s tichting b ouwr esearch iliging van gebouwen 2 deel ezlnswonlngen Copyright SBR, Rotterdam

Transcriptie

1 s tichting b ouwr esearch iliging van gebouwen 2 deel ezlnswonlngen

2 In de reeks Beveiliging van gebouwen zijn reeds verschenen: Deel 1: Eengezinswoningen, SBR-publikatie 304 Deel 2: Meergezinswoningen, SBR-publikatie 305 Deel 3: Winkels, SBR-publikatie 306 Deel 4: Kantoren, SBR-publikatie 205 DeelS: Bedrijfsgebouwen/terreinen, SBR-publikatie 210 Deel 6: Scholen, SBR-publikatie 215 Deel 7: Wijkcentra, SBR-publikatie 276 rapporteurs: Paul van Soomeren Hein Stienstra Pauline de Savornin Lohman Van Dijk, Van Soomeren en Partners

3 beveiliging van gebouwen 2 deel meergezinswoningen Rotterdam, 1994

4 2 Doelstelling Stichting Bouwresearch Stichting Bouwresearch (SBR) verleent de bouwnijverheid hulp bij het toepassen van nieuwe inzichten en ontwikkelingen op het gebied van management, organisatie en technologie. Belangrijkste doelstelling van SBR is het laten uitvoeren van onderzoek gericht op verbetering van kwaliteit, produktiviteit, arbeidsomstandigheden en zorg voor de werkgelegenheid in de bouw. SBR voert circa 80 onderzoeksprojecten per jaar uit en werkt actief aan het overdragen van de kennis naar alle geledingen binnen de bouwnijverheid. De Stichting en degenen die aan deze publikatie hebben meegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het verwerken - naar de laatste inzichten - van de in deze publikatie opgenomen gegevens. De mogelijkheid dat zich desondanks onjuistheden in deze publikatie kunnen bevinden kan niet worden uitgesloten. Degene die van deze publikatie gebruik maakt aanvaardt daarvoor het risico. De stichting sluit, mede ten behoeve van degenen die aan deze publikatie hebben meegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van informatie uit deze publikatie. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, getransformeerd tot software, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit """ deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 jo. het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 882, 1180 AW Amstelveen). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient u zich te richten tot: Stichting Bouwresearch, Postbus 1819,3000 BV Rotterdam. No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm, stored in a database or retrieval system, or any other means without written permission from the Stichting Bouwresearch - Rotterdam. CIP-GEGEVENS KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK, DEN HAAG Soomeren, P. van Beveiliging van gebouwen / Stichting Bouwresearch - Rotterdam: Stichting Bouwresearch. - (Stichting Bouwresearch; 305) DI. 2: Meergezinswoningen / [auteurs: Paul van Soomeren, Hein Stienstra, Pauline de Savorin Lohman]. 1 e versie geschreven door P. van Soomeren en H. Stienstra: (Stichting Bouwresearch; 170). - Met lit. opg., reg. - Met samenvatting in het Engels. ISBN NUGI833 Trefw.: beveiliging van meergezinswoningen.

5 Inhoud 3 Woord vooraf 5 Samenvatting 6 Summary Kwetsbare objecten en materialen Verlichting Afrasteringen en hekwerken Straatnaamborden, bewegwijzering en dergelijke Inleiding Het probleem Meergezinswoningen: vaak is er meer aan de hand Recente ontwikkelingen in de meergezi nswoni ng bouw Technopreventie van vandalisme: veel specialisten, weinig overzicht Leeswijzer 13 2 Achtergronden van vandalisme Omschrijving Ontwikkeling, omvang en schade Voorwaarden voor het optreden van vandalisme en graffiti Spreiding van vandalisme over Nederland Spreiding van vandalisme binnen de stad/gemeente Spreiding van vandalisme binnen buurten Spreiding van vandalisme binnen woongebouwen Vandalisme en routes Samenvatting: waar komt vandalisme (meer) voor? 31 3 Vandalismepreventie: strategieën en ervaringen Inleiding Vijf strategieën Vandalismepreventie: beheerders en ontwerpers aan het woord Conclusies 44 4 De omgeving van het gebouw Risicogebieden Speelplaatsen Groenstroken Vuilnisverzamelplaatsen Garages 50 5 Het gebouw 5.1 Inleiding 5.2 Risicoplekken De entree Bergingen Liften Platte daken 5.3 Kwetsbare objecten en materialen Wanden Vloeren en plafonds Entreedeuren Ramen en glas Kozijnen Brievenbussen, bellenborden en spreekinstallaties Leidingen en verlichting Roosters en bouwbeslag 6 Inbraakbeveiliging 6.1 Inleiding 6.2 De voordeur 6.3 Bergingen 6.4 Compartimenteren Checklist vandalismerisico Inleiding Deel 1: Risico voor het gebouw als geheel Deel 2: Risico v,oor onderdelen van het gebouw 75 Bijlagen 1 Organisaties en instellingen 79 2 Anti bekladd i ng 83 3 Bouwbesluit 87 4 Inhoudsopgaven deel 1 tot en met 7 89 Literatuur 99 Trefwoordenregister 101 Colofon 103

6 4

7 Woord vooraf 5 Het veelvuldig voorkomen van vernieling aan en inbraken in gebouwen vraagt reeds in de ontwerpfase, en zelfs daarvoor, de aandacht van opdrachtgevers, ontwerpers en gebruikers. Door vroegtijdig een analyse te maken van de risico's die een gebouw kan lopen in de gebruiksperiode, kan worden voorkomen dat gebouwen naderhand een bron van ergernis worden omdat ze te gemakkelijk doelwit worden van ongewenste activiteiten of gasten. Met de gegevens van die analyse kan de ontwerper rekening houden bij de situering, maar vooral ook in de preventieve sfeer technische maatregelen en middelen van voldoende kwaliteit toepassen, om de kans op inbraak en vandalisme te beperken. Tot dit laatste draagt ook de juiste keuze van materialen en de wijze van verwerking daarvan bij. De studiecommissie Beveiliging van Gebouwen ((-40) heeft zich tot doel gesteld een serie goed leesbare en gedocumenteerde rapporten over deze onderwerpen op te stellen voor opdrachtgevers, ontwerpers en beheerders, voor de meest voorkomende typen gebouwen. Dit rapport over meergezinswoningen is het tweede deel in deze serie. Het rapport is een herziening van de in 1988 uitgebrachte versie (SBR-publikatie 170). Verder zijn in deze serie verschenen: deel 1: Eengezinswoningen (herziene versie), deel 3: Winkels (herziene versie), deel 4: Kantoren, deel 5: Bedrijfsgebouwen/terreinen, deel 6: Scholen en deel 7: Wijkcentra. De commissie hoopt dat deze rapporten een bijdrage zullen leveren aan het op rationele wijze beveiligen van gebouwen. ir. P. van der Heiden, voorzitter studiecommissie

8 6 Samenvatting 1. Inmiddels is van dit eerste deel (dat in 1987 verscheen) ook een herziene versie uitgebracht. Dit tweede deel in de serie 'Beveiliging van gebouwen' is een leidraad voor het beveiligen van meergezinswoningen bij nieuwbouw en renovatie. De nadruk wordt daarbij gelegd op het bouwtechnisch beveiligen van deze gebouwen tegen risico's van vandalisme. Dit rapport is een herziene versie van het originele deel dat in 1988 verscheen. In deze herziene versie zijn recente onderzoeksgegevens en actuele ontwikkelingen op het gebied van vandalismepreventie verwerkt. Allereerst wordt in hoofdstuk 1 een korte probleemschets gegeven. Daarbij wordt uiteengezet dat meergezinswoongebouwen wat criminaliteit betreft het meest te verduren hebben van inbraak en vandalisme. De achtergronden van het delict inbraak en de bouwtechnische beveiliging tegen inbraak zijn in het eerste deel van de serie 'Beveiliging van gebouwen', dat zich richt op eengezinswoningen, al aan de orde gekomen 1. Daarom wordt in dit deel vooral dieper ingegaan op vandalisme. In hoofdstuk 6 wordt aanvullende informatie gegeven over inbraakbeveiliging, specifiek voor meergezinswoningen. In hoofdstuk 2 wordt stilgestaan bij de achtergronden van het delict vandalisme, waarbij apart aandacht wordt besteed aan het aspect graffiti. Na een begripsomschrijving wordt ingegaan op de omvang van en de schade door deze verschijnselen. Vervolgens worden de kenmerken van de daders besproken. Tenslotte wordt aandacht besteed aan de geografische spreiding van vandalisme over de delen van het land, binnen steden en buurten en in woongebouwen. Het is een bewuste keus om in dit rapport veel aandacht te besteden aan deze achtergronden van vandalisme. Beveiligen doet men nooit 'zomaar': de opdrachtgever of architect zal zich bij het ontwerpproces steeds de vraag moeten stellen of er beveiligd moet worden en waartegen men zich moet beveiligen. Het overslaan van deze vragen leidt tot geldverspilling: er wordt te veel, te weinig of verkeerd beveiligd. Mede op basis van de informatie in hoofdstuk 2 worden, na een korte inleiding over andere dan technische maatregelen (onder andere huismeesters), in hoofdstuk 3 vijf strategieën onderscheiden die van belang zijn bij de (bouw)technische preventie van vandalisme. In paragraaf 3.3 worden deze strategieën nader ingevuld met concrete ideeën en suggesties die naar voren kwamen uit gesprekken met beheerders en ontwerpers van meergezinswoongebouwen. Deze ideeën zijn geordend naar 4 fasen of niveaus van het ontwerpproces: het stedebouwkundig ontwerp, voorlopig en definitief ontwerp van het gebouwen het maaiveldontwerp. In de hoofdstukken 4 en 5 wordt het onderwerp 'hoe beveiligt men een meergezinswoongebouw tegen vandalisme' nader uitgewerkt. In hoofdstuk 4 komt de omgeving van het gebouw aan de orde en wordt ingegaan op een aantal risicogebieden. Met name speelplaatsen krijgen hier veel aandacht, naast groenstroken, vuilverzamelplaatsen en garages. Vervolgens worden enkele vandalismegevoelige objecten in de omgeving van het gebouw onder de loep genomen. De belangrijkste hiervan zijn ongetwijfeld verlichtingsarmaturen. Hoofdstuk 5 behandelt het gebouw zelf. Eerst wordt ingegaan op kwetsbare. plekken (hoofdentree, bergingen en liften), en vervolgens wordt een aantal kwetsbare objecten en materialen in het gebouw behandeld (entreedeuren, kozijnen, ramen en brievenbussen). In hoofdstuk 6 verlaten we het onderwerp vandalisme en wordt een uitstapje gemaakt naar inbraakbeveiliging van meergezinswoongebouwen. Dit hoofdstuk vormt een aanvulling op de informatie die in deel 1 van deze serie gegeven wordt. In hoofdstuk 7 wordt een checklist gepresenteerd, die een samenvatting geeft van de hoofdstukken 1 tot en met 5.

