HAO-proVUssioneel. april 2009 SCHOLINGSAANBOD didactisch bulletin voor de huisartsopleiders HOVUmc. Huisartsopleiding. jaargang 9 - nr.

Transcriptie

1 HAO-proVUssioneel didactisch bulletin voor de huisartsopleiders HOVUmc april 2009 jaargang 9 - nr. 1 SCHOLINGSAANBOD 2009 beoordelingscriteria Koppelingsprocedure ROEMENIË Huisartsopleiding

2 Inhoudsopgave 3 Met pensioen? 5 Beoordelingscriteria 6 Scholingsaanbod 2009 (+ praktische zaken en spelregels) 7 Basiscurriculum leergang 0 t/m 4 13 Keuzecurriculum leergang 5 18 Alternatieven leergang 5 20 Small steps make big differences 24 Voortgangsgesprekken 25 Veranderingen in de koppelingsprocedure 26 Project Accreditering Huisartsopleidingspraktijken Colofon HAO-proVUssioneel didactisch bulletin voor de huisartsopleiders HOVUmc Redactie: Sylvia el Gannouti Leni Overmars Angelika Raths 26 Evaluatie maatjesdag 27 Van hao naar hab 29 Insider - Spreekuur in Suriname 3 0 In welke leergang zit u? 31 Uitzwaaien + welkom 31 Agenda 2009/2010 Illustraties: voorpagina, pagina's 4, 8, 15, 17: Rick Dros Foto s Roemenië: Angelika Raths en Harry Spelt Ontwerp: Joost van Ommen, Dienst Marketing & Communicatie VU Huisartsopleiding VUmc OZW-gebouw De Boelelaan HV Amsterdam tel

3 Met pensioen? Angelika Raths Ik kom op een leeftijd, dat mensen om me heen beginnen te lonken naar hun pensionering. En jij?, vraagt men. Dan krijg ik de neiging om me heen te kijken. Ik? Bedoel je mij? Pensionering? Ik moet er niet aan denken! Mijn vader bedreef zijn werk als hobby tot hij 84 was, net zoals zijn vader, en ik ben opgegroeid met twee generaties (buitenshuis) werkende vrouwen. Natuurlijk fantaseer ik wel eens over een paar maanden in Italië met de geliefde en valt het einde van de vakantie soms zwaar. Maar zonder werk? Daarvoor vind ik het veel te leuk. Onderwijs heeft mij van kinds af aan geboeid. Het eerste slachtoffer was mijn beer, het tweede mijn kleine zus (sorry, zus), gevolgd door middelbare scholieren, aspirant leraren, aios en nu - u. Schooltje-spelen is uitgegroeid tot levenslange passie. Daarbij speelt de inhoud een belangrijke rol, de sfeer en de doelgroep. Op de huisartsopleiding gaat het om het welzijn van mensen niet om winstbejag, ik werk in een vriendelijke omgeving met betrokken collega s en met een ontzettend leuke doelgroep dat bent u. Ooit zei een collega/huisarts tegen mij: Jij kent niet DE Nederlandse huisarts, je kent een speciale selectie ervan. Dat geloof ik inmiddels ook. Huisartsopleiders, tenminste zoals wij die uitzoeken, horen bij het neusje van de zalm: huisartsen die van hun vak houden, het elan hebben dit uit te dragen, zich inzetten voor kwaliteit, nieuwsgierig zijn zowel naar anderen als naar zich zelf, open staan om te leren en dat nog goed kunnen ook. Tja, en eigenlijk heeft u hiermee ook een antwoord op de vraag volgens welke criteria de HOVUmc hao s selecteert en beoordeelt, zoals opleiders in voortgangsgesprekken en naar aanleiding van de Audit zich afvroegen. Een uitgebreider antwoord vindt u in het navolgende document. Onze beoordelingscriteria zijn gebaseerd op het competentieprofiel van de opleider, maar geven nog concreter aan, waaraan wij als HOVUmc waarde hechten. Uw commentaar is welkom. In de Audit eind 2008 zijn trouwens de selectie en professionalisering van onze opleiders met een goed beoordeeld, met een extra pluim van de toetscommissie voor de ProVUssioneel. Drie van onze hao-kanjers zijn inmiddels overgestapt naar de staf. We zijn blij met de komst van Karin Verschoor, Jan de Heer en Willem Veerman. Zij stellen zich in dit nummer persoonlijk aan u voor. Tot onze grote spijt heeft Alma van der Vecht besloten haar baan als huisartsbegeleider in Twente stop te zetten. Omdat we doorgroeien en een aantal mensen met pensioen zal gaan, hebben wij niet alleen nieuwe stafleden maar ook (nog steeds) meer hao s nodig. Gelukkig gaat Karin zich onder andere met de werving van nieuwe opleiders bezig houden. Daarbij blijven wij aangewezen op uw inzet om collega s, die in het boven geschetste profiel passen, enthousiast te maken voor het opleiderschap. In de vrijblijvende oriëntatiecursus (geen kosten, wél geaccrediteerd) gaan wij in op al hun vragen en eventuele twijfels. Zelfs voor ruimteproblemen zijn creatieve oplossingen te vinden! In dit nummer heten wij alvast 14 kakelverse opleiders welkom. Wij hopen dat zij veel plezier gaan beleven aan het begeleiden van hun aios. Het is een groot plezier te lezen en te horen dat de nieuwe generatie opleiders, die de laatste jaren van start is gegaan, door aios en docenten zo goed geëvalueerd wordt. Mijn doelgroep blijft leuk! >>> 3

4 Verdere mutaties: Karin volgt Helle Poulsen op als tweede staflid in het Roemenië-project en op voordracht van de groep treedt Monique van den Ende als nieuw hao-lid toe. Zie in dit nummer het verslag van onze scholingsactiviteiten 2008 voor de huisartsopleiding in Craiova. Met Renee Elsas hebben we nu, zoals gewenst, een vrouwelijke haomentor in Amsterdam gevonden (omdat Karin en Jan staflid zijn worden, mogen zij deze functie volgens onze eigen regels niet meer vervullen). Een aantal hao s gaat dit jaar voor het eerst als co-docent/e voor de meerdaagse optreden en sommige blijven het dit jaar weer doen. Met de hao s die zitting hebben in verschillende werkgroepen en de bestuursleden van de hao-vereniging breiden wij als instituut (met groot genoegen) de mogelijkheden uit nauw samen te werken met hao s. Professioneel begeleiden is ons vak en het instituut beschouwt het als haar taak onze expertise ook in te zetten voor partijen die niet bij het VUmc horen. Zo heeft Piet Schoonheim een convenant getekend voor ondersteuning bij het opzetten van een huisartsopleiding op Aruba. En volgens het model van de projectgroep Roemenië willen we daarbij op den duur ook weer onze ervaren hao s inschakelen om de collega-opleiders op het eiland on-the-job te coachen. Maar eerst vertrekken Jolijn de Graaff en ik naar Aruba om daar een eerste didactische basiscursus te geven voor die huisartsen die belangstelling hebben voor het opleiderschap. Bij verschijnen van deze ProVU zijn wij hopelijk weer heelhuids terug. We zullen in het septembernummer verslag uitbrengen van onze ervaringen. Ik neem aan dat u snapt, waarom het pensioen mij voorlopig niet kan bekoren. Maar geen paniek, ik zie me dit niet tot mijn 84e doen, tenzij de politiek ons aller pensioengerechtigde leeftijd verder op gaat schuiven. Ploegt u dan samen met mij achter de rollator door het rulle Arubaanse zand, de modder in Roemenie of de overstromingen tijdens de regentijd in Suriname? LORENZO 4

5 Beoordelingscriteria huisartsopleider (hao) VUmc De beoordeling van huisartsopleiders aan het HOVUmc gaat uit van het Competentieprofiel HAO (zie nl/hao/opleiding). Uit de hoeveelheid competenties en gedragsindicatoren hebben wij diegenen op een rij gezet die volgens onze ervaring en visie het meest wezenlijk zijn. Het ging ons om een overzichtelijk stuk dat ook voor minder ingewijden makkelijk leesbaar is. Met * is gemarkeerd waarop wij met name bij de selectie van nieuwe opleiders letten, met ** wat wij van beginnende opleiders verwachten. Huisartsgeneeskundig handelen De hao 1. toont enthousiasme voor het huisartsenvak (2.1) * 2. bouwt effectieve behandelrelaties met patiënten op (1-2.1) 3. realiseert hoogstaande huisartsenzorg die continue en laagdrempelig is (1-4.1) 4. baseert het medisch handelen op recente huisartsgeneeskundige richtlijnen(1-1.2) 5. past communicatietechnieken en -middelen doelgericht toe (1-2.2) 6. past samenwerkingsvaardigheden doelgericht toe (1-3.2) 7. past managementvaardigheden gericht toe (1-4.2) 8. past zich actief aan huidige en komende ontwikkelingen binnen de beroepsgroep aan (1-7.2) 9. past veranderende (wetenschappelijke) inzichten toe in het praktijkhandelen (1-6.2) 10. heeft een goed functionerend registratiesysteem (3.4) ** Didactisch handelen De hao 11. geeft blijk van enthousiasme en belangstelling voor het opleiden (2.4) * 12. past onderwijskundige en didactische kennis gericht toe (2.3, 2.4) 13. neemt en geeft adequaat verantwoordelijkheid 14. beschikt over goed ontwikkelde interactievaardigheden (2.3) * afstemmen eigen gedrag op situatie en communicatiepartner * doorvragen, exploreren * open en opbouwend feedback geven en ontvangen* veiligheid scheppen ** onderhandelen 15. demonstreert docentvaardigheden, zoals het gestructureerd kunnen voeren van leergesprekken (2.2, 2.3) begeleiden van ontwikkeling en uitvoering POP (2.4) maken van keuzes en het stellen van prioriteiten ** 16. beoordeelt een aios onderbouwd tijdens het werk als huisarts (2.5) 17. zet voornemens om in actie ter verbetering van kwaliteit 18. communiceert open en zorgvuldig naar alle partijen (3.5) Faciliteren De hao 19. laat organisatorische kwaliteiten zien (tijd, rust voor leergesprekken, consultaties plannen en realiseren) en past daartoe, zo nodig, de praktijkorganisatie aan (3.1) ** 20. schept en onderhoudt een goede werkrelatie met alle partijen die betrokken zijn bij de uitvoering van de opleiding (3.2) 21. licht op verzoek doelstellingen en regelgeving toe met betrekking tot het opleiden van huisartsen, zowel algemeen als HOVUmc-specifiek, en weet waar deze te vinden zijn (2.4) ** 22. biedt de aios toegang tot relevante huisartsgeneeskundige informatie (internet, literatuur) en weet waar je informatie in kunt winnen (3.3) ** Persoonlijk functioneren van de huisartsopleider De hao 23. kijkt naar zichzelf als persoon in de functie van hao en huisarts en laat dat zien (4.3) * 24. toont bereidheid gedrag aan te passen (4.2) ** 25. toont respect voor de eigenheid en positie van de aios (3.5) ** 26. kan grenzen stellen en accepteren ** 27. is voldoende aanwezig tijdens paralleldagen en meerdaagse didactische scholing ** 28. laat een actieve leerhouding zien en is bereid anderen te consulteren (4.1) * 29. laat constructief-kritische attitude zien ten aanzien van vak en opleiding (3.5) 30. beschikt over souplesse en relativeringsvermogen (4.3) ** 5

