Sven De Bruyn. Prof. Dr. Thérèse Jacobs. Rudy Marynissen. Rudi Van Dam METHODEBERICHT. golf 3 (1994) November 1996

Transcriptie

1 Sven De Bruyn Prof. Dr. Thérèse Jacobs Rudy Marynissen Rudi Van Dam METHODEBERICHT golf 3 (1994) November 1996 Het Steunpunt Gezinsdemografisch Panel wordt gefinancierd in het kader van het Programma Valorisatie van federale sociaal-economische databanken, Federale Diensten voor wetenschappelijke, technische en culturele aangelegenheden. Alle data van Wallonië en de meeste data van Brussel werden verzameld door het Waalse PSBH-team onder leiding van Prof. Dr. B. Bawin (Ulg).

2 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 2

3 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 3 Inhoudstafel INLEIDING 5 DEEL I : ONDERZOEKSMETHODE 9 1. Organisatie van het veldwerk Bevragingsprocedure Resultaten Respons Demografische structuur van de steekproef in de derde golf (1994) Attritie en non-respons Selectiviteit in de uitval? Verband tussen geslacht en non-respons Verband tussen leeftijd en non-respons Verband tussen positie in huishouden en non-respons Verband tussen burgerlijke staat en non-respons Verband tussen opleiding en non-respons Verband tussen inkomen en non-respons Verband tussen regio en non-respons Kwaliteitsbewaking De longitudinale weging van de PSBH Panel-opzet en representativiteit Beschrijving van de methode Uitwerking voor de PSBH Het gebruik van de gewichten 58 DEEL II : BESCHIKBARE INFORMATIE De basisbestanden De structuur Sleutelvariabelen Conventies rond naamgeving en voorstel van conversie-bestand Globale documentatie 69 DEEL III : ANALYSES Analyses met gewichten Het huishoudtype, de positie in het huishouden en het woonstatuut De leefsituatie van de kinderen De leefwereld van de volwassenen 73 DEEL IV : EEN SELECTIE VAN ENKELVOUDIGE FREQUENTIES 75

4 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 4

5 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 5 Inleiding Dit rapport beschrijft de resultaten van het veldwerk van de derde onderzoeksronde van de Panel Studie van Belgische Huishoudens 1. Deze derde bevragingsronde werd iets later opgestart dan de beide vorige golven. De enquêtes werden uitgevoerd in de lente en zomer van Behalve de gebruikelijke rapportering over het veldwerk, de samenstelling van het panel, de respons en enkele enkelvoudige frequentieverdelingen (ditmaal van antwoorden op voorheen nog niet gestelde vragen), nemen we achteraan ook enkele complexere analysevoorbeelden op ter illustratie van de longitudinale mogelijkheden van dit project. Zoals gezegd werd deze derde onderzoeksronde later opgestart dan de eerste en tweede. Dit komt omdat de context van het onderzoek gedeeltelijk is veranderd. De organisatie van een panelonderzoek vergt een grote financiële inspanning (ongeveer 20 miljoen Bfr. per jaar voor het hele project). De federale Diensten van wetenschappelijke, technische en culturele aangelegenheden (DWTC), dit is het kader waarbinnen de eerste twee onderzoeksrondes werden uitgevoerd, konden een verlenging van het project slechts verantwoorden in het raam van de onderzoeksoproep Valorisatie van federale socioeconomische databanken, wanneer er perspectieven waren tot samenwerking met een overheidsinstelling. Ontwikkelingen op het Europese vlak zorgden ervoor dat het PSBH-project werd ingeschakeld in een unieke institutionele context. Het opzetten van vergelijkende analyses binnen Europa aan de hand van de bestaande (panel)studies leidt vaak tot onoverkomelijke moeilijkheden omdat weliswaar dezelfde thema's in de vragenlijsten aan bod komen, maar niet in precies dezelfde formulering. Dit doet elke vergelijking mank lopen. De oplossing voor dit probleem ligt voor de hand : in alle landen zouden dezelfde vragenlijsten aan de respondenten moeten voorgelegd worden. De Europese organisatie voor statistiek (Eurostat) zette zich achter deze idee, en zo kwam het 'Europanel' (European Community Household panel, ECHP) tot stand. Het team van de PSBH deed de pilootstudies voor de Belgische deelname aan het Europanel, en dit onder de leiding van Prof. Dr. Erik Van Hove. In de meeste andere landen stonden de nationale instituten voor statistiek in voor de dataverzameling. De pilootstudies waren succesvol en de Europese Raad besliste om het Europanel ook daadwerkelijk op gang te trekken in alle landen van de Europese Unie. De data zouden wel door de nationale statistische instituten moeten verzameld worden. Probleem was dat het NIS niet toegerust was om de panelstudie op te zetten en door te voeren. De expertise van de data verzameling was wel aanwezig in de Universiteit 1 De methodeberichten van de eerste en tweede onderzoeksgolf kunnen, net zoals dit bericht en aanvullende informatie, afgeladen worden uit de WWW-pagina s van het PSBH-project ( PSBHwww.uia.ac.be/PSBH/).

6 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 6 Antwerpen (PSBH/UIA en het SEP/UFSIA) en Luik. We beslisten om voor het Europanel het PSBH-bestand te fusioneren met de huishoudens die in 1992 door het SEP werden bijgetrokken, met dien verstande dat de 3 onderzoekscentra de eigen huishoudens verder zouden bevragen.. Dit betekent in concreto dat het PSBH (ULg/U.I.A.) en het Centrum voor Sociaal Beleid (U.F.S.I.A.) door het NIS gekozen werden om de Belgische enquêtes uit te voeren van het Gemeenschapspanel van de huishoudens. Aldus werden beide opdrachten gecombineerd, het voortbestaan van de PSBH was gegarandeerd en werd nu ingepast in een groter geheel, het Europanel. Het NIS verzorgt in deze constructie een coördinerende functie, die in de feiten neerkomt op het drukken van de vragenlijsten, hulp bij de actualisering van de adressen en het beleggen van evaluatievergaderingen. Er hangt evenwel een prijskaartje aan deze operatie : we moesten ons enigszins plooien naar de interesses van Eurostat. Eurostat moet informatie verzamelen die nuttig is voor het ondersteunen van het Europees beleid. Vooralsnog is dit beleid sterk economisch ingekleurd : tewerkstelling, sociale zekerheid en inkomensverwerving zijn prioritaire thema's. We hebben de Eurostat-vragen geïntegreerd in onze vragenlijst. Maar het staat buiten kijf dat de vragenlijst nu, sterker dan tijdens de eerste twee golven, beheerst wordt door economische thema's, soms zelfs op het boekhoudkundige af. Hoewel de meeste PSBH-modules behouden bleven, hebben we bepaalde vragen binnen modules die overlapten met de Eurostat-modules moeten aanpassen. Een voorbeeld hiervan is de vraag naar het hebben van werk, wat nu minstens 15 uur per week moet bedragen (in de eerste twee golven volstond minstens één uur per week). Positief aan deze ontwikkeling van sterk op gezinsbudgettering gerichte vragen, is dan weer, dat ook in ons land de micro-economie, die op dit ogenblik aan de universiteiten slechts in de kinderschoenen staat, verder kan ontwikkeld worden. Bijkomend probleem, maar enkel voor 1994, is dat onze panelleden voor de vraagstellingen die voor Eurostat van belang waren, benaderd worden alsof ze voor het eerst geïnterviewd worden. Er wordt opnieuw een stock van allerlei zaken opgemaakt, er wordt naar het verleden gepolst. De longitudinale waarnemingstechnieken gericht op het vaststellen van hetzij stabiliteit, hetzij verandering konden we nu veel minder gebruiken. Dit is een euvel dat we niet hebben kunnen vermijden. Voor het overige is er een uitermate grote gelijkenis tussen de methoden van de dataverzameling in het Europanel en de methoden die wij hebben gevolgd vanaf onze eerste onderzoeksronde. In het volgende brengen we - voor de nieuwe gebruikers- nogmaals de algemene principes van de panelstudie in herinnering. We beginnen met de situering van het steunpunt Gezinsdemografisch panel.

