Mammacarcinoom en osteoporose. Petra van Merkestein Verpleegkundig specialist Oncologie Ziekenhuis Rivierenland Tiel
|
|
- Lodewijk Bogaert
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Mammacarcinoom en osteoporose Petra van Merkestein Verpleegkundig specialist Oncologie Ziekenhuis Rivierenland Tiel
2 Vroeg ingetreden menopauze, premenopauzaal gebruik van tamoxifen en postmenopauzaal gebruik van aromataseremmers zijn risicofactoren voor het optreden van osteoporose. Vervroegde ovariële uitval leidt tot een afname van de botmineraaldichtheid van 4-10% gedurende de eerste jaren. Richtlijn mammacarcinoom,versie: 2.0, Consensus based , Evidence based , Verantwoording: NABON, Type: Landelijke richtlijn
3 Women who have premature menopause as a result of chemotherapy can lose bone rapidly compared with women who maintain menses throughout chemotherapy Pilot study of bone mineral density in breast cancer patients treated with adjuvant chemotherapy. Headley JA, Theriault RL, et al. GN Cancer Invest. 1998;16(1):6.
4 Ruim 5% van de vrouwen bij wie een mammacarcinoom wordt geconstateerd is jonger dan 40 jaar Richtlijn mammacarcinoom,versie: 2.0, Consensus based , Evidence based , Verantwoording: NABON, Type: Landelijke richtlijn
5 Sommige soorten chemotherapie hebben een direct effect op het bot met als gevolg BMD Maar ook indirecte effecten waardoor BMD (bv uitval ovariële functie) Handbook of Cancer related Bone disease, Coleman et al 2010
6 Adjuvante therapie levert een duidelijke bijdrage aan de genezingskans van vrouwen met een vroeg stadium mammacarcinoom. Indicaties adjuvante therapie uitgebreid Toename van het aantal long term survivors (chronische ziekte) Risicoprofilering Richtlijn mammacarcinoom,versie: 2.0, Consensus based , Evidence based , Verantwoording: NABON, Type: Landelijke richtlijn
7 Indicatie voor aanvullende systemische therapie: - Patiënten met lymfkliermetastasen - <35 jaar behalve een graad 1 tumor - 35 jaar met een tumor van 1,1-2 cm en graad 2 of hoger - 35 jaar met een tumor > 2cm - Indien Her2neu positieve tumor T1b (>0,5 cm) Richtlijn mammacarcinoom,versie: 2.0, Consensus based , Evidence based , Verantwoording: NABON, Type: Landelijke richtlijn
8
9
10 Mammaprint, test waarmee op gen niveau bepaald wordt hoe agressief de borsttumor is. Laag risico (gunstig) kans op uitzaaiingen <10% in 10 jaar Hoog risico (ongunstig) kans op uitzaaiingen 30% in 10 jaar Validation and clinical utility of a 70-gene prognostic signature for women with node-negative breast cancer. Buyse M, Loi S, van't Veer et al., J Natl Cancer Inst. 2006;98(17):1183.
11 Endocriene therapie bij patiënten met positieve hormoon receptoren (ER en/of PR+) Premenopauzaal laag restrisico pn0+ pn1 en pt1-t2 Premenopauzaal hoog restrisico pn1 (minimaal 1 macrometa) of pt3 Postmenopauzaal Laag restrisico pn0+ pn1 en pt1-t2 Postmenopauzaal hoog restrisico pn1 (minimaal 1 macrometa) of pt3 < 40 jr Tamoxifen en OA gedurende 5 jaar >40jr Tamoxifen gedurende 5 jaar Indien na 2 jaar HT stabiel postmenopau zaal (geworden) zonder OA switch naar AI 2-3 jr Tamoxifen, gevolgd door 3-2 jr AI (of omgekeerde volgorde evt 5jr AI Totaal 5 jr HT Tamoxifen 3jr gevolgd door AI 4jr Totaal 7 jr HT < 40 jr Tamoxifen en OA gedurende 10 jaar >40jr Tamoxifen gedurende 5 jaar (met monitoren oestradiol gedurende 2 jaar) Indien postmenopauzaal geworden en eerder Tamoxifen (evt met OA) AI gedurende 2-3 jr of 5jr Totaal 7 jaar HT Bij aanvang hormonale therapie start met ibandroninezuur 150 mg 1x per maand gedurende 3 jaar. N.B. osteonecrose kaak, evt. consult tandarts
12 Hormonale regulatie van de borst Oestrogenen Progesteron Voor de menopauze LH/FSH Ovarium Hypofyse Voor & na de menopauze ACTH Bijnierschors Androgenen Oestrogenen Progesteron Omzetting door aromatase
13 H orm onale interventies bij m am m acarcinoom LH R H - ag onist O varium O variële ablatie A nti-oestrogeen P rogestageen H ypofyse A rom atase rem m er B ijnierschors E nzym arom atase
14
15 Chemotherapie schema s variëren afhankelijk van het soort tumor. Lengte van behandeling 18 weken tot 27 weken
16 Rol verpleegkundig specialist bij osteoporose preventie Bij start behandeling informatie Folder sterke botten bij kanker Folder Rivierenland move Stimuleren intake vitamine D, calcium via voeding en bewegen Volgens protocol controle botdichtheid In samenwerking met reumatologen stroomschema s
17 Opsporing/behandeling van osteoporose bij pre menopauzale vrouwen met een mammacarcinoom die adjuvant hormonale therapie krijgen. Alle patiënten krijgen voor de start van de behandeling leefstijladviezen (bewegen, vitamine D en Calciumintake).** Premature menopauze< 45 jaar of langdurig gebruik van Tamoxifen premenopauzaal <45 jaar Premature menopauze>45 jaar DEXA meting 1 jaar na ovariële uitval* Patiënten <45 jaar krijgen een eenmalig consult en telefonisch consult bij de reumatoloog/osteoporoseverpleegkundige na de DEXA (ongeacht de DEXA uitslag) T-score>- 1,0 T-score -1,0 tot -2,0 T-score <-2,0 of bekende wervelfractuur Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig* Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig* Verwijzing reumatoloog/ osteoporoseverpleegkundige DEXA herhalen na 1 jaar. Indien stabiel geen DEXA meer Medicamenteuze interventie calcium/vitamine D* -4-5 zuivel consumptie per dag of zuivel + 500mg Calcium per dag of zuivel mg Calcium per dag Premenopauzale patiënten wordt geadviseerd dagelijks 400IE vitamine D te gebruiken
18 Opsporing/behandeling van osteoporose bij post menopauzale vrouwen met een laag risico mammacarcinoom die adjuvant hormonale therapie krijgen. Alle patiënten krijgen voor de start van de behandeling leefstijladviezen (bewegen, vitamine D en Calciumintake) ** DEXA meting aan het begin van behandeling met aromataseremmer (AI) T-score >-1,0 T-score -1,0 tot -2,0 T-score >-2,0 of bekende wervelfractuur Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig* Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig* Verwijzing reumatoloog/osteopo roseverpleegkundige Controle DEXA 1jr na start AI Indien DEXA stabiel geen DEXA meer Medicamenteuze interventie calcium/vitamine D* -4-5 zuivel consumptie per dag of zuivel + 500mg Calcium per dag of 1-2 zuivel mg Calcium per dag. Patiënt>50jr dagelijks 400IE vitamine D Patiënt >70jr dagelijks 800IE vitamine D
19 Opsporing/behandeling van osteoporose bij post menopauzale vrouwen met een hoog risico mammacarcinoom die adjuvant hormonale therapie krijgen. Alle patiënten krijgen voor de start van de behandeling leefstijladviezen (bewegen, vitamine D en Calciumintake) ** Patiënten met een T3/T4 en/of N+ mammacarcinoom starten met ibandroninezuur 1x per maand 150mg gedurende 3 jaar. Attentie osteonecrose kaak, evt. consult tandarts DEXA meting aan het begin van behandeling met aromataseremmer (AI) T-score >-1,0 T-score -1,0 tot -2,0 T-score >-2,0 of bekende wervelfractuur Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig* Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig* Verwijzing reumatoloog/osteopo roseverpleegkundige Controle DEXA 1jr na start AI Indien DEXA stabiel geen DEXA meer Medicamenteuze interventie calcium/vitamine D* -4-5 zuivel consumptie per dag of zuivel + 500mg Calcium per dag of 1-2 zuivel mg Calcium per dag. Patiënt>50jr dagelijks 400IE vitamine D Patiënt >70jr dagelijks 800IE vitamine D
20 Alcohol consumptie is geassocieerd met een groter risico op borstkanker Het risico op borstkanker is lager bij actieve vrouwen ten opzichte van vrouwen die minder actief zijn (relative risk 0.88, 95% CI )
21 Dank voor de aandacht! Vragen?
Anti-hormonale therapie ja of nee?
Anti-hormonale therapie ja of nee? Borstkanker symposium, 6 oktober 2018 Sissi Grosfeld, verpleegkundig specialist Anti-hormonale therapie Verschillende types borstkanker 70-80% hormoongevoelig Borstkanker
Nadere informatieIndividualized treatment in Breast Cancer op het scherpst van de snede
19 mei 2009 Jaarbeurs Utrecht Individualized treatment in Breast Cancer op het scherpst van de snede Hella Bosch Verpleegkundig specialist oncologie Máxima medisch centrum Eindhoven Opening ONS: Lezing
Nadere informatieOsteoporoseprofylaxe bij corticosteroïdgebruik
Osteoporoseprofylaxe bij corticosteroïdgebruik 101-106 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB. Datum 27 mei 2013
Nadere informatieNABON Breast Cancer Audit. Pathologie
NABON Breast Cancer Audit Pathologie Dr. P.J. Westenend, patholoog, pathologisch laboratorium Dordrecht Drs. A.C.M. van Bommel, arts-onderzoeker, DICA DICA Congres 25 juni 2013 Pathologie Volledige verslaglegging
Nadere informatieOsteoporoseprofylaxe bij corticosteroïdgebruik
Osteoporoseprofylaxe bij corticosteroïdgebruik 101-106 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB. Datum 27 mei 2013
Nadere informatieHormonale therapie bij kanker. Basiscursus oncologie M. Bontenbal, ErasmusMC Rotterdam
Hormonale therapie bij kanker Basiscursus oncologie M. Bontenbal, ErasmusMC Rotterdam HORMONALE AFHANKELIJKHEID mamma ; endometrium ; prostaat en tumoren normaal carcinoom gereguleerde groei en apoptose
Nadere informatieJong = Pre-menopauzaal Hormonale Therapie Fertiliteitspreservatie. P. Neven MBC UZ Leuven
Jong = Pre-menopauzaal Hormonale Therapie Fertiliteitspreservatie P. Neven MBC UZ Leuven Overzicht: - Hormonale therapie - Belang vrouwelijk hormoon & welke hormonale therapie - Hormoon-gevoelige borstkanker?
Nadere informatieOncologische behandeling en fertiliteit. Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018
Oncologische behandeling en fertiliteit Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018 Disclosures Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieOsteoporose verpleegkundigen
Osteoporose verpleegkundigen Belinda Wardenaar Annemie de Vroe - Roothaert 1 ETZ zorgpad osteoporose Huidige zorgpad in ETZ: Oproep screening na fractuur vanaf 50-jarige leeftijd: brief - dexa folder -
Nadere informatieHormoontherapie bij borstkanker
Hormoontherapie bij borstkanker Inleiding Uw arts heeft u aan de hand van de Patiëntenbrief uitgelegd, waarom u in aanmerking komt voor een hormoontherapie. In de Patiëntenbrief staan alle gegevens van
Nadere informatieDe impact van hormonale therapie bij borstkanker. Annette Stutterheim, maatschappelijk werker Marjo Holtkamp, MANP verpleegkundig specialist
De impact van hormonale therapie bij borstkanker Annette Stutterheim, maatschappelijk werker Marjo Holtkamp, MANP verpleegkundig specialist Inleiding Werkingsmechanisme hormoontherapie Bijwerkingen Wat
Nadere informatieHormonale therapie bij borstkanker
Hormonale therapie bij borstkanker Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Operatie, bestraling en chemotherapie zijn de meest bekende behandelmethoden bij kanker. Bij bepaalde soorten kanker
Nadere informatieHormoontherapie bij borstkanker
Hormoontherapie bij borstkanker Inleiding Uw arts heeft u aan de hand van de patiëntenbrief uitgelegd, waarom u in aanmerking komt voor een hormoontherapie. In de Patiëntenbrief staan alle gegevens van
Nadere informatieH Hormonale therapie bij borstkanker
H.40017.0316 Hormonale therapie bij borstkanker Inleiding Hormonen zijn stoffen die ons lichaam zelf maakt en deze stoffen regelen een groot aantal lichaamsfuncties. Hormonen worden in een aantal klieren,
Nadere informatieHULP BIJ DE KEUZE WEL OF GEEN CHEMOTHERAPIE
70-Genen Borstkanker Test HULP BIJ DE KEUZE WEL OF GEEN CHEMOTHERAPIE MammaPrint, meer inzicht bij de behandeling van borstkanker MammaPrint In vogelvlucht DUIDELIJK EN BEGRIJPELIJK R E S U LTA AT Wel
Nadere informatieCTIBL Door behandeling veroorzaakt botverlies
Leerdoelen CTIBL Door behandeling veroorzaakt botverlies Marsha van Oostwaard Verpleegkundig Specialist i.o. Máxima Medisch Centrum Eindhoven/Veldhoven Beoordelen, herkennen en interpreteren van botverlies
Nadere informatieWanneer geen chemo? Sabine Linn Internist-oncoloog NKI-AVL
Wanneer geen chemo? Sabine Linn Internist-oncoloog NKI-AVL Wanneer geen chemo? Als de patiënt al genezen is na locoregionale behandeling Prognostische factoren Als er geen extra overlevingswinst optreedt
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29317 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Nes, Johanna Gerarda Hendrica van Title: Clinical aspects of endocrine therapy
Nadere informatiemammaprint adviezen hernia-operatie borstkanker ZorgSaam
mammaprint adviezen na een bij hernia-operatie borstkanker ZorgSaam 1 2 Mammaprint Deze folder geeft u informatie over de Mammaprint, een laboratoriumtest die kan worden ingezet bij de behandeling van
Nadere informatieVraag: Hoe is de zorg rond anti hormonale therapie in jouw ziekenhuis georganiseerd?
Samenvatting Anti-hormonale therapie bij mammacarcinoom: Vraag: Hoe is de zorg rond anti hormonale therapie in jouw ziekenhuis georganiseerd? Vraagsteller: Marieke Schreuder-Cats Verpleegkundig specialist
Nadere informatieInhoud workshop. BONE workshop. calcium. Voeding-Leefstijl. calcium. calcium. Calcium Vitamine D Oefenen met FRAX Casus 1 Casus 2 Casus 3
Inhoud workshop BONE workshop Voeding Leefstijladvies FRAX DEXAscan Calcium Vitamine D Oefenen met FRAX Casus 1 Casus 2 Casus 3 Voeding-Leefstijl Calcium 1000-1200 mg/dag (=4-5 EH/dag) Voeding of suppletie
Nadere informatieDe COBRA-studie: Veranderingen in lichaamssamenstelling tijdens chemotherapie voor vrouwen met borstkanker.
De COBRA-studie: Veranderingen in lichaamssamenstelling tijdens chemotherapie voor vrouwen met borstkanker. Oncologiedagen voor verpleegkundigen, Ede 18-11-2014 Maaike van den Berg, MSc, Anja de Kruif,
Nadere informatieVitamine D. Ton Boermans huisarts
Vitamine D Ton Boermans huisarts 2 2 Vitamine D Onvoldoende UVB voor Vitamine D synthese van november tot begin maart 90% van Europa heeft gedurende 4-6 mnd onvoldoende UVB straling. Latitude 38 o north
Nadere informatieBotgezondheid & Zorg in Nederland
Botgezondheid & Zorg in Nederland Peter van den Berg Verpleegkundig Specialist Fracturen & Osteoporose 19-12-2016 1 Conflict of Interest Voor dit onderwerp geen persoonlijke conflict of interest. Sprekersvergoedingen
Nadere informatieVroegstadium borstkanker Medicamenteuze behandeling. Jan Drooger Internist-oncoloog Huisartsensymposium 20 september 2017
Vroegstadium borstkanker Medicamenteuze behandeling Jan Drooger Internist-oncoloog Huisartsensymposium 20 september 2017 Disclosures spreker (potentiële) belangenverstrengeling Nothing to disclose Voor
Nadere informatieAandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling
Status bepaling: 99,4% Aandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling Vóór het starten van de behandeling
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35283 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35283 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Charehbili, Ayoub Title: Optimising preoperative systemic therapy for breast cancer
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel HORMONALE THERAPIE
Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE onderdeel HORMONALE THERAPIE Inhoudsopgave Inleiding... 3 Hoe werkt hormonale therapie?... 4 Vóór de overgang... 4 Tijdens en na de overgang... 5 De verschillende
Nadere informatieMarlies Peters. Workshop Vermoeidheid
Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren
Nadere informatieHormoontherapie en osteoporose. Annemarie Venhuizen, reumatoloog Donderdag 9 juni 2016 Fysiotherapie & Oncologie Kennisnetwerk
Hormoontherapie en osteoporose Annemarie Venhuizen, reumatoloog Donderdag 9 juni 2016 Fysiotherapie & Oncologie Kennisnetwerk Opbouw presentatie introductie gezond botmetabolisme osteoporose, risicofactoren
Nadere informatieDe indicatoren omtrent borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn :
Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009
Nadere informatieFysiotherapie bij osteoporose Digna de Kam Fysiotherapeut/ Bewegingswetenschapper
Fysiotherapie bij osteoporose Digna de Kam Fysiotherapeut/ Bewegingswetenschapper Digna.dekam@radboudumc.nl Programma Inleiding Osteoporose De rol van de fysiotherapeut bij osteoporose KNGF behandelrichtlijn
Nadere informatieVoorkomen en behandelen van botontkalking
Voorkomen en behandelen van botontkalking bij een behandeling van kanker Uw specialist heeft met u besproken dat u in aanmerking komt voor behandeling om botontkalking (osteoporose) te voorkomen of te
Nadere informatieFEMgen Test. Menopauze. Risico s in kaart. Menopauze
FEMgen Test Menopauze Prof Dr. B. Weber Laboratoires Réunis Risico s in kaart De FEMgen test biedt u de mogelijkheid uw persoonlijk risico en predispositie op het verkrijgen van gevaarlijke bijwerkingen,
Nadere informatieOsteoporose profylaxe bij 80+
Osteoporose profylaxe bij 80+ Emilie Gieling, AIOS Ziekenhuisfarmacie, CWZ Prof. Dr. Joop van den Bergh, internist-endocrinoloog, VieCurie MC Noord-Limburg, Maastricht UMC & UHasselt België (potentiële)
Nadere informatieMedicamenteuze behandeling van botmetastasen. Aafke Meerveld-Eggink, Internist-oncoloog i.o.
Medicamenteuze behandeling van botmetastasen Aafke Meerveld-Eggink, Internist-oncoloog i.o. Normale bothuishouding poc = voorloper osteoclast OC = osteoclast pob = voorloper osteoblast OB = osteoblast
Nadere informatieOsteoporose Voorkom Beenderbreuken
Osteoporose Voorkom Beenderbreuken Prof. Dr. S. Goemaere Reumatoloog, UZ Gent Belgian Bone Club (BBC) International Osteoporosis Foundation (IOF) EU-Osteoporosis Consultation Panel IOF Working Parties
Nadere informatieH.366781.0614. Osteoporose (bij behandeling voor borstkanker)
H.366781.0614 Osteoporose (bij behandeling voor borstkanker) 2 Inleiding U wordt behandeld voor borstkanker, dit heeft invloed op uw botverlies. U krijgt praktische tips om uw botten gezond te houden.
Nadere informatieThema: "Overgankelijkheden" D.H. Bogchelman. 10 november 2012
Thema: "Overgankelijkheden" 10 november 2012 D.H. Bogchelman Inleiding Wat is de overgang? Wat gebeurt er in de overgang? Verschijnselen van de overgang Hoe behandelen we overgangsklachten? Wat zijn de
Nadere informatieProject Kwaliteitsindicatoren Borstkanker 2007-2008
Project Kwaliteitsindicatoren 2007-2008 De borstkliniek: Iedere nieuwe diagnose van een borsttumor dient door de borstkliniek te worden geregistreerd bij het Nationaal Kankerregister. Het Project Kwaliteitsindicatoren
Nadere informatie(neo)adjuvante hormoontherapie
(neo)adjuvante hormoontherapie Stand van zaken Erik Blok Afdeling Heelkunde / Medische Oncologie LEIDS UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM Inhoud 1. Casus 2. Biologie en behandelopties 3. Adjuvante therapie:
Nadere informatieReumatologie/Chirurgie/Orthopedie/Interne Osteopenie en/of osteoporose
Reumatologie/Chirurgie/Orthopedie/Interne Osteopenie en/of osteoporose Inleiding Botopbouw Bot is levend materiaal; het wordt voordurend afgebroken en opgebouwd. Cellen met de naam osteoclasten breken
Nadere informatieBotbreuken en osteoporose. Nucleaire geneeskunde
Botbreuken en osteoporose Nucleaire geneeskunde imelda omringt u met zorg 2 Nota s Inhoud Welkom. 4 Wat is osteoporose? 5 Wat zijn de gevolgen van osteoporose? 7 Hoe wordt de diagnose gesteld? 8 Wat is
Nadere informatieOsteoporose in de praktijk
Osteoporose in de praktijk 29 januari 2019 Hannah C.M. van Loon Internist-endocrinoloog Osteoporose Programma: Inleiding met casus Waarom behandeling? Effect van orale bi(s)fosfonaten Reden voor switch
Nadere informatieIedereen is anders. T.Smilde, 29 Oktober 2013
Iedereen is anders T.Smilde, 29 Oktober 2013 Het traject Punctie??? MST Stereotactisch Localisatie MRI K+ ablatio XMG echo Knobbel SNB Amputatie/ OKT angst OKT Neo-adjuvant SNB RT Adjuvant N+ chemotherapie
Nadere informatiesterke botten bij borstkanker Hoe houd ik mijn botten gezond?
sterke botten bij borstkanker Hoe houd ik mijn botten gezond? 2 3 U wordt behandeld voor borstkanker. In deze uitgave krijgt u informatie over de invloed van de behandeling op de gezondheid van uw botten,
Nadere informatieBorstkanker en hormoontherapie
Chirurgie Borstkanker en hormoontherapie www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is hormoontherapie?... 3 Vrouwelijke geslachtshormonen... 3 Wanneer komt u in aanmerking voor een hormoonbehandeling?... 4
Nadere informatieReumatologie Chirurgie Orthopedie Interne Urologie OSTEOPENIE EN/OF OSTEOPOROSE
Reumatologie Chirurgie Orthopedie Interne Urologie OSTEOPENIE EN/OF OSTEOPOROSE BOTOPBOUW Bot is levend materiaal; het wordt voordurend afgebroken en opge bouwd. Cellen met de naam osteoclasten breken
Nadere informatieAlgemene informatie over het pathologieverslag bij borstkanker
Algemene informatie over het pathologieverslag bij borstkanker De patholoog onderzoekt het weefsel dat tijdens de operatie is weggenomen. In het pathologieverslag wordt beschreven: de grootte van de tumor
Nadere informatieILC > 3 cm: neoadjuvante chemotherapie heeft geen nut! Sabine C. Linn, MD PhD Divisies Medische Oncologie en Moleculaire Biologie
ILC > 3 cm: neoadjuvante chemotherapie heeft geen nut! Sabine C. Linn, MD PhD Divisies Medische Oncologie en Moleculaire Biologie Heeft neoadjuvant chemotherapie nut bij ILC > 3 cm? Ja Nee Weet niet/geen
Nadere informatiePreventieve eierstokverwijdering.en dan? 31 oktober 2015
Preventieve eierstokverwijdering.en dan? 31 oktober 2015 Prof dr Marian Mourits Gynaecologisch Oncoloog Universitair Medisch Centrum Groningen Preventieve eierstokverwijdering. en dan? Preventieve eierstokverwijdering
Nadere informatieBorstcentrum Bernhoven. Yvonne Paquay Chirurg
Borstcentrum Bernhoven Yvonne Paquay Chirurg Klachten van de borst? Verwijzing naar het borstcentrum voor analyse en zonodig behandeling 2 3 4 Verwijsredenen: > Knobbeltje voelbaar > BOBZ (de bus) > Controle
Nadere informatieRichtlijn Behandeling van het mammacarcinoom 2008 (herziening)
voor de praktijk Richtlijn Behandeling van het mammacarcinoom 2008 (herziening) H.Struikmans, J.W.R.Nortier, E.J.Th.Rutgers, H.M.Zonderland, M.Bontenbal, P.H.M.Elkhuizen, G.van Tienhoven, V.C.G.Tjan-Heijnen,
Nadere informatieSAMEN VERDER NA KANKER TRANSMURALE ONCOLOGISCHE NAZORG
SAMEN VERDER NA KANKER TRANSMURALE ONCOLOGISCHE NAZORG Wat is het beste voor de patiënt? Carla M.L. van Herpen, internist-oncoloog 14-10-2014 Nazorg en controle na kanker EXPERTISE Wat wil de patiënt?
Nadere informatiePATIËNTENFOLDER Wervelkolomcentrum Behandeling osteoporose
PATIËNTENFOLDER Wervelkolomcentrum Behandeling osteoporose Inleiding In verband met een botbreuk, bent u onder behandeling op de polikliniek orthopedie van ACIBADEM International Medical Center. Aanvullend
Nadere informatieMammacare Hormoonbehandeling
Mammacare Hormoonbehandeling Inleiding Tijdens het pathologisch onderzoek is gebleken dat de tumor die bij u verwijderd is hormoongevoelig was. De hormoonbehandeling is een systematische behandeling dat
Nadere informatieEndocriene therapie bij borstkanker
Endocriene therapie bij borstkanker Inleiding Eén van de behandelmogelijkheden bij borstkanker is endocriene therapie, vroeger ook wel hormonale of anti-hormonale therapie genoemd. In deze brochure kunt
Nadere informatieOsteopenie Uitleg en leefstijladviezen.
Osteopenie Uitleg en leefstijladviezen www.nwz.nl Inhoud Wat is osteopenie? 3 Wie krijgen osteopenie? 3 Hoe ontstaat osteopenie? 4 Hoe weet u of u osteopenie heeft? 6 Uw vragen 7 2 Bij het ouder worden,
Nadere informatieOsteoporose (botontkalking)
Osteoporose (botontkalking) Marieke Zeeman, internist ouderengeneeskunde Ike Nuver, Reumatoloog Gerda Welbergen-Otten, verpleegkundige osteoporosezorg 9 september 2016 Het komende uur Pathofysiologie en
Nadere informatieDSD Nederland 2013. Inhoud. Botweefsel. Botweefsel. Botweefsel. Botweefsel en lengtegroei. Botmineraaldichtheid bij DSD patienten Reden tot zorg?
DSD Nederland 2013 Botmineraaldichtheid bij DSD patienten Reden tot zorg? A. Hoek, gynaecoloog Sectie Voortplantingsgeneeskunde UMCG, Groningen Inhoud Calcium en Vitamine D, leefstijl Botmineraaldichtheid
Nadere informatieVroegtijdig staken van adjuvante antihormonale therapie door patiënten met borstkanker: een onderzoek naar ervaringen van patiënten Inhoud Inleiding
Vroegtijdig staken van adjuvante antihormonale therapie door patiënten met borstkanker: een onderzoek naar ervaringen van patiënten Marieke Schreuder-Cats Medisch mentor: Els Witteveen Inhoud Inleiding
Nadere informatieDE OVERGANG. Fred Balder, huisarts
DE OVERGANG Fred Balder, huisarts Bij ongeveer 30% van de vrouwen wordt het dagelijks leven door de overgangsklachten verstoord. Levensfasen van een vrouw puberteit vruchtbaar overgang onvruchtbaar 12jr
Nadere informatieHormonale therapie bij borstkanker
Hormonale therapie bij borstkanker 1/15 Inhoudsopgave 1. Hormonale therapie bij borstkanker... 3 1.1 Wat zijn hormonen?... 3 1.2 Wat is een hormoongevoelige tumor?... 3 1.3 Orale anticonceptie... 3 1.4
Nadere informatieThe Symphony triple A study
Patiënten informatie en toestemmingsverklaring The Symphony triple A study USING SYMPHONY AS AN ADJUNCT TO HISTOPATHOLOGIC PARAMETERS WHEN THE DOCTOR IS AMBIVALENT ABOUT THE ADMINISTRATION AND TYPE OF
Nadere informatieRichtlijn Osteoporose en fractuurpreventie Nederlandse Vereniging voor Reumatologie Derde herzien druk, 2011
Richtlijn Osteoporose en fractuurpreventie Nederlandse Vereniging voor Reumatologie Derde herzien druk, 2011 Stroomdiagram van diagnostiek,behandeling en follow-up bij patiënten van 50 jaar en ouder met
Nadere informatieVlaams Indicatoren Project VIP²
Vlaams Indicatoren Project VIP² Het initiatief voor het Vlaams Indicatoren Project VIP² gaat uit van de Vlaamse overheid, de Vlaamse vereniging van hoofdartsen en de ziekenhuiskoepels Zorgnet en Icuro.
Nadere informatieborstkliniek informatiebrochure Anti-hormoontherapie
borstkliniek informatiebrochure Anti-hormoontherapie Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Verschillende soorten behandelingen 5 3. Contactgegevens 7 3 1. Inleiding Graag duiden wij u op het belang van een goede
Nadere informatieInfoblad KANKER ALGEMEEN. Hormonale therapie
Infoblad KANKER ALGEMEEN Hormonale therapie HORMONALE THERAPIE Hormonale therapie is de behandeling van kanker met hormonen. Artsen noemen het ook: hormoontherapie, hormonale behandeling of hormoonbehandeling.
Nadere informatieVlaams Indicatoren Project VIP²
Vlaams Indicatoren Project VIP² Het initiatief voor het Vlaams Indicatoren Project VIP² gaat uit van de Vlaamse overheid, de Vlaamse vereniging van hoofdartsen en de ziekenhuiskoepels Zorgnet en Icuro.
Nadere informatieOsteoporose en botdichtheidsmeting (Dexa)
Osteoporose en botdichtheidsmeting (Dexa) Osteoporose en botdichtheidsmeting (DExa) Osteoporose of botontkalking is een aandoening waarbij botten dunner en zwakker worden, waardoor botbreuken gemakkelijk
Nadere informatiebehandelingen-bij-borstkanker/
https://www.isala.nl/patientenfolders/6682-borstkanker-pid-h3- behandelingen-bij-borstkanker/ Borstkanker (PID): H3 Behandelingen bij borstkanker Als borstkanker is vastgesteld, bespreekt een team van
Nadere informatieFactsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2016
Factsheet en NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2016 Registratie gestart: 2009 Inclusie en exclusie criteria Inclusie Primaire mammacarcinomen waarbij de volgende tumorsoorten geïncludeerd worden: Alle tumorstadia,
Nadere informatieAdjuvante systeemtherapie Patiënte: DM type 2
Take home messages Een 59 jarige vrouw met mammacarcinoom en diabetes. An Reyners Internist-oncoloog UMCG Kankerbehandeling: houd rekening met bijwerkingen op korte en langere termijn Stem af wie waarvoor
Nadere informatieOsteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige
Osteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige Wat is botontkalking? Definitie osteoporose Een systemische
Nadere informatieMw. dr. C.P. Schröder Medisch Oncoloog UMCG. Systeembehandeling mammacarcinoom: San Antonio and beyond. Groninger Mammasymposium 2014
Mw. dr. C.P. Schröder Medisch Oncoloog UMCG Systeembehandeling mammacarcinoom: San Antonio and beyond Groninger Mammasymposium 2014 Disclosure belangen spreker Groninger Mammasymposium 2014 focus systeemtherapie
Nadere informatieStaat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC?
Staat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC? Nina Bijker, radiotherapeut AMC BBB symposium 7 september 2017 No conflict of interest Focus op postmastectomie radiotherapie (PMRT)
Nadere informatieInleiding. Wat is osteopenie? Hoe ontstaat osteopenie?
Osteopenie Inleiding U heeft de uitslag van de botdichtheidsmeting (= botdensitometrie) ontvangen van de osteoporoseverpleegkundige. Uit de botdichtheidsmeting is gebleken dat u osteopenie heeft. De uitslag
Nadere informatieAVL symposium 11 juni 2015 Eva Balkenende, arts onderzoeker CVV AMC e.m.balkenende@amc.nl
Fertiliteitspreservatie bij borstkanker, wat zijn de mogelijkheden? AVL symposium 11 juni 2015 Eva Balkenende, arts onderzoeker CVV AMC e.m.balkenende@amc.nl Achtergrond borstkanker Incidentie 2012: 14.296
Nadere informatiepatiënteninformatie borstkliniek Antihormoontherapie
patiënteninformatie borstkliniek Antihormoontherapie ALGEMEEN ZIEKENHUIS SINT-JOZEF Oude Liersebaan 4-2390 Malle tel. 03 380 20 11 - fax 03 380 28 90 azsintjozef@emmaus.be - www.azsintjozef-malle.be Dit
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel BORSTKANKER
Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE onderdeel BORSTKANKER Inhoud Wat is borstkanker?... 3 Vormen van kanker... 4 DCIS... 4 Ductaal carcinoom... 4 Lobulair carcinoom... 4 Erfelijke en familiare belasting...
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel HORMONALE THERAPIE. PROSTAATKANKER Hormonale therapie
Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel HORMONALE THERAPIE PROSTAATKANKER Hormonale therapie INHOUD Inleiding... 3 Hoe werkt hormonale therapie?... 3 Wanneer hormonale behandeling?...
Nadere informatieRisicofactoren Niet erfelijke factoren: Erfelijke factoren:
Zoals bij alle soorten kanker, is er bij borstkanker sprake van cellen met een ontregelde celdeling. Door deze ontregeling kunnen cellen zich ongeremd vermenigvuldigen en uitgroeien tot een tumor. Deze
Nadere informatieGemetastaseerd mammacarcinoom. Jolien Tol, internist- oncoloog Jeroen Bosch ziekenhuis
Gemetastaseerd mammacarcinoom Jolien Tol, internist- oncoloog Jeroen Bosch ziekenhuis 19 maart 2018 Inhoud o Cijfers over borstkanker o Verschillende behandelmogelijkheden o casus o quiz Cijfers over borstkanker
Nadere informatieWat verwachten wij van u? STROOMSCHEMA FRACTUUR-PREVENTIE. Zie website RCH / professionals / zorgprogramma s / fractuurpreventie
Wat verwachten wij van u? STROOMSCHEMA FRACTUUR-PREVENTIE Zie website RCH / professionals / zorgprogramma s / fractuurpreventie 1 Scholing HIS klaarmaken voor registratie: zie: protocol RCH-fractuurpreventie
Nadere informatieBotbreuk en botontkalking (osteoporose)
Botbreuk en botontkalking (osteoporose) Op dit moment wordt u vanwege een botbreuk behandeld in het Radboudumc. Uit onderzoek blijkt dat bij vrouwen ouder dan 50 jaar en mannen ouder dan 65 jaar die een
Nadere informatieMedicijnen bij botontkalking of bij de behandeling van kanker
Medicijnen bij botontkalking of bij de behandeling van kanker Als onderdeel van uw behandeling voor kanker heeft uw arts u een bisfosfonaat of denosumab voorgeschreven. Dit zijn medicijnen die u krijgt
Nadere informatieTriple Aim en uitkomstdoelen
Fractuurpreventie Esther Donga, Internist Endocrinoloog Math Wijnands, Reumatoloog Jernt Korst, Kaderarts bewegingsapparaat Belinda Wardenaar, Osteoporose verpleegkundige Annemie de Vroe-Roothaert, Osteoporose
Nadere informatieInformatie. voor patiënten over de behandeling van borstkanker met het medicijn Femara
Informatie voor patiënten over de behandeling van borstkanker met het medicijn Femara Inhoudsopgave Introductie...3 Borstkanker...4 Hoe ontstaat borstkanker? Wat gebeurt er als een tumor is ontstaan? Hoe
Nadere informatieUniversity of Groningen. Imaging hormone receptors in metastatic breast cancer patients Venema, Clasina Marieke
University of Groningen Imaging hormone receptors in metastatic breast cancer patients Venema, Clasina Marieke IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you
Nadere informatiem e n o p a u z e D i a g n o s e en b e h a n d e l i n g
m e n o p a u z e D i a g n o s e en b e h a n d e l i n g InformatiE EN ADVIES pathophys.org Diagnose perimenopauze en menopauze thelancet.com Diagnose perimenopauze en menopauze Diagnose ZONDER labotest
Nadere informatieAdjuvant!! Online ~ Wanneer helpt het en wanneer niet?
Adjuvant!! Online ~ Wanneer helpt het en wanneer niet? Stella Mook NKI symposium Amsterdam, Oktober 2009 www.adjuvantonline.com Informatie Input Natural Mortality Tx benefit Breast Cancer Mortality Huidige
Nadere informatieKWALITEITSINDICATOREN BORSTKANKER AZ KLINA
KWALITEITSINDICATOREN BORSTKANKER AZ KLINA AZ Klina legt hierbij de resultaten voor van de tweede kwaliteitsmeting van onze borstkankerzorg. Deze resultaten werden in januari 2015 meegedeeld door het Kankerregister
Nadere informatieThe Symphony triple A study
Patiënten informatie en toestemmingsverklaring The Symphony triple A study USING SYMPHONY AS AN ADJUNCT TO HISTOPATHOLOGIC PARAMETERS WHEN THE DOCTOR IS AMBIVALENT ABOUT THE ADMINISTRATION AND TYPE OF
Nadere informatieDe indicatoren over borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn:
Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009
Nadere informatieOsteoporose Voorkom Beenderbreuken
Osteoporose Voorkom Beenderbreuken Prof. Dr. S. Goemaere Reumatoloog, UZ Gent Belgian Bone Club (BBC) International Osteoporosis Foundation (IOF) EU-Osteoporosis Consultation Panel IOF Working Parties
Nadere informatieGemetastaseerd mammacarcinoom
Gemetastaseerd mammacarcinoom Is helaas een niet curabele ziekte Mediane overleving ongeveer 2 jaar Grote heterogeniteit in overleving 5 jrs overleving verbeterd van 15% (1989-1994) naar 23%(2005-2009)
Nadere informatieVerhoogd risico op botontkalking (osteoporose) bij borstkanker
Verhoogd risico op botontkalking (osteoporose) bij borstkanker Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Deze informatie is bedoeld voor vrouwen met borstkanker die door de behandeling daarvan
Nadere informatiePien de Haas en John de Klerk nucleair geneeskundigen Meander Medisch Centrum Amersfoort. 2e Mammacongres 28 januari 2011 Harderwijk
Pien de Haas en John de Klerk nucleair geneeskundigen Meander Medisch Centrum Amersfoort 2e Mammacongres 28 januari 2011 Harderwijk Siemens Biograph true point PET/CT 40 slice Sinds 21 januari 2011 Sinds
Nadere informatieBeschrijving van osteoporose... 1. Verschijnselen van osteoporose... 1. Risicofactoren voor osteoporose... 2. Diagnose stellen bij osteoporose...
Osteoporose Inhoudsopgave Beschrijving van osteoporose... 1 Verschijnselen van osteoporose... 1 Risicofactoren voor osteoporose... 2 Diagnose stellen bij osteoporose... 3 Preventie van / leefregels bij
Nadere informatie