6 Scholingsaanbod 2009 Het onderwijs vindt plaats in leergangen, onderscheiden naar het basiscurriculum, leergang 0 t/m 4, en het keuzecurriculum voor ervaren opleiders, leergang 5. In dit bulletin wordt het onderwijsaanbod voor dit jaar beschreven. Nog even de belangrijkste praktische zaken en spelregels rondom de leergangen op een rijtje. PRAKTISCHE ZAKEN EN SPELREGELS Een cursus duurt vier dagen, te weten: twee achtereenvolgende dagen in juni en in november. Uitzondering zijn de 2-daagse novembermodules voor opleiders die niet aan een 4-daagse deel konden nemen. U dient alle dagdelen van de cursus te volgen. Het is aan de docenten te beoordelen of de cursus als voldoende kan worden afgesloten en u doorstroomt naar een volgende leergang. Het doen van aanvullende of compenserende opdrachten kan tot de mogelijkheden behoren, eventueel met begeleiding van een hao-coach. Duo-opleiders zijn altijd beide welkom; wél wordt elke deelnemer geacht alle 4 dagen aanwezig te zijn. Inschrijving voor de keuzecursussen van leergang 5 geschiedt in volgorde van binnenkomst. Wij proberen zoveel mogelijk de zelfstandige periode van de aios te plannen tijdens de meerdaagse hao-cursussen. Wij sturen u na de gehele cursus, dus na november, een rekening. De kosten zijn inclusief maaltijden en overnachting. Alleen wanneer u minimaal 7 dagen voor aanvang van de cursus opgeeft dat u niet zult overnachten, kunnen wij de overnachting in mindering brengen op uw rekening. Niet genoten maaltijden kunnen wij helaas niet in mindering brengen. Verdere informatie zie Regelgeving financiële afhandeling meerdaagse cursussen op en bij Sylvia el Gannouti, maandag t/m donderdag tel , s.elgannouti@vumc.nl. Toekenning van forfaitaire accreditatiepunten vanaf : Opleiders krijgen 24 accreditatiepunten indien er een aios in de praktijk werkzaam is gedurende het gehele jaar, en aan alle verplichte didactische scholing en toetsing (incl. LHK) is voldaan. 6

7 Basiscurriculum leergang 0 Hieronder wordt per jaargang het cursusaanbod beschreven dat in het scholingsjaar 2009 op het programma staat. U kunt zich alleen inschrijven voor een cursus als u ook in de desbetreffende leergang bent ingedeeld. Zie hiervoor het bijgevoegde actuele overzicht op pagina 30. Titel cursus Doelgroep Cursusdagen ORIËNTATIECURSUS Erkende huisartsen die geïnteresseerd zijn in het opleiden van een aios. Deze cursus wordt bij voldoende belangstelling twee keer per jaar aangeboden. De volgende cursussen vinden plaats op september 2009 maandag-dinsdag maart 2010 maandag-dinsdag september 2010 maandag-dinsdag telkens van tot uur Docenten Inhoud cursus Thema s Werkwijze Helle Poulsen en Angelika Raths Deze geaccrediteerde cursus is een eerste, vrijblijvende oriëntatie op het aan het VUmc. Het doel van de cursus is dat de belangstellende huisartsen en het instituut na afloop kunnen besluiten of men met elkaar in zee wil gaan. Verwachtingen en wensen van deelnemers en instituut Structuur van de opleiding en plek van de huisartsstages Voor- en nadelen van het opleiden Mogelijkheden voor didactische scholing als opleider Wat moet, wat mag? Koppelingsprocedure Praktische consequenties voor de praktijkvoering Kennismaking met de aios Kiezen voor de HOVUmc? In deze interactieve cursus kunnen de deelnemers ervaring opdoen met de sfeer en werkwijze van het instituut. Aan de hand van opdrachten en tijdens praktische oefeningen maken de deelnemers kennis met de taken van het opleiderschap. Er wordt informatie gegeven, gediscussieerd en er is ruim gelegenheid voor het stellen van vragen o.a. aan het hoofd van de opleiding en twee aios. In de pauzes, tijdens het diner en de borrel kan men informeel van gedachten wisselen. 7

8 Het Basiscurriculum basiscurriculum leergang Leergang 0 0 t/m 4 Titel cursus Doelgroep STARTERSDAGEN Zowel de HOVUmc als de aanstaande opleider zijn na de oriëntatiecursus overeengekomen de samenwerking aan te gaan, de praktijk is gevisiteerd en de opleider is gekoppeld aan de eerste aios, maar de aios is nog niet in de praktijk. Cursusdagen Woensdag 20 januari en woensdag 17 februari 2010 Docenten Competenties Inhoud cursus thema s Werkwijze Helle Poulsen, Lili van Rhijn, Gerda Visser en Karol Habryka (hao) De opleider 2.3 past de voor de situatie geschikte communicatieve technieken efficiënt toe tijdens de begeleiding van de aios. 3.1 organiseert het eigen werk zodanig dat er ruimte is voor opleiden. 3.3 organiseert menskracht, middelen en informatiestromen met de betrokken partijen zodanig dat efficiënt en effectief gewerkt en geleerd kan worden. 3.4 bewaakt dat de aios geconfronteerd wordt met een patiëntenaanbod dat leidt tot gewenste competentieontwikkeling. 3.5 communiceert met het instituut over de inrichting van de opleiding en het effect ervan op de aios. Tijdens deze dagen vindt een eerste kennismaking plaats met onderwerpen die bij aanvang van het opleiden aan de orde komen en dient als voorbereiding op de komst van de aios. Er wordt een begin gemaakt met het oefenen van de meest basale didactische vaardigheden. Organisatie in de praktijk Standaardrooster 1e jaar Kennismaking Themagesprek, dagrapportage, consultatie Feedback Mentoraat, eerstvolgende hao-scholing Afwisselend wordt in de grote groep gewerkt (informatieoverdracht en groepsdiscussie) en in kleinere groepjes (oefenen van didactische vaardigheden). Zo wordt bv. in tweetallen een wederzijds interview gehouden en in drietallen worden leergesprekken op elkaar in rollenspelen geoefend. Ook zal er een ervaren opleider en hao-mentor, -coach aanwezig zijn. LORENZO 8

9 Basiscurriculum leergang 1 Titel cursus Doelgroep DE DUIZENDPOOT Opleiders die de startersdagen hebben gevolgd en de eerste (VU-)aios of AMA opleiden Cursusdagen 10 en 11 juni woensdag/donderdag 11 en 12 november woensdag/donderdag Docenten Competenties Inhoud cursus Thema s Werkwijze Helle Poulsen, Gerda Visser en Peter Dassen (hao) De opleider 2.3 past de voor de situatie geschikte communicatieve technieken efficiënt toe tijdens de begeleiding van de aios. 2.5 beoordeelt op zo concreet en objectief mogelijke wijze het functioneren van de aios en communiceert hierover met betrokken partijen. 3.1 organiseert het eigen werk zodanig dat er ruimte is voor opleiden. 3.4 bewaakt dat de aios geconfronteerd wordt met een patiëntenaanbod dat leidt tot gewenste competentieontwikkeling. 4.1 werkt systematisch en doelgericht aan onderhoud en verbetering van het professioneel handelen als opleider. Deze cursus is bedoeld als ondersteuning van hao s die op dit moment bezig zijn met hun eerste begeleidingsjaar. Op de eerste bijeenkomst in juni neemt u kennis van het onderwijs aan de huisartsopleiding bij het VUmc en de gebruikte leermiddelen. De beoordelingsprocedure voor aios met de daarbij behorende evaluatieformulieren wordt besproken. Er zal worden geoefend met leergesprekken: Welke vormen bestaan er? Wat kun je ermee? Waar moet je op letten? Hoe kun je op een juiste wijze feedback geven? In november zullen we doorgaan op het thema leergesprekken waarbij we gebruik zullen maken van een scoringslijst. Daarnaast is er ook aandacht voor de organisatie van de praktijk: Hoe stuur ik de patiëntenstroom? Naar analogie van het persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) van de aios zult u een persoonlijk ontwikkelingsplan voor uzelf opstellen: Wat wil ik als opleider leren, hoe en wanneer? Het persoonlijk ontwikkelingsplan van de aios Voortgangskwalificatie en beoordelingsprocedure Leergesprekken: consultbespreking, dagrapportage, consultatie Werken met de video en directe observatie Soorten leergesprekken: taak-, proces- en persoonsgericht Feedback: theorie en oefening Leercondities in de eigen praktijk Instructies aan de assistente We werken tijdens deze leergang afwisselend in de gehele groep en in kleinere groepen. Er wordt naar gestreefd zoveel mogelijk tijd te besteden aan actieve deelname van de groepsleden. Inleidingen en nabesprekingen vinden plenair plaats; maar oefenen in de vereiste communicatievaardigheden voor opleiders gebeurt veelal in tweetallen of subgroepjes van 3 of 4 deelnemers. Tijdens het tweede deel van de leergang in november wordt gewerkt met video-opnames van leergesprekken. 9

