Hoorcollege 3: Angststoornissen
|
|
- Pepijn van den Berg
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hoorcollege 3: Angststoornissen Hoofdstuk 4. Angst is heel belangrijk. Zonder angst zouden we nauwelijks overleven en extreme angstreactie is op gepaste momenten alleen maar goed. Ons lichaam is optimaal ingericht om angst te zien. Dat gebeurt heel snel. Angst gaat normaal weer voorbij nadat de gebeurtenis over is, maar bij angststoornissen is dat niet zo. Wat gebeurt er als je langdurig angstig blijft? Hypothalamus Parasympathisch systeem Nieren Adrenaline. HPA As Het stress-systeem wat pas 20 min. later geactiveerd wordt, is de HPA-as. In het brein wordt die aangezet. Eerst wordt CRA aangemaakt, die gaat naar de hypofyse en in de bijnieren wordt cortisol aangemaakt. We dachten dat teveel mensen met cortisol een risico waren, maar het helpt ook tegen de stress. Enerzijds: het empathisch zenuwstelsel (hartslag omhoog) en anderzijds: de HPA-as (equalatie). Deze zijn voortdurend met elkaar in verbinding. Het verloop van het signaal Waar in het brein wordt norepinephrine aangemaakt? Overal heeft het effect, beginnend bij de locus ceruleus. Een belangrijk kerngebied is de amygdala (!!). In het plaatje hieronder zie je hoe je reageert op een takje in het bos. Je denkt dat het een slang is, en schrikt heel erg. Je ziet dat er vanuit de ogen een signaal wordt gegeven aan de thalamus, deze gaat door naar de amygdala, en deze geeft het signaal. Dat kan al eerder gebeuren dan dat je reageert op het gevaar. De tweede route is naar de visuele cortex. Je wordt weer bewust van wat je ziet, en dan kun je op de angstreactie reageren. Die amygdala is extreem belangrijk in hersenonderzoek bij angststoornissen. Een voorbeeld is met de militairen. Ze lieten ze naar boze gezichten kijken. Bij militairen werd de amygdala hyperreactief, als ze terug waren gekomen van de oorlog en weer naar de boze gezichten keken. Het is dysfunctioneel als de amygdala hyperreactief blijft, als de angstreactie:
2 Onrealistisch is Buitengewoon heftig is Langdurig is, lang nadat het gevaar weg is Tot gevaarlijk gedrag of verslechtering leidt Dit leidt dan weer tot gevaarlijk gedrag, zoals een militair die zijn geweer bij zich houdt en continue op zijn hoede is. De grootste uitdaging is: wanneer is het functioneel en wanneer moet het stoppen? Signalen en symptomen van angst rondom stoornissen Paniekstoornis (PD) Paniekaanvallen komen frequent, zomaar uit de lucht vallen. Gegeneraliseerde angststoornis (GAD) Voortdurend aan het piekeren over van alles. Posttraumatische stress stoornis (PTSD) Gedachten en ervaringen van een vreselijke gebeurtenis blijven rondspoken. Obsessieve compulsieve stoornis (OCD) Excessieve, voortdurende gedachten en gedrag. Sociale fobie Schaamte en vernedering in sociale situaties. Er zijn veel symptomen die te maken hebben met de angststoornissen: Somatische symptomen - Gespannen spieren, zweten - Hoge hartslag, hoge bloeddruk - Adrenaline en norepinephrine komen vrij Emotionele symptomen - Gevoel van angst - Verschrikkingen - Rusteloosheid - Irritaties Cognitieve symptomen - Anticiperen op schade - Overdrijven van gevaar - Zorgen maken - Bang om dood te gaan - Bang om controle te verliezen - Bang om gek te worden
3 Gedrag symptomen - Vluchten - Vermijden - Agressie - Bevriezen DSM-V Classificatie van angststoornissen De DSM-V classificeert angststoornissen in de volgende 3 groepen: Angststoornissen Obsessieve-compulsieve en gerelateerde stoornissen Trauma- en stress-gerelateerde stoornissen 1. Posttraumatische stress stoornis Bij deze stoornis gaat duidelijk één traumatische gebeurtenis vooraf aan de angst. Herbeleven van het trauma - Flashbacks, nachtmerries Vermijden of verminderen van verantwoordelijkheid - Mensen of plekken vermijden - Verlies van interesse, affect vervlakt Negatieve cognities en humeur - Blijvend schuldgevoel tot zichzelf of anderen - Vervreemding van anderen Opwinding - Schrikken - Waakzaamheid - Slaapproblemen Hebben mensen last van dissociatieve gevoelens of niet? (Vervreemd van de omgeving) Dissociatieve verschijnselen hebben een effect op het klinisch beeld van mensen. De hartslag van een jongetje werd opgenomen. Het was een 3-jarig jongetje die thuis was terwijl gewapende mannen zijn jonge zusje doodschoten. Het jongetje is naar Bruce Perry gebracht. Uit het interview en de hartslagmeting bleek dat de hartslag enorm omhoog schiet en snel weer naar beneden, als de interviewer heel direct vraagt om wat er met zijn zusje is gebeurd. Het sympatische systeem (stresssysteem) laat zien dat de hartslag omhoog schiet. Vervolgens dissocieert het jongetje zich, en je ziet dat de hartslag meteen rustig wordt. Van dissociatie wordt hij dus rustig. Op het moment als de interviewer weer eng contact zoekt, gaat de hartslag weer omhoog. Hij dissocieert zich weer en gaat weer oké. De amygdala is ook veel minder actief als mensen zich dissociëren. Een ander deel wat belangrijk is, is dat lang niet iedereen posttraumatische stoornis ontwikkelt na een heftige gebeurtenis. Risico factoren om een posttraumatische stressstoornis te ontwikkelen, zijn: Het type trauma Eerder trauma Sociale steun
4 Lage cortisol levels Genetische kwetsbaarheid Geslacht (vrouwen meer PTSD dan mannen) Gek is, dat we dachten dat hoge cortisol levels gevaarlijk zijn. Tot grote verbazing blijkt juist dat mensen met lage cortisol levels eerder PTSD oplopen. Heersend model: PTSD als angst conditionering Klassieke conditionering: Er wordt angst gecreëerd, maar ook afkeer gekweekt wanneer trauma gepaard wordt met bepaalde cues (zoals de donkere straat, geur, etc.) die dezelfde gevoelens oproepen. Cues worden snel gegeneraliseerd. Eerst is er alleen een angst voor kantoorkamers, maar later breidt zich dat uit naar de straat. Operante conditionering: Behoudt vermijding door het reduceren van angst. Vermijden voorkomt uitdoving door blootstelling. Het vermijdende gedrag wordt beloond. Behandeling PTSD Blootstelling aan angstverwekkende stimuli (stop vermijding) Net zolang tot de habituatie de angst dooft Denkbeeldige blootstelling aan de herinnering (zoals EMDR) Een vrij moderne behandeling is met VR-brillen. Dit wordt vooral gebruikt bij ex-militairen, omdat zij niet zo gemakkelijk terug kunnen naar de originele plek (oorlog). Daarmee leer je dat je vanaf afstand terug kunt kijken naar de herinnering. Cognitieve gedragstherapie De cognitieve gedragstherapie in combinatie met exposure werkt het best voor PTSD. Het Identificeert gedachtes en kijkt: in hoeverre zijn deze rationeel en in hoeverre niet? Focust op cognities, meer dan op cognitieve veranderingen als consequentie van exposure. Wat je ziet bij cognitieve gedragstherapie, is dat mensen allereerst denken aan het trauma, vervolgens met PTSD-symptomen (bijvoorbeeld: ik kan niet omgaan met de stress), vervolgens flashbacks en nachtmerries (bijvoorbeeld: ik word gek, ik kom hier nooit meer overheen). De therapeut gaat in op deze gedachtes. Hij laat zien dat het irrationeel is. Cognities worden uitgedaagd en het idee is dat daarmee de angst verlaagd.
5 Nieuwe benadering: Herinneringen veranderen (reconsolidation) Een hele nieuwe benadering is dat PTSD een stoornis van het geheugen is. Er gebeurt iets (bijvoorbeeld een overval) en die herinnering wordt opgeslagen. Neurobiologisch onderzoek laat zien dat als je de herinnering weer ophaalt, dat de herinnering plastisch wordt. Door het op te halen, kun je er met andere perspectieven naar kijken. Zo wordt er een beetje aan de herinnering gesleuteld. Vervolgens wordt het op een andere manier gepuzzeld reconsolidatie. Hoe graag willen we dat? Het is een soort science-fiction. Onze identiteit is erg opgebouwd uit al die autobiografische herinneringen, hoe naar ze ook zijn. 2. Paniekstoornis Paniekstoornis bestaat uit telkens terugkerende paniekaanvallen. Angst voor aanvallen in de toekomst Substantiële gedragsveranderingen om de paniekaanvallen te voorkomen Komt vaak voor, 2-5% van de bevolking heeft er last van Tussen de 20 en 30 jaar begint het Meer vrouwen dan mannen Sterke erfelijkheidscomponent De erfelijke component is niet voldoende, maar als je ook nog een erfelijke kwetsbaarheid hebt, heb je kans om een paniekstoornis te krijgen. Je krijgt fysieke symptomen en omdat je al een gevoeligheid hebt, wordt het heftig. Je gaat de symptomen uit de weg, en daardoor wordt de angst aangewakkerd. Symptomen Lichamelijke sensaties Zweten Hartkloppingen Duizeligheid Misinterpretaties Ik ga dood Ik ga flauwvallen Ik kan dit niet controleren Vanuit het cognitieve model leidt dit tot meer angstklachten, wat weer de lichamelijke sensaties versterkt. Dat is typisch voor hoe het gaat. Vervolgens verandert het gedrag: als je denkt dat je hart het gaat begeven, ga je je hartslag meten (attentional bias). Dat versterkt natuurlijk ook de angst. Vervolgens: Vermijding (ook plekken waar een paniekaanval kan gebeuren agorafobie) Pillen slikken Proberen te voorkomen (kamillethee zetten) Het zijn niet zomaar gedachtes die je kunt controleren. Ze lijken er écht in te geloven.
