inhibine en Anti-Müller-hormoon
|
|
- Joost van de Velde
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Het klinisch nut van de hormonen inhibine en Anti-Müller-hormoon Inge Geerts 20 mei 2008 Critically appraised topic
2 Overzicht 1. Structuur en fysiologische rol van inhibine en AMH 2. De toepassingen en de eventuele meerwaarde van inhibine en AMH 3. Analytisch aspect 4. Mogelijkheden in LAG UZ Leuven - illustratie 5. Toekomst - to do Inge Geerts 20 mei 2008
3 Inhibine: Structuur Transforming growth factor β superfamilie Synthese van preprohormonenp Klieving Verschillende subunits Assemblage Heterodimeren Inhibine A&B Hetero- of homodimeren Activine A, B en AB Enkel de dimerische vormen zijn biologisch actief Inge Geerts 20 mei 2008
4 Inhibine: Endocrinologische i rol Productie door Granulosa-cellen (vrouw): Inhibine A&B Sertoli-cellen (man): Inhibine B Regulatie van de gametogenese: negatieve feedback op de FSH productie door de hypofyse MAN 20 mei 2008
5 Inhibine A&B: Variatie in menstruele cyclus VROUW Inhibine B: maximaal in folliculaire fase en tweede piek bij de ovulatie Antrale follikels Variatie van inhibine A&B tijdens de menstruele cyclus FSH stijging i = belangrijkste stimulus Inhibine A: maximaal in luteale fase Dominante follikel/corpus luteum Postmenopauzale vrouwen: inhibine spiegels zeer laag of ondetecteerbaar Inge Geerts 20 mei 2008
6 Anti-Müller-hormoon: Structuur Müllerian duct inhibiting substance (MIS) Dimerisch glycoproteine Transforming growth factor β superfamilie N C N-fragment C-fragment: biologisch actief Niet-covalente interactie essentieel voor activiteit it it Inge Geerts 20 mei 2008
7 Anti-Müller-hormoon: Endocrinologische rol MAN Inge Geerts 20 mei 2008
8 Anti-Müller-hormoon: Endocrinologische rol VROUW Inhibitie van de follikelrecrutering van niet-dominante follikels Reduceert de FSH gevoeligheid g van de granulosacellen AMH controleert de follikelgroei Inge Geerts 20 mei 2008
9 Anti-Müller-hormoon: Variatie met de leeftijd AMH vrouw << AMH man Man: Sertoli-cel productie vanaf 7 de week van de foetus tot puberteit: testosteron AMH Vrouw: Stijging tot 2-4 jaar, erna stabiel tot puberteit: folliculaire l i reserve AMH Inge Geerts 20 mei 2008
10 Anti-Müller-hormoon: Variatie in menstruele cyclus AMH blijft constant tijdens de menstruele cyclus La Marca 2004 & 2006; Hehenkamp 2006; Tsepelidis /- constant Sterke variatie tijdens cyclus Tsepelidis 2007
11 Overzicht 1. Structuur en fysiologische rol van inhibine en AMH 2. De toepassingen en de eventuele meerwaarde van inhibine en AMH 3. Analytisch aspect 4. Mogelijkheden in LAG UZ Leuven - illustratie 5. Toekomst - to do Inge Geerts
12 2. Toepassingen Meerwaarde? MAN Prepuberaal Volwassen Cryptorchidie- Dysgenese Merker voor anorchie Intersex condities spermatogenese Predictie van TESE Inge Geerts 20 mei 2008
13 2. Toepassingen Meerwaarde? MAN Prepuberaal Volwassen Cryptorchidieanorchie Dysgenese Intersex condities Merker voor spermatogenese Predictie van TESE Klassieke merkers: testiculaire histologie, semenanalyse, testiculair volume, hormonen (FSH, testosteron, LH) Plaats van Inhibine B? Inge Geerts 20 mei 2008
14 Spermatogenese: Inhibine B ~ spermaconcentratie, testiculair volume en de bioptiescore (Pierik 1998; Jensen 1997; Klingmuller 1997) Inhibine B als merker voor normale of gestoorde spermatogenese t.o.v. histologie Bioptie score; Normale spermatogenese (> 8), gestoorde spermatogenese (< 8) Referentie Aantal (N) Hormonen Drempel Sens. Spec. Pierik et al. 22 Inh B 139 pg/ml (1998) FSH 4,9 IU/L Eckardstein al. (1999) et Bohring et al. (2002) 91 Inh B FSH Inh B en FSH Inh B FSH Inh B en FSH 52 Inh B FSH 94 pg/ml 7 IU/L 94 pg/ml + 7 IU/L 139 pg/ml 4,9 IU/L 139 pg/ml + 4,9 IU/L 79 pg/ml 10 IU/L 41,5 47,2 87,5 23, ,9 80,8 82,6 92,3 88,9 33, Mannelijke infertiliteit: teleurstellende predictieve waarde (Andersson 2004) Inhibine B en FSH GEEN individuele id merkers, maar COMPLEMENTAIR aan klinisch onderzoek en semen analyse
15 Spermatogenese: Predictie i TESE PERFORMANTIE: inhibine B, FSH en AMH op het voorspellen van de uitkomst van testicular sperm extraction (TESE) Teleurstellende performantie
16 Spermatogenese: Predictie i TESE Controverse blijft rond de predictieve waarde van inhibine B voor succesvolle TESE Inhibine B in algemeen NIET te gebruiken als predictor Enkel histologische i h parameters hebben een predictieve waarde Inge Geerts 20 mei 2008
17 2. Toepassingen Meerwaarde? VROUW Ovariële reserve Polycysteus ovariumsyndroom Granulosaceltumoren Aging Menopauze Na therapie (in)fertiliteit COH Predictie zwakke respons Classificatie voor ART Predictie zwangerschap Inge Geerts Ovarieel hyperstimulatie syndroom
18 Aging - menopauze Primordiale follikelpool, indirect weerspiegeld door het aantal groeiende follikels Mogelijke merkers Leeftijd grote variatie FSH Inhibine B Antrale follikel count (AFC) AMH - Secretie door groeiende follikels - Correleert goed met AFC De Vet 2002 Inge Geerts 20 mei 2008
19 Aging - menopauze AMH daalt met de leeftijd AMH verandert vroeger dan serum inhibine B, FSH en oestradiol (de vet 2002; Van Rooij 2005) De Vet 2002 AMH daalt reeds bij jonge vrouwen met regelmatige cyclus Veel vroegere merker voor menopauzale transitie dan inhibine of FSH Inge Geerts 20 mei 2008
20 (In)fertiliteit i gecontroleerde ovariële stimulatie 1. PREDICTIE ZWAKKE RESPONS Tijdens COH correleert AMH goed met het aantal kleine antrale follikels l en met inhibine B Vrouwen met zwakke ovariële respons hebben significant lager AMH (Seifer 2002) AMH ~ AFC voor de behandeling ~ # aangeprikte oocyten tijdens stimulatie AMH (d3) grotere prognostische waarde dan leeftijd, serum FSH, inhibine B en oestradiol (Hazout 2004) Inhibine B ondermaatse performantiekarakteristieken voor predictie respons (Broekmans 2005) Inge Geerts 20 mei 2008