10 Het Basiscurriculum basiscurriculum leergang Leergang 2 0 t/m 4 Titel cursus Doelgroep LEERGESPREKKEN Opleiders die leergang 1 hebben afgesloten Cursusdagen 9 en 10 juni dinsdag/woensdag 10 en 11 november dinsdag/woensdag Docenten Competenties Inhoud cursus thema s Werkwijze Anouk Bogers, Leni Overmars, Mart Manjoero, Jan de Heer Carina Meereboer (hao) en Frans Banis (hao) De opleider 2.3 past de voor de situatie geschikte communicatieve technieken efficiënt toe tijdens de begeleiding van de aios. 2.4 stimuleert en ondersteunt de aios bij het formuleren van leerdoelen en het opstellen, realiseren en evalueren van leer-/werkplannen. 2.5 beoordeelt op zo concreet en objectief mogelijke wijze het functioneren van de aios en communiceert hierover met betrokken partijen. 4.1 werkt systematisch en doelgericht aan onderhoud en verbetering van het professioneel handelen als opleider. 4.2 gaat bewust en adequaat om met de eigen houding als opleider. We gaan aan de slag met de door de hao s ervaren hobbels bij het voeren van leergesprekken. De door de cursisten meegenomen video s van eigen leergesprekken zijn daarbij onze inspiratiebron. Plaats en functie van het leergesprek Soorten leergesprekken Basisvaardigheden voor het voeren van leergesprekken Valkuilen Het nabespreken van observaties Hulpmiddelen bij leergesprekken, zoals observatielijsten (ALVU) Het concretiseren van leervragen Tips en trucs Ieder cursist neemt minimaal 3 video-opnames van eigen leergesprekken mee. Daarmee gaan we in kleine groepjes aan het werk. We proberen, door goed te focussen op individuele leerwensen, maatwerk te levere 'Als je wilt leren tennissen, moet je niet leren de bal te slaan' 10

11 Basiscurriculum leergang 3 Titel cursus Doelgroep DOKTERS MET STIJL Opleiders die leergang 1 en 2 hebben afgesloten Cursusdagen 10 en 11 juni woensdag/donderdag 11 en 12 november woensdag/donderdag Docenten Competenties Inhoud cursus Thema s Werkwijze Simone van den Hil, Willem Feijen, Mieke Mannens en Christine van Duin (gastdocent) De opleider 2.1 maakt bewust gebruik van de eigen voorbeeldfunctie. 2.2 stimuleert en ondersteunt het ontwikkelen van kennis en vaardigheden op verschillende manieren. 2.3 past de voor de situatie geschikte communicatieve technieken efficiënt toe tijdens de begeleiding van aios. 2.4 stimuleert en ondersteunt de aios bij het formuleren van leerdoelen en het opstellen, realiseren en evalueren van leer-/werkplannen. 2.5 beoordeelt op zo concreet en objectief mogelijke wijze het functioneren van de aios en communiceert hierover met betrokken partijen. 3.4 bewaakt dat de aios geconfronteerd wordt met een patiëntenaanbod dat leidt tot gewenste competentieontwikkeling. 3.5 communiceert met het instituut over de inrichting van de opleiding en het effect ervan op de aios. 4.1 werkt systematisch en doelgericht aan onderhoud en verbetering van het professioneel handelen als opleider. 4.2 gaat bewust en adequaat om met de eigen houding als opleider. 4.3 hanteert effectief, verantwoord en flexibel verschillende rollen (zoals opleider, huisarts, collega, werkgever). Door vanuit verschillende invalshoeken te kijken naar stijlverschillen tussen hao en aios worden handvatten zichtbaar (en aangereikt) om deze verschillen positief en constructief te benutten. De hao raakt bekend met diverse theorieën over stijlen (leerstijltheorie van Kolb, belangentegenstellingen) en gebruikt deze in zijn/haar analyse en aanpak. Beoordelen Omgaan met belangentegenstellingen volgens Harvard methode Omgaan met weerstanden Leerstijlen volgens Kolb In deze leergang zullen we gebruik maken van diverse werkvormen: Voorbereidingsopdrachten Reflectie op voorbereidingsopdrachten Aanreiken van theorie (Kolb en Harvard) Leren werken met hierbij behorende praktische modellen Rollenspelen Feedback geven en ontvangen Experimenteren met nieuw gedrag 11

12 Het Basiscurriculum basiscurriculum leergang Leergang 4 0 t/m 4 titel cursus Doelgroep DOORSTART Opleiders die leergang 1, 2 en 3 hebben afgesloten of ervaren opleiders die een pas-op-de-plaats willen maken Cursusdagen 9 en 10 juni dinsdag/woensdag 10 en 11 november dinsdag/woensdag Docenten Competenties Harry Schleypen en Renee Oelderik (hao) De opleider 2.1 maakt bewust gebruik van de eigen voorbeeldfunctie. 2.3 past de voor de situatie geschikte communicatieve technieken efficiënt toe tijdens de begeleiding van de aios. 2.4 stimuleert en ondersteunt de aios bij het formuleren van leerdoelen en het opstellen, realiseren en evalueren van leer-/werkplannen. 4.1 werkt systematisch en doelgericht aan onderhoud en verbetering van het professioneel handelen als opleider. 4.2 gaat bewust en adequaat om met de eigen houding als opleider. Inhoud cursus thema s Werkwijze Omdat in deze leergang het (verplichte) basiscurriculum van de scholing als opleider in principe wordt afgerond, willen we een pas op de plaats maken, uw opleiderschap evalueren en in een perspectief van continuïteit plaatsen. Hoe was de situatie bij de start van uw opleiderschap? Wat is sindsdien verworven? Waar bevindt u zich nu? Waar wilt u naar toe? En wat gaat u doen om de kwaliteit van uw opleiderschap op peil te houden c.q. verder te ontwikkelen (doorstart)? Dit alles ook om richting te kunnen geven aan het zelfgestuurde leertraject in leergang 5. Wat hoopte ik dat het opleiderschap me zou brengen? Is dat er ook uitgekomen; wat/waarom wel of niet? Hoe ben ik daarmee om gegaan? Wat heb ik inmiddels geleerd/verworven, en hoe bevalt dat? Zicht bieden/krijgen op m n eigen competenties met behulp van zelf- en peertoetsing en feedback. Inzicht in de persoonlijke kwaliteiten die kenmerkend zijn voor m n opleiderschap, de dynamiek die dat met zich meebrengt, en de mogelijkheden om daar actief gebruik van te maken. Waarin zit het plezier van het opleiden; wat geeft energie; zijn geven en in balans; hoe behoud en/of bewaak ik dat? Welke competentie(s) wil ik verder ontwikkelen en waar wil ik in deze cursus alvast mee oefenen? Hoe kan ik m n voornemens voor de toekomst als opleider concretiseren in een haalbaar en toetsbaar persoonlijk ontwikkelingsplan (POP)? Met behulp van opdrachten en oefeningen worden bovenstaande thema s nader onderzocht en geconcretiseerd. Afwisselend wordt plenair gewerkt en in kleine groepjes waarin kan worden afgestemd op ieders persoonlijke leerbehoeften. Tussendoor korte theoretische inleidingen om handvatten te bieden of het geheel in een kader te plaatsen. Door iedereen meegebrachte video-opnames van leergesprekken dienen als demonstratie-, leer-, en oefenmateriaal. 12

13 Keuzecurriculum leergang 5 Ervaren opleiders kiezen zelf uit het onderstaande aanbod, afhankelijk van hun persoonlijke lacunes en belangstelling. Titel cursus Doelgroep het temmen van het Evidence Based Opleiders die leergang 1, 2, 3, en 4 hebben afgesloten Cursusdagen 10 en 11 juni woensdag/donderdag 11 en 12 november woensdag/donderdag Docenten Nettie Blankensteijn (EMGO), Petra Elders (EMGO) en Daniëlle van der Windt (EMGO) Aantal deelnemers Minimaal: 7 Maximaal: 14 Competenties Inhoud cursus Thema s Werkwijze De opleider past het diagnostisch, therapeutisch en preventief arsenaal van het vakgebied doelgericht en evidence based toe; onderbouwt de zorg op wetenschappelijk verantwoorde wijze; bevordert ontwikkeling en implementatie van vakkennis; bevordert de deskundigheid van studenten, aios, collegae en andere zorgverleners; 2.2 stimuleert en ondersteunt het ontwikkelen van kennis en vaardigheden op verschillende manieren; 2.4 stimuleert en ondersteunt de aios bij het formuleren van leerdoelen en het opstellen, realiseren en evalueren van leer-/werkplannen. Eigen klinische vragen opzoeken op internet (Pubmed), interpreteren van gevonden evidence, oefenen EBM in consulten, leergesprekken met aios over wetenschappelijke vorming (WV). Handig zoeken op internet Toepasbaarheid van onderzoeksresultaten op uw eigen patiënt Communicatie over risico s Interpretatie van diagnostische tests WV met uw aios in de praktijk Leergesprekken over WV In juni inventariseren we wat de aios al doet aan WV. Dat is wellicht meer dan u denkt, bijvoorbeeld in leergesprek over beargumenteerd afwijken van NHG standaarden, in discussie over hoe je risico's op HVZ aan patiënten uitlegt, in interpreteren van uitslagen van diagnostische tests, in het afwegen of je bij depressieve klachten pillen geeft, in de wrijving tussen geprotocolleerde en persoonsgerichte werkwijze. Zelf oefenen in toepassing van EBM in consulten, bijvoorbeeld rollenspel met patiënt die PSA bepaling vraagt, oudere met osteoporose die geen alendronaat wil, patiënt die vraagt hoe zeker de negatieve Lyme testuitslag is. We zullen verschillen tussen die consulten benoemen en de achterliggende argumenten naar boven halen. Na opzoeken van informatie kunnen we de consulten opnieuw voeren. Eerstejaars WV opdrachten zelf uitvoeren: zoeken op internet n.a.v. praktijkvragen van de deelnemers, leesgedrag, abstracts beoordelen, kritisch lezen van onderzoeksartikelen en gevonden evidence uitleggen aan patiënt. Plannen voor nieuwe WV activiteiten met aios in de praktijk. Tussen juni en november: nieuwe WV activiteiten uitvoeren met uw aios en opname maken van leergesprek over WV In november voortbouwen op opgedane ervaringen. Dan staat de rol als hao centraal: hoe WV leuk en leerzaam te maken voor uw aios. 13