9 Summary 7 This second part in the series 'Building Security' forms a guideline for making flats secure, either in their basic design or by renovation. The emphasis in the book is placed on designs which will reduce the risk of vandalism. The first edition of this book was published in The present book the second, revised and updated edition. Chapter 1 first gives a brief description of the problem, and explains how flats are the main sufferers from burglary and vandalism. The background to burglary and the physical preventive measures which can be taken are discussed extensively in the first part of the series 'Building Security'. The present book goes more deeply into vandalism (and graffiti). In chapter 6 additional information is given as to the specific aspects of securing flats against burglary. What lies behind acts of vandalism is discussed in same detail in Chapter 2. Af ter describing the concepts involved the chapter discusses the extent of the phenomenon. Then the typical caracteristics of vandals are discussed, and the geographical distribution of vandalism in the Netherlands is considered. Questions about which parts of the country are at greater risk, which (types of) towns and cities suffer the most, and which buildings are likely targets, are answered. The book gives much attention to these aspects since security does not simply 'happen'. The architect and/or the principal should ask themselves, in the (re)building design stage, the question of whether or not security measures should be taken, wh at are the risks involved, and what needs to be safeguarded against. Ignoring such questions can lead to a considerable waste of money: the security measures can be too much, too little or unsuitable. planning, the layout of the building, and the lay-out of the area surrounding the building. The tips are based on the experience of several designers and managers of flat buildings. They therefore represent direct practical experience which can be applied at particular stages (or levels) of the design process. The question of how a flat building can effectively be protected against vandalism is answered in Chapters 4 and 5. The area around a flat building is discussed in Chapter 4. The various areas at risk are considered and playgrounds are given a lot of attention; green areas, waste dumps and garages are discussed briefly. Various vandal-prone objects found near flat buildings are considered, the most important being, without doubt, lighting. Chapter 5 deals with the building itself. The chapter examines those sections of the building which are of ten vandalized, namely the main entrance, cellars and elevators. Objects in the building which are of ten damaged are then considered, for example, entrance doors, windows and window frames, and letter boxes. In chapter 6 the book leaves the subject of vandalism and goes into the prevention of burglary in flat buildings. This chapter forms a supplement to the information on burglary given in the first part of the series. In chapter 7 a checklist is presented which gives a summary of the preceding chapters 1 to 5. Based on the findings given in Chapter 2, five design-strategies for preventing vandalism are presented in Chapter 3. In paragraph 3.3 these five strategies are translated into a number of ideas and tips for preventing vandalism. These ideas are orde red according to the different levels or stages of building design: urban

10 8