7 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 7 De algemene doelstellingen van het steunpunt De eerste doelstelling van het project blijft dezelfde : informatie verzamelen over de aard, de frequentie en de aaneenschakeling van de veranderingen in de levensomstandigheden van de panelleden binnen het kader van hun huishouden en over hun invloed op het materiële en geestelijke welzijn van de betrokken personen enerzijds, en deze informatie beschikbaar stellen voor het wetenschappelijk onderzoek anderzijds. De onderzoeksresultaten moeten het sociaal-economisch beleid op het regionale (Vlaanderen), op het federale (België) én op het Europese niveau kritisch bijsturen. Doordat de inzameling van de informatie vanaf deze golf in gelijklopende voorwaarden van Noord- tot Zuid-Europa gebeurt, biedt ze voortaan de mogelijkheid om internationale vergelijkingen te maken : dat is dan ook de tweede doelstelling van dit panel geworden. Door de inschakeling van het PSBH in het EHCP zijn er voor 1994 twee bestanden beschikbaar : a) het bestand dat aan Eurostat wordt geleverd (en waar de data geleverd door het CSB deel van uit maken) en dat kan verkregen worden via het NIS. Dit is een eerste golf waarmee Europese vergelijkingen mogelijk zijn. b) het PSBH-bestand (zonder de CSB data) waarop longitudinale analyses vanaf 1992 kunnen gerealiseerd worden. De procedure om deze data aan te vragen wordt verderop in dit methodebericht toegelicht. De resultaten van dit methodebericht slaan ook op dit bestand. De opvolging : enkele basisprincipes De eerste en meest belangrijke beslissing betreft het vastleggen van de onderzoekspopulatie voor de huidige en volgende onderzoeksgolven. De onderzoeksgroep Hoewel de PSBH uitdrukkelijk een panelstudie van huishoudens is, kan het huishoudenniveau niet aangehouden worden als basis van de opvolging. Inderdaad, de huishoudens wisselen in grootte, in samenstelling, in woonst en bieden aldus geen basis voor de koppeling van de verschillende bevragingen aan elkaar. Er is internationaal een consensus gegroeid om de opvolging te realiseren via de panelleden, die elk jaar opnieuw bevraagd worden in de context van hun actuele huishoudelijke situatie. Dit betekent concreet dat de onderzoeksgroep bestaat uit de volgende personen: (a) de personen van 16 jaar en ouder die tijdens de eerste golf lid waren van de steekproefhuishoudens. Tijdelijk afwezigen die nu wel bereikbaar zijn, worden dus voor de eerste maal individueel bevraagd. Personen die naar een collectieve voorziening zijn verhuisd, blijven panellid en worden dus opgevolgd. Ze komen echter niet in aanmerking om een huishouden - en

8 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 8 volwassenenlijst in te vullen tot ze eventueel opnieuw een privaat huishouden zouden vervoegen (of vormen). (b) de personen die als 'kind' werden beschouwd in de vorige ronde, maar nu, omdat ze 16 zijn geworden, als 'volwassene' worden behandeld. (c) de nieuwe personen die de panelhuishoudens hebben vervoegd, via geboorte of adoptie. (d) Al deze personen zijn panelleden. Wijzigingen in de gezinssamenstelling hebben ook te maken met het vertrek van sommige leden, die bijvoorbeeld een eigen huishouden hebben gevormd ( de 'split-offs'). Deze panelleden worden ondervraagd in hun nieuwe context : dit houdt in dat de personen waarmee ze een huishouden vormen ook aangezocht worden om aan de survey mee te werken. Deze bijkomende personen (bv de nieuwe partner van een kind dat het huis verlaat, de vader van een kind dat panellid is en tijdens de eerste ronde bij de moeder woonde) zijn geen panelleden en worden in principe niet meer gevolgd, wanneer zich een nieuwe splitsing zou voordoen. (Er moet minstens 1 panellid uit de oorspronkelijke steekproef in het huishouden wonen.) In dit methodebericht behandelen we vooreerst het veldwerk van de derde onderzoeksronde. In een tweede deel komen technische karakteristieken van de gegevensbestanden aan de orde, in het derde deel enkele trendanalyses en in het vierde deel presenteren we een selectie van enkelvoudige frequenties. Graag trekken we de aandacht van de gebruiker op twee onderdelen van dit methodebericht. Ten eerste is de berekening van de kwaliteit van het veldwerk in termen van deelname en niet-deelname anders dan in de beide voorgaande berichten. We volgen nu de procedures die door Eurostat worden voorgeschreven. En ten tweede kunnen we met de gegevens van de derde ronde ook de wegingsfactoren leveren voor de drie eerste golven. Dit maakt de productie van trendanalyses mogelijk. De gewichten werden uitgerekend door Rudi Van Dam van het Centrum voor Sociaal Beleid (UFSIA). We zijn bijzonder blij met deze vorm van samenwerking tussen de wetenschappers van de Universiteit Antwerpen en we willen het Centrum van harte danken voor de tijd en energie besteed aan de kwaliteitsverbeterering van de PSBH.

