Mammacarcinoom en osteoporose. Petra van Merkestein Verpleegkundig specialist Oncologie Ziekenhuis Rivierenland Tiel

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Mammacarcinoom en osteoporose. Petra van Merkestein Verpleegkundig specialist Oncologie Ziekenhuis Rivierenland Tiel"

Transcriptie

1 Mammacarcinoom en osteoporose Petra van Merkestein Verpleegkundig specialist Oncologie Ziekenhuis Rivierenland Tiel

2 Vroeg ingetreden menopauze, premenopauzaal gebruik van tamoxifen en postmenopauzaal gebruik van aromataseremmers zijn risicofactoren voor het optreden van osteoporose. Vervroegde ovariële uitval leidt tot een afname van de botmineraaldichtheid van 4-10% gedurende de eerste jaren. Richtlijn mammacarcinoom,versie: 2.0, Consensus based , Evidence based , Verantwoording: NABON, Type: Landelijke richtlijn

3 Women who have premature menopause as a result of chemotherapy can lose bone rapidly compared with women who maintain menses throughout chemotherapy Pilot study of bone mineral density in breast cancer patients treated with adjuvant chemotherapy. Headley JA, Theriault RL, et al. GN Cancer Invest. 1998;16(1):6.

4 Ruim 5% van de vrouwen bij wie een mammacarcinoom wordt geconstateerd is jonger dan 40 jaar Richtlijn mammacarcinoom,versie: 2.0, Consensus based , Evidence based , Verantwoording: NABON, Type: Landelijke richtlijn

5 Sommige soorten chemotherapie hebben een direct effect op het bot met als gevolg BMD Maar ook indirecte effecten waardoor BMD (bv uitval ovariële functie) Handbook of Cancer related Bone disease, Coleman et al 2010

6 Adjuvante therapie levert een duidelijke bijdrage aan de genezingskans van vrouwen met een vroeg stadium mammacarcinoom. Indicaties adjuvante therapie uitgebreid Toename van het aantal long term survivors (chronische ziekte) Risicoprofilering Richtlijn mammacarcinoom,versie: 2.0, Consensus based , Evidence based , Verantwoording: NABON, Type: Landelijke richtlijn

7 Indicatie voor aanvullende systemische therapie: - Patiënten met lymfkliermetastasen - <35 jaar behalve een graad 1 tumor - 35 jaar met een tumor van 1,1-2 cm en graad 2 of hoger - 35 jaar met een tumor > 2cm - Indien Her2neu positieve tumor T1b (>0,5 cm) Richtlijn mammacarcinoom,versie: 2.0, Consensus based , Evidence based , Verantwoording: NABON, Type: Landelijke richtlijn

8

9

10 Mammaprint, test waarmee op gen niveau bepaald wordt hoe agressief de borsttumor is. Laag risico (gunstig) kans op uitzaaiingen <10% in 10 jaar Hoog risico (ongunstig) kans op uitzaaiingen 30% in 10 jaar Validation and clinical utility of a 70-gene prognostic signature for women with node-negative breast cancer. Buyse M, Loi S, van't Veer et al., J Natl Cancer Inst. 2006;98(17):1183.

11 Endocriene therapie bij patiënten met positieve hormoon receptoren (ER en/of PR+) Premenopauzaal laag restrisico pn0+ pn1 en pt1-t2 Premenopauzaal hoog restrisico pn1 (minimaal 1 macrometa) of pt3 Postmenopauzaal Laag restrisico pn0+ pn1 en pt1-t2 Postmenopauzaal hoog restrisico pn1 (minimaal 1 macrometa) of pt3 < 40 jr Tamoxifen en OA gedurende 5 jaar >40jr Tamoxifen gedurende 5 jaar Indien na 2 jaar HT stabiel postmenopau zaal (geworden) zonder OA switch naar AI 2-3 jr Tamoxifen, gevolgd door 3-2 jr AI (of omgekeerde volgorde evt 5jr AI Totaal 5 jr HT Tamoxifen 3jr gevolgd door AI 4jr Totaal 7 jr HT < 40 jr Tamoxifen en OA gedurende 10 jaar >40jr Tamoxifen gedurende 5 jaar (met monitoren oestradiol gedurende 2 jaar) Indien postmenopauzaal geworden en eerder Tamoxifen (evt met OA) AI gedurende 2-3 jr of 5jr Totaal 7 jaar HT Bij aanvang hormonale therapie start met ibandroninezuur 150 mg 1x per maand gedurende 3 jaar. N.B. osteonecrose kaak, evt. consult tandarts

12 Hormonale regulatie van de borst Oestrogenen Progesteron Voor de menopauze LH/FSH Ovarium Hypofyse Voor & na de menopauze ACTH Bijnierschors Androgenen Oestrogenen Progesteron Omzetting door aromatase

13 H orm onale interventies bij m am m acarcinoom LH R H - ag onist O varium O variële ablatie A nti-oestrogeen P rogestageen H ypofyse A rom atase rem m er B ijnierschors E nzym arom atase

14

15 Chemotherapie schema s variëren afhankelijk van het soort tumor. Lengte van behandeling 18 weken tot 27 weken

16 Rol verpleegkundig specialist bij osteoporose preventie Bij start behandeling informatie Folder sterke botten bij kanker Folder Rivierenland move Stimuleren intake vitamine D, calcium via voeding en bewegen Volgens protocol controle botdichtheid In samenwerking met reumatologen stroomschema s

17 Opsporing/behandeling van osteoporose bij pre menopauzale vrouwen met een mammacarcinoom die adjuvant hormonale therapie krijgen. Alle patiënten krijgen voor de start van de behandeling leefstijladviezen (bewegen, vitamine D en Calciumintake).** Premature menopauze< 45 jaar of langdurig gebruik van Tamoxifen premenopauzaal <45 jaar Premature menopauze>45 jaar DEXA meting 1 jaar na ovariële uitval* Patiënten <45 jaar krijgen een eenmalig consult en telefonisch consult bij de reumatoloog/osteoporoseverpleegkundige na de DEXA (ongeacht de DEXA uitslag) T-score>- 1,0 T-score -1,0 tot -2,0 T-score <-2,0 of bekende wervelfractuur Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig* Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig* Verwijzing reumatoloog/ osteoporoseverpleegkundige DEXA herhalen na 1 jaar. Indien stabiel geen DEXA meer Medicamenteuze interventie calcium/vitamine D* -4-5 zuivel consumptie per dag of zuivel + 500mg Calcium per dag of zuivel mg Calcium per dag Premenopauzale patiënten wordt geadviseerd dagelijks 400IE vitamine D te gebruiken

