Toekomstscenario s Paswerk

Transcriptie

1 Toekomstscenario s Paswerk Second opinion Gemeente Haarlem

2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Opdracht en vraagstelling 3-4 Hoofdstuk 2 Opgave Paswerk en huidige situatie 5-6 Hoofdstuk 3 Second opinion scenario Social Firm op 2 niveau s 7-8 Hoofdstuk 4 Toets op strategisch niveau 9-12 Hoofdstuk 5 Toets op operationeel niveau Hoofdstuk 6 Eindwaardering 18 Bijlage Bronnen 19 2

3 Opdrachtomschrijving Opdrachtomschrijving Voer een second opinion uit op door het Werkvoorzieningsschap Zuid-Kennemerland (ofwel: Paswerk) uitgevoerde berekeningen ter onderbouwing van enkele toekomstscenario s. Toets de risico s en de onzekerheidsmarges en breng in kaart of, voor zover mogelijk gelet op onduidelijkheid over nog te maken landelijke en lokale beleidskeuzes, de scenario s een gedegen basis vormen voor nadere besluitvorming. Deelvragen Welke aannames zijn gehanteerd bij het opstellen van de financiële doorrekening van de drie toekomstscenario s? In hoeverre zijn de aannames valide en consistent? Betrek hierbij ook kengetallen die in de branche worden gehanteerd? In hoeverre zijn de aannames gebaseerd op ervaringscijfers en/of in hoeverre zijn de aannames gebaseerd op inschattingen van Paswerk? Doelstelling De second opinion moet beschikbaar zijn ten behoeve van een vergadering van het Algemeen Bestuur van het werkvoorzieningsschap op 2 november a.s. De op te leveren rapportage dient goed toegankelijk zijn voor de in het AB participerende lokale bestuurders en raadsleden. Om deze reden en vanwege de korte doorlooptijd van minder dan één week de second opinion is ervoor gekozen te rapporteren in de vorm deze sheets. Pagina 3

4 Interpretatie van de opdracht & vraagstelling Toets op financieel perspectief Paswerk In essentie zijn sociale werkvoorzieningsbedrijven (SW-bedrijven) overzichtelijke bedrijven gericht op het ontwikkelen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De inkomsten bestaan uit: Rijkssubsidie. Eigen inkomsten vanwege productie en levering van diensten. Gemeentelijke bijdragen. De kosten worden voornamelijk veroorzaakt door: Lonen en salarissen van zowel ambtelijk als personeel met een SW-indicatie. Kosten verbonden aan opleiden, begeleiden en bemiddelen van mensen. Kosten vanwege huisvesting en facilitaire zaken zoals ICT. Overige kosten. Karakter van de second opinion De second opinion baseert zich op door de gemeente Haarlem en Paswerk aangeleverde gegevens. Er is door Ernst & Young geen nieuw en aanvullend datamateriaal gegenereerd in het kader van de voorliggende second opinion. Ernst & Young heeft geen accountantscontrole uitgevoerd op de door Paswerk ter beschikking gestelde gegevens. Solide (financiële) toekomstscenario s zijn gebaseerd op realistische en voor zover mogelijk vanuit de empirie onderbouwde aannames van Paswerk ten aanzien van belangrijke inkomsten- en kostenposten. Pagina 4

5 Drieledige opgave voor Paswerk Uitgesplitst naar de drie soorten inkomsten Opgave van Paswerk, in combinatie en samenhang te bezien: Rijkssubsidie: proberen uit te komen met de landelijke bijdrage per Wsw-er (c.q. het verlies per hoofd te beperken). Eigen inkomsten door productie en levering van diensten proberen stabiele plus te realiseren. Gemeentelijke bijdragen schade beperken door zo klein mogelijk houden van negatief. subsidieresultaat Wswen zeker stellen van stabiele plus op exploitatie van alle producten en diensten van Paswerk. Vertrekpunt bedrijfsvoering Paswerk Subsidieresultaat per Wsw-er is negatief (per SE subsidie van in 2012 terwijl werkelijk betaalde personeelskosten binnen Wsw uitkomen op per SE). Weinig perspectieven om hier (op kortere termijn) substantieel verandering in te realiseren (relatief dure populatie blijft nog enige tijd in dienst, afvloeiing is ook kostbaar, enzovoort). wel doorgaan met verjonging van personeelsbestand Wsw. Waar een enkel ander SW-bedrijf overhoudt op subsidie per SE, daar moet Paswerk rekening houden met (voorlopig) structureel verlies, net als de meeste SW-bedrijven in den lande. Dit verlies loopt op van ruim 2 mln. naar circa 5 mln. in Exploitatieresultaat van beschut werk is ook verliesgevend conclusie: de overige bedrijfsresultaten moeten dit compenseren óf gemeentelijke bijdrage moet omhoog. Pagina 5

6 Helicopterview opbrengsten en kosten 2010 Hoofdlijnen van bedrijfsvoering In principe uitgangspunt dat subsidieresultaat (voor Wswen voormalig WIW) op nul uitkomt. Netto omzet moet dan minimaal de som van personeelskosten ambtelijke medewerkers en overige kosten compenseren om uit te komen op een positief bedrijfsresultaat. Toelichting op huidige situatie Negatief subsidieresultaat op Wswis groot knelpunt (in 2010 minus 1,1 mln.). Probleem neemt bovendien toe (tot 5 mln. in ) door bezuinigingen. Conclusie Netto omzet moet over gehele breedte steeds grotere plus genereren anders moet gemeentelijke bijdrage compenseren. Bedragen in euro ( ) werkelijk begroting verschil Opbrengsten Netto omzet Overige opbrengsten Totaal opbrengsten Subsidieresultaat WSW Subsidieresultaat WIW Kosten Personeelskosten ambtelijke medewerkers Overige kosten Totaal kosten Bedrijfsresultaat Incidentele baten (+) en lasten (-) Exploitatieresultaat Bijdrage deelnemende gemeenten Resultaat deelnemingen Resultaat na bestemmingen Dit is nadrukkelijk géén doel, maar gemeentelijke bijdrage is met 600 per Wsw-gesubsidieerde wel relatief laag (ter vergelijk: voor referentiegemeenten, 952 landelijk) in die zin heeft Paswerk het goed gedaan. Pagina 6

7 Second opinion op twee niveaus Strategisch niveau Voorlopige keuze van Paswerk voor scenario van social firm: Dit betekent verbreding van activiteiten, met name op het terrein van (winstgevende) detachering met winstgevende detachering moet dan de min bij beschut werken worden gecompenseerd plus het negatieve subsidieresultaat. Paswerk wordt integraal re-integratiebedrijf van de gemeenten. Kernvragen: Biedt deze strategische keuze voldoende toekomstperspectief? Zijn er begaanbare alternatieven? Operationeel niveau Netto omzet moet per saldo (steeds grotere) plus genereren. De netto omzet is opgebouwd uit: divisie re-integratie divisie productie divisie dienstverlening Kernvraag: Is het mogelijk en realistisch dat Paswerk er in slaagt de netto omzet op haar bedrijfsactiviteiten (over de gehele breedte van haar werkvelden) voldoende te laten toenemen, zodanig ook dat hier een structurele winst gegenereerd kan worden? Is de geraamde omzetstijging bij met name detachering maar ook wat betreft social firm (groen, schoonmaak, post) haalbaar en realistisch? Slaagt Paswerk er in het verlies bij met name beschut werk beperkt te houden? Pagina 7

8 Hoe ziet de Social Firm er uit? Uitvoeringspartner voor mensen met loonwaarde 0-80% Paswerk richt zich op een (ver)brede doelgroep met naast Wsw-ers ook WWB/Wij, Wajong en AWBZ. Uitgangspunt wat betreft aantallen en samenstelling deelnemers: 590 WWB/Wij 817 Wsw 163 Wajong 250 AWBZ 80 bedrijfsleven Dit betekent een groei van het aantal deelnemers naar in totaal circa personen. Compensatie van negatief resultaat op beschut werk en re-integratie met plus op detachering en social firm-activiteiten. Vragen Voor de second opinion behoefte aan inzicht in: Eventuele efficiencywinst vanwege het met één organisatie bedienen van meerdere doelgroepen? Rolverdeling van Paswerk met andere actoren in de beleidsketen (sociale dienst met name). Hoe realistisch zijn de ingecalculeerde plussen bij met name detachering en social firm-activiteiten? Is er risico dat de min bij beschut werk en re-integratie nog hoger uitvalt? Regeling Dagbesteding Beschut werk Social firm Detachering Re-integratie Totaal WWB/Wij Wsw Wajong AWBZ Bedrijfsleven Totaal deelnemers Pagina 8

9 Beoordeling keuze op strategisch niveau (1) Strategische keuze voor social firm Dit betekent: Uitbreiding winstgevende detacheringsactiviteiten om negatief subsidieresultaat en verlies op met name beschut werk te compenseren In rekenmodel gaat het dan om 350 WWB/Wij-ers(naast 200x Wsw enz.) Voorlopige beoordeling: Cijfermatig klopt de rekenexercitie In principe kan op deze wijze het verlies op subsidieresultaat en beschut werk worden gecompenseerd Voorwaarden: Zijn er voldoende geschikte WWB/Wij-ers om als Paswerk te detacheren? Kan Paswerk voldoende concurrerend zijn? Is werkgeversbenadering adequaat? Krijgt Paswerk toegang tot WWB-bestand? Zijn er alternatieven? In beginsel zijn er door Paswerk twee alternatieven uitgewerkt voor strategische voorkeurskeuze voor social firm: Scenario beschut werk, gekenmerkt door focus op bedienen van Wsw-ers. Uitgangspunt is zinvol werk bieden aan 817 Wsw-ers. Een scenario dat zich richt op samenwerking/fusie met sociale diensten. Voorlopige beoordeling: Beide scenario s gaan gepaard met forse reorganisatiekosten. Deze zijn door Paswerk geraamd op respectievelijk 2,7 mln. (scenario beschut werk ) en 3,2 mln. (fusiemodel). In scenario beschut werk is exploitatieresultaat met 1,1 mln. te klein om het negatieve subsidieresultaat van minus 5,3 mln. te compenseren Focus in second opinion op voorkeursalternatief van social firm Pagina 9

10 Beoordeling keuze op strategisch niveau (2) Voorwaarden die Ernst &Young ziet bij keuze voor social firm Beschikbaarheid van voldoende geschikte WWB/Wij-ersom als Paswerk te detacheren. Toegang van Paswerk tot dit WWB-bestand. Kan Paswerk voldoende concurrerend zijn? Adequate invulling van werkgeversbenadering. Beoordeling omvang doelgroep Aanbod totale doelgroep lijkt voldoende groot uitgangspunt toekomstscenario is personen -590 WWB/Wij -817 Wsw -163 Wajong -250 AWBZ -80 overig/bedrijfsleven Dit is circa 25% van totale aanbod van Voor detacheringswerk lijken ook voldoende mensen beschikbaar Pagina 10

11 Beoordeling keuze op strategisch niveau (3) Indeling van bedrijfsactiviteiten social firm Dagbesteding Beschut werk social firm (in enge zin) Detachering Re-integratie Opgaven Paswerk Dagbesteding Beschut werk Social firm Detachering Re-integratie Totaal INKOMSTEN Omzet Directe kosten Netto omzet KOSTEN Bedrijfskosten * personeelkosten * huisvesting * overig * afschrijving * rente Totaal bedrijfskosten Algemene kosten Exploitatieresultaat Subsidieresultaat Wsw Toerekening re-integratigelden Resultaat Loonkosten Wwnv (= besparing op I-deel) Verlies op beschut werken beperken Ter compensatie voldoende winst maken op social firm en vooral detachering er is nog veel werk te doen, op dit moment is daar nog onvoldoende sprake van Pagina 11 = winstbijdrage = verliesgevend

12 Beoordeling keuze op strategisch niveau (4): overall beoordeling Markt, bestuur en organisatie Het voorkeursscenario van Paswerk, de social firm, kan werken plussen bij uit te bouwen activiteiten op met name groen en schoonmaak en detachering heeft potentie om de onvermijdelijke min op beschut werk te compenseren Voorwaarden daarvoor zijn in beeld Invulling van deze voorwaarden is voor deel opgave voor Paswerk als bedrijf en voor ander deel afhankelijk van keuzes van aangesloten gemeenten (toegang tot WWB-bestand, aanwezigheid op Werkplein, meewerken aan extra werk op terrein van groen en schoonmaak) Op dit moment blijken bijdragen van aangesloten gemeenten per Wsw-gesubsidieerde relatief laag voor toekomst dit bedrag niet verhogen, maar als gemeenten wel actief meedenken met toekomstscenario van Paswerk Risico s en kanttekeningen Werkgeversbenadering moet goed ingevuld zijn, zorgdragen dat gemeente (sociale dienst) en Paswerk op dit terrein inspanningen goed afstemmen en/of krachten bundelen. Toegang van SW-bedrijven tot WWBbestand is essentieel, gelet op noodzakelijke toename van aantal WWB-ers dat via Paswerk wordt bemiddeld (van circa 200 eind 2011 naar 640 in 2015). Elders in het land blijkt dit een groot knelpunt. Pagina 12

13 Operationeel (1): beoordeling dagbesteding Hoofdlijnen Per saldo kleine plus ( ) Doelgroep is mensen met loonwaarde van 0-20%.. gaat om circa 250 mensen Activiteiten kostendekkend als financiering gebaseerd is op huidige AWBZ Decentralisatie naar gemeenten in 2014 beperkte risico s vanwege beperkte investeringen Paswerk werkt relatief efficiënt ten opzichte van zorginstellingen Activiteiten dragen bij aan basis voor bedrijf als geheel (nemen deel van overhead voor hun rekening) Beoordeling Beperkte risico s financieel en bestuurlijk (aanname dat AWBZ-geld van gemeente wordt doorgesluisd naar Paswerk) Aannames lijken plausibel Pagina 13

14 Operationeel (2): beoordeling beschut werk Hoofdlijnen Per saldo grote min (minus ) in exploitatie plus extra min vanwege groot negatief subsidieresultaat (minus 1,89 mln.) dat toeneemt Betreft circa 415 mensen, waarvan meeste met Wsw-indicatie (290x Wsw, 75x WWB/WIJ en 50x Wajong) Veel begeleiding vereist, op elke 20 medewerkers één begeleider (20,8 fte begeleiding op 415 SE) Gaat om verpakkingswerk, montage en textiel Nu kleine mensen met Wsw-indicatie, opgave om dit te reduceren tot 1/3 (circa 330 mensen) In toekomstscenario wordt ook uitgegaan van circa 300 beschutte werkplekken voor Wsw-ers (overige Wsw-ers kunnen in andere activiteiten van Paswerk werken, vooral social firm en ook in detachering) Beoordeling Groot negatief resultaat maar dit lijkt reëel begroot Er lijkt voldoende werk voor deze doelgroep met stabiele opdrachtenstroom van onder andere KLM (verpakkingswerk e.d.) en supermarkten Paswerk lijkt op koers te liggen met reductie van aantal Wsw-ers met beschutte werkplek en doorgeleiding van Wsw-geïndiceerden naar niet beschutte activiteiten, begin volgend jaar streefaantal van Wsw-ers in detachering bereikt (200 Wsw-ers in detachering) Wellicht enig perspectief voor efficiëntere begeleiding, maar dit zal per saldo weinig afdoen aan overall beeld van grote min Pagina 14

15 Operationeel (3): beoordeling social firm Hoofdlijnen Per saldo grote plus geraamd ( 2,3 mln.) in exploitatie vanwege toegerekend negatief subsidieresultaat van met name Wsw (minus 2,1 mln.) en positieve toerekening reintegratiegelden blijft per saldo een winst over van Gaat om 595 mensen, waarvan bijna 330 Wsw (overig 165 WWB/Wij, 63 Wajong en 40 uit bedrijfsleven) Activiteiten zijn groen, schoonmaak, grafisch, postbedrijf en flexkracht Paswerk ziet groeimogelijkheden in dit segment, met name waar het groentaken betreft maar ook bij schoonmaak Groeikansen vooral ook vanwege meer opdrachten van aangesloten gemeenten uit benchmark van SW-bedrijven blijkt dat Paswerk relatief weinig groenopdrachten ontvangt van aangesloten gemeenten Beoordeling Omslag van kapitaalsintensieve naar minder kapitaalsintensieve activiteiten positief te waarderen vanuit perspectief van bedrijfsrisico s (afbouw grafische activiteiten, uitbreiding groen en schoonmaak) Groeimogelijkheden zijn deels bepaald door keuzes van aangesloten gemeenten (met name in groen, maar eventueel ook wat betreft schoonmaak) Kansen op omzetgroei bij groen en schoonmaak lijken reëel, mate waarin en omvang van groei wel nader te bezien Pagina 15

16 Operationeel (4): beoordeling detachering Hoofdlijnen Detachering wordt cruciaal voor winstpotentie van Paswerk in brede zin Exploitatieresultaat is geraamd op 3,4 mln. positief met een negatief toegerekend subsidieresultaat (minus 1,3 mln. vanwege Wsw-ers, plus 0,5 mln. vanwege toerekening re-integratiegelden) per saldo 2,6 mln. winst Betreft 640 personen, waarvan 200 Wsw-ers en daarnaast 350x WWB/Wij, 50 Wajong en 40 bedrijfsleven Uitgangspunt is inzetten van werkstages via detacheringspoot van Paswerk (voorheen o.a. WorkFirst ) ramingen gaan uit van 300 tot 400 mensen voor werkstages (deels eerst intern bij Paswerk, daarna naar social firm-activiteiten en vooral ook detachering) Paswerk heeft ervaring met deze groep, pilotgewijs, maar niet grootschalig Beoordeling Begin volgend jaar doel gehaald om 200 Wsw-ers in detachering actief te laten zijn Essentieel voor realiseren winstniveau is detachering van 350x WWB/Wij anticipatie op terugtrekken UWV en andere positionering Sociale Dienst Paswerk positioneren als integraal leerwerkbedrijf met toegang tot c.q. aanwezigheid op Werkplein om zeker te stellen dat voldoende mensen voor detachering naar Paswerk toe komen Essentiële voorwaarde: gemeente(n) ondersteunen deze strategie Pagina 16

17 Operationeel (5): overall beoordeling Markt, bestuur en organisatie Ontwikkeling van detachering is essentieel en alleen te realiseren met medewerking van gemeenten toegang tot bestand WWB/Wij en aanwezigheid op Werkplein gewenst Positief exploitatieresultaat bij beschut werk veronderstelt voorspoedige ombouw van werkzaamheden (1) afbouw grafisch, als te riskante activiteit (2) uitbreiding groen en schoonmaak met ondersteuning van gemeentelijke opdrachtgevers Weinig mogelijkheden om structureel en groot verlies op beschut werk (en daar ingezette Wsw-ers) substantieel te beperken gelet op opgebouwde rechten en landelijke caoafspraken Risico s en kanttekeningen Geen toets uitgevoerd op kosten vanwege herstructurering en toereikendheid van herstructureringsfaciliteit ( 3 mln. voor periode ) Paswerk heeft per doelgroep en per marktsegment goed inzicht in sterktes en zwaktes, kansen en bedreigingen Toekomstscenario is waar mogelijk opgebouwd uitgaande van ervaringsgegevens voor beoogde uitbouw van detacheringsactiviteiten is dit niet mogelijk, omdat deze activiteit op deze schaal een nieuwe activiteit vormt voor Paswerk Empirische basis voor uitbreiding van met name groen en ook schoonmaak is wel aanwezig, in de markt ervaart Paswerk dat er kansen zijn met gehanteerde tarifering (met name ook op gemeentelijke markt) Pagina 17

18 Eindwaardering toekomstscenario s Paswerk Belangrijkste bevindingen en conclusies Toekomstscenario s zijn gedegen uitgewerkt, met onvermijdelijk aannames en veronderstellingen Over beoogde positionering is goed nagedacht, kan passende invulling zijn na terugtrekken van UWV en herpositionering gemeenten (SoZaWe, sociale dienst) Beschut werk blijft sterk verliesgevend voorgesteld toekomstscenario beperkt dit verlies niet substantieel, maar lost het op met uitbreiding winstgevende activiteiten Uitbreiding groen- en schoonmaakactiviteiten vinden vooral ook plaats op gemeentelijke markt Bij uitbreiding van detacheringsactiviteiten ook medewerking van gemeenten nodig (om WWBers te kunnen bereiken voor werkstages en daarna social firm of detachering) toepassen van contract compliance bij aanbesteding van gemeenten op terreinen als groen en schoonmaak, dan voorwaarde dat x% van personeel een afstand tot de arbeidsmarkt heeft (SW, WWB) Per saldo Ombouw Paswerk naar integraal reintegratiebedrijf i.c. breed leerwerkbedrijf heeft kansen Met behoud van beschut werk lost Paswerk dan groot financieel probleem van gemeenten op in ruil daarvoor medewerking gevraagd en benodigd voor uitbouw groen, schoonmaak en detachering Scenario is package deal : Paswerk krijgt toegang tot WWB en kansen bij groen/- schoonmaak en behoudt beschut werk Voorkeursscenario is deels onderbouwd op basis van ervaringsgegevens (personele ontwikkeling aantal Wsw-ers, ontwikkeling omzet voor segmenten waar Paswerk veel ervaring heeft, eerste stijging aantal WWBers voor detachering) maar deels op basis van eigen aannames over toekomstige ontwikkelingen (met name wat betreft extra toename detachering en uitbreiding groen en schoonmaak) Pagina 18

19 Bronnen Belangrijkste documenten Jaarverslag en Jaarrekening 2010 van Paswerk Excelrekensheet van Paswerk met resultaten per profitcenter voor 2009 en 2010 Scenario-uitwerkingen voor (1) voorkeursalternatief social firm, (2) scenario beschut werk en (3) samenwerkings/fusiescenario in de vorm van excelrekensheets Cedris Benchmark 2009, DB-document voor vergadering van 13 oktober 2010 Nota voor DB van Paswerk, toelichting op subsidieresultaat Wsw(augustus 2011) Presentatie DB Paswerk, De Wet Werken naar Vermogen in 2015, regio Zuid- Kennemerland (30 juni 2011) Toelichting Mondelinge toelichting op cijfermatige onderbouwing toekomstscenario social firm door de heer Wouter Mooijekind (Manager Finance, P&C van Paswerk) Pagina 19

20 Anton Revenboer Joost Clarenbeek