Het Europese Emissiehandel systeem ( ETS) Speerpunt van het Europese klimaatbeleid Impact op de Europese Staalsector

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het Europese Emissiehandel systeem ( ETS) Speerpunt van het Europese klimaatbeleid Impact op de Europese Staalsector"

Transcriptie

1 Het Europese Emissiehandel systeem ( ETS) Speerpunt van het Europese klimaatbeleid Impact op de Europese Staalsector R. Mortier

2 Opwarming is een natuurlijk verschijnsel Probleem : evenwicht is verstoord

3 Opwarming van de aarde : werkelijkheid of fictie? ( bron IPCC rapport 2013)

4 Continue stijging van de CO2 concentratie in de atmosfeer

5 Effect opwarming reeds merkbaar

6 Belangrijkste bijdragen tot het broeikas effect Importance of different GHG N2O F-gas CH4 CO2

7 Evolutie CO2 emissie van belangrijke spelers

8 EU Emission Trading System (ETS) Europees emissiehandelssysteem EU ETS Speerpunt Europees Klimaatbeleid installaties uit de energieintensieve sectoren + electriciteitsproductie Ca 45 % van de Europese CO2 emissie Theoretisch meest kostenefficiënte oplossing voor emissiereductie CAP & TRADE systeem CAP CO2 uitstoot wordt beperkt tot max toegelaten tonnage (1 ton CO2 emssie = 1 emissierecht 1 ton CO2 emissie = inlevering één recht (boete van 100 per ontbrekend recht) Cap daalt jaarlijks = emissiereductie TRADE Elke installatie ontvangt een aantal rechten ( complexe regels, fair?) Rechten zijn verhandelbaar Installaties kunnen of minder uitstoten of emissierechten aankopen ( kosten evaluatie) RISICO : carbon leakage Hoe concurrentie positie van Europese industrie beschermen? Ongelijk speelveld binnen een internationale markt

9 EU ETS : Verschillende handelsperioden, telkens nieuwe aangescherpte doelstellingen en andere modaliteiten Fase 1 ( ) : Proefperiode, ( CO2 kost van 27 naar 0 einde periode) Fase 2 ( ) : Bindende doelstelling conform Kyoto engagement per lidstaat ( België 7,5 % t.o.v. 1990) Nationale allocatieplannen Lage CO2 kost t.g.v. economische crisis ( meer aanbod dan vraag naar CO2 rechten). Overschot overdraagbaar naar volgende periode Fase 3 ( ) : Europese allocatieregels, gebaseerd op benchmark emissies en historische activiteit Europese CAP daalt 1,74 % / jaar Emissierechten worden voor een deel geveild en voor een deel gratis toegewezen Elektriciteitsproducenten moeten alle rechten aankopen (door te rekenen in de stroomprijs) CO2 kost schommelt tot vandaag rond de 5 Fase 4 ( ) : Modaliteiten liggen nog niet vast CAP daalt verder met 2,2 % / jaar Aandeel veiling stijgt = minder beschikbaar voor gratis toewijzing

10 EU ETS Toewijzingsmethode Fase 3 : ETS CAP (-1,74 % / jaar) > 1816 MEUA'S* > 2020 Veiling 52,5% Toewijzing 42,5% Nieuwkomers 5% aangeduide organisaties Europese regels ( volgende slide) Green field installatie Opbrengst : klimaatfonds non carbon leakage (80 % > 30 % 2020) gratis toewijzing Electriciteitssector carbon leakage 100% gratis toewijzing cross sectoral correction factor ** Significante capaciteits uitbreiding * 1 EUA = 1 ton CO2; EUA = currency of the ETS ** wordt toegepast als som gratis rechten aanvragen > is dan beschikbaar

11 EU ETS : toewijzingsregels fase 3 (vereenvoudigd) Aantal gratis emissierechten per jaar en per installatie = Produkt benchmark gebaseerd op de 10 % beste installaties in X historisch activiteits niveau Referentie Mediaan X Carbon leakage factor 1 voor de staalsector ( gebaseerd op handelsintensiteit en koolstofintensiiteit) X Correctie factor Som van de gratis allocatie = vastgestelde cap Probleem staalsector : Benchmarkwaarden niet correct bepaald Geen volledig gratis toewijzing voor siderurgische gassen (electriciteitsproductie) Koolstofintensiteit : stijgende productieniveaus leiden onvermijdelijk tot hoge tekorten

12 Siderurgische gassen inherent gelinkt met de hoogoven route : intern en extern toepassing cokesgas Stoomproductie Externe Power productie Kooksfabriek BF gas ca. 50 % BOF gas Hoogovens Rolling ca. 15 % Ovens Staalfabriek Cowpers

13 EU ETS : MONITORING en inlevering van emissierechten (jaar N) Monitoring CO2 emissies Inlevering CO2 rechten 15 Nov jaar N-1 Monitoring Protocol Ontvangst emissierechten Feb jaar N Check balans 15 Maart jaar N geverifieerd emissie rapport Aankoop Ontbrekende rechten Ten laatste 30 april inlevering EUA = emissie Boete 100 / EUA niet ingeleverd

14 Toewijzing vs emissie per handelsperiode 10 Mton 8 6 Overschot 6,5 Mton CO2 emissions 4 Allocations Trade periods Midden 2015: netto tekort CO 2 emissie rechten (overschot fase 2 opgebruikt) In 2020: jaarlijks tekort van 33% CO 2 emissie rechten Indien CO 2 cost = EUR/t 60 M EUR tot 90 M EUR (= jaarlijks investerings budget) Na 2020: tekort zal verder toenemen