6 Cognitieve gedragstherapie De meest gebruikte therapie. Psycho-educatie; uitleg van de vicieuze cirkel Cognitieve interventies om gedrag te veranderen Interoceptieve exposure In vivo exposure Vragen stellen over de automatische gedachten, zodat het rationeel wordt Er wordt een interpretatie gecreëerd die veel toepasselijker is. Vaak is het toch lastiger voor patiënten: het voelt bedacht, het gevoel is er zelf niet. Exposure therapie Gedachten worden opgeroepen en er wordt een angstige situatie gekweekt. Uiteindelijk kan de patiënt tevreden zijn over wat er gebeurd is. Interoceptieve exposure Het belangrijkst zijn de interpretaties van lichamelijke signalen. Ze zijn bang voor duizelig worden, hartkloppingen, buikpijnklachten, etc. Hierdoor wordt hun gedrag gevormd. De methode is om de negatieve voorspellingen die mensen hebben uit te dagen. In de therapie ga je dus oefeningen doen om deze gevoelens op te roepen. Bijvoorbeeld bij angst voor hartkloppingen: veel sporten, dan krijg je hartkloppingen en word je angstig. Je vraagt: wat verwacht je nu en gebeurt dat ook echt? Interoceptieve exposure procedures: 1 minuut hyperventileren Een paar keer traprennen Je lichaam hard aanspannen Stoel snel draaien In een spiegel staren (gevoel van onwerkelijkheid oproepen) Cognitieve gedragstherapie werkt erg goed bij paniekstoornis. Het is relatief effectief. 3. Sociale angststoornis Vergelijkbaar met de paniekstoornis, maar het belangrijkste verschil is dat de cognities niet zo zeer gericht zijn op de aanval zelf, maar op de sociale situatie. Ik laat iets zien (blozen, vreemd, stotteren) Anderen zien dat Ze oordelen mijn gedrag negatief Ze oordelen mij negatief Ik ben een mislukkeling Ook de behandeling is redelijk hetzelfde als bij paniekstoornis, alleen dan is het op de sociale context gereflecteerd. Bijvoorbeeld: expres koffie omstoten in een openbare ruimte en daarover praten. 4. Obsessieve-compulsieve stoornis (dwangstoornis) Enerzijds spelen de gedachtes een grote rol, maar het gedrag staat meer op de voorgrond.
7 Veel voorkomende obsessies: Smetvrees Extreme twijfels of ze iets wel of niet hebben gedaan Geordendheid Agressieve impulsen Seksuele gedachtes (juist waar het niet mag) Er zit vaak een combinatie tussen de obsessies en de compulsies: Smetvrees wassen Twijfels checken Agressieve gedachtes neutraliserende gedachtes Geordendheid symmetrie Enerzijds is er een erfelijke kwetsbaarheid en anderzijds is het een stressvolle situatie waar diegene niet mee kan copen. Eigenlijk versterkt de compulsie alleen maar het gedrag. Uiteindelijk weten ze niet eens meer waar de compulsie vandaan is gekomen.
Wat kan ik wél doen bij angst of dwang in mijn gezin?
Wat kan ik wél doen bij angst of dwang in mijn gezin? Angst Angst ontstaat in de hersenen in de amygdala. Amygdala stimuleert: Schrikreflex Bevriezen Bijniermerg: adrenaline (Lichaam wordt in optimale
Nadere informatieANGST. Dr. Miriam Lommen. Zit het in een klein hoekje? Assistant professor Klinische Psychologie en Experimentele Psychopathologie m.j.j.lommen@rug.
ANGST Zit het in een klein hoekje? Dr. Miriam Lommen Assistant professor Klinische Psychologie en Experimentele Psychopathologie m.j.j.lommen@rug.nl Wie is er NOOIT bang? Heb ik een angststoornis? Volgens
Nadere informatieVoorlichting Angst en Dwangstoornissen
Voorlichting Angst en Dwangstoornissen INHOUD Wat is Angst? De meest voorkomende angststoornissen Oorzaken Behandeling en aanmelding Tips voor de omgeving Tijd voor vragen Wat is Angst? Fear: emotionele
Nadere informatieIN HET PERSPECTIEF VAN DE ANGST. Dr. Fabiënne Naber Pedagogische Wetenschappen
IN HET PERSPECTIEF VAN DE ANGST Dr. Fabiënne Naber Pedagogische Wetenschappen naber@fsw.eur.nl Interactie tussen biologische en omgevingsfactoren ANGST Angst is een emotie veroorzaakt door een waargenomen
Nadere informatieDepressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist
Depressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist Dopamine Ziekte van Parkinson: minder dopamine Dopamine is een signaalstof die de communicatie tussen hersencellen
Nadere informatieDiagnostiek volgens het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders
Diagnostiek volgens het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders Inleiding Bij de diagnostiek van psychische klachten in de huisartsenpraktijk worden niet altijd dezelfde diagnostische criteria
Nadere informatieLeven met een angststoornis
Leven met een angststoornis Geef om je hersenen Leven met een angststoornis Zenuwen, knoop in de maag, zweethanden in het vliegtuig. Iedereen kent angst in meer of mindere mate. Het helpt ons om alert
Nadere informatieE book Angst. Praktijk Meta Bosheuvel 5 5683 AS Best info@praktijkmeta.nl
E book Angst Praktijk Meta Bosheuvel 5 5683 AS Best info@praktijkmeta.nl E-Book Angst Waarom zijn wij bang? Wat is precies de functie van angst? We hebben er allemaal bijna dagelijks mee te maken, maar
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij angststoornissen
MRA 0612 Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en alcoholmisbruik. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,
Nadere informatieKlik bovenaan op jeugdigen. Hier vind je alle informatie over Bureau Jeugdzorg en hoe je met ze in contact kan komen.
58 Links www.bureaujeugdzorg.info Klik bovenaan op jeugdigen. Hier vind je alle informatie over Bureau Jeugdzorg en hoe je met ze in contact kan komen. www.emdr.nl Informatie over de behandeling met EMDR.
Nadere informatieTSCYC. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. HTS Report. Julia de Vries ID Datum Ouderversie
TSCYC Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen HTS Report ID 15890-3156 Datum 18.07.2017 Ouderversie Informant: Jeroen de Vries Vader INLEIDING TSCYC 2/8 Inleiding De TSCYC is een vragenlijst
Nadere informatieE-book-Angst.indd :57:12
E-book-Angst.indd 1 16-12-2014 13:57:12 Colofon Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie:
Nadere informatieTSCYC Ouderversie. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. Jeroen de Groot. ID 256-18 Datum 24.12.2014. Informant:
TSCYC Ouderversie Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen ID 256-18 Datum 24.12.2014 Informant: Mieke de Groot-Aerts moeder TSCYC Inleiding 2 / 10 INLEIDING De TSCYC is een vragenlijst die
Nadere informatieCure + Care Solutions
Cure + Care Solutions is hèt landelijk behandel- en expertisecentrum voor complexe psychische aandoeningen en werkt nauw samen binnen een landelijk netwerk van zorginstellingen door het hele land. Cure
Nadere informatieAngst. herkenning in de huisartsenpraktijk
Angst herkenning in de huisartsenpraktijk Errez Bar (GZ- psycholoog, docent huisartsenopleiding Radboud UMC) Mar@n Beeres (Kaderhuisarts GGz, docent huisartsenopleiding Radboud UMC) Leerdoelen De verschillende
Nadere informatieHELP, I need somebody Hèèèèlp!!
HELP, I need somebody Hèèèèlp!! Paniek in de huisartsenpraktijk. Wat is het verschil tussen angst en paniek? Wat is angst? Angst = universeel Angst = functioneel Angst = ons lichaam maakt zich klaar om
Nadere informatieStoornissen Randomised Controlled Trial (RCT) Implementatie Begeleide zelfhulp inhoudelijk Conclusie
Begeleide zelfhulp, een nieuwe interventie Christine van Boeijen Indeling presentatie Stoornissen Randomised Controlled Trial (RCT) Implementatie Begeleide zelfhulp inhoudelijk Conclusie Begeleide zelfhulp
Nadere informatieStemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson
Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson Maastricht, 9 mei 2017 Dr. A.F.G. Leentjens, psychiater Afdeling Psychiatrie MUMC 1951-2014 1926-2002 Inhoud Depressieve klachten -wat is een depressie?
Nadere informatieBegeleide zelfhulp, een nieuwe interventie. Christine van Boeijen
Begeleide zelfhulp, een nieuwe interventie Christine van Boeijen Indeling workshop Voor welke stoornissen Randomised Controlled Trial (RCT) Bekendheid effectieve methode Implementatie Begeleide zelfhulp
Nadere informatieChapter 8. Nederlandse samenvatting
Chapter 8 Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Angst is een menselijke emotie die iedereen van tijd tot tijd wel eens ervaart. Veel mensen voelen zich angstig of nerveus wanneer ze bijvoorbeeld
Nadere informatieTerrorisme en dan verder
Terrorisme en dan verder Hoe kunt u omgaan met de gevolgen van een aanslag? - Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie.
Nadere informatieZorgprogramma Angststoornissen
Zorgprogramma Angststoornissen Doelgroep Het Zorgprogramma Angststoornissen is bedoeld voor volwassenen die een angststoornis hebben. Mensen met een angststoornis hebben last van angsten zonder dat daar
Nadere informatieSamenvatting. Tabel 8.1. Een olifant is groter dan een koe Een koe is groter dan een muis Een olifant is groter dan een muis
149 150 Ongeveer negentien procent van de Nederlandse bevolking krijgt in zijn leven een angststoornis. Mensen die lijden aan een angststoornis ervaren intense angsten die van invloed zijn op het dagelijks
Nadere informatieHaïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010
Haïti Anneke Vinke, 19 januari 2010 Opzet Korte introductie Feiten en verder Morgen... PAUZE --> daarna vragen/discussie 2 Situatie: RAMP in Haïti TV beelden & leed: zien van pijn van kinderen niet te
Nadere informatieOud worden en sterven met de oorlog
Oud worden en sterven met de oorlog Mede mogelijk gemaakt door de Stichting 1940-1945 1 Oud worden en sterven met de oorlog Over wie gaat het Schokkende gebeurtenissen Kenmerken en stressreacties Verwerking
Nadere informatieIndeling lezing. Stoornissen Randomised Controlled Trial (RCT) Implementatie minimale interventie
Indeling lezing Minimale interventie Christine van Boeijen Stoornissen Randomised Controlled Trial (RCT) Implementatie minimale interventie Minimale i interventie ti inhoudelijk Conclusie Nog 2 vragen
Nadere informatieWerkblad Situationele triggers voor mijn angstproblemen
Werkblad Situationele triggers voor mijn angstproblemen Angstprobleem Situationele triggers Stap voor stap je angst overwinnen / hoofdstuk 2 / pagina 56 Werkblad Variabelen die invloed hebben op mijn angst
Nadere informatieOmgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest
Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme
Nadere informatieADHD bij volwassenen met een angststoornis
ADHD bij volwassenen met een angststoornis Impuls Symposium AD(H)D, een hype? (Differentiaal) Diagnostiek en Comorbiditeit woensdag 1 april 2009 Anke Roodbergen, psychiater i.o. De Jutters/PsyQ, Den Haag
Nadere informatieAngststoornis bij ouderen
Angst bij besluitvorming Dr. Saskia Teunisse klinisch psycholoog, klinisch neuropsycholoog GERION & Amstelring Angststoornis bij ouderen Nederlands Kenniscentrum Ouderenpsychiatrie: Méést voorkomende psychiatrische
Nadere informatieToepasbaarheid en effectiviteit van behandeling voor angststoornissen in de eerste lijn. Christine van Boeijen
Toepasbaarheid en effectiviteit van behandeling voor angststoornissen in de eerste lijn Christine van Boeijen Indeling presentatie Welke stoornissen Vooronderzoeken Hoofdonderzoeken Implementatie Welke
Nadere informatiePosttraumatische-stressstoornis en NET therapie. Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige
Posttraumatische-stressstoornis en NET therapie Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Even voorstellen Arq Psychotrauma Expert Groep is een groep
Nadere informatiePaniekaanval als specificatie
DSM-IV-TR 1. Paniekstoornis met agorafobie 2. Paniekstoornis zonder agorafobie 3. Agorafobie zonder paniekstoornis in de voorgeschiedenis 4. Specifieke fobie 5. Sociale fobie 6. Obsessieve-compulsieve
Nadere informatiePTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren
PTSS - diagnostiek en behandeling drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren Opbouw Diagnose PTSS Prevalentiecijfers PTSS en arbeid Preventie van PTSS Behandeling
Nadere informatieHANZEHOGESCHOOL GRONINGEN / LENTIS
HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN / LENTIS Mei Tinten GGZ HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN / LENTIS Scholing GGZ verdieping Omgaan met psychiatrische problematiek in de 1 e lijn Mei Tinten GGZ Dagdeel 3 : programma van
Nadere informatieE M D R een inleiding
E M D R een inleiding Lucinda Meihuizen GZ-psycholoog Zorgpartners Midden-Holland lucinda.meihuizen@zorgpartners.nl Wietske Soeteman GZ-psycholoog Pro Persona w.soeteman@propersona.nl Wat haal je uit deze
Nadere informatieDit gevoel van onrust in een publieke ruimte wordt ook wel Agorafobie genoemd.