9 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 9 DEEL I ONDERZOEKSMETHODE 1. Organisatie van het veldwerk 1.1. Bevragingsprocedure De interviewers en supervisoren De interviewers ingezet door het UIA-team zijn ook in deze golf deze die aangesloten zijn bij het Interviewersnetwerk, een project van het Steunpunt Politiek Opinieonderzoek o.l.v. Prof.J. Billiet en gecoördineerd door A. Carton (KULeuven). De interviewers ingezet door het Ulg-team in Brussel werden gerekruteerd uit het netwerk dat wordt gecoördineerd door de franstalige partner van het Steunpunt Politiek Opinieonderzoek, Prof. Frognier (UCL), en de interviewers in Wallonië werden gerekruteerd door de medewerkers van het Steunpunt in Luik. Zowel het team van de UIA als dat van Luik deelden het onderzoeksgebied op in regio s. Aan het hoofd van elke regio staat een supervisor, die de brug vormt tussen het onderzoeksteam en de interviewers. Alle interviewers werden specifiek voor de panelstudie getraind. Voor deze training, en als geheugensteun, werd een Handleiding voor de interviewer geschreven. Alle nieuwe interviewers, met name degenen die niet aan de vorige onderzoeksgolf hebben meegewerkt, dienden bovendien na het afwerken van 3 huishoudens met de supervisor het gedane werk te bespreken. We noemen dit het bijsturingsgesprek. In golf 3 zijn er in Vlaanderen 22 nieuwe interviewers en 67 interviewers die reeds participeerden aan golf 2; van deze 67 zijn er nog 56 die aan de drie golven deelnamen. Het is van groot belang dat zoveel mogelijk huishoudens jaarlijks door dezelfde interviewer bevraagd worden. Internationaal onderzoek heeft immers uitgewezen dat de interviewer één van de cruciale factoren is inzake panelbinding: hij/zij is het die het vertrouwen van het huishouden heeft gewonnen en het ook kan behouden. Daarom hechten wij veel waarde aan een goed contact tussen het UIA-team en de interviewers. Ook na de derde golf organiseerden we een de-briefing voor de interviewers. Daarnaast trachten wij de panelhuishoudens aan te moedigen om verder mee te werken door hen een dankbrief toe te zenden bij het afsluiten van de jaarlijkse onderzoeksronde en door hen een nieuwjaarskaartje te bezorgen tijdens de oudejaarsperiode. Tenslotte ontvangen alle respondenten jaarlijks een brochure met daarin een greep uit de analyseresultaten van het vorige jaar. Al deze instrumenten hebben tot doel de panelbinding te vergroten. In 1994 testte het team

10 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 10 van Luik uit of het geven van een geschenk, in de vorm van een lot van de loterij, een effect heeft op de deelname. Opvolging van de huishoudens In de derde bevragingsronde komt het er op aan alle volwassen personen (16 jaar en meer) die in golf 2 lid waren van een panelhuishouden, opnieuw te bevragen. Ook personen die voor het PSBH-bestand geen deel uitmaken van de originele steekproef (in de originele steekproef zitten alle personen die zich in golf 1 in een panelhuishouden bevonden en hun afstammelingen) en dus geen PSBH-steekproefpersonen zijn, worden gevolgd; zij zijn wel steekproefpersonen voor het Eurostat-bestand. Dit principe heeft tot gevolg dat we informatie inwinnen over alle personen, ongeacht hun huidige woonsituatie en ongeacht hun PSBH panel status. Personen die verhuisd zijn naar een collectieve voorziening worden na opname bevraagd met een zeer beknopte vragenlijst, waarin de motieven voor de verhuis worden bevraagd aan de betrokkene zelf of aan een derde persoon. Bovendien bevragen we de jongeren uit de panelhuishoudens die in de loop van het voorbije jaar 16 werden voor de eerste keer met een volwassenenlijst. Kinderen die in het voorbije jaar geboren werden of opgenomen in een panelhuishouden, worden nu bevraagd met een kindlijst. We ondervragen ook de nieuwe partners en andere nieuwe huisgenoten van onze panelleden. En tenslotte bevragen we ook de huisgenoten die wel tot het panel behoren, maar vorig jaar niet konden bevraagd worden bv. omwille van langdurige afwezigheid. In 1994 heeft het Luikse team bovendien getracht om een aantal huishoudens die tijdens de tweede ronde weigerden om mee te werken, opnieuw te bevragen (zie verder) Resultaten De veldwerkperiode Streefdoel is steeds het veldwerk af te ronden in drie maanden, te beginnen in april. Analyse van de datums van de laatste contactpogingen leert ons niet alleen dat deze vooropstelling ook voor de derde golf niet bereikt werd, maar eveneens dat het veldwerk ditmaal een maand later dan gepland echt op gang kwam. Dit laatste was te wijten aan de perikelen die er bestonden rond de financiering voor voortzetting van de studie. Na drie maanden echt veldwerk, dus op het einde van juli, waren zowel in Vlaanderen als in Wallonië drie kwart van de laatste contacten gelegd. In Brussel, waar het veldwerk traditioneel meer tijd in beslag neemt, zat men op dat moment nog maar aan de helft. Ook dit jaar waren deze gegevens voor Vlaanderen nauwkeuriger dan deze van de twee andere regio s (slechts 58 huishoudens missing in Vlaanderen tegenover 151 voor Brussel en 464 voor Wallonië).. Grafiek 1. Datum van laatste contactpoging, naar regio

11 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) N contacten Brussel Vlaanderen Wallonië maand Grafiek 1 illustreert hoe de laatste contactpogingen over de verschillende maanden verspreid liggen in de drie regio s Wanneer we het verloop van de laatste contacten vergelijken met de vorige golven (zie grafiek 2), stellen we vast dat, ondanks de genoemde perikelen en de daarmee samen gaande vertraging van het starten van het veldwerk, we toch beter deden dan in de tweede golf. Dit was te danken aan de extra bonus die we de interviewers toekenden als ze hun dossiers voor juli hadden afgewerkt. Grafiek 2. Spreiding van het laatste contact, cumulatief percentage voor België cumulatief pecentage van het laatste contact eerste golf tweede golf derde golf maand Het veldwerk

12 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 12 Het contact met de huishoudens verloopt in twee fasen : de eerste stap is het opsturen van een introductiebrief, te samen met een brochure. De introductiebrief geeft een algemene situering en doelbepaling van het onderzoek en tevens wordt het bezoek of het telefonisch contact van de interviewer aangekondigd. De brochure verschaft aan de respondenten informatie over de gebruikers van de data (identiteit van de gebruiker, voorwerp van het onderzoek en de institutionele context waarbinnen dit plaatsvindt). Daarnaast worden acht verschillende thema s uit de vragenlijst onder de loep genomen aan de hand van concrete analyses: samenstelling van de huishoudens, huisvesting, gezinsinkomen, ontspanning, opleiding, beroep, gezondheid en waarden. In een tweede moment neemt de interviewer contact op met het huishouden, ofwel persoonlijk ofwel telefonisch. Het Antwerpse team spoort zijn interviewers in de begeleidende handleiding aan te opteren voor contact aan de deur. Het resultaat van dit eerste contact en alle andere gegevens die betrekking hebben op het verloop van de contacten met het huishouden, worden geregistreerd op een contactenblad. Op dit document voorzagen we plaats voor minstens vijf contactpogingen. Over de wijze van contact(telefonisch of persoonlijk) hebben we vanaf de derde golf geen informatie. In tabel 1 gingen we na hoeveel contactpogingen er waren per huishoudens. Opvallend is dat in Brussel en Wallonië het in meer dan de helft van de gevallen bleef bij één poging, maar om daar verder iets substantieel uit af te leiden, moeten we eerst de reponsratio s van naderbij bekijken (daarover later meer). Tabel 1. Aantal contactpogingen in Brussel, Vlaanderen en Wallonië. Aantal Contactpogingen Brussel Vlaanderen Wallonië Aantal % Aantal % Aantal % , , , , , , , , , , ,7 73 4,4 5 of meer 48 9,1 85 5,1 46 2,8 Totaal Missing Wanneer de interviewer toegang krijgt tot het huishouden dan probeert hij/zij in te schatten in welke mate alle volwassen leden van dit huishouden bereid zijn om verder mee te werken aan het onderzoek. Indien hiertoe een redelijke kans bestaat, wordt ofwel een afspraak gemaakt voor de interviews, ofwel onmiddellijk begonnen met het invullen van het rooster