15 Conclusies EU - ETS is een bedreiging voor staalsector in Europa ( tenminste volgens huidige opzet) EU - ETS zal het speerpunt van de Europese klimaatpolitiek blijven. Hoe reageren? Europese administratie laten inzien dat de spelregels moeten aangepast worden wil men een Europese staalsector behouden. Inzetten op maximale CO2 reductie en energie efficiëntie. Dit betekent : max koolstof en energie efficiency nastreven Zoeken naar creatieve oplossing zoals CCU en CCS Investeren in nieuwe productie technologieën Groei met creatieve oplossingen voor het koolstofprobleem, t.t.z. zonder toename CO2 emissie

Emissiehandel in Europa

Emissiehandel in Europa Emissiehandel in Europa Emissiehandel (EU ETS) is een marktinstrument waarmee de EU uitstoot van broeikasgassen wil verminderen en zo haar klimaatdoelstelling wil behalen. Er zijn twee emissiehandelssystemen:

Nadere informatie

Emissiehandel in Europa

Emissiehandel in Europa Emissiehandel in Europa Emissiehandel (EU ETS) is een marktinstrument waarmee de EU uitstoot van broeikasgassen wil verminderen en zo haar klimaatdoelstelling wil behalen. Er zijn twee emissiehandelssystemen:

Nadere informatie

Het Vlaams energie- en klimaatbeleid

Het Vlaams energie- en klimaatbeleid Het Vlaams energie- en klimaatbeleid (focus industrie / stoom) Zwijnaarde - Stoomtechniekdag Energik 8 mei 2019 Inhoud Vooraf Europees kader inzake klimaat Vlaams/Belgische energie- en klimaatbeleidsplanning:

Nadere informatie

Theorie emissiehandel. & de EU ETH. Edwin Woerdman. - Universitair hoofddocent Rechtseconomie - Co-directeur Groningen Centre of Energy Law (GCEL)

Theorie emissiehandel. & de EU ETH. Edwin Woerdman. - Universitair hoofddocent Rechtseconomie - Co-directeur Groningen Centre of Energy Law (GCEL) 12 mei 2017 Theorie emissiehandel & de EU ETH Edwin Woerdman - Universitair hoofddocent Rechtseconomie - Co-directeur Groningen Centre of Energy Law (GCEL) Emissiehandel wereldwijd Cap-and-trade (effectief

Nadere informatie

Herziening EU-ETS. context & belangrijkste elementen. Infosessie oktober 2018

Herziening EU-ETS. context & belangrijkste elementen. Infosessie oktober 2018 Herziening EU-ETS context & belangrijkste elementen Infosessie oktober 2018 Herziening EU ETS Context en historiek van herziening Belangrijkste elementen van herziening Volgende stappen Toewijzingsregels

Nadere informatie

Vlarem trein 2012 - Aanpassing wetgeving inzake Emissiehandel

Vlarem trein 2012 - Aanpassing wetgeving inzake Emissiehandel Vlarem trein 2012 - Aanpassing wetgeving inzake Emissiehandel 14 juni 2013 Jorre De Schrijver Team Klimaat Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu & Gezondheid (ALHRMG) Programma Inleiding emissiehandel

Nadere informatie

De herziening van het EU ETS: de 4e handelsperiode

De herziening van het EU ETS: de 4e handelsperiode De herziening van het EU ETS: de 4e handelsperiode Tamarah Andriessen De vierde handelsperiode komt eraan! 1. 2005 2007 2. 2008 2012 3. 2013 2020 4. 2021 2030 Even terug... Voorstel van de Europese Commissie:

Nadere informatie

Klimaatbeleid en hernieuwbare energie: het EU pakket voor Ger Klaassen DG Milieu Europese Commissie

Klimaatbeleid en hernieuwbare energie: het EU pakket voor Ger Klaassen DG Milieu Europese Commissie Klimaatbeleid en hernieuwbare energie: het EU pakket voor 22 Ger Klaassen DG Milieu Europese Commissie Overzicht Lange termijn visie en doelstellingen 22 Het EU pakket voor 22 Gevolgen van het pakket Lange

Nadere informatie

Vlaamse prioriteiten ETS herziening

Vlaamse prioriteiten ETS herziening Vlaamse prioriteiten ETS herziening Stijn Caekelbergh Beleidsmedewerker Klimaat Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu & Gezondheid Inhoud presentatie Hervorming EU ETS: robuuster prijssignaal Hervorming

Nadere informatie

EU ETS herziening post 2020. Standpunt van de elektriciteitssector. FEBEG. Silvie Myngheer. 30.09.2015 CCIM Stakeholders dialoog

EU ETS herziening post 2020. Standpunt van de elektriciteitssector. FEBEG. Silvie Myngheer. 30.09.2015 CCIM Stakeholders dialoog EU ETS herziening post 2020. Standpunt van de elektriciteitssector. FEBEG Silvie Myngheer 30.09.2015 CCIM Stakeholders dialoog Federatie van de Belgische Elektriciteits- en Gasbedrijven Fédération Belge

Nadere informatie

Voortgang Emissiehandel 2015

Voortgang Emissiehandel 2015 Voortgang Emissiehandel 2015 Feiten en cijfers over emissiehandel in Nederland 2 Samenvatting CO 2 -uitstoot Nederlandse ETS-bedrijven licht gestegen De totale CO 2 -uitstoot van Nederland is in de afgelopen

Nadere informatie

CO 2 -emissiegegevens 2008-2012: feiten en cijfers

CO 2 -emissiegegevens 2008-2012: feiten en cijfers Nederlandse Emissieautoriteit Koningskade 4 Postbus 91503 2509 EC Den Haag www.emissieautoriteit.nl CO 2 -emissiegegevens 2008-2012: feiten en cijfers Voorwoord Voor u ligt het rapport CO 2-emissiegegevens

Nadere informatie

Toelichting EU ETS herziening

Toelichting EU ETS herziening Toelichting EU ETS herziening Maandag 24 oktober 2016 CCIM stakeholder meeting Inhoud Context van huidige ETS herziening Stand van zaken Bespreking in Raad (en BE positie) Stand van zaken Bespreking in

Nadere informatie

Leeswijzer bij de bedrijfsspecifieke bijlage 2 van het Nationaal Toewijzingsbesluit.

Leeswijzer bij de bedrijfsspecifieke bijlage 2 van het Nationaal Toewijzingsbesluit. Leeswijzer bij de bedrijfsspecifieke bijlage 2 van het Nationaal Toewijzingsbesluit. Voor elke inrichting of broeikasgasinstallatie waarvoor in het nationaal toewijzingbesluit emissierechten zijn toegewezen,

Nadere informatie

Doel van de bijeenkomst

Doel van de bijeenkomst 12-1-2017 12-1-2017 Doel van de bijeenkomst Nu: Nieuwkomers in het systeem informeren over de basisprincipes van het EU ETS Straks: Informeren over afsluiting handelsjaar 2016 Ruimte voor bedrijfsspecifieke

Nadere informatie

Emissiehandel in Europa

Emissiehandel in Europa Emissiehandel in Europa De energie-intensieve Europese industrie is verplicht deel te nemen aan het Europese systeem van emissiehandel, ofwel EU Emissions Trading System (EU-ETS). De Nederlandse Emissieautoriteit

Nadere informatie

11 januari Introductie. Harm van de Wetering

11 januari Introductie. Harm van de Wetering 1 11 januari 2018 2 11 januari 2018 Introductie Harm van de Wetering Doel van de bijeenkomst Nu: Nieuwkomers in het systeem informeren over de basisprincipes van het EU ETS Straks: Informeren over afsluiting

Nadere informatie

FACTSHEET EMISSIEHANDEL

FACTSHEET EMISSIEHANDEL FACTSHEET EMISSIEHANDEL feiten en standpunten I. FACTS OMTRENT EMISSIEHANDEL Het EU emissiehandelssysteem bestaat uit 12000 installaties uit de volgende sectoren: elektriciteitssector, cement, papier,

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Plesmanweg 1-6 2597 JG Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456

Nadere informatie

Emissiehandel: Commissie geeft groen licht voor nog eens 8 plannen zodat de handel zoals gepland van start kan gaan

Emissiehandel: Commissie geeft groen licht voor nog eens 8 plannen zodat de handel zoals gepland van start kan gaan IP/04/1250 Brussel, 20 oktober 2004 Emissiehandel: Commissie geeft groen licht voor nog eens 8 plannen zodat de handel zoals gepland van start kan gaan De Europese Commissie gaat akkoord met een tweede

Nadere informatie

Energieakkoord. Gezamenlijke lobby ETS. Dennis Holtrop. 18 juni 2014

Energieakkoord. Gezamenlijke lobby ETS. Dennis Holtrop. 18 juni 2014 Energieakkoord Gezamenlijke lobby ETS Dennis Holtrop 1 Onderwerpen Uitgangspunten: SER Energieakkoord en kabinetsstandpunt Activiteiten van de Werkgroep gezamenlijke lobby ETS Opstellen rapportage Dynamische

Nadere informatie

Toelichting Toewijzingsmethode emissierechten 2013-2020

Toelichting Toewijzingsmethode emissierechten 2013-2020 Toelichting Toewijzingsmethode emissierechten 2013-2020 18 maart 2011 Stijn Caekelbergh Departement Leefmilieu, Natuur & Energie Inhoud presentatie Inleiding Basisprincipes Opsplitsing in sub installaties

Nadere informatie

CO 2 - EMISSIEHANDEL BKG-INSTALLATIES INDIRECTE EMISSIEKOSTEN

CO 2 - EMISSIEHANDEL BKG-INSTALLATIES INDIRECTE EMISSIEKOSTEN Infoblad CO 2 - EMISSIEHANDEL BKG-INSTALLATIES INDIRECTE EMISSIEKOSTEN Internationaal kader en emissiehandel tussen landen In 1997 zijn de geïndustrialiseerde landen via het Protocol van Kyoto concrete

Nadere informatie

Voortgang Emissiehandel 2016

Voortgang Emissiehandel 2016 Voortgang Emissiehandel 2016 Feiten en cijfers over emissiehandel in Nederland 2 Samenvatting Nederlandse CO 2 -uitstoot in 2015 gestegen In 2015 is de totale Nederlandse CO 2 -uitstoot ten opzichte van

Nadere informatie

Werking emissiehandel in 2013-2020 Schetsing algemeen kader

Werking emissiehandel in 2013-2020 Schetsing algemeen kader Werking emissiehandel in 2013-2020 Schetsing algemeen kader Tomas Velghe Unit B.2. DG CLIMA Europese Commissie Informatievergadering EU ETS na 2012 Dep LNE VOKA, Antwerpen 1 Inhoud 0. Intro 1. Klimaat-

Nadere informatie

20% of naar 30% BKG reductie

20% of naar 30% BKG reductie EU-klimaatdoelstellingen 20% of naar 30% BKG reductie Marc Van den Bosch Sr. Adviseur Voka-VEV 30 06 2010 EU klimaatpakket 2008 Doelstellingen 2020 20% BKG reductie tav 1990 20% hernieuwbare energie 20%

Nadere informatie

Klimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen.

Klimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen. Open klimaatlezingen 2009 Klimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen. Hans Bruyninckx De eerste stappen in internationaal klimaatbeleid 1979: 1ste World Climate Conference

Nadere informatie

Milieu-actualiteit NON-ETS. 3 mei 2018

Milieu-actualiteit NON-ETS. 3 mei 2018 Milieu-actualiteit NON-ETS 3 mei 2018 Europees beleid NON-ETS sectoren (effort sharing regulation) Welke doelstellingen 2021-2030? Europese doelstellingen 2030 (tov 2005) - 40 % BKG emissies - 30 % voor

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 21 501-08 Milieuraad Nr. 543 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU EN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter

Nadere informatie

Registratie Marktintegriteit/Bedrijfsvoering Koningskade 4 Postbus EC Den Haag. Veilingen emissierechten 2013

Registratie Marktintegriteit/Bedrijfsvoering Koningskade 4 Postbus EC Den Haag. Veilingen emissierechten 2013 Registratie Marktintegriteit/Bedrijfsvoering Koningskade 4 Postbus 91503 2509 EC Den Haag Veilingen emissierechten 2013 28 februari 2014 Samenvatting Veilingopbrengst Nederland Aantal rechten Opbrengst

Nadere informatie

Effectiviteit van Europees klimaatbeleid: emissiehandel tussen nationale allocatie, Brusselse harmonisatie en mondiale lastenverdeling

Effectiviteit van Europees klimaatbeleid: emissiehandel tussen nationale allocatie, Brusselse harmonisatie en mondiale lastenverdeling Effectiviteit van Europees klimaatbeleid: emissiehandel tussen nationale allocatie, Brusselse harmonisatie en mondiale lastenverdeling Jos Sijm ECN-MNP symposium Think globally, but where to act? Den haag,

Nadere informatie

Emissies, emissierechten, hernieuwbare bronnen en vermeden emissies

Emissies, emissierechten, hernieuwbare bronnen en vermeden emissies Emissies, emissierechten, hernieuwbare bronnen en vermeden emissies Door Harry Kloosterman en Joop Boesjes (Stichting E.I.C.) Deel 1 (Basis informatie) Emissies: Nederland heeft als lidstaat van de Europese

Nadere informatie

Koningskade 4 Postbus EC Den Haag. Veilingen emissierechten 2017

Koningskade 4 Postbus EC Den Haag. Veilingen emissierechten 2017 Koningskade 4 Postbus 91503 2509 EC Den Haag Veilingen emissierechten 2017 December 2018 Samenvatting Veilingopbrengst Nederland 2017 EUA Aantal rechten Opbrengst ( ) Gemiddelde veilingprijs ( ) 1e kwartaal

Nadere informatie

Koningskade 4 Postbus 91503 2509 EC Den Haag. Veilingen emissierechten 2014

Koningskade 4 Postbus 91503 2509 EC Den Haag. Veilingen emissierechten 2014 Koningskade 4 Postbus 91503 2509 EC Den Haag Veilingen emissierechten 2014 1 maart 2015 Samenvatting Veilingopbrengst Nederland Aantal rechten Opbrengst ( ) Gemiddelde veilingprijs ( ) EUA 1e kwartaal

Nadere informatie

ADVIES AR ALGEMENE RAAD COMMISSIE VOOR DE REGULERING VAN DE ELEKTRICITEIT EN HET GAS. over

ADVIES AR ALGEMENE RAAD COMMISSIE VOOR DE REGULERING VAN DE ELEKTRICITEIT EN HET GAS. over Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas Nijverheidsstraat 26-38 1040 Brussel Tel. : 02/289.76.11 Fax : 02/289.76.09 COMMISSIE VOOR DE REGULERING VAN DE ELEKTRICITEIT EN HET GAS ALGEMENE

Nadere informatie

EU ETS INFO. Over deze nieuwsbrief DEPARTEMENT LEEFMILIEU, NATUUR EN ENERGIE. LNE.be/themas/klimaatverandering. In dit nummer

EU ETS INFO. Over deze nieuwsbrief DEPARTEMENT LEEFMILIEU, NATUUR EN ENERGIE. LNE.be/themas/klimaatverandering. In dit nummer LNE.be/themas/klimaatverandering Kunt u deze nieuwsbrief niet lezen? Ga naar de onlineversie. EU ETS INFO DEPARTEMENT LEEFMILIEU, NATUUR EN ENERGIE In dit nummer Over deze nieuwsbrief Voorstel EC over

Nadere informatie

EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, Korte uitleg over de bijeenkomsten. KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16

EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, Korte uitleg over de bijeenkomsten. KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16 EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, 2016-2017 Korte uitleg over de bijeenkomsten KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16 EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, 2016-2017 (1) Organisatie: KIVI

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 1998 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Nadere informatie

Koningskade 4 Postbus EC Den Haag. Veilingen emissierechten 2016

Koningskade 4 Postbus EC Den Haag. Veilingen emissierechten 2016 Koningskade 4 Postbus 91503 2509 EC Den Haag Veilingen emissierechten 2016 Juni 2017 Samenvatting Veilingopbrengst Nederland Aantal rechten Opbrengst ( ) Gemiddelde veilingprijs ( ) EUA 1e kwartaal 7.175.000

Nadere informatie

CO2-uitstoot Nederlandse deelnemers EU ETS

CO2-uitstoot Nederlandse deelnemers EU ETS Indicator 4 september 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De circa 435 Nederlandse bedrijven