14 Keuzecurriculum leergang 5 Titel cursus Doelgroep Kwaliteit geen kwelling Opleiders die leergang 1, 2, 3, en 4 hebben afgesloten Cursusdagen 9 en 10 juni dinsdag/woensdag 10 en 11 november dinsdag/woensdag Docenten Piet Schoonheim, Karin Verschoor, Willem Stronck (hao) en gastdocenten Aantal deelnemers Minimaal: 8 Maximaal: 18 Competenties De opleider draagt bij aan effectieve intra- en interdisciplinaire samenwerking en ketenzorg past organisatie- en managementtechnieken doelgericht toe werkt systematisch en doelbewust aan verbetering van zijn beroepsmatig functioneren. 2.1 maakt bewust gebruik van de eigen voorbeeldfunctie. 2.2 stimuleert en ondersteunt het ontwikkelen van kennis en vaardigheden op verschillende manieren. 2.4 stimuleert en ondersteunt de aios bij het formuleren van leerdoelen en het opstellen, realiseren en evalueren van leer-/werkplannen. 3.1 organiseert het eigen werk zodanig dat er ruimte is voor opleiden. 3.2 schept en onderhoudt een goede werkrelatie met alle partijen die betrokken zijn bij de uitvoering van de opleiding. 3.3 organiseert menskracht, middelen en informatiestromen met de betrokken partijen zodanig dat efficiënt en effectief gewerkt en geleerd kan worden. 3.4 bewaakt dat de aios geconfronteerd wordt met een patiëntenaanbod dat leidt tot gewenste competentieontwikkeling (zie competentieprofiel van de huisarts). 3.5 communiceert met het instituut over de inrichting van de opleiding en het effect ervan op de aios. 4.1 werkt systematisch en doelgericht aan onderhoud en verbetering van het professioneel handelen als opleider. 4.3 hanteert effectief, verantwoord en flexibel verschillende rollen (zoals opleider, huisarts, collega, werkgever). Inhoud cursus De huisarts zal steeds vaker worden aangesproken op de geleverde kwaliteit: door patiënten, door verzekeraars, door de overheid, door beroepsorganisaties en niet in de laatste plaats door zijn eigen personeel. Meer en meer leidt dit bijvoorbeeld tot geprotocolleerd werken, verwezenlijken van richtlijnen en standaarden, het maken van een jaarverslag, delegeren van taken, opzetten en uitvoeren van praktijkondersteuning of het bewaken van de kwaliteit van de organisatie (accreditatie/vip). Om deze taken uit te kunnen voeren zijn managementvaardigheden nodig. Deze vaardigheden moeten door de aios geleerd kunnen worden tijdens de huisartsopleiding. Satisfactiemetingen onder aios geven aan dat het aan dit laatste nogal schort. Het is van belang dat de huisartsopleider een rolmodel is voor de aios en deskundigheid laat zien bij het kwaliteitsbeleid in de huisartsopleidingspraktijk. Deze cursus geeft mogelijkheden om een structureel kwaliteitsbeleid te ontwikkelen voor de deelnemende opleiders. 14

15 Keuzecurriculum leergang 5 Als een rode draad zal door het programma lopen hoe de aios in de praktijk te betrekken bij kwaliteitsverbetering en management. In de cursus wordt gewerkt aan het vaststellen van kwaliteitsindicatoren voor de opleidingspraktijk. Vervolgens worden de indicatoren uitgewerkt en een verbeterplan opgesteld. In november komen de resultaten aan bod. Tussentijds wordt ondersteuning geboden door docenten. Het novemberprogramma wordt in juni met de deelnemers besproken. thema s Werkwijze Kwaliteitscyclus: vaststellen van kwaliteitsindicatoren Projectmanagement Het jaarverslag voors en tegens Praktijkaccreditering - lusten en lasten Winst en twijfels ten aanzien van kwaliteitsbeleid Begeleiden aios bij het realiseren van een verbeterplan Differentiaties Beoordelen met behulp van de Combel Verbeteren profiel Make a Match Na een korte introductie van het kwaliteitssysteem zal in juni worden geoefend met een kwaliteitscyclus om eigen indicatoren vast te stellen voor een verbetertraject. Deelnemers worden uitgenodigd een actieve bijdrage te leveren aan het programma. Er is ruimte voor open discussies. Het programma is gericht op zelfwerkzaamheid waarbij experts worden uitgenodigd voor ondersteuning. In ieder geval werken we aan het vervaardigen van het jaarverslag en geven een introductie op de praktijkaccreditering. Ook al lijken de thema s in eerste instantie theoretisch, we gaan ervan uit dat het een praktische cursus wordt met voorbeelden van best practice en eindresultaten, die in de opleidingspraktijk gebruikt kunnen worden. Met behulp van praktijkopdrachten worden producties voorbereid. In november komen de resultaten aan de orde. LORENZO 15

16 Het Keuzecurriculum basiscurriculum leergang Leergang 5 0 t/m 4 Titel cursus Doelgroep FILOSOFISCH GEREEDSCHAP VOOR DE HAO Opleiders die leergang 1, 2, 3, en 4 hebben afgesloten Cursusdagen 9 en 10 juni dinsdag/woensdag 10 en 11 november dinsdag/woensdag Docenten Han Jacobs (hao) en Dries Boele (filosoof) Aantal deelnemers Minimaal: 8 Maximaal: 10 Competenties Inhoud cursus De opleider 2.1 maakt bewust gebruik van de eigen voorbeeldfunctie. 2.2 stimuleert en ondersteunt het ontwikkelen van kennis en vaardigheden op verschillende manieren. 4.1 werkt systematisch en doelgericht aan onderhoud en verbetering van het professioneel handelen als opleider. 4.2 gaat bewust en adequaat om met eigen houding als opleider. Op de eerste dag wordt de link gelegd tussen opleiden en filosofie. Het spanningsveld dat opleiden met zich meebrengt, wordt ingekaderd door middel van een inleiding over de zorg voor het zelf (Epiktetos) en het er zijn voor de ander (Levinas) door Dries Boele. De avondsessie wordt besteed aan een dilemmatraining geleid door Dries Boele. Deze training gaat over morele dilemma s waarin verantwoordelijkheid en integriteit een rol spelen. Hier wordt duidelijk hoe filosofie praktisch bruikbaar wordt gemaakt. De tweede dag wordt besteed aan exploratie van de manier waarop we tot conclusies komen en beslissingen nemen, zowel moderne inzichten over het denken (Han Jacobs) als vanuit het perspectief van de vrijheidsgedachte (Dries Boele). De beide dagen in november worden geheel gewijd aan socratische gespreksvoering als mogelijkheid tot verdieping van het leergesprek en om het thema verantwoordelijkheid te onderzoeken. Het gesprek wordt geleid door Dries Boele. Na het volgen van deze cursus beschikt de opleider over nieuw, filosofisch, gereedschap om het leergesprek een andere, verdiepende en creatieve, inhoud te geven. thema s Werkwijze Spanningsvelden in het opleiden Vrijheid en verantwoordelijkheid in de opleidingsrelatie Begrijpen als basis voor professioneel handelen Wat brengt mij als hao in beweging Socratisch gesprek Voorbereiding: Het spanningsveld tussen vrijheid en verantwoordelijkheid in je relatie tot de aios, de praktijk en privé. Welke vragen en voorbeelden roept dit bij je op? In de cursusgroep: exploreren van relevante thema s en interactieve discussie; inleiding en begeleiding door een op de praktijk gerichte filosofie-deskundige; oefening in de socratische dialoog. 16

17 Keuzecurriculum leergang 5 Titel cursus Doelgroep MENS, ERGER JE! Opleiders die leergang 1, 2, 3, en 4 hebben afgesloten Cursusdagen 10 en 11 juni woensdag/donderdag 11 en 12 november woensdag/donderdag Docenten Ans Bijlmer Aantal deelnemers Minimaal: 7 Maximaal: 10 Competenties Inhoud cursus thema s Werkwijze De opleider 2.1 maakt bewust gebruik van de eigen voorbeeldfunctie. 4.1 werkt systematisch en doelgericht aan onderhoud en verbetering van het professioneel handelen als opleider. 4.2 gaat bewust en adequaat om met eigen houding als opleider. Geïrriteerd zijn of raken hoort bij elk normaal mens. Dus ook bij hao s. We hebben nu eenmaal onze gevoeligheden. Er uiting aan geven werkt niet altijd productief, het inhouden evenmin. Doel van deze training is: een constructieve vorm vinden om met deze (ongemakkelijke) gevoelens om te gaan. naar jezelf willen kijken negatieve energie in positieve energie omzetten nieuw gedrag leren Er zal afwisselend in de grote groep en in kleine groepen gewerkt worden. inhoud is de eigen casuïstiek nieuw gedrag kan in rollenspelen geoefend worden. LORENZO 17

18 Alternatieven Het basiscurriculum leergang Leergang 5 0 t/m 4 Naast de verschillende vierdaagse cursussen voor ervaren huisartsopleiders willen wij de volgende alternatieven onder uw aandacht brengen en van harte aanbevelen. Voor nadere informatie of ondersteuning kunt u terecht bij de teamleider Angelika Raths (a.raths@vumc.nl of ). Beekbergen-cursus IV Diversiteit Inhoudelijke informatie heeft u via op 11 december 2008 gekregen. Nog even ter herinnering: Cursus 7: april en juni 2009 Cursus 8: oktober en oktober 2009 Opgave bij Secretariaat Beekbergencursus Huisartsopleiding Nederland, t.a.v. Marcha Livestro Tel , m.livestro@huisartsopleiding.nl Supervisie Diegenen die in 2009 supervisie willen volgen en daarmee één of twee vierdaagse(n) willen compenseren verzoeken wij vriendelijk met de onderstaande richtlijnen rekening te houden: De supervisie richt zich in eerste instantie op het huisartsopleider-zijn. Het huisarts-zijn kan daarvan uiteraard niet los worden gekoppeld, maar is niet de enige invalshoek. De supervisor is LVSB- en/of NHG-geregistreerd. Bij voorkeur is/was de supervisor als staflid verbonden aan een huisartsopleiding of heeft meerdere supervisieseries als freelance supervisor voor een huisartsopleiding gegeven (om te waarborgen dat zij/hij voldoende zicht heeft op het werk van de huisartsopleider). De opleider volgt bij voorkeur groepssupervisie met (maximaal) twee hao-collega s (dus in een drietal, conform de supervisiesetting van aios). Individuele supervisie is mogelijk. De supervisieserie duurt minimaal 15 bijeenkomsten in principe om de 14 dagen. Voor individuele supervisietrajecten kan een serie van 10 gesprekken voldoende zijn. Minimale duur van elke bijeenkomst is: individueel 1 uur, 2 deelnemers 1½ uur, 3 deelnemers 2 uur. Elk contactuur supervisie wordt gehonoreerd met 1 accrediteringspunt. (15 supervisiebijeenkomsten van twee uur leveren dus 30 punten op.) NHG-geregistreerde supervisoren vragen accreditatie via het NHG aan. Is de supervisor uitsluitend LVSB-geregistreerd loopt de accreditatieaanvraag via Angelika Raths. Na afloop legt de hao bij Sylvia el Gannouti een getekende verklaring van de supervisor voor, waarin wordt aangegeven dat de supervisie aan de bovengenoemde voorwaarden voldeed en in welke periode de supervisie heeft plaats gevonden. De kosten van de supervisie worden, net als die voor de cursussen, door de deelnemers zelf gedragen. Met het volgen van een volledige supervisiereeks van 15 bijeenkomsten kunnen desgewenst 2 jaar meerdaagse cursussen (2x4 dagen) gecom penseerd worden. Uiteraard blijft iedereen op de cursussen welkom! Natuurlijk kunt u ook supervisie volgen als u nog in leergang 1-4 zit. Alleen vragen wij u dan toch deel te nemen aan de vierdaagse. U kunt de compensatie voor supervisie dan verzilveren zodra u in leergang 5 zit. U kunt contact opnemen met Angelika Raths (a.raths@vumc.nl of ) voor verdere informatie, hulp bij het vinden van een geschikte supervisor, het samenstellen van een supervisiegroepje of het contact leggen met collega s die als opleiders supervisie-ervaring hebben opgedaan en daarover informatie willen verstrekken. 18

