'In goede banen' - Competenties voor repressieve brandweerfuncties - Eindrapportage

Transcriptie

1 'In goede banen' - Competenties voor repressieve brandweerfuncties - Eindrapportage Oktober 2002 Drs. I.W.M. Benthem Drs. J.A. van Lakerveld Drs. C.A.J.M. Zonneveld PLATO (Platform Opleiding, Onderwijs en Organisatie) Universiteit Leiden Wassenaarseweg AK Leiden In samenwerking met: Drs. J. Bos en prof. dr. M.H.W. Frings-Dresen Coronel Instituut voor Arbeid, Milieu en Gezondheid (AMC, UvA) Drs. E. Mol en drs. B. Visser ERGOcare, Faculteit der Bewegingswetenschappen (VU Amsterdam) PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02

2 Inhoudsopgave Samenvatting 3 Inleiding 5 Hoofdstuk 1. Achtergrond en doel van de eindrapportage 8 Hoofdstuk 2. Totstandkoming van de eindrapportage 9 Hoofdstuk 3. Integratie en samenvatting van de resultaten van 'In goede banen' Werk- en denkniveau per functie Competenties en meetinstrumenten per functie: ter toelichting vooraf Competenties en meetinstrumenten per functie: de schema's 12 A. BRANDWACHT: COMPETENTIES EN MEETINSTRUMENTEN 15 - Brandwacht algemeen 16 - Chauffeur/Pompbediener 23 - Duiker 29 - Gaspakdrager 36 B. BEVELVOERDER: COMPETENTIES EN MEETINSTRUMENTEN 42 - Bevelvoerder 43 C. OFFICIER VAN DIENST: COMPETENTIES EN MEETINSTRUMENTEN 51 - Officier van Dienst 52 D. HOOFDOFFICIER VAN DIENST / COMMANDANT VAN DIENST: COMPETENTIES EN MEETINSTRUMENTEN 61 - Hoofdofficier van Dienst / Commandant van Dienst 62 E. OVERIGE REPRESSIEVE FUNCTIES O.G.V. AANVULLENDE OPLEIDINGEN: COMPETENTIES EN MEETINSTRUMENTEN 69 - Centralist 70 - Regionaal Officier Gevaarlijke Stoffen 76 - Waarschuwings- en Verkenningsdienstdeskundige Samenhang tussen toetsmomenten en blijvende relevantie van vereiste competenties 93 Hoofdstuk 4. Conclusies en aanbevelingen 94 Hoofdstuk 5. Het vervolg na 'In goede banen' 100 Bijlage 1. Leden Klankbordgroep 'In goede banen' 104 Bijlage 2. Betrokkenen BZK bij 'In goede banen' 105 Bijlage 3. Literatuuroverzicht 106 PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 2

3 Samenvatting Voor u ligt de eindrapportage van het project 'In goede banen', uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In dit project hebben drie universitaire onderzoeksinstituten samengewerkt in een onderzoek naar standaardisatie van competenties voor de repressieve brandweerfuncties. Het betreft de volgende instituten: - Coronel Instituut voor Arbeid, Milieu en Gezondheid (AMC, Universiteit van Amsterdam); - ERGOcare (Faculteit der Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam); - Platform Opleiding, Onderwijs en Organisatie (PLATO) van de Universiteit Leiden. De onderzoekers zijn in hun werkzaamheden geadviseerd door een Klankbordgroep, waarin uiteenlopende achterbannen waren vertegenwoordigd (zie bijlage 1). Het onderzoek ving aan met de opdracht, voor de repressieve brandweerfuncties van de vier functieniveaus onderzoek uit te voeren met betrekking tot standaardisering van de selectiecriteria. De vraag was, welke eisen op psychisch en fysiek/medisch gebied moeten worden gesteld bij de selectie voor die repressieve functies. Daarnaast was de vraag, te onderzoeken welke valide en betrouwbare meetinstrumenten beschikbaar zijn en/of ontwikkeld moeten worden om die selectie uit te voeren. Coronel/ERGOcare richtten hun gezamenlijke onderzoek op de fysieke en medische functieeisen voor de repressieve brandweerfuncties. PLATO richtte het onderzoek op de psychische eisen bij die brandweerfuncties: eisen met betrekking tot kennis, (sociale) vaardigheden, attituden en persoonskenmerken. Het onderzoek 'In goede banen' heeft veel opgeleverd: - Het denken in termen van competenties is geïntroduceerd in relatie tot het selecteren van brandweerpersoneel. Competenties worden gezien als het vermogen van iemand om een geïntegreerd geheel van kennis, vaardigheden, attitudes en persoonskenmerken adequaat toe te passen in een bepaalde taaksituatie. In dit onderzoek spelen drie elementen een belangrijke rol bij de definitie van competentie. Het gaat om de taken (wat moet iemand kunnen doen), de context (waarin moet iemand dat kunnen doen) en de kwaliteiten (waarmee iemand dat doet). Een competentie is: het kunnen verrichten van bepaalde taken in een bepaalde context met bepaalde kwaliteiten. - Er is vastgesteld om welke repressieve brandweerfuncties het in het onderzoek feitelijk zou gaan. - Voor de betreffende functies zijn, in breed overleg met het brandweerveld, functietaakbeschrijvingen opgesteld. Daarin is per functie aangegeven wat de betreffende taken en context zijn. - In samenspraak met deskundigen en het veld is onderzocht, wat bij elke functie de psychische functie-eisen zijn: over welke kwaliteiten moet de functionaris beschikken, om de betreffende taken in de betreffende context te kunnen uitvoeren? - In uitgebreid empirisch onderzoek naar de fysieke kant van de taakuitvoering is de functie-uitoefening bovendien objectief gemeten en vastgesteld. Op grond hiervan zijn per functie de bijzondere functie-eisen vastgesteld. - Een groot vragenlijstonderzoek onder het repressieve brandweerpersoneel heeft inzicht gegeven in de vraag, welke aspecten van het gezondheidsprofiel per functie in het geding zijn. Deze aangegeven aspecten dienen in de aanstellingskeuring of medische begeleiding punt van aandacht te zijn. - Voor de psychische, fysieke en medische functie-eisen is vervolgens bepaald, op welke momenten deze eisen van toepassing dienen te zijn. Hierbij wordt rekening gehouden met het feit, dat mensen kunnen 'groeien' in bepaalde kwaliteiten en dat dat voor een deel ook na de eerste selectie zou kunnen en mogen plaatsvinden. Bepaalde competenties zijn al vereist om toegelaten te worden tot de brandweer / de brandweeropleiding, andere kunnen gaandeweg eigen worden gemaakt of dienen zich pas aan bij een periodiek meetmoment. Er is daarom een opsplitsing van meetmomenten gemaakt: drie meetmomenten met betrekking tot de selectie en één periodiek terugkerend meetmo- PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 3

4 ment. In de rapportage is aangegeven, op welk moment een functionaris over welke competenties moet beschikken. - Bij alle genoemde eisen is onderzocht en vastgesteld, op welke wijze valide en betrouwbaar kan worden getoetst of een kandidaat daaraan voldoet. In deze rapportage worden uiteenlopende meetinstrumenten genoemd, die daarbij gehanteerd kunnen worden. Waar mogelijk wordt een geïntegreerde toetsing van eisen aanbevolen. Bij de aanbevolen meetinstrumenten gaat het om bestaande of nieuw te ontwikkelen instrumenten. Met name bij het toetsen van het gezondheidsprofiel wordt verwezen naar bestaande tests; bij de fysieke capaciteiten en psychische eisen worden veel nieuw te ontwikkelen instrumenten aanbevolen. De aldus in dit onderzoek opgestelde competenties zijn representatief voor alle brandweerfunctionarissen van de genoemde functies, ongeacht afkomst, sekse, vrijwillige of beroepsachtergrond, of horizontale dan wel verticale instroom. Bovenstaand zijn alle resultaten van 'In goede banen' opgesomd. Voordat de competentiegerichte selectie een feit kan zijn, moet er echter ook nog het nodige gebeuren. In deze rapportage worden onder andere de volgende aanbevelingen gedaan en toegelicht: - informeren van de achterbannen over de resultaten en consequenties van 'In goede banen'; - nader beschouwen van de aangegeven competenties op efficiency en effectiviteit; - ontwikkelen van tests en protocollen in het verlengde van 'In goede banen'; - opzetten van een organisatiestructuur voor centralisatie van de selectie; - trainen van assessoren, leidinggevenden en personeelsfunctionarissen in het gebruik van de nieuwe instrumenten en protocollen; - uitzetten van nader onderzoek, onder andere naar wervingsbeleid, competenties voor niet-repressieve brandweerfuncties/-taken en voorspellers van ziekteverzuim/uitval; - monitoren van de invoering van selectie volgens competentie-eisen. Met 'In goede banen' is een groot onderzoek uitgevoerd. Het onderzoek heeft veel gegevens en conclusies opgeleverd, maar daarnaast ook een hoop beweging en samenhang in die beweging tot stand gebracht. Er is veel in ontwikkeling. Dat is een grote uitdaging, en die wordt nu al opgepakt door diverse betrokkenen. Een samenhangend systeem van 'life long learning' en professioneel werken ligt nu mogelijk binnen handbereik. PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 4

5 Inleiding In mei 2000 verscheen het rapport 'Vrijwilligheid in de Openbare Veiligheid'. Als één van de belangrijkste conclusies kwam naar voren, dat de criteria die bij selectie van nieuw brandweerpersoneel worden gehanteerd om meer standaardisering vragen. Het is van belang dat er voor de brandweer relevante selectie-eisen worden ontwikkeld die de kandidaten gelijke kansen bieden om bij de brandweer te worden aangesteld, ongeacht afkomst, sekse, vrijwillige of beroepsachtergrond, of horizontale dan wel verticale instroom. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties acht het daarom wenselijk, dat landelijk de competenties van brandweerpersoneel worden gestandaardiseerd. Meer standaardisering kan daarnaast waarborgen dat in de toekomst in het gehele land een brandweerorganisatie aanwezig is van een voldoende en gelijkwaardig niveau. De onderzoekers geven aan, dat het in dit kader ook van belang is dat brandweerprotocollen worden opgesteld voor begeleiding, om uitval ten gevolge van gezondheidsproblemen te voorkomen. De bij de selectie gehanteerde functie-eisen/-criteria moeten vanzelfsprekend worden afgestemd op de te verrichten functietaken. Daarnaast zijn de eisen afhankelijk van onder andere de taken van het korps in regionaal verband, de wijze waarop het werk is georganiseerd, het materieel waarover het korps beschikt en de verhouding beroepskrachten - vrijwilligers. In dit kader hebben, in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, drie universitaire onderzoeksinstituten samengewerkt in een onderzoek naar standaardisatie van competenties voor de repressieve brandweerfuncties. Het betreft de volgende instituten: - Coronel Instituut voor Arbeid, Milieu en Gezondheid (AMC, Universiteit van Amsterdam); - ERGOcare (Faculteit der Bewegingswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam); - Platform Opleiding, Onderwijs en Organisatie (PLATO) van de Universiteit Leiden. Het onderzoek draagt als naam: 'In Goede Banen - Competenties voor repressieve brandweerfuncties'. Het onderzoek ving aan met de opdracht, voor de repressieve brandweerfuncties van de vier functieniveaus onderzoek uit te voeren met betrekking tot standaardisering van de selectiecriteria. De vraag was, welke eisen op psychisch en fysiek/medisch gebied moeten worden gesteld bij de selectie voor die repressieve functies. Daarnaast was de vraag, te onderzoeken welke valide en betrouwbare meetinstrumenten beschikbaar zijn en/of ontwikkeld moeten worden om die selectie uit te voeren. Coronel/ERGOcare richtten hun gezamenlijke onderzoek op de fysieke en medische functieeisen voor de repressieve brandweerfuncties. PLATO richtte het onderzoek op de overige eisen bij die brandweerfuncties: eisen met betrekking tot kennis, (sociale) vaardigheden, attituden en persoonskenmerken. Gedurende het onderzoek werden deze kortweg aangeduid als 'psychische eisen'. Voor de leesbaarheid wordt die term ook in deze eindrapportage gehanteerd. De werkzaamheden van zowel Coronel/ERGOcare als PLATO waren binnen het onderzoek opgedeeld in een aantal fasen. Coronel/ERGOcare en PLATO hebben afzonderlijk verslag gedaan van de onderzoeksresultaten per fase. Alle rapportages zijn vermeld in de literatuurlijst en staan op de website van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties: Nu alle onderzoeksfasen zijn voltooid, worden in deze eindrapportage de bevindingen samengevat en geïntegreerd weergegeven. Aangezien deze eindrapportage derhalve voortbouwt op eerdere bevindingen, is het voor het verkrijgen van een compleet, gedetailleerd beeld noodzakelijk ook de eerdere rapportages te raadplegen. Coronel/ERGOcare en PLATO hebben in dit onderzoek gevarieerde onderzoeksmethoden gehanteerd. Er zijn zowel methoden voor kwantitatief als voor kwalitatief onderzoek toegepast. De onderzoeksmethoden met betrekking tot respectievelijk de fysieke/medische eisen en de psychische eisen wordt in het hiernavolgende toegelicht. PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 5

6 Onderzoeksmethode fysieke/medische eisen Binnen bijzondere functie-eisen worden bijzondere fysieke functie-eisen en overige bijzondere functie-eisen onderscheiden. Om bijzondere fysieke functie-eisen voor de te onderzoeken repressieve brandweerfuncties op te stellen, heeft Coronel/ERGOcare de Wet op de Medische Keuringen, de systematiek van de Algemene Richtlijn Aanstellingskeuringen (ARA) en een 'meerstappenplan' Bos et al. (2000) gebruikt. Dit meerstappenplan is als volgt ingevuld om te komen tot fysieke functie-eisen: 1. informatie over blootstelling aan fysieke taken en activiteiten uit Fase 2 Bos et al. (2002); 2. literatuuronderzoek; op basis hiervan is onderzocht welke fysieke taken of activiteiten een verhoogd risico voor gezondheidsklachten vormen; 3. vragenlijstonderzoek (2529 vragenlijsten) bij 20 Nederlandse brandweerkorpsen; op basis hiervan is geïnventariseerd welke gezondheidsklachten en beperkingen relatief veel voorkomen bij brandweerpersoneel; 4. literatuuronderzoek; op basis hiervan is geïnventariseerd welke fysieke taken en activiteiten (abeids)gezondheidkundige richtlijnen voor arbeidsbelasting overschrijden. Vervolgens zijn aan de hand van onder andere de ARA en de Amerikaanse richtlijn (NFPA 1582) de overige bijzondere functie-eisen benoemd. Medische functie-eisen: Om criteria te vinden voor de aanstellingskeuring en medische begeleiding is een literatuuronderzoek gedaan en een bijeenkomst georganiseerd met experts uit de bedrijfsgezondheidszorg. Brandweerspecifieke tests: Deze zijn gezocht in de wetenschappelijke en 'grijze' literatuur. De gevonden brandweerspecifieke tests zijn beoordeeld aan de hand van vooraf opgestelde testcriteria. Medische test: Om tests of functie-onderzoeken te vinden voor orgaansystemen, gekoppeld aan medische eisen, zijn een aantal literatuurbronnen geraadpleegd. De gevonden medische tests zijn beoordeeld aan de hand van vooraf opgestelde testcriteria. Onderzoeksmethode psychische eisen Fase 1 van het onderzoek naar psychische eisen richtte zich op het onderzoeken/analyseren van de te verrichten functietaken. PLATO voerde hiertoe eerst een oriënterende documentenstudie uit en kwam na onderzoek en overleg met deskundigen en opdrachtgever tot een afbakening van de functies waarop het onderzoek zich zou moeten richten. Vervolgens werd relevant materiaal met betrekking tot deze functies geïnventariseerd en geanalyseerd, werd veldonderzoek verricht in een aantal korpsen om het beeld van de functietaken nader in te vullen en werden enkele diepteinterviews gehouden met leidinggevenden. Op basis hiervan werden concept-functietaakbeschrijvingen opgesteld volgens een vast format, die op een werkconferentie met 56 velddeskundigen werden gevalideerd. In fase 2 werden uit de vastgestelde functietaakbeschrijvingen heldere en eenduidige functieeisen afgeleid. Deze zijn beschreven in termen van competenties. Hierbij is ook een onderscheid gemaakt in momenten waarop een functionaris over een competentie moet beschikken. In deze fase werd het van cruciaal belang geacht, uiteenlopende deskundigen te raadplegen over de vereiste competenties van de brandweerfunctionarissen. Deze zijn in brede kring gezocht en gevonden: onder andere binnen de brandweerorganisatie, op het gebied van personeelswerk, op het gebied van rampenbestrijding en deskundigen uit andere kolommen (politie, GGD, bestuurlijk ). Het raadplegen van deze deskundigen vond plaats in de vorm van afstemmen van scenario's, houden van een groepsbijeenkomst, afnemen van interviews en overleggen met het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Bij het bepalen van competenties staan vragen centraal als: wat zijn kernkwaliteiten; als er wel eens kritiek is op een persoon in deze functie, waarop richt die zich dan; waar ligt het afbreukrisico van deze functie in het algemeen? In fase moest worden onderzocht en bepaald, welke meetinstrumenten (bestaand of nog te ontwikkelen) valide en betrouwbaar zijn om de aangegeven competenties te meten. Voor nog te ontwikkelen meetinstrumenten diende te worden aangegeven, aan welke criteria deze moeten voldoen. Ten behoeve van deze vragen voerde PLATO een websearch en documentenstudie uit. Ook werden enkele interviews gehouden met deskundigen op het gebied van tests en testresearch en P&O/managementdevelopment. Op grond hiervan werd een algemeen hanteerbaar schema 'meetinstrumenten bij competenties' opgesteld. Daarin wordt aangegeven, bij welke PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 6

7 competenties welke meetinstrumenten van toepassing zijn. Tevens is een indeling van soorten meetinstrumenten per toetsmoment opgesteld. Beide schema's zijn gebruikt om een voorstel te maken van meetinstrumenten per functie. Op de meetinstrumenten is een toelichting gegeven en zijn criteria opgesteld waaraan te ontwikkelen instrumenten moeten voldoen. Deze uitwerking is besproken in de Klankbordgroep (zie hieronder) en in een raadpleegronde voorgelegd aan een grote groep P&O-functionarissen van de brandweer. De competentieprofielen zijn positief ontvangen door de P&O-functionarissen. Ook kwamen enkele reacties binnen voor aanpassing of aanscherping van de profielen. In fase 5 van het onderzoek heeft PLATO aanbevelingen geformuleerd ten aanzien van enkele aanvullende kwesties die genoemd zijn in het Startdocument. Dit zijn items waarmee de werkgroep in een later stadium eventueel rekening zou kunnen houden, bijvoorbeeld: het reeds aanwezige personeel; volgorde van selectie-onderdelen; stimuleren en enthousiasmeren van korpsen om een eenduidige selectieprocedure te hanteren. PLATO heeft de aanbevelingen bij deze items gedaan naar aanleiding van de resultaten van de eerste vier fasen, en alle gesprekken en gedachtewisselingen die daarvan deel hebben uitgemaakt. Voor deze vijfde onderzoeksfase zijn dus geen extra onderzoeksactiviteiten uitgevoerd. Doel en methode van fase 6 van het onderzoek worden in deze eindrapportage toegelicht. De aldus in dit onderzoek opgestelde competenties zijn representatief voor alle brandweerfunctionarissen van de genoemde functies, ongeacht afkomst, sekse, vrijwillige of beroepsachtergrond, of horizontale dan wel verticale instroom. Het traject dat in dit onderzoek is afgelegd was soms niet eenvoudig. Gaandeweg werd het concept 'competentiedenken' steeds nader uitgewerkt en ingevuld, voor een terrein ('de brandweer') dat zich laat kenmerken door een grote diversiteit aan werkwijzen en zienswijzen. Om daarin aanbevelingen te kunnen doen die een zekere standaardisering realiseren, vergde het vergaren, verwerken en interpreteren van een grote hoeveelheid gegevens en meningen. Mede dankzij het meewerken, meepraten en meedenken van vele betrokkenen, kan nu in deze eindrapportage de vruchtbare opbrengst van 'In goede banen' worden aanschouwd. De onderzoekers zijn in alle fasen van hun werkzaamheden geadviseerd door een Klankbordgroep, waarin uiteenlopende achterbannen waren vertegenwoordigd (zie bijlage 1). Het doel van deze Klankbordgroep was tweeledig. Ten eerste heeft het onderzoek veel baat bij de expertise vanuit verschillende achterbannen. Ten tweede kan het onderzoek consequenties hebben voor die verschillende achterbannen; hun betrokkenheid en inbreng bij het onderzoek vergroten het draagvlak van de resultaten. Leden van de Klankbordgroep hebben veelvuldig ruggespraak gehouden met hun achterbannen. Coronel/ERGOcare en PLATO willen de leden van de Klankbordgroep vanaf deze plaats heel hartelijk danken voor hun inbreng en betrokkenheid bij 'In goede banen'. Ditzelfde geldt voor de vertegenwoordigers van de opdrachtgever: de directie Rampenbeheersing en Brandweer (voorheen directie Brandweer en Rampenbestrijding) van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (zie bijlage 2). De discussies en suggesties waren zeer inspirerend en zijn de kwaliteit van het onderzoek beslist ten goede gekomen. Tot slot gaat ook grote dank uit naar de brandweerkorpsen waar metingen hebben plaatsgevonden en naar overige niet-genoemde personen, die op welke wijze dan ook hebben bijgedragen aan dit project. In deze eindrapportage komen achtereenvolgens aan de orde: - achtergrond en doel van de eindrapportage (hoofdstuk 1); - totstandkoming van de eindrapportage (hoofdstuk 2); - integratie en samenvatting van de resultaten van 'In goede banen' (hoofdstuk 3); - conclusies en aanbevelingen (hoofdstuk 4); - het vervolg na 'In goede banen' (hoofdstuk 5). Voor de leesbaarheid is bij verwijzing naar bijvoorbeeld een specifieke functionaris steeds gekozen voor de mannelijke vorm. In feite zou hier natuurlijk steeds hij/zij en hem/haar moeten staan. PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 7

8 Hoofdstuk 1. Achtergrond en doel van de eindrapportage De deelrapportages van respectievelijk Coronel/ERGOcare en PLATO van de voorafgaande fasen bouwen steeds op elkaar voort. Tezamen geven deze een gedetailleerd beeld van onderzoeksopzet, -uitwerking en -resultaten. In deze eindrapportage worden de twee onderzoekslijnen, naar enerzijds fysieke/medische en anderzijds psychische functie-eisen, geïntegreerd en samengevat weergegeven. Op deze wijze ontstaat per repressieve brandweerfunctie een compleet (samengevat) beeld van de genoemde eisen die daarbij kunnen worden gesteld. Tevens zijn in deze rapportage alle eerdere en ook de nieuw-geformuleerde conclusies en aanbevelingen ten aanzien van het totale onderzoek 'In goede banen' opgenomen. Doel van deze eindrapportage is het verschaffen van voldoende informatie om een selectieprocedure te kunnen opzetten en aansturen. Daarnaast kunnen op grond van deze rapportages protocollen ter begeleiding worden opgesteld. Voor details wordt verwezen naar de deelrapportages (zie literatuurlijst). De volgende personen/instanties zullen naar de mening van de onderzoekers de eerste 'gebruikers' van deze eindrapportage zijn: - Ontwikkelaars van (zo mogelijk centraal te ontwikkelen) tests en protocollen De rapportages geven hen een duidelijk en compleet beeld van de vereiste competenties voor het repressieve brandweerpersoneel, de fasering daarin en suggesties voor meetinstrumenten. - Brandweeropleidingsinstituten In deze rapportage worden bij toetsmoment 2 expliciet de eisen genoemd, die tijdens de opleiding of het examen getoetst worden (en die tijdens de opleiding aan de orde dienen te komen). Aanbevolen wordt, dat de opleidingen aandacht zullen besteden aan het verwerven en toetsen van deze eisen in een competentiegericht curriculum. - Brandweertoetsorganisatie / toetsende instanties en personen Het toetsen van competenties vergt een andere wijze van toetsing dan hetgeen nu nog gebruikelijk is bij de brandweer. Overstappen op een 'competentiegerichte toetsing' vraagt aanpassingen in toetsorganisatie, toetsinhoud en timing. In deze rapportage worden daarvoor vele concrete suggesties gedaan. - Bureaus voor werving en selectie, plus de daarbij aansturende organisatie Wanneer de tests zijn ontwikkeld, kan deze rapportage achtergrondinformatie en houvast bieden aan degenen die de werving/selectie gaan uitvoeren dan wel aansturen. Een specifieke handleiding waarin het gebruik van nog te ontwikkelen tests wordt toegelicht, is echter ook noodzakelijk. - Werkgevers Een conclusie uit dit onderzoek is, dat in het verlengde van de competentiegedachte de werkomgeving een 'werkleeromgeving' moet zijn. Naar aanleiding van deze rapportage kunnen werkgevers hun standpunt bepalen en uitwerken over hoe zo'n werkleeromgeving gecreëerd kan worden. PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 8

9 Hoofdstuk 2. Totstandkoming van de eindrapportage Tijdens de uitvoering van het onderzoek 'In goede banen' is al regelmatig vooruitgeblikt naar de eindrapportage: wat moet daarin staan, op welke manier, voor wie en met welk doel? Coronel/ERGOcare en PLATO hebben, in overleg met de opdrachtgever, hierover tijdens de voorafgaande fasen al concrete afspraken gemaakt. Na afronding van fase (door Coronel/ERGOcare) en fase 5 (door PLATO) werd de informatie door de onderzoeksinstituten op afgesproken wijze uit de eerdere rapporten gedestilleerd. De volgende stap was het samenvoegen en integreren van die informatie door PLATO. Dit was ook het moment waarop raakvlakken, discrepanties, overlappingen en onduidelijkheden in de beide onderzoeksdelen zich duidelijk aandienden; dit betrof zowel reeds bekende kwesties als nieuwe kwesties. Deze kwesties werden punt van overleg en afstemming tussen Coronel/ERGOcare en PLATO. Gezamenlijk zijn antwoorden of oplossingen gezocht en gevonden. Ook de conclusies en aanbevelingen in deze eindrapportage zijn gebaseerd op een gezamenlijke inbreng. Coronel/ERGOcare en PLATO blijven inhoudelijk verantwoordelijk voor de uitwerking van hun respectievelijke onderzoeksdelen. De samenvoeging van die onderzoeksresultaten, zoals weergegeven in deze rapportage, is echter een product waar zowel Coronel/ERGOcare als PLATO volledig achter staat. PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 9

10 Hoofdstuk 3. Integratie en samenvatting van de resultaten van 'In goede banen' In dit hoofdstuk worden de resultaten van het totale onderzoek 'In goede banen' geïntegreerd en samengevat weergegeven. Achtereenvolgens komen aan de orde: 1. het werk- en denkniveau per functie; 2. competenties en meetinstrumenten per functie: ter toelichting vooraf; 3. competenties en meetinstrumenten per functie: de schema's; 4. de samenhang tussen toetsmomenten en blijvende relevantie van vereiste competenties Werk- en denkniveau per functie (samenvattend overgenomen uit de PLATO-rapportage fase 3 + 4) Met name bij het werken in multidisciplinaire samenwerkingsverbanden wordt duidelijk, dat er behoefte is aan 'territoriale congruentie'. Daarbij zijn onder andere de (opleidings)niveaus van de brandweerfunctionarissen en de functionarissen uit de andere kolommen meer op elkaar afgestemd. Op die manier legt ieder een meer gelijk gewicht in de schaal en wordt de effectiviteit van het optreden vergroot. Om hieraan invulling te geven worden onderstaande werk- en denkniveaus aanbevolen bij de verschillende brandweerfuncties. Hierbij is een onderscheid gemaakt in twee mogelijke uitwerkingen: de brandweeropleiding wordt een reguliere opleiding, of de brandweeropleiding is een (korte) bedrijfsopleiding, die wordt gevolgd door personen die reeds in functie zijn. Hierin zal een keuze gemaakt moeten worden. Mobiliteit van het brandweerpersoneel kan hiervan een indirect gevolg zijn. PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 10

11 Werk- en denkniveau per functie Functie: Als brandweeropleiding een reguliere opleiding is ('school' die opleidt voor de brandweerfunctie + algemeen vormende vakken) Mogelijke duur van de reguliere opleiding: Instapeis voor de reguliere opleiding: Reguliere opleiding leidt op tot: Als brandweeropleiding een bedrijfsopleiding is (korte opleiding voor personen reeds in functie, die niet leidt tot hoger eindniveau): Instapeis: Brandwacht Chauffeur/Po. Duiker Gaspakdrager VBO, LBO, MAVO, VMBO of vergelijkbaar werk- en denkniveau Certificaat Veiligheidsmedewerker (KMBOniveau) VBO, LBO, MA- VO, VMBO Centralist Bevelvoerder 3 tot 4 jaar VBO, LBO, MAVO, VMBO MBO-niveau MBO OvD ROGS WVD-deskundige 4 jaar HAVO, VWO, MBO HBO-niveau (bachelor) HBO* CvD 4 jaar HBO, WO WO-niveau (master) Minimaal HBO * In bovenstaande werk- en denkniveaus wordt in de laatste kolom bij OvD aanbevolen: instapeis HBO-niveau. Sec gezien is dit is in afwijking van de huidige praktijken en het CCRB-advies, dat ook een MBO-er kan doorgroeien tot OvD (AHBM). Er zou dus een gat ontstaan als deze MBO-er niet kan doorstromen tot OvD. PLATO is daarom van mening dat, indien de betreffende MBO-er over een HBO-werk- en denkniveau beschikt, die doorstroom wel mogelijk moet zijn. Er dient derhalve een procedure te worden ontwikkeld waarmee dat niveau beoordeeld en vastgesteld kan worden Competenties en meetinstrumenten per functie: ter toelichting vooraf Competenties worden gezien als het vermogen van iemand om een geïntegreerd geheel van kennis, vaardigheden, attitudes en persoonskenmerken adequaat toe te passen in een bepaalde taaksituatie. In dit onderzoek spelen drie elementen een belangrijke rol bij de definitie van competentie. Het gaat om de taken (wat moet iemand kunnen doen), de context (waarin moet iemand dat kunnen doen) en de kwaliteiten (waarmee iemand dat doet). Een competentie is: het kunnen verrichten van bepaalde taken in een bepaalde context met bepaalde kwaliteiten. PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 11

12 (Onderstaande is samenvattend overgenomen uit de PLATO-rapportage fase 3 + 4) Veel kwaliteiten zijn voor meerdere functies van belang. Enkele voorbeelden van deze kwaliteiten zijn: met brandweertechnisch-inhoudelijke kennis; vaardig in samenwerken; omgevingsbewust. Voor het 'testen' van dezelfde kwaliteiten bij verschillende functies worden vaak wel, maar niet altijd dezelfde meetinstrumenten genoemd. Dit hangt mede af van het soort functionaris en het niveau van de functie. Wanneer voor dezelfde kwaliteiten bij verschillende functies wél hetzelfde meetinstrument wordt genoemd, dient dit instrument per functie of specialisatie wel een andere invulling te krijgen. Bijvoorbeeld: 'omgevingsbewust' dient bij zowel Brandwacht algemeen als bij Duiker (en nog vele andere functies) op toetsmoment 3 getoetst te worden middels voortgangsbesprekingen/functioneringsgesprekken/beoordelingsgesprekken. In zo'n gesprek zal het wel of niet 'omgevingsbewust'-zijn van de kandidaat aan de hand van concrete voorvallen worden besproken. De kwaliteit 'omgevingsbewust' wordt in zo'n gesprek bij Brandwacht algemeen en bij Duiker verschillend ingevuld. Bij de Brandwacht gaat het bij 'omgevingsbewust' onder andere om alert zijn op risico's als insluiting door vuur, explosiegevaar en dreigende instortingen. Bij de Duiker gaat het om onder andere alert zijn op stromingen, vervuiling en obstakels. Alle kwaliteiten, en dus ook het toetsen ervan, moeten dus steeds in relatie gezien worden met de taken en context van de betreffende functie. Die taken en context zijn bij elk competentieprofiel steeds als eerste samengevat weergegeven (de uitgebreide beschrijving van taken en context is opgenomen in de rapportage van fase 1). Uitgaan van die samenhang tussen taken-context-kwaliteiten is van cruciaal belang bij het spreken over en testen van competenties. Let op het volgende onderscheid: - Wanneer in de kolom 'meetinstrumenten bij toetsmoment X' staat: 'gelijk aan Brandwacht algemeen', dan wordt hiermee hetzelfde instrument in dezelfde uitwerking bedoeld als bij Brandwacht algemeen. Zo zal bijvoorbeeld de hoogtevreestest voor de Brandwacht algemeen identiek zijn aan de hoogtevreestest voor de Bevelvoerder. - Wordt in de kolom 'meetinstrumenten' bij functie X hetzelfde meetinstrument genoemd als bij functie Y (bijvoorbeeld: bij zowel Brandwacht algemeen als bij Duiker wordt bij de kwaliteit 'omgevingsbewust' aanbevolen dit te toetsen middels 'voortgangs-/functionerings/beoordelingsgesprekken'), dan wordt hiermee wel tweemaal hetzelfde instrument bedoeld (namelijk 'voortgangs-/functionerings-/beoordelingsgesprekken'), maar de uitwerking ervan varieert. Zie hiervoor de toelichting in de eerste alinea van deze paragraaf. Bovenstaande maakt duidelijk, dat dezelfde kwaliteiten bij verschillende functies en/of op verschillende toetsmomenten soms met identieke meetinstrumenten getoetst worden Competenties en meetinstrumenten per functie: de schema's In deze paragraaf wordt per functie aangegeven, welke meetinstrumenten gebruikt kunnen worden om per functie, per meetmoment, de competenties te meten. Achtereenvolgens worden de volgende tien functies beschreven: A. Brandwacht Differentiaties: 1. Brandwacht algemeen 2. Chauffeur/Pompbediener 3. Duiker 4. Gaspakdrager PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 12

13 B. Bevelvoerder 5. Bevelvoerder C. Officier van Dienst 6. Officier van Dienst D. Hoofdofficier van Dienst / Commandant van Dienst 7. Hoofdofficier van Dienst / Commandant van Dienst E. Overige repressieve functies op grond van aanvullende opleidingen 8. Centralist 9. Regionaal Officier Gevaarlijke Stoffen 10. Waarschuwings- en Verkenningsdienstdeskundige Per functie start elke beschrijving met een kader, waarin een samenvatting is opgenomen van 'taken en context': welke taken voert de betreffende functionaris uit en in welke omgeving? De uitgebreide beschrijving van taken en context is opgenomen in de PLATO-rapportage van fase 1. Vervolgens wordt per toetsmoment (1, 2, 3 en periodiek toetsmoment) aangegeven, over welke kwaliteiten de functionaris op dat moment moet beschikken om de genoemde taken in de genoemde context te kunnen (gaan) uitvoeren. Dit wordt weergegeven in de linkerkolom. De combinatie 'specifieke taken in een specifieke context kunnen uitvoeren met specifieke kwaliteiten' wordt een competentie genoemd. Ter toelichting op de verschillende toetsmomenten is het volgende onderscheid van belang. Vereiste kwaliteiten op toetsmoment 1: Deze kwaliteiten zijn vereist om toegelaten te worden tot de brandweer / de brandweeropleiding. Er is nog geen specifieke brandweeropleiding vereist. Vereiste kwaliteiten op toetsmoment 2: Deze kwaliteiten zijn vereist om in de inwerkperiode van de functie te mogen starten. Het voltooid hebben van één of meer specifieke brandweeropleiding(en) is nu vereist. Eventueel kunnen door de werkgever ook aanvullende eisen worden gesteld. Vereiste kwaliteiten op toetsmoment 3: Dit zijn de kwaliteiten waarover de functionaris aan het eind van de inwerkperiode van de functie moet beschikken. Vereiste kwaliteiten op periodiek toetsmoment: Dit betreft de kwaliteiten die periodiek getoetst moeten blijven worden. Het gaat om fysieke vereisten en/of medische begeleiding, voortkomend uit de bijzondere functie-eisen en andere risico's uit het brandweerwerk en de daarbij betrokken orgaansystemen. Voor wat betreft de psychische eisen zijn de toetsmomenten 1, 2 en 3 relevant. Bepaalde psychische kwaliteiten (in samenhang met taken en context te beschouwen als competenties) moeten al aan de kandidaat worden gesteld om toegelaten te worden tot de brandweer / de brandweeropleiding. In andere psychische kwaliteiten is een 'groei' mogelijk. Het gaat dan om psychische kwaliteiten die men zich gaandeweg de opleiding en/of inwerkperiode in de betreffende functie (verder) eigen kan maken. Op toetsmoment 2 en 3 wordt gemeten, of die groei ook daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. Eenmaal voldaan hebben aan de vereiste competenties is niet hetzelfde als gedurende de gehele loopbaan blijven voldoen aan die eisen. Het is daarom sterk aan te bevelen, (een deel van) de competenties periodiek te hertoetsen. Er komen hier echter geen nieuwe psychische eisen bij; PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 13

14 het gaat om het onderhoud van het bestaande. In het kader van dit onderzoek naar selectiecriteria, is deze kwestie geen onderwerp van nader onderzoek geweest. Derhalve wordt bij 'psychische kwaliteiten' bij het periodieke toetsmoment aangegeven: 'n.v.t.'. Voor de fysieke/medische eisen (fysieke capaciteiten en gezondheidsprofiel) geldt, dat al op toetsmoment 1 (bij toelating tot de brandweer / de brandweeropleiding) moet worden getoetst of de kandidaat aan de vereiste kwaliteiten voldoet. Het gaat dan om het toetsen van de fysieke/ medische kwaliteiten in een test die weliswaar al zo (brandweer)specifiek mogelijk is, maar waarin nog geen beroep wordt gedaan op specifieke brandweerkennis en vaardigheden; die worden immers pas na toetsmoment 1 eigen gemaakt. Een geschikte 'leek' zou deze test dus in principe goed moeten kunnen uitvoeren. Op toetsmoment 2 gelden dezelfde fysieke/medische eisen als op toetsmoment 1, maar ze worden dan niet getoetst. Op toetsmoment 3 gelden wederom dezelfde fysieke/medische eisen als op toetsmoment 1 en 2, en nu dient weer wél toetsing plaats te vinden. Op dit toetsmoment heeft de kandidaat zijn specifieke brandweeropleiding en ook inwerkperiode achter de rug. De fysieke/ medische kwaliteiten dienen daarom getoetst te worden in een brandweerspecifieke test, waarin wél een beroep wordt gedaan op specifieke brandweerkennis of vaardigheden. Vervolgens dient ook periodiek getoetst te worden of de kandidaat nog voldoet aan de fysieke/medische eisen. De bijzondere functie-eisen en andere risico's uit het brandweerwerk en de daarbij betrokken orgaansystemen kunnen namelijk gevolgen kunnen hebben voor de fysieke en medische aspecten. Middels periodieke toetsing moet bij de brandweerfunctionarissen vinger aan de pols worden gehouden, voor wat betreft ontwikkelingen op fysiek en/of medisch gebied. Om te meten of een (aanstaande) functionaris beschikt over de vereiste competenties, moet dit op de drie achtereenvolgende toetsmomenten en het periodieke toetsmoment worden gemeten met de aanbevolen meetinstrumenten. De aanbevolen meetinstrumenten staan genoemd en toegelicht in de rechterkolom. PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 14

15 A. Brandwacht: competenties en meetinstrumenten Voor de differentiaties: - Brandwacht algemeen - Chauffeur/Pompbediener - Duiker - Gaspakdrager PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 15

16 Competentieprofiel Brandwacht algemeen Taken en context De Brandwacht algemeen werkt in een team. Zijn verantwoordelijkheden en bevoegdheden hebben betrekking op operationele uitvoering en ondersteuning. Tijdens de uitruk met de bluseenheid en/of een bijzonder voertuig verricht hij taken op het gebied van brandbestrijding, hulpverlening, redding en ongevalsbestrijding gevaarlijke stoffen. De opdrachten hiertoe worden gegeven door de Bevelvoerder. Indien de omstandigheden dit noodzakelijk maken, wordt op eigen initiatief gehandeld. Zonodig gaat de Brandwacht algemeen met adembeschermende apparatuur een brandend object binnen. Voorbeelden van taken zijn: opsporen van mens en dier in gevaar; bevrijden/redden van mens en dier; eerste hulp verlenen of reanimatie toepassen bij slachtoffers; hulp verlenen bij ongevallen met voertuigen/machines in industrie; personen bevrijden uit liften; verkennen; armaturen opbouwen; pompbediener assisteren; blushaard benaderen; blussen; schade beperken; bergingswerk uitvoeren; nablussen; materiaal en voertuig uitrukgereed maken; objecten stabiliseren. De Brandwacht algemeen gebruikt hierbij diverse hulpmiddelen en apparatuur. PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 16

17 (Brandwacht algemeen) Vereiste kwaliteiten op toetsmoment 1: om toegelaten te worden tot de brandweer / de brandweeropleiding Meetinstrumenten bij toetsmoment 1 Psychische kwaliteiten Handelingsgericht: - Een doener - Praktisch en handig - Accuraat/secuur - In staat om procedures/bevelen uit te voeren Mentaal sterk: - Stressbestendig - Geduldig (kunnen wachten tot je iets kunt doen) - Met psychisch en fysiek doorzettingsvermogen - Flexibel ten aanzien van veranderende taak of situatie - In staat om met traumatiserende omstandigheden om te gaan en deze te verwerken - In staat om met agressie om te gaan Praktijksimulatie Een simulatie waarin een beroep gedaan wordt op het improvisatietalent van de kandidaat. De omstandigheden stellen de concentratie op de proef. Er worden niet veel, maar wel heldere commando's gegeven. Bijvoorbeeld: Er worden aan de kandidaat enkele brandweerspecifieke hulpmiddelen (bijvoorbeeld brandslang, meetapparatuur, mobilofoon, stutmiddelen) getoond en de werking ervan wordt kort gedemonstreerd. Naar aanleiding van een aantal achtereenvolgende commando s moet de kandidaat deze hulpmiddelen gebruiken. Soms wordt reeds halverwege de actie van de kandidaat het volgende commando gegeven. De kandidaat moet kunnen benoemen wat hij doet (gebruik van brandweerspecifieke termen is daarbij niet nodig). De beoordeling richt zich met name op de aanpak en niet zozeer op het resultaat daarvan. Een volledig juiste hantering van de hulpmiddelen is immers op toetsmoment 1 nog niet noodzakelijk. Gericht intakegesprek Bijvoorbeeld: Er wordt door bevoegd gezag of opleiding gevraagd naar relevante ervaringen van de persoon, met betrekking tot diens handelingsgerichtheid en mentale gesteldheid. Met een goede ruimtelijke oriëntatie: - Met goed oriëntatievermogen - Zonder (of met beheersbare) claustrofobie - Zonder (of met beheersbare) hoogtevrees Respectievelijk: - Oriëntatie-/claustrofobietest Bijvoorbeeld: Geblindeerd een gesimuleerd vuur zoeken in complexe ruimte met vastgestelde moeilijkheidsgraad (vastgesteld aantal bochten, hoogteverschillen, zeer krappe doorgangen, in het donker) en na terugkomst de afgelegde route tekenen. - Hoogtevreestest Bijvoorbeeld: Een los in de ruimte staande autoladder beklimmen. PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 17

18 Sociaal en communicatief: - Met voldoende taalbeheersing (kunnen communiceren: begrijpen en begrepen worden) - Goed kunnen luisteren Onderdeel van de bovengenoemde praktijksimulatie Fysieke en medische kwaliteiten Fysieke capaciteiten: De bijzondere functie-eisen: - staan - bukken - lopen - rennen - tillen/dragen - ladder-/traplopen - duwen - trekken/slepen - forceren/openbreken - zwemmen Een te ontwikkelen specifieke aanstellingstest in de geest van de Candidates Physical Ability Test (IAFF, 1997) Gezondheidsprofiel: Betrokken orgaansystemen: - hart- en vaatstelsel - bewegingsapparaat - longsysteem - visus en gehoor (in verband met communicatie) - thermoregulatiesysteem - psychische functies (in verband met werkdruk/- stress, aandacht, concentratie en bewustzijn) Beoordelingscriteria: - uitvoering taken - persoonsgebonden risico s in relatie tot taken - risico s voor derden Door middel van een algemene anamnese dienen klachten en medische voorgeschiedenis te worden geïnventariseerd. Op grond daarvan kunnen op indicatie medische tests of functie-onderzoeken worden uitgevoerd met betrekking tot: - hart- en vaatstelsel: lengte/gewicht, Body Mass Index, pols/bloeddruk, ECG en ergometrie - bewegingsapparaat: lichamelijk onderzoek bewegingsapparaat - longsysteem: spirometrie, histamine provocatietest - visus: visus-bepaling - gehoor: audiometrie - thermoregulatiesysteem: een te ontwikkelen brandweerspecifieke test - psychische functies in verband met werkdruk/stress: Ubos-vragenlijst ( burn-out ), pols/bloeddruk en ECG - psychische functies in verband met aandacht, concentratie en bewustzijn: een te ontwikkelen brandweerspecifieke test NB. Bij de eis 'zonder (of met beheersbare) claustrofobie' kan zonodig worden vooruit gelopen op de eisen ontleend aan een mogelijke eerstvolgende specialisatie of stap in de loopbaan: Duiker of Gaspakdrager. Of een werkgever kiest voor de 'basiseis' (claustrofobietest op niveau Brandwacht algemeen) of voor de 'basiseis +' (striktere claustrofobietest op niveau Gaspakdrager) hangt samen met de situatie van het specifieke korps en welke carrièreperspectieven men voor de Brandwacht algemeen voor ogen heeft. PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 18

19 (Brandwacht algemeen) Vereiste kwaliteiten op toetsmoment 2**: om in de inwerkperiode van de functie te mogen starten Meetinstrumenten bij toetsmoment 2 Psychische kwaliteiten Met kennis van zaken: - Met brandweertechnisch-inhoudelijke kennis - Met kennis van materieel/hulpmiddelen en adequate inzet daarvan - Met kennis van verschillende functies/bevoegdheden Het volledige theorie- en praktijkexamen van de opleiding Brandwacht algemeen, bestaande uit: - arbeidsproef + - (praktijk)simulatie + - authentieke opdracht + - schriftelijke (deel)toets Verstandig: - Met oog voor het cruciale belang van veiligheid onder alle omstandigheden Sociaal en communicatief: - Vaardig in samenwerken - Sociaal vaardig m.b.t. (familie van) slachtoffers Praktijksimulatie (groepsopdracht), tijdens de opleiding en voorafgaand aan de inwerkperiode van de functie Bijvoorbeeld: een simulatie van een hulpverleningssituatie. Betrokkenen hierbij zijn (naast de kandidaat) een groep vergelijkbare nieuwe functionarissen of de groep aanstaande collega s. Speciale aandacht wordt gegeven aan de mate waarin de kandidaat constructief reageert op acties van 'collega s' en oog/zorg/respect heeft voor derden. Fysieke en medische kwaliteiten Gelijk aan toetsmoment 1 N.v.t. ** aanvullend op de eisen van het vorige toetsmoment PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 19

20 (Brandwacht algemeen) Vereiste kwaliteiten op toetsmoment 3**: waarover de functionaris aan het eind van de inwerkperiode van de functie moet beschikken Meetinstrumenten bij toetsmoment 3 Psychische kwaliteiten Doortastend: - Omgevingsbewust - In staat om eerdere ervaringen aan te wenden in nieuwe situaties - Met improvisatievermogen ten aanzien van de eigen taak (bij praktische beperkingen optimale oplossing kunnen vinden) Sociaal en communicatief: - Klantgericht Voortgangsbesprekingen / tussentijdse evaluatiegesprekken (niet geformaliseerde feedbackbesprekingen) en functioneringsgesprekken (geformaliseerde besprekingen) op grond van concrete optredens, uitmondend in beoordelingsgesprek. De Brandwacht algemeen wordt geobserveerd bij en beoordeeld op het functioneren tijdens een uitruk. De direct-leidinggevende voert met betrokkene evaluatiegesprekken over concrete optredens. Van de gesprekken worden de conclusies vastgelegd. Eventueel kan een kwantitatieve minimumeis worden gesteld aan het aantal optredens waaruit de competenties moeten blijken. Fysieke en medische kwaliteiten Gelijk aan toetsmoment 1 Een te ontwikkelen brandweerspecifieke test in de geest van Deakin et al. (1998) ** aanvullend op de eisen van de vorige toetsmomenten PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 20

21 (Brandwacht algemeen) Vereiste kwaliteiten op periodiek toetsmoment: fysieke vereisten en/of medische begeleiding Meetinstrumenten bij periodiek toetsmoment Psychische kwaliteiten N.v.t. N.v.t. Fysieke en medische kwaliteiten Fysieke capaciteiten: Gelijk aan toetsmoment 1 Een te ontwikkelen brandweerspecifieke test in de geest van Deakin et al. (1998) PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 21

22 Gezondheidsprofiel: Gelijk aan toetsmoment 1 Aangevuld met aspecten op basis van de volgende beoordelingscriteria: - vroege opsporing van klachten/aandoeningen ( screening ) - risico s van brandweerwerk: fysieke risico s: repeterende bewegingen, beeldschermwerk fysische risico s: lawaai, trillingen, ioniserende straling, hitte/koude gevaarlijke stoffen: rook, oplosmiddelen, asbest, overige agentia Gelijk aan toetsmoment 1 Door middel van een algemene anamnese dienen klachten en medische voorgeschiedenis te worden geïnventariseerd. Op grond daarvan kunnen op indicatie medische tests of functie-onderzoeken worden uitgevoerd met betrekking tot: fysieke risico's: - bewegingsapparaat i.v.m. repeterende bewegingen: zie toetsmoment 1 - bewegingsapparaat en visus i.v.m. beeldschermwerk: zie toetsmoment 1 fysische risico s: - gehoor i.v.m. lawaai: zie toetsmoment 1 - bewegingsapparaat i.v.m. trillingen: lichamelijk onderzoek bewegingsapparaat (bovenste extremiteiten en rug) - huid, visus, centraal zenuwstelsel, bloed/bloedbereidende organen i.v.m. ioniserende straling: lichamelijk onderzoek en bloedonderzoek - thermoregulatiesysteem i.v.m. hitte/koude: zie toetsmoment 1 gevaarlijke stoffen: - longsysteem i.v.m. rook: zie toetsmoment 1 - huid en centraal zenuwstelsel i.v.m. oplosmiddelen: lichamelijk onderzoek (VIA-lijst huid) en psychometrische screening - longsysteem en hartvaatstelsel i.v.m. asbest: zie toetsmoment 1 - orgaansystemen betrokken bij overige agentia: bijvoorbeeld lichamelijk onderzoek, longfunctie, bloedonderzoek, urine-onderzoek en allergologisch onderzoek PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 22

23 Competentieprofiel Chauffeur/Pompbediener Taken en context De Chauffeur/Pompbediener werkt in een team. Zijn verantwoordelijkheden en bevoegdheden hebben betrekking op operationele uitvoering en ondersteuning. Tijdens de uitruk met de bluseenheid en/of een bijzonder voertuig is hij verantwoordelijk voor het onder grote tijdsdruk veilig aanrijden naar het incident, het plaatsen van het voertuig (in overleg met de Bevelvoerder), het bedienen van voertuig/apparatuur, het zonodig opheffen van eenvoudige storingen, het uitgeven en innemen van gereedschappen/hulpmiddelen en het onderhouden van contact met (eventueel) RAC, Bevelvoerder en Brandwachten. De Chauffeur/Pompbediener gebruikt hierbij diverse hulpmiddelen en apparatuur, met name het voertuig en de gehele inventaris daarvan. Hij handelt op grond van opdrachten van de Bevelvoerder en werkt nauw samen met alle leden van de bluseenheid. Indien de omstandigheden dit noodzakelijk maken, wordt op eigen initiatief gehandeld. PLATO, Universiteit Leiden / BZK 'In goede banen' / eindrapportage / IB, JvL, AZ / okt 02 23