Nadere informatie

Europese CO 2 -emissiehandel Op zoek naar Synergie

Europese CO 2 -emissiehandel Op zoek naar Synergie Europese CO 2 -emissiehandel Op zoek naar Synergie Bert Daniëls, Remko Ybema www.ecn.nl (On)zin? Een nieuwe kerncentrale leidt niet tot een daling van de Nederlandse CO 2 -emissies meer windenergie ook

Nadere informatie

Aandachtspunten voor België

Aandachtspunten voor België SPF SANTE PUBLIQUE, SECURITE DE LA CHAINE ALIMENTAIRE ET ENVIRONNEMENT 1 EU klimaat/energiepakket Aandachtspunten voor België Peter Wittoeck FOD VVVL Dienst Klimaatverandering CCIM stakeholdersmeeting

Nadere informatie

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019

ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019 ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED Maart 2019 Inleiding De concentratie van industrie in de Rotterdamse haven is een goede uitgangspositie voor het doen slagen van de energietransitie:

Nadere informatie

VR MED.0081/1

VR MED.0081/1 VR 2017 1702 MED.0081/1 DE VLAAMSE MINISTER VAN OMGEVING, NATUUR EN LANDBOUW MEDEDELING AAN DE LEDEN VAN VLAAMSE REGERING Betreft: Voortgangsrapport van Vlaams mitigatieplan 2013-2020 met Broeikasgasinventaris

Nadere informatie

Emissiehandel Jos Sijm Probus, Rotterdam, 7 juni

Emissiehandel Jos Sijm Probus, Rotterdam, 7 juni Emissiehandel Jos Sijm Probus, Rotterdam, 7 juni 2007 www.ecn.nl Inhoudsopgave Context: internationaal klimaatbeleid Introductie emissiehandel: basisvragen CO2 markt: structuur & trends EU Emissiehandelssysteem

Nadere informatie

ETS in het SER- Energieakkoord

ETS in het SER- Energieakkoord PBL-Notitie ETS in het SER- Energieakkoord Macro-economische doorrekening met WorldScan Corjan Brink (corjan.brink@pbl.nl) 4 september 2013 Publicatienummer 1213 Pagina 1 van 9 Samenvatting Het Nationaal

Nadere informatie

Het nieuwe Europese Klimaatplan voor 2030 #EU2030 YVON SLINGENBERG DG CLIMATE ACTION

Het nieuwe Europese Klimaatplan voor 2030 #EU2030 YVON SLINGENBERG DG CLIMATE ACTION Het nieuwe Europese Klimaatplan voor 2030 #EU2030 YVON SLINGENBERG DG CLIMATE ACTION Overzicht 1. Klimaat en energie: waar zijn we? 2. Waarom een nieuw raamwerk voor 2030? 3. Belangrijkste elementen 2030

Nadere informatie

Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol?

Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol? Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol? Dr. Jos Delbeke, DG Klimaat Actie, Europese Commissie, Universiteit Hasselt, 25/2/2014 Overzicht 1. Klimaat en energie: waar

Nadere informatie

Koningskade 4 Postbus EC Den Haag. Veilingen emissierechten 2015

Koningskade 4 Postbus EC Den Haag. Veilingen emissierechten 2015 Koningskade 4 Postbus 91503 2509 EC Den Haag Veilingen emissierechten 2015 Juni 2016 Samenvatting Veilingopbrengst Nederland Aantal rechten Opbrengst ( ) Gemiddelde veilingprijs ( ) EUA 1e kwartaal 6.408.000

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 32 813 Kabinetsaanpak Klimaatbeleid op weg naar 2020 Nr. 133 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR

Nadere informatie

Aanvragen gratis emissierechten voor

Aanvragen gratis emissierechten voor 1 9 januari 2019 Aanvragen gratis emissierechten voor 2021-2025 In 2019 krijgen ETS-bedrijven de gelegenheid om gratis emissierechten aan te vragen voor de periode 2021 tot en met 2025. Voor deze aanvraag

Nadere informatie

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in

Nadere informatie

CO2-uitstoot Nederlandse deelnemers EU ETS

CO2-uitstoot Nederlandse deelnemers EU ETS Indicator 4 september 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De 450 Nederlandse bedrijven

Nadere informatie

EU-ETS: TOEWIJZINGSREGELS

EU-ETS: TOEWIJZINGSREGELS EU-ETS: TOEWIJZINGSREGELS 2021-2030 FAQ S VOOR TOEPASSING IN HET VLAAMS GEWEST Datum laatste wijziging: 7 maart 2019 Inhoud Inleiding 1. Welk warmte-/brandstofverbruik komt in aanmerking voor een toewijzing

Nadere informatie

CO 2 : kansen en bedreigingen voor de olie industrie

CO 2 : kansen en bedreigingen voor de olie industrie CO 2 : kansen en bedreigingen voor de olie industrie Stijn Santen International KiVi-Niria lezing Sectie petroleum techniek Den Haag, Nederland 28 Juni 2005 Inhoud Introductie economische groei, energie

Nadere informatie

Route naar emissievrije (binnen)steden. Huib van Essen, CE Delft

Route naar emissievrije (binnen)steden. Huib van Essen, CE Delft Route naar emissievrije (binnen)steden Huib van Essen, CE Delft Emissievrij: gezonde stad, leefbare toekomst Luchtvervuiling - Grootste boosdoeners: fijnstof en NO x - Forse gezondheidsschade - Dalende

Nadere informatie

Reductieplan Overige Broeikasgassen.