21 (In)fertiliteit i gecontroleerde ovariële stimulatie AMH voor de predictie van zwakke ovariële respons op COH 40-91% % Broer 2008
22 (In)fertiliteit i gecontroleerde ovariële stimulatie 1. CLASSIFICATIE voor ART/ICSI Mogelijkheid om de therapie te individualiseren voor start ART Studie op 340 niet geselecteerde patiënten voor ART - Indelen in 4 groepen o.b.v. oocytenopbrengst Cut-offs van serum AMH voor de classificatie van de respons voor ART Nelson 2007 Inge Geerts 20 mei 2008
23 (In)fertiliteit i gecontroleerde ovariële stimulatie 2. CLASSIFICATIE voor ART/ICSI FSH en AMH samen interpreteren AMH niet gebruiken om uit te sluiten voor behandeling AMH nuttig om therapie te richten Nelson 2007 Inge Geerts 20 mei 2008
24 (In)fertiliteit i gecontroleerde ovariële stimulatie 3. PREDICTIE VAN SUCCESVOLLE ZWANGERSCHAP 19-66% AMH voor de predictie van niet-zwangerschap bij COH 55-89% Broer 2008 Zwangerschap is meer dan het ovariële/folliculair functioneren AMH is geen individuele merker om een succesvolle zwangerschap te voorspellen Inge Geerts 20 mei 2008
25 (In)fertiliteit i gecontroleerde ovariële stimulatie 4. OVARIEEL HYPERSTIMULATIE SYNDROOM (OHSS) Risicofactoren: - jonge leeftijd gestalte (BMI) -PCOS - veel kleine en intermediaire follikels - zeer hoge concentratie oestradiol (> 4000 pg/ml) Zeer ernstig monitoring oestradiol-waarden Nakuda et al. (N = 16): OHSS geassocieerd met hoog serum AMH (6 x ) Lee et al. (N = 262): AMH is een performante predictor voor OHSS - Sens.: 90,5 % - Spec.: 81,3% Combinatie van oestradiol en AMH aangeraden Inge Geerts Lee 2008
26 (In)fertiliteit i gecontroleerde ovariële stimulatie ALGEMENE CONCLUSIE 1 AMH meting is voldoende, want hormoon constant tijdens cyclus Reflecteert ovariële reserve (~ AFC) en is vroege merker voor ovariële aging Matige predictieve eigenschappen voor zwakke IVF respons individuele merkers mogelijkheid als screeningstest of combinatie met andere ovarium reserve testen voor de performantieverbetering AMH is geen absolute predictor voor non-responder status Voorspeller van excessieve respons risico op OHSS Mogelijkheid therapie-optimalisatie Toegenomen vigilantie voor tekens van OHSS Niet geschikt om succesvolle zwangerschap te voorspellen Inge Geerts 20 mei 2008
27 2. Toepassingen Meerwaarde? VROUW Ovariële reserve Polycysteus ovariumsyndroom Granulosaceltumoren Aging Menopauze Na therapie (in)fertiliteit COH Predictie zwakke respons Classificatie voor ART Predictie zwangerschap Inge Geerts Ovarieel hyperstimulatie syndroom
28 Polycysteus ovariumsyndroom KARAKTERISTIEKEN Anovulatie - amenorree Androgenen (hirsutisme, acne, ) Polycystische ovaria op echo - ovariumvolume > 10 ml - 12 follikels/ovarium Minstens aan 2 voorwaarden voldaan PCOS volgens Rotterdam consensus Accumulatie van de kleine antrale follikels (2-3 x ) Twee- tot drievoudige van serum AMH Inge Geerts 20 mei 2008
29 Polycysteus ovariumsyndroom Correlatie tussen AMH en aantal antrale follikels (2-5 mm) (Laven 2004, Cook 2002, Pigny 2003) N = 128 normogonadotrofe, anovulatoire vrouwen (41 premenstruele controles) Laven 2004 Inge Geerts 20 mei 2008
30 Polycysteus ovariumsyndroom CORRELATIES AMH - androgenen (testosteron, androsteendion) AMH LH PCOS met hyperandrogenisme significant hoger AMH (Laven 2004; Eldar-Geva 2005; Pigny 2006; Chu 2005) AMH en FNPO significant gecorreleerd met de menstruele status (Pigny 2006; La Marca 2004) Inge Geerts 20 mei 2008
31 Polycysteus ovariumsyndroom DIAGNOSTISCHE PERFORMANTIE Performantie van AMH bij de diagnose van PCOS *Cut-off uitgedrukt in ng/ml. ** Cut-off uitgedrukt in FNPO (follikel aantal per ovarium). Mist gevoeligheid AMH individuele merker voor PCOS AMH = mogelijke surrogaatmerker voor FNPO, echter US te verkiezen Incorporatie in Rotterdam definitie Inge Geerts 20 mei 2008
32 2. Toepassingen Meerwaarde? VROUW Ovariële reserve Polycysteus ovariumsyndroom Ovariële tumoren Aging Menopauze Na therapie (in)fertiliteit COH GCT EOT Predictie zwakke respons Classificatie voor ART Predictie zwangerschap Inge Geerts Ovarieel hyperstimulatie syndroom
33 Granulosaceltumoren l (GCT) WHO HISTOLOGISCHE CLASSIFICATIE VAN OVARIELE TUMOREN 1. Surface epithelial-stromal tumors: Serous, mucinous, endometrioid, id clear cell, transitional cell tumors, 2. Sex-cord-stromal tumors: Granulosa cell tumors, Sertoli cell tumors, 3. Germ cell tumors: Dysgerminoma, yolk sac tumors, 4. Gonadoblastoma 90% 2-5% 10% Adult GCT juveniele GCT 5. Inge Geerts 20 mei 2008
34 Granulosaceltumoren Histopathologisch onderzoek (met immunohistochemische kleuring) = gouden standaard Arbeidsintenstief en tijdrovend Vage klinische symptomen diagnose in laat stadium verspreiding buiten ovaria 5 jaarsoverleving 20-40% Wanneer diagnose in vroeg stadium: levensverwachting van > 85% Trage groei van tumor Laat herval: nood aan follow-up Plaats voor tumormerkers? Inhibine AMH Inge Geerts 20 mei 2008
35 Granulosaceltumoren: INHIBINE VERSCHILLENDE INHIBINE VORMEN Inhibine geproduceerd door GCT = biologisch actief (inhibine ~ FSH) Inhibine B is predominante vorm Inhibine geproduceerd door EOT biologisch actief Niet-dimerische i α-subunit b is predominante vorm STUDIES: POPULATIE - DESIGN Lappohn et al. (1989): GCT en Healy et al. (1993): EOT, mucineuze vorm Retrospectieve, single-centrische studies (behalve Jobling et al.); N = klein Specificiteit +/- : inhibine door GCT, EOT, menstruele cyclus, zwangerschap Inge Geerts 20 mei 2008
36 Granulosaceltumoren: INHIBINE DIAGNOSTISCHE PERFORMANTIE A. Inhibine als individuele merker Sensitiviteiten van inhibine bepaling bij de diagnose van GCT % Inh A 67-77% Inh B % Inhibine B is een gevoelige tumormerker voor GCT Inge Geerts Inh A: inhibine A Inh B: inhibine B Pre: premenopauzaal Post: postmenopauzaal
37 Granulosaceltumoren: INHIBINE DIAGNOSTISCHE PERFORMANTIE B. Combinatie van inhibine en CA-125 CA-125 detecteert EOT vooral sereuze type (echter matige specificiteit) Inhibine voor GCT en EOT mucineuze type (totaal inhibine bij +/- 80%) CA-125 én totaal inhibine complementaire info Sensitiviteit van CA-125 en/of inhibine voor detectie van alle ovariumca s (spec = 95%) Inge Geerts 20 mei 2008 Robertson 1999
38 Granulosaceltumoren: INHIBINE INHIBINE VOOR FOLLOW-UP Occulte (resterende) ziekte Inhibine detecteert herval veel vroeger dan klinisch duidelijk 11 maanden (Boggess 1997; Mom 2007) 2 jaar (Lappohn 1989; Jobling 1994) Respons op adjuvante chemotherapie h (Crew 2005; Boggess 1997) Frequent laattijdig herval (50%) follow-up voldoende lange tijd Uitgebreide chirurgische ingrepen verminderen en morbiditeit Naast regelmatige gynaecologische onderzoeken én CT heeft inhibine een plaats in de follow-up van patiënten met GCT Inge Geerts 20 mei 2008
39 Granulosaceltumoren: AMH DIAGNOSTISCHE PERFORMANTIE AMH is zeer specifiek voor GCT AMH sensitiviteit variabel en N = klein Sensitiviteiten van AMH bepaling bij de diagnose van GCT BO: bilaterale ovarectomie R: remissie 20 mei 2008
40 Granulosaceltumoren: AMH AMH VOOR FOLLOW-UP AMH na operatie ondetecteerbaar (t 1/2 = 48 h) Volledigheid van tumorverwijdering - Residuele ziekte? *Lane et al.: 56 patiënten in follow-up: 15/56 gestegen AMH 9kli klinisch i hdetecteerbare tumor 6 residuele ziekte of herval Seriële AMH bepalingen na operatie bruikbaar voor opsporen van residuele ziekte en vroeg vaststellen van herval Inge Geerts 20 mei 2008
41 Granulosaceltumoren: INHIBINE & AMH CONCLUSIE AMH is een specifiekere serummerker voor GCT dan inhibine De betrouwbaarheid van AMH en inhibine zijn vergelijkbaar Beide hormonen zijn nuttig bij diagnose én follow-up van GCT CA-125 blijft merker bij uitstek voor EOT, echter combinatie met AMH of inhibine B kan detectievenster verruimen én zo meerderheid van de ovariumtumoren detecteren Inge Geerts 20 mei 2008
42 Overzicht 1. Structuur en fysiologische rol van inhibine en AMH 2. De toepassingen en de eventuele meerwaarde van inhibine en AMH 3. Analytisch aspect 4. Mogelijkheden in LAG UZ Leuven - illustratie 5. Toekomst - to do Inge Geerts 20 mei 2008
43 3. Analytisch aspect: inhibine B RIA ( Monash assay ), IFMA en ELISA 2 kits op Belgische markt *DSL Inhibin B ELISA *OBI Inhibin B ELISA WHO International Reference Reagent voor inhibine B (code 96/784) Inge Geerts 20 mei 2008
44 3. Analytisch aspect: AMH RIA en ELISA (traditioneel ultrasensitief) 2 kits op Belgische markt *AMH Beckman-Coulter (Immunotech) ELISA *AMH DSL ELISA GEEN internationale standaard (aanzienlijke verschillen in absolute conc s) Inge Geerts 20 mei 2008
45 Overzicht 1. Structuur en fysiologische rol van inhibine en AMH 2. De toepassingen en de eventuele meerwaarde van inhibine en AMH 3. Analytisch aspect 4. Mogelijkheden in LAG UZ Leuven: Situatie in UZ Leuven Enkele illustraties 5. Toekomst to do Inge Geerts 20 mei 2008
46 4. Mogelijkheden in LAG AANVRAAGFORMULIER + Anti-Müller-hormoon (AMH)? Inge Geerts 20 mei 2008
47 Situatie in UZ Leuven AANVRAAGFREQUENTIE Aantal aanvragen / maand Inhibine B AMH Aantal aan nvragen april 2008 Inhibine B: 148 x AMH: 39 x Gemiddeld aangevraagd/maand 4 2 Inhibine B: 9 x AMH: 2-3 x 0 Jan 07 febr 07 maa 07 apr 07 mei 07 juni 07 juli 07 aug 07 sept 07 Maand okt 07 nov 07 dec 07 jan 08 febr 08 maa 08 april 08
48 Situatie i in UZ Leuven AANVRAGEN PER EENHEID GCT: 150 aanvragen ± 25 diagnostisch ± 20 chemo ± 100 follow-up Gynaecologische oncologie AMH + I; 1 Gynaecologische oncologie I; 31 Aanvragen inhibine B en AMH per eenheid Pediatrie; 10 Neonatologie; 1 Andere; 3 CME; 2 Fertiliteitsgeneeskunde patiënten I.G. Endocrinologie; Gynaecologie AMH+I; 17 Gynaecologie AMH; 21 Gynaecologie I; 50 ± 60 PCOS borstca - AI
49 Situatie i in UZ Leuven: TAT Inhibine B AMH UZ Brussel: maximum 5 weken 2007: gemiddeld 22,7 dagen UZ Brussel: maximum 1 maand 2007: gemiddeld 23,6 dagen (range 7 46,8) (range 8 61) Gewenst: Gewenst: 1 week tot maximum 2 weken 1 week tot maximum 2 weken Inge Geerts 20 mei 2008
50 Kostprijs: Inhibine B UZ Brussel: OBI Inhibin B ELISA 20 euro per staal Primaire kostprijs van de Inhibine B bepaling voor de huidige aanvraagfrequentie OBI Inhibin B ELISA goedkoper dan DSL Inhibin B ELISA Met huidige aanvraagfrequentie uitbesteding aan UZ Brussel goedkoper Inge Geerts 20 mei 2008
51 Kostprijs: AMH UZ Brussel: Beckman Coulter ELISA (Immunotech) 18 euro per staal Primaire kostprijs van de AMH bepaling voor de huidige aanvraagfrequentie AMH DSL ELISA goedkoper dan Beckman Coulter ELISA (Immunotech) Met huidige aanvraagfrequentie uitbesteding aan UZ Brussel goedkoper Inge Geerts 20 mei 2008
52 Comment: kostprijs - TAT KOSTPRIJS Niet door ZIV terugbetaald AMH en inhibine B analyse meestal éénmalige bepaling Follow-up GCT: inhibine B en/of AMH herhaaldelijk bepalen TAT Diagnose van cryptorchidie, sexuele dysfunctie, PCOS en ovariële tumor vereisen snelle analyse Start medicamenteuze behandeling of chirurgische ingreep Andere toepassingen: TAT van ondergeschikt belang Inge Geerts 20 mei 2008
53 Illustratie: Referentiewaarden AZ Sint Jan Brugge Referentiewaarden opgesteld aan de hand van 41 serumstalen van gezonde, niet-geselecteerde vrouwelijke bloeddonoren tussen 20 en 40 jaar. AMH concentratie bij vrouwen tussen 20 en 40 jaar (ng/m AMH concentratie 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 6,44 3,41 2,70 2,66 (20-25) (26-30) (31-35) (35-40) Serum AMH concentratie 0,80-7,80 ng/ml als referentie (20-40 jaar) leeftijdsklassen
54 Illustratie: correlatie tussen AMH concentratie en leeftijd N = 73 Leeftijd: jaar Geen selectie o.b.v. ovariële reserve r = - 0,724/p = < 0,0001 Significante ifi inverse correlatie tussen leeftijd en serum AMH concentratie ti
55 Illustratie: AMH in 40+ vrouwen N = 32 Leeftijd > 40 jaar Geen selectie o.b.v. ovariële reserve AMH concentratie bij 40+ vrouwen MH concent tratie (ng/ml) 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,87 0,44 0,18 Dalende trend ~ theoretische verwachtingen Leeftijd AMH A 0,00 (41-45) (46-50) (51-63) Leeftijdsklassen Inge Geerts 20 mei 2008
56 Illustratie: AMH en fertiliteit 1. DOEL Spreiding nagaan van AMH waarden in een geselecteerde jonge populatie, die voor de 1 ste maal IVF cyclus ondergingen in het FC van Leuven Correlatie tussen AMH en aantal mature/aangeprikte follikels (zoals in literatuur) 2. POPULATIE 41 vrouwen, jonger dan 36 jaar (ET op dag 3 en telkens 1 embryo teruggeplaatst) 3. GEGEVENS Hormonen: oestradiol, FSH en AMH (begin van cyclus) Aantal aangeprikte en mature oocyten HCG detectie (biochemische zwangerschap) Aan/afwezigheid van intra-uteriene vruchtzak Inge Geerts 20 mei 2008
57 Illustratie: AMH en fertiliteit 4. SPREIDING V/D AMH WAARDEN Gemiddelde = 5,5 ng/ml Min: 0,21 ng/ml Max: 23,66 ng/ml Variantie = 30,9 SD: 5,6 IQR:4,35 Mediaan = 3,590 ng/ml 95% CI Grote spreiding binnen een geselecteerde populatie Inge Geerts 20 mei 2008
58 Illustratie: AMH en fertiliteit 5. CORRELATIES (Pearson correlation) N = 41 N = 41 r = 0,56/p= 0,0002 r = 0,42 /p= 0,0063 SIGNIFICANTE CORRELATIE 20 mei 2008
59 Illustratie: AMH en fertiliteit i Geen correlatie tussen AMH-E2 of # mature/retrieved oocyten-e2 Geen correlatie tussen AMH-FSH of # mature/retrieved oocyten-fsh 6. BEDENKING - CONCLUSIE Correlatie tussen AMH en mature/aangeprikte oocyten zoals in literatuur 8/41 stalen < 1,5 ng/ml : 2 patiënten met intra-uteriene vruchtzak aanwezig indicatie dat inderdaad geen invloed op uitkomst Inge Geerts 20 mei 2008
60 Conclusie PRO Literatuur zeker evidentie voor het gebruik van inhibine B en AMH Opnemen in differentiaal diagnose Misdiagnose indijken CONTRA Lage prevalentie van GCT en sexuele dysgenese Niet overtuigende predictieve kracht van AMH in de fertiliteitsgeneeskunde Hoge kostprijs Testen in principe te weinig aanvraagd om aanvaardbare prijs en TAT te kunnen garanderen Inge Geerts 20 mei 2008
61 Overzicht 1. Structuur en fysiologische rol van inhibine en AMH 2. De toepassingen en de eventuele meerwaarde van inhibine en AMH 3. Analytisch aspect 4. Mogelijkheden in LAG UZ Leuven - illustratie 5. Toekomst -to do Inge Geerts 20 mei 2008
62 Toekomst? To do NEEN Invoeren test(en)? JA Inge Geerts 20 mei 2008
63 Toekomst? JA To do *Keuze analytische kit voor AMH en/of inhibine B *Referentiewaarden verifiëren voor inhibine B en opstellen voor AMH Referentiepopulatie definiëren! *Automatisatie mogelijk via MicroProbe en/of BEP (Dade Behring) Inge Geerts 20 mei 2008
64 Mogelijkheden? MENING? VRAGEN? VOORSTELLEN? Inge Geerts 20 mei 2008
124 Dit proefschrift gaat over de oorzaken van vroeg folliculair verhoogde FSHspiegels bij vrouwen met een regelmatige cyclus. In de Introductie (hoof
Samenvatting 124 Dit proefschrift gaat over de oorzaken van vroeg folliculair verhoogde FSHspiegels bij vrouwen met een regelmatige cyclus. In de Introductie (hoofdstuk 1) wordt de reproductieve veroudering
Nadere informatieVrouwelijke (sub)fertiliteit
Vrouwelijke (sub)fertiliteit Annemiek Nap, gynaecoloog Ziekenhuis Rijnstate Arnhem Universitair Medisch Centrum St.Radboud Nijmegen Fysiologie van de voortplanting Het materiaal: Ovarium Endometrium
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Appendices NEDERLANDSE SAMENVATTING Inleiding Het polycysteus ovarium syndroom (PCOS), letterlijk het vele cysten in de eierstok - syndroom komt relatief vaak voor. Van alle vrouwen blijkt 5 tot 16% PCOS
Nadere informatieAnti-Müllerian hormoon (AMH) als merker van de ovariële reserve en de uitkomst van IVF/ICSI
Academiejaar 2010-2012 Anti-Müllerian hormoon (AMH) als merker van de ovariële reserve en de uitkomst van IVF/ICSI Isabeau HERMIE Promotor: Prof. Dr. P. De Sutter Scriptie voorgedragen in de 2 de Master
Nadere informatieVoorspellende waarde van HE4 bij een complexe ovarium cyste ROELIEN VAN DE VRIE ARTS ONDERZOEKER
Voorspellende waarde van HE4 bij een complexe ovarium cyste ROELIEN VAN DE VRIE ARTS ONDERZOEKER 16-06-2016 INHOUD Achtergrond Ovarium carcinoom HE4 Retrospectieve studie AvL & AMC Opzet van prospectieve
Nadere informatieOEFENVRAGEN VERPLEEGKUNDIGE VERVOLGOPLEIDING OBSTETRIE & GYNAECOLOGIE(docent dhr.r.schats)
OEFENVRAGEN VERPLEEGKUNDIGE VERVOLGOPLEIDING OBSTETRIE & GYNAECOLOGIE(docent dhr.r.schats) 1. Welke van onderstaande beweringen is onjuist? A. Patiënten met testiculaire feminisatie hebben als chromosomenpatroon
Nadere informatieDe maandelijkse kans. Dr. R. Schats VUmc. Zwanger in de tijd. Diverse aspecten van infertiliteit. De maandelijkse kans en leeftijd
, -behandeling en complicaties Dr. R. Schats VUmc Wat is (on)vruchtbaarheid? Wat is normaal? Subfertiliteit (zie later) Welk percentage van de paren De mens is een relatief onvruchtbaar zoogdier Wel elke
Nadere informatieLaarbeeklaan Brussel. Oncologisch Handboek. Richtlijnen Urologie. Testis
Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Oncologisch Handboek Richtlijnen Urologie Testis V3.2014 Testis ICD-O C62 1 Inleiding De richtlijnen hebben betrekking tot kiemceltumoren van de testis, die meer dan 90% van
Nadere informatieJong = Pre-menopauzaal Hormonale Therapie Fertiliteitspreservatie. P. Neven MBC UZ Leuven
Jong = Pre-menopauzaal Hormonale Therapie Fertiliteitspreservatie P. Neven MBC UZ Leuven Overzicht: - Hormonale therapie - Belang vrouwelijk hormoon & welke hormonale therapie - Hormoon-gevoelige borstkanker?
Nadere informatieVoortplantingshormonen
Voortplantingshormonen De menstruatiecyclus bij de mens is een gebeurtenis waarbij verschillende processen tegelijkertijd en in onderlinge afhankelijkheid plaats vinden. De aanvang, het voortduren en het
Nadere informatieIs er een plaats voor de bepaling van Antimülleriaans Hormoon (AMH) in het voorspellen van de spontane kans op zwangerschap?
Is er een plaats voor de bepaling van Antimülleriaans Hormoon (AMH) in het voorspellen van de spontane kans op zwangerschap? Diane De Neubourg LUFC UZ Leuven casus 1 1980 verwezen wegens vermoeden prematuur
Nadere informatieDe kliniek van de mannelijke (in)fertiliteit. dr W. de Ronde, endocrinoloog VU Medisch Centrum Amsterdam
De kliniek van de mannelijke (in)fertiliteit dr W. de Ronde, endocrinoloog VU Medisch Centrum Amsterdam Rol endocrinoloog beperkt De oorzaak van mannelijke sub / infertiliteit is vaak onbekend Slechts
Nadere informatieOnvervulde kinderwens: Wat te doen en vooral wanneer?
Onvervulde kinderwens: Wat te doen en vooral wanneer? Duodagen maart 2014 AF Lambeek, gynaecoloog BA Geurts, huisarts Informatiepyramide 23 Opzet Fysiologie subfertiliteit Orienterend fertiliteitonderzoek
Nadere informatieThyroglobuline in de opvolging van gedifferentieerd schildkliercarcinoom: belang van de functionele sensitiviteit.
CAT Critically Appraised Topic Thyroglobuline in de opvolging van gedifferentieerd schildkliercarcinoom: belang van de functionele sensitiviteit. Author: Niels Graindor Supervisor: Sara Vijgen Date: 03-04-2014
Nadere informatieSamenvatting. Hoofdstuk 1. Hoofdstuk 2
Samenvatting 125 Samenvatting Hoofdstuk 1 Gedurende de laatste 20 jaar is binnen de IVF de aandacht voornamelijk uitgegaan naar de verbetering van zwangerschapsresultaten. Hierdoor is er te weinig aandacht
Nadere informatieVrouwelijke factoren 1/3. Mannelijke factoren 1/3. Gemengde factoren 1/3. Onbekende Oorzaken 10 %
Vrouwelijke factoren 1/3 Mannelijke factoren 1/3 Gemengde factoren 1/3 Onbekende Oorzaken 10 % -Ovulatie stoornissen (PCOS) -Tubaire pathologie -Infectie (PID) -Endometriosis -Uteriene afwijkingen -Cervicale
Nadere informatieIs er evidentie voor point of care testen voor de diagnose van occulte ernstige bacteriële infecties bij ambulante kinderen met koorts zonder focus?
Is er evidentie voor point of care testen voor de diagnose van occulte ernstige bacteriële infecties bij ambulante kinderen met koorts zonder focus? Critically appraised topic Leuven 10 mei 2011 Dr. Apr.
Nadere informatieNederlandse samenvatting
138 Uitstel van ouderschap De positie van de vrouw in de westerse maatschappij is de laatste tientallen jaren fundamenteel veranderd. Vrouwen zijn hoger opgeleid dan vroeger en werken vaker buitenshuis.
Nadere informatieWanneer en hoe testosteron toedienen? Dr Inge Gies Dr David Unuane
Wanneer en hoe testosteron toedienen? Dr Inge Gies Dr David Unuane Overzicht Fysiologie: Aanmaak van testosteron Effecten van testosteron Testosteron op kinderleeftijd Normale productie Gegevens bij Klinefelter
Nadere informatieZwanger worden: via de natuurlijke weg of zijn er andere mogelijkheden?
21 mei 2011 Zwanger worden: via de natuurlijke weg of zijn er andere mogelijkheden? Drs. Inge Smeets PGD arts en arts-onderzoeker Maastricht Universitair Medisch Centrum Themamiddag Jong en BRCA Borstkankervereniging
Nadere informatieSamenvatting, conclusies en implicaties
Samenvatting, conclusies en implicaties Samenvatting, conclusies en implicaties Samenvatting Naar schatting 10 tot 15% van de paren met een kinderwens wordt geconfronteerd met subfertiliteit. Intrauteriene
Nadere informatie3. Hormonale regeling van de menstruele cyclus bij de vrouw
3. Hormonale regeling van de menstruele cyclus bij de vrouw 3.1 Algemeen Onderstaande figuur geeft een volledig overzicht van alle hormoonconcentraties die een rol spelen bij de regeling van de menstruele
Nadere informatieMedicamenteuze behandeling van PCOS. Prof. dr. Diane De Neubourg
Medicamenteuze behandeling van PCOS Prof. dr. Diane De Neubourg PCOS ü Diagnose ü Clomifeencitraat ü Gonadotrofines ü Metformine ü Letrozole ü Levensstijl factoren ü Aanbevelingen voor behandeling PCOS
Nadere informatieGynaecologie hormonen RozenbergSport.nl 5 maart 2012 pagina 1 / 5
Rozenberg.nl 5 maart 2012 pagina 1 / 5 Inhoud Zwangerschap Bloedverlies Contraceptie Menopauze E FSH LH Oestrogeen ovaria LH regulering menstruele cyclus endometrium proliferatie estradiol 17β: FFA mobilisatie
Nadere informatieMammacarcinoom en osteoporose. Petra van Merkestein Verpleegkundig specialist Oncologie Ziekenhuis Rivierenland Tiel
Mammacarcinoom en osteoporose Petra van Merkestein Verpleegkundig specialist Oncologie Ziekenhuis Rivierenland Tiel Vroeg ingetreden menopauze, premenopauzaal gebruik van tamoxifen en postmenopauzaal gebruik
Nadere informatieCalcitonine en PCT als tumormerker
Calcitonine en PCT als tumormerker Marlies Oostendorp Symposium Genetische endocriene ziekten 2 SKML Sectie Endocrinologie 10 december 2014 PCT en calcitonine: fysiologie Calcitonine 32 aminozuren Productie
Nadere informatieFertiliteitscentrum AZ Nikolaas Afspraken 03/760.23.65 (ZH) 03/296.44.19 (Privé) Fertiliteitsverpleegkundige 0473/54.01.38 Website www.aznikolaas.
Fertiliteitscentrum AZ Nikolaas Afspraken 03/760.23.65 (ZH) 03/296.44.19 (Privé) Fertiliteitsverpleegkundige 0473/54.01.38 Website www.aznikolaas.be VERWIJSDOCUMENT FERTILITEITSCENTRUM Verwijzende arts:
Nadere informatieOnderbuik. Anatomie
Onderbuik Anatomie 1 Mannelijk Bij mannen geen ruimte van Douglas maar een retrovesicale ruimte begrenst door Denonvilliers' fascie. Vesciculae seminales bevinden zich achter / boven de prostaat. Met echo
Nadere informatieVVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013
VVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013 Congenitale Toxoplasmose: Hoe gebruik je de diagnostische informatie op een zinvolle manier? Filip Cools, MD, PhD Neonatologie, UZ Brussel Scenario
Nadere informatieDiagnostiek van het afwijkende adnex: de rol van echografie. Dr. T. Van Gorp Gynaecoloog-Oncoloog MUMC+
Diagnostiek van het afwijkende adnex: de rol van echografie. Dr. T. Van Gorp Gynaecoloog-Oncoloog MUMC+ Disclosures Geen onthullingen 10/11/2016 Symposium Het Ovariumcarcinoom 2 Casus 37 j. Zwelling in
Nadere informatieDia 1. Dia 2. Dia 3. Externe QC. Judith Emmen Laboratorium Endocrinologie AMC Amsterdam. Externe QC laboratorium bepalingen.
Dia Externe QC Judith Emmen aboratorium Endocrinologie AMC Amsterdam -- Dia Dia Externe QC - Inzicht of je meetresultaten overeenkomen met laboratoria die dezelfde of een vergelijkbare meetmethode gebruiken
Nadere informatieChoragon 1500 IE poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie Choragon 5000 IE poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie
1 NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Choragon 1500 IE poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie Choragon 5000 IE poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie 2 KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
Nadere informatieHormonale regeling gametogenese
Hormonale regeling gametogenese Bijscholing SLO Natuurwetenschappen optie biologie 2 mei 2018 Biologie in het leerplan Aardrijkskunde-Natuurwetenschappen BRUSSEL D/2017/13.758/009 - September 2017 Leerplandoelstellingen
Nadere informatieOvulatie-inductie. Gynaecologie. Beter voor elkaar
Ovulatie-inductie Gynaecologie Beter voor elkaar 2 Inleiding In deze folder leest u meer over de gang van zaken rond ovulatie-inductie. Dit is een behandeling voor vrouwen die graag zwanger willen worden,
Nadere informatieSAMENVATTING. Cervixcarcinoom
Samenvatting 148 Serum tumor merkstoffen of tumormarkers zijn uitgebreid onderzocht op hun toepasbaarheid voor diagnostiek, prognose en follow-up van kanker. In dit proefschrift bestuderen we het gebruik
Nadere informatieTitels. Inleiding. hodgkinlymfoom
Titels Korte titel (max 40 tekens) Volledige titel (max 100 tekens) Fertiliteit en osteoporose na hodgkinlymfoom BETER-richtlijn Fertiliteit en osteoporose na hodgkinlymfoom Inleiding Chemotherapie en
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Analyse van chromosomale afwijkingen in gastrointestinale tumoren In het ontstaan van kanker spelen vele moleculaire processen een rol. Deze processen worden in gang gezet door
Nadere informatieCELLULAIRE EN MOLECULAIRE PATHOLOGIE
10 juni 2012 3 e bachelor arts DEEL A VRAAG 1. 10 PUNTEN Atrofie is een vorm van celadaptatie. Definieer atrofie, bespreek het mechanisme en geef enkele voorbeelden. 1/8 10 juni 2012 3 e bachelor arts
Nadere informatieOESTROGENEN EN VERMINDERDE FERTILITEIT
BOSDEL, 89-3600 GENK J.16 Genk, 22 februari 2012 OESTROGENEN EN VERMINDERDE FERTILITEIT A. ROL VAN OESTROGENEN BIJ DE MENOPAUZE De menopauze is gekarakteriseerd door het definitief wegvallen van ovulatoire
Nadere informatieDIAGNOSTIEK. Hans Reitsma, arts-epidemioloog Afd. Klinische Epidemiologie, Biostatistiek & Bioinformatica Academisch Medisch Centrum
DIAGNOSTIEK Hans Reitsma, arts-epidemioloog Afd. Klinische Epidemiologie, Biostatistiek & Bioinformatica Academisch Medisch Centrum Test Evaluatie Meer aandacht voor de evaluatie van testen Snelle groei
Nadere informatieInformatie voor patiënten
Informatie voor patiënten De OPTIMIST studie Doelmatigheid van geïndividualiseerd aanpassen van de FSH stimulatie dosis bij de IVF behandeling: een vergelijkend onderzoek Geachte Mevrouw, Wij vragen u
Nadere informatie015-260 5095 0181 690109 f.loupatty@rdgg.nl
Betreft: Wijzigingen in testen Beste Collegae, Graag informeert de vakgroep klinische chemie u over onderstaande wijzigingen per 1 september a.s. Per 1 september aanstaande zal het klinisch chemisch en
Nadere informatieKosten- batenanalyse POCT Influenza Spaarne Gasthuis
Kosten- batenanalyse Influenza Spaarne Gasthuis Aanleiding Ieder jaar is er tijdens de winterperiode sprake van piek in het aantal patiënten met een influenza luchtweginfectie. De meeste patiënten met
Nadere informatieCHAPTER XII. Nederlandse Samenvatting
CHAPTER XII Nederlandse Samenvatting Dit proefschrift behelst een aantal klinische en translationele studies met betrekking tot de behandeling van het primair operabel mammacarcinoom. Zowel aspecten van
Nadere informatieInleiding tot (in)fertiliteit
Inleiding tot (in)fertiliteit Frauke Vanden Meerschaut, MD PhD Afdeling Reproductieve Geneeskunde, UZ Gent PUO Medisch begeleide voortplanting 4 september 2018 2010 Universitair Ziekenhuis Gent Definitie
Nadere informatieTESTISCARCINOOM WORK UP. 1. Workup verdachte massa in testis
TESTISCARCINOOM WORK UP 1. Workup verdachte massa in testis Anamnese en klinisch onderzoek. AFP. Beta HCG. Labo inclusief LDH, syfilis, HIV en hepatitis B. RX thorax. Echo testes. 2. Steeds inguinale orchidectomie
Nadere informatie212
212 Type 2 diabetes is een chronische aandoening, gekarakteriseerd door verhoogde glucosewaarden (hyperglycemie), die wereldwijd steeds vaker voorkomt (stijgende prevalentie) en geassocieerd is met vele
Nadere informatieDIAGNOSTIEK. Shandra Bipat, klinisch epidemioloog Afd. Radiologie Academisch Medisch Centrum
DIAGNOSTIEK Shandra Bipat, klinisch epidemioloog Afd. Radiologie Academisch Medisch Centrum Test Evaluatie Meer aandacht voor de evaluatie van testen Snelle groei in aantal (kostbare) testen EBM: aantonen
Nadere informatieBIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Ovitrelle 250 microgram/0,5 ml, oplossing voor injectie in een voorgevulde spuit 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
Nadere informatieENDOCRINOLOGIE. * laboratorium Vasculaire Geneeskunde Bd-236a 50
ENDOCRINOLOGIE ACTH 2,2-40,7 pmol/l pasgeborenen
Nadere informatieBIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de
Nadere informatieDe indicatoren omtrent borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn :
Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009
Nadere informatieAndrosteendion en androgeenexces
Androsteendion en androgeenexces Androsteendion Androsteendion (delta-4-androsteendion, ASD) is een steroïdhormoon dat in het lichaam kan omgezet worden in het mannelijk hormoon testosteron. Het wordt
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Dikkedarmkanker is een groot gezondheidsprobleem in Nederland. Het is de derde meest voorkomende vorm van kanker bij mannen en de tweede meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. In 2008
Nadere informatieVrouwen die superovulatie ondergaan in het kader van kunstmatige voortplantingstechnieken zoals in-vitrofertilisatie (IVF):
CHORAGON (FERRING) 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Choragon 5000 IE poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 1 ampul Choragon 5000 IE bevat 5000 IE
Nadere informatieSamenvatting. geweest als de gemaakte keuzes, namelijk opereren. Het model had daarom voor deze patiënten weinig toegevoegde waarde.
Klinische predictiemodellen combineren patiëntgegevens om de kans te voorspellen dat een ziekte aanwezig is (diagnose) of dat een bepaalde ziekte status zich zal voordoen (prognose). De voorspelde kans
Nadere informatieSamenvatting en implicaties voor toekomstig onderzoek
Samenvatting en implicaties voor toekomstig onderzoek Chapter 10 SAMENVATTING EN IMPLICATIES VOOR TOEKOMSTIG ONDERZOEK Een cyclusstoornis is, vooral bij vrouwen met kinderwens, een veel voorkomende reden
Nadere informatieOncologische behandeling en fertiliteit. Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018
Oncologische behandeling en fertiliteit Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018 Disclosures Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieDe waarde van de expert IGF-1 harmonisatie
De waarde van de expert IGF-1 harmonisatie Eef Lentjes Sectie Endocrinologie SKML Jun 2015 doel van laboratorium bepalingen Identificeren van verstoring in een patient en monitoren van behandelingen Goede
Nadere informatiePatiënteninformatie. Polycysteus ovarium syndroom (PCOS)
Polycysteus ovarium syndroom (PCOS) Patiënteninformatie Polycysteus ovarium syndroom (PCOS) Inhoudsopgave 1 Wat is PCOS 2 Definitie 3 Bij wie komt PCOS voor? 4 Onderzoek 5 Wanneer behandelen? 6 Afvallen
Nadere informatieGebruik van PROMs individueel versus groepsniveau. Riekie de Vet
Gebruik van PROMs individueel versus groepsniveau Riekie de Vet Klinimetrie: meten in de geneeskunde Het meten van symptomen, diagnostiek, uitkomsten van behandelingen, gezondheidsstatus en bijvoorbeeld
Nadere informatieDe onderontwikkelde follikels die bij PCOS ontstaan, worden cysten genoemd.
In deze folder leest u: Wat is PCOS? Hoe werkt een normale menstruatiecyclus? Verklarende woordenlijst Hoe wordt de diagnose PCOS gesteld? Wat zijn de oorzaken van PCOS? Wat zijn de risico s van PCOS?
Nadere informatieLymfeknoop dissectie in borstcarcinoom, diagnostiek of therapie? Wim Demey, medische oncologie, Borstkliniek voorkempen
Lymfeknoop dissectie in borstcarcinoom, diagnostiek of therapie? Wim Demey, medische oncologie, Borstkliniek voorkempen 85% via de axilla Mammaria interna alleen aantasting is zeldzaam
Nadere informatieBij de man: Hypogonadotroop hypogonadisme. Subfertiliteit ten gevolge van idiopathisch gestoorde spermatogenese.
1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Pregnyl 1500 I.E., Pregnyl 5000 I.E., 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Pregnyl bestaat uit een gevriesdroogd poeder voor injectie en een oplosmiddel voor reconstitutie.
Nadere informatieValidatiedossier van een IHC onderzoeksmethode HER2 -
Validatiedossier van een IHC onderzoeksmethode HER2 - K Zwaenepoel, klinisch wetenschappelijk medewerker, dienst pathologie, UZ Antwerpen 17 NOV 2018 HER2 IHC klinisch belang HER2 IHC als (pre)screen voor
Nadere informatieHartfalen : diagnose en definities
Hartfalen : diagnose en definities Dr. Flor Kerkhof Dr. Stefan Verstraete Dr. Filip De Vlieghere Cardiologie AZ Zeno hartfalensymposium Brugge 17/1/2019 Groei van hartfalen in Europa Prevalentie in Europa
Nadere informatieBravelle 75 IE, poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie
1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Bravelle 75 IE, poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Een injectieflacon met poeder bevat 82,5 Internationale Eenheden
Nadere informatieHersenontwikkeling tijdens adolescentie
Hersenontwikkeling tijdens adolescentie Een longitudinale tweelingstudie naar de ontwikkeling van hersenstructuur en de relatie met hormoonspiegels en intelligentie ALGEMENE INTRODUCTIE Adolescentie is
Nadere informatieInformatie voor patiënten. PCOS (polycysteus ovariumsyndroom)
Informatie voor patiënten PCOS (polycysteus ovariumsyndroom) z PCOS is de afkorting van polycysteus ovariumsyndroom. Letterlijk betekent dit dat er meerdere (poly) vochtblaasjes (cysten) in de eierstok
Nadere informatieMethoden Tussen februari 2009 en januari 2012 werden patiënten geïncludeerd voor de studie.
Letrozole versus Clomiphene for Infertility in the Polycystic Ovary Syndrome Richard S. Legro et al; N Engl J Med 2014;371:119-29 door Laura van Loendersloot en Marloes Derks, AIOS, cluster AMC Introductie
Nadere informatie6 OKTOBER ( B.S.
6 OKTOBER 2008. - Koninklijk besluit houdende invoering van een forfaitaire tegemoetkoming voor de behandeling van vruchtbaarheidsstoornissen bij vrouwen. (B.S. 14/10/2008) ALBERT II, Koning der Belgen,
Nadere informatieVan het goede teveel PCOS. Kaat Dirckx @ Hormonopolis 2014
Van het goede teveel PCOS Kaat Dirckx @ Hormonopolis 2014 Casus 1 Tara 19 jaar S/ sinds 1 jaar last van haaruitval meer dan vroeger, recent geen ziekte of stress O/ onreg cyclus van 4-8w, acne, overmatige
Nadere informatieInformatie. Opwekken van de eisprong (ovulatieinductie)
Informatie Opwekken van de eisprong (ovulatieinductie) Ovulatie-inductie (opwekken van de eisprong) In deze folder leest u meer over de gang van zaken rond ovulatie-inductie. Dit is een behandeling voor
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 105 Nederlandse Samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift is het bestuderen van de relatie tussen de expressie van potentieel prognostische tumormarkers
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 119 120 Samenvatting 121 Inleiding Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij de ziekte sarcoïdose en is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven. In de literatuur
Nadere informatieNormale cyclus. Poli Gynaecologie
00 Normale cyclus Poli Gynaecologie De inhoud van deze voorlichtingsfolder is samengesteld door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Andere folders en brochures op het gebied
Nadere informatieSexhormonen. Michael Fouraux & François Verheijen
Sexhormonen Michael Fouraux & François Verheijen Herhaling Endo I hypothalamus + - hypofyse + - klier hormoon Schildklier uit Endo I TRH + - TSH + - T4 & T3 Acties van hormoon Schildklier uit Endo I Endocrinologie
Nadere informatieInformatie. Opwekken van de eisprong. Ovulatie-inductie
Informatie Opwekken van de eisprong Ovulatie-inductie Ovulatie-inductie (opwekken van de eisprong) Dit is een behandeling voor vrouwen die graag zwanger willen worden, maar die geen of een onregelmatige
Nadere informatieOpwekken van de eisprong (ovulatie-inductie)
Opwekken van de eisprong (ovulatie-inductie) Ovulatie-inductie (opwekken van de eisprong) In deze folder leest u meer over de gang van zaken rond ovulatie-inductie. Dit is een behandeling voor vrouwen
Nadere informatieOverzicht. Help! Statistiek! Stelling van Bayes. Hoe goed is leverscan ( test T ) voor het diagnostiseren van leverpathologie ( ziekte Z )?
Help! Statistiek! Overzicht Doel: Informeren over statistiek in klinisch onderzoek. Tijd: Doorlopende serie laagdrempelige lezingen, voor iedereen vrij toegankelijk. Derde woensdag in de maand, 12-13 uur
Nadere informatieSamenvattingen en Conclusies
De algemene inleiding van het proefschrift (Hoofdstuk 1) beschrijft de epidemiologie van CAD wereldwijd, en specifiek in Nederland. De onderliggend principes van atherosclerose vorming en progressie worden
Nadere informatieNederlandse samenvatting
De zoektocht naar het optimale GnRH-antagonistschema voor de vergelijking met GnRHagonisten tijdens IVF behandelingen. Ondanks het gegeven dat in meer dan 200 klinische studies gebruik gemaakt wordt van
Nadere informatieAddendum. Nederlandse Samenvatting
Addendum A Nederlandse Samenvatting 164 Addendum Cardiovasculaire ziekten na hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap Hypertensieve aandoeningen zijn een veelvoorkomende complicatie tijdens de zwangerschap.
Nadere informatie- Anovulatie, inclusief polycysteus ovarium syndroom (PCOS), bij vrouwen die niet hebben gereageerd op behandeling met clomifeencitraat.
1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Menopur Ferring 75 IU, poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie Menopur Ferring 150 IU, poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie Menopur Ferring 600 IU,
Nadere informatieINTERLINE GYNAECOLOGIE 2014 januari 2014 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE GYNAECOLOGIE 2014 januari 2014 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding Deze Interline gaat over de volgende werkafspraken: - Subfertiliteit (herzien) -
Nadere informatieNiet epitheliale maligniteiten van ovarium en tuba
Niet epitheliale maligniteiten van ovarium en tuba Landelijke richtlijn, Versie: 1.2 Datum Goedkeuring: 04-06-2004 Methodiek: Consensus based Verantwoording: Werkgroep Oncologische Gynaecologie (WOG) Inhoudsopgave
Nadere informatieMaligne pleura exsudaat
Maligne pleura exsudaat Regionale richtlijn IKL, Versie: 1.1 Laatst gewijzigd : 25-10-2005 Methodiek: Consensus based Verantwoording: IKL werkgroep bronchuscarcinomen Inhoudsopgave Algemeen...1 Diagnostiek...2
Nadere informatie6 OKTOBER Koninklijk besluit houdende. invoering van een forfaitaire tegemoetkoming. voor de behandeling
6 OKTOBER 2008. - Koninklijk besluit houdende invoering van een forfaitaire tegemoetkoming voor de behandeling van vruchtbaarheidsstoornissen bij vrouwen i BS 14/10/2008 1 Artikel 1. Voor de toepassing
Nadere informatie1. WAT IS ORGALUTRAN EN WAARVOOR WORDT HET GEBRUIKT?
In deze bijsluiter komen de volgende onderdelen aan bod: 1. Wat is Orgalutran en waarvoor wordt het gebruikt? 2. Wat u moet weten voordat u Orgalutran gebruikt 3. Hoe wordt Orgalutran gebruikt? 4. Mogelijke
Nadere informatieCHORAGON 1500, poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie 1500 IE CHORAGON 5000, poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie 5000 IE.
1 NAAM VAN HET GENEESMIDDEL CHORAGON 1500, poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie 1500 IE CHORAGON 5000, poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie 5000 IE. 2 KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE
Nadere informatieAlgemene discussie en samenvatting. Hoofdstuk 9 ALGEMENE DISCUSSIE, SAMENVATTING, EN AANWIJZINGEN VOOR TOEKOMSTIG ONDERZOEK
Algemene discussie en samenvatting Hoofdstuk 9 ALGEMENE DISCUSSIE, SAMENVATTING, EN AANWIJZINGEN VOOR TOEKOMSTIG ONDERZOEK 151 Hoofdstuk 9 Hoofdstuk 9 Algemene discussie, samenvatting, en aanwijzingen
Nadere informatieAnti-Müller-hormoon in serum als marker voor testiculaire en ovariële functies
Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk 2007; 32: 47-51 Anti-Müller-hormoon in serum als marker voor testiculaire en ovariële functies F.H. de JONG, A.P.N. THEMMEN en J.A. VISSER Anti-Müller-hormoon (AMH) is
Nadere informatieImmuun Activatie in Relatie tot Manische Symptomen in Depressieve Patiënten. Karlijn Becking MD-PhD student, UMCG
Immuun Activatie in Relatie tot Manische Symptomen in Depressieve Patiënten Karlijn Becking MD-PhD student, UMCG Introductie Disbalans Pro-inflammatoire staat Destabilisatie Gevoeligheid voor stress Monocyt
Nadere informatieBij de man: Hypogonadotroop hypogonadisme. Subfertiliteit ten gevolge van idiopathisch gestoorde spermatogenese.
1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Pregnyl 1500 I.E., Pregnyl 5000 I.E., 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Pregnyl bestaat uit een gevriesdroogd poeder voor injectie en een oplosmiddel voor reconstitutie.
Nadere informatieVOOR ANTROPOMETRISCHE VETMASSA BIJ KINDEREN
VLAAMSE REFERENTIECURVEN VOOR ANTROPOMETRISCHE PARAMETERS VAN DE ABDOMINALE VETMASSA BIJ KINDEREN Dr. Sarah Begyn Promotor: Prof. Jean De Schepper Co-promotor: Prof. Mathieu Roelants Kadering BMI-curven
Nadere informatieBIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Luveris 75 IE, poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie. 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Eén injectieflacon
Nadere informatieResponsevaluatie met 3T-DWI-MRI na inductie met FOLFIRINOX chemotherapie bij lokaal gevorderd PDAC (IMAGE-MRI)
Responsevaluatie met 3T-DWI-MRI na inductie met FOLFIRINOX chemotherapie bij lokaal gevorderd PDAC (IMAGE-MRI) Eran van Veldhuisen, Bengt van Rijssen, Remy Klaassen, Yung Nio, Hanneke Wilmink, Krijn Van
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 147 148 Maligne lymfomen zijn kwaadaardige woekeringen van verschillende typen witte bloedcellen. Deze aandoeningen ontstaan meestal in lymfklieren, maar in ongeveer 40% van de
Nadere informatieBIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL GONAL-f 75 I.E. (5,5 microgram) poeder en oplosmiddel voor oplossing voor injectie 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING
Nadere informatieTrichomonas vaginalis, ontmaskering van een onderschatte pathogeen? Philippe Willems Promotor: Dr. R. Cartuyvels
Trichomonas vaginalis, ontmaskering van een onderschatte pathogeen? Philippe Willems Promotor: Dr. R. Cartuyvels Laboratoriumdiagnostiek T. vaginalis Inleiding Literatuurstudie: opties laboratoriumdiagnostiek
Nadere informatie