18 Opsporing/behandeling van osteoporose bij post menopauzale vrouwen met een laag risico mammacarcinoom die adjuvant hormonale therapie krijgen. Alle patiënten krijgen voor de start van de behandeling leefstijladviezen (bewegen, vitamine D en Calciumintake) ** DEXA meting aan het begin van behandeling met aromataseremmer (AI) T-score >-1,0 T-score -1,0 tot -2,0 T-score >-2,0 of bekende wervelfractuur Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig* Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig* Verwijzing reumatoloog/osteopo roseverpleegkundige Controle DEXA 1jr na start AI Indien DEXA stabiel geen DEXA meer Medicamenteuze interventie calcium/vitamine D* -4-5 zuivel consumptie per dag of zuivel + 500mg Calcium per dag of 1-2 zuivel mg Calcium per dag. Patiënt>50jr dagelijks 400IE vitamine D Patiënt >70jr dagelijks 800IE vitamine D

19 Opsporing/behandeling van osteoporose bij post menopauzale vrouwen met een hoog risico mammacarcinoom die adjuvant hormonale therapie krijgen. Alle patiënten krijgen voor de start van de behandeling leefstijladviezen (bewegen, vitamine D en Calciumintake) ** Patiënten met een T3/T4 en/of N+ mammacarcinoom starten met ibandroninezuur 1x per maand 150mg gedurende 3 jaar. Attentie osteonecrose kaak, evt. consult tandarts DEXA meting aan het begin van behandeling met aromataseremmer (AI) T-score >-1,0 T-score -1,0 tot -2,0 T-score >-2,0 of bekende wervelfractuur Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig* Leefstijl advies bespreken + suppletie Calcium en/of vit D indien nodig* Verwijzing reumatoloog/osteopo roseverpleegkundige Controle DEXA 1jr na start AI Indien DEXA stabiel geen DEXA meer Medicamenteuze interventie calcium/vitamine D* -4-5 zuivel consumptie per dag of zuivel + 500mg Calcium per dag of 1-2 zuivel mg Calcium per dag. Patiënt>50jr dagelijks 400IE vitamine D Patiënt >70jr dagelijks 800IE vitamine D

20 Alcohol consumptie is geassocieerd met een groter risico op borstkanker Het risico op borstkanker is lager bij actieve vrouwen ten opzichte van vrouwen die minder actief zijn (relative risk 0.88, 95% CI )

21 Dank voor de aandacht! Vragen?

Anti-hormonale therapie ja of nee?

Anti-hormonale therapie ja of nee? Anti-hormonale therapie ja of nee? Borstkanker symposium, 6 oktober 2018 Sissi Grosfeld, verpleegkundig specialist Anti-hormonale therapie Verschillende types borstkanker 70-80% hormoongevoelig Borstkanker

Nadere informatie

Individualized treatment in Breast Cancer op het scherpst van de snede

Individualized treatment in Breast Cancer op het scherpst van de snede 19 mei 2009 Jaarbeurs Utrecht Individualized treatment in Breast Cancer op het scherpst van de snede Hella Bosch Verpleegkundig specialist oncologie Máxima medisch centrum Eindhoven Opening ONS: Lezing

Nadere informatie

Osteoporoseprofylaxe bij corticosteroïdgebruik

Osteoporoseprofylaxe bij corticosteroïdgebruik Osteoporoseprofylaxe bij corticosteroïdgebruik 101-106 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB. Datum 27 mei 2013

Nadere informatie

NABON Breast Cancer Audit. Pathologie

NABON Breast Cancer Audit. Pathologie NABON Breast Cancer Audit Pathologie Dr. P.J. Westenend, patholoog, pathologisch laboratorium Dordrecht Drs. A.C.M. van Bommel, arts-onderzoeker, DICA DICA Congres 25 juni 2013 Pathologie Volledige verslaglegging

Nadere informatie

Osteoporoseprofylaxe bij corticosteroïdgebruik

Osteoporoseprofylaxe bij corticosteroïdgebruik Osteoporoseprofylaxe bij corticosteroïdgebruik 101-106 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB. Datum 27 mei 2013

Nadere informatie

Hormonale therapie bij kanker. Basiscursus oncologie M. Bontenbal, ErasmusMC Rotterdam

Hormonale therapie bij kanker. Basiscursus oncologie M. Bontenbal, ErasmusMC Rotterdam Hormonale therapie bij kanker Basiscursus oncologie M. Bontenbal, ErasmusMC Rotterdam HORMONALE AFHANKELIJKHEID mamma ; endometrium ; prostaat en tumoren normaal carcinoom gereguleerde groei en apoptose

Nadere informatie

Jong = Pre-menopauzaal Hormonale Therapie Fertiliteitspreservatie. P. Neven MBC UZ Leuven

Jong = Pre-menopauzaal Hormonale Therapie Fertiliteitspreservatie. P. Neven MBC UZ Leuven Jong = Pre-menopauzaal Hormonale Therapie Fertiliteitspreservatie P. Neven MBC UZ Leuven Overzicht: - Hormonale therapie - Belang vrouwelijk hormoon & welke hormonale therapie - Hormoon-gevoelige borstkanker?

Nadere informatie

Oncologische behandeling en fertiliteit. Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018

Oncologische behandeling en fertiliteit. Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018 Oncologische behandeling en fertiliteit Vivianne Tjan-Heijnen Symposium AYA zorg & (in)fertiliteit Nascholing Maastricht UMC+ 29 november 2018 Disclosures Potentiële belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Osteoporose verpleegkundigen

Osteoporose verpleegkundigen Osteoporose verpleegkundigen Belinda Wardenaar Annemie de Vroe - Roothaert 1 ETZ zorgpad osteoporose Huidige zorgpad in ETZ: Oproep screening na fractuur vanaf 50-jarige leeftijd: brief - dexa folder -

Nadere informatie

Hormoontherapie bij borstkanker

Hormoontherapie bij borstkanker Hormoontherapie bij borstkanker Inleiding Uw arts heeft u aan de hand van de Patiëntenbrief uitgelegd, waarom u in aanmerking komt voor een hormoontherapie. In de Patiëntenbrief staan alle gegevens van

Nadere informatie

De impact van hormonale therapie bij borstkanker. Annette Stutterheim, maatschappelijk werker Marjo Holtkamp, MANP verpleegkundig specialist

De impact van hormonale therapie bij borstkanker. Annette Stutterheim, maatschappelijk werker Marjo Holtkamp, MANP verpleegkundig specialist De impact van hormonale therapie bij borstkanker Annette Stutterheim, maatschappelijk werker Marjo Holtkamp, MANP verpleegkundig specialist Inleiding Werkingsmechanisme hormoontherapie Bijwerkingen Wat

Nadere informatie

Hormonale therapie bij borstkanker

Hormonale therapie bij borstkanker Hormonale therapie bij borstkanker Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Operatie, bestraling en chemotherapie zijn de meest bekende behandelmethoden bij kanker. Bij bepaalde soorten kanker

Nadere informatie

Hormoontherapie bij borstkanker

Hormoontherapie bij borstkanker Hormoontherapie bij borstkanker Inleiding Uw arts heeft u aan de hand van de patiëntenbrief uitgelegd, waarom u in aanmerking komt voor een hormoontherapie. In de Patiëntenbrief staan alle gegevens van

Nadere informatie

H Hormonale therapie bij borstkanker

H Hormonale therapie bij borstkanker H.40017.0316 Hormonale therapie bij borstkanker Inleiding Hormonen zijn stoffen die ons lichaam zelf maakt en deze stoffen regelen een groot aantal lichaamsfuncties. Hormonen worden in een aantal klieren,

Nadere informatie

HULP BIJ DE KEUZE WEL OF GEEN CHEMOTHERAPIE

HULP BIJ DE KEUZE WEL OF GEEN CHEMOTHERAPIE 70-Genen Borstkanker Test HULP BIJ DE KEUZE WEL OF GEEN CHEMOTHERAPIE MammaPrint, meer inzicht bij de behandeling van borstkanker MammaPrint In vogelvlucht DUIDELIJK EN BEGRIJPELIJK R E S U LTA AT Wel

Nadere informatie

CTIBL Door behandeling veroorzaakt botverlies

CTIBL Door behandeling veroorzaakt botverlies Leerdoelen CTIBL Door behandeling veroorzaakt botverlies Marsha van Oostwaard Verpleegkundig Specialist i.o. Máxima Medisch Centrum Eindhoven/Veldhoven Beoordelen, herkennen en interpreteren van botverlies

Nadere informatie

Wanneer geen chemo? Sabine Linn Internist-oncoloog NKI-AVL

Wanneer geen chemo? Sabine Linn Internist-oncoloog NKI-AVL Wanneer geen chemo? Sabine Linn Internist-oncoloog NKI-AVL Wanneer geen chemo? Als de patiënt al genezen is na locoregionale behandeling Prognostische factoren Als er geen extra overlevingswinst optreedt

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29317 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Nes, Johanna Gerarda Hendrica van Title: Clinical aspects of endocrine therapy

Nadere informatie

mammaprint adviezen hernia-operatie borstkanker ZorgSaam

mammaprint adviezen hernia-operatie borstkanker ZorgSaam mammaprint adviezen na een bij hernia-operatie borstkanker ZorgSaam 1 2 Mammaprint Deze folder geeft u informatie over de Mammaprint, een laboratoriumtest die kan worden ingezet bij de behandeling van

Nadere informatie

Vraag: Hoe is de zorg rond anti hormonale therapie in jouw ziekenhuis georganiseerd?

Vraag: Hoe is de zorg rond anti hormonale therapie in jouw ziekenhuis georganiseerd? Samenvatting Anti-hormonale therapie bij mammacarcinoom: Vraag: Hoe is de zorg rond anti hormonale therapie in jouw ziekenhuis georganiseerd? Vraagsteller: Marieke Schreuder-Cats Verpleegkundig specialist

Nadere informatie

Inhoud workshop. BONE workshop. calcium. Voeding-Leefstijl. calcium. calcium. Calcium Vitamine D Oefenen met FRAX Casus 1 Casus 2 Casus 3

Inhoud workshop. BONE workshop. calcium. Voeding-Leefstijl. calcium. calcium. Calcium Vitamine D Oefenen met FRAX Casus 1 Casus 2 Casus 3 Inhoud workshop BONE workshop Voeding Leefstijladvies FRAX DEXAscan Calcium Vitamine D Oefenen met FRAX Casus 1 Casus 2 Casus 3 Voeding-Leefstijl Calcium 1000-1200 mg/dag (=4-5 EH/dag) Voeding of suppletie

Nadere informatie

De COBRA-studie: Veranderingen in lichaamssamenstelling tijdens chemotherapie voor vrouwen met borstkanker.

De COBRA-studie: Veranderingen in lichaamssamenstelling tijdens chemotherapie voor vrouwen met borstkanker. De COBRA-studie: Veranderingen in lichaamssamenstelling tijdens chemotherapie voor vrouwen met borstkanker. Oncologiedagen voor verpleegkundigen, Ede 18-11-2014 Maaike van den Berg, MSc, Anja de Kruif,

Nadere informatie

Vitamine D. Ton Boermans huisarts

Vitamine D. Ton Boermans huisarts Vitamine D Ton Boermans huisarts 2 2 Vitamine D Onvoldoende UVB voor Vitamine D synthese van november tot begin maart 90% van Europa heeft gedurende 4-6 mnd onvoldoende UVB straling. Latitude 38 o north

Nadere informatie

Botgezondheid & Zorg in Nederland

Botgezondheid & Zorg in Nederland Botgezondheid & Zorg in Nederland Peter van den Berg Verpleegkundig Specialist Fracturen & Osteoporose 19-12-2016 1 Conflict of Interest Voor dit onderwerp geen persoonlijke conflict of interest. Sprekersvergoedingen

Nadere informatie

Vroegstadium borstkanker Medicamenteuze behandeling. Jan Drooger Internist-oncoloog Huisartsensymposium 20 september 2017

Vroegstadium borstkanker Medicamenteuze behandeling. Jan Drooger Internist-oncoloog Huisartsensymposium 20 september 2017 Vroegstadium borstkanker Medicamenteuze behandeling Jan Drooger Internist-oncoloog Huisartsensymposium 20 september 2017 Disclosures spreker (potentiële) belangenverstrengeling Nothing to disclose Voor

Nadere informatie

Aandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling

Aandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling Status bepaling: 99,4% Aandeel van patiënten met invasieve borstkanker waarbij een ER, PR en/of HER2 statusbepaling werd uitgevoerd vóór enige systemische behandeling Vóór het starten van de behandeling

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35283 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35283 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35283 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Charehbili, Ayoub Title: Optimising preoperative systemic therapy for breast cancer

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel HORMONALE THERAPIE

Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel HORMONALE THERAPIE Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE onderdeel HORMONALE THERAPIE Inhoudsopgave Inleiding... 3 Hoe werkt hormonale therapie?... 4 Vóór de overgang... 4 Tijdens en na de overgang... 5 De verschillende

Nadere informatie

Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid

Marlies Peters. Workshop Vermoeidheid Marlies Peters Workshop Vermoeidheid De ene vermoeidheid is de andere niet Deze vermoeidheid is er plotseling, niet gerelateerd aan geleverde inspanning De vermoeidheid wordt als (zeer) extreem ervaren

Nadere informatie

Hormoontherapie en osteoporose. Annemarie Venhuizen, reumatoloog Donderdag 9 juni 2016 Fysiotherapie & Oncologie Kennisnetwerk

Hormoontherapie en osteoporose. Annemarie Venhuizen, reumatoloog Donderdag 9 juni 2016 Fysiotherapie & Oncologie Kennisnetwerk Hormoontherapie en osteoporose Annemarie Venhuizen, reumatoloog Donderdag 9 juni 2016 Fysiotherapie & Oncologie Kennisnetwerk Opbouw presentatie introductie gezond botmetabolisme osteoporose, risicofactoren

Nadere informatie

De indicatoren omtrent borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn :

De indicatoren omtrent borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn : Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009

Nadere informatie

Fysiotherapie bij osteoporose Digna de Kam Fysiotherapeut/ Bewegingswetenschapper

Fysiotherapie bij osteoporose Digna de Kam Fysiotherapeut/ Bewegingswetenschapper Fysiotherapie bij osteoporose Digna de Kam Fysiotherapeut/ Bewegingswetenschapper Digna.dekam@radboudumc.nl Programma Inleiding Osteoporose De rol van de fysiotherapeut bij osteoporose KNGF behandelrichtlijn

Nadere informatie

Voorkomen en behandelen van botontkalking

Voorkomen en behandelen van botontkalking Voorkomen en behandelen van botontkalking bij een behandeling van kanker Uw specialist heeft met u besproken dat u in aanmerking komt voor behandeling om botontkalking (osteoporose) te voorkomen of te

Nadere informatie

FEMgen Test. Menopauze. Risico s in kaart. Menopauze

FEMgen Test. Menopauze. Risico s in kaart. Menopauze FEMgen Test Menopauze Prof Dr. B. Weber Laboratoires Réunis Risico s in kaart De FEMgen test biedt u de mogelijkheid uw persoonlijk risico en predispositie op het verkrijgen van gevaarlijke bijwerkingen,

Nadere informatie

Osteoporose profylaxe bij 80+

Osteoporose profylaxe bij 80+ Osteoporose profylaxe bij 80+ Emilie Gieling, AIOS Ziekenhuisfarmacie, CWZ Prof. Dr. Joop van den Bergh, internist-endocrinoloog, VieCurie MC Noord-Limburg, Maastricht UMC & UHasselt België (potentiële)

Nadere informatie

Medicamenteuze behandeling van botmetastasen. Aafke Meerveld-Eggink, Internist-oncoloog i.o.

Medicamenteuze behandeling van botmetastasen. Aafke Meerveld-Eggink, Internist-oncoloog i.o. Medicamenteuze behandeling van botmetastasen Aafke Meerveld-Eggink, Internist-oncoloog i.o. Normale bothuishouding poc = voorloper osteoclast OC = osteoclast pob = voorloper osteoblast OB = osteoblast

Nadere informatie

Osteoporose Voorkom Beenderbreuken

Osteoporose Voorkom Beenderbreuken Osteoporose Voorkom Beenderbreuken Prof. Dr. S. Goemaere Reumatoloog, UZ Gent Belgian Bone Club (BBC) International Osteoporosis Foundation (IOF) EU-Osteoporosis Consultation Panel IOF Working Parties

Nadere informatie

H.366781.0614. Osteoporose (bij behandeling voor borstkanker)

H.366781.0614. Osteoporose (bij behandeling voor borstkanker) H.366781.0614 Osteoporose (bij behandeling voor borstkanker) 2 Inleiding U wordt behandeld voor borstkanker, dit heeft invloed op uw botverlies. U krijgt praktische tips om uw botten gezond te houden.

Nadere informatie

Thema: "Overgankelijkheden" D.H. Bogchelman. 10 november 2012

Thema: Overgankelijkheden D.H. Bogchelman. 10 november 2012 Thema: "Overgankelijkheden" 10 november 2012 D.H. Bogchelman Inleiding Wat is de overgang? Wat gebeurt er in de overgang? Verschijnselen van de overgang Hoe behandelen we overgangsklachten? Wat zijn de

Nadere informatie

Project Kwaliteitsindicatoren Borstkanker 2007-2008

Project Kwaliteitsindicatoren Borstkanker 2007-2008 Project Kwaliteitsindicatoren 2007-2008 De borstkliniek: Iedere nieuwe diagnose van een borsttumor dient door de borstkliniek te worden geregistreerd bij het Nationaal Kankerregister. Het Project Kwaliteitsindicatoren

Nadere informatie

(neo)adjuvante hormoontherapie

(neo)adjuvante hormoontherapie (neo)adjuvante hormoontherapie Stand van zaken Erik Blok Afdeling Heelkunde / Medische Oncologie LEIDS UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM Inhoud 1. Casus 2. Biologie en behandelopties 3. Adjuvante therapie:

Nadere informatie

Reumatologie/Chirurgie/Orthopedie/Interne Osteopenie en/of osteoporose

Reumatologie/Chirurgie/Orthopedie/Interne Osteopenie en/of osteoporose Reumatologie/Chirurgie/Orthopedie/Interne Osteopenie en/of osteoporose Inleiding Botopbouw Bot is levend materiaal; het wordt voordurend afgebroken en opgebouwd. Cellen met de naam osteoclasten breken

Nadere informatie

Botbreuken en osteoporose. Nucleaire geneeskunde

Botbreuken en osteoporose. Nucleaire geneeskunde Botbreuken en osteoporose Nucleaire geneeskunde imelda omringt u met zorg 2 Nota s Inhoud Welkom. 4 Wat is osteoporose? 5 Wat zijn de gevolgen van osteoporose? 7 Hoe wordt de diagnose gesteld? 8 Wat is

Nadere informatie

Osteoporose in de praktijk

Osteoporose in de praktijk Osteoporose in de praktijk 29 januari 2019 Hannah C.M. van Loon Internist-endocrinoloog Osteoporose Programma: Inleiding met casus Waarom behandeling? Effect van orale bi(s)fosfonaten Reden voor switch

Nadere informatie

Iedereen is anders. T.Smilde, 29 Oktober 2013

Iedereen is anders. T.Smilde, 29 Oktober 2013 Iedereen is anders T.Smilde, 29 Oktober 2013 Het traject Punctie??? MST Stereotactisch Localisatie MRI K+ ablatio XMG echo Knobbel SNB Amputatie/ OKT angst OKT Neo-adjuvant SNB RT Adjuvant N+ chemotherapie

Nadere informatie

sterke botten bij borstkanker Hoe houd ik mijn botten gezond?

sterke botten bij borstkanker Hoe houd ik mijn botten gezond? sterke botten bij borstkanker Hoe houd ik mijn botten gezond? 2 3 U wordt behandeld voor borstkanker. In deze uitgave krijgt u informatie over de invloed van de behandeling op de gezondheid van uw botten,

Nadere informatie

Borstkanker en hormoontherapie

Borstkanker en hormoontherapie Chirurgie Borstkanker en hormoontherapie www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is hormoontherapie?... 3 Vrouwelijke geslachtshormonen... 3 Wanneer komt u in aanmerking voor een hormoonbehandeling?... 4

Nadere informatie

Reumatologie Chirurgie Orthopedie Interne Urologie OSTEOPENIE EN/OF OSTEOPOROSE

Reumatologie Chirurgie Orthopedie Interne Urologie OSTEOPENIE EN/OF OSTEOPOROSE Reumatologie Chirurgie Orthopedie Interne Urologie OSTEOPENIE EN/OF OSTEOPOROSE BOTOPBOUW Bot is levend materiaal; het wordt voordurend afgebroken en opge bouwd. Cellen met de naam osteoclasten breken

Nadere informatie

Algemene informatie over het pathologieverslag bij borstkanker

Algemene informatie over het pathologieverslag bij borstkanker Algemene informatie over het pathologieverslag bij borstkanker De patholoog onderzoekt het weefsel dat tijdens de operatie is weggenomen. In het pathologieverslag wordt beschreven: de grootte van de tumor

Nadere informatie

ILC > 3 cm: neoadjuvante chemotherapie heeft geen nut! Sabine C. Linn, MD PhD Divisies Medische Oncologie en Moleculaire Biologie

ILC > 3 cm: neoadjuvante chemotherapie heeft geen nut! Sabine C. Linn, MD PhD Divisies Medische Oncologie en Moleculaire Biologie ILC > 3 cm: neoadjuvante chemotherapie heeft geen nut! Sabine C. Linn, MD PhD Divisies Medische Oncologie en Moleculaire Biologie Heeft neoadjuvant chemotherapie nut bij ILC > 3 cm? Ja Nee Weet niet/geen

Nadere informatie

Preventieve eierstokverwijdering.en dan? 31 oktober 2015

Preventieve eierstokverwijdering.en dan? 31 oktober 2015 Preventieve eierstokverwijdering.en dan? 31 oktober 2015 Prof dr Marian Mourits Gynaecologisch Oncoloog Universitair Medisch Centrum Groningen Preventieve eierstokverwijdering. en dan? Preventieve eierstokverwijdering

Nadere informatie

Borstcentrum Bernhoven. Yvonne Paquay Chirurg

Borstcentrum Bernhoven. Yvonne Paquay Chirurg Borstcentrum Bernhoven Yvonne Paquay Chirurg Klachten van de borst? Verwijzing naar het borstcentrum voor analyse en zonodig behandeling 2 3 4 Verwijsredenen: > Knobbeltje voelbaar > BOBZ (de bus) > Controle

Nadere informatie

Richtlijn Behandeling van het mammacarcinoom 2008 (herziening)

Richtlijn Behandeling van het mammacarcinoom 2008 (herziening) voor de praktijk Richtlijn Behandeling van het mammacarcinoom 2008 (herziening) H.Struikmans, J.W.R.Nortier, E.J.Th.Rutgers, H.M.Zonderland, M.Bontenbal, P.H.M.Elkhuizen, G.van Tienhoven, V.C.G.Tjan-Heijnen,

Nadere informatie

SAMEN VERDER NA KANKER TRANSMURALE ONCOLOGISCHE NAZORG

SAMEN VERDER NA KANKER TRANSMURALE ONCOLOGISCHE NAZORG SAMEN VERDER NA KANKER TRANSMURALE ONCOLOGISCHE NAZORG Wat is het beste voor de patiënt? Carla M.L. van Herpen, internist-oncoloog 14-10-2014 Nazorg en controle na kanker EXPERTISE Wat wil de patiënt?

Nadere informatie

PATIËNTENFOLDER Wervelkolomcentrum Behandeling osteoporose

PATIËNTENFOLDER Wervelkolomcentrum Behandeling osteoporose PATIËNTENFOLDER Wervelkolomcentrum Behandeling osteoporose Inleiding In verband met een botbreuk, bent u onder behandeling op de polikliniek orthopedie van ACIBADEM International Medical Center. Aanvullend

Nadere informatie

Mammacare Hormoonbehandeling

Mammacare Hormoonbehandeling Mammacare Hormoonbehandeling Inleiding Tijdens het pathologisch onderzoek is gebleken dat de tumor die bij u verwijderd is hormoongevoelig was. De hormoonbehandeling is een systematische behandeling dat

Nadere informatie

Endocriene therapie bij borstkanker

Endocriene therapie bij borstkanker Endocriene therapie bij borstkanker Inleiding Eén van de behandelmogelijkheden bij borstkanker is endocriene therapie, vroeger ook wel hormonale of anti-hormonale therapie genoemd. In deze brochure kunt

Nadere informatie

Osteopenie Uitleg en leefstijladviezen.

Osteopenie Uitleg en leefstijladviezen. Osteopenie Uitleg en leefstijladviezen www.nwz.nl Inhoud Wat is osteopenie? 3 Wie krijgen osteopenie? 3 Hoe ontstaat osteopenie? 4 Hoe weet u of u osteopenie heeft? 6 Uw vragen 7 2 Bij het ouder worden,

Nadere informatie

Osteoporose (botontkalking)

Osteoporose (botontkalking) Osteoporose (botontkalking) Marieke Zeeman, internist ouderengeneeskunde Ike Nuver, Reumatoloog Gerda Welbergen-Otten, verpleegkundige osteoporosezorg 9 september 2016 Het komende uur Pathofysiologie en

Nadere informatie

DSD Nederland 2013. Inhoud. Botweefsel. Botweefsel. Botweefsel. Botweefsel en lengtegroei. Botmineraaldichtheid bij DSD patienten Reden tot zorg?

DSD Nederland 2013. Inhoud. Botweefsel. Botweefsel. Botweefsel. Botweefsel en lengtegroei. Botmineraaldichtheid bij DSD patienten Reden tot zorg? DSD Nederland 2013 Botmineraaldichtheid bij DSD patienten Reden tot zorg? A. Hoek, gynaecoloog Sectie Voortplantingsgeneeskunde UMCG, Groningen Inhoud Calcium en Vitamine D, leefstijl Botmineraaldichtheid

Nadere informatie

Vroegtijdig staken van adjuvante antihormonale therapie door patiënten met borstkanker: een onderzoek naar ervaringen van patiënten Inhoud Inleiding

Vroegtijdig staken van adjuvante antihormonale therapie door patiënten met borstkanker: een onderzoek naar ervaringen van patiënten Inhoud Inleiding Vroegtijdig staken van adjuvante antihormonale therapie door patiënten met borstkanker: een onderzoek naar ervaringen van patiënten Marieke Schreuder-Cats Medisch mentor: Els Witteveen Inhoud Inleiding

Nadere informatie

DE OVERGANG. Fred Balder, huisarts

DE OVERGANG. Fred Balder, huisarts DE OVERGANG Fred Balder, huisarts Bij ongeveer 30% van de vrouwen wordt het dagelijks leven door de overgangsklachten verstoord. Levensfasen van een vrouw puberteit vruchtbaar overgang onvruchtbaar 12jr

Nadere informatie

Hormonale therapie bij borstkanker

Hormonale therapie bij borstkanker Hormonale therapie bij borstkanker 1/15 Inhoudsopgave 1. Hormonale therapie bij borstkanker... 3 1.1 Wat zijn hormonen?... 3 1.2 Wat is een hormoongevoelige tumor?... 3 1.3 Orale anticonceptie... 3 1.4

Nadere informatie

The Symphony triple A study

The Symphony triple A study Patiënten informatie en toestemmingsverklaring The Symphony triple A study USING SYMPHONY AS AN ADJUNCT TO HISTOPATHOLOGIC PARAMETERS WHEN THE DOCTOR IS AMBIVALENT ABOUT THE ADMINISTRATION AND TYPE OF

Nadere informatie

Richtlijn Osteoporose en fractuurpreventie Nederlandse Vereniging voor Reumatologie Derde herzien druk, 2011

Richtlijn Osteoporose en fractuurpreventie Nederlandse Vereniging voor Reumatologie Derde herzien druk, 2011 Richtlijn Osteoporose en fractuurpreventie Nederlandse Vereniging voor Reumatologie Derde herzien druk, 2011 Stroomdiagram van diagnostiek,behandeling en follow-up bij patiënten van 50 jaar en ouder met

Nadere informatie

Vlaams Indicatoren Project VIP²

Vlaams Indicatoren Project VIP² Vlaams Indicatoren Project VIP² Het initiatief voor het Vlaams Indicatoren Project VIP² gaat uit van de Vlaamse overheid, de Vlaamse vereniging van hoofdartsen en de ziekenhuiskoepels Zorgnet en Icuro.

Nadere informatie

borstkliniek informatiebrochure Anti-hormoontherapie

borstkliniek informatiebrochure Anti-hormoontherapie borstkliniek informatiebrochure Anti-hormoontherapie Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Verschillende soorten behandelingen 5 3. Contactgegevens 7 3 1. Inleiding Graag duiden wij u op het belang van een goede

Nadere informatie

Infoblad KANKER ALGEMEEN. Hormonale therapie

Infoblad KANKER ALGEMEEN. Hormonale therapie Infoblad KANKER ALGEMEEN Hormonale therapie HORMONALE THERAPIE Hormonale therapie is de behandeling van kanker met hormonen. Artsen noemen het ook: hormoontherapie, hormonale behandeling of hormoonbehandeling.

Nadere informatie

Vlaams Indicatoren Project VIP²

Vlaams Indicatoren Project VIP² Vlaams Indicatoren Project VIP² Het initiatief voor het Vlaams Indicatoren Project VIP² gaat uit van de Vlaamse overheid, de Vlaamse vereniging van hoofdartsen en de ziekenhuiskoepels Zorgnet en Icuro.

Nadere informatie

Osteoporose en botdichtheidsmeting (Dexa)

Osteoporose en botdichtheidsmeting (Dexa) Osteoporose en botdichtheidsmeting (Dexa) Osteoporose en botdichtheidsmeting (DExa) Osteoporose of botontkalking is een aandoening waarbij botten dunner en zwakker worden, waardoor botbreuken gemakkelijk

Nadere informatie

behandelingen-bij-borstkanker/

behandelingen-bij-borstkanker/ https://www.isala.nl/patientenfolders/6682-borstkanker-pid-h3- behandelingen-bij-borstkanker/ Borstkanker (PID): H3 Behandelingen bij borstkanker Als borstkanker is vastgesteld, bespreekt een team van

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2016

Factsheet Indicatoren NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2016 Factsheet en NABON Breast Cancer Audit (NBCA) 2016 Registratie gestart: 2009 Inclusie en exclusie criteria Inclusie Primaire mammacarcinomen waarbij de volgende tumorsoorten geïncludeerd worden: Alle tumorstadia,

Nadere informatie

Adjuvante systeemtherapie Patiënte: DM type 2

Adjuvante systeemtherapie Patiënte: DM type 2 Take home messages Een 59 jarige vrouw met mammacarcinoom en diabetes. An Reyners Internist-oncoloog UMCG Kankerbehandeling: houd rekening met bijwerkingen op korte en langere termijn Stem af wie waarvoor

Nadere informatie

Osteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige

Osteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige Osteoporose Botontkalking Hou je je broze botten heel? Vakgroep Reumatologie P. van Oijen, reumatoloog J. van der Donk, osteoporoseverpleegkundige Wat is botontkalking? Definitie osteoporose Een systemische

Nadere informatie

Mw. dr. C.P. Schröder Medisch Oncoloog UMCG. Systeembehandeling mammacarcinoom: San Antonio and beyond. Groninger Mammasymposium 2014

Mw. dr. C.P. Schröder Medisch Oncoloog UMCG. Systeembehandeling mammacarcinoom: San Antonio and beyond. Groninger Mammasymposium 2014 Mw. dr. C.P. Schröder Medisch Oncoloog UMCG Systeembehandeling mammacarcinoom: San Antonio and beyond Groninger Mammasymposium 2014 Disclosure belangen spreker Groninger Mammasymposium 2014 focus systeemtherapie

Nadere informatie

Staat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC?

Staat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC? Staat de radiotherapie indicatie ook vast na een complete respons op NAC? Nina Bijker, radiotherapeut AMC BBB symposium 7 september 2017 No conflict of interest Focus op postmastectomie radiotherapie (PMRT)

Nadere informatie

Inleiding. Wat is osteopenie? Hoe ontstaat osteopenie?

Inleiding. Wat is osteopenie? Hoe ontstaat osteopenie? Osteopenie Inleiding U heeft de uitslag van de botdichtheidsmeting (= botdensitometrie) ontvangen van de osteoporoseverpleegkundige. Uit de botdichtheidsmeting is gebleken dat u osteopenie heeft. De uitslag

Nadere informatie

AVL symposium 11 juni 2015 Eva Balkenende, arts onderzoeker CVV AMC e.m.balkenende@amc.nl

AVL symposium 11 juni 2015 Eva Balkenende, arts onderzoeker CVV AMC e.m.balkenende@amc.nl Fertiliteitspreservatie bij borstkanker, wat zijn de mogelijkheden? AVL symposium 11 juni 2015 Eva Balkenende, arts onderzoeker CVV AMC e.m.balkenende@amc.nl Achtergrond borstkanker Incidentie 2012: 14.296

Nadere informatie

patiënteninformatie borstkliniek Antihormoontherapie

patiënteninformatie borstkliniek Antihormoontherapie patiënteninformatie borstkliniek Antihormoontherapie ALGEMEEN ZIEKENHUIS SINT-JOZEF Oude Liersebaan 4-2390 Malle tel. 03 380 20 11 - fax 03 380 28 90 azsintjozef@emmaus.be - www.azsintjozef-malle.be Dit

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel BORSTKANKER

Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE. onderdeel BORSTKANKER Patiënteninformatiedossier (PID) MAMMACARE onderdeel BORSTKANKER Inhoud Wat is borstkanker?... 3 Vormen van kanker... 4 DCIS... 4 Ductaal carcinoom... 4 Lobulair carcinoom... 4 Erfelijke en familiare belasting...

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel HORMONALE THERAPIE. PROSTAATKANKER Hormonale therapie

Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel HORMONALE THERAPIE. PROSTAATKANKER Hormonale therapie Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel HORMONALE THERAPIE PROSTAATKANKER Hormonale therapie INHOUD Inleiding... 3 Hoe werkt hormonale therapie?... 3 Wanneer hormonale behandeling?...

Nadere informatie

Risicofactoren Niet erfelijke factoren: Erfelijke factoren:

Risicofactoren Niet erfelijke factoren: Erfelijke factoren: Zoals bij alle soorten kanker, is er bij borstkanker sprake van cellen met een ontregelde celdeling. Door deze ontregeling kunnen cellen zich ongeremd vermenigvuldigen en uitgroeien tot een tumor. Deze

Nadere informatie

Gemetastaseerd mammacarcinoom. Jolien Tol, internist- oncoloog Jeroen Bosch ziekenhuis

Gemetastaseerd mammacarcinoom. Jolien Tol, internist- oncoloog Jeroen Bosch ziekenhuis Gemetastaseerd mammacarcinoom Jolien Tol, internist- oncoloog Jeroen Bosch ziekenhuis 19 maart 2018 Inhoud o Cijfers over borstkanker o Verschillende behandelmogelijkheden o casus o quiz Cijfers over borstkanker

Nadere informatie

Wat verwachten wij van u? STROOMSCHEMA FRACTUUR-PREVENTIE. Zie website RCH / professionals / zorgprogramma s / fractuurpreventie

Wat verwachten wij van u? STROOMSCHEMA FRACTUUR-PREVENTIE. Zie website RCH / professionals / zorgprogramma s / fractuurpreventie Wat verwachten wij van u? STROOMSCHEMA FRACTUUR-PREVENTIE Zie website RCH / professionals / zorgprogramma s / fractuurpreventie 1 Scholing HIS klaarmaken voor registratie: zie: protocol RCH-fractuurpreventie

Nadere informatie

Botbreuk en botontkalking (osteoporose)

Botbreuk en botontkalking (osteoporose) Botbreuk en botontkalking (osteoporose) Op dit moment wordt u vanwege een botbreuk behandeld in het Radboudumc. Uit onderzoek blijkt dat bij vrouwen ouder dan 50 jaar en mannen ouder dan 65 jaar die een

Nadere informatie

Medicijnen bij botontkalking of bij de behandeling van kanker

Medicijnen bij botontkalking of bij de behandeling van kanker Medicijnen bij botontkalking of bij de behandeling van kanker Als onderdeel van uw behandeling voor kanker heeft uw arts u een bisfosfonaat of denosumab voorgeschreven. Dit zijn medicijnen die u krijgt

Nadere informatie

Triple Aim en uitkomstdoelen

Triple Aim en uitkomstdoelen Fractuurpreventie Esther Donga, Internist Endocrinoloog Math Wijnands, Reumatoloog Jernt Korst, Kaderarts bewegingsapparaat Belinda Wardenaar, Osteoporose verpleegkundige Annemie de Vroe-Roothaert, Osteoporose

Nadere informatie

Informatie. voor patiënten over de behandeling van borstkanker met het medicijn Femara

Informatie. voor patiënten over de behandeling van borstkanker met het medicijn Femara Informatie voor patiënten over de behandeling van borstkanker met het medicijn Femara Inhoudsopgave Introductie...3 Borstkanker...4 Hoe ontstaat borstkanker? Wat gebeurt er als een tumor is ontstaan? Hoe

Nadere informatie

University of Groningen. Imaging hormone receptors in metastatic breast cancer patients Venema, Clasina Marieke

University of Groningen. Imaging hormone receptors in metastatic breast cancer patients Venema, Clasina Marieke University of Groningen Imaging hormone receptors in metastatic breast cancer patients Venema, Clasina Marieke IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you

Nadere informatie

m e n o p a u z e D i a g n o s e en b e h a n d e l i n g

m e n o p a u z e D i a g n o s e en b e h a n d e l i n g m e n o p a u z e D i a g n o s e en b e h a n d e l i n g InformatiE EN ADVIES pathophys.org Diagnose perimenopauze en menopauze thelancet.com Diagnose perimenopauze en menopauze Diagnose ZONDER labotest

Nadere informatie

Adjuvant!! Online ~ Wanneer helpt het en wanneer niet?

Adjuvant!! Online ~ Wanneer helpt het en wanneer niet? Adjuvant!! Online ~ Wanneer helpt het en wanneer niet? Stella Mook NKI symposium Amsterdam, Oktober 2009 www.adjuvantonline.com Informatie Input Natural Mortality Tx benefit Breast Cancer Mortality Huidige

Nadere informatie

KWALITEITSINDICATOREN BORSTKANKER AZ KLINA

KWALITEITSINDICATOREN BORSTKANKER AZ KLINA KWALITEITSINDICATOREN BORSTKANKER AZ KLINA AZ Klina legt hierbij de resultaten voor van de tweede kwaliteitsmeting van onze borstkankerzorg. Deze resultaten werden in januari 2015 meegedeeld door het Kankerregister

Nadere informatie

The Symphony triple A study

The Symphony triple A study Patiënten informatie en toestemmingsverklaring The Symphony triple A study USING SYMPHONY AS AN ADJUNCT TO HISTOPATHOLOGIC PARAMETERS WHEN THE DOCTOR IS AMBIVALENT ABOUT THE ADMINISTRATION AND TYPE OF

Nadere informatie

De indicatoren over borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn:

De indicatoren over borstkanker, die in kader van het VIP²-project worden opgevolgd zijn: Indicatoren VIP²-project Oncologie In België is, net als in Europa, borstkanker de meest voorkomende oorzaak van overlijden door kanker bij vrouwen (20,6 % van alle overlijdens ingevolge kanker). In 2009

Nadere informatie

Osteoporose Voorkom Beenderbreuken

Osteoporose Voorkom Beenderbreuken Osteoporose Voorkom Beenderbreuken Prof. Dr. S. Goemaere Reumatoloog, UZ Gent Belgian Bone Club (BBC) International Osteoporosis Foundation (IOF) EU-Osteoporosis Consultation Panel IOF Working Parties

Nadere informatie

Gemetastaseerd mammacarcinoom

Gemetastaseerd mammacarcinoom Gemetastaseerd mammacarcinoom Is helaas een niet curabele ziekte Mediane overleving ongeveer 2 jaar Grote heterogeniteit in overleving 5 jrs overleving verbeterd van 15% (1989-1994) naar 23%(2005-2009)

Nadere informatie

Verhoogd risico op botontkalking (osteoporose) bij borstkanker

Verhoogd risico op botontkalking (osteoporose) bij borstkanker Verhoogd risico op botontkalking (osteoporose) bij borstkanker Borstcentrum Máxima is gevestigd op locatie Eindhoven Deze informatie is bedoeld voor vrouwen met borstkanker die door de behandeling daarvan

Nadere informatie

Pien de Haas en John de Klerk nucleair geneeskundigen Meander Medisch Centrum Amersfoort. 2e Mammacongres 28 januari 2011 Harderwijk

Pien de Haas en John de Klerk nucleair geneeskundigen Meander Medisch Centrum Amersfoort. 2e Mammacongres 28 januari 2011 Harderwijk Pien de Haas en John de Klerk nucleair geneeskundigen Meander Medisch Centrum Amersfoort 2e Mammacongres 28 januari 2011 Harderwijk Siemens Biograph true point PET/CT 40 slice Sinds 21 januari 2011 Sinds

Nadere informatie

Beschrijving van osteoporose... 1. Verschijnselen van osteoporose... 1. Risicofactoren voor osteoporose... 2. Diagnose stellen bij osteoporose...

Beschrijving van osteoporose... 1. Verschijnselen van osteoporose... 1. Risicofactoren voor osteoporose... 2. Diagnose stellen bij osteoporose... Osteoporose Inhoudsopgave Beschrijving van osteoporose... 1 Verschijnselen van osteoporose... 1 Risicofactoren voor osteoporose... 2 Diagnose stellen bij osteoporose... 3 Preventie van / leefregels bij

Nadere informatie