Reductieplan Overige Broeikasgassen. Reductieplan Overige Broeikasgassen (ROB) www.robklimaat.nl Kansen en bedreigingen in de electriciteitssector Erik ter Avest 29 juni 2006 1 Wat is het ROB? Andere vragen? Discussie Enkele begrippen wat

Nadere informatie

emissie broeikasgassen

emissie broeikasgassen Eco-efficiëntie van de industrie D index (=1) 12 11 1 9 8 7 6 5 21 22 23 24 26 27 26 bruto toegevoegde waarde totaal energiegebruik emissie fijn stof (M 2,5 ) emissie broeikasgassen emissie ozonprecursoren

Nadere informatie

KLIMAATVERANDERING EN ZESDE STAATSHERVORMING. Prof. Dr. Luc LAVRYSEN. Rechter in het Grondwettelijk Hof Hoogleraar Universiteit Gent

KLIMAATVERANDERING EN ZESDE STAATSHERVORMING. Prof. Dr. Luc LAVRYSEN. Rechter in het Grondwettelijk Hof Hoogleraar Universiteit Gent KLIMAATVERANDERING EN ZESDE STAATSHERVORMING Prof. Dr. Luc LAVRYSEN Rechter in het Grondwettelijk Hof Hoogleraar Universiteit Gent 1 KLIMAATVERANDERING Toename van concentratie van broeikasgassen in de

Nadere informatie

Warmtestromen binnen het EU-ETS

Warmtestromen binnen het EU-ETS Warmtestromen binnen het EU-ETS Warmtestromen binnen het EU-ETS Door: Michiel Stork, Paul Blinde, en Bram Borkent Datum: 30 januari 2013 Projectnummer: CMNNL11509 Ecofys 2013 in opdracht van: AgentschapNL

Nadere informatie

INTERNATIONALE OVEREENKOMSTEN

INTERNATIONALE OVEREENKOMSTEN 1.8.2012 Publicatieblad van de Europese Unie L 205/1 II (Niet-wetgevingshandelingen) INTERNATIONALE OVEREENKOMSTEN BESLUIT VAN DE RAAD van 24 juli 2012 betreffende het door de Europese Unie in het Gemengd

Nadere informatie

BIJLAGE Samenvatting klimaatbeleid industrie buurlanden

BIJLAGE Samenvatting klimaatbeleid industrie buurlanden BIJLAGE Samenvatting klimaatbeleid industrie buurlanden 1 2 INLEIDING Deze nota bevat een synthese van maatregelen uit het klimaatbeleid ten aanzien van de industrie in onze buurlanden. Maatregelen naar

Nadere informatie

18 januari 2019 Monitoring de emissiehandel

18 januari 2019 Monitoring de emissiehandel 1 Disclaimer Deze presentatie bevat inzichten op basis van concept wet- en regelgeving. Aan deze informatie kunnen dan ook geen rechten ontleend worden. 2 Monitoring de emissiehandel 3 Inhoud presentatie

Nadere informatie

Het waterbed effect en het EU ETS

Het waterbed effect en het EU ETS Het waterbed effect en het EU ETS Een uitleg met de mogelijke uitfasering van Nederlandse kolencentrales als voorbeeld Het waterbed effect en het EU ETS Een uitleg met de mogelijke uitfasering van Nederlandse

Nadere informatie

L 309/38 Publicatieblad van de Europese Unie

L 309/38 Publicatieblad van de Europese Unie L 309/38 Publicatieblad van de Europese Unie 8.11.2012 BESLUIT VAN HET GEMENGD COMITÉ VAN DE EER nr. 152/2012 van 26 juli 2012 tot wijziging van bijlage XX (Milieu) bij de EER-overeenkomst HET GEMENGD

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 35 190 Wijziging van de Wet milieubeheer ten behoeve van de implementatie van Richtlijn (EU) 2018/410 van het Europees Parlement en de Raad van

Nadere informatie

Directie Toezicht Energie (DTe)

Directie Toezicht Energie (DTe) Directie Toezicht Energie (DTe) Aan Ministerie van Economische Zaken T.a.v. de heer mr. L.J. Brinkhorst Postbus 20101 2500 EC Den Haag Datum Uw kenmerk Ons kenmerk Bijlage(n) 102238/1.B999 Rapport Frontier

Nadere informatie

Beslissing van de Europese Raad over het 2030 klimaat-energiekader

Beslissing van de Europese Raad over het 2030 klimaat-energiekader Beslissing van de Europese Raad over het 2030 klimaat-energiekader Toelichting CCIM Stakeholder meeting Fre Maes FOD VVVL, piloot 2030 CCIM-CCPIE Jan Haers LNE & Vlaams Energieattaché, piloot 2030 ENOVER-CONCERE

Nadere informatie

Broeikasgasemissies in Nederland,

Broeikasgasemissies in Nederland, Indicator 8 september 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De totale uitstoot van broeikasgassen

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 16.8.2017 COM(2017) 427 final 2017/0193 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende de sluiting, namens de Europese Unie, van een overeenkomst tussen de Europese

Nadere informatie

BRIEFADVIES. van 1 maart over het voorontwerp van besluit van de Vlaamse Regering inzake

BRIEFADVIES. van 1 maart over het voorontwerp van besluit van de Vlaamse Regering inzake BRIEFADVIES van 1 maart 2012 over het voorontwerp van besluit van de Vlaamse Regering inzake verhandelbare emissierechten voor broeikasgassen voor vaste installaties en de inzet van flexibele mechanismen

Nadere informatie

NL In verscheidenheid verenigd NL. Amendement. Julia Reid namens de EFDD-Fractie

NL In verscheidenheid verenigd NL. Amendement. Julia Reid namens de EFDD-Fractie 13.6.2017 A8-0208/50 50 Overweging 1 (1) Wat de reductie van de in de EU uitgestoten broeikasgassen betreft, schaarde de Europese Raad zich in zijn conclusies van 23-24 oktober 2014 over het kader voor

Nadere informatie

MIRA 2012 Klimaatverandering

MIRA 2012 Klimaatverandering Totale emissie van broeikasgassen P emissie (Mton CO 2 -eq) 9 8 7 6 5 15 % 4 3 2 1 25 26 27 28 29 211* 212 213 214 215 216 217 218 219 22 CO 2 ETS CO 2 niet-ets CH 4 (niet-ets) N 2 O (niet-ets) F-gassen

Nadere informatie

(Wetgevingshandelingen) BESLUITEN

(Wetgevingshandelingen) BESLUITEN 9.10.2015 L 264/1 I (Wetgevingshandelingen) BESLUITEN BESLUIT (EU) 2015/1814 VAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD van 6 oktober 2015 betreffende de instelling en de werking van een marktstabiliteitsreserve

Nadere informatie

Emissie broeikasgassen in Europa (EU-15),

Emissie broeikasgassen in Europa (EU-15), Indicator 14 januari 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De emissie van broeikasgassen

Nadere informatie

Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering

Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering Zonne-energie 2012: prijs 21 ct per kwh; 2020 prijs 12 ct kwh Groen rijden; energiehuizen, biologisch voedsel Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Stichting Stimular www.stimular.nl 010 238

Nadere informatie

Copernicus Institute of Sustainable Development. Koe en klimaat. Dr. Jerry van Dijk Dr. Karin Rebel. Copernicus Institute of Sustainable Development

Copernicus Institute of Sustainable Development. Koe en klimaat. Dr. Jerry van Dijk Dr. Karin Rebel. Copernicus Institute of Sustainable Development Copernicus Institute of Sustainable Development Koe en klimaat Dr. Jerry van Dijk Dr. Karin Rebel Inhoud presentatie Hoe zat het ook al weer met klimaatverandering? Broeikasgasemissies in Nederland Klimaatbeleid

Nadere informatie

KLIMAATBELEID. Joke Schauvliege Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw. 20 maart 2015, Drongen. Joke Schauvliege

KLIMAATBELEID. Joke Schauvliege Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw. 20 maart 2015, Drongen. Joke Schauvliege KLIMAATBELEID Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw 20 maart 2015, Drongen Klimaatverandering, wat? IPCC KYOTO PLEDGE klimaatverandering = wereldprobleem klimaatverandering is een wereldprobleem,

Nadere informatie

Klimaatverandering: beleid Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (

Klimaatverandering: beleid Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving ( Indicator 14 november 2006 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In het Kyoto-protocol en het

Nadere informatie

ULCOS, Ultra Low CO 2 Steelmaking. Koen Meijer, TATA Steel

ULCOS, Ultra Low CO 2 Steelmaking. Koen Meijer, TATA Steel ULCOS, Ultra Low CO 2 Steelmaking Koen Meijer, TATA Steel ULCOS, Ultra Low CO 2 Steelmaking Het ULCOS project Het ULCOS project is een initiatief van de Europese staalindustrie Doel: 50% reductie van CO

Nadere informatie

CO 2 -PRIJS EN VEILINGOPBRENGSTEN IN DE NATIONALE ENERGIEVERKENNING 2015

CO 2 -PRIJS EN VEILINGOPBRENGSTEN IN DE NATIONALE ENERGIEVERKENNING 2015 CO 2 -PRIJS EN VEILINGOPBRENGSTEN IN DE NATIONALE ENERGIEVERKENNING 2015 Achtergronden bij de projecties PBL-notitie Corjan Brink 6 oktober 2015 PBL-publicatienummer: 1900 Colofon CO 2 -PRIJS EN VEILINGOPBRENGSTEN

Nadere informatie

Broeikasgasemissies in Nederland,

Broeikasgasemissies in Nederland, Indicator 19 mei 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De totale uitstoot van broeikasgassen

Nadere informatie

Emissie broeikasgassen in Europa,

Emissie broeikasgassen in Europa, Indicator 11 januari 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2009 nam de Europese uitstoot

Nadere informatie

Klimaatbeleid na Kyoto

Klimaatbeleid na Kyoto Klimaatbeleid na Kyoto Martin Scheepers ECN Beleidsstudies Euroforum CO 2 -Reductie Scheveningen, 27 september 2006 www.ecn.nl Inhoud 1. Wat is nodig voor effectief klimaatbeleid? 2. Wat is er veranderd

Nadere informatie

Analyse energiegegevens en CO 2 -emissies onder het Europese Emissiehandelsysteem (ETS) in vergelijking met totaal energieverbruik

Analyse energiegegevens en CO 2 -emissies onder het Europese Emissiehandelsysteem (ETS) in vergelijking met totaal energieverbruik Analyse energiegegevens en CO 2 -emissies onder het Europese Emissiehandelsysteem (ETS) in vergelijking met totaal energieverbruik en CO 2 -emissies in Vlaanderen Studie uitgevoerd in opdracht van MIRA,

Nadere informatie

Versterking van het EU ETS via splitsing van sectoren

Versterking van het EU ETS via splitsing van sectoren Versterking van het EU ETS via splitsing van sectoren Jos Sijm Sessie Groenboek 2030 Ministerie van Economische Zaken Den Haag, 5 April 2013 www.ecn.nl Achtergrond en doelstelling van het onderzoek Opdrachtgever:

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2010 2011 32 667 Wijziging van de Wet milieubeheer en de Wet op de economische delicten ten behoeve van de implementatie van richtlijn nr. 2009/29/EG van

Nadere informatie

Broeikasgasemissies Landbouw en Visserij: cijfers en beleid

Broeikasgasemissies Landbouw en Visserij: cijfers en beleid Broeikasgasemissies Landbouw en Visserij: cijfers en beleid Rondetafel Klimaat, 20/06/2016 Departement Landbouw en Visserij Inhoud (1) Waar wil Europa naartoe? (2) Waar staat Vlaanderen? Landbouw en visserij?

Nadere informatie

EEN «CARBON CREDIT CARD» OM BELGEN WAKKER TE MAKEN

EEN «CARBON CREDIT CARD» OM BELGEN WAKKER TE MAKEN EEN «CARBON CREDIT CARD» OM BELGEN WAKKER TE MAKEN «Het is noodzakelijk dat de Belgen hun verbruik en aankoop van goederen en diensten aanpassen» Age quod agis Belgium Climate Team: Ir. Philippe DELAISSE

Nadere informatie

Datum Uw kenmerk Ons kenmerk Bijlage(n) 18 september 2007 ET/EM /

Datum Uw kenmerk Ons kenmerk Bijlage(n) 18 september 2007 ET/EM / Aan Consortium Energie intensieve industrie T.a.v. de heer ir. J.G. Dopper Kunderkampstraat 15 6367 AN VOERENDAAL Datum Uw kenmerk Ons kenmerk Bijlage(n) 18 september 2007 ET/EM / 7102513 Onderwerp Overheidsinspanningen

Nadere informatie

Programma infosessie EU-ETS

Programma infosessie EU-ETS Programma infosessie EU-ETS 13u30 14u30 Finale toewijzingsregels 2021-2030 14u30 15u00 Methodiek voor toewijzing emissies aan sub-installaties 15u00 15u15 koffiepauze 15u15-15u45 Sjabloon voor Monitoring

Nadere informatie

Noordlease. Opgemaakt door Danielle de Bruin. Periode: 1 januari t/m 31 december 2014. 1 van 9

Noordlease. Opgemaakt door Danielle de Bruin. Periode: 1 januari t/m 31 december 2014. 1 van 9 1 van 9 Rapportage CO -voetafdruk Opgemaakt door Danielle de Bruin Noordlease Periode: 1 januari t/m 31 december 014 Datum: 7 maart 015 Climate Neutral Group BV Donkerstraat 19a 3511 KB Utrecht T. 030-36175

Nadere informatie

RAMING CO 2 -PRIJS IN DE NATIONALE ENERGIEVERKENNING 2014

RAMING CO 2 -PRIJS IN DE NATIONALE ENERGIEVERKENNING 2014 RAMING CO 2 -PRIJS IN DE NATIONALE ENERGIEVERKENNING 2014 PBL-notitie Corjan Brink 7 oktober 2014 PBL-publicatienummer: 1568 Inhoud 1 Aanleiding 4 2 Analyse 4 3 Onzekerheidsbandbreedte 10 Literatuur 11

Nadere informatie

Voortgang Emissiehandel 2018

Voortgang Emissiehandel 2018 + Voortgang Emissiehandel 2018 Feiten en cijfers over emissiehandel in Europa en Nederland 2 Samenvatting In 2017 zien we ten opzichte van de twee voorgaande jaren een daling van de CO2 uitstoot voor de

Nadere informatie

Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas

Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas Aardgas als transitiebrandstof of transitie van een brandstof? Marcel Weeda, ECN AkzoNobel Center, Amsterdam VEMW seminar, 22 april 2016 www.ecn.nl

Nadere informatie

Beprijzen van koolstof in de transitie naar een koolstofarme economie. ETS in context. Herman Vollebergh. PBL Tilburg University CESifo

Beprijzen van koolstof in de transitie naar een koolstofarme economie. ETS in context. Herman Vollebergh. PBL Tilburg University CESifo Beprijzen van koolstof in de transitie naar een koolstofarme economie ETS in context Herman Vollebergh PBL Tilburg University CESifo Grote ambities voor de toekomst CO 2 -prijzen EU (euro/ton CO 2 ; prijspeil

Nadere informatie

Aggiornamento. Bedreigingen en uitdagingen voor de. industrie VWEC. Een perspectief voor Vlaanderen. Een perspectief voor Vlaanderen

Aggiornamento. Bedreigingen en uitdagingen voor de. industrie VWEC. Een perspectief voor Vlaanderen. Een perspectief voor Vlaanderen Een perspectief voor Vlaanderen Bedreigingen en uitdagingen voor de Aggiornamento industrie Een perspectief voor Vlaanderen VWEC auteur functie datum Marc Van den Bosch Sr. Adviseur energie en milieu VOKA

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 1. Inleiding Klimaatverandering is een urgent probleem waarmee de samenleving vrijwel dagelijks wordt geconfronteerd. De Conventie voor Klimaatverandering van de Verenigde Naties

Nadere informatie

Beleidsmix Op zoek naar een optimale beleidsmix. Robert Koelemeijer, PBL

Beleidsmix Op zoek naar een optimale beleidsmix. Robert Koelemeijer, PBL Beleidsmix 2030 Op zoek naar een optimale beleidsmix Robert Koelemeijer, PBL 1 Introductie Politieke ambitie om opwarming aarde te beperken tot 2 graden Routekaarten en strategische documenten Europese

Nadere informatie

Ingetrokken emissievergunningen EU-ETS Cijfers en uitvoeringspraktijk Beleidseffecten en aanbevelingen

Ingetrokken emissievergunningen EU-ETS Cijfers en uitvoeringspraktijk Beleidseffecten en aanbevelingen Ingetrokken emissievergunningen EU-ETS 2012-2017 Cijfers en uitvoeringspraktijk Beleidseffecten en aanbevelingen Samenvatting De NEa heeft in de periode 2012-2017 de emissievergunning van ruim honderd

Nadere informatie