Skal beschikbaar gesteld en er is een vernieuwd overlegstructuur ingesteld, om bestuurlijke, beleidsmatige en operationele zaken goed af te kunnen stemmen. Dit heeft inmiddels geleid tot een betere en snellere onderlinge informatie uitwisseling over de biologische bedrijven. Ook zijn er afspraken gemaakt over inzet en ondersteuning vanuit NVWA bij vermoedens van fraude. In 2019 zal de verbeterde samenwerking in een nieuwe samenwerkingsovereenkomst worden vastgelegd. RVO Skal werkt intensief samen met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) op gebied van meldingen. RVO is als gedelegeerd bevoegde autoriteit verantwoordelijke voor een correcte gegevensuitwisseling van meldingen in OFIS. Skal Biocontrole is aangewezen als controle autoriteit verantwoordelijk om meldingen inhoudelijk te beoordelen, erover te besluiten en dit vast te leggen. Meldingen die via OFIS gedaan worden zijn basis voor controle op de biologische sector in Europa. Vanuit Brussel worden maatregelen getroffen mede op basis van signalen die via OFIS verzameld worden. Ook op gebied van perceelsregistratie werkt Skal samen met de RVO. In 2018 is een overleg gestart om deze gegevensuitwisseling te automatiseren. EOCC Vanwege de toenemende internationale handelsstroom van bio-producten hecht Skal groot belang aan samenwerking met andere Europese bio-controleinstanties. Dit krijgt vooral vorm in de vereniging European Organic Certifiers Council (EOCC). Doel van de EOCC is dat controle en certificering vanuit een breed gedragen en geharmoniseerd niveau plaatsvindt. Skal is actief lid van de EOCC en zet in op internationale samenwerking binnen het toezicht. In 2018 heeft Skal deelgenomen aan de werkgroepen Wetgeving (o.a. nieuwe bio-verordening), Import, Residuen, OFIS en High Risk- Supply-Chains. 35

36 Nieuwe Biologische Verordening In 2018 is na een looptijd van meer dan vier jaar de nieuwe algemene biologische verordening tot stand gekomen. Deze nieuwe verordening is gepubliceerd in juni 2018 onder nummer 2018/848 en wordt van kracht per Deze verordening bevat de algemene regels voor biologische productie. Tegelijkertijd is er door de COP, de Europese biologische Commissie, een agenda en tijdlijn opgesteld voor de verdere uitwerking van de productieregels, controleregels, etikettering en import- en exportregels van biologische producten. De productieregels zijn in 2018 verder uitgewerkt en de besluitvorming hierover vindt begin 2019 plaats. De controleregels en etikettering staan gepland voor Als laatste zullen de import en export geregeld worden, in de eerste helft van Het ministerie van LNV voert de onderhandelingen in de EU over de nieuwe verordening en bijbehorende productie en controleregels en onderhoudt nauw contact met Skal over de vorderingen. Skal Biocontrole is inmiddels gestart met een beleidsplan voor het implementeren van deze nieuwe verordening in de organisatie. Webshops Het Europese Hof heeft in 2017 de uitspraak gedaan dat een webshop niet zoals een winkel uitgezonderd kan worden van toezicht. Omdat er weinig informatie beschikbaar was over de online verkoop van biologische producten, heeft Skal in 2018 eerst een brancheplan voor webshops opgesteld. Naast een analyse van deze sector heeft Skal prioriteiten bepaald en een activiteitenplan opgesteld voor de komende 4 jaar. Belangrijk besluit is dat Skal in de aanpak onderscheid gaat maken tussen registratie van webshops en certificatie van webshops. Hiermee wordt bereikt dat alle webshops die biologische producten verkopen bij Skal geregistreerd worden en daarmee onder toezicht zullen komen te staan. De kleinere webshops met alleen voorverpakte consumentengoederen en een gering risico worden in eerste instantie niet gecertificeerd. 36

37 Wob-verzoeken Skal is in 2018 geconfronteerd met twee Wob verzoeken. Gezien het feit dat Skal een ZBO is valt zij onder de Wet openbaarheid van Bestuur. Dit betekent dat zij elk verzoek om informatie over haar handelen en besluiten moet openbaren indien daar om gevraagd wordt, met daarin natuurlijk wel afwegende de weigergronden zoals die in de wet zijn benoemd. Aangezien Skal voor 2018 niet met informatie verzoeken van een dergelijke omvang was geconfronteerd waren er geen kosten begroot voor de uitvoering van die verzoeken. Echter in 2018 zijn de kosten voor het verzamelen, annonimiseren en catagoriseren van de gevraagde documenten, plus de juridische advisering en opstellen van besluit, te samen op meer dan ,- gekomen. Inputlijsten In 2018 is het aantal producten op de Skal Inputlijst voor gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen verder gegroeid. Steeds meer telers raadplegen de Skal Inputlijst. Dit stimuleert leveranciers van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen om een aanvraag voor registratie van hun groene middelen in te dienen bij het Forschungsinstitut für biologischen Landbau (FiBL). Ten opzichte van 2017 is de lijst in 2018 met 213 producten toegenomen. Van de 545 inputs op de lijst zijn 452 een toegestane meststof en 93 een toegestaan middel voor gewasbescherming. AANTAL PRODUCTEN OP DE SKAL- INPUTLIJST OVER DE PERIODE 2016 T/M (start) Totaal Skal heeft FiBL gevraagd om de lijst uit te breiden met reinigings- en ontsmettingsmiddelen en biociden. De uitvoering van dit verzoek heeft vertraging opgelopen omdat Nederland geen aanvullende normen (op Europese Verordening) accepteert voor het beoordelen van deze middelen. In 2018 is het daarom niet gelukt deze aanvullende lijst te realiseren. Skal verwacht dat deze aanvulling in 2019 operationeel wordt. Ook wordt nagedacht over een uitbreiding met diervoederadditieven. 37

38 6. Kosten en baten RESULTATENOVERZICHT 2018 EN BEGROTING 2019 (IN EURO) Begroot 2019 Begroot 2018 Realisatie 2018 Realisatie 2017 Baten Jaarlijkse abonnement Jaarlijkse inspectie Overige inkomsten Sanctiegelden Totaal baten Lasten Personeelskosten Regelgeving, analyses Kosten automatisering inclusief ontwikkeling Algemene en organisatiekosten, inclusief huisvesting Voorlichting en Communicatie Inhuur controlecapaciteit en overige dienstverlening Totaal lasten Exploitatieresultaat Rentebaten Financiële baten 0 0 0w Totaal resultaat Toelichting bij resultatenoverzicht In 2018 heeft Skal een negatief resultaat van gerealiseerd. Dit is met name veroorzaakt door de veel hogere inhuur van tijdelijk personeel dan begroot. Dit was nodig voor de opvang van het vertrek van een aantal medewerkers, het opvangen van het hoge ziekteverzuim en de inzet bij het WOB-verzoek. Tegelijkertijd was het moeilijk de inspectiecapaciteit op het gewenste niveau te krijgen met als gevolg dat het aantal uitgevoerde inspecties achterbleef op de begroting. Daardoor is de omzet lager dan begroot. Controleverklaring accountant Op 18 februari 2019 heeft BDO Audit & Assurance B.V. een goedkeurende verklaring gegeven aan de Jaarrekening

39 7. Organisatie en bestuurszaken Deskundig personeel De medewerkers vormen de kracht van de organisatie, hun inzet en kwaliteiten bepalen het succes van het toezicht. Skal is een groeiende organisatie. Vanwege de toename in de werkzaamheden en professionalisering van de organisatie heeft Skal een groei doorgemaakt van 42 fte ( ) naar 49 fte ( ). Het ziekteverzuimpercentage over heel 2018 ligt met 8,4% ruim boven de norm van 4%. De werkgever heeft in overleg met de betrokken medewerkers, de bedrijfsarts en externe deskundigen gezocht naar oplossingen om (verder) verzuim te voorkomen en de re-integratie te bevorderen. In december was het ziekteverzuim gedaald naar 4,5%. Medewerkers hebben hun vakkennis vergroot door opleidingen, trainingen en presentaties, zoals een oriëntatiecursus biologische landbouw, lead auditor-trainingen en een training Digitale Opsporing. Tijdens de inspecteursdagen vond uitwisseling plaats van kennis en ervaring over o.a. hoog-risicobedrijven, cross-checks en de nieuwe bio-verordening. 39

40 Borging interne kwaliteit De Europese verordening vereist dat Skal geaccrediteerd is door de Raad voor Accreditatie conform ISO De Raad voor Accreditatie krijgt jaarlijks inzage in de documentatie en werkwijze van Skal om vast te kunnen stellen of Skal werkt conform de vastgestelde procedures. De uitvoering van de kerntaken moet plaatsvinden volgens een managementsysteem dat voldoet aan de ISO norm. De Raad voor Accreditatie heeft de accreditatie in september 2018 wederom verlengd tot 1 oktober In het managementsysteem zijn procedures en werkinstructies opgesteld. Het eigenaarschap van de procedures is verdeeld over de MT-leden. Het MT houdt toezicht op de uniformiteit in de werkwijze door het continue verifiëren van de werkafspraken in besluitvormende overleggen. De verschillen in werkwijzen worden hiermee geminimaliseerd. Voor inspecteurs zijn er vier maal per jaar bijeenkomsten om de werkwijze te harmoniseren. Daarnaast wordt het managementsysteem bij Skal door middel van interne audits geborgd. De geconstateerde afwijkingen die hieruit voortkomen vormen de input voor het continue verbeteren van de besluitvorming bij Skal. Nieuwe inspecteurs worden door Skal geautoriseerd na een intensieve training bestaande uit theorie en praktijk. De training wordt afgesloten door het beoordelen van het zelfstandig kunnen uitvoeren van inspecties. Daarnaast wordt het functioneren van elke medewerker jaarlijks getoetst en vastgesteld of aanvullende training nodig is. Door de toenemende certificeringsaanvragen en het opvangen van natuurlijk verloop zijn er in nieuwe inspecteurs aangesteld en twee nieuwe medewerkers certificatie. Afhandeling klachten Skal heeft haar klachtenprocedure ingericht conform de Algemene Wet Bestuursrecht. Wanneer er een klacht binnen komt over het eigen functioneren wordt deze behandeld door een daartoe bevoegde medewerker die niet zelf betrokken was bij het functioneren dat aanleiding gaf tot de klacht. Klachten worden binnen zes weken na ontvangst behandeld. In 2018 zijn er 21 klachten ontvangen en afgehandeld. Inhoudelijk ging het voornamelijk over de facturering naar aanleiding van opgelegde maatregelen als ook de maatregel zelf. 40

41 Afhandeling bezwaren Naast de klachtenprocedure bestaat ook de bezwaarprocedure. Een betrokkene kan formeel bezwaar maken tegen een door Skal genomen besluit of maatregel. In 2018 zijn acht bezwaren ingediend. Hiervan zijn zeven bezwaren afgehandeld. De laatste zal in 2019 worden afgehandeld. Van de zeven afgehandelde bezwaren is één bezwaar niet-ontvankelijk verklaard en zijn zes bezwaren ontvankelijk verklaard. Hiervan zijn twee bezwaren na toelichting en overleg ingetrokken. Eén bezwaar is gegrond verklaard en drie bezwaren zijn ongegrond verklaard. De bezwaren hadden vooral betrekking op de maatregel (decertificatie van een bedrijf danwel van een partij, geconstateerde afwijking, blokkadebesluit of een factuur). Acht bezwaren uit 2017 zijn afgehandeld in Hiervan is één bezwaar niet-ontvankelijk verklaard, twee bezwaren zijn na toelichting en overleg ingetrokken, vier bezwaren zijn ongegrond verklaard en één bezwaar is deels ongegrond verklaard. Tuchtrecht Het tuchtrecht maakt onderdeel uit van het sanctiereglement van Skal en draagt er toe bij dat bedrijven die zich niet aan de biologische wetgeving houden kunnen worden gesanctioneerd. Naast het opleggen van een boete, kan het tuchtrecht ook andere maatregelen opleggen, zoals een berisping, openbaarmaking van de uitspraak en het onder verscherpte controle stellen van het bedrijf van de betrokkene, op zijn kosten, voor ten hoogste twee jaar. In 2018 is één tuchtzaak gestart waarbij het Tuchtgerecht als maatregel een boete van heeft opgelegd waarvan de helft voorwaardelijk. Skal is in 2018 een verkenning gestart om te onderzoeken hoe tuchtrecht effectiever en efficienter kan worden ingezet. Beroepszaken 2018 Een geregistreerde heeft na een Besluit op Bezwaar de mogelijkheid om hiertegen beroep in te dienen bij het College van Beroep (CBB). In 2018 zijn zes zaken behandeld bij het CBB. In al deze gevallen heeft de rechter Skal in het gelijk gesteld. Klanttevredenheid 2018 Skal monitort continu of geregistreerden tevreden zijn over de professionaliteit van de uitgevoerde jaarlijkse inspecties. Dit gebeurt via telefonische enquêtes na afloop van de inspectie. Concreet worden per kwartaal 150 bedrijven gebeld na afloop van de jaarlijkse inspecties. Uit dit onderzoek blijkt dat de inspecteur gemiddeld een rapportcijfer 7,7 krijgt. De respondenten zijn tevreden over de deskundigheid en professionaliteit van de inspecteurs, de duidelijke inspecties en het goede verloop van de inspecties. Verbeterpunten zijn de communicatie over de voorbereiding van een inspectie en de tijdsduur en planning van de inspectie. Op beide punten voert Skal doorlopend verbeteringen door. Ondanks deze inspanning, zijn de genoemde verbeterpunten dezelfde als in voorgaande jaren. 41

42 Bestuurszaken Stichting Skal Biocontrole heeft een Algemeen Bestuur en een Dagelijks Bestuur. Het Dagelijks Bestuur wordt gevormd door drie onafhankelijke leden die gekozen worden op basis van hun inhoudelijke en bestuurlijke kwaliteiten. Het Algemeen Bestuur bestaat uit de leden van het Dagelijks Bestuur aangevuld met vier belangenvertegenwoordigers. Met de vertegenwoordiging in het Algemeen Bestuur wordt gestreefd naar een evenwichtige vertegenwoordiging van alle bij het certificatiesysteem belanghebbende partijen casu quo van belang zijnde maatschappelijke groeperingen, teneinde een algemeen belanghebbenden vertegenwoordigend karakter te hebben. Het Algemeen Bestuur kwam vier keer bijeen. Nicolette Klijn, Directeur Het Dagelijks Bestuur kwam zes keer bijeen. Belangrijke gespreksonderwerpen waren: de planning en controlcyclus, het rapport van de Kwinkgroep en de nieuwe governancestructuur. Bestuur en directie per Rob Dortland, Voorzitter en lid Dagelijks Bestuur Adriaan Koppens, Vice-voorzitter, penningmeester en lid Dagelijks Bestuur Coen van Ruiten, Lid Dagelijks Bestuur Krijn Poppe, Lid Algemeen Bestuur op voordracht van Biohuis Kees Oomen, Lid Algemeen Bestuur op voordracht van Biohuis Cindy van de Velde, Lid Algemeen Bestuur op voordracht van BioNederland Simone Hertzberger, Lid Algemeen Bestuur op voordracht van CBL Nicolette Klijn, Directeur (per ) 42

43 Tariefsystematiek Alle kosten van het toezicht van Skal worden gefinancierd uit de contributies van de geregistreerde bedrijven. De tariefsystematiek is gebaseerd op kostendekkendheid en een juiste kostentoerekening. In 2018 zijn de tarieven met zo n 2% verhoogd. Er zijn geen grote inhoudelijke wijzigingen doorgevoerd. Risicoanalyse Skal heeft een managementsysteem ter borging van de onafhankelijke en onpartijdige besluitvorming met betrekking tot toezicht en certificering. Procedures zijn helder beschreven en taken en verantwoordelijkheden duidelijk belegd. Bovendien is er een consistente goedkeuringsprocedure voor alle besluiten, methodieken en interpretaties (minimaal 4-ogen principe). De belangrijkste aandachtspunten met betrekking tot risicobeheersing zijn de volgende: Faciliteren groei van de sector in omvang en complexiteit en tegelijkertijd ontwikkelen van methodes (meer risicogericht) en (digitale) instrumenten waarmee Skal ook in de toekomst uitgerust is om aan de opdracht te voldoen. Investeren in kwaliteit: Om kwalitatief goed toezicht te kunnen blijven uitvoeren dient Skal te zoeken naar en investeren in innovaties in het certificerings- en inspectieproces. Investeren in mensen: Zorgen voor voldoende gekwalificeerd personeel om de doelstellingen te kunnen realiseren. De arbeidsmarkt wordt krapper. Met name kandidaten met een opleiding Levensmiddelentechnologie zijn schaars. In de loop van 2018 heeft Skal uiteindelijk alle vacatures kunnen invullen. Investeren in de ICT-infrastructuur: door het groeiend aantal Wob-verzoeken en de wens om meer digitaal te inspecteren zal de ICT infrastructuur moeten worden vernieuwd en de ICT kennis en -vaardigheden binnen Skal worden vergroot. 43

44 8. Vooruitblik 2019 Omvang bio-sector De verwachting is dat het totale aantal geregistreerde bedrijven blijft stijgen in In de prognose 2019 van Skal wordt op basis van een analyse gewerkt met een netto groei van 7%, namelijk 8% voor bereiding en 5% voor landbouw. De landbouwvisie van Minister Schouten met betrekking tot de inzet voor duurzaamheid en kringlooplandbouw kan wellicht aanleiding zijn voor een extra stimulans om de transitie van gangbaar naar biologisch te maken. Tegelijkertijd maakt de ontwikkeling rondom fosfaatrechten het erg lastig voor bestaande en omschakelende melkveehouders, waardoor dit bestaande aantal ook zou kunnen dalen. Omdat het als gevolg van deze ontwikkelingen moeilijk is te voorspellen welke kant het precies op gaat met de groei in de landbouwsector is ervoor gekozen om de groei van de afgelopen twee jaar te continueren in het perspectief voor Ontwikkelingen import De vraag naar biologische producten is nog steeds groeiend. Het grootste deel daarvan wordt geïmporteerd; Nederland speelt daarin een grote rol op het gebied van invoer en doorvoer van zowel land- en tuinbouwproducten als veevoer. De Brexit zal ook een impact hebben op de groei (of afname) van het aantal import/export bedrijven. Indien Engeland, door een harde Brexit, een derde land wordt zal dit gevolgen hebben voor de werkzaamheden van Skal. 44

45 Nieuwe biologische verordening Op 14 juni 2018 is de nieuwe Europese bio-wetgeving gepubliceerd, Verordening Nr. 2018/848. Deze nieuwe bio-verordening zal ingaan op 1 januari 2021 en is de opvolger van de huidige basiswetgeving, de Verordening Nr. 834/2007. De verwachting is dat voor de invoer van de nieuwe wetgeving zowel werkprocessen als systemen zullen moeten worden aangepast. Er zal in 2019 veel overleg zijn met de sector, LNV en de internationale partners over de impact die de wijzigingen van de nieuwe verordeningen zullen hebben op de wijze waarop de certificering moet worden ingericht. Dit vraagt extra capaciteit op het gebied van beleidsontwikkeling voor Toezicht en Certificering. Governance In 2018 heeft het bestuur een nieuwe governance structuur opgezet in overleg met LNV en de biologische sector. In deze nieuwe opzet is sprake van een Directeur, een Bestuur en een Adviesraad. Hiermee is het mogelijk om met inachtneming van de rol en positie van een ZBO, te zorgen voor een goede en in de governance geformaliseerde verbinding met de geregistreerden. De leden van de Adviesraad zijn geregistreerden of vertegenwoordigers van geregistreerden. Zij zullen gevraagd en ongevraagd adviezen aan de directeur en via de directeur ook aan het bestuur kunnen uitbrengen. In 2019 zal deze nieuwe structuur worden ingevoerd. Digitalisering en vernieuwing toezichtsarrangementen In 2019 zal een nieuwe meerjaren visie worden ontwikkeld samen met het bestuur, LNV en de sector. Hierin zal veel aandacht zijn voor de verdere digitalisering van processen en het gebruik van data in de certificering en toezicht in de biologische sector. Daarnaast zal toegewerkt worden naar meer risicogerichtheid van de toezichtsarrangementen en de tariefsystematiek die daar bij hoort. Hierbij zullen laag risico bedrijven (weinig tot geen afwijkingen) een lager tarief voor het toezicht vanuit Skal kunnen ontvangen dan hoog risico bedrijven (ernstige en kritieke afwijkingen of andere risicofactoren, zoals import uit derde landen en gebruik van gangbare inputs). Vernieuwing website en klantengebied In 2019 worden de website en het klantengebied vernieuwd. Doel is om de informatie makkelijker te ontsluiten. Zowel het publieke gedeelte van de website wordt vernieuwd als het klantengebied achter de inlog. Hiermee wordt het voor geregistreerden makkelijker om digitaal verzoeken af te handelen. Ook meldingen aan Skal van geregistreerden zullen via het klantengebied gaan. 45