Meldingsplicht diervoederlaboratoria Verplichtingen uit Wet dieren en Diervoederhygiëneverordening bekend?

Transcriptie

1 Meldingsplicht diervoederlaboratoria Verplichtingen uit Wet dieren en Diervoederhygiëneverordening bekend? In de Wet dieren, die sinds 1 januari 2013 in werking is getreden, is in artikel 5.15 een meldingsplicht opgenomen voor onregelmatigheden in diervoeders. In de Wet dieren is daarbij specifiek vermeld dat de meldingsplicht ook geldt voor een ieder die diervoeders onderzoekt. Daarnaast is sinds 16 september 2012 de gewijzigde Diervoederhygiëneverordening EU nr. 225/2012 in werking getreden betreffende de dioxinemonitoring van plantaardige vetten en oliën. In deze verordening is de verplichting opgenomen voor diervoederexploitanten om het laboratorium, dat de analyse uitvoert, te wijzen op de verplichting om in geval van een overschrijding van de norm voor dioxinen en dioxineachtige pcb s dit te melden aan de bevoegde autoriteit. Omdat in 2013 is gebleken dat de meldingsplicht voor laboratoria onvoldoende bekend is, is in 2014 de meldwijzer voor laboratoria opgesteld en zijn de laboratoria daar schriftelijk over geïnformeerd. In 2015 en 2016 heeft de NVWA inspecties uitgevoerd naar de naleving van de meldingsplicht door laboratoria. Aanleiding In 2013 is gebleken dat diervoederlaboratoria onvoldoende bekend waren met de meldingsplicht op basis van de Wet dieren en de meldingsplicht op basis van de gewijzigde Diervoederhygiëneverordening (EU) nr. 225/2012 bij normoverschrijding van dioxinegrenswaarden van plantaardige vetten en oliën en daarvan afgeleide producten. Risico s Niet of niet-tijdig de bevoegde autoriteit, het betreffende kwaliteitssysteem of afnemers informeren over het niet of mogelijk niet voldoen van diervoeders aan wettelijke vastgelegde normen of actiegrenzen, vergroot de risico s voor gezondheid van mens of dier, dierenwelzijn of milieu. Melden geeft een beeld van welke (mogelijk) onveilige en schadelijke grondstoffen en diervoeders in omloop zijn, zodat bedrijven tijdig de nodige maatregelen kunnen nemen. Tijdig melden maakt het mogelijk om samen met het bedrijf te bepalen hoe groot het risico is en wat het handelingsperspectief is.

2 Werkwijze Onderzochte laboratoria In samenwerking met het Nationaal Referentie Laboratorium voor diervoeders het RIKILT, Wageningen University and Research is een overzicht gemaakt van 46 laboratoria die diervoeders onderzoeken. Bij deze 46 laboratoria zijn inspecties uitgevoerd. Het betreft zowel bedrijfseigen (direct aan een diervoederbedrijf verbonden)(21) als nietbedrijfseigen laboratoria (25). Informatievoorziening De informatievoorziening met betrekking tot de meldingsplicht voor laboratoria op de website van de NVWA is in 2014 aangepast. Tevens zijn de diervoederlaboratoria door de NVWA aangeschreven met een uitleg over de meldingsplicht voor diervoederlaboratoria. Hierin zijn de inspecties naar de naleving van de meldingsplicht aangekondigd. Begin 2014 heeft de NVWA op uitnodiging van de branchevereniging voor geaccrediteerde laboratoria (FENELAB) tijdens een door de branche georganiseerd seminar een toelichting gegeven over de meldingsplicht voor laboratoria. Onderzoekitems In het onderzoek zijn de volgende vragen gesteld: - zijn de laboratoria bekend met de meldingsplicht? - is bij ontvangst van het monster bekend of de status diervoeder is? - blijft binnen de hele procesgang bekend dat het om een diervoedermonster gaat? - vindt toetsing van het analyseresultaat aan de normstelling plaats? - heeft het laboratorium de vereiste accreditatie voor dioxine-onderzoek (ISO 17025)? Tijdens het onderzoek is niet handhavend opgetreden, wel is aandacht besteed aan het informeren van de laboratoria over de meldingsplicht conform de Wet dieren en de gewijzigde Diervoederhygiëneverordening. Resultaten Algemeen De resultaten van de inspecties geven het volgende beeld: - Van de 46 bezochte laboratoria zijn 41 actief op het gebied van diervoeders (89%), 5 van de bezochte laboratoria hebben andere activiteiten zoals levensmiddellen- of grond- en gewasonderzoek. - Van de 41 diervoederlaboratoria heeft 78% aangegeven op de hoogte te zijn van de meldingsplicht. - 39% van de diervoederlaboratoria geeft aan dat niet altijd duidelijk is of een aangeboden monster een diervoeder betreft of niet. Ook niet in situaties dat op dioxinen en dioxineachtige pcb s geanalyseerd moet worden. Ook blijkt dat de status (diervoeder, levensmiddel of anders) van aangeboden monsters niet gedurende het gehele proces binnen het laboratorium bekend is (27%). Bij 59% van de laboratoria worden de analyseresultaten (al of niet op verzoek van de opdrachtgever) getoetst aan de normen. Dit betekent dat in een groot deel van de situaties laboratoria zich niet laten informeren en/of hun processen niet adequaat genoeg hebben ingericht om aan hun meldingsplicht te kunnen voldoen. Zie voor een overzicht van de resultaten tabel 1. Tabel 1: Overzicht van de antwoorden op de onderzoeksvragen Onderzoeksvraag ja nee Is men op de hoogte van de meldingsplicht? 33 8 Is bij ontvangst van een monster bekend welke status dat monster heeft? Indien het een diervoedermonster betreft, blijft dat binnen de gehele procesgang binnen het laboratorium bekend? Vindt er binnen het laboratorium toetsing plaats aan de normstelling? Heeft het laboratorium een accreditatie volgens ISO (voor dioxine)? Meldingsplicht diervoederlaboratoria Pagina 2 van 5

3 Overige bevindingen Accreditatie en scope De gewijzigde Diervoederhygiëneverordening vereist dat analyses voor dioxine door geaccrediteerde laboratoria worden uitgevoerd. Op basis van informatie op de website van de Raad voor Accreditatie is onderzocht hoeveel laboratoria voor de analyse van dioxinen en dioxineachtige pcb s geaccrediteerd zijn. Tevens is op basis van de website van GMP+ international onderzocht voor hoeveel laboratoria, onder de scope B10 laboratoria, de methode dioxine is vermeld. Tabel 2 geeft een overzicht van de resultaten. Het volgende is geconstateerd: - van de 41 diervoederlaboratoria hebben 27 laboratoria (56%) een accreditatie volgens ISO Het betreft 20 van de 21 nietbedrijfseigen laboratoria en 7 van de 20 bedrijfseigen laboratoria. - van deze geaccrediteerde laboratoria is 30% (n=7) geaccrediteerd voor de analyse van dioxinen en dioxineachtige pcb s. Voor deze laboratoria staat ook de analyse van deze stoffen in de scope van GMP+ international vermeld (1 bedrijfseigen en 6 niet-bedrijfseigen laboratoria). Tabel 2: Overzicht accreditaties Laboratoria Bedrijfseigen Niet - bedrijfseigen Aantal Geaccrediteerd 7 20 Uit recent door het RIKILT, Wageningen University and Research uitgevoerde proficiencytesten (test op bekwaamheid), in het kader van het programma Wettelijk Ondersteunende Taken Diervoeder, blijkt dat de betrouwbaarheid van een aantal analyses, zoals van dioxine onvoldoende is (Proficiency test for dioxins and dioxin-like PCBs in fats). Overige punten Tijdens de inspecties bij de diervoederlaboratoria zijn verder de volgende constateringen gedaan: - Bedrijfseigenlaboratoria waren over het algemeen meer open en bereidwillig om alle gevraagde informatie te verstrekken in tegenstelling tot externe laboratoria. - Bedrijfseigenlaboratoria melden niet zelf, de melding wordt op concernniveau afgehandeld door het diervoederbedrijf waar het laboratorium onderdeel van uitmaakt. - Een aantal laboratoria beschikte op het moment van het onderzoek wel over een procedure voor melding aan GMP+ - international en voor Belgische en Duitse bevoegde autoriteiten, maar beschikte niet over een procedure voor melding aan de NVWA. Deze laboratoria hebben toegezegd om de procedure voor melding aan de NVWA toe te voegen. Conclusies Niet alle diervoederlaboratoria kunnen voldoen aan de meldingsplicht van de Wet dieren en de gewijzigde Diervoederhygiëneverordening omdat ze niet informeren naar de status van het te analyseren product of omdat de status (wel of niet diervoeder) pas na de analyses in het laboratorium wordt bepaald door de opdrachtgever (bijvoorbeeld bij import). Zeven diervoederlaboratoria zijn voor de analyse van dioxinen en dioxineachtige pcb s geaccrediteerd, dit laat echter onverlet dat een recent door het RIKILT georganiseerde proficiencytest heeft aangetoond dat gerede twijfels bestaan of de analyses met voldoende bekwaamheid door al deze laboratoria worden uitgevoerd. Accreditatie voor dioxinen en dioxineachtige pcb s Analyse voor dioxinen en dioxineachtige pcb s vermeld Scope GMP Meldingsplicht diervoederlaboratoria Pagina 3 van 5

4 Verdere aanpak Status diervoeder Het blijkt dat niet in alle gevallen bekend is bij de laboratoria of een aangeboden analysemonster een diervoeder is. Een mogelijke oorzaak hiervan is dat het proces binnen het laboratorium hier niet op is ingericht. Andere mogelijke oorzaken zijn dat aanbieders van monsters pas een bestemming voor hun grondstoffen bepalen op grond van de analyseresultaten of dat het product na verdere bewerking pas de bestemming diervoeder krijgt. Op basis van de gewijzigde Diervoederhygiëneverordening (EU) nr. 225/2012) is de exploitant van een diervoederbedrijf als hij opdracht geeft om een analyse op dioxinen en dioxineachtige pcb s uit te voeren, verplicht het laboratorium over de diervoederstatus te informeren. Daar is immers vastgelegd dat wanneer een exploitant van een diervoederbedrijf aan een laboratorium de opdracht geeft om een analyse, als bedoeld in punt 1, uit te voeren, hij tevens aan het laboratorium de instructie geeft om de resultaten van die analyse aan de bevoegde autoriteit mee te delen in het geval de dioxinegrenswaarden worden overschreden. Wil een laboratorium voldoen aan de in de Wet dieren opgenomen meldingsplicht ligt het in de rede dat informatie over de status van het te onderzoeken materiaal gevraagd wordt. De NVWA gaat in gesprek met de diervoedersector en de diervoederlaboratoria om te bewerkstelligen dat de wettelijke voorschriften in de werkwijzen en procedures geïmplementeerd worden. Kwaliteitsborging Van de bezochte diervoederlaboratoria heeft 56% een accreditatie volgens ISO Het is in de diervoedersector niet gebruikelijk om alle monsters te laten onderzoeken bij geaccrediteerde laboratoria en/of volgens gevalideerde en/of geaccrediteerde methoden. Naast de verplichting om bij geaccrediteerde laboratoria dioxine onderzoek uit te voeren, gaat de NVWA met de sector en de kwaliteitssystemen bespreken voor welke andere stoffen de analyses in elk geval bij geaccrediteerde laboratoria, volgens gevalideerde of geaccrediteerde methoden geanalyseerd zouden moeten worden. Dit om de betrouwbaarheid van laboratoriumtesten te verbeteren. Tevens wordt besproken hoe het aanbod van proficiencytesten vergroot kan worden. Vanuit het programma Wettelijk Ondersteunende Taken van het RIKILT, Wageningen University and Research worden in 2017 proficiencytesten voor dioxine aangeboden. Toets op naleving meldingsplicht laboratoria Uit de inspecties blijkt dat een 80% van de bezochte diervoederlaboratoria op de hoogte is van de meldingsplicht. Het aantal meldingen, dat vanuit laboratoria aan de NVWA wordt gedaan, is relatief laag ten opzichte van meldingen vanuit andere schakels in de diervoederketen. In 2017 gaat de NVWA de naleving van de meldingsplicht door diervoederlaboratoria (inclusief het toetsen op de norm) opnieuw in beeld brengen. Bij het niet voldoen aan de wet- en regelgeving wordt handhavend opgetreden. Zowel het laboratorium als de diervoederexploitant moeten de normoverschrijding melden bij de NVWA (dus toetsen op de norm). Informatie op de website van de NVWA wordt op dit punt verduidelijkt. Tevens gaat de NVWA in 2017 onderzoeken of de voorschriften met betrekking tot dioxinemonitoring over de volle breedte worden nageleefd. Een van de punten van aandacht hierbij is de voorgeschreven interactie tussen de diervoederexploitant en het laboratorium (informeren over status van het te analyseren monster en te wijzen op de verplichting om te melden bij normoverschrijding). Meldingsplicht diervoederlaboratoria Pagina 4 van 5

5 Dit is een uitgave van: Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit Catharijnesingel 59 Postbus AA Utrecht februari 2017