13 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 13 Samenstelling van het huishouden op het contactenblad en daarna eventueel het afnemen van de vragenlijst. Tabel 2. Interne coverage : % volwassenenenquêtes op aantal volwassenen in de deelnemende huishoudens per regio Resultaat Volwassenen Brussel Vlaanderen Wallonië Aantal % Aantal % Aantal % Bevraagd Niet bevraagd Totaal Het veldwerk van onze panelstudie loopt via de huishoudens. De waarde van het panel hangt af van de mate waarin alle leden van de huishoudens deelnemen aan het interview. Uit tabel 2 blijkt dat voor België en voor de afzonderlijke regio s aan deze voorwaarde meer dan behoorlijk werd voldaan: meer dan 95 procent van de volwassenen in een responshuishouden vulde ook een volwassenenlijst in. Dit betekent dat, net zoals tijdens voorgaande jaren een huishouden en bloc reageert. Volgens Rendtel 2 doen er zich op huishoudenniveau afstemmingsprocessen voor die de deelname-bereidheid van personen in de richting van een gesloten reactie beïnvloeden. Nick Buck 3 wijst dan weer op het feit dat je nooit echt met huishoudens het eerste contact hebt, maar steeds met personen. Een weigerachtig persoon laat de interviewer niet binnen wat de kans op respons van de andere leden van het huishouden aanzienlijk verlaagt, dit wil zeggen dat er een non-respons op huishoudenniveau plaatsvindt. Wordt de interviewer ontvangen door een bereidwillig persoon, dan heb je meteen de mogelijkheid de andere leden van het huishouden in een gunstig klimaat te contacteren. Een gepersonaliseerde introductiebrief zou hier niet echt aan kunnen verhelpen, het eerste contact blijft grotendeels bepalend. Naast het contactenblad, ingevuld door de interviewer, moet er één vragenlijst per huishouden, één per kind en één per volwassene (+16 jaar ) ingevuld worden. Net zoals voor de tweede golf maakten we het de interviewers wat makkelijker door toe te laten dat a) de volwassenenlijsten door de respondenten zelf ingevuld mochten worden. De huishoudenlijst moest echter mondeling afgenomen worden. b) de volwassenenlijsten door de respondenten tegelijkertijd (in stilte) ingevuld mochten worden. Het gebruik van een proxy (iemand anders uit het huishouden) voor het invullen van de volwassenenlijsten werd echter niet toegestaan. Onze vragenlijsten die op verschillende plaatsen peilen naar zeer persoonlijke zaken zoals de beleving van waarden, geestelijke gezondheid maar ook persoonlijk inkomen lenen zich daar niet toe. Uitzondering hierop vormen de panelleden die 2 Rendtel U., persoonlijke mededeling

14 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 14 naar een collectieve voorziening verhuisden, omdat van hen slechts de datum en reden van vertrek als informatie verlangd werd. Tabel 3. Wijze van invullen volwassenenlijst: interviewer of respondent. wijze van invullen Brussel Vlaanderen Wallonië Aantal % Aantal % Aantal % Mondeling interview , , ,3 Respondent zelf ingevuld , , ,2 Andere methode 43 5,2 6 0, ,1 Gevolmachtigd interview 4 0,5 7 0,2 13 0,4 Totaal We stellen vast dat de interviewers in de Vlaamse regio meer de respondenten de vrije hand lieten dan hun Brusselse en Waalse collega s. De andere methode is hier niets anders dan het tegelijkertijd invullen van de volwassenenlijsten door de respondenten, terwijl de interviewer eventueel de vragen mondeling toelicht.

15 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) Respons In een eerste paragraaf bekijken we de demografische structuur van ons panel anno 1994 (golf 3). We bekijken de absolute en relatieve verdelingen van enkele demografische variabelen: leeftijd, geslacht, gezinsgrootte, burgerlijke staat en positie in het huishouden. Waar nodig zullen we onderscheid maken tussen individuen in responshuishoudens en respondenten zelf (personen die een lijst hebben ingevuld). In de tweede paragraaf bekijken we de uitval tussen golf twee en golf drie van naderbij Demografische structuur van de steekproef in de derde golf (1994) Tabel 4 geeft de verdeling van de meewerkende huishoudens naar gezinsgrootte en leeftijd van het gezinshoofd weer. Tabel 4 Meewerkende huishoudens naar grootte van gezin en leeftijd van het gezinshoofd in de PSBH-dataset (golf 3) Brussel N % Vlaanderen N % Wallonië N % 65 jaar en + 1 persoon 2-4 personen >4 personen tot 64 jaar 1 persoon 2-4 personen >4 personen jonger dan 30j 1 persoon 2-4 personen >4 personen Totaal De verdeling van de deelnemende huishoudens naar gezinsgrootte en de leeftijd van het gezinshoofd is, in vergelijking met golf twee, nagenoeg niet veranderd. Opnieuw moeten we vaststellen dat er zich in de regio Brussel meer alleenstaanden bevinden en dit in alle leeftijdscategorieën: meer dan 37 % van de Brusselse panelhuishoudens bestaat slechts uit één individu tegenover nog niet één op vijf Vlaamse en één op vier Waalse.

16 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 16 Tabel 5 Individuen in meewerkende huishoudens en totale bevolking naar leeftijdsgroepen, per regio Brussel Vlaanderen Wallonië AG % %bev* AG % %bev AG % %bev 0-4 jaar 99 8,6 6, ,6 6, ,2 6,4 5-9j 77 6,7 5, ,3 5, ,1 6, j 79 6,9 5, ,0 6, ,8 6, j 52 4,5 5, ,9 6, ,9 6, j 71 6,2 7, ,7 6, ,4 7, j 81 7,0 8, ,4 7, ,1 7, j ,9 8, ,9 8, ,4 7, j 93 8,1 7, ,8 7, ,6 7, j 85 7,4 6, ,8 7, ,6 7, j 65 5,7 6, ,4 6, ,6 6, j 53 4,6 5, ,6 5, ,4 4, j 51 4,4 5, ,9 5, ,9 5, j 52 4,5 5, ,9 5, ,6 5, j 66 5,7 5, ,2 5, ,4 5, j 48 4,2 4, ,9 4, ,2 4, j 22 1,9 2,8 83 2,0 2,3 78 1,9 2, j 20 1,7 2,7 74 1,8 2,1 50 1,2 2,1 85+j 12 1,0 2,2 45 1,1 1,5 34 0,8 1,5 Missing Totaal * Bron: Bevolkingsstatistieken, NIS, 1994 In de drie regio s is er een oververtegenwoordiging van personen van 30 tot en met 39 jaar. Ook kinderen onder de 10 jaar zijn sterker aanwezig in het panel dan in de totale bevolking. De bevolkingsstatistieken nemen iedereen op, ook mensen die zich in een instelling bevinden. De PSBH is een studie van de private huishoudens, vandaar dat oudere mensen, die verhoudingsgewijs veel meer in een instelling verblijven, in mindere mate aanwezig zijn dan in de totale bevolking. Tabel 6 Geslacht van alle individuen in de steekproef (responshuishoudens), per regio vergeleken met de populatie Geslacht Brussel Vlaanderen Wallonië % %bev % %bev % %bev Man 48,4 47,4 49,5 49,4 49,3 48,5 Vrouw 51,6 52,6 50,5 50,6 50,7 51,5 Totaal

17 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 17 Zelfs ongewogen (zie verder) gelijkt de geslachtsverdeling zeer sterk op deze van de hele populatie in Dit doet vermoeden dat het panel tijdens de drie eerste onderzoeksronden niet systematisch vervrouwelijkt of vermannelijkt is. Dit wordt bevestigd in volgend overzicht over de drie eerste ronden. We beperken ons tot de personen die een vragenlijst hebben ingevuld of de kinderen waarover er informatie aanwezig is. Tabel 7 Geslacht van personen met ingevulde volwassenen- of kindlijsten in 3 onderzoeksgolven, ongewogen Golf 1 Golf 2 Golf 3 mannen 48,8 49,3 48,7 vrouwen 51,2 50,7 51,3 Deze tabel zegt ons dat er geen systematische non-respons naar geslacht te constateren valt in de PSBH. Tabel 8 Geslacht van respondenten (16+) naar burgerlijke staat in de steekproef, per regio. Burgerlijke Staat Mannen Vrouwen B V W B V W ongehuwd 33,5 22,8 25,3 26,7 17,3 18,8 gehuwd (*) 55,0 71,6 66,1 52,2 68,0 61,2 echtgescheiden 7,1 2,3 4,8 9,6 2,9 7,3 verweduwd 4,4 3,4 3,8 11,5 11,8 12,7 missing TOTAAL (*) bij de categorie gehuwd hebben we de aparte categorie gescheiden gevoegd om externe vergelijking (zie tabel 9) mogelijk te maken. Voor mannen is dit in Brussel, Vlaanderen en Wallonië respectievelijk 2.3%, 2.5% en 2.5%; voor vrouwen 3.0%, 3.8% en 2.9%. Ook voor de verdeling van deze demografische variabele zijn er geen grote verschuivingen merkbaar tegenover de vorige golf. Wel is in Brussel het aandeel van de ongehuwden voor zowel mannen als vrouwen toegenomen ten koste van de gescheiden personen en gehuwde personen. Mogelijk is dit het gevolg van een meer doorgedreven berekening waardoor het aantal missing values sterk gedaald is. Vergelijking van de percentages gescheidenen uit het Methodebericht van golf 1 met de som van de percentages echtgescheidenen en gescheidenen uit de derde golf wijst in deze richting, ze verschillen nagenoeg niet. Vlaanderen blijft veruit het hoogste aantal gehuwden tellen. Ter vergelijking hebben we in tabel 9 de verdeling van het geslacht en de burgerlijke staat voor de totale bevolking weergegeven. Wel moet opgemerkt worden dat de PSBH data de mensen die niet in een privaat huishouden leven, zoals een instelling voor bejaarden, niet tot de focusgroep behoren, in tabel 9 zijn deze mensen wel mee opgenomen; vandaar de ondervertegenwoordiging wellicht van verweduwde vrouwen in het PSBH-bestand.

18 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 18 Tabel 9. Burgerlijke staat naar geslacht van bevolking van 16 jaar en ouder, per regio Burgerlijke Staat Mannen Vrouwen B V W B V W ongehuwd 34,8 26,5 29,0 27,8 19,4 20,6 gehuwd (*) 55,0 65,6 61,7 48,8 63,0 56,8 echtgescheiden 6,8 4,3 5,8 8,8 4,5 6,1 verweduwd 3,4 3,5 3,6 15,7 13,0 16,4 (*) omvat eveneens wettelijk gescheiden van tafel en bed Bron: Bevolkingsstatistieken, NIS, 1994 In tabel 10 bekijken we de positie binnen het huishouden van elk individu dat deel uitmaakt van een responshuishouden, dus ook van de personen jonger dan 16 en van de personen die geen volwassenenlijst hebben ingevuld. Dit laatste stelde ons voor een klein probleem vermits er in het contactenblad van Eurostat niet meer afzonderlijk gevraagd werd of men al dan niet gehuwd was met de partner waarmee men eventueel samenleefde. De informatie uit de volwassenenlijst bracht soelaas, maar natuurlijk enkel voor de gevallen waarin tenminste één van beide partners er één ingevuld had. Het is daarom dat we dit jaar drie extra categorieën voorzien hebben (paar met kind, paar kinderloos, kind van paar) voor de gevallen waar we niet met zekerheid kunnen stellen of er een huwelijksband is of niet. Bij de resultaten moeten we opmerken dat het aantal personen levend in een gezinssituatie waar een ongehuwde partnerrelatie centraal staat lichtjes toeneemt ten nadele van de traditionelere gezinsvorm, het huwelijk.

19 Tabel 10 Percentsverdeling naar huishoudenpositie in de PSBH-dataset. POSITIE IN HUISHOUDEN Brussel Vlaanderen Wallonië België N % N % N % Man (N) Vrouw (N) kind in 1-oudergezin 54 4, , , kind echtpaar , , , kind ongehuwd koppel 54 4,7 53 1,3 97 2, hoofd 1-oudergezin 32 2, , , gehuwd met kind , , , gehuwd zonder kind , , , samenwonend met kind 61 5,3 73 1, , samenwonend zonder kind 56 4,9 98 2, , andere volwassene 8 0,7 36 0,9 43 1, ander 25 2,2 72 1, , alleenstaande , , , paar met kind 6 0,5 8 0,2 23 0, paar kinderloos 0 2 0, kind van paar 5 0,4 7 0,2 21 0, TOTAAL MISSING

20 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) Attritie en non-respons De volgende tabel (tabel 11) toont in de eerste rij het totaal aantal huishoudens per golf waarvoor er een huishoudenlijst werd ingevuld, wat niet wil zeggen dat er niet over meer huishoudens informatie beschikbaar is. Zo hebben we in golf twee voor 3855 huishoudens een huishoudenlijst, terwijl er voor de personen in 35 andere huishoudens, een beknopte volwassenenlijst aanwezig is. Zo kan men stellen dat er voor deze huishoudens ook informatie beschikbaar is, zij het op een enigszins ander niveau. In golf drie zijn er drie huishoudens zonder huishoudenlijst, maar met ingevulde volwassenenlijsten voor alle in aanmerking komende leden. Ondervraagde volwassenen betreft het totaal aantal door volwassenen ingevulde vragenlijsten per golf. Let wel, in de tweede en derde golf worden de vragenlijsten van volwassenen die naar een collectieve instelling zijn vertrokken er niet bijgerekend. Het aantal kindlijsten per golf wordt ook weergegeven in tabel 11. Tabel 11 Golf 1 Golf 2 Golf 3 ondervraagde huishoudens ondervraagde volwassenen ondervraagde kinderen Attritie en non-respons op niveau huishouden De attritie van huishoudens is niet zo eenvoudig te bepalen als vorige tabel zou kunnen suggereren: =361 huishoudens die we verliezen tussen golf 2 en golf 3. De werkelijkheid is veel ingewikkelder. Allereerst zijn er verschillende oorzaken voor het verlies van een huishouden. Een huishouden kan ophouden te bestaan, kan niet gecontacteerd worden, wenst niet meer mee te werken of komt niet meer in aanmerking. Bovendien is het huishouden een dynamisch concept: koppels gaan uit elkaar of worden gevormd, jongvolwassenen verlaten het ouderlijk huis enzovoort. Er moeten dus specifieke responscijfers ontwikkeld worden die rekening houden met deze realiteiten. We hebben dergelijke cijfers ontwikkeld in de beide voorgaande methodeberichten, maar de samenwerking met Eurostat houdt in dat we de kencijfers voor de kwaliteit van het veldwerk berekenen volgens de modellen 4 die ons door Eurostat worden aangereikt. 4 De structuur van deze tabellen wordt door Eurostat voorgesteld in Doc.PAN 52/95

21 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 21 We maken een onderscheid tussen 3 soorten van ratio s : de responsratio voor de golf, de longitudinale follow-up ratio in twee varianten en de ratio van de bereikte steekproefgrootte. De berekeningsbasis voor deze ratio s vindt u in de tabellen 12 a,b,c en d. Een samenvatting presenteren we in tabel 12. Bekijken we eerst de inhoud van deze ratio s. In tabel 12 a, b, c en d zijn de huishoudens ingedeeld naar hun antwoordresultaat voor de huishoudenlijst in de derde golf. Daarbij wordt de vergelijking gemaakt met hun antwoordresultaat voor de tweede golf. België, Brussel, Vlaanderen en Wallonië komen achtereenvolgens aan bod. Onderaan de tabellen staan enkele responsratio s voor de huishoudeninterviews. De responsratio voor de golf (1) geeft van de huishoudens die uit golf twee opgevolgd werden of ontstonden tussen golf twee en drie, de proportie die succesvol bevraagd werd met een huishoudenlijst, m.a.w. meer dan 86 % voor België. De huishoudens die niet meer in aanmerking komen of niet meer bestaan worden buiten beschouwing gelaten. Deze maat geeft ons een indicatie in hoeverre de panelhuishoudens succesvol opgevolgd werden. Van de 14% attritie komt er 10% op rekening van weigeringen; de overige 4% is te wijten aan non-contact, fysieke incapaciteit en dergelijke. Wanneer we de regio s apart nemen, merken we dat Vlaanderen en Wallonië met een responsratio voor golf drie van 86% en 88% respectievelijk, niet ver uit elkaar liggen. Het is Brussel dat met 20% uitval het slechtst scoort; het aantal weigeringen ligt ook 5% hoger dan gemiddeld. De longitudinale follow-up ratio (2a) vergelijkt het aantal huishoudens dat vanuit golf drie wordt doorgestuurd voor opvolging in golf vier met het aantal huishoudens dat ontvangen werd uit golf twee. Huishoudens die uitdrukkelijk weigerden of voor de tweede opeenvolgende keer geen huishoudenlijst invulden om welke reden dan ook, worden niet meer doorgestuurd naar de volgende golf. Deze indicator houdt geen rekening met nieuw gevormde huishoudens, maar wel met het uitvallen van huishoudens door overlijden en door verhuis buiten de EU of naar een instelling (= niet in aanmerking ). Een huishouden is een dynamisch concept dat onafgebroken aan veranderingen onderhevig is, waardoor een echte longitudinale beschrijving van de jaarlijkse opvolging zoals we voorstellen voor de individuen, niet echt mogelijk is. Om toch tot een zekere inschatting van de prestaties inzake bevraging over de golven heen te komen, vergelijken we de aantallen stamhuishoudens per twee opeenvolgende golven paarsgewijs. Deze vergelijking zou over de golven heen een zekere indicatie moeten kunnen geven van de representativiteit van het huishoudenbestand (met name door de indicatoren van opeenvolgende golven met elkaar te vermenigvuldigen). Met een longitudinale follow-up ratio van bijna 95% scoren we sterk. Per regio beschouwd stellen we vast dat Vlaanderen het minst sterk scoort met een ratio van 92%, tegenover bijna 98% voor Wallonië. Een belangrijke reden hiervoor is het feit dat er in Vlaanderen veel meer weigeringen als hard 5 (= onomkeerbaar) dan als initieel werden gekwalificeerd, terwijl in Wallonië net het omgekeerde waar is. Het opnieuw aanspreken van huishoudens die tijdens de vorige ronde weigerden, was lonend. De resultaten die het Luikse team daarmee haalde 5 Harde weigeringen zijn weigeringen die van zulke aard waren dat de interviewer te kennen gaf dat het niet meer de moeite loonde om deze huishoudens in de volgende golf opnieuw te contacteren.

22 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 22 pleiten voor herhaling van deze procedure, in Wallonië alleen al konden zo 27 huishoudens extra bevraagd worden in golf drie 6. In tegenstelling tot de longitudinale follow-up ratio houdt de follow-up ratio (2b) wel degelijk rekening met de nieuw gevormde huishoudens. Deze ratio vergelijkt het totaal aantal huishoudens dat doorgestuurd wordt naar de volgende golf met het aantal huishoudens dat ontvangen werd uit de vorige, rekening houdend met het verlies van huishoudens die niet meer tot de populatie behoren (overlijdens, verhuis buiten de EU en verhuis naar een instelling). Deze maat geeft ons een indicatie van de evolutie van de grootte van de steekproef, op huishoudelijk niveau; de evolutie dus van het aantal huishoudens dat gecontacteerd en bevraagd moet worden. Over het behoud van de representativiteit van de steekproef zegt deze maat niets: het geeft meer een indicatie van de mate waarin het doorsturen van nieuwe huishoudens naar de volgende golf (Y) compenseert voor de uitval van stamhuishoudens (Z) in de huidige golf (door harde weigering of tweede opeenvolgende nietbevraging). Met 98% bereiken we een zeer hoog percentage voor België. Ook hier ligt de ratio het laagst in Vlaanderen, deels door de verschillen in aantal tussen initiële en harde weigering voor de stamhuishoudens in Vlaanderen en Wallonië (het belangrijkst), deels door het relatief lage aantal afgesplitste huishoudens in Vlaanderen, vergeleken met de andere regio s en deels door het feit dat er ook bij deze afgesplitste huishoudens een groter aantal harde weigeringen zijn in Vlaanderen dan elders. De bereikte steekproefgrootte ratio (3) vergelijkt het aantal huishoudens dat een huishoudenlijst heeft ingevuld in de huidige golf met het aantal huishoudens dat dit deed in de vorige golf. Deze indicator brengt eenvoudigweg de progressie van de grootte van het huishoudenbestand tussen opeenvolgende golven in kaart. Tussen golf twee en golf drie is het PSBH huishoudenbestand 10% kleiner geworden. Het Brusselse huishoudenbestand heeft het zwaarst te lijden gehad onder uitval tussen golf twee en drie: het werd zowat 15% kleiner, het Vlaamse 12% en het Waalse 7%. Hierbij moet opnieuw opgemerkt worden dat het team van Luik de optie heeft genomen enkele huishoudens die in golf twee hadden geweigerd toch opnieuw te contacteren, hoewel de opvolgingsprincipes dit niet stipuleerden. Tabel 12 Verschillende ratio s die de kwaliteit van het veldwerk weerspiegelen België Brussel Vlaanderen Wallonië 1. Responsratio voor de golf 0,862 0,801 0,863 0,882 Weigeringsratio 0,101 0,147 0,102 0,084 Non-Contact en andere 0,036 0,052 0,036 0,033 2a Longitudinale follow-up ratio 0,948 0,936 0,921 0,979 2b Follow-up ratio 0,984 0,974 0,943 1,027 3 Bereikte steekproefgrootte 0,900 0,853 0,884 0,932 6 Eurostat schrijft deze procedure trouwens voor zodat ze vanaf de vierde golf systematisch wordt toegepast.

23 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 23 TABEL 12a: RESPONS RATIO'S VOOR INTERVIEW HUISHOUDENS (BELGIË) Vergelijking van de eindresultaten huishoudendossier golf 3 en golf 2 EINDRESULTAAT IN GOLF 3 EINDRESULTAAT IN GOLF 2 Fysieke incapaciteit Geïnterviewd Niet geïnterviewd omwille van Initiële weigering Geen informatie Non contact Harde weigering Niet in aanmerking (*) Totaal Geïnterviewd X 3377 X 36 X 61 X 172 X 9 Z [1] Niet geïnterviewd omwille van Fysieke C X 0 Z 0 Z 0 Z 0 Z 0 Z [2] incapaciteit NC Non-contact C X 10 Z 0 Z 2 Z 0 Z 0 Z [3] NC Initiële C X 26 Z 1 Z 0 Z 6 Z 2 Z [4] weigering NC Geen informatie 0 Weigering 0 Niet in aanmerking, onbestaand 0 Totaal NIEUW HUISHOUDEN IN DEZE GOLF Nieuwe huishoudens (splits) Y 83 Y 1 Y 10 Y 17 Y [5] Steekproeftoevoegingen in deze golf (3) Y 0 Y 0 Y 0 Y 0 Y [6] SOM VAN RIJEN (1) t/m (6) A 3496 B 38 C 73 D 195 E 39 F 214 G 52 T 4107 (*) inclusief onbestaand, door overlijden 1. Respons ratio voor de golf=a/(t-g)= Weigeringsratio=(D+F)/(T-G)= Non-contact en andere=(b+c+e)/(t-g)= a. Longitudinale follow-up ratio=som(cellen 'X')/{som(cellen 'X')+som(cellen 'Z')}= b. Follow-up ratio={som(cellen 'X')+som(cellen 'Y')}/{som(cellen 'X')+som(cellen 'Z')}= Bereikte steekproefgrootte ratio=a/[1]=

24 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 24 TABEL 12b: RESPONS RATIO'S VOOR INTERVIEW HUISHOUDENS (BRUSSEL) Vergelijking van de eindresultaten huishoudendossier golf 3 en golf 2 EINDRESULTAAT IN GOLF EINDRESULTAAT IN GOLF 2 Geïnterviewd Fysieke incapaciteit Niet geïnterviewd omwille van Initiële Harde Non weigering Geen weigering contact informatie Niet in aanmerking (*) Totaal Geïnterviewd X 461 X 8 X 11 X 50 X 2 Z [1] Niet volledig geïnterviewd omwille van Fysieke C X 0 Z 0 Z 0 Z 0 Z 0 Z [2] incapaciteit NC Non-contact C X 3 Z 0 Z 1 Z 0 Z 0 Z [3] NC Initiële C X 4 Z 0 Z 0 Z 5 Z 1 Z [4] weigering NC Geen informatie 0 Weigering 0 Niet in aanmerking, onbestaand 0 Totaal NIEUW HUISHOUDEN IN DEZE GOLF Nieuwe huishoudens (splits) Y 12 Y 0 Y 1 Y 2 Y [5] Steekproeftoevoegingen in deze golf (3) Y 0 Y 0 Y 0 Y 0 Y [6] SOM VAN RIJEN (1) t/m (6) A 480 B 8 C 13 D 57 E 10 F 31 G 3 T 602 (*) inclusief onbestaand, door overlijden 1. Respons ratio voor de golf=a/(t-g)= Weigeringsratio=(D+F)/(T-G)= Non-contact en andere=(b+c+e)/(t-g)= a. Longitudinale follow-up ratio=som(cellen 'X')/{som(cellen 'X')+som(cellen 'Z')}= b. Follow-up ratio={som(cellen 'X')+som(cellen 'Y')}/{som(cellen 'X')+som(cellen 'Z')}=0, Bereikte steekproefgrootte ratio=a/[1]=

25 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 25 TABEL 12c: RESPONS RATIO'S VOOR INTERVIEW HUISHOUDENS (VLAANDEREN) Vergelijking van de eindresultaten huishoudendossier golf 3 en golf 2 EINDRESULTAAT IN GOLF EINDRESULTAAT IN GOLF 2 Fysieke incapaciteit Geïnterviewd Niet geïnterviewd omwille van Initiële Harde Non weigering Geen weigering contact informatie Niet in aanmerking (*) Totaal Geïnterviewd X 1449 X 15 X 39 X 22 X 0 Z [1] Niet geïnterviewd omwille van Fysieke C X 0 Z 0 Z 0 Z 0 Z 0 Z [2] incapaciteit NC Non-contact C X 0 Z 0 Z 0 Z 0 Z 0 Z [3] NC Initiële C X 1 Z 0 Z 0 Z 0 Z 0 Z [4] weigering NC Geen informatie 0 Weigering 0 Niet in aanmerking, onbestaand 0 Totaal NIEUW HUISHOUDEN IN DEZE GOLF Nieuwe huishoudens (splits) Y 28 Y 0 Y 8 Y 1 Y [5] Steekproeftoevoegingen in deze golf (3) Y 0 Y 0 Y 0 Y 0 Y [6] SOM VAN RIJEN (1) t/m (6) A 1478 B 15 C 46 D 23 E 0 F 151 G 21 T 1734 (*) inclusief onbestaand, door overlijden 1. Respons ratio voor de golf=a/(t-g)= Weigeringsratio=(D+F)/(T-G)= Non-contact en andere=(b+c+e)/(t-g)= a. Longitudinale follow-up ratio=som(cellen 'X')/{som(cellen 'X')+som(cellen 'Z')}= b. Follow-up ratio={som(cellen 'X')+som(cellen 'Y')}/{som(cellen 'X')+som(cellen 'Z')}= Bereikte steekproefgrootte ratio=a/[1]=

26 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 26 TABEL 12d: RESPONS RATIO'S VOOR INTERVIEW HUISHOUDENS (WALLONIË) Vergelijking van de eindresultaten huishoudendossier golf 3 en golf 2 EINDRESULTAAT IN GOLF EINDRESULTAAT IN GOLF 2 Geïnterviewd Fysieke incapaciteit Niet geïnterviewd omwille van Initiële Harde Non weigering Geen weigering contact informatie Niet in aanmerking (*) Totaal Geïnterviewd X 1467 X 13 X 12 X 100 X 7 Z [1] Niet geïnterviewd omwille van Fysieke C X 0 Z 0 Z 0 Z 0 Z 0 Z [2] incapaciteit NC Non-contact C X 7 Z 0 Z 1 Z 0 Z 0 Z [3] NC Initiële C X 21 Z 1 Z 0 Z 1 Z 1 Z [4] weigering NC Geen informatie 0 Weigering 0 Niet in aanmerking, onbestaand 0 Totaal NIEUW HUISHOUDEN IN DEZE GOLF Nieuwe huishoudens (splits) Y 43 Y 1 Y 1 Y 14 Y [5] Steekproeftoevoegingen in deze golf (3) Y 0 Y 0 Y 0 Y 0 Y [6] SOM VAN RIJEN (1) t/m (6) A 1538 B 15 C 14 D 115 E 29 F 32 G 28 T 1771 (*) inclusief onbestaand, door overlijden 1. Respons ratio voor de golf=a/(t-g)= Weigeringsratio=(D+F)/(T-G)= Non-contact en andere=(b+c+e)/(t-g)= a. Longitudinale follow-up ratio=som(cellen 'X')/{som(cellen 'X')+som(cellen 'Z')}= b. Follow-up ratio={som(cellen 'X')+som(cellen 'Y')}/{som(cellen 'X')+som(cellen 'Z')}=1, Bereikte steekproefgrootte ratio=a/[1]=

27 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 27 De volgende tabellen (13a, b, c en d) geven ons informatie over het antwoordresultaat voor de huishoudens in de derde golf, gekruist met informatie over een eventuele verhuis en andere veranderingen sinds de tweede golf. Interessant hieraan is dat men verschillende responsratio s kan berekenen voor huishoudens met een verschillende classificatie. Zo merken we dat huishoudens die nog op hetzelfde adres wonen volkomen volgens onze verwachting de hoogste responsratio hebben, 88%. Huishoudens die verhuisden tussen golf twee en drie halen nog een responsratio van 83%, terwijl split-off huishoudens amper voor de helft kunnen bevraagd worden (51%). Deze attritie is voor de helft te wijten aan weigeringen en voor de andere helft aan non-contact en gebrek aan informatie om de huishoudens terug te vinden. En dit niettegenstaande het feit dat we, voor het terugvinden van de huishoudens, een beroep kunnen doen op de medewerking van het NIS. Wanneer we de resultaten bekijken per regio zien we Brussel gewoontegetrouw de slechtste resultaten halen, behalve bij de split-offs, waar Vlaanderen het slechtst scoort. Tabel 13 Responsratio van de golf naargelang van de mobiliteit van de huishoudens en naar regio België Brussel Vlaanderen Wallonië Responsratio voor de golf 0,862 0,802 0,863 0,883 huishoudens op hetzelfde adres 0,880 0,815 0,877 0,906 verhuisde huishoudens 0,831 0,786 0,859 0,838 split-huishoudens 0,516 0,522 0,491 0,531

28 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 28 TABEL 13a: RESPONS RATIO'S VOOR INTERVIEW HUISHOUDENS RESULTATEN CODES NAAR HUIDIGE SITUATIE VAN EINDRESULTAAT IN GOLF Geïnterviewd Fysieke incapaciteit Non contact Niet geïnterviewd omwille van Initiële weigering Geen informatie Harde weigering Niet in aanmerking (*) Totaal VERANDERING VAN WOONPLAATS OF SITUATIE SINDS GOLF STAMHUISHOUDENS (som van rijen 1-3 tabel 1) Zelfde woonplaats [1] Verhuisd naar een andere woonplaats Binnen het land [2] Ander land van de EU [3] Buiten EU [4a] Naar instelling [4b] Niet in aanmerking 0 Geen informatie [9a] Totaal SPLIT Aantal stamhuishoudens met split Totaal aantal nieuwe splits Binnen het land [5] Ander land van de EU [6] Buiten EU [7a] Naar instelling [7b] Geen informatie [9b] ANDERE STEEKPROEFTOEVOEGINGEN DEZE GOLF SOM VAN RIJEN [8] [1] tot [9] A 3496 B 38 C 73 D 195 E 39 F 214 G 52 T 4107 [1]-[3],[5], [6],[8],[9] A T [4],[7] (tracing) A T2 19 Respons ratio's: Golf: A/(T-G): Voor interviews: A1/(T1-G1): Voor tracing: niet te berekenen Huishoudens nog op hetzelfde adres: rij 1: Huishoudens die zijn verhuisd: rij 2,3,9a : Split huishoudens: rij 5, 6, 9b :

29 PSBH : Methodebericht golf 3 (1994) 29 TABEL 13b: RESPONS RATIO'S VOOR INTERVIEW HUISHOUDENS (BRUSSEL) RESULTATEN CODES NAAR HUIDIGE SITUATIE VAN EINDRESULTAAT IN GOLF Geïnterviewd Fysieke incapaciteit Non contact Niet geïnterviewd omwille van Initiële weigering Geen informatie Harde weigering Niet in aanmerking (*) Totaal VERANDERING VAN WOONPLAATS OF SITUATIE SINDS GOLF STAMHUISHOUDENS (som van rijen 1-3 tabel 1) Zelfde woonplaats [1] Verhuisd naar een andere woonplaats Binnen het land [2] Ander land van de EU [3] Buiten EU [4a] Naar instelling [4b] Niet in aanmerking 0 Geen informatie [9a] Totaal SPLIT Aantal stamhuishoudens met split Totaal aantal nieuwe splits Binnen het land [5] Ander land van de EU [6] Buiten EU [7a] Naar instelling [7b] Geen informatie [9b] ANDERE STEEKPROEFTOEVOEGINGEN DEZE GOLF SOM VAN RIJEN [8] [1] tot [9] A 480 B 8 C 13 D 57 E 10 F 31 G 3 T 602 [1]-[3],[5], [6],[8],[9] A G1 2 T1 601 [4],[7] (tracing) A G2 1 T2 1 Respons ratio's: Golf: A/(T-G): Voor interviews: A1/(T1-G1): Voor tracing: A2/(T2-G2): niet te berekenen Huishoudens nog op hetzelfde adres: rij 1: Huishoudens die zijn verhuisd: rijen 2, 3, 9a: Split huishoudens: rijen 5, 6, 9b: