7 Samenwerking BNA en NLingenieurs in Ontwerpend Nederland (bijlage, besluit)

Transcriptie

1 AGENDA Vergadering Ledenraad Datum 18 juni 2014 Tijdstip uur Plaats BNA Verdieping 4 Huys Azië Jollemanhof 14, Amsterdam 1 Opening 2 Ingekomen post en mededelingen - Private kwaliteitsborging 3 Verslag - Vaststellen verslag ledenraad 5 maart 2014 (bijlage, besluit) 4 Reputatiemanagement (presentatie in de vergadering) 5 De BNA in Jaaroverzicht 2013 (bijlage, besluit) - Jaarrekening 2013 (bijlage, besluit) 6 De vereniging (bijlage, besluit) - Benoeming Roger Tan als BNA-bestuurslid - Herbenoeming Joost Ector als BNA-bestuurslid 7 Samenwerking BNA en NLingenieurs in Ontwerpend Nederland (bijlage, besluit) 8 Rondvraag en sluiting Jollemanhof 14 Postbus GP Amsterdam T F bna@bna.nl KvK

2 VERSLAG Vergadering Ledenraad op 5 maart 2014 Locatie BNA Huys Azië Amsterdam Aanwezig: Ledenraad Thomas Bedaux, Janneke Bierman, Roel Bosch, Maarten Engelman, Arnoud Gelauff, Micha de Haas, Henk te Kiefte, Klaas Kingma, Adriaan Mout (tot uur), Arnoud Olie, Irma van Oort, Pieter van der Pot, Roger Tan, Björn van Rheenen, Machiel Spaan, Svetla Stefanova. en Frank van der Wiel. Bestuursleden Erik Kooij, Willem Hein Schenk (voorzitter), Marianne Loof (tot uur), Bureau Afwezig: Ledenraad Bestuur: Maartje Luisman en Ronald Schleurholts. Joep Habets (secretaris), Wilma Jansen, Jasper Kraaijeveld, Fred Schoorl, Nelleke van Thiel (tot agendapunt 4). Hugo de Clercq,, Mark Ibelings,, Daniel Jauslin, Max Pape, Wilco Scheffer, Siebold Nijenhuis en Gijs Jan van der Schoot, Joost Ector en Jeroen Wouters 0 Opening Schenk opent de vergadering. Hij geeft aan dat de voorjaarsvergadering van de ledenraad, zoals gebruikelijk, weinig vaste agendapunten kent. Dat biedt de gelegenheid om veel tijd uit te trekken om dieper in te gaan op zaken die voor de toekomst van de branche van belang zijn. Dit keer is vrijwel de hele vergadering gewijd aan de veranderende rol van de architect. 1 Ingekomen post en mededelingen Ontwikkeling branche In de eerste maanden van 2014 is gebleken dat de krimp in de branche minder groot is dan voorzien. Weliswaar maken veel bureaus nog moeilijke tijden door, maar er zijn tekenen van herstel. Er zijn zelfs bureaus die weer groei kunnen melden. De krimp van tien procent die in de begroting was voorzien wordt niet gehaald. De verwachting is dat krimp op vijf à zeven procent uitkomt. Dit betekent dat het noodscenario in de kast kan blijven. Al zal er ook dit jaar in de branche nog veel pijn worden geleden, voorzichtig optimisme over de toekomst is op zijn plaats. Bureau van de BNA De door de teruglopende inkomsten noodzakelijke nieuwe reorganisatie van het bureau van de BNA is afgerond. Het is opnieuw een pijnlijke ingreep geweest die op alle niveaus in de organisatie is gevoeld, maar naar omstandigheden is het proces goed verlopen. Filmpjes Naar aanleiding van het nieuwe beleidsplan zijn vier filmpjes gemaakt die uiterst beknopt, in één minuut, wat de BNA wil, doet en heeft bereikt. De filmpjes zijn onder meer via de website van de BNA te zien op YouTube. Ze gaan over Ontwerpend Nederland, de resultaten die de 1

3 BNA heeft bereikt, de kracht van samenwerking en de voordelen van het BNA-lidmaatschap. Het beste gebouw van het jaar 2014 Er zijn 250 inzendingen voor de verkiezing van het beste gebouw van het jaar Dat is niet minder dan in andere jaren, ondanks de crisis. De verkiezing heeft dit jaar een vernieuwde opzet met een maatschappelijke insteek. Zo zijn de thema s gebaseerd op het BNA-manifest Architectuur als maatschappelijke kracht. Ook niet-leden kunnen dit jaar projecten inzenden, tegen betaling van 500 euro inschrijfgeld. Er zijn vijf projecten door niet-leden ingezonden. Europees aanbesteden In de Europese aanbestedingsrichtlijn is nu de mogelijkheid opgenomen om bij aanbestedingen te kiezen voor een langere referentietermijn dan drie jaar. De lobby van onder anderen de BNA op dit punt is succesvol geweest. De richtlijn moet nog worden verwerkt in de nationale regelgeving. Dat kan nog wel even duren. Overigens zijn de aanbestedende diensten vrij om voor kortere termijnen te kiezen, alleen de beperking tot drie jaar is vervallen. Bosch en anderen merken op dat de Rijksgebouwendienst bij recent aanbestedingen de termijn juist verkort tot een jaar, waar ze vroeger drie jaar hanteerden. Dat lijkt in strijd met beleid dat de Rijksgebouwendienst bij architectenkeuze zegt te voeren. Voorzitter en directeur zullen dit aan de orde stellen in het overleg dat zij binnenkort met de Rijksbouwmeester hebben. Jonge architecten Vandaag is de eerste bijeenkomst van een nieuw netwerk. Onder de naam YUP 010 komen 35 starters in Rotterdam bijeen. In samenwerking met AIR wil de BNA daarmee jonge architecten een platform bieden. Vanuit de vergadering komt de suggestie dwarsverbanden te leggen met andere netwerken van jonge beroepsbeoefenaren, zoals die bij BNSP en NLingenieurs bestaan. Vacature BNA-bestuurslid Medio dit jaar bereikt Erik Kooij het eind van zijn derde en statutair laatste termijn als BNAbestuurslid. Binnenkort verschijnt het profiel voor de vervulling van de vacature. Gezien de beoogde rol in het bestuur wordt gezocht naar iemand met praktijkervaring als bureaumanager en verstand van financiële zaken. Suggesties voor kandidaten zijn welkom. 2a Vaststellen verslag ledenraad 20 november 2013 De ledenraad stelt het verslag van de vergadering op 20 november 2013 vast. 2b Opmerking naar aanleiding van het verslag Kingma, die niet bij de vorige vergadering aanwezig was, vraagt wat het bestuur voor ogen heeft met het vangnet voor werkloze architecten. Schenk zal Kingma buiten de vergadering om informeren, het zou nu voor velen leiden tot het herhalen van eerder ontvangen informatie. 2

4 Schenk zegt dat de vraag van Bosch over het effect van de campagne Goed plan, architect! niet is vergeten. Het antwoord komt aan bod in de volgende vergadering bij het bespreken van het Jaaroverzicht. 3 Verenigingszaken 3a Benoemingen in Raad van Beroep De ledenraad stemt in met de benoeming van Hans Goverde als architect-lid in de Raad van Beroep met ingang van 1 januari 2014 voor een periode van drie jaar. 3b Gedragsregels De transformatie van de BNA tot branchevereniging maakt een aanpassing in de aanhef van de gedragregels noodzakelijk. Ook bureauleden moeten kunnen worden aangesproken op het naleven van de Gedragsregels. De ledenraad stemt met een aanpassing in de aanhef en de voetnoot van de Gedragsregels, zoals door het bestuur is voorgesteld. De ledenraad stelt de aldus gewijzigde Gedragsregels (bijlage 1 bij dit verslag) vast. Er kan nu worden geklaagd over het gedrag van álle medewerkers van een BNA-bureau. Wordt een persoonlijk lid van een BNA-bureau aangesproken, dan wordt de klacht geacht gericht te zijn tegen het bureau. Bij persoonlijke leden die niet verbonden zijn aan een BNA-bureau geldt dat zij nog steeds als persoon kunnen worden aangesproken. 4 Re-engineering the architect Schenk memoreert tal van ontwikkelingen binnen en buiten de bouwsector die maken dat we op een andere manier ons vak moeten uitoefenen. Elk bureau moet zijn eigen keuze maken, maar we kunnen elkaar daarin wel ondersteunen. De BNA geeft daar al richting aan in beleidsplan en jaarplan. Het is van belang daarover in gesprek te gaan met de leden, zoals bijvoorbeeld gebeurt in de bijeenkomsten Re-engineering the architect. Vanmiddag willen we feedback krijgen uit de praktijk. We moeten weten wat er speelt en wat dat betekent voor de BNA. Dat moeten we scherp formuleren, voor onszelf maar zeker ook voor onze opdrachtgevers. Er zijn twee inleidingen. - Leentje Volker zal vertellen over FuturA. De TU Delft en de Radboud Universiteit doen in samenwerking met de BNA een grootschalig onderzoek naar nieuwe verdien- en organisatiemodellen van de architectenbranche. Dit zogenoemde FuturA project is op 1 november 2014 officieel van start gegaan. Doel van het project is de toekomstige rol van de architect in de waardeketen op een gezonde manier te herpositioneren. - Jasper Kraaijeveld geeft een toelichting op de dienstenkaarten. De BNA heeft, met inbreng van de beleidsadviescommissie ondernemerschap, voor een aantal nieuwe rollen en verdienmodellen de dienstenkaarten ontwikkeld. De BNA dienstenkaarten zijn primair bedoeld 3

5 om de discussie onder leden, met opdrachtgevers en andere bouwpartijen te bevorderen en bureaus te inspireren om een individueel, uniek profiel te ontwikkelen. De dienstenkaarten geven een staalkaart van de mogelijkheden en de competenties, verdienmodellen en risico s die daarbij horen. I Nieuwe verdien- en organisatiemodellen in de architectenbranche Voordracht dr ir Leentje Volker (Faculteit Bouwkunde TU Delft / projectleider FuturA project). Presentatie De powerpointpresentatie gaat als bijlage bij dit verslag. Discussie In de discussie naar aanleiding van de presentatie komen onderstaande punten aan de orde. Rol bouwmanagers Te Kiefte mist de bouwmanagers in het onderzoek, toch belangrijke en door architecten niet altijd gewaardeerde spelers in het bouwproces. Volker meldt dat ze niet in het consortium zitten dat het onderzoek draagt, maar dat hun rol wel aan de orde komt. Ze zullen erbij worden betrokken. Overigens ziet Volker ook een ontwikkeling naar het minder inschakelen van bouwmanagers, met name wanneer de opdrachtgever kwaliteit als drijfveer ziet dan komt hij eerder bij de architect terecht. Andere partijen Van der Pot vraagt of ook partijen uit andere gebieden worden bevraagd. Volker antwoordt bevestigend maar het zijn wel aan architecten gerelateerde partijen. Anderen komen mogelijk later aan de orde. Literatuur over de architectenbranche is er nauwelijks. De gebruikte literatuur heeft daarom vooral betrekking op andere gebieden. De benadering is vanuit de theorie. Engelman constateert dat weinig andere partijen bij het onderzoek zijn betrokken. Toch zijn ook zij bezig met het bepalen van hun positie in het bouwproces. We kunnen wel opschrijven wat we zelf willen, maar wat willen anderen? Volker zegt dat ook vanuit andere invalshoeken naar de rol van de architect wordt gekeken. Het gaat immers om de rol van de architect in de waardeketen. Door de subsidievoorwaarden en ook omdat het al ingewikkeld genoeg is, kan het consortium nu niet met andere partijen worden uitgebreid. In een latere fase is het echter heel goed mogelijk om anderen te betrekken bijvoorbeeld in focusgroepen of tafels. Schenk is ervan overtuigd dat anderen ook graag weten wat architecten doen en wat ze zouden kunnen doen. Kwaliteit definiëren en borgen Tan en Engelman brengen in dat kwaliteit slecht gedefinieerd is. Het is serieus onderzoek waard. 4

6 Volker zegt dat onderzoek naar kwaliteit enorm moeilijk is. Het blijkt lastig daar grip op te krijgen. In FuturA is het begrip waarde leidraad. De waarde van een architect in het bouwproces is bijvoorbeeld zijn vermogen om ontwerpoplossingen te visualiseren Engelman stelt dat die kwaliteit van belang is om een opdracht te winnen, de borging van kwaliteit door de architect in de rest van het proces is een stuk lastiger. Men denkt het dan wel zonder architect af te kunnen. Concrete resultaten Olie wil weten wat de concrete resultaten van het onderzoek zullen zijn. Waar koerst FuturA op af? Volker zegt dat het gaat om haalbare verdien- en bedrijfsmodellen, passend bij de identiteit van architectenbureaus. Hoe lastig het ook is om die identiteit de definiëren. Het verschil tussen FuturA en de dienstenkaarten Tan informeert naar het verschil tussen FuturA en de dienstenkaarten. Volker geeft aan dat de dienstenkaarten het resultaat zijn van een snelle inventarisatie van wat er nu speelt. Het is de bedoeling dat FuturA buiten de bestaande kaders daar iets aan toevoegt en ook latente mogelijkheden naar voren haalt. Ook zal FuturA vanuit een wetenschappelijke insteek aannames valideren en dieper ingaan op benodigde competenties, verdien- en organisatiemodellen. De crisis als startpunt Spaan vraagt zich af in hoeverre gevalideerd onderzoek mogelijk is met de uitzonderlijke crisis als startpunt. Het gaat om ontwikkelingen op een langere termijn. Is het wetenschappelijk gezien niet juister om die als uitgangspunt te nemen? Volker stelt dat een onderzoek altijd een startpunt heeft. Het einde van een crisis zou juist een goed startpunt kunnen zijn. Het is dan noodzakelijk om strategisch na te denken over het handhaven en uitbreiden van je positie. Het is opvallend dat veel bureaus niet weloverwogen en niet planmatig te werk gaan. Nieuwe rollen in kaart brengen Bosch vraagt zich af hoe je een rol in kaart kunt brengen die nog niet wordt ingenomen of waar nog mee wordt geëxperimenteerd? Sommige rollen hebben tijd nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Volker zegt dat zulke ontwikkelingsprocessen in kaart worden gebracht, ook bij startende bureaus die nieuwe wegen zoeken. We bekijken dat bedrijfskundig. Een nieuwe rol moet zich na enige tijd bewijzen. Je kunt niet tot in jaren lang blijven experimenteren. Leren van het verleden Schenk vraagt of er wordt gekeken naar wat in het verleden is gebeurd en wat het heeft opgeleverd? We gaan terug in het verleden, zegt Volker, maar niet heel erg ver. Engelman stelt dat verandering van alle tijden is. De vraag is of we te maken hebben met een, weliswaar heftige, golfbeweging of met een trendbreuk. Het zou interessant zijn om na te gaan 5