19 Alternatieven leergang 5 Intervisie Intervisie kan een aantrekkelijk vervolg op supervisie zijn. Wie aantoonbaar heeft deelgenomen aan minimaal 7 intervisiebijeenkomsten met HAO-collega s gedurende maximaal twee jaar, onbegeleid of begeleid door een geregistreerde NHG- of LVSB-supervisor, kan daarmee één vierdaagse cursus compenseren. De intervisie kan dan ook door de NHG-supervisor of ons geaccrediteerd worden. Wij beschouwen Balintgroepen ook als een vorm van intervisie. Co-docentschap HAO-basiscurriculum Het meeste leer je vóór de klas Wie denkt didactische kwaliteiten te hebben, kan zich bij Angelika Raths opgeven als co-docent voor leergang 0 t/m 4. U kunt uw jaarlijkse vier scholingsdagen (met bijbehorende voorbereiding) dan gebruiken om vóór de klas te staan in plaats van in de klas te zitten. Eventueel nodigen wij u eerst uit voor een oriënterend gesprek hierover. U zult altijd naast een staflid-docent werken. De hoofdverantwoordelijkheid zal altijd bij het staflid liggen. Uw activiteiten zijn van ondersteunende aard. Omdat het een leeractiviteit is, een invulling van uw eigen scholingsdagen, wordt u hiervoor niet betaald, maar stellen wij u vrij van de kosten voor uw verblijf. Uiteraard zijn de cursusdagen die u begeleid geaccrediteerd. De cursussen zijn al uitgewerkt en men kan met ongeveer één dag inwerken volstaan. Zou het u meer werk kosten kunnen voor de extra tijd waarneemkosten worden gedeclareerd. U zult merken dat u tijdens het voorbereiden en geven van de stof zelf weer veel op zult frissen en bij zult leren. Onderwijsontwikkeling en (co)-docentschap HAO-keuzecurriculum Als u zelf ideeën hebt voor het opzetten van een nieuwe didactisch gerichte cursus, c.q. onderwijsactiviteit voor ervaren opleiders, dan nodigen wij u graag uit om uw ideeën op papier te zetten en met ons te bespreken. Wij zullen kijken of uw ideeën passen in het kader van ons hao-curriculum en zo ja hoe wij u kunnen ondersteunen bij het vormgeven ervan. Denkt u ook over didactische kwaliteiten te beschikken, dan zou u de cursus eventueel zelfs samen met een ervaren staflid of een gastdocent/e kunnen geven. Daarvoor zullen wij u van tevoren uitnodigen voor een oriënterend gesprek. Waarschijnlijk zal het ontwikkelen, geven en mee-organiseren u meer tijd kosten dan uw 4 scholingsdagen. U kunt deze activiteit dan voor 2 jaren scholing laten tellen of voor de meertijd (in overleg) waarneemkosten declareren. Opfrissen Het kan voor een ervaren hao zinvol zijn een basisleergang te herhalen ter opfrissing van bepaalde didactische basisvaardigheden. De inhoud van de basiscursussen verandert in de loop der jaren en nieuwe docenten zetten vaak weer eigen accenten. Als u denkt dat u toe bent aan het opfrissen van de thema s van de leergangen 2, 3 of 4, dan bent u van harte welkom, mits er nog vrije plaatsen zijn. Dit kan ook een opstap zijn voor het volgende alternatief, het co-docentschap. 19

20 Small steps make big differences Angelika Raths Verslag van het tweede bezoek van de LG 5-haoprojectgroep Roemenië aan de huisartsopleiding in Craiova. Voorbereiding De vorige keer (zie het verslag in HAO-ProVUssioneel van april 2008) hadden wij ons vooral gericht op het scheppen van zodanige voorwaarden dat de aios zelfstandig consulten kan doen in plaats van een jaar lang in de hoek van de spreekkamer te zitten om papieren in te vullen. Een omwenteling in een systeem waarin dit wettelijk niet eens is toegestaan. Gelukkig bleken de Roemeense opleiders bereid dit verbod aan hun laars te lappen. Ook het voeren van leergesprekken was een onbekend fenomeen. En toen sommigen met moeite ruimte hadden gecreëerd om met de aios te praten, rees de vraag waarover en dreigden gesprekken een eenzijdig betoog te worden, waarin de opleider, vaak zeer kritisch, vertelde hoe het volgens hem of haar moest. Wat wilden wij tijdens ons tweede bezoek bereiken? In eerste instantie uitgaan van hun leerwensen. Maar omdat er een communicatieve infrastructuur ontbreekt kwamen wij met name te weten, waar de behoeftes van het hoofd van de opleiding, Viorela Enachescu, lagen. Passend bij haar functie waren dat vooral beleidsmatige kwesties: de vraag naar beschikbare competentieprofielen en doelstellingen om te gebruiken bij onderhandelingen met verantwoordelijke instanties, hoe psychologen bij de opleiding te betrekken en hoe de opleiding nieuwe stijl het beste uit te breiden. Wij zelf waren benieuwd naar de ontwikkelingen ten aanzien van een infrastructuur: waren er regelmatige terugkomdagen voor de aios? Wie begeleidde die? Was het gelukt terugkomdagen voor opleiders en staf te organiseren? Maar vooral: hadden de aios het afgelopen jaar inderdaad zelf consulten mogen doen? En zo ja, wat waren de ervaringen erbij? Was iets gerealiseerd van de voornemens die tijdens de coaching van de individuele opleiders in de praktijk geformuleerd waren? Als hoofdthema kozen wij deze keer, in aansluiting op ons vorig bezoek, het voeren van leergesprekken. Niet zozeer de fijnere gesprekstechnische kneepjes, maar basaal: de sfeer, de basishouding van de opleider, zoals rust, aandacht, luisteren, achteroverleunen, vragen in plaats van doceren, de aios uitnodigen tot het stellen van vragen en zelf na laten denken over oplossingen en antwoorden gewoon wat ons in de opleiding van opleiders hier ook na aan het hart ligt. Volgens de methode van leren van voorbeeldgedrag wilden wij korte opnames laten zien van leergesprekken uit de Nederlandse opleidingspraktijken. 10 minuten met kop en staart. Dat viel niet mee. Velen hadden nog wel video-opnames in de kast liggen, maar voor deze doelgroep moest het natuurlijk in het Engels. Dus werden in samenwerking met de aios opnames gemaakt. De kritische collega s keken tijdens de voorbereidende bijeenkomsten of hao en aios goed waren te zien en te verstaan en of de inhoud voor een buitenstaander te volgen was. Wat bleek het toch moeilijk zich aan de tijdbeperking te houden. Onder de strenge ogen van de collega s vonden vier bandjes genade. Uitgaande van de ervaringen van het vorige jaar keer besloot de groep deze keer drie voorwaarden aan de hao s te stellen die gecoacht wilden worden: deelname aan de voorafgaande scholing op zondag (!), zelfstandig spreekuur van de aios (tenminste tijdens ons bezoek) en de toezegging tijd voor bespreking met de Nederlandse collega vrij te houden. Weer vertrokken wij met een groep van acht hao s (Piet Bakker, Carine den Boer, Gert Bucher, Jan de Heer, Folkert Hoekstra, Harry Spelt, Karin Verschoor, Ingrid van Westing) en Helle Poulsen en mij als allochtone (Deens en Duitse) stafleden uit de gedragswetenschappelijke hoek. Programma Na een lange reisdag arriveerden wij op vrijdagavond 26 september tegen 23 uur in Craiova (ligt enkele uren van het vliegveld in Boekarest) voor een nachtelijk welkomstdiner. Zaterdagochtend was door Viorela Enachescu een mini-conferentie georganiseerd. Roemeense hao s, aios en de leiding van het huisartsinstituut hielden voordrachten over voortgang en evaluatie van het project Vernieuwing Huisartsopleiding Craiova. Jammer genoeg ontbraken afgevaardigden van zusterinstituten. Irina, ervaren hao en docente, vertelt over de terugkomdagen van de aios De middag besteedden wij als Nederlandse ploeg aan de laatste voorbereidingen van de volgende scholingsdag. 20

21 Zondagochtend stond in het teken van kennismaking met de nieuwe deelnemers en scholing. Één leergesprek hebben wij bij wijze van voorbeeld plenair besproken. Voor de andere drie hebben wij een carrousel met drie stations ingericht, waar de deelnemers in kleine groepjes naar de leergesprekken konden kijken en met de makers en elkaar te praten. De animo hiervoor was groot en de reacties bijzonder positief. Wat de Roemeense collega s opviel was de ontspannen sfeer, de vriendelijke omgang tussen hao en aios en het feit dat de opleider veel minder aan het woord was dan de aios. En natuurlijk waren de Roemeense collega s net zo nieuwsgierig naar het ambiente als wij dat altijd zijn. Kijken naar leergesprekken Omdat dit programma uitliep, terwijl de aios al binnen kwamen voor het gemeenschappelijke middagdeel, ben ik met hun apart gaan zitten voor een geïmproviseerd gesprek. Het leek wel een terugkomdag. Deze jonge artsen, ca. 12, overwegend vrouwen, hadden net zo goed onze aios kunnen zijn - fris, geïnteresseerd, kritisch en sommigen open over hun opleidingservaringen: wat zij waardeerden aan de nieuwe opzet van de opleiding, welke opleiders deugden, welke niet en waarom, zo herkenbaar. Daarnaast ging het over hun zorgen over de toekomst, de (on-) mogelijkheden van verandering en hoe te voorkomen dat men in een gevoel van onmacht verzuipt. En natuurlijk waren zij benieuwd hoe alles in Nederland in z n werk gaat. Zij waren blij met dit groepsgesprek en gaven aan dit soort beschouwende gesprekken ook graag met hun groepsbegeleiders te willen voeren. Één van hun betoonde achteraf spijt over de eigen kritische opmerkingen. Het is mij helaas niet gelukt deze aios gerust te stellen. Wat zou de opleiding veel aan de dialoog met deze jonge mensen kunnen hebben! Verder werden die middag viertallen geformeerd - bestaande uit telkens twee Roemeense en twee Nederlandse hao s - voor de praktijkbezoeken op maandag en dinsdag. De twee Nederlandse hao s van elk kwartet zouden na de eerste dag van praktijk wisselen. Zij zagen op deze manier twee praktijken en elke Roemeense hao ontving twee verschillende Nederlandse collega s, die elk haar/zijn eigen inbreng had. De twee Nederlandse hao s vormden dus een duo dat dezelfe collega s bezocht en elkaar maandag aan het eind van de dag voor het bezoek op dinsdag kon briefen. Omwille van de continuïteit lieten we de Roemeens- Nederlandse combinaties van 2007 zoveel mogelijk intact. Zo konden onze opleiders goed vergelijken met de situatie van een jaar geleden. Bij de kennismaking met de aios (die zich immers ook op de vingers liet kijken) werden zij gerust gesteld dat de Nederlandse bezoeker bij de observatie niet op hén maar hun huisartsopleider zou letten. Verder werden praktische afspraken gemaakt over plaats en plek van de ontmoeting. Voorbespreking in viertallen met aios Geïnteresseerde, kritische aios - net als bij ons Ter afsluiting van de zondagmiddag gingen de Nederlands-Roemeense koppels van maandag bij elkaar zitten om de werkwijze van de volgende dag te bespreken en de (leer-)wensen van de Roemeense hao te verhelderen. Niet altijd even makkelijk, want de reflectie op eigen leerwensen is voor sommigen onwennig. Men schijnt over het algemeen meer gewend te doen, wat een autoriteit aangeeft. Wel belangrijk, dit met de opleiders te oefenen in de hoop dat zij het op den duur ook met hun aios gaan doen. Sturing geven aan het eigen leerproces is immers een wezenlijk onderdeel van het nieuwe leren. 21

22 het zoeken van financiële middelen het aannemen van een goede (werkeloze) ex-aios als assistente van de overbelaste Viorela het schrijven van een driejarenplan gefaseerde uitbreiding van de opleiding nieuwe stijl - een groeiplan presentatie van de eerste evaluatie van het project op het volgende grote huisartsencongres in Roemenië wenselijkheid van een verdere samenwerking en mogelijkheden voor een eventueel volgend bezoek Wat zijn de leerwensen? Van uur vond een grote gezamenlijke evaluatie van ons bezoek plaats in aanwezigheid van alle betrokkenen. Er waren zelfs enkele (ex-)aios van vorig jaar gekomen. Foto 6: Luisteren naar de aios Luisteren naar de aios Maandag vond de eerste ronde van de coaching-onthe-job plaats. Eind van de middag bespraken de Nederlandse hao-duo s hun indrukken met elkaar en bereidden de bezoeken van dinsdag voor. Wat was met de Roemeense collega be- en afgesproken? Waar kon men de draad de volgende dag het beste weer oppakken? Waren er speciale aandachtspunten? Dinsdag vond de tweede bezoekronde plaats. Helle en ik hadden ondertussen een gesprek met het hoofd van de opleiding en één van de stafleden. Viorela wilde een aantal vragen aan ons voorleggen ten aanzien van de voortgang van het vernieuwingsproject. Gesprekspunten en adviezen waren twee vaste groepsbegeleiders voor de groep in plaats van steeds wisselende personen. Wij adviseerden die twee hao s voor deze functie te kiezen die door de aios het beste werden beoordeeld, over veel ervaring en goede contactuele competenties bleken te beschikken en engagement voor de opleiding hadden getoond. Bij een volgend bezoek zouden de VU-stafleden zich dan kunnen richten op de scholing van deze groepsbegeleiders. omdat het zo moeilijk bleek geschikte psychologen te vinden (de twee vorige waren afgehaakt), gaven wij ter overweging gedragswetenschappelijke aanvulling op pedagogisch/onderwijskundig gebied te zoeken of voorlopig genoegen te nemen met de bagage van de (geschikte) groepsbegeleiders en deze eventueel bij te scholen. Eindevaluatie Deze bijeenkomst werd traditiegetrouw gevolgd door een uitgebreid gezamenlijk diner. Twee keer per dag uitgebreid met elkaar eten hoort erbij Tevreden en moe vertrokken wij Nederlanders woensdag naar het 150 km verderop liggende klooster Tismana. Op weg daarnaar toe bezochten wij nog een plattelandspraktijk. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Piet Bakker moest en zou in de ons inmiddels bekende Roemeense artsen- badjas achter het bureau plaats gaan nemen. 22

23 siasme was toegenomen en dat terwijl zij al het opleidingswerk nog steeds onbetaald in hun vrije tijd doen. De opleiders die al veel kwaliteiten van zichzelf meebrachten, voelden zich duidelijk gesteund in hun aanpak. De deelnemers waardeerden de DVD s van leergesprekken zeer en zouden graag verder met ons willen werken. Het liefst over het geven van kritiek. De aios stelden voor eerder in het opleidingsjaar te komen, zodat de komende lichting er eerder profijt van zou kunnen trekken. Het bloed kruipt, waar het niet gaan kan Twee hoogtepunten waren een heerlijke wandeling langs een beekje en een rit met de paardenwagen door de natuur. En ook nu weer bood de vrije tijd ons de mogelijkheid al onze indrukken met elkaar te ventileren. De Nederlandse hao s konden hun eigen valkuil beter omzeilen. Zij waren meer in staat hun natuurlijke reflex als opleider te onderdrukken en zich niet op het leerproces van de aios te richten maar op dat van de collega te blijven focussen. Small steps make big differences, vatte Karin Verschoor treffend samen. Door de nieuwe stappen van de huisartsopleiders is de huisartsopleiding Craiova veel dichter bij een moderne vorm van onderwijs gekomen. Wij hadden niet gedacht dat onze impulsen van het jaar ervoor zoveel in beweging zouden brengen. Het was inspirerend en bemoedigend dat onze ontmoeting de kwaliteit van de opleiding duidelijk heeft helpen verbeteren (zie ook de Engelstalige evaluatie van Jan de Heer in het kader). Wij zullen ook in dit jaar doorgaan met onze ondersteuning. Gepland is een bezoek in september. Na de inspanning onthaasten De helft van de groep vloog vrijdag terug naar Nederland, de andere helft op zaterdag, na een dag struinen door Boekarest. Evaluatie Het leukste van de hele onderneming was dat alle Roemeense opleiders in het tussenliggende jaar veel hadden veranderd in hun opleidingspraktijken, veel meer dan wij hadden durven hopen. Er was letterlijk en figuurlijk plek gekomen voor de aios. En de aios waren er heel enthousiast over dat zij zelf met patiënten aan de slag mochten. Uit evaluatieonderzoek in Craiova was trouwens gebleken dat de aios die deel hadden genomen aan het opleiden nieuwe stijl, theoretisch niet beter presteerden, maar in de praktische uitvoering en presentatie van casussen wél. Bovendien waren zij meer tevreden over hun opleiding. Hun wens was dat ook het eerste opleidingsjaar gauw in een nieuwe stijl vorm gegeven zou worden. Samenstelling projectgroep Soms bereikt mij de vraag, hoe deze projectgroep tot stand is gekomen en of ook andere opleiders daaraan deel zouden kunnen nemen. Ja en nee. Oorspronkelijk hebben wij hao-mentoren en -coaches benaderd voor dit project, omdat zij zich al hadden verdiept en geschoold in de begeleiding van collega s. De groep zelf heeft na de ervaringen van het eerste jaar besloten dat een aantal van tien (acht hao s en twee stafleden) optimaal is gezien het aantal Roemeense opleiders en de overzichtelijkheid en flexibiliteit van de groep. Als iemand uitvalt willen wij die plek graag opvullen met een geschikte nieuwe kandidaat, die ervaren is, over bijzonder goede didactische competenties beschikt (daarbij kijken wij bij voorbeeld naar de aios-evaluaties) en zich voor minimaal twee jaar, liefst langer, aan dit project wil binden. Gelukkig hebben wij veel ervaren opleiders die aan deze criteria voldoen. Er zijn in de loop der tijd ook al verschillende mensen benaderd, maar niet voor iedereen past deze activiteit nu in het leven. Wie belangstelling heeft kan zich bij mij melden. Verder kunnen kandidaten door de groep worden voordragen. Veel hao s hadden duidelijk aan hun eigen leerdoelen gewerkt. De coachingsgesprekken kregen meer inhoud en diepgang. Hun leergierigheid en enthou- 23

24 Craiova 2008 Voortgangsgesprekken Jan de Heer The last week of September 2008 eight GP-trainers and two tutors of the Vrije Universiteit of Amsterdam met again GP-trainers (some of them also tutors) of the University of Craiova in Romania. This meeting had all the ingredients of a successful wedding according to the English rhyme: something new, something old, something silver and something gold. New was that there were far more things similar than that there were differences in the approach of Dutch and Romanian general practitioners in their work as trainers compared to last year s visit. The progress in the vision of the Romanian GP-trainers with respect to their role as teacher was amazing. The position of the residents in the training practices had changed completely: from spectator they had become participant: learning by working and doing and evaluation. Old was the lack of adequate space for the residents, the lack of status of the family doctor in Romania, the lack of opportunity to use his/her competences to the full. And as before there was the mass (and mess) of rules and papers and stamps. Surprisingly unchanged was the ambition of residents to improve their knowledge and skills necessary to become a good family doctor, notwithstanding the poor employment possibilities. The Dutch GP-trainers found that silver was the easy way in which the Romanian GP- trainers formulated their learning goals and handled these goals in their practice. We witnessed several interesting discussions between trainers and their residents about the mental process of clinical reasoning, diagnostical considerations and personal reflections. Really gold was the pleasurable way we met: Dutch and Romanian family doctors enjoying one another s company and making real space to listen to each other just like that old wise bird. An old owl sat on an oak The more he saw, the less he spoke The less he spoke, the more he heard. So let us be like that old wise bird. Lili van Rhijn, voorzitter HaDiDoc Voortgangsgesprekken voortaan systematisch Afgelopen jaar heeft Mart Manjoero vele zeer ervaren collega s, die al sinds jaar en dag aan ons instituut verbonden waren, bezocht en gesproken. Vanaf nu willen we dit soort gesprekken systematisch gaan invoeren met alle opleiders. (Zie het stuk: Scholing, toetsing en begeleiding van hao s in ProVUssioneel van september 2008) Dit houdt in, dat voortaan iedere opleider 1x per 3 jaar een voortgangsgesprek heeft met één van de stafleden. Dat betekent dat er per jaar ongeveer 60 gesprekken met opleiders worden gevoerd. Dat kan Mart natuurlijk niet alleen. Om die reden is er naar uitbreiding gezocht. Ans Bijlmer, een zeer ervaren staflid, en bij velen van u welbekend, zal ook een aantal van de opleiders gaan bezoeken, evenals Erik Koelma, staflid, huisarts en hao, die daartoe ingewerkt zal worden. In zo n gesprek krijgt u feedback aan de hand van de evaluatieformulieren in uw dossier. Het is een terugblik op de afgelopen jaren, u bekijkt uw competenties als hao en staat stil bij wat er van u verwacht wordt. Natuurlijk is er ook ruimte om te vertellen wat u van de opleiding en de HOVUmc vindt. Dit om te weten waar u tevreden mee bent en wat uw kritiekpunten zijn, zodat wij op basis daarvan zaken verder kunnen verbeteren of bijstellen. Want daar zijn wij nooit mee klaar! Dit jaar zullen in principe de opleiders, die gestart zijn als hao in aan de beurt zijn voor een gesprek. Wij hopen, dat u na zo n gesprek met nog meer enthousiasme door zult gaan met uw werk als hao. 24

25 Veranderingen in de koppelingsprocedure Harry Schleypen, teamleider 1e jaar Marianne Kok, teamleider 3e jaar Werk in uitvoering biedt perspectief! Afgelopen najaar werd al een vernieuwde koppelingsprocedure aangekondigd. Het belangrijkste doel was de invloed van de opleiders op de koppeling te vergroten. Al geruime tijd klaagden zij over het feit dat ze geen keuzemogelijkheid hadden tussen meerdere aios. Op basis van maar één kennismakingsgesprek moesten zij een knoop doorhakken. Bij een niet pluis gevoel was het maar de vraag of er een volgende kandidaat zou komen. Aan deze bezwaren wilden we wat doen! In de nieuwe versie van het koppelingsproces kunnen de aios op basis van de hao-profielen vier opleiders uitkiezen met wie zij kennis willen maken. Make a Match berekent vervolgens een optimum wat betreft de mogelijke kennismakingsgesprekken. De ambitie is om alle opleiders drie kennismakingsgesprekken te laten voeren. Na deze gesprekken geven de aios en de opleiders elk hun voorkeursvolgorde aan. De teamleider combineert deze inbreng tot een zo gunstig mogelijke matching, waarbij zoveel mogelijk 1e voorkeuren gehonoreerd worden. Bij de koppelingen in maart werd voor het eerst met deze nieuwe opzet gewerkt. De procedure zoals hierboven beschreven kan alleen optimaal uitgevoerd worden als er een even groot aantal aios als opleiders te koppelen zijn. In het 1e jaar was dat bij de start van de procedure het geval: evenveel opleiders als aios. Maar tijdens de rit trokken twee 2 aios zich terug, en waren er dus 2 opleiders te veel! Bij de koppelingen bleek dat de ambitie om zoveel mogelijk 1e voorkeuren te honoreren ertoe leidde dat in totaal 5 aios niet in de 1e ronde gekoppeld waren. Voor hen is een 2e koppelronde gehouden, waarbij 5 aios konden kiezen uit 7 opleiders. Met deze opleiders werd voorafgaand aan de 2e ronde besproken dat 2 van hen na deze ronde geen aios zouden krijgen, puur als gevolg van het feit dat nu er 2 aios waren afgevallen, er dus ook 2 opleiders moesten afvallen. Dat bleek, heel begrijpelijk, teleurstellend te zijn voor degenen die het betrof. Voor de koppeling van het eerste jaar in 2010 is opnieuw het streven om de koppeling te starten met gelijke aantallen aios en opleiders. 1. niet alle opleiders hebben drie kennismakingsgesprekken gevoerd 2. enkele opleiders hebben wel gesprekken gevoerd, maar kregen geen aios toegewezen 3. enkele opleiders hebben helemaal geen gesprekken gevoerd Op basis van deze ervaringen is voor de junikoppeling van het 3e jaar een bijstelling van de procedure bedacht. Bij deze koppeling worden in eerste instantie alle beschikbare opleiders in de poule opgenomen. Nadat de aios hun voorkeur hebben aangegeven vindt een herschikking plaats. De opleiders die niet gekozen zijn of de minste voorkeuren hebben, vallen buiten de gespreksronde. De opleiders die aan de gesprekken deelnemen krijgen dan drie aios op bezoek en kunnen daaruit een keuze maken. Niet gekoppelde opleiders worden ingezet bij tussentijdse koppelingen of weer bij de volgende koppeling in september Terugkijkend op deze eerste ervaringen met Make a Match nieuwe stijl kunnen we zeggen: het overgrote deel van de koppelingen verliep goed. Enkele pechvogels werden niet gekoppeld, vooral omdat er voor het derde jaar meer hao s belangstelling hebben dan er aios zijn. We hebben u echter zeker allen nodig, want er moeten altijd tussentijdse koppelingen gemaakt kunnen worden, en iedere drie maanden start er weer een nieuwe koppelingsprocedure in het derde jaar. We blijven sleutelen aan de procedure. Iedere drie maanden evalueren we opnieuw hoe de voorgaande koppeling verlopen is, en stellen bij wat nog verbeterd kan worden. Werk in uitvoering tenslotte U zou daarbij kunnen helpen door uw profiel zo informatief, actueel en aantrekkelijk mogelijk te maken. Daarbij bieden wij zo nodig graag ondersteuning aan. Voor de koppeling van het 3e jaar was vanaf het begin een groter aantal opleiders beschikbaar dan nodig om alle aios te kunnen koppelen, met als gevolg: 25

26 Project Accreditering Evaluatie maatjesdag In 2009 start het landelijk Project Accreditering Huisartsopleidingspraktijken. De 8 huisartsopleidingsinstituten gaan het accrediteren van opleidingspraktijken actief stimuleren en concreet ondersteunen. Bent u huisartsopleider en geïnteresseerd in deelname aan dit project, dan vindt u hieronder de belangrijkste informatie op een rij. Waarom een speciaal project voor huisartsopleidingspraktijken? Om een belangrijke impuls te geven aan het kwaliteitsdenken in uw opleidingspraktijk en daarmee aan een (nog) beter opleidingsklimaat. Voor uw aios is het een goede gelegenheid om kennis te maken met kwaliteitsmanagement in de huisartspraktijk. Initiatiefnemers zijn de 8 huisartsopleidingsinstituten, verenigd in Huisartsopleiding Nederland en daarmee opdrachtgever. Het project wordt gefinancierd door de SBOH en uitgevoerd door NHG Praktijk Accreditering b.v. (NPA). Mocht u als huisartsopleider de voorkeur geven aan een andere uitvoerder dan is dit bespreekbaar. Welke meerwaarde heeft deelname aan dit project voor u als opleider? De werkwijze van het project sluit op hoofdlijnen aan bij de uitvoering van de NPA accreditering. Belangrijkste verschil is dat u voor de ondersteuning van uw praktijk bij het ontwikkeling en invoeren van verbeterplannen een beroep kunt doen op de expertise van professionals die zijn verbonden aan de huisartsopleiding VUmc. Hiervan kunnen u en uw collega opleiders optimaal profiteren. Bijvoorbeeld als het gaat om het verzamelen en inzetten van best practices en het uitwisselen van ervaringen tussen ervaren opleiders. Ook kunt u denken aan het volgen van een leergang kwaliteitsmanagement in de opleidingspraktijk samen met uw aios waarbij de aios een actieve bijdrage levert aan het accrediteringstraject. Tenslotte is er bij de huisartsopleiding ook veel medisch inhoudelijke expertise aanwezig die u kunt inzetten bij de ontwikkeling van kwaliteitsprogramma s COPD, Diabetes etc. Kortom, de Huisartsopleiding VUmc wil als helpdesk en expertisecentrum u van dienst te zijn. Helle Poulsen In 2008 hebben we voor het eerst twee keer een Maatjesdag georganiseerd. Even ter herinnering: maatjes zijn huisartsen die structureel voor een klein deel de aios begeleiden, zonder geregistreerd te zijn als huisartsopleider. Het doel van de Maatjesdag is deze huisartsen ook met scholing te ondersteunen bij hun opleidingsactiviteiten en er eens bij stil staan: Wat maakt het opleiden leuk? Waar loop je tegen aan? En hoe kun je iets ook eens anders aanpakken? De maatjes die tot nu toe deelnamen waren enthousiast Ze vonden het een leuke dag, en ze hadden er ook echt iets aan gehad. De onderlinge uitwisseling over de overeenkomsten en verschillen in de opleidingsactiviteiten gaf inzicht in hun huidige rol in de opleidingssituatie. Bovendien vond men het leuk en stimulerend van andere maa tjes te horen hoe zij met het opleiden omgaan. Ook de samenwerking met de hao, rondom de aios, is aan bod geweest. Onder andere: Welke afspraken zijn handig om te maken? Welke stem heeft het maatje bij het beoordelen van de aios? Ook oefeningen met consultatie en het geven van feedback werden als inspirerend en leerzaam ervaren. Kortom: een zinnig initiatief, waar we zeker vervolg aan gaan geven. Ondersteuning U staat er bij de accreditering natuurlijk niet alleen voor. Uw praktijkconsulent begeleidt u vanaf de start van het traject. Hij/zij helpt u bij het opstellen en uitvoeren van het verbeteringsplan. Voor specifieke problemen kan hij/zij andere deskundigen aanbevelen, die uw praktijk van inhoudelijke expertise kunnen voorzien. Wilt u meer informatie of u aanmelden voor het Project Accreditering Huisartsopleidingspraktijken neemt u dan contact op met de projectcoördinator: Tom Segers (tsegers@concern.nl en Sylvia el Gannouti (s.elgannouti@vumc.nl). 26

27 Van hao naar hab Jan de Heer Vanaf januari 2009 heb ik een aanstelling als huisartsdocent bij de opleiding van de VU en wordt je gevraagd je hier voor te stellen als nieuw. Maar ik ben helemaal niet nieuw! Ik ben oud! Hoewel natuurlijk ook weer niet zo terminaal dat ik de sollicitatieronde niet doorkwam En jullie zijn al helemaal niet nieuw voor mij. Ik heb in 1977 en 1978 de huisartsopleiding gevolgd aan de VU. Ik ben daardoor in Twente beland en heb daar wortel geschoten. En ik ben 20 jaar huisartsopleider geweest aan de VU, zij het met een kortdurend genoegzaam overspel met de Utrechtse huisartsopleiding eind jaren 80. Een lastige bijwerking die ik heb moeten slikken is de beëindiging van mijn functie als opleider, want ik heb dat wel met heel veel plezier gedaan. Ik heb alle leergangen als huisartsopleider doorgeworsteld en heb daar veel van opgestoken: als opleider, maar niet minder als huisarts, gewoon helemaal voor mijzelf. Sinds enkele jaren participeer ik in een groep van de 5-jaar-plus opleiders die zich bezighoudt met de begeleiding van huisartsopleiders in Roemenië. Dat is naast heel leuk (vanwege die deelnemende huisartsopleiders van de VU, het enthousiasme van de huisartsopleiders in Roemenië en hun enorme leervermogen) ook heel verrijkend. Het leert me hoe complexe leerprocessen in elkaar zitten en ook dat het plezier wat je als docent beleeft voor een belangrijk deel zit in het doen, meer nog dan in het resultaat. en diacetylmorfine (heroïne) op medisch voorschrift en andere substitutiemiddelen. Daarmee ben ik de grootste (gemene?) dealer van Twente. In 2003/2004 heb ik de opleiding Palliative Medicine gevolgd aan de universiteit van Cardiff, de hoofdstad van Wales en sindsdien ben ik huisartsconsulent palliatieve zorg voor het IKNO. Ik ben vaak bij onderwijs betrokken via de WDH, de laatste jaren vooral op het gebied van de palliatieve zorg en de verslavingszorg. Zoals bekend vormt Twente een aparte status binnen de huisartsopleiding van de VU met een eigen locatie voor onderwijs en de terugkomdagen. Samen met Thil Tolkamp, gedragswetenschapper, wil ik enthousiast mede vormgeven aan het nieuwe curriculum voor aios in het 3de jaar van de huisartsopleiding van de VU rekening houdend met deze koloniale status. Ik verwacht een plezierige voortzetting van onze samenwerking. Ook oefeningen met consultatie en het geven van feedback werden als inspirerend en leerzaam ervaren. Kortom: een zinnig initiatief, waar we zeker vervolg aan gaan geven. Sinds 1978 ben ik huisarts in Enschede, eerst in een groepspraktijk, vervolgens in een gezondheidscentrum, daarna als solist, later in de vorm van een associatie als duo-praktijk en thans als solopraktijk met een HIDHA. De volgende stap die ik nog eens wil maken is de functie van HIDHA in mijn eigen huisartsenpraktijk. Naast huisarts ben ik sinds 1996 werkzaam in de verslavingszorg (Tactus), waar ik me vooral bezig houd met mensen met polidrugsverslaving. Naast de somatische en psychiatrische zorg ben ik er verantwoordelijk voor het verstrekken van methadon 27

28 Van hao naar hab Karin Verschoor Willem Veerman Ik ben Karin Verschoor, 53 jaar, getrouwd en 3 kinderen waarvan de oudste al weer bijna de leeftijd van onze aios heeft. Ik woon en werk in Hoorn. Net verhuisd naar een nieuw huis, heerlijk! Ik ben 22 jaar huisarts waarvan 21 jaar op mijn huidige werkplek in een loondienst gezondheidscentrum in de Kersenboogerd, een nieuwbouw wijk bij Hoorn. Het is een plezierige werkplek ook omdat we heel nauw samenwerken met de andere disciplines in de eerste lijn. Hierdoor kunnen we goede, continue zorg leveren aan onze patiënten. In het gezondheidscentrum waar ik werk heb ik een aantal managementstaken voor onze huisartsdiscipline en het hele centrum. Het is leuk om ook met de grote lijnen en de lange termijn bezig te zijn. Sinds 15 jaar ben ik huisartsopleider; ontzettend leuk om te doen. Het houdt je bij de les en zorgt voor afwisseling in het werk. Even de drukte en het gevlieg naast je neerleggen om rustig een leergesprek te voeren blijft elke keer weer prettig. In mijn regio heb ik de afgelopen jaren nascholing gemaakt en ben ik bestuurlijk actief. Al langere tijd leek het me leuk om een aantal jaren HAB te worden om op die manier vanuit een andere optiek, maar wel met hetzelfde doel: namelijk het afleveren van goede huisartsen, met onderwijs bezig te zijn. Ook ben ik wervingscoördinator wat inhoudt dat ik activiteiten ga ontwikkelen om zoveel mogelijk goede opleiders te werven, dit om vertrekkende opleiders te vervangen en de uitbreiding van het aantal aios te kunnen opvangen. Mijn naam is Willem Veerman, en ik ben sinds 2001 werkzaam als huisarts in Nijverdal. Vanaf één januari 2003 voer ik met veel genoegen mijn praktijk in maatschapverband met Jaap van Soest en Frank ten Hove. Dit doen we in een modern geoutilleerd Medisch Centrum waar inmiddels ruim 20 eerstelijns zorgverleners werkzaam zijn. Naast het werk als huisarts ben ik bestuurlijk betrokken bij de ontwikkeling van de diabeteszorg in de regio en de verdere ontwikkeling van het Medisch Centrum. Taken die ik met plezier nu een aantal jaren vervul. Daarnaast ben ik actief in het organiseren en geven van nascholingen in de regio en daarbuiten. Vanaf 2005 ben ik, net als mijn maten, huisartsopleider bij de VU. Een stimulerende en verfrissende baan die we alledrie, net als onze voorgangers, met veel genoegen vervullen. Toen de vacature voor huisartsbegeleider in het eerste jaar van de huisartsopleiding voorbij kwam, hoefde ik dan ook niet lang na te denken. Ik beschouw het als een erg leuke uitdaging om bij te mogen dragen aan de opleiding van jonge collega s. Maar ik realiseer me ook dat ik met mijn beperkte ervaring als huisarts en opleider, wellicht wat jong en groen ben voor de functie van huisartsbegeleider. Toch denk ik een zinvolle bijdrage te kunnen leveren, zeker in samenwerking met mijn zeer ervaren collega Jan de Heer die het derde jaar gaat begeleiden en Thil Tolkamp als GW-er. Ik ben getrouwd met Marielle en heb drie kinderen (negen, acht en vijf jaar). Mijn vrije tijd spendeer ik dan ook, overigens met erg veel plezier, aan de zwemlessen en hockeytrainingen van mijn kinderen. Mocht ik dan tijd overhouden ga ik graag zeilen en probeer ik mijn conditie een beetje op peil te houden door wat hard te lopen. Kortom een gevuld leven! Ik hoop velen van jullie binnenkort te ontmoeten in Amsterdam of in het mooie Twente!! 28

29 Insider - Spreekuur in Suriname Wouter van Kempen Op het moment van schrijven, zit ik al 6 weken in Suriname. Ik bereid de nascholing voor van 13 t/m 15 maart. Het wordt weer een hele goede en interessante nascholing. Omdat ik hier nu zo lang ben, kan ik ook veel meer Surinaamse collega's er bij betrekken. Erg leuk. In de voorgaande jaren probeerde ik met iedereen afspraken te maken via de . Er waren 2 collega's die wel reageerden, maar van vele anderen kreeg ik nooit antwoord. Het hele internetgebeuren staat hier nog in de kinderschoenen. Ik begrijp nu een beetje hoe dat komt. Vaak is de internetverbinding gebrekkig, de computer gestolen of al langere tijd in reparatie. Velen gaan hier naar een 'cyber' om af en toe de mail op te halen. En terugmailen vereist een zekere discipline. We kennen dat zelf natuurlijk ook. De tijd die wij achter de computer doorbrengen neemt alleen maar toe en in Suriname wil men ook gewoon lekker leven. En vrij zijn... In de avonden en weekenden gaat men hier graag bij elkaar op bezoek. Veel feestjes. En dan is het ook nog erg warm. Het tempo zakt dan vanzelf. Maar nu ben ik hier en ga ik gewoon bij iedereen langs. En dan gaan de deuren wijd open! Om een beetje voeling te houden met het systeem van de gezondheidszorg hier, doe ik ook 2 ochtenden in de week spreekuur. Je loopt dan direct aan tegen de vele beperkingen. Wat zijn wij verwend in Nederland! Er is vooralsnog geen afspraakspreekuur. Wanneer ik om 8 uur aankom op mijn fiets, zitten er vaak al tientallen mensen te wachten. Ze houden rekening met de lange wachttijden en nemen dus vaak een dag vrij voor het doktersbezoek. Aan het eind van het consult willen ze dan wel een briefje (attest) voor de baas dat ze inderdaad een dag ziek waren. Erg lastig vind ik dat. Ik werk in een relatief moderne praktijk. Er zijn in totaal 6 artsen die hier voor één patiëntenbestand werken. Meestal werken we met 2 artsen tegelijk. Er is in iedere spreekkamer een computer met een HIS (uit Nederland). Helaas wisten de meeste artsen niet hoe je er mee om moet gaan. Het is ook een verouderde versie en vele instellingen waren verstoord. Dat is het eerste wat ik hier gedaan heb. Met een IT man heb ik alles nagelopen en het HIS loopt nu veel beter. Ik heb de artsen wat bijgeschoold zodat iedereen tenminste de basisprincipes kent. Dan zijn er erg veel patiënten die een 'garantiebrief' komen halen. De verzekering heeft dat nodig om de specialist uit te betalen. Ze lopen, vaak om onduidelijke redenen, bij een specialist en hebben opdracht gekregen om zo'n garantiebrief te halen. Ik vraag dan natuurlijk waarom dat is, maar veel mensen weten daar geen antwoord op te geven. Een goede terugrapportage van de specialist is er ook niet. Huisartsen worden hier in het algemeen niet goed beloond als ze meer zelf willen doen. Men verwijst dus makkelijk en de patiënten zijn er aan gewend geraakt. Ze vinden het vreemd als ik voorstel om hypertensie of diabetes zelf te behandelen. Helemaal vreemd vinden ze het, als ik voorstel om zelf een kleine chirurgische ingreep te doen. Ik doe het nu wel en men waardeert dat toch wel. De wachttijden bij de specialist zijn immers nog veel langer! Dan de medicatie. Vaak is het onduidelijk wat een patiënt aan medicatie gebruikt of zou moeten gebruiken. Ik had laatst een dame die van de internist voor haar diabetes insuline had gekregen. Ze liet me een doosje 'penfills' zien en vroeg mij hoe ze dat moest gebruiken. Ze had van de apotheek geen bijbehorende spuit gekregen want die wordt niet vergoed! De specialist had er ook niets over gezegd. Na veel heen en weer gebel, werd duidelijk dat ze de spuit rechtstreeks bij de importeur moest gaan halen. Contant betalen en maar hopen dat de verzekeraar dat achteraf gaat betalen. Twee dagen later had ze de spuit nog niet en moest ze opgenomen worden met een bloedsuiker boven de 30. Wat mis ik onze goed geschoolde huisartsen, ons perfect functionerend HIS, onze FTO besprekingen, onze sterke positie binnen de gezondheidszorg. Toch houd ik van Suriname, de vriendelijke mensen, de ontspannen sfeer. Eenmaal terug in Nederland zal ik dát zeker gaan missen! 29