Inleiding Voor dit verslag hebben wij onderzoek gedaan naar een persoonlijke ervaring die wij hebben opgedaan in Berlijn, om deze vervolgens over te kunnen brengen op andere mensen door middel van een
Nadere informatieNarratieve Exposure Therapie NET
Narratieve Exposure Therapie NET PTSS behandeling bij meervoudig (en complex) trauma Workshop VGCT 2018 Ruud Jongedijk & Simone de la Rie Introductie: Video https://www.youtube.com/watch?v=cwf79ziszli
Nadere informatieANGST! Geen belangenverstrengeling. Voorstellen
Begeleide zelfhulp, een nieuwe interventie Christine van Boeijen Voorstellen Christine van Boeijen, psychiater GGNet Apeldoorn en plv. opleider GGNet AGIKO GGZBuitenamstel, nu GGZ ingeest Onderzoek EMGO
Nadere informatieVERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1
SOCIAAL WERK VERWERKING NA EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS 1 U bent recent betrokken geweest bij een gebeurtenis waarbij u geconfronteerd werd met een aantal ingrijpende ervaringen. Met deze korte informatie
Nadere informatiePANIEKSTOORNIS EN AGORAFOBIE
ALGEMEEN PANIEKSTOORNIS EN AGORAFOBIE PATIËNTENINFORMATIE Wat zijn een paniekstoornis en een agorafobie? Met een paniekstoornis heeft u regelmatig paniekaanvallen. Als gevolg daarvan probeert u situaties
Nadere informatieDwang en autisme. Cognitieve gedragstherapie bij jongeren met een obsessief compulsieve stoornis en een stoornis uit het autistische spectrum.
Dwang en autisme Cognitieve gedragstherapie bij jongeren met een obsessief compulsieve stoornis en een stoornis uit het autistische spectrum. Autistische stoornis Informatieverwerkingsstoornis Andere manier
Nadere informatiePaniekstoornis. Angststoornissen
Paniekstoornis Angststoornissen GGZ Friesland is de grootste aanbieder van geestelijke gezondheidszorg in de provincie Friesland. We bieden u hulp bij alle mogelijke psychische problemen. Met meer dan
Nadere informatieDSM-5: Nieuw, maar ook beter? Arq Herfstsymposium vrijdag 25 november 2016
DSM-5: Nieuw, maar ook beter? Arq Herfstsymposium vrijdag 25 november 2016 Psychotrauma en stressorgerelateerde stoornissen Marloes de Kok, GZ-psycholoog Marthe Schneijderberg, orthopedagoog Psychotrauma
Nadere informatieSOCIALE FOBIE PATIËNTENINFORMATIE
SOCIALE FOBIE PATIËNTENINFORMATIE ALGEMEEN Iedereen is wel eens angstig of gespannen in sociale situaties. Veel mensen vinden het vervelend om een praatje voor een groep mensen te houden, of om alleen
Nadere informatieDebriefing. Opvang na een schokkende gebeurtenis. Geert Taghon 2013
Debriefing Opvang na een schokkende gebeurtenis Geert Taghon 2013 Definitie schokkende gebeurtenis Een gebeurtenis die buiten het patroon van gebruikelijke menselijke ervaringen ligt en duidelijk leed
Nadere informatieDeel 1 Waar angst voor bedoeld is Angst is een emotie 23 1 Zes basisemoties 24
Voorwoord 11 Routeplanner 13 Deel 1 Waar angst voor bedoeld is 21 1 Angst is een emotie 23 1 Zes basisemoties 24 2 Het vreessysteem 29 1 Schrikken 29 2 Na de eerste schrik komt het besef 35 3 Minuten later
Nadere informatieSEH Spoedeisende hulp
Afdeling: Onderwerp: SEH Spoedeisende hulp 1 Wat is hyperventilatie Wanneer u gespannen of angstig bent, kunnen daardoor verschillende lichamelijke klachten ontstaan. is één van die klachten. wil zeggen
Nadere informatieBoek Slapende honden? Wakker maken!
Boek Slapende honden? Wakker maken! A.Struik, ontwikkelingspsycholoog/ systeemtherapeut Joany Spierings Drie testen Weinig theorie en veel praktijk CD-Rom/ werkbladen Formulier zes testen Geen protocol
Nadere informatieHoe ontstaat hyperventilatie?
Hyperventilatie Wat is hyperventilatie? Ademhalen is een handeling die ieder mens verricht zonder er bij na te denken. Het gaat vanzelf en volkomen onbewust. Ademhaling is de basis van onze gezondheid.