7 hoe de positie van de architect zich in de loop van de tijd heeft ontwikkeld. We zouden daarvan kunnen leren. Praatjes en cijfers Loof brengt de wereld van verschil ter sprake die bestaat tussen de praatjes aan tafel en de harde gegevens. Schoorl beaamt dat. Het is bij dit soort onderzoek altijd lastig om wensen, meningen en feiten te onderscheiden. Volker: We nemen geen genoegen met alleen verhalen over concepten. We vragen door naar harde cijfers als winstmarges. Het blijkt dat architecten soms weinig inzicht hebben in essentiële bedrijfsgegevens. Het is dan lastig om te bepalen of een concept ook een goed verdienmodel oplevert. Toch zijn er wel cijfers beschikbaar, bijvoorbeeld uit het bedrijfsvergelijkend onderzoek dat de BNA elk jaar laat uitvoeren. Verandermodellen De Haas wil weten of in het onderzoek naast verdienmodellen ook verandermodellen aan de orde komen. Volker antwoordt dat die niet in het onderzoekplan zijn opgenomen. Mogelijk is dat iets voor een vervolgonderzoek. Luisman wijst in dit verband op het veranderonderzoek voor de stedenbouw. Bedrijfsstijlen Schoorl vraagt zich af of het niet goed zou zijn naast bedrijfsmodellen ook bedrijfsstijlen te onderzoeken. Dat levert een andere type-indeling en andere verdienmodellen. Volker beaamt dat, voor het onderzoek is bedrijfsstijl ook een issue. Netwerkmodellen Weten jullie al of en door wie er gewerkt wordt in een netwerkmodel, wil Schoorl weten. Volker zegt dat er nog onvoldoende inzicht is. Wel is er sprake van netwerken bij cpo-projecten en bij projectontwikkeling van onderop. De oude verbanden en onderliggende structuren blijven bestaan en dat staat nieuwe ontwikkelingen soms in de weg. Bureaus in netwerken, bureaus als netwerken Bosch merkt op dat niet alleen kleine bureaus in netwerken opereren, maar dat ook grote bureaus zichzelf tot een netwerk transformeren. Volker zegt dat beide typen bureaus worden bekeken. A way of life Loof brengt een heel ander punt naar voren. Hebben architectenbureaus überhaupt wel verdienmodellen voor ogen? Zijn hun drijfveren wellicht anders en is het uitoefenen van het beroep niet meer een a way of life? Heden, verleden en toekomst Engelman betwijfelt of architecten nog veel in te brengen hebben over hun eigen rol in het bouwproces. Qua omzet in het traject zijn de bouwers twintig maal sterker dan architecten. 6

8 Schleurholts stelt dat aannemers echt wel weten dat ze architecten nodig hebben. Maar, zeggen anderen, bij de uitwerking en het bouwen vinden ze een architect maar lastig. Er ontspint zich in de ledenraad een discussie over rollen en mogelijke rollen voor de architect en hoe anderen daar tegenaan kijken. Schoorl brengt zijn opmerkingen over feiten, meningen en wensen nog eens onder de aandacht. Architectenbureaus moeten blijven nadenken en vooral blijven werken aan hun rol in veranderende tijden. Leren van het verleden is daarbij belangrijk, maar ook doordenken naar de toekomst. II Dienstenkaarten, nieuwe rollen en verdienmodellen voor architectenbureaus Presentatie door Jasper Kraaijeveld (beleidsmedewerker BNA) Kraaijeveld geeft een toelichting op de dienstenkaarten die onlangs zijn uitgebracht door de BNA. De powerpointpresentatie gaat als bijlage 3 bij dit verslag. De dienstenkaarten komen voort uit de vraag van leden. Die hebben behoefte aan snel beschikbare, praktische informatie over nieuwe rollen. Dat is begrijpelijk. De gemiddelde werkvoorraad van een architectenbureau is niet veel meer dan drie maanden. De tijdshorizon van de bureaus is daarmee aanzienlijk korter dan die van de wetenschap. Voor zes rollen zijn dienstenkaarten gepubliceerd. Dat pretendeert geen volledigheid. Mogelijke andere rollen zijn: de achitect/stedenbouwer, de total engineer en de onderzoeksarchitect. En ongetwijfeld zijn er nog meer te bedenken. Inhoudelijk zijn de dienstenkaarten ze een logisch vervolg op de BNA-publicatie 'Toekomsten. Scenario s voor de architectenbureaus en architectenbranche', de verkenning tijdens de Architectendag 2013: De nieuwe architect, een nieuwe realiteit en de eerder gepubliceerde marktkaarten. De verschillende dienstenkaarten worden tijdens regionale bijeenkomsten onder de noemer Re-engineering the architect besproken. Op de BNA-site staan filmpjes waarin architecten en opdrachtgevers aan het woord komen over hun ervaringen met een nieuwe rol. De dienstenkaarten zijn primair bedoeld voor interne discussie, maar ze kunnen ook opdrachtgevers op ideeën brengen. Ze pretenderen niet het laatste woord te zijn en er is alle ruimte om ze een eigen invulling te geven. De verschillende rollen zijn niet gewogen, de een kan kansrijker zijn dan de andere. Eventueel zijn ze te gebruiken voor kwaliteitslabels, maar dan kan zeker niet één op één. Er is een relatie te leggen met de marktkaarten in die zin dat voor elke markt kan worden nagegaan welke rollen kansrijk zijn. III Discussie in kleine groepen Schoorl geeft een inleiding op de discussie in kleine groepen. Er wordt in drie groepen gesproken over wat de verschillende rollen betekenen voor het beleid, de activiteiten en de dienstverlening van de BNA? Iedere groep heeft als invalshoek één van de kerntaken van de BNA: dienstverlening, brancheontwikkeling en belangenbehartiging. De centrale vraag is: Wat 7

9 moet de BNA zijn en doen om bureaus te helpen nieuwe rollen en verdienmodellen verder te ontwikkelen en optimaal te benutten? Na afloop van de discussies doen de drie groepen verslag van hun bevindingen. Groep 1 Invalshoek: dienstverlening Groep 1 heeft onderstaande onderwerpen als belangrijk geïdentificeerd. Differentiatie Er moet een differentiatie in diensten en activiteiten komen gericht op de verschillende rollen. Voor elke rol zou de BNA moeten voorzien in een risicoanalyse, een gedifferentieerd standaardcontract, een specifieke verzekering, een adequaat netwerk en een kennisbank. Het is gewenst dat de BNA inzicht heeft en kan geven in wat de leden doen en welke rollen ze vervullen. Ontwikkelende architect Voor de ontwikkelende architect zou de BNA naast toegang tot juridisch advies leden ook in contact moeten kunnen brengen met fiscalisten. Met het oog op de ontwikkelende architect moet met een kritisch oog naar de gedragsregels worden gekeken, met name waar het gaat om de verplichting om bij een opdracht contact op te nemen met de voorgaande architect. Verzekering Ook met betrekking tot de beroepsaansprakelijkheidsverzekering is er behoefte aan differentiatie. Discussie Verdienmodel BNA Schenk merkt op dat er een virtuele winkel wordt geschetst waarin iedereen iets van zijn gading kan vinden. De behoefte zal er zijn, maar hebben de leden er ook geld voor over? Voor de BNA moet er een solide verdienmodel zijn. Engelman stelt dat de BNA die zaken niet allemaal moet oppakken, maar moet voorzien in het netwerk waar leden de gewenste informatie en diensten kunnen krijgen.. Verzekering Het zou prettig zijn als kan worden geregeld dat geen verzekeringspremie hoeft te worden betaald als er geen werk is. Algemene voorwaarden Contracten zijn maatwerk, daar is collectief weinig aan te doen. De BNA kan wel zorgen voor standaard algemene voorwaarden die inspelen op de verschillende rollen. 8

10 Groep 2 Invalshoek: brancheontwikkeling Groep 2 heeft een aantal ontwikkelingen gesignaleerd en aangegeven wat de BNA daaraan zou kunnen of moeten doen. Resultaatverplichting voor de architect - BNA geeft informatie geven over hoe een resultaatverplichting praktisch en juridisch regelen is en biedt leden handvatten. Reductie tot gevelarchitect - BNA bestrijdt deze tendens door waarde architect te promoten, best practices te laten zien en bureaus te ondersteunen in het vervullen van bredere rol en het zelf nemen van initiatieven. Aannemers en projectontwikkelaars zijn opdrachtgevers van architecten - De BNA gaat de dialoog aan met (organisaties van) aannemers en ontwikkelaars, vermarkt en promoot de rol van de architect en geeft aan waar leden op moeten letten in dergelijke opdrachtconstructies. Ketenintegratie - De BNA functioneert als netwerk in ketenintegratie en geeft de leden informatie en handvatten over het werken in multidisciplinaire teams en consortia. Wat heb je als architectenbureau nodig, welke vaardigheden zijn onmisbaar en welke organisatievorm moet je kiezen? Bureaus moeten mean and lean operen - De BNA informeert de leden over mean and lean functioneren. Discussie Marketing Algemeen lijkt men de stelling te onderschrijven dat architectenbureaus beter moeten worden in marketing. Pleidooi voor bouwen in de stad Gelauff stelt dat de kwaliteiten van een architect het best tot hun recht komen bij gecompliceerde bouwopgaven in de stad. Daar kunnen bouwbedrijven met hun standaardoplossingen niet uit de voeten, dat lukt alleen op het opgespoten land in de uitbreidingswijken. Je komt ermee op politiek terrein, maar de branche zou eigenlijk moeten pleiten voor bouwen in de stad en voor verdichting. 9

11 Groep 3 Invalshoek belangenbehartiging Meerwaarde architect duidelijk maken Het kernpunt van de discussie in groep 3 was het brengen van het juiste verhaal op de juiste bühne. We moeten veel beter uit de doeken doen wat de architect kan, zeker ook in de samenwerking met anderen. Het is van belang om de toegevoegde waarde van het inschakelen van een architect hard te maken. Daarbij moet ook de waarde van de inbreng in de voorfase van een project goed over het voetlicht komen. Het zou goed zijn als we de toegevoegde waarde en de prestaties van het ontwerp zichtbaar kunnen maken. Ontwerpwaarde versus vastgoedwaarde In de discussie komt naar voren dat het niet verstandig is om collectief uit te dragen dat de architect rollen moet inpikken die nu doorgaans door andere partijen worden vervuld. De individuele bureaus moeten de kansen pakken die ze zien, maar de concurrentie is groot. Ook andere partijen zijn op zoek naar nieuwe rollen en een andere invulling van hun traditionele rol. Schenk brengt in dat het niet om inpikken gaat, maar om het bieden van een andere waarde. Andere partijen zeggen vastgoedwaarde te bieden, architecten bieden ontwerpwaarde. Afronding Midden in de branche staan Schoorl vraagt Volker wat zij als relatieve buitenstaander belangrijk vindt in wat vanmiddag aan de orde is gesteld. In praktische zin denkt Volker ligt er voor de BNA een taak in het aanpassen en differentiëren van zaken als standaardvoorwaarden, modelcontracten en raampolissen naar de verschillende rollen die architecten kunnen vervullen. In algemene zin is het noodzakelijk dat de BNA midden in de branche staat en weet wat er speelt. Kansen pakken Schoorl rondt het agendapunt af. Hij beklemtoont dat de bureaus en de BNA samen op zoek zijn naar de meerwaarde die de architect in verschillende rollen kan hebben. De bouwsector is in verandering. Er vindt een herschikking plaats. Architectenbureaus moeten de kansen pakken die zich voordoen. Oog voor anderen in de sector Schenk vindt het van belang dat we in de gaten houden wat anderen in de sector doen. Iedereen is op zoek naar nieuwe wegen en pakt andere dingen aan dan vroeger. We moeten ons steeds afvragen hoe we ons tot andere partijen en hun inbreng verhouden. Schenk memoreert een aantal concrete plannen zoals de bijdrage van de BNA aan de Provada en, volgend jaar, aan de Bouwbeurs. Het is goed dat we op een aantal grote events de architect profileren bij andere partijen. 10

12 5 Rondvraag en sluiting Schenk dankt iedereen voor de inbreng en sluit de vergadering. 11

13 Besluitenlijst Ledenraad op 5 maart 2014 De ledenraad: - stemt in met de benoeming van Hans Goverde als architect-lid in de Raad van Beroep met ingang van 1 januari 2014 voor een periode van drie jaar. - stelt het verslag van de vergadering van de ledenraad op 20 november 2014 vast. 12

14 Gedragsregels Gedragsregels van de Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten BNA, de brancheverenigingberoepsvereniging van architectenbureaus, bepalen hoe de leden beroepsmatig handelen en zich tegenover de samenleving, hun opdrachtgevers en hun collega s gedragen. Onverminderd de rechten en plichten die voortvloeien uit het lidmaatschap van de BNA houden de leden van de BNA zich aan deze Gedragsregels en de nationale regels van het land waarin het beroep wordt uitgeoefend. 0 VOORAF In deze gedragsregels wordt onder architect verstaan: (a) de persoon die architect en persoonlijk BNA-lid is; (b) het bureau, de praktijk of de organisatie dat/die architectenwerkzaamheden uitoefent en bureaulid van de BNA is. Klachten over persoonlijke leden die verbonden zijn aan een bureaulid, worden geacht te zijn gericht tegen het bureaulid. 1 HOOFDREGEL De architect is gehouden de opdrachtgever onafhankelijk en deskundig in een vertrouwenspositie als adviseur terzijde te staan. De architect behartigt de belangen van de opdrachtgever naar beste weten en kunnen, in het besef niet alleen verantwoordelijk te zijn jegens de opdrachtgever, maar ook tegenover de samenleving, de omgeving en de collega s. 2 ALGEMEEN 1. De architect als onafhankelijk beroepsbeoefenaar houdt de eigen deskundigheid en vakbekwaamheid op peil. 2. De architect heeft de vrijheid om in algemene zin bekendheid aan het bureau te geven en aan de deskundigheid, ervaring en capaciteit waarover het beschikt. 3. De architect als werkgever informeert de medewerkers omtrent deze gedragsregels en ziet erop toe dat zij zich hieraan houden. 4. De architect bedingt of aanvaardt geen geldelijk belang of enig ander voordeel van derden, noch kent deze toe aan derden bij het verkrijgen, verlenen, aanvaarden of uitvoeren van een opdracht. 3 SAMENLEVING EN OMGEVING 1. De architect houdt rekening met de gevolgen van de beroepsuitoefening voor de samenleving en de omgeving. Gedragsregels 01

15 De architect die een opdracht daarmee in strijd acht, vestigt de aandacht van de opdrachtgever hierop en zet zich in om de strijdigheid op te heffen. 4 OPDRACHTGEVER 1. De architect zorgt ervoor te beschikken over voldoende deskundigheid, vakbekwaamheid en capaciteit van het bureau, dan wel deze van buitenaf in te schakelen, om de opdracht uit te voeren. 2. De architect aanvaardt opdrachten op basis van een overeenkomst waarin de wederzijdse rechten en plichten van opdrachtgever en architect deugdelijk zijn vastgelegd. 3. De architect neemt deel aan ontwerpwedstrijden op basis van voorwaarden waarin de wederzijdse rechten en plichten van uitschrijver en architect deugdelijk zijn vastgelegd. 4. De architect behandelt de door de opdrachtgever als vertrouwelijk verstrekte gegevens als zodanig. Deze regels treden in werking met ingang van 1 juli Door de Algemene Vergadering van de Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten BNA gewijzigd door op 13 november 2002 en opnieuw gewijzigd op 8 december In verband met de transformatie van de BNA tot brancheorganisatie zijn deze gedragsregels in 2014 aangepast. De aanpassingen zitten in de aanhef, en toegevoegd werd 0 Vooraf. Deze wijzigingen zijn vastgesteld door de Ledenraad op 8 maart COLLEGA S 1. De architect respecteert en erkent de rechten en plichten van en tussen de collega s die voortvloeien uit wetgeving, de statuten van de BNA en deze gedragsregels. 2. De architect gaat na, alvorens de opdracht te aanvaarden, of deze dezelfde is als de opdracht die eerder aan een collega is verstrekt. Indien dit het geval is, treedt de opvolgende architect in overleg met de collega teneinde vast te stellen of de opdracht rechtsgeldig is beëindigd. De opvolgende architect is vrij in het nemen van de beslissing van de aanvaarding van de opdracht. 3. De architect die een opdracht verkrijgt tot het wijzigen van een gebouw, geeft, alvorens met de werkzaamheden aan te vangen, de oorspronkelijke architect de gelegenheid tot overleg over deze wijzigingen. De oorspronkelijke architect zal zich niet tegen de opdracht verzetten, onverlet al zijn rechten. 4. De architect geeft erkenning aan het aandeel dat de collega( s) en medewerker(s) in het ontwerp hebben gehad. Vastgesteld door de Algemene Vergadering van de Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten BNA op 11 juni Gedragsregels 02

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28 LEDENRAAD 18 juni 2014 Agendapunt 5a Vaststellen Jaaroverzicht 2013 Behandeling in de ledenraad Het bestuur stelt de ledenraad voor het Jaaroverzicht 2013 vast te stellen. Jollemanhof 14 Postbus GP Amsterdam T F bna@bna.nl KvK

29 jaaroverzicht bna 13

30 inhoud Voorwoord 3 1. DE RESULTATEN 4 2. TRANSITIE, TRANSFORMATIE EN DE TOEKOMSt 8 3. VERSTERKEN BUREAUS KANSRIJKE MARKTEN MEERWAARDE VAN ARCHITECTENBUREAUS VERENIGING EN COMMUNicatie DE BNA-LEDEN IN BEELd 30 colofon BNAJAAROVERZICHT 13

31 Voorwoord De crisis maakte duidelijk dat transitie van de branche noodzakelijk was. En deze transitie leert dat verbinden en samenwerken het nieuwe spel is. Juist nu moeten we elkaars vakmanschap gebruiken. En niet volgtijdelijk, als de afnemers van elkaars diensten, maar integraal. Het vraagt om vakmensen die oprecht geïnteresseerd zijn in elkaars kennis en bovendien communicatief vaardig zijn. Het vraagt om vertrouwen en het nemen van risico s en het dragen van verantwoordelijkheid. Slimme samenwerking door zowel jonge als gevestigde bureaus biedt een veel breder spectrum aan inzichten voor de gehele sector. Het afgelopen jaar kende twee gezichten, waarbij we voorzichtig durven zeggen dat het dieptepunt lijkt te zijn bereikt. Het tweede kwartaal had de branche nog een recordaantal faillissementen te verduren, maar in het derde kwartaal nam de totale bouwsom van door architecten ontvangen nieuwe ontwerpopdrachten fors toe. Sinds de tweede helft van 2013 gloort er dus hoop. Architecten hebben de afgelopen jaren geleerd om te gaan met de nieuwe realiteit door een dienstbare houding aan te nemen. Dienstbaarheid als offensief middel. Daarbij voortdurend zoekend naar een manier om in ruimtelijke vraagstukken van toegevoegde waarde te zijn voor opdrachtgever én maatschappij. Doordat architecten elkaars expertise beter benutten, bieden ze bovendien meer kwaliteit en staan ze er weer als strategisch partner. voor optimale uitwisseling van kennis en vakmanschap en gaan de discussie daarover uit de weg. In de zoektocht naar nieuwe kwaliteit, is het zaak elkaars vakmanschap integraal te gebruiken. Die mening verkondigt de BNA veelvuldig en dat zal in 2014 niet anders zijn. Zo is het afgelopen jaar steeds weer de kracht van de architectuur over het voetlicht gebracht. En is het adagium van samen sterker uitgedragen. Via de media, met de prijsvraag Gebouw van het Jaar, via onze video De Kracht van het Collectief en bijvoorbeeld door de kansen te grijpen die private kwaliteitsborging biedt. Meer samenwerking leidt tot meer toegevoegde waarde van architectuur en daar staat de BNA voor, zoals in dit jaaroverzicht ook tot uitdrukking komt. Laten we elkaar ook in 2014 regelmatig spreken over de ontwikkeling van onze branche! Willem Hein Schenk Voorzitter Reacties? Mail naar bestuur@bna.nl Conceptuele vaardigheid, verbeeldend vermogen en vooral verbindend vermogen. Ons metier biedt fantastisch gereedschap om maatschappelijke kansen te ontwikkelen. Of dat nu gebeurt door een schematische analyse die alle partijen dezelfde richting op laat bewegen of door en spectaculair beeld dat partijen overtuigt van de potentie van een plek. Architecten zijn dus steeds minder benauwd om onderling openheid te geven, om te inspireren en energie te genereren. Maar, veel partijen in de bouwsector stellen zich nog onvoldoende open 2 BNAJAAROVERZICHT 13 3

32 1 DE RESULTATEN De BNA gaat als branchevereniging voor belangenbehartiging, bureauondersteuning en brancheontwikkeling en boekte op deze drie gebieden mooie resultaten in Deze mijlpalen bereiken we niet alleen, dat doen we met elkaar. Met de leden, voor en door de branche. De resultaten komen verderop in het Jaaroverzicht uitgebreider aan bod. BTW-VERLAGING Na intensieve lobby van de BNA besloot staatssecretaris van Financiën Weekers in februari dat de tijdelijke btw-verlaging uit het Woonakkoord van minister Blok ook voor architectenwerkzaamheden kan worden toegepast. Inmiddels is de regeling verlengd tot eind Het is een serieus signaal, de toegevoegde waarde van het werk van architecten krijgt hiermee erkenning, zegt BNA-directeur Fred Schoorl. De btw-verlaging vooraan in de keten heeft een positieve impuls: ieder plan dat een architect maakt, levert werk op voor anderen in de keten, denk aan aannemers, bouwvakkers, installateurs en woninginrichters, aldus Schoorl. HANDELSMISSIE NAAR DUITSLAND Voor ons is de deelname geslaagd, we hebben meerdere opdrachten in Duitsland binnengehaald, zegt Arie van der Neut van Studioninedots. Van 3 tot 6 juni waren meer dan honderd Nederlandse ondernemers op handelsmissie naar de Duitse deelstaten Hessen en Baden-Württemberg. Het over het voetlicht brengen van de toegevoegde waarde van de Nederlandse architectuur als exportproduct stond centraal. Dankzij de handelsmissie hebben we de Duitse markt kunnen verkennen, vertelt BNA-architect Alex Letteboer van Atelier PRO. De missie stond onder leiding van minister voor Buitenlandse Handel Lilianne Ploumen (PvdA), koning Willem-Alexander en koningin Máxima. NIEUWE, SOBERE TWEEJARIGE CAO De BNA heeft met de vakbonden FNV, CNV en De Unie een nieuwe, sobere tweejarige cao afgesloten voor de architectenbranche. Dit resultaat is bereikt na een intensief en constructief onderhandelingstraject. De nieuwe cao kent een beperkte loonontwikkeling. De cao biedt duidelijkheid en, heel belangrijk, een gelijk speelveld voor alle architectenbureaus. Bovendien is er meer flexibiliteit in de uitvoering, zegt BNA-voorzitter Willem Hein Schenk. Dit is een verdienste van de onderhandelingsdelegaties. INSTALLATIE AANBESTEDINGSOMBUDSMAN De BNA heeft jarenlang gelobbyd voor een Aanbestedingsombudsman die anders dan de rechter ook naar de doelmatigheid van aanbestedingen kijkt. De Commissie van Aanbestedingsexperts is inmiddels een feit. De commissie is vanaf nu de instantie die u kunt benaderen met uw klachten over aanbestedingen. MARKTKAARTEN MET VERDIEPINGSBIJEENKOMSTEN Met de Marktkaarten kunnen leden een actueel beeld krijgen van algemene trends en 4 BNAJAAROVERZICHT 13

33 3 4 prognoses over negen sectoren. Deze factsheets geven inzicht in macro-economische trends, sector trends, internationale ontwikkelingen, de productvraag, tips, allianties en opdrachtgevers. Deze Marktkaarten zijn een hulpmiddel om architecten dichter op de markt te krijgen door middel van feiten en kennis, zegt Fred Schoorl. Waar gebeurt wat? Wat gebeurt er? Het doel is om te inspireren, een handreiking te geven met als streven dat bureaus het verder kunnen oppakken. De regiocoördinatoren gaven een vervolg aan de Marktkaarten, door enkele goed bezochte bijeenkomsten te organiseren rond de thema s kantorenleegstand en zorgvastgoed. DRAAGVLAK PARITAIRE VOORWAARDEN Gezamenlijk evenwichtige afspraken maken, dat is de enige weg vooruit. Ook voor opdrachtgevers, zegt Fred Schoorl over het traject van de Stuurgroep Contracteren van BNA en NLingenieurs. BNA en NLingenieurs zijn nu de voorhoede, maar deze beweging zal zeker groeien. Beide verenigingen willen tot paritaire voorwaarden komen: voorwaarden die gedragen worden door zowel architecten en ingenieurs, als opdrachtgevers. Er is een andere, moderne cultuur van samenwerken en opdrachtgeverschap nodig, en dankzij de inzet van BNA en NLingenieurs groeit het draagvlak hiervoor. MILJOEN UITGEKEERD BNA VERZEKERINGEN De BNA spant zich op allerlei terreinen in om de architectenbureaus door de crisis te helpen. Zo bood de BNA een extra korting aan alle deelnemers van het Ziektewet Zekerheidsplan van Centraal Beheer Achmea. In totaal heeft de BNA één miljoen euro korting gegeven aan de deelnemers van het contract. Door deze totale korting van 75% op de marktconforme premie in 2013 verdienen de meeste deelnemers aan het contract hun bureaubijdrage aan de BNA ruimschoots terug. LANCERING URENINDICATOR Met de Urenindicator die de BNA vorig jaar lanceerde, kunt u voor een nieuw project uw eigen inschatting van het benodigde aantal uren vergelijken met het gemiddelde bij vergelijkbare projecten. De Urenindicator geeft inzicht in het aantal uren dat een project gemiddeld kost. Hoofdvariabelen zijn de omvang en de complexiteit van een project. De Urenindicator is gebaseerd op 120 referentieprojecten van BNA-leden. PRIVATE KWALITEITSBORGING De bouwsector moet van de overheid klip en BNAJAAROVERZICHT 13 5

34 5 klaar gaan instaan voor de kwaliteit van de bouwwerken die zij levert. Voor architecten betekent dat potentieel meer verantwoordelijkheid en (soms) aansprakelijkheid. In het stelsel dat het Ministerie van Binnenlandse Zaken voor ogen heeft, kunnen architecten vanaf 1 januari 2015, onder bepaalde voorwaarden, zelf aantonen dat hun ontwerp aan het Bouwbesluit en andere bouwregelgeving voldoet. De BNA pakt de handschoen op die het ministerie van BZK heeft neergeworpen, en bekijkt onder meer welke voorwaarden dat zouden moeten zijn. Adviesbureau Brink Groep adviseert de BNA daarbij. Volgens Brink is de BNA een van de eerste branches die structureel bekijkt hoe het beste op de plannen in te springen. WERKBEZOEK MINISTER BLOK Er is een wereld voor mij opengegaan, was de spontane reactie van minister Blok voor 6 BNAJAAROVERZICHT 13

35 6 Wonen en Rijksdienst na zijn werkbezoek bij de BNA. De minister ging met de BNA en enkele brancheleden op pad in Rotterdam om van gedachten te wisselen over de rol die architecten kunnen spelen in het realiseren van een hoogwaardig woon- en werkklimaat. Het werd Blok al snel duidelijk dat die rol vaak veel verder gaat dan een schetsje. Ook is er gesproken over de toegevoegde waarde van architecten bij het oplossen van maatschappelijke opgaven zoals duurzaamheid en herbestemming en het creëren van een concurrerende economie op internationale schaal. Blok ontving het BNA Manifest Architectuur als Maatschappelijke Kracht. Hierin roept de BNA de minister op architectenwerkzaamheden een duidelijker plek te geven in maatregelen op het gebied van o.a. duurzaamheid, woningbouw en een nieuwe economie. BNAJAAROVERZICHT 13 7

36 2 7 TRANSITIE, TRANSFORMATIE EN TOEKOMST Was 2013 het dieptepunt voor de branche in, zeg, de laatste 25 jaar? Ik denk van wel. Als de eerste heel voorzichtige indicatoren de goeie kant op wijzen zitten we in het diepst van het dal. En kunnen we, vanuit de diepte (De Profundis), weer aan andere dingen denken. De BNA heeft het afgelopen jaar scherpe keuzes gemaakt. Het begon al met onze keuze voor het afschudden van de beroepsvereniging en kiezen voor een helder profiel als branchevereniging: voor bedrijven, werkgevers en ten dienste van de branche als geheel. Onze missie - sterke bureaus, kansrijke markten, toegevoegde waarde - draagt die passie uit. En in onze drie werkvelden bureauondersteuning, brancheontwikkeling en belangenbehartiging wordt het concreet was een verrekte moeilijk jaar voor de bureaus. En voor de BNA. Maar we hebben niet stilgezeten. Er zijn mooie, concrete resultaten geboekt. En we hebben ze voor het eerst ook op een YouTubefilmpje gezet. De major dish is dat 2013 behalve het jaar van krimp en noodzakelijke verandering het jaar was van nog meer verandering. De discussies met bestuur en ledenraad, de regiorondes met onze leden en tal van andere gesprekken met interne en externe partijen want verbinden&samenwerken is cruciaal heeft een nieuw beleidsplan Veerkracht opgeleverd. Geen amechtig proza, maar een stuk met een stimulerend betoog en concrete plannen voor de periode BNAJAAROVERZICHT 13

37 8 We gaan keihard werken aan een versterking van de branche via Ontwerpend NL. Samen met NLIngenieurs en andere ruimtelijk relevante designbranches willen we één stem, één agenda en één programma ontwikkelen. Samen sterk, naar politiek en opdrachtgevers. Verder willen we de vereniging klaar maken voor de 21-ste eeuw. We willen een op de samenleving en markt gerichte branche zijn. Die leden helpt sterker te worden op die markt. Met gerichte dienstenpakketten. Samen sterker. Met een nieuw soort houding, die uitgaat van een vernieuwde visie op de meerwaarde van de architect. De architect moet meester zijn in zijn vak, in het samenwerken. Samen slimmer worden is iets van deze tijd. Een branchevereniging 3.0. faciliteert dat. En leden voelen dat. Wij hopen dat u dat voelt, of nog beter gaat voelen. Er zijn genoeg goede dingen die daar baat bij hebben. Fred Schoorl, directeur BNA 9 BNAJAAROVERZICHT 13 9

38 3 Versterken bureaus De BNA werkt aan het versterken van architectenbureaus, die op kansrijke markten toegevoegde waarde leveren aan opdrachtgevers en samenleving. Onder meer door middel van onderzoek naar nieuwe businessmodellen, de nieuwe cao en het juridisch spreekuur draagt de BNA bij aan het versterken van bureaus. DE NIEUWE ARCHITECT De BNA heeft de turbulente marktontwikkelingen als gevolg van de financieel-economische crisis in kaart gebracht en ze proberen te duiden. Samen met de leden werkte de BNA aan een visie op de nieuwe architect, die zich met nieuwe businessmodellen en innovaties richt op toekomstige ontwerp- en bouwopgaven. In navolging hierop stond ook de Architectendag in het teken van de nieuwe architect. Key note sprekers waren Angela Brady, voorzitter van de Royal Institute of British Architects, en Lidewij Edelkoort, vooraanstaand internationaal trendwatcher. Vragen die centraal stonden waren: voor welke uitdagingen staat een architectenbureau? Wat kan de branche beter en anders doen? Is er perspectief in deze diepe crisis in de architectenbranche? Het opvallend grote aantal positieve reacties maakte dat de conclusie van de Architectendag niet anders kon zijn dan dat er ondanks de crisis wel degelijk kansen zijn voor een veranderende architectuurpraktijk, bijvoorbeeld op nieuwe markten en met nieuwe diensten. De ontwerpkracht en het verbindend vermogen van architecten zijn de belangrijkste onderscheidende, sterke kenmerken van architecten, was de conclusie. Ook het meerjarige onderzoek FuturA bestudeert toekomstige business en organisatiemodellen van architectenbureaus. De TU Delft, de Radboud Universiteit, de BNA en consortiumpartners zijn het onderzoek in 2013 gestart. En via het netwerk CLICK/Built Environment heeft de BNA zich ingespannen om te bevorderen dat er innovatie plaatsvindt door kennisoverdracht tussen kennisinstellingen, overheid en architectenbureaus. De toekomst van het architectenbureau en de branche kwamen ook in de regio s uitgebreid aan bod. In diverse (netwerk)bijeenkomsten is aan kennisdeling gedaan. Het BNA Blad wijdde themanummers aan de nieuwe architect. Zo stelde een nummer de opdrachtgever centraal, met onder meer een interview met Jan Dronkers van Rijkswaterstaat. Een andere editie ging volledig over de impact van de crisis op architectenbureaus, en omvatte onder meer een interview met twee experts op het gebied van imago en beeldvorming. Er was een themanummer over duurzaamheid en het laatste nummer van de BNA behandelde de toegevoegde waarde van de diensten en producten van de BNA. Onder meer Architectuur Lokaal werd geïnterviewd, de Benchmark van de BNA kreeg aandacht, en een van de deelnemers van BNA International vertelde over de internationale activiteiten van de BNA. MONITOREN BRANCHECIJFERS Architectenbureaus hebben de afgelopen jaren 10 BNAJAAROVERZICHT 13

39 noodzakelijke maatregelen moeten nemen, zo bleek uit de jaarlijkse Benchmark. Maar, de gemiddelde stemming werd in de loop van 2013 iets minder negatief. Sinds het topjaar 2008 is er een voor het eerst een voorzichtige kentering zichtbaar in de architectenbranche. De architectenbranche als de bekende kanarie in de kolenmijn zingt nog niet, maar prevelt wel voorzichtig, reageerde BNA-directeur Fred Schoorl. Waar de eerste conjunctuurmeting in het voorjaar een verdere krimp aangaf, toonde de tweede conjunctuurmeting in het najaar dat de gemiddelde werkvoorraad niet meer verder afneemt. Tijdens drie drukbezochte netwerkbijeenkomsten over goed bureaumanagement ging de BNA in op de vraag hoe architectenbureaus deze branchecijfers kunnen benutten en wat de impact is van de crisis op de branche en individuele bureaus. Dat leidde tot stevige discussies. De Benchmark leidt tot nieuwe inzichten, bijvoorbeeld over waar opdrachten te halen zijn. Maar, er is wel behoefte aan een verfijning van het onderzoek. Over de uitkomsten van de conjunctuurmeting en het verdiepingsonderzoek zijn naar aanleiding van persberichten artikelen in de media verschenen en zijn leden via de website en de nieuwsbrief geïnformeerd. De benchmarkonderzoeken hebben geresulteerd in een tweetal interviews met Fred Schoorl op BNR nieuwsradio, een interview in de Financiële Telegraaf en een groot interview in het Financieele Dagblad. Ook vrijwel alle vakmedia pikten de berichtgeving op. Evenals de regionale media en het ANP. De benchmark heeft ook tot een groot artikel geleid in de Volkskrant over de omzet van bureaus in het buitenland. Inmiddels wordt de BNA gezien als de partij die kan optreden als woordvoerder van de architectenbranche en het verhaal over de situatie in de branche kan vertellen. Naast de eigen branchecijfers, brengt de BNA samen met Bouwend Nederland, NLingenieurs en UNETO-VNI bovendien twee keer de Monitor Bouwketen uit. Ook die monitor liet in het najaar lichtpuntjes zien. Van een opleving was nadrukkelijk nog geen sprake, maar de verschuiving in de verwachting van ondernemers gaf aan het einde van het jaar aanleiding tot een voorzichtig optimisme BNAJAAROVERZICHT 13 11

40 Sandra Beekmans, programmamanager BNA Academie Wat ik erg leuk vond afgelopen jaar, is dat steeds meer architectenbureaus aanbieden de cursussen bij hen op kantoor te houden. In ruil hiervoor mag een van de medewerkers gratis deelnemen aan de cursus. Een prettige samenwerking, die we wat ons betreft met meer architectenbureaus aangaan. ONDERSTEUNEN ONDERNEMERSCHAP Ondernemerschap is in de veranderde wereld van de architect belangrijk. Opdrachtgevers worden steeds kritischer, het verkrijgen van een opdracht is lastiger. De BNA Academie is hier in 2013 op ingesprongen. Om architectenbureaus in hun ondernemerschap te ondersteunen, stonden de cursussen Strategische acquisitie, Bepaal de koers van het architectenbureau, Ondernemen voor startende architecten en de masterclass Kansdenken op het programma. De cursusgroepen waren klein van opzet, waardoor er veel aandacht was voor de persoonlijke situaties van de deelnemers. De BNA Academie gaf ook invulling aan de mogelijkheid om buiten de kaders van het architectenvak te ondernemen. Populaire cursussen in dit kader waren Projectontwikkeling voor architecten, Duurzaamheid als architectonische opgave, Energieneutraal renoveren van woningen, Herbestemmen van bestaand vastgoed en Rekenen aan herbestemmen en transformatie. Architecten die meer specialistische kennis wilden opdoen, bezochten in grote getale de cursussen met betrekking tot het Bouwbesluit Welke kansen de markt nog meer biedt voor architectenbureaus, en welke risico s hierbij komen kijken, zijn onderzocht door opdrachtgevers en architecten te interviewen. De uitkomsten vormen de basis voor een nog te ontwikkelen cursus Risicomanagement voor Architecten. 13 NIEUWE CAO In het eerste kwartaal hebben de BNA en de vakbonden een nieuwe sobere tweejarige cao afgesloten. Deze is door de overheid algemeen verbindend verklaard voor alle bureaus, dus ook voor niet-bna-leden. De BNA en de vakbonden zijn daarnaast een paritair visietraject paraplufunctie cao gestart, waarbij vooral wordt gekeken wat de gevolgen zijn van de toename van het aantal zzp-bureaus. URENINDICATOR Het prototype van de Urenindicator is verschenen en geëvalueerd. BNA leden gaven aan het een nuttig instrument te vinden, dat - afhankelijk van de dan geldende prioriteiten - verder verfijnd zou kunnen worden over enkele jaren. JURIDISCH SPREEKUUR Architectenbureaus hebben voortdurend te maken met juridische zaken. Een groot deel daarvan kunnen bureaus zelf goed afhandelen. Soms moet er een advocaat ingeschakeld worden. Maar het komt ook voor dat een bureau met een kleine vraag zit, of twijfelt of er nou wel of niet een expert moet worden ingeschakeld. Voor die gevallen ontwikkelde de BNA het juridisch spreekuur. De advocatenkantoren Kennedy Van der Laan, Benthem Gratama, Geelkerken Linskens en Holla beantwoorden kosteloos vragen van leden mits 12 BNAJAAROVERZICHT 13

41 14 die vragen voor de advocaten snel en eenvoudig zijn te beantwoorden. Leden die afgelopen jaar gebruik maakten van dit spreekuur, zijn enthousiast over de wijze waarop ze geholpen werden. PRIVATE KWALITEITSBORGING De bouwsector moet van de overheid gaan instaan voor de kwaliteit van de bouwwerken die zij levert. Voor architecten betekent dat potentieel meer verantwoordelijkheid en (soms) aansprakelijkheid. De BNA is in 2013 als een van de eerste partijen aan de slag gegaan met een plan van aanpak voor zijn leden. De stelselwijziging die het ministerie van Binnenlandse Zaken voorbereidt binnen de Omgevingwetgeving, maakt het mogelijk vanaf 2015 bouwplannen niet meer vooraf door de gemeente op conformiteit met het Bouwbesluit te hoeven laten controleren. Private partijen kunnen onder voorwaarden deze rol op zich nemen. Het ministerie wil de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid van de betrokken partijen beter regelen en zodoende de positie van woonconsumenten en andere gebruikers van gebouwen verbeteren als het gerede gebouw niet aan de afgesproken en vereiste (bouwtechnische) kwaliteit voldoet. Beide trajecten samen vormen de zogenoemde private kwaliteitsborging. In opdracht van de BNA heeft Brink Groep een adviesrapport geschreven met een analyse van de gevolgen van private kwaliteitsborging voor architecten en een advies over welke stappen het meest voor de hand liggen om dit op brancheniveau voor architecten te regelen. De belangrijkste conclusie uit het rapport is dat de ophanden zijnde stelselwijziging architecten veel kansen kan bieden als zij bij bepaalde categorieën bouwprojecten de rol als private kwaliteitsborger relatief eenvoudig en met beperkte middelen kunnen invullen. Naar aanleiding van het rapport en een gesprek met de ambtelijke top van het ministerie van BZK heeft het bestuur besloten om de mogelijkheden van een erkenningsregeling voor architecten te onderzoeken en zo mogelijk te ontwikkelen. Hierbij is conformiteit met de nog te ontwikkelen randvoorwaarden voor goedkeuring van de erkenningsregeling door het ministerie het belangrijkste uitgangspunt samen met een goede verhouding tussen de inspanning die bureaus voor erkenning moeten leveren en de verwachte opbrengst en meerwaarde die erkenning bureaus kan opleveren. Vooruitlopend op de Nieuwe Omgevingswet, die in 2018 in werking treedt, organiseerde de BNA Academie in het najaar twee voorlichtingsbijeenkomsten. Tijdens de bijeenkomsten is ook aandacht besteed aan de Private Kwaliteitsborging. De belangstelling hiervoor was verassend groot. BNAJAAROVERZICHT 13 13

42 4 Kansrijke markten De afgelopen jaren is het van het grootste belang geweest die markten te vinden, die kansrijk zijn. De BNA ondersteunt zijn bureaus hierin door middel van marktstudies, ondersteuning bij internationaal ondernemen en internationale missies, via de praktijkstudies van BNA Onderzoek. MARKTKAARTEN De BNA ontwikkelde in 2013 negen Marktkaarten, die bureaus een beeld geven van actuele trends en prognoses over verschillende sectoren. Hiermee speelde de branche in op de groeiende behoefte van de leden om beter inzicht te krijgen in kansrijke markten, discussies los te weken en de dialoog met andere partijen aan te gaan. De Marktkaarten belichten de sectoren Wonen, Kantoren, Winkels, Onderwijs, Gezondheidszorg, Industrie en Landbouw, Sport, Recreatie en Cultuur, Stedenbouw en Gemengde Projecten. Leden kunnen de Marktkaarten downloaden op en dat is vorig jaar zo n 700 keer gebeurd. De Marktkaarten zijn actief ingezet en nader toegelicht tijdens themabijeenkomsten in de drie regio s. Elke editie is een specifiek marktsegment onder de loep genomen. De kantorenmarkt kwam aan bod via het thema leegstand en de zorgsector vanuit de veranderende regelgeving en de gevolgen voor het vastgoed. Er is nadrukkelijk aandacht besteed aan de rol die architecten kunnen spelen bij deze thema s. De bijeenkomsten zijn steeds bezocht door een goede mix van architecten en andere disciplines, waardoor de aanwezigen de onderwerpen vanuit verschillende invalshoeken konden bespreken. DIENSTENKAARTEN Als nadere invulling van de nieuwe architect en als vervolg op de Marktkaarten is de BNA in 2013 gestart met de ontwikkeling van meerdere Dienstenkaarten. Deze infographics behandelen mogelijke nieuwe rollen van bureaus en geven een staalkaart van de mogelijkheden, competenties, verdienmodellen en risico s die daarbij horen. De Dienstenkaarten bieden bureaus een handvat om nieuwe diensten en rollen verkennen. MISSIE NAAR DUITSLAND In opdracht van Agentschap NL organiseerde de BNA voor de missie naar Zuid-Duitsland begin juni het programma voor de architectuursector. De missie stond onder leiding van het koninklijk paar en de ministers Lilianne Ploumen (Buitenlandse Handel) en Jet Bussemaker (OCW). 14 BNAJAAROVERZICHT 13

43 de Duitse markt namen in december deel aan de workshop Contemporary Urgencies, met Duitse opdrachtgevers en architecten in Frankfurt. BNA International organiseerde de bijeenkomst samen met de Architekten- und Stadtplanerkammer Hessen en Duitse stakeholders. 15 Deelnemers aan de missie maakten kennis met de Duitse situatie, en ontmoetten potentiële opdrachtgevers en mogelijke partnerarchitecten. Tijdens seminars en projectbezoeken, maar ook bij netwerklunches met zusterorganisaties van de BNA, en tijdens recepties. Bij de netwerklunches was minister Bussemaker aanwezig, de recepties werden bezocht door alle missiedeelnemers, inclusief koning Willem-Alexander en koningin Máxima. De Nederlandse deelnemers aan de missie kregen dankzij de BNA de kans rechtstreeks in contact te komen met opdrachtgevers die bij hun profiel pasten. Er waren meer dan 50 individuele gesprekken met potentiële opdrachtgevers, individuele matchmaking-sessies en presentaties in Pecha Kucha-vorm. Een internationale, eendaagse workshop met twee mogelijke, Duitse opdrachtgevers en Duitse architecten over twee concrete Contemporary Urgencies in Stuttgart en Heidelberg sloot het programma van de succesvolle economische missie af. Online is de voor leden beschikbare kennis over de focuslanden verder uitgebreid. Enige maanden voor de missie kwamen er ter voorbereiding al een aantal Duitse en Nederlandse architecten en Duitse opdrachtgevers bij elkaar. Ze spraken over internationale samenwerking en de meerwaarde van het werken met Nederlandse architecten. MARKTSCANS DUITSLAND Duitsland is de economische motor van de EU en dat biedt kansen. Architecten met interesse in De Nederlandse en Duitse architectenbureaus kregen de gelegenheid zich te presenteren. In internationale teams ontwikkelden de bureaus visies voor twee actuele opgaven op specifieke locaties. s Avonds was er een presentatie en netwerkdiner. Na de workshop is de tweede uitgave gepresenteerd in de reeks van marktscans met actuele opgaven. De publicatie van Contemporary Urgencies geeft concrete voorbeelden van actuele opgaven in de economisch sterkste Duitse deelstaten, Hessen en Baden-Württemberg. Deze actuele opgaven zijn bovendien gekoppeld aan de unique selling points van Nederlandse architecten. De publicatie is gratis te downloaden via COMMUNITIES OF PRACTICE Om beter te kunnen aansluiten bij vraagstukken die breder zijn dan de architectenbranche heeft BNA Onderzoek communities of practice opgestart (infrastructuur, woningbouw, onderwijs, zorg en hergebruik). Experts uit verschillende disciplines nemen deel aan deze communities. Zij helpen actuele onderwerpen te agenderen, en helpen de studies inhoudelijk af te stemmen op urgente vragen vanuit de markt. Mathias Lehner, programmamanager BNA International BNA International trekt een groeiend aantal deelnemers en helpt architecten aantoonbaar op weg op buitenlandse markten. Dat blijkt uit de eerste evaluatie sinds de start van het programma twee jaar geleden en dat is natuurlijk een mooie opsteker. BNAJAAROVERZICHT 13 15

44 BNAJAAROVERZICHT 13

45 18 19 BNAJAAROVERZICHT 13 17

46 5 Meerwaarde van Architectenbureaus Architectuur en het oplossend, innoverend vermogen van architecten kunnen een bijdrage leveren aan onder meer het oplossen van maatschappelijke en economische opgaven, zoals krimp en zorghuisvesting. Ook (leegstaand) vastgoed kan een waardeimpuls krijgen als er een architectenbureau bij wordt betrokken. Deze meerwaarde van architecten brengt de BNA voortdurend over het voetlicht, bij overheden en opdrachtgevers. LOBBY BTW-VERLAGING Het btw-tarief op renovatie en onderhoud inclusief architectenwerkzaamheden is door het Kabinet verlaagd tot 6%. Deze regeling is in de loop van 2013 verlengd tot eind Daarmee is de stevige lobby van de BNA dubbel uitbetaald, zegt BNA-directeur Fred Schoorl. Het is een serieus signaal, de toegevoegde waarde van het werk van architecten krijgt hiermee erkenning. De verlaging van het btw-tarief is ook wel gezien als één van de oorzaken van het voorzichtige optimisme dat uit de diverse branchemonitoren bleek. De kabinetsmaatregelen lijken een zetje in de goede richting te geven, de markt lijkt op het dieptepunt, maar uiteindelijk moeten bureaus en hun opdrachtgevers het zelf doen, reageert Fred Schoorl. WERKBEZOEK MINISTER BLOK In april ging de Minister voor Wonen en Rijksdienst, Stef Blok, op werkbezoek met de BNA in Rotterdam. BNA-architecten informeerden de minister over de meerwaarde van architectuur en de betekenis voor de politiek-bestuurlijke agenda. Blok ontving het BNA Manifest Architectuur als Maatschappelijke Kracht. Hierin roept de BNA de minister op architectenwerkzaamheden een duidelijker plek te geven in maatregelen op het gebied van o.a. duurzaamheid, woningbouw en een nieuwe economie. Er is een wereld voor mij opengegaan, zei Blok na afloop. LOBBY AANBESTEDEN De jarenlange lobbyinspanningen van de BNA op aanbestedingsgebied werden eindelijk beloond: Proportionaliteit werd met de inwerkingtreding van de nieuwe aanbestedingswet (maart 2013) een wettelijk beginsel; De gids proportionaliteit (flankerend beleid bij de aanbestedingswet) breekt een lans voor de belangen van architecten (o.a. geen onbeperkte aansprakelijkheid, een redelijke vergoeding voor prestaties, evenwichtige voorwaarden, geen identieke referenties); De commissie van aanbestedingsexperts 18 BNAJAAROVERZICHT 13

47 20 (aanbestedingsombudsman) toetst ook de doelmatigheid van procedures; De verruiming van de referentietermijn in de nieuwe Europese concept-aanbestedingsrichtlijn is ongeschonden door de Europese Commissie en het Europees parlement heen gekomen. AANBESTEDINGSOMBUDSMAN Aanbesteden leek inmiddels verworden tot het domein van gespecialiseerde aanbestedingsrechtjuristen. Maar dankzij de Commissie van Aanbestedingsexperts krijgt aanbesteden weer de notie van gewoon gezond verstand. Deze Aanbestedingsombudsman heeft inmiddels diverse adviezen gegeven, die bij de BNA in goede aarde vielen. De problemen die spelen in de aanbestedingspraktijk worden helder en duidelijk bij de naam genoemd. De adviezen zijn niet stijf en formalistisch, maar juist van vlees en bloed. En van die praktische benadering van de zaken - die na gunning gepubliceerd worden - zal de aanbestedingspraktijk uiteindelijk beter worden. Nelleke van Thiel, beleidsmedewerker juridische zaken Gezond verstand krijgt eindelijk weer een rol in aanbestedingen, dankzij de Commissie van Aanbestedingexperts. REFERENTIETERMIJN Na de inwerkingtreding van de nieuwe aanbestedingswet (maart 2013), werd de driejarige referentietermijn strikter gehanteerd dan daarvoor. BNA en Architectuur Lokaal luidden daarover samen de noodklok, en dit signaal werd goed opgepakt door media en opdrachtgevers. Referentietermijn nekt architectenbranche werd er gekopt. In Cobouw volgde een opiniestuk, waarin de schrijvers de BNA gelijk BNAJAAROVERZICHT 13 19

48 21 gaven in zijn pleidooi voor een ruimere referentietermijn. En de gemeente Rotterdam schreef samen met de BNA en met Architectuur Lokaal een artikel in de TenderNieuwsbrief. Daarin is bepleit dat het opdrachtgevers wel degelijk is toegestaan een ruimere termijn te hanteren dan drie jaar. LOBBY PRIVATE KWALITEITSBORGING In november was op uitnodiging van het bestuur de ambtelijke top van de directie bouwkwaliteit van het ministerie van BZK aanwezig bij de bestuursvergadering over private kwaliteitsborging. Naar aanleiding van een presentatie van de plannen van het ministerie op dit gebied is het bestuur in gesprek gegaan met de ambtelijke top. De input van de bestuursleden is verwerkt in de brief die minister Blok over private kwaliteitsborging naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. LOBBY IN DE MEDIA De resultaten van de lobby-inspanningen zijn actief ingezet in de communicatie en persbenadering. Zo hebben diverse media aandacht besteed aan de numerus fixus voor bouwkunde-opleidingen (mediawaarde ). Ook het woonakkoord en de tijdelijke btw-verlaging konden op veel aandacht rekenen (mediawaarde ). Over de paritaire voorwaarden is eveneens actief gecommuniceerd en is de pers benaderd, wat heeft geresulteerd in berichtgeving in de Cobouw (mediawaarde 7.176); en andere vakmedia. Over het werkbezoek van Minister Blok Rotterdam is ingezet op een fotoreportage en een twitterverslag. Ook is er aandacht besteed aan de Aanbestedingsombudsman (gepubliceerd in Cobouw en andere vakmedia), de verlenging van het lagere btw-tarief, de nieuwe cao en de potentiële rol van architecten bij de private kwaliteitsborging. PROMOTIE ONDER OPDRACHTGEVERS Om de toegevoegde waarde van architecten over het voetlicht te brengen, is een actieve persbenadering toegepast. In 2013 resulteerde dit in een interview/spread in de Volkskrant over de expertise van Nederlandse architecten in het buitenland. De inzet van opiniestukken 20 BNAJAAROVERZICHT 13

49 over de toegevoegde waarde van architectuur leidde tot publicaties in het FD, het Eindhovens Dagblad, Architectenweb en de Metro (mediawaarde 6.718). Er was in 2013 een algemene tendens te zien dat er een toename is voor aandacht aan architecten in de media. De BNA is in die gevallen ook in beeld geweest. Zo waren er publicaties in de Margriet en het FD met een mediawaarde van Gebouw van het Jaar is in 2013 uitgevoerd in iets andere opzet (3 regio s, 2 rondes publieksprijs) met 257 inzendingen door 189 bureaus, in totaal 275 gasten op de prijsuitreikingen en stemmen voor de publieksprijs. De persbenadering tijdens Gebouw van het Jaar kreeg de insteek meerwaarde van architectuur en leidde tot een totale mediawaarde van in print, plus exposure over de nominaties op radio 1. GOED PLAN? ARCHITECT! Het aantal volgers van de Facebookpagina Goed Plan Architect, die zich richt op particuliere opdrachtgevers, groeide met 20%. Het bereik is vergroot met 150%, dankzij de toename van interactie en likes. De particuliere opdrachtgevers zijn bovendien bereikt dankzij een kosteloze bijdrage in tekst en beeld in de Architectuurguide. In de Bouwsociëteit Groningen is een bijeenkomst geweest over de meerwaarde van architecten en over de BNA. De Dag van de Architectuur was een groot succes, met 250 evenementen in 60 steden kreeg het evenement bezoeken. Hieraan gekoppeld was een mediaoffensief met items op onder meer NOS op 3, NOS radio en Omroep West. Radio 538 besteedde aandacht aan de Dag van de Architectuur via een interview met de BNA. Vrijwel alle landelijke dagbladen schreven over de Dag van de Architectuur. Willem Hein Schenk is op Radio 1 geïnterviewd over de Dag naar aanleiding van opiniestuk Kwaliteit en crisistijd. Hiernaast is actief campagne gevoerd op Twitter en Facebook, met inzet van een fotowedstrijd. INTERNATIONALE OPDRACHTGEVERS De internationale portfoliosite van BNA International, is in 2013 verder verbeterd. De usability is aangepakt, zodat potentiële opdrachtgevers dankzij de verbeterde structuur en de zoekfunctie beter hun weg kunnen vinden op de website. De website is bovendien gereed gemaakt voor een aantal vertalingen, zodat het ook goed kan dienen als acquisitiemiddel in de nieuwe focuslanden en andere relevante markten. BNA ONDERZOEK BNA Onderzoek, het praktijklab van de BNA, heeft ook in 2013 weer aangetoond dat architecten een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan het debat over de toekomst van het vakgebied architectuur, en de vraagstukken die er spelen in de dagelijkse beroepspraktijk. BNA-leden werkten hier actief aan mee en ontwikkelden relevante kennis voor de stakeholders en beroepsgroep. Voor opdrachtgevers, overheden en als het even kan voor de samenleving biedt BNA Onderzoek een bron van inspiratie die toont hoe de verbeeldende en oplossende kracht van architecten benut kan worden. Publicaties: Oplossingen voor krimpende scholen in het Noorderland Jonge architecten verkennen nieuwe opgaven (Schooldomein, januari 2013); Scholen voor het Noorderland (maart 2013); Nestelen in de stad (april 2013); Hoe bouwt de particuliere opdrachtgever? i.s.m. NAI010 (mei 2013); Impact ontwerpinstrument (juni 2013); Er is meer tussen binnen en buiten - De openluchtschool revisited (Schooldomein, juni 2013); Engelse versie Freestyle #02 Seoulutions, gepresenteerd op Biennale Shenzen (december 2013). Evenementen (anders dan boekpresentaties): Woningtypologie en energie-eisen, studie naar de invloed van energielabels op de woningplattegronden in verschillende Europese klimaatzones. In een reeks van 3 BNAJAAROVERZICHT 13 21

50 workshops zijn verschillende woningtypologieën verkend, de uitkomsten worden 2014 gepubliceerd; BNA Onderzoekdag (mei 2013); Conferentie Duurzaamheid met een twist i.s.m. BNA International (16 september 2013, Hamburg); Conferentie Van niets naar iets, herbestemming als kans het bouwproces anders te organiseren (november 2013); Ontwerpstudie Designing TOD-kansen voor de Zaancorridor. Geïnitieerd door de Community of practice Infrastructuur en in december 2013 opgestart. In 2014 maken interdisciplinaire ontwerpteams voor 5 stationslocaties in Noord-Holland schetsontwerpen. Zij gaan uit van de principes van Transit Oriented Development. SAMENWERKINGSVERBANDEN De BNA werkte met de Federatie Dutch Creative Industries aan het verder organiseren en versterken van een competitieve, professionele en ook in internationaal opzicht toonaangevende creatieve industrie. Dit past binnen het topsectorenbeleid van het Kabinet. In het kader van Cencobouw werkte de BNA met Bouwend Nederland, NVTB, NLingenieurs, Uneto-VNI, Neprom, Hibin, Fosag-NOA, Aedes aan de uitwerking van de voorstellen uit het rapport De bouw in actie(s)! gericht op de verdere ontwikkeling en vernieuwing van de woning- en utiliteitsbouw. Daarnaast tekende de BNA het convenant de Stroomversnelling, dat zich ten doel stelt dat huurders geen energierekening meer betalen. De BNA ondersteunde dit initiatief, dat duidelijk benadrukt dat verduurzaming naast een technische- ook een ontwerpingreep is. Via MKB NL/VNO NCW is actief aandacht gevraagd voor beter aanbesteden, een flexibeler arbeidsmarkt en toekomstbestendige pensioenen. GEMEENTERAADSVERKIEZINGEN Met twaalf gemeenten voerde de BNA gesprekken over diverse actuele, branchegerelateerde onderwerpen. Veelal is daarbij het lokale lobbymanifest onder de aandacht gebracht. Dat laatste heeft concreet geleid tot participatie van een kringbestuur in twee gemeentelijke stuurgroepen. Daarnaast is input geleverd voor verkiezingsprogramma s van deelnemende partijen in de G40-gemeenten voor de gemeenteraadsverkiezingen Het regionaal lobbymanifest Meer waarde met architectuur is als bijlage meegezonden. BIM In 2013 zijn alle technologieclusters over BIM van het Branche-innovatiecontract (BIC) met TNO afgerond. In samenspraak met de overige partners van het BIC (Bouwend Nederland, Nlingenieurs en UnetoVNI) is besloten de 22 BNAJAAROVERZICHT 13

51 25 resultaten in 2014 via een seminar te delen met leden van de deelnemende brancheorganisaties. Sinds 2013 is de BNA lid van de Bouw Informatie Raad (BIR). De BIR is het belangrijkste strategische overleg- en uitvoeringsorgaan dat de technische en maatschappelijke barrières bij de toepassing van BIM in de bouw, waar mogelijk, wegneemt en de nodige acties hiervoor coördineert. Een middelgroot en een groot BNA-bureau met ruime BIM-ervaring zijn lid van de BIR. Daarnaast neemt de BNA deel aan het programmabureau van de BIR dat al het BIM-beleid van de BIR technisch inhoudelijk voorbereidt. Hierdoor is het onderwerp van juridische randvoorwaarden en voor architecten nuttige BIMprotocollen op de agenda van de BIR gekomen waardoor het draagvlak voor het regelen hiervan is toegenomen. Om het alle architectenbureaus mogelijk te maken met BIM te werken, heeft de BNA Academie sinds het najaar van 2013 een uitgebreid cursusaanbod op het gebied van BIM. De cursussen gaan over het werken met BIMsoftware, het efficiënt implementeren van BIM, het toepassen van BIM in projecten en hoe architecten invulling kunnen geven aan de rol van BIM-regisseur. Deelnemers kunnen tijdens deze cursussen met de eigen casuïstiek aan de slag. De BNA Academie voorziet met deze cursussen duidelijk in een behoefte, de BIM cursussen zijn altijd vol. DNR De DNR (een co-productie van BNA en NLingenieurs) is afgelopen jaar aangepast aan de nieuwe betalingstermijnenwet. Het was geen grote, maar wel een noodzakelijke wijziging. De nieuwe betalingstermijnenwet beschermt ondernemers namelijk tegen de onredelijk lange betalingstermijnen die bepaalde opdrachtgevers soms eisen. Wet en DNR stellen daaraan nu paal en perk; opdrachtgevers kunnen zich niet alles meer permitteren. De DNR is nog steeds een breed gedragen standaard. Maar, het wordt steeds gangbaarder dat opdrachtgevers hun eigen versie van de DNR maken. In 2013 lanceerden Aedes en NEPROM hun eigen contractmodel gebaseerd op de DNR. En de Rijksgebouwendienst presenteerde de concept ABAA DNR Beide sets voorwaarden zijn in de ogen van BNA en NLingenieurs onevenwichtig. En het doel van het contract - een gezamenlijk project - is volledig uit het zicht verdwenen. BNA en NLingenieurs willen die trend keren. Daarom zetten beide verenigingen zich nu in voor paritaire voorwaarden, dat wil zeggen voorwaarden die gedragen worden door zowel opdrachtnemers als opdrachtgevers. BNAJAAROVERZICHT 13 23

52 6 Vereniging en communicatie 26 VERENIGING Voor een zittingsperiode van drie jaar is een nieuwe ledenraad aangetreden. De 24 ledenraadsleden zijn door de stemgerechtigde leden gekozen uit 31 kandidaten, verdeeld over representatieve categorieën naar bureaugrootte en regio. Om in te spelen op veranderingen in de beroepsuitoefening van architecten, zoals het samenwerken in multidisciplinaire bureaus, zijn door een wijziging van de statuten de mogelijkheden om via de uitzonderingsprocedure bureaulid te worden verruimd. Zo kunnen ook bureaus van interieurarchitecten, stedenbouwkundigen en tuin- en landschapsarchitecten zich aansluiten bij de BNA. Het bestuur heeft uit zijn midden Ronald Schleurholts benoemd tot vice-voorzitter van de BNA, als opvolger van Rob Hendriks. BEZUINIGINGEN De barre tijden dwongen de BNA ook in 2013 om de ambities te verbinden aan noodzakelijke bezuinigingsmaatregelen. De BNA is de afgelopen jaren al met tientallen procenten gekrompen en voor 2014 en verder bleken opnieuw budgettaire en personele maatregelen nodig. We moeten anders werken, anders communiceren, ondernemender zijn met minder middelen. Net als in 2012 is bezuinigd op out-of-pocket kosten, en moest de BNA helaas afscheid nemen van drie collega s. Een aantal maatregelen op een rij: Een gerichte krimp van het BNA-bureau (inmiddels ca. 40%); Themagerichte kennis- en expertise- netwerken (samen slimmer) in plaats van regioservice; Van papieren naar digitale communicatie (van BNA Blad naar nieuwe online middelen); Minder gratis bijeenkomsten en evenementen, meer externe, marktgerichte promotie van de branche. Willem Hein Schenk en Fred Schoorl gingen tijdens de regioronde in gesprek met de leden over het beleidsplan en de bezuinigingen. BEILEIDSPLAN VEERKRACHT Met de nieuwe visie en het beleidsplan Veerkracht! wil de BNA de branche een nieuw perspectief bieden. Het komt er nu op aan positief vooruit te denken, op zoek naar nieuwe kansen voor het ondernemerschap op kansrijke markten. De BNA wil met het plan het adaptatievermogen en de veerkracht in de branche verder versterken. Wat wij onze leden vragen, moeten we ook zelf doen: verregaande samenwerking, nieuwe richtingen en focus op innovatie en vernieuwing van ons collectieve en individuele ondernemerschap. Bijdragen aan die branche, met de brancheorganisatie, zouden alle architectenbureaus van Nederland moeten willen. Wie een sterkere positie claimt, moet die willen waarmaken. Dat geldt voor bureaus en voor de vereniging. De BNA wil actief bijdragen aan een betere branche en daarbij expliciet een leiderschapsrol vervullen, zowel naar binnen als naar buiten. 24 BNAJAAROVERZICHT 13

53 27 Uitgangspunten Een scherpere focus op ondernemerschap en markten, in plaats van culturele doelstellingen; Vernieuwing en een meer maatschappelijke oriëntatie van de architectuur; De transformatie naar een branchevereniging, met duidelijk economische oriëntatie; Een oriëntatie op de brede groep opdrachtgevers, in plaats van vooral op de overheid. Kernpunten Accepteer de transitie naar een nieuwe markt en ondersteun de leden door adaptatie en veerkracht in hun ondernemerschap verder te stimuleren; Voorop lopen in promotie van maatschappelijke waarden van bouw en architectuur (in de keten); Naar een moderne branchevereniging met Ontwerpend Nederland als ambitie voor verdere samenwerking met andere branches en disciplines, met markt en overheid; Naar nieuw elan in de branche, met slim samenwerken en netwerken als strategie; Waarmaken: lidmaatschap BNA biedt waarborgen voor opdrachtgever; Moderne branchevereniging 3.0 met nieuwe diensten voor het collectief én voor individuele bureaus. NETWERKEN De BNA organiseert bijeenkomsten en faciliteert diverse netwerken. Zo is binnen elke regio een netwerk van bureaumanagers actief. Zij wisselden in 2013 kennis uit over onderwerpen als toekomstdenken, strategie, en de veranderende praktijk. Verder zijn binnen de regio s specifiek voor kleine bureaus bijeenkomsten georganiseerd. Hier spraken architecten met elkaar over invloedvaardigheden, BIM, samenwerken, LEAN en het imago van de architect. Regio West heeft een netwerk voor personeelsadviseurs en netwerken voor kostendeskundigen en bestekschrijvers. In 2013 is naar aanleiding van de BNA Marktkaarten in alle regio s tweemaal een bijeenkomst georganiseerd waarin een specifiek marktsegment de aandacht kreeg. De ontwikkelingen op de thema s leegstand en zorg zijn geduid en er vond een dialoog plaats met professionals uit andere disciplines over kansen die dit biedt voor architectenbureaus. Met enige regelmaat vonden binnen alle regio s bouwrechtgerelateerde bijeenkomsten plaats waar onderwerpen als geïntegreerde contracten, aanbesteden en faillissement aan bod kwamen. Het kosteloze juridisch spreekuur is gecontinueerd en uitgebreid. De dienstverlening voor leden heeft daarmee een extra impuls gekregen. COMMUNICATIE PERS/MEDIAWAARDE De BNA zet waar mogelijk in op free publicity in de Nederlandse media. Journalisten en media worden per onderwerp actief benaderd. De verslechterende marktpositie van architecten als gevolg van de crisis kwam aan bod, maar de BNA vestigde ook media-aandacht op de hoopgevende markt- en CBS-cijfers van eind BNAJAAROVERZICHT 13 25

54 28 De meerwaarde van architecten is in de media veelvuldig over het voetlicht gebracht, onder meer de Volkskrant, Trouw en Radio 1 (Lunch!) besteedden hier aandacht aan. Hiervoor zijn onder meer de resultaten van BNA Onderzoek en de BNA Benchmark actief ingezet. In totaal zijn 53 persberichten verspreid. De mediawaarde is in vergelijking met 2012 gestegen. De mediawaarde is in 2013 met een totaal van met 30% toegenomen in vergelijking met Er is een mooie verdeling van publicaties in algemene media en vakmedia. Print publicaties verschijnen vooral in algemene media zoals Volkskrant en FD. Online publicaties verschijnen vooral op vakwebsites. Het pers- en social mediabeleid is herijkt in COMMUNICATIEADVIES In 2013 is er een reputatieprogramma opgesteld om de positionering en profilering van de BNA te versterken. Dit plan zal in 2014 worden uitgevoerd. Ook is er eind 2013 gewerkt aan een vernieuwde formule voor Gebouw van het Jaar, een marketingplan voor BNA International en is het plan opgeleverd voor de promotie van de toegevoegde waarde onder opdrachtgevers. ONLINE Bezoekersaantallen van en de bezoekduur zijn - na een dip aan het begin van het jaar - elke maand gestegen, terwijl het bouncepercentage is gedaald. Dat betekent dat zowel de kwantiteit als de kwaliteit van het bezoek vooruit is gegaan. Vooral de aandacht op Twitter voor nieuws en actualiteiten van de BNA heeft geleid tot hogere bezoekersaantallen. Het aantal volgers op Twitter is in 2013 verdrievoudigd. Ook de interactie is toegenomen. De toename van het aantal mentions en retweets duidt erop dat mensen online meer binding voelen met de BNA en dat ze het waarderen wat de BNA te melden heeft. De hashtags die de BNA inzet en die passen bij de missie van de BNA worden steeds vaker opgepikt: #MeerwaardeArchitectuur, #SterkeBureaus, #KansrijkeMarkt. Ook zijn vier video s (over beleidsplan en resultaten) geproduceerd voor YouTube, het hardst groeiende sociale medium en dus een goed platform voor het verder uitdragen van de boodschap van de BNA. Er is gestart met de ontwikkeling van een nieuw bna.nl, omdat de huidige site niet meer voldoet. Hiervoor is in december een online strategie opgesteld, die in 2014 zal worden uitgewerkt. Zie voor meer het Online Jaaroverzicht op de pagina hiernaast. 26 BNAJAAROVERZICHT 13

55 BNAJAAROVERZICHT 13 27

56 BNAJAAROVERZICHT 13

57 31 32 BNAJAAROVERZICHT 13 29

58 7 De BNA-leden in beeld Ontwikkeling ledenaantallen Zoals de economische situatie al deed verwachten, daalde het aantal leden naar 1266 architectenbureaus. De meeste leden zegden op om economische redenen BNAJAAROVERZICHT 13

59 AANTAL WERKZAME PERSONEN OP BNA-BUREAUS PER 1 JANUARI Bij de BNA waren in bureaus aangesloten, met een gemiddelde bureaubezetting van 4,3 personen (op basis van opgave per januari 2013). Door de economische crisis is het aantal medewerkers inmiddels verder afgenomen personen personen personen personen personen > personen verdeling aantal bureaus naar grootte aantal bureaus personen personen personen groter dan of gelijk aan 21 personen BNAJAAROVERZICHT 13 31

60 bna BNAJAAROVERZICHT 13

61 COLOFON Beeldverantwoording Jaaroverzicht 2013 Foto omslag: Genomineerde Regio Noord/Oost Sigmax, Architectenbureau Paul de Ruiter, Beeld: Pieter Kers Pagina 2 1 Genomineerde Regio Zuid Woonhuis L, Grosveld van der Velde, Beeld: René de Wit Pagina 3 2 BNA-voorzitter Willem Hein Schenk, Beeld: Ineke Oostveen Pagina 5 3 Mathias Lehner tijdens de missie in Duitsland 4 Minister Stef Blok en BNAvoorzitter Willem Hein Schenk Pagina 6 5 Genomineerde Regio Zuid Fontys Sporthogeschool, Mecanoo, Beeld: Christian Richters Pagina 7 6 Eervolle vermelding Regio Zuid Metaforum TU Eindhoven, Ector Hoogstad Architecten, Beeld: Norbert van Onna Pagina 8 7 BNA-directeur Fred Schoorl, Beeld: Ineke Oostveen Pagina 9 8 Genomineerde Regio West Hofbad, Venhoeven CS, Beeld: Ronald Tilleman 9 Eervolle vermelding Regio Noord/Oost Drents Archief, Zecc Architecten, Beeld: Cornbread Works Pagina BNA Architectendag 11 Fred Schoorl interviewt Angela Brady tijdens de Architectendag 12 Vier edities BNA Blad 2013 Pagina 12 en 13 13en 14 BNA Academie Pagina Het koninklijk paar en de ministers Ploumen en Bussemaker tijdens de missie in Duitsland Pagina Winnaar Regio Noord/Oost Cultureel Kwartier De Nieuwe Kolk, De Zwarte Hond, Beeld: Gerard van Beek 17 Winnaar Regio Zuid Proyecto Roble, Équipe, Beeld: René de Wit Pagina Genomineerde Regio West Elandshof, Bastiaan Jongerius Architecten, Beeld: Milad Pallesh 19 Genomineerde Regio West Dutch Mountain, denieuwegeneratie, Beeld: John Lewis Marshall Pagina Winnaar Regio West St. Nicolaaslyceum, DP6, Beeld: Jeroen Musch Pagina Eervolle vermelding Regio Noord/Oost Bedrijfspand Zwartsluis, B+O Architecten, Beeld: René de Wit Pagina Eervolle vermelding Regio West Spoorhuis Santpoort, Zecc Architecten, Beeld: Cornbread Works 23 Winnaar Regio Noord/Oost Cultureel Kwartier De Nieuwe Kolk, De Zwarte Hond, Beeld: Gerard van Beek Pagina Winnaar Regio Zuid Proyecto Roble, Équipe, Beeld: René de Wit 25 Eervolle vermelding Regio Zuid Metaforum TU Eindhoven, Ector Hoogstad Architecten, Beeld: Norbert van Onna Pagina Genomineerde Regio Zuid Suytkade Helmond, Bedaux de Brouwer, Beeld: Stan Wagter Pagina Genomineerde Regio Noord/ Oost Sigmax, Architectenbureau Paul de Ruiter, Beeld: Pieter Kers Pagina Genomineerde Regio West Dutch Mountain, denieuwegeneratie, Beeld: John Lewis Marshall Pagina 27 Online Jaaroverzicht, Vormgeving: Sylvia van Schie Pagina 28 en Winnaar Publieksprijs De Karel Doorman, Ibelings van Tilburg Architecten, Beeld: Ossip van Duivenbode 30 Eervolle vermelding Regio West Melkwegbrug, NEXT architects, Beeld: Jeroen Musch 31 en 32 Winnaar Gebouw van het Jaar 2014 Ketelhuis Ceres, diederendirrix, Beeld: Arthur Bagen 2014 Dit is een uitgave van de BNA Samenstelling en redactie BNA, Amsterdam Vormgeving Petunia De uitgave wordt alleen digitaal verspreid BNA, branchevereniging van Nederlandse architectenbureaus Postbus GP Amsterdam BNAJAAROVERZICHT 13 33

62 Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Postbus GP Amsterdam T bna@bna.nl

63 LEDENRAAD 18 juni 2014 Agendapunt 5b Vaststellen Jaarrekening 2013 Behandeling in de ledenraad De ledenraad wordt verzocht de jaarrekening 2013 conform de bijlage vast te stellen. Jollemanhof 14 Postbus GP Amsterdam T F bna@bna.nl KvK

64 Vereniging Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten BNA Jaarrekening 2013

65 Inhoudsopgave pagina Directieverslag III Jaarrekening Balans per 31 december 2013 Staat van baten en lasten over 2013 Kasstroomoverzicht over Toelichting behorende bij de jaarrekening 2013 Toelichting op de balans per 31 december 2013 Toelichting op de staat van baten en lasten over 2013 Overige gegevens (inclus 16 Bijlage 1: Eigen vermogen (na resultaatbestem Bijlage 2: Uitkomst BNA projecten JAN@ Ac paraaf/ Ir I. adviseurs B.V. doeleinden

66 Directieverslag 2013 Het bestuur van de Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten BNA biedt hierbij haar jaarrekening aan voor het boekjaar dat geëindigd is op 31 december De vereniging is een algemene branchevereniging van architectenbureaus en stelt, zich ten deel de ontwikkeling van de bouwkunst te stimuleren en de beroepsuitoefening van haar leden te bevorderen, een en ander in.de ruhnste zin des woords, De BNA in 2013 In 2013 Waren de gevolgen van de crisisnog sterker voelbaar voor de BNA dan in Dat heeft er toe,geleid dat reeds gedurende het jaar het bestuur en de leden geïnformeerd zijn over de sterke verslechterende financiéle positie van de BNA. Daarop volgend zijn ook drastische maatregelen getroffen en is de omvang van de organisatie verder verkleind. rtde financiële resultaten over 2013: et:lekórt - trit'de"tegtiliete. bediljfkvoáitg bedraagt. C '434:135', want tpt,g, eg:0 nit y4o Oen verwacht tekort van.49 'l).300. :-'04.:475;.:.ip-ipbeffillet:20 Ij was bij het opstelleṅ van (1.0.b. '0:7;1-07;nsgP:..;";;:;:i.'...e :0400::datbeilekOtt voc r naar verwachting op g..on inpen pagt 1 )oor dc licht aantrekkende ia ulelciibeurien is een ongercal keerde k Dat betekent dat het uiteindelijke (bookliondkundige)14ib:tte, De totale inkomsten bedroecen ( 2,4 miljoen. 1: át is ruim 13% minder dan in l)e, inatago'gp,contribnnes Zijn- 15% lager nitgevalien dan hegroet.;hetgeei!een.,g0.rotdeel van liet tekort verklaard. 'iotigev4e.15%.,:%;:árk.. de totale inkomsten komt uit -andere brennen dan dc Con, -- pok:. ; de, 13NA.rrï50:g0e..n.traeterr);::40.ertentieephrerigsten; spinisnrini"olit'sḇs.1.^tii:.-!;" 14 ztehthant: Pe.,logon zijg redelijk Conform begroting aangezien daar reeds rekening was gehouden met "het verder inkrimpen von' de'orgoisgie.. Met name de'personele'lostorzijn:intertok2012;., echter als,gevia:g van onts!.a.gen en de bijbehorende ontslagvergoedingen zijn de peoojieejkogen wel iets hoger dan :begroot. Deze entslagvergoeclingett Zijn echter eenmalig 'én d:6' besparing op - de. loonkosten is structureel Verder' z i jn 'etrk andere' késten..0111operide,. cotif,1'..a0on.kriti.sch beocirdeel.t1 en daar waar mogelijk ook'bijgestéld'. " In de jaarrekening worden de afzonderlijke posten van de balans en de Staat Van ba toegelicht: nader Organisatie De BNA werkt sinds 1 januari 2013 officieel als branchevereniging voor bedrijven en is niet langer een beroepsvereniging voor architecten. Er is een overgangsregime ingesteld voor leden, om deze transformatie soepel te laten verlopen. Het gemiddelde personeelsbestand is van 20,5 fte in 2012 naar in 16,9 fte in 2013 gedaald. In 2013 zijn 4 nieuwe medewerkers gestart bij de BNA en 7 medewerkers vertrokken,. laltitnadviseurs B.V. armngsdoeleinden

67 Meerjarenoverzicht bedragen in duizenden Balanstotaal (per 31. december) E e Eigen Vermogen C C Solvabiliteitsratio (per 31 december) 0,91 0,87 Liquiditeitsratio (per 31. december) 10,85 7,29 Toegevoegd (onttrokken) aan algemene reserve (398) e 31 Contributies E 325 C 722 Bureaubijdragen e e 1,644 Aantal fte's op bureaus ,138 Aantal bureaus 1, Aantal leden Gemiddeld aantal personeelsleden (ftets) 16,9 20,5 Vooruitblik Voor 2014 is bij het opstellen van de begroting rekening gehouden met een verdere daling van de contributies en bureaubijdragen. Op basis van de actuele stand van de werkelijke in rekening gebrachte contributies en bureaubijdragen liggen ze iets hoger dan geraamd. De algemene signalen uit de gehele sector zijn over het algemeen weer licht positief gestemd. Voor wat betreft de kosten zijn de afgelopen jaren forse aanpassingen doorgevoerd, Met ingang van 2014 zullen zo ook de huurkosten lager uit gaan vallen dan eerdere jaren als gevolg van een nieuwe huurovereenkomst met daarin een korting van 25%. De personeelsbezetting komt in 2014 naar verwachting op circa gemiddeld 14 fte uit, waarmee ook deze kostenpost structureel op een lager niveau uit gaat komen, Ook is een vrijwillige korting van 10% of meer op salarissen toegepast door het terugbrengen van alle functies naar 0,8 fte. Er is een bestedingenstop toegepast en het budget voor opleidingen is bevroren. Met het Aannemen van het beleidsplan is een beweging in gang gezet naar een samenwerkings- en efficiencyslag met verwante branches, onder cie naam Ontwerpend NL. Ook is er gestart met de BNA te moderniseren naar een branche organisatie die marktgericht en met een ondernemende houding service biedt aan zijn leden. Dit zal op termijn gevolgen hebben voor het servicepakket, de belangenbehartiging en de contributiestructuur. Verder wordt in 2014 met een aanmerkelijke investering de website aangepast en gemoderniseerd. Amsterdam, 21 mei 2014 Fred Schoorl Directeur Willem Hein Schenk Voorzitter JAN Ac paraaf / da IV a,. lafitipgadviseurs B.V. amg<ingsdoeleinden

68 Vereniging Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst BNA Jaarrekening 2013 Balans per 31 december 2013 (voor verwerking resultaatbestemming) ACTIVA nr EUR EUR 2012 EUR EUR Vaste activa Inventaris en verbouwing , Vlottende activa Vorderingen Effecten Liquide middelen , , ,022 Totaal 5,163, PASSIVA Eigen Vermogen Bestemmingsreserves 3.? ,000 Ocrig \Tij besteedbaar verrnogeu 1.07; Onverdeeld resultaat 0.9E(.00) 31, ; Kortlopende schulden Totaal 5.163:551 5, JAN A rtaps kbellisfeág@elars B.V. paraaf *thdamr: kingsdoeieinden

69 Vereniging Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst BNA Jaarrekening 2013 Staat van baten en lasten over 2013 Baten nr. Werkelijk 2013 EUR EUR Begroot 2013 EUR EUR Werkelijk 2012 EUR EUR Contributiestarch.dienstverband 7, Bureaubijdragen S Bijdragen en subsidies ,428 Overige baten to, / Kosten ;00ga 11. KOStert:13N.:41 kringen en- regto s alstnedi.dvda aotiviteiten. 12. Publiciteit -. :: ' ,000 (4.406) 89A :640.;. Colleges...::...:,.>:...,-_, Adviseurs.., $7.298 Kii`tiejiie:t0)i)k:regiger IS. 104, ; Personeelskosten.A.1'sehíjj<Vingen op inatedéle : :8;4M:40à" Overige itoriffskosien 18. le ; , ; 2.91E :876: ; 3.171;933 Finauei4k 111i 0:,eitOrtsten) ,. Ove ebot (tekort) uit :reguliere bedrijfsvoering ( ) ) ( ).4;01.11i801.:a koersresultaat e ilbẹten , Overschot/ (Tekort) ( ) (49300) TriegoVaegdirtuttrokken aan Bestenuitingsres rees Overig vrij beateedbaar vermogen ( ) (49300) ( ) (49300) 31, JANC paraaf Qtfftl 8c-Windaggrs B.V. roiew&rirl4rkingsdoeleinden

70 Kasstroomoverzieht over 2013 Vereniging Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst BNA Jaarrekening EUR EUR 2012 EUR EUR Resultaat ( ) ( ) Afschrijvingen Mutatie voorzieningen Mutatie uit effectenportefeuille Mutatie werkkapitaal (exclusief liquide middelen) ( ) (123355) 111,073 (47.650) 176,415 Kasstroom uit operationele activiteiten (284,245) 239,838 (Des)investeringen in: We vaste activa (16.987) (14.344) Kasstroom uit investeringsactiviteiten (16.987) (14.344) Aflossing langlopende schulden Opname langlopende Schulden Kasstroom oft fiamicieringsactivitelten Mutatie liquide middelen (699324) ( ) Stand liquide middelen 1 januari Stand liquide middelen 31 december Motatieliquide middelen (699323) - ( ) JAN Acc. paraaf / &ibelaitiftgimiaears B.V. 166r Qr(ntigsdoeleinden

71 Toelichting behorende bij de jaarrekening 2013 Algemeen De jaarcijfers van de Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten BNA bestaan uit de cijfers van de Vereniging. Naast de Vereniging bestaan een aantal gelieerde (stildie)stichtingen. De cijfers van deze (studiestichtingen en de stichting Algemeen Fonds zijn niet In de jam -stukken van de BNA geconsolideerd. Wel zijn financiële verhoudingen met deze (studie)stichtingen in de jaarstukken opgenomen. Voornaamste activiteiten De vereniging is een algemene branelmorganisatie van a.rchitectenbtireatis en stelt zich ten doel de ontwikkeling van de bouwkunst te stimuleren en de beroepsuitoefening van haar leden to bevorderen, een en ander in de ruimstezin van het woord. De vereniging is uit hoofde van haar activiteiten vrijgesteld van belastingen over resultaten en verliezen. Toegepaste standaarde De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboeken is` tevens 'opgesteld conforni de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving voor organisaties zonder wi nststrevenri 640. Continuiteit Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstel ling. 1Casstroomoverzieht Fret kasstrodinoverzicht is opgesteld Op basis van de indirecte methode Grondslagen voor (le waarderingvan activa en pumssivn ende resultaatbepaling Algemeen De- -grondslagen die worden toegepast - \kier de waardering van resultantberiálilig zijn gebaseerd op historische kosten, activa en passiva en de Voor zover niet anders is vernield, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Een actief wordt inde "balans opgenomen wanneer het Waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen -naar de onderneming zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Eer verplichting wordt in de balans Opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan oom. zal gaan met een 44S:troont van Middelen die economische voordelen in zich bergen en de omvangvan hei bedrag daarvan betrouwbaar kan warden vastgesteld. Baten Worden in de winst- en verliesrekening. Opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend niet een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Indien een transactie ertoe leidt dat nagenoeg alle of alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico's met betrekking tot een actief of verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip 'waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. JAN Ac paraaf / Maptiligadviseurs B.V. laial-mingsdoeleinden

72 De opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Opbrengsten worden verantwoord indien alle belangrijke risico's met betrekking tot de handelsgoederen zijn overgedragen aan de koper. Dejaarrekening wordt gepresenteerd in euro's. Alle financiële informatie in euro's is-afgerond op het - dielitstbijzijiide duizendtal. Gebruik van schattingen.1 :te opstelling van de jaarrekening vereist dat het managernent zich oordelen vormt en schattingen é veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. :De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijkén. van deze schattingen. 1-.)e schattingen en onderliggende veronderstellingen werden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen %volden opgenomen in de. periode waarin de schatting Wordt 'herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen beeft. MaterigeVa$0netiva verbouwingen, -inventaris en computers en software Worden gewaardeerd legen,verkrijgings, of vervaardigitiorija, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen, Waarbij -,met eventuele bijzondere Waardeverminderingen rekening wordt gehouden. '.1 De afschrijvingen worden berekend als een percentage o methodebp-.baaia van de economische levensduur. volgens:.:de-lineaire,..-.. :::. De afséhnjvitigspercentages worden hierbij gehanteerd: '-`/.,b0nwingen 10% Toot:ert, 10% - 33,33% 'computers en software 33,33% neafewnnnifriingen y-4:itie étiláno levensduur dienen te worden. beoordeeld op bijzondere waardcverniin-deringen omleg wij iigingen of omstandigheden zich voordoen die.:doekmoyo9ctopii:.,,04.49 boekwaarde''vnri.eptii4étfef., filet terugverdiend zal worden. De tertigverdientegelijkfield2,vatinotivadié in gebruik zijn. wordt bepaald door de boekwaarde van een actief te Vergelijken:Mg-0,.go$04tto :96fight975;/-M9ivaiiu toekomstige netto kasstromen die hef actieffiaai'verwnléfitinkwitioaomi-. -- WatirOor de boekwaarde van een actief hoger is dan de geschatte contante waarde van de toekomstige klts* werden bijzondere waardeverminderingen verantwoord.voor het verschil tussen de boekwaarde 0-4:de realiseerbare waarde. fierweentcling van vaste activa Indien materiële vaste activa buiten gebruik zijn gesteld worden de activa gewaardeerd tegen de boekwaarde of lagere opbrengstwaarde. Financiële instrumenten In de jaarrekening van de Vereniging Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten BNA zijn de volgende categorieën financiële instrumenten opgenomen: effecten, vorderingen en overlopende activa, liquide middelen en kortlopende schulden en overlopende passiva. initideonin.deting Financiële instrumenten worden bij eerste opname verwerkt tegen reële waarde, waarbij (dis)agio en de direct toerekenbare transactiekosten in de eerste opname worden meegenomen, JAN paraaf Arg fastingadviseurs B.V. a rm rkingsdoeleinden

73 De reële. waarde van de effecten wordt bepaalde op basis van de genoteerde slotkoers (bied) per verslagdatum; Vervolg waardering Na deeerste opname worden financiële instrumenten op de hierna beschreven manier gewaardeerd. Effecten Effecten werden gewaardeerd tegen reële waarde. De reële waarde wordt per fonds vastgesteld. Vorderingen en.overlopende activa Vorderingen werden..gewaardeerd,op de noininale -Waarde onder :aftrek Van een voorziening. voor oninbaárheid: Veorieniagen..sxiordéti bepaald op basis Van individuele beoordeling van de inbaarheid van 0:--fottiotitigett.. Liquide middelen Liquide middelen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Kcittlopende schulden en overlopende pássiva Kortlopende,..sehulden en overldpendes-passivo-.. 'worden na eerste opname gewaardeerd tegen geamortiseerde.,,.. kostprijs.. op basis van, - - de. effectieve..,.. rente methode.,...,.. Financiële in(ruiuenten die de jurir.lischc vorm hebben v tgenvermegensitistrurnenten werden - het eigen vernioge ' 'lalt- ee-instrinwenteit*orclen in g "Vetittiéer'iliertite - verband houdend voordeel t hóofdēry:41 belasting naar all een financiële nteerd i, 0, baten en lasten niet betrekking tot deze el financiële inatrinnenten- Ver nfrigverabtwoidals'kesten:of-opbrengsten. -b...--en-g,stit:e- r.,a,ritwoor- 1.. g P,r d'n De onderneming rekent -do opbrengst van verkopen- tot de netteemzet wanneer alle belangrijke rechten Op' economische voordelen nlgthede alle''belatigrijke'risieo''s niet betrekking tot de goederen.., zijp,overgedragen aan de koper,,wanneer, levering beeft>. plaatsgevonden, de prijs is vastgesteld of bepaalbaar is en er redelijke zekerbeidtesteet`datde'verkoopprijs inbaar: is. Normaal gesproken wordt aan deze criteria voldaan op het moment dat het product of de dienst geleverd is en acceptatie, i ndien vereist, verkregen is. Pensioenlasten De pensioenregeling is ondergebracht bij het pensioenfonds voor architecten. De pensioenregeling is een beschikbare premieregeling. Aan de directeur is een ex cedent regeling toegezegd. Het is de bedoeling dat dit extern verzekerd wordt, echter dit is per 31 december 2013 nog niet geeffectueerd. JAN Ac tanmo tingadviseurs B.V. paraaf / vleit?a r gadoeleinden

74 Toelichting op de balans per 31 december Materiële vaste activa Het verloop van de matericle vaste activa is als volgt weer te geven: Verbouwingen Stand per 1 januari 2013: Vereniging Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst BNA Jaarrekening 2013 EUR Inventaris EUR Computers en software EUR Totaal Aanschafprijs Cumulatieve afschrijvingen ( ) (78.951) ( ) ( ) Boekwaarde Mutaties in de boekwaarde: Investeringen Desinvesteringen (818) (18.118) (18,936) Afschrijvingen (30.036) (21.100) (47.180) (98.316) Afschrijvingen desinvesteringen _. Saldo (30.036) (21,100) (30.193) (81.329) Stand per 31 december 2013:. Annschafprijs Cumulatieve afschrijvingen (185382) (99/33) ( ) (445323) Boekwaarde EUR De BNA heell haar bibliotheek ondergebracht bij het Nederlands Architectuur Museum te Rotterdam. De in bruikleen gegeven bibliotheek bestaande uit kunsthistorische boeken, prenten en tekeningen is niet gewaardeerd. JAN@ Ac paraaf / pltisik-bilasfirdáég ri B.V. Mortá ármkingsdoeleinden

75 Vereniging Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst BNA Jaarrekening Vorderingen Vorderingen op debiteuren Te vorderen belastingen en premies sociale verzekeringen Overige vorderingen en overlopende activa 2013 EUR 2012 EUR : Specificatie debiteuren: Vorderingen op debiteuren Voorziening dubieuze debiteuren ,841 (30.000) (15,000) 45: Van de vorderingen op debiteuren staat op 23 april 2014 nog ,16 open., Onder de Overige vordering zijn onder andere opgenomen de nog te onvangen vergoedin uit hoofde van -de overeenkomst voor BNA verzekeringen ( ), de bijdrage van Eitiia Voor, de studiegids ( 39,313) en rente van de obligaties ( ). De vorderingen hebben een looptijd korter dan een jaar EUR 2012 EUR A Ultimo it ca van de portefeuille belegd in obligaties n 59% in aandelen. In 2913 is bet profiel aangepast; De effeetenportefeuille met een beperkt risicoprofiel wordt beheerd door Theodoor 011issen. 4. Liquide middelen Liquide middelen EUR EUR De liquide middelen zijn direct opeisbaar. JAN@ paraa Pagina 8 inoielastingadviseurs B.V. Mok tdmerkingsdoeleinden

76 Vereniging Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst BNA Jaarrekening Eigen vermogen Het verloop van het eigen vermogen kan als volgt worden weergegeven: Bestemmings- reserves Vrij besteedbaar vermogen Onverdeeld resultaat Totaal EUR EUR EUR EUR Stand per 1 januari ( ) Mutaties Resultaat verdeling 2011 ( ) 449,923 Resultaat Stand per 31 december ,800,000 L ,884 Mutaties 2013:. Resultaat verdeling (31.284). Resultaat 2013 ( ) ( ) Stand per 31 december ( ) De bestemmingsreserve *pand' is gevormd om de gement eerde beekwitiat van de verkoop van het pand aan de Keizersgracht af te scheiden van de algemene reserve met als doel, met de opbrengsten uit dit vermogen de toekomstige huurlasten te kunnen financieren. Pagina 9_ JAN Al7a rs.wstilgadvigeurs paraat! dadrkgrmingsdoeieinden

77 Vereniging Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst BNA Jaarrekening Kortlopende schulden 2013 EUR 2012 EUR Schulden aan leveranciers en handelskredieten Belastingen en premies sociale verzekeringen Te betalen projectkosten Te betalen vakantiegeld en vakantiedagen Overige schulden en overlopende passiva De hoogte van de schulden is sterk afluinkelijk van de-órnvangvan de activiteiten in en vooral aan het einde van het jaar. Volt jaar waren daarnaast ook afvloerngskosten in verband met de reorganisatie opgenomen. Niet in.de bulans.opgenenten.lreehten en verplichtingen Voor het kantoor van de BNA is M2013..een::hieuwe1tuutovereenkomstzesloten met een looptijd van 5 jaar en jaarlijkse huurlast van exclusief BTW. Daarnaast zijn.erhuunavereenkornsien.veorkikoorlocaties.ih Zwolle eh Rotterdam Met huurlasten van respectievelijke cri-ie:1:40 per jaar. JAN A paraaf / t ts i1j3ilastingnitisoura 6.V. ogáridarkingsdoeleinden

78 Vereniging Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst BNA Jaarrekening 2013 Toelichting op de staat van baten en lasten over Contributies/Bijdrage Architecten in dienstverband werkelijk begroot werkelijk EUR EUR EUR Contributies Bijdrage Architecten in dienstverband Bureaubijdragen werkelijk begroot werkelijk EUR EUR EUR :Bureattlfijdragen 1.725, Afboekingen door falllissenanten etc. (18.572) (6.500) (21,825) L Met het omzetten naar een branchevereniging is de verhouding tussen contributies en bureaubljdragen veranderd. Als gevolg van deze omzetting en de vooral economische ontwikkelingen in de sector, is het aantal aangestoten bureaus foars lager uitgevallen van op voorhand verwacht en begroot Ook het aantal afboekingen als gevolg van faillfssernenten was hoger dan begroot, gelukkig wel veer wat lager dan in Vooral deze lagere inkomsten veroorzaken het tegenvallende resultaat ten opzichte van de begroting 9. Bijdragen en subsidies werkelijk begroot werkelijk EUR EUR EUR corso bijeenkomsten en workshops Bijdragen en subsidies 88, , Vooral de inkomsten voor de Academie zijn lager uitgevallen, de overige bijdragen en subsidies liggen in lijn met de begroting. De marge voor de Academie is wel in tact gebleven. Vooral door de toch nog overwegend zwakke finaneicle positie in de sector blijven de bestedingen aan opleiding achter. 10. Overige baten werkelijk begroot werkelijk EUR EUR EUR Dienstverlening aan derden Huuropbrengst Verkoop publicaties Vergoedingsregelingen die met diverse leveranciers zijn afgesproken, worden verantwoord onder de post 'Dienstverlening aan derden', Deze lopen o.a. terug door krimpende omzetten en daaraan gerelateerde commissies. De verkopen van publicaties betreffen o.a. de ONR, ST13 en consumentenregeling. De verkopen lopen terug door krimp van de branche en het gratis digitaal ter beschikking stellen van de DNI2. De hogere werkelijke huuropbrengst komt doordat in de begroting nog geen rekening was gehouden met de onderhuur aan BNSP en NVTL. JAN() astingpagparls13.v. paraaf / umo waarmerkingsdoeleinden

79 Vereniging Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst BNA Jaarrekening Kosten Beleidsgroepen werkelijk begroot werkelijk EUR EUR EUR Projecten en publicaties Vergaderkosten Bijdragen aan derden De projectkosten zijn op totaal niveau redelijk gelijk aan begroot. Wel zijn als gevolg van aanpassingen in organisatie en omgeving andere projecten opgepakt en uitgevoerd dan voor aanvang van het jaar was voorzien, 12. Kosten BNA kringen en regio's en DvdA activiteiten werkelijk begroot werkelijk EUR EUR EUR Bijzondere projecten, landelijke activiteiten door kringen/regio's Vrijval reservering uit oude jaren (35.000) Kosten landelijke viering DvdA ,000 (4.406) Vanaf 2013 wordt er geen afzonderlijkelothig,bijdrage meer geind en afgedragen aan dekringen. Nu worden op basis van aanvragen van de kringen bijdragen ten laste van de BNA verstrekt Dat verklaart het verschil tussen 2012 en Omdat kringen nog over voldoende eigen vermogen beschikken en de kringuitgaven achterblijven bij de kringbegrotingen is in J00 van de begrotee 165,000 uitbetaald aan kringen. 13. Publiciteit werkelijk begroot werkelijk EUR EUR EUR BNA blad Advertentie opbrengsten BNA blad en bijdrage reprorecht (17.674) (47.500) (32.678) Jaarverslag , Mede door tegenvallende advertentie opbrengsten is besloten met het Uitgeven van het BNArblad te Stoppen. 14. Colleges, adviseurs werkelijk begroot werkelijk EUR EUR EUR Kosten en externe juristen OvI en RvT Accountantskosten Juridische adviseurs De lagere kosten voor accountant zijn het gevolg van het selecteren van een nieuwe accountant. 15. Kosten wettelijk register Kosten wettelijk register werkelijk begroot werkelijk EUR EUR EUR 104,797 1, De kosten van het. architectenregister zijn enerzijds lager doordat het ledental van de BNA daalt. En anderzijds doordat in de begroting nog uit was gegaan van een stijging van de contributie. Die is uiteindelijk niet doorgegaan. Paqtria 12 JAN@ Acci tj klitinguiviseurs B.V. paraaf/ d vklme Ingsdoeleinden

80 16. Personeelskosten Sociale lasten Vereniging Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst BNA Jaarrekening 2013 werkelijk begroot werkelijk EUR EUR EUR Salarissen 1, L Sociale lasten Overige personeelskosten 85, , Het gemiddeld aantal Ms is in 2013 verder gedaald naar ultime ,94 Re (ultimo ,47). De kosten vallen in 2013 nog wat hoger uit dan begroot door ontslagvergoedingen. werkelijk begroot werkelijk EtTR EUR EUR Premies sociale verzekeringen Pensioenverzeketingen , , , De sociale lasten zijn hoofdzakelijk lager als gevolg van daling van bet personeelsbestand. Overige pet sone skosten werkelijk 2013 EUR begroot 2013 EUR werkelijk 2012 EUR Werving en training ,219 Rots en onkostenvergoeding Diverse personeelskosten w.o. uitzendkrachten ,779 De opleidingskosten overschrijden de begroting. Dit komt door verschillende trainingen en door de outplacementtrajecten die aangeboden zijn aan de ontslagen medewerkers Onder de diverse personeelskosten zitten de inhuur van vervanging in verband met zwangerschapsverlof, de invoering van competentiemanagement en een medewerkertevredenheidsonderzoek. 17. Afschrijvingen op materiële vaste activa werkelijk begroot werkelijk EUR EUR EUR Verbouwingen Inventaris De afschrijvingskosten van de website van de BNA ad E zijn in de projectkosten opgenomen, Daarnaast is eind 2012 geinvesteerd in noodzakelijke vervanging van servers, hetgeen leidt tot hogere afsehijvingslasten in JAN Ac paraaf / d plisi&kelfptippacggii9k0, dar& Wrgficingsdoeleinden

81 18. Overige bedrijfskosten Vereniging Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst BNA Jaarrekening 2013 werkelijk begroot werkelijk EUR EUR EUR Huisvestingskosten Kantoorkosten Algemene kosten Huisvestingskosten werkelijk 2013 EUR begroot 2013 EUR werkelijk 2012 EUR Huur Jollemanhof Energie ,926 Onderhoud en reparatie pand -., Schoonmaak pand ,111 Assurantie en belasting , Huisvesting + faciliteiten Regio's Overige huisvestingskosten Onder energie staan de servicekosten van bet kantoor opgenomen. Als gevolg van fors hogere afrekeningen in eerdere jaren, is in de nieuwe overeenkomst een hoger bedrag opgenomeniomdat de afrekening van 2011 Itta 2013 nog niet zijn ontvangen is uit voorzorg een ste1post opgenomen. werkelijk begroot werkelijk EUR EUR EUR.. Kantoorbenodigdheden en drukwerk Telefoon en porti Overige kosten ,000 16, Als gevolg van het krimpen van het bureau zijn ook deze kosten lager dan begroot. Algemene kosten Symposiumfbestutirs- en vergaderkosten werkelijk begroot werkelijk EUR EUR EUR. 64, Aan het bestuur is C (2012: ) uitbetaald aan bestuursvergoedingen. Hieronder zijn ook de kosten voor de verkiezing van de ledenraad opgenomen. Pagina 14 JAN A an.1& p,.elaringaciviseurs B.V. paraaf / dollvkldnibgsdoeleinden

82 Vereniging Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst BNA Jaarrekening 2013 Financiële baten en lasten 19. Financiële baten en lasten werkelijk 2013 EUR begroot 2013 EUR werkelijk 2012 EUR Opbrengsten uit beleggingen Koersresultaten bij verkoop 25: Rentebaten Bank- en provisiekosten (29.820) (29.000) (27.617) Door verkoop van obligaties zijn koersresultaten bij verkoop, wat hoger. De overige opbrensgten vallen iets lager uit doordat er voor een relatief defensief beleggingsprofiel is gekozen, waarvan de rendementen laag zijn. In de afgelopen jaren waren de rendementen op deze defensieve producten relatief hoog, gezien de sterke vraag naar WaardeVaste beleggingen' inde markt. Nu de economie weer wat aantrekt, zakken deze rendementen weer terug. Hetgeen er ook toe heen geleid het profiel iets aan te passen naar wat minder defensief 20. Ongerealiseerd koersresultait effee kelljk begroot werkelijk., EUR El.11?, EUR Ongerealiseerd koersresultaat effecten 36, Pagina 15 JAN para Marits-iBelastingadviseurs B.V. Qonearmerkingsdoeleinden

83 Overige gegevens Statutaire naam en zetel De Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten BNA is een vereniging met als vestigingsplaats Jollemanhof 14, 1019 GW te Amsterdam. Doelstelling vereniging De vereniging is een algemene branchevereniging van architectenbureaus en stelt zich ten doel de ontwikkeling van de bouwkunst te stimuleren en de beroepsuitoefening van haar leden te bevorderen, een en ander in de ruimste zin des woords. Bestuur Ultimo 2013 bestaat het bestuur uit ir. W.H. Schenk (voorzitter), ir. M. Loof, ir. J.A.P. Ector, M. Luisman, ir E Kooij, ir. R.W. Schleurholts en ir. J.J.A. Wouters. Directie Directeur drs. F.F.J. Schoort Gebeurtenissen na balansdatum Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatmn met belangrijke financiële gevolgen voor de Bond van Nederlandse Architecten die op deze plaats toelichting behoeven. Voorstel resultaatbestemming Op basis van artikel 28 van de statuten stelt de ledenraad de jaarrekening inclusief het daarin opgenomen -voorstel resultaatbestemming vast In 2013 is een negatief resultaat behaald van e Voorgesteld wordt het negatieve saldo te onttrekken aan het overig vrij besteedbaar vermogen. JAN() A paraaf a gina 1 imtingadviseurs B.V. ánrkingsdoeleinden

84 JAN Aan: het Bestuur van Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten BNA VI II II II CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2013 van Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten BNA te AMSTERDAM gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2013 en de staat van baten en lasten over 2013 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de entiteit is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW) en Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 640 voor organisaties zonder winststreven. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder. de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico's dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. ACCOUNTANTS EI BEL ASTINOADVIC2 paraaf

85 JAN Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten BNA per 31 december 2013 en van het resultaat over 2013 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 640 voor organisaties zonder winststreven. Weesp, 21 mei 2014 JAN@ Accountants & Belastingadviseurs B.V. Anja A.J.) Bast RA stingadviseurs B.V. voor waarmerkingsdoeleinden

86 Bijlage 1: Eigen vermogen (na resultaatbestemming) Het verloop van het eigen vermogen kan als volgt worden weergegeven: Vereniging Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst BNA Jaarrekening 2013 Bestemmigs- Vrij Onverdeeld Totaal reserves besteedbaar resultaat vermogen EUR EUR EUR EUR Stand per 1 januari , Mutaties 2013 Resultaat verdeling (31.284) Resultaat 2013 ( ) ( ) Stand per 31 december ,884 ( ) Mutaties 2013:, Resultaat verdeling 2013 ( ) Stand per 31 december De bestemmingsreserve 'pand is gevormd om de gerealiseerde boekwinst van de verkoop van het pand aan de keizersgracht af te scheiden van de algemene reserve, met als doel met de opbrengsten uit dit vermogen de toekomstige huurlasten te kunnen financieren. JAN A paraaf Pagina 19 tqlsi&in4fingadviseurk 4.dr ki.amngsdoeleirge,

87 Bijlage 2: Uitkomst BNA projecten 2013 Vereniging Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst BNA Jaarrekening 2013 Gemaakte kosten 2013 Opbrengsten derdenfieden 2013 Saldo kosten tiv BNA 2013 VERSTERKEN BUREAUS Markt en ondernemerschap BNA International Lobby Arbeidsmarkt Leden BNA Academie (77.915) Netwerken , l TOEGEVOEGDE WAARDE VOOR OPDRACHTGEVER EN MAATSCHAPPIJ Maatschappij Opdrachtgevers Gebouw van het jaar BNA Onderzoek (10.252) (10.252) ,726 VERENIGING Vereniging communicatie OVERIGE Overige Totaal JAN RtangOij dviseurs B.V. para J J'adr dw/dtetkinggopreinden,

88 LEDENRAAD 18 juni 2014 Agendapunt 6 (Her)benoemingen in het bestuur 6a Herbenoeming Joost Ector als bestuurslid van de BNA Behandeling in de ledenraad Het bestuur vraagt de ledenraad in te stemmen met de herbenoeming van bestuurslid Joost Ector per 1 juli 2014 voor een tweede termijn van twee jaar. 6b Benoeming Roger Tan als bestuurslid van de BNA Behandeling in de ledenraad Het bestuur stelt de ledenraad voor Roger Tan te benoemen tot lid van het bestuur van de BNA per 1 juli 2014 voor een eerste termijn van twee jaar. Roger Tan is bereid een benoeming te aanvaarden. Zijn cv gaat als bijlage bij deze notitie. Toelichting Met de voorgestelde benoeming van Roger Tan wordt voorzien in de vacature die ontstaat door het vertrek van Erik Kooij. Zijn derde termijn als bestuurslid loopt per op 30 juni 2014 en hij is statutair niet meer benoembaar. Voor deze vacature is door het bestuur onderstaand profiel opgesteld. Het voor te dragen bestuurslid moet over bestuurlijke kwaliteiten beschikken. Een brede belangstelling voor alle aspecten van de vakbeoefening is gewenst, evenals het vermogen om op grote lijnen het BNA-beleid mede vorm te geven. Het kandidaat bestuurslid staat midden in de beroepspraktijk als directeur/eigenaar/bestuurder van een architectenbureau en beschikt over ervaring als bureