DEFINITIEF GLOBAAL RAPPORT IMMUNOHISTOCHEMIE CK7/VIMENTINE ENQUETE 2016/1

Transcriptie

1 scope EXPERTISE, DIENSTVERLENING EN KLANTENRELATIES KWALITEIT VAN MEDISCHE LABORATORIA COMMISSIE VOOR PATHOLOGISCHE ANATOMIE WERKGROEP EKE EXTERNE KWALITEITSEVALUATIE VOOR ANALYSES PATHOLOGISCHE ANATOMIE DEFINITIEF GLOBAAL RAPPORT IMMUNOHISTOCHEMIE CK7/VIMENTINE ENQUETE 2016/1 WIV-2016/Immunohistochemie/1 Expertise, dienstverlening en klantenrelaties Kwaliteit van medische laboratoria J. Wytsmanstraat, Brussel België

2 ISSN: COMITE VAN EXPERTEN WIV (secretariaat) TEL: FAX: Enquêtecoördinator: Ghislain V. TEL : vghislain@wiv-isp.be Vervanger enquêtecoördinator: Verbeke H. TEL: hverbeke@wiv-isp.be Experten werkgroep EKE: Dr. Dierick AM. TEL : FAX: Anne-Marie.Dierick@wiv-isp.be Dr. Galant C. TEL: FAX: christine.galant@uclouvain.be Dr. Pauwels P. TEL: FAX: patrick.pauwels@uza.be Dr. Pétein M. TEL: FAX: michel.petein@ipg.be Dr. Van den Heule B. TEL: FAX: bvdh@labocmp.be Externe experten: Dr. Dalle I. Dr. Vanwalleghem L. Expertenvergadering : / Toestemming verspreiding rapport: Door V. Ghislain (enquêtecoördinator) op 01/06/2016. Alle rapporten zijn tevens te raadplegen op onze website: FORM 43/124/N V7 (toepassingsdatum : 18/01/2016). 2/12

3 INHOUDSTAFEL 1. INLEIDING Doel van de EKE Uitbestede activiteiten Materiaal van de EKE Vraag Antwoordformulier BEOORDELING Algemene criteria* Specifieke criteria* per epitoop CK Vimentine Eindbeoordeling RESULTATEN Deelname aan de EKE Overzicht van de resultaten Resultaten per antilichaam CK Vimentine BESPREKING VAN DE RESULTATEN Stabiliteit van de ongekleurde coupes CK Vimentine BEELDEN FORM 43/124/N V7 (toepassingsdatum : 18/01/2016). 3/12

4 1. Inleiding Dit document bestaat uit een overzicht en een bespreking van de resultaten van de externe kwaliteitsevaluatie (EKE) Immunohistochemie 2016/1 (CK7/Vimentine) Doel van de EKE Deze EKE had als doel de kwaliteit van de immunohistochemische kleuringen CK7 (cytokeratine 7) en vimentine te beoordelen Uitbestede activiteiten Het weefselmateriaal is afkomstig van het laboratorium pathologische ontleedkunde van het OLV ziekenhuis te Aalst Materiaal van de EKE Het opgestuurde materiaal bestond uit 2 ongekleurde paraffinecoupes met punchbiopten, afkomstig van multiblokken. De punchbiopten bestonden zowel uit normale weefsels als uit klinisch relevante tumoren en toonden een verschillend niveau van proteïne-expressie (hoog, gemiddeld, laag, geen expressie). De coupe voor CK7 bestond uit punchbiopten met : 1. Normale nier 2. Normale long 3. Long NSCLC 4. Long adenocarcinoom 5. Normale pancreas 6. Colon adenocarcinoom 7. Normale maag (corpus) De coupe voor vimentine bestond uit punchbiopten met : 1. Tonsil 2. Normale nier 3. Melanoma 4. Heldercellig niercelcarcinoom 5. Papillair niercelcarcinoom De homogeniteit van de stalen werd getest door het laboratorium pathologische ontleedkunde van het OLV ziekenhuis te Aalst. De stalen werden beschouwd als homogeen (in die zin dat elk panel van 2 coupes identieke informatie bevat) en stabiel tot de limietdatum van de enquête Vraag Er werd gevraagd om de coupes te kleuren voor CK7 en vimentine, volgens de standaardprocedures van het laboratorium. Een eigen controle(coupe) kon worden toegevoegd. Er werd gevraagd om de stalen te behandelen zoals patiëntenstalen, d.w.z. dat de stalen dienden geïntegreerd te worden in de routine samen met patiëntenstalen Antwoordformulier Er werd gevraagd een antwoordformulier in te vullen betreffende de gebruikte technieken. FORM 43/124/N V7 (toepassingsdatum : 18/01/2016). 4/12

5 2. Beoordeling De evaluatie van de kleuringen werd uitgevoerd door 3 anatoom-pathologen, Ignace Dalle (AZ St.-Lucas, Brugge), Lieve Vanwalleghem (AZ St.-Jan, Brugge) en Anne Marie Dierick (WIV) in aanwezigheid van 2 wetenschappelijk medewerkers, Bart De Wiest (OLV, Aalst) en Vanessa Ghislain (WIV) Algemene criteria* Algemeen is de beoordeling gebaseerd op : de specificiteit : er moet een voldoende en specifiek signaal aanwezig zijn; de achtergrond : in principe mag een immunohistochemische kleuring geen aspecifieke achtergrond genereren; de morfologie : de kleuring mag de morfologie zo weinig mogelijk wijzigen. (*) Referentie : Specifieke criteria* per epitoop CK7 1) Normale nier : matig tot sterke (cytoplasmatische) aankleuring van bijna alle epitheliale cellen van de verzamelbuizen (collecting ducti) en van verspreide epitheliale cellen van het Bowman kapsel geen aankleuring in de epitheliale cellen van de proximale tubuli 2) Normale long : sterke (cytoplasmatische) aankleuring van het alveolair epitheel (hoge expressor) 3) Long NSCLC : minstens zwakke tot matige (cytoplasmatische) aankleuring van bijna alle neoplastische cellen (lage expressor) 4) Long adenocarcinoom : matige tot sterke (cytoplasmatische) aankleuring van de neoplastische cellen (hoge expressor) 5) Normale pancreas : sterke (cytoplasmatische) aankleuring van bijna alle epitheliale cellen van de grote ducti (hoge expressor) zwakke tot matige (cytoplasmatische) aankleuring van de meeste epitheliale cellen van de tussenliggende (intercalaire) ducti (lage expressor) geen aankleuring in de acinaire cellen 6) Colon adenocarcinoom : zwakke aankleuring van de neoplastische cellen (controle specificiteit) 7) Normale maag (corpus) : minstens zwakke tot matige (overwegend cytoplasmatische) aankleuring van de meeste luminale foveolaire epitheliale cellen van de mucosa geen aankleuring in de overige cellen Vimentine 1) Tonsil : matig tot sterke (cytoplasmatische) aankleuring van alle perifere B- en T- cellen matig tot sterke (cytoplasmatische) aankleuring van de macrofagen in de kiemcentra (hoge expressor) en het folliculair dendritisch netwerk geen aankleuring van het plaveiselcelepitheel 2) Normale nier : geen aankleuring in de epitheliale cellen van de proximale tubuli 3) Melanoma : matig tot sterke (cytoplasmatische) aankleuring van bijna alle neoplastische cellen (hoge expressor) 4) Heldercellig niercelcarcinoom : zwakke tot matige (voornamelijk membranaire) aankleuring van de neoplastische cellen (lage expressor) FORM 43/124/N V7 (toepassingsdatum : 18/01/2016). 5/12

6 5) Papillair niercelcarcinoom : minstens zwakke tot matige (voornamelijk membranaire) aankleuring van de neoplastische cellen Alle weefsels : matig tot sterke (cytoplasmatische) aankleuring van bijna alle endotheelcellen en fibroblasten (hoge expressor) (*) Referentie : Eindbeoordeling Elke kleuring kreeg een eindbeoordeling, gebaseerd op volgende criteria* : Optimaal : perfecte of quasi perfecte aankleuring in alle weefsels Goed : voldoende aankleuring in alle weefsels; niettemin is optimalisatie van het protocol mogelijk voor een betere sensitiviteit en/of signal-to-noise ratio Borderline : onvoldoende aankleuring, bv. algemeen te zwakke kleuring of een vals negatieve of vals positieve kleuring in één van de weefsels; optimalisatie van het protocol is nodig : slechte aankleuring, bv. een vals negatieve of vals positieve kleuring in meerdere weefsels; optimalisatie van het protocol is dringend nodig (*) Referentie : 3. Resultaten 3.1. Deelname aan de EKE Gewest Aantal laboratoria dat stalen ontving (ingeschrevenen) Aantal laboratoria dat CK7 coupe terugstuurde Aantal laboratoria dat VIM coupe terugstuurde Vlaams gewest Brussels gewest Waals gewest Firma s Totaal Overzicht van de resultaten De firma s werden niet opgenomen in de resultaten. Eindresultaat CK7 Vimentine Optimaal 49 (67%) 59 (87%) Goed 18 (25%) 3 (4%) Borderline 3 (4%) 3 (4%) 2 (3%) 3 (4%) Niet beoordeelbaar 1 (1%) 0 Totaal FORM 43/124/N V7 (toepassingsdatum : 18/01/2016). 6/12

7 Aantal laboratoria Figuur 1 : Overzicht resultaten Immunohistochemie 2016/ CK7 Vimentine Optimaal Goed Borderline Niet beoordeelbaar 3.3. Resultaten per antilichaam De firma s werden niet opgenomen in de resultaten CK7 Kloon N Producent Optimaal Goed Borderline Geslaagd* Geconcentreerde antilichamen (n=14) 7 Dako Thermo / 3 mm OV-TL 12/30 Neomarkers % (n=14) 2 Biogenex Leica / 2 Novocastra Ready-To-Use antilichamen (n=58) mm OV-TL 12/30 30 Dako (n=32; 1 lab. niet 1 Klinipath % beoordeeeld) 1 Niet vermeld Cell Marque 22 / Ventana rm SP52 (n=23) % Leica / 1 Novocastra Leica / mm RN7 (n=3) Novocastra Ready-To-Use en verder verdund (n=1) mm OV-TL 12/30 Thermo / (n=1) Neomarkers (*) optimaal/goed mm = mouse monoclonaal antilichaam rm = rabbit monoclonaal antilichaam FORM 43/124/N V7 (toepassingsdatum : 18/01/2016). 7/12

8 Vimentine Kloon N Producent Optimaal Goed Borderline Geslaagd* Geconcentreerde antilichamen (n=15) 7 Dako 2 Biogenex 1 Bio SB mm V9 (n=12) Leica / % 1 Novocastra 1 Thermo / Neomarkers mm 3B4 (n=2) 2 Dako rm SP20 (n=1) 1 Thermo / Neomarkers Ready-To-Use antilichamen (n=52) 28 Dako Cell Marque 19 mm V9 (n=50) / Ventana % 3 Leica / Novocastra rm SP20 (n=1) 1 Thermo / Neomarkers mm SRL33 (n=1) 1 Leica / Novocastra Ready-To-Use en verder verdund (n=1) mm V9 (n=1) 1 Dako (*) optimaal/goed mm = mouse monoclonaal antilichaam rm = rabbit monoclonaal antilichaam 4. Bespreking van de resultaten 4.1. Stabiliteit van de ongekleurde coupes De coupes werden gesneden op 8 en 9 februari 2016 ( week 1 ) en verstuurd op 15 februari 2016 ( week 2 ). Er werd aan de deelnemers gevraagd om aan te geven op welke datum de kleuringen werden uitgevoerd zodat kon worden nagegaan of de tijd tussen het snijden en het kleuren van de coupes een invloed had op het resultaat van de kleuring. Hoewel er geen aanwijzingen zijn voor een verschil tussen de resultaten van de kleuringen uitgevoerd in week 2 t.o.v. week 3 volgend op het snijden van de coupes (gegeneraliseerd lineair probit model voor binaire gegevens), kan er door het lage aantal niet geslaagden geen duidelijk bewijs voor de stabiliteit worden geleverd. CK7 1 Vimentine 2 Week Geslaagd Niet geslaagd Week Geslaagd Niet geslaagd 3 2 Week Geslaagd 1 1 Niet geslaagd 0 0 Totaal (1) P-waarde = (significant indien P < 0.05) (2) P-waarde = (significant indien P < 0.05) (3) optimaal/goed (4) borderline/onvoldoende FORM 43/124/N V7 (toepassingsdatum : 18/01/2016). 8/12

9 4.2. CK7 De CK7 kleuring was van optimale of goede kwaliteit bij 67/73 deelnemers (92%) (zie figuur 1). De kleuring werd door 72 laboratoria uitgevoerd d.m.v. een automaat en door 1 laboratorium manueel. Er was een controlecoupe aanwezig bij 30/73 deelnemers (41%). De meest gebruikte kloon is OV-TL (47/73 laboratoria of 64%). Een geconcentreerd antilichaam werd door 14/73 laboratoria (19%) gebruikt, een Ready-To-Use antilichaam door 58/73 laboratoria (79%); 1 laboratorium heeft een Ready-To-Use antilichaam met een factor 1/2 verder verdund. Er werd een statistisch significant verschil vastgesteld tussen de resultaten behaald met geconcentreerde vs. Ready-To-Use antilichamen (gegeneraliseerd probit model voor binaire gegevens : P-waarde = 0.038). Ready-To-Use antilichamen resulteerden in betere resultaten dan geconcentreerde antilichamen (zie figuur 2) Figuur 2 : CK7 - verdunning antilichaam onvoldoende/borderline goed/optimaal Geconcentreerd Ready-To-Use Gebruikers van geconcentreerde antilichamen rapporteerden een verdunningsfactor van 1/50 tot 1/1000. Voor geconcentreerde antilichamen heeft het type voorbehandeling (enzymatisch of HIER) geen invloed op het resultaat. Bij een voorbehandeling d.m.v. HIER is het aan te raden een hoge ph te gebruiken. De meeste laboratoria hadden geen problemen met het correct aankleuren van de hoge expressors. Een te zwakke aankleuring van de lage expressors kan te wijten zijn aan een te lage ph van de HIER voorbehandeling (of het niet toepassen van een voorbehandeling) en/of een suboptimale titer van het antilichaam. Normale pancreas wordt aanbevolen als controleweefsel : sterke aankleuring van bijna alle epitheliale cellen van de grote ducti (hoge expressor), zwakke/matige aankleuring van de meeste epitheliale cellen van de tussenliggende ducti (lage expressor), geen aankleuring in de acinaire cellen Vimentine De vimentine kleuring was van optimale of goede kwaliteit bij 62/68 deelnemers (91%) (zie figuur 1). De vimentine kleuring werd door 67 laboratoria uitgevoerd d.m.v. een automaat en door 1 laboratorium manueel. Er was een controlecoupe aanwezig bij 27/68 deelnemers (40%). De meest gebruikte kloon is V9 (63/68 laboratoria of 93%). Een geconcentreerd antilichaam werd door 15/68 laboratoria (22%) gebruikt, een Ready-To-Use antilichaam door 52/68 laboratoria (76%) en 1 laboratorium heeft een Ready-To-Use antilichaam met een factor 1/3 verder verdund (NB : het betreft niet FORM 43/124/N V7 (toepassingsdatum : 18/01/2016). 9/12

10 hetzelfde laboratorium als het laboratorium dat het RTU CK7 antilichaam verder verdund heeft). Er werd geen statistisch significant verschil vastgesteld tussen de resultaten behaald d.m.v. geconcentreerde vs. Ready-To-Use antilichamen (gegeneraliseerd probit model voor binaire gegevens : P-waarde = 0.513) (zie figuur 3) Figuur 3 : Vimentine - verdunning antilichaam Geconcentreerd 48 Ready-To-Use onvoldoende/borderline goed/optimaal Gebruikers van geconcentreerde antilichamen rapporteerden een verdunningsfactor van 1/40 tot 1/600. Een HIER voorbehandeling werd door 67/68 laboratoria toegepast en is noodzakelijk voor een optimaal resultaat; 1 laboratorium heeft geen enkele voorbehandeling toegepast. De meeste laboratoria hadden geen problemen met het correct aankleuren van de hoge expressors. Een te zwakke aankleuring van de lage expressors kan te wijten zijn aan een suboptimale voorbehandeling en/of een te korte incubatietijd van het antilichaam. Tonsil wordt aanbevolen als controleweefsel : matig/sterke aankleuring van alle perifere B- en T- cellen, geen aankleuring van het plaveiselcelepitheel). 5. Beelden De gekleurde coupes van alle deelnemers zijn digitaal te bekijken via onze PathXL website Meldt u aan met uw QML-deelnemersnummer en klik op EKE Immunohistochemie 2016/1. Informatie over het gebruik van PathXL vindt u op dezelfde website. Enkele voorbeelden zijn weergegeven op de volgende pagina s. FORM 43/124/N V7 (toepassingsdatum : 18/01/2016). 10/12

11 CK7 Normale long : hoge expressor Optimaal CK7 Normale maag : lage expressor Optimaal FORM 43/124/N V7 (toepassingsdatum : 18/01/2016). 11/12

12 Vimentine Tonsil : hoge expressor Optimaal Vimentine Niercarcinoom : lage expressor Optimaal EINDE Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Brussel Dit rapport mag niet gereproduceerd, gepubliceerd of verdeeld worden zonder akkoord van het WIV. FORM 43/124/N V7 (toepassingsdatum : 18/01/2016). 12/12