Nadere informatieAngststoornissen. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over angst
ggz voor doven & slechthorenden Angststoornissen Als angst en paniek invloed hebben op het dagelijks leven Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over angst Herkent u dit? Iedereen
Nadere informatieDe ontwikkeling en evolutie van posttraumatische stressklachten bij mensen met brandwonden na een ramp
De ontwikkeling en evolutie van posttraumatische stressklachten bij mensen met brandwonden na een ramp Nancy Van Loey Wetenschappelijk onderzoeker VSBN Corinne Reynders Onderzoekscoördinator België Inhoud
Nadere informatieOver de behandeling van angst Doen we de goede dingen en doen we de dingen goed? Colin van der Heiden in Dth 2017, nummer 1
Over de behandeling van angst Doen we de goede dingen en doen we de dingen goed? Colin van der Heiden in Dth 2017, nummer 1 Refereermiddag SCBS 21 december 2017 Máasja Verbraak GZ-psycholoog Cognitief
Nadere informatieWorkshop NET: Narratieve Exposure Therapie. Ruud Jongedijk & Gerdie Eiting
Workshop NET: Narratieve Exposure Therapie Ruud Jongedijk & Gerdie Eiting Wie werkt er met: Imaginaire Exposure? EMDR? CGT voor PTSS? BEPP? NET? Overige? Ruud Jongedijk - Narratieve Exposure Therapie -
Nadere informatieDe Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk. 2013 Universitair Ziekenhuis Gent
De Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk Dr. Leyman Lemke Deswarte Annelies 2013 Universitair Ziekenhuis Gent Inhoud workshop Kapstok: Het neurotische lussenmodel (NLM) (R. Schacht
Nadere informatieOORZAAK EN BEHANDELI NG
OCD Obsessief-compulsieve stoornis (OCD/OCS), dwangstoornis of dwangneurose, is een vorm van irrationeel gedrag door rationele mensen. OCD is een angststoornis met stereotype gedrag en varieert sterk in
Nadere informatieDoor Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505
Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen, afweging behandeling vs bijwerkingen Angst en onzekerheid: verloop ziekte,
Nadere informatieBeter leven, meer plezier
Rob van Ginkel Training en Coaching Beter leven, meer plezier NLP strategieën voor een leven met plezier Inhoudsopgave Wat is NLP...3 De logica van angst...3 Vrijkomen van angst...3 Negatieve gevoelens
Nadere informatieInhoud. Inleiding 7. 4 Wat kun je er zelf aan doen? 42 4.1 Leren omgaan met paniekklachten 42 4.2 Registratie van paniekklachten 45
Inhoud Inleiding 7 1 Uitleg over paniekstoornis en agorafobie 9 1.1 Wat is een paniekstoornis? 9 1.2 Wanneer spreek je van agorafobie? 12 1.3 Paniekstoornis en hyperventilatie 15 1.4 Wat gebeurt er in
Nadere informatieMaar wat als het toch gebeurt? TRAUMAVERWERKING BMW MEDIATION COACHING TRAININGEN
Maar wat als het toch gebeurt? Bedrijfspresentatie D.O.e.N. Hoe te handelen bij Cor van Alderwegen Hulpverlener / Coach / Trainer Doel van Directe Opvang en Nazorg: Het verminderen van psychische problemen
Nadere informatieTraumasensitief lesgeven. Praten over trauma kan stress veroorzaken. Irena, 8 jaar. LOWAN-PO Studiedag 11 april 2017
Traumasensitief lesgeven LOWAN-PO Studiedag 11 april 2017 Praten over trauma kan stress veroorzaken Irena, 8 jaar Irena was 2 jaar toen de oorlog in het Syrische dorp waar ze woonde doordrong. Bij harde
Nadere informatieEMDR. Behandeling bij de gevolgen van een schokkende ervaring
EMDR Behandeling bij de gevolgen van een schokkende ervaring EMDR betekent: Eye Movement Desensitization and Reprocessing. EMDR is een behandeling voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van
Nadere informatieAardbevingen en psychische klachten
Aardbevingen en psychische klachten (Karin Folkers, Klinisch Psycholoog) Jantien Mast, Verpleegkundig Specialist Peter Pijper en Coosje Klootwijk, verpleegkundigen Bouke Koopmans, psychiater Loppersum,
Nadere informatieAngststoornissen. Als angst en paniek uw leven beheersen
Als angst en paniek uw leven beheersen Iedereen is wel eens bang. Gelukkig maar, want angst waarschuwt u voor gevaar. U schrikt bijvoorbeeld als u een brandlucht ruikt. Uw lichaam maakt zich klaar voor
Nadere informatieAngst en paniekstoornissen
Angst en paniekstoornissen Denk aan een angststoornis bij: Onverklaarbare lichamelijke klachten Verergering van bestaande lichamelijke klachten Misbruik psycho-actieve stoffen Claimend of eisend gedrag
Nadere informatieRijangst en angststoornissen
1 Rijangst Veel mensen zijn bang wanneer ze in de auto zitten. De mate van de angst varieert sterk. Soms treedt de angst alleen maar op in zeer specifieke situaties, situaties die zich bijna nooit voordoen.
Nadere informatieRegionaal zorgpad Angststoornissen
Regionaal zorgpad Angststoornissen Zorggroep Synchroon April 2014 Zorgpad Angststoornissen 4-6-2014 1 Regionaal zorgpad Angststoornissen Zorggroep Synchroon, april 2014 Zorgpad Angststoornissen 4-6-2014
Nadere informatieGeneralistische basis GGZ (GBGGZ)
Overzicht van klachten / stoornissen die door PsyMens kunnen worden behandeld binnen de Generalistische Basis GGZ (GBGGZ), alsmede overzicht van interventies / behandelingen met daarbij vermeld de doelgroep
Nadere informatiePsySense. autisme en depressie. Wij bekijken het samen met u. Els Ronsse
PsySense Wij bekijken het samen met u Als het leven dwingend stilvalt, autisme en depressie Els Ronsse Depressie =??? Stemmingsstoornis Verstoord denken Verstoorde informatieverwerking Gemeenschappelijk
Nadere informatieWorkshop: (op)weg met angst VVKP Studiedag
Workshop: (op)weg met angst VVKP Studiedag Tine Daeseleire Barbara Depreeuw www.thehumanlink.be The Human link Expertisecentrum: stress en angst Gedragstherapeutische aanpak Activiteiten: Angsten en fobieën
Nadere informatieChronisch, herhaald suicidaal gedrag bij borderline-patienten. Bert van Luyn Brugge, Plenaire middagsessie
Chronisch, herhaald suicidaal gedrag bij borderline-patienten Bert van Luyn Brugge, Plenaire middagsessie 1445-1615 Verschillende vormen van (chronisch) suïcidaal gedrag Suicidale Phenotypen 1. reactief,
Nadere informatieAngst: een nuttige emotie, die soms een stoorzender wordt
Angst: een nuttige emotie, die soms een stoorzender wordt Frits Boer Studieochtend Angst en school 22 januari 2015 Amersfoort Moeder Natuur heeft ons een survival kit meegegeven, met o.a.: Bloedstolling
Nadere informatieHij heeft 7(angst, depressie, sociale fobie, agorafobie, somatische klachten, vijandigheid, cognitieve klachten)+2 (vitaliteit en werk) subschalen
SQ-48: 48 Symptom Questionnaire Meetpretentie De SQ-48 bestaat uit 48 items en is in 2011 ontworpen door de afdeling psychiatrie van het LUMC om algemene psychopathologie (angst, depressie, somatische
Nadere informatieExploring EMDR-therapy and tinnitus. Linda Hochstenbach-Nederpel Gz-psycholoog
Exploring EMDR-therapy and tinnitus Linda Hochstenbach-Nederpel Gz-psycholoog Introductie Voorstellen: GZ-psycholoog, gedragstherapeut en traumatherapeut (EMDR) eigen eerstelijnspraktijk (verwijzingen
Nadere informatiePost-traumatische stress na bevalling. Máasja Verbraak GZ-psycholoog Cognitief Gedragstherapeut VGCt
Post-traumatische stress na bevalling Máasja Verbraak GZ-psycholoog Cognitief Gedragstherapeut VGCt Literatuur Stramrood (2011): - Westerse landen PTSS na bevalling 1-2% - In Nederland is dat 1.2% - PTSS
Nadere informatieSTUDIEDAG GEDRAGS- EN EMOTIONELE STOORNISSEN PVOC VLAAMS-BRABANT EN BRUSSEL 29 MAART 2018 ELS GOETHALS TRAUMA: GEVOLGEN VOOR GEDRAG EN EMOTIE
STUDIEDAG GEDRAGS- EN EMOTIONELE STOORNISSEN PVOC VLAAMS-BRABANT EN BRUSSEL 29 MAART 2018 ELS GOETHALS TRAUMA: GEVOLGEN VOOR GEDRAG EN EMOTIE TOT 50% MINDERJARIGEN MAKEN EEN TRAUMATISCH INCIDENT MEE Yves
Nadere informatieEMDR. Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie
EMDR Afdeling Psychiatrie en Medische Psychologie Wat is EMDR? Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort tot EMDR, is een therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van
Nadere informatieHet lichaam draagt het ZEER
Doel workshop Het lichaam draagt het ZEER 13 mei 2017 Symposium ZEER Kennis nemen van de theorie over jong ouderverlies, trauma en stress Op een veilige manier ervaringsgericht kennismaken met een vorm
Nadere informatieDIAGNOSTIEK ANGSTSTOORNISSEN
DIAGNOSTIEK ANGSTSTOORNISSEN Het diagnostisch proces dat wordt toegepast bij angststoornissen wordt vertaald in een viertal uitgangsvragen, die relevantie hebben voor de verschillende in de praktijk werkzame
Nadere informatieOMGAAN MET WAT IS ANGST? BANG ZIJN IS OK! 23/02/2015 KINDERANGSTEN
OMGAAN MET KINDERANGSTEN Brainstorm: Angsten bij kinderen An Coetsiers Kinderpsycholoog/gedragstherapeut www.depraatdoos.be Hannah, 3 jaar Anouk, 10 jaar BANG ZIJN IS OK! WAT IS ANGST? Is een normaal verschijnsel
Nadere informatieOmgaan met littekens. Els Vandermeulen. Psychologe BWC Neder-over-Heembeek Februari 2014
Omgaan met littekens Els Vandermeulen Psychologe BWC Neder-over-Heembeek Februari 2014 1. Huid 2. Brandwonden 3. Littekens 4. Traumatische gebeurtenis 5. Onzichtbare littekens 6. Psychische problemen 1.
Nadere informatieWat is stress? SPANNING EN ONTSPANNING MET LIFO
SPANNING EN ONTSPANNING MET LIFO Stress is een belangrijk thema geworden in ons leven. We geven stresshormonen af als we geloven dat we niet aan de eisen van de buitenwereld kunnen voldoen, en merken dat
Nadere informatie24 mei 2018 CONGRES PASSENDE KINDEROPVANG. Congres Passende kinderopvang - 24 mei Programma
Die is gelukkig nog te klein om er last van te hebben omgaan met traumatische ervaringen 24 mei 2018 CONGRES PASSENDE KINDEROPVANG Programma Wat is trauma? Posttraumatische stressreacties De impact van
Nadere informatieNarratieve Exposure Therapie
Narratieve Exposure Therapie MANP jubileumcongres Patricia Strijk Even voorstellen Wat doet Stichting Centrum 45: Diagnostiek en behandeling complexe psychotraumaklachten VS-GGZ: Werkzaam op de polikliniek
Nadere informatieKennisgroep Speciaal. Zie voor uitgebreide informatie:
Angststoornis Kennisgroep Speciaal Kennisgroep Speciaal is een samenwerkingsverband van organisaties voor speciaal (Mytyl)onderwijs gericht op het delen en ontwikkelen van kwalitatief hoogstaande kennis
Nadere informatieWorkshop groepstherapie voor paniekstoornis. Marianne Hendrickx Hannelore Tandt 20 november 2015
Workshop groepstherapie voor paniekstoornis Marianne Hendrickx Hannelore Tandt 20 november 2015 Overzicht evidentie groepstherapie Soares, 2013 Overzicht verschillende sessies 12 sessies, wekelijks, 1,5u,
Nadere informatieAngst en Angststoornissen. 11 april 2018 Frieda Matthys
Angst en Angststoornissen 11 april 2018 Frieda Matthys Figure 11.1 Wat is angst Een proces dat in gevaarlijke situaties een belangrijke signaalwaarde heeft: aanpassing van het lichaam om het te activeren
Nadere informatieAutisme Spectrum Stoornissen. en ANGST. drs.susanne Wolthaar
Autisme Spectrum Stoornissen en ANGST drs.susanne Wolthaar 1 Hallo mevrouw Versteijne, Ik maak me een beetje zorgen om mijn nichtje van 5 jaar. Zij heeft een aantal autistische trekjes, maar functioneert
Nadere informatie...de draad weer oppakken
...de draad weer oppakken Na de schok... Volwassenen Informatie voor volwassenen die betrokken zijn geweest bij een schokkende gebeurtenis Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis, dat laat niemand
Nadere informatiePost Traumatische Stress Stoornis bij vluchtelingen kinderen
Post Traumatische Stress Stoornis bij vluchtelingen kinderen Dr. Annemieke Mol Lous Lector Passend Onderwijs/ Inclusive education Thomas More Hogeschool Rotterdam en Hogeschool Leiden April 2016 Aantallen
Nadere informatieBusiness continuity garanderen bij kritische gebeurtenissen
Business continuity garanderen bij kritische gebeurtenissen De driehoeksamenwerking tussen organisatie, arbeidsgeneesheer en psycholoog B. Vriesacker, K. Van Hulst, U. Van Soom Bart Vriesacker Psychosociaal
Nadere informatieCaleidoscoop PRAKTIJK
CM COUNSELLING MAGAZINE NR 3 2016 Caleidoscoop Psychotraumatische ervaringen komen veel voor, ook bij de Nederlandse bevolking. Een dergelijke traumatisch gebeurtenis is een gebeurtenis, waarbij iemand
Nadere informatiePOSTTRAUMATISCHE STRESS STOORNIS (PTSS)
POSTTRAUMATISCHE STRESS STOORNIS (PTSS) PATIËNTENINFORMATIE ALGEMEEN Wat is een psychotrauma? Schokkende gebeurtenissen zoals ongelukken, lichamelijk of seksueel geweld, huiselijk geweld, incest, natuurrampen
Nadere informatieAngst en Kanker, wanneer klopt er iets niet? Dr Christine Brouwer- Dudok de Wit, klin psycholoog
Angst en Kanker, wanneer klopt er iets niet? Dr Christine Brouwer- Dudok de Wit, klin psycholoog Opzet van deze presentatie Korte introductie van mijzelf. Theorie: Wat is angst? Wanneer klopt er iets niet?
Nadere informatieReeks 11. Psychiatrie op volwassen leeftijd
Reeks 11 Psychiatrie op volwassen leeftijd Psychiatrische aandoeningen Wanneer ben je ziek en wat is normaal? Hoe wordt een diagnose gesteld? Symptomen van de meest voorkomende ziektebeelden Angst Depressie
Nadere informatieAandacht training. Sessie 8. Bas Kniest
Aandacht training Sessie 8 Bas Kniest Aandacht training Ervaringen week 7? Wat is belangrijk in de basishouding bij aandacht training op je stoel? 1. Hoofd lichtjes achterover 2. Handen op de stoel naast
Nadere informatieWij behandelen mensen poliklinisch, dat betekent dat je naar ons toe komt voor de hulp. Een enkele keer kan het zijn dat wij op huisbezoek komen.
Wie zijn wij? Het team van AltraCura Behandeling biedt hulp aan mensen met leermoeilijkheden en psychische problemen. Wij willen graag een goede behandeling bieden, daarom onderzoeken wij samen met jou
Nadere informatieGEGENERALISEERDE ANGSTSTOORNIS
GEGENERALISEERDE ANGSTSTOORNIS PATIËNTENINFORMATIE ALGEMEEN Wat is een gegeneraliseerde angststoornis? Met een gegeneraliseerde angststoornis is iemand langer dan zes maanden vrijwel continu angstig zonder
Nadere informatieWat zijn angststoornissen en hoe worden ze behandeld?
NEDERLANDSE SAMENVATTING INTRODUCTIE Het vertrekpunt van dit proefschrift was een probleem dat in de klinische praktijk veel voorkomt. Mensen die een angststoornis hebben gebruiken vaak antidepressiva.
Nadere informatie25-9-2014. Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505
Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen, afweging behandeling vs bijwerkingen Angst en onzekerheid: verloop ziekte,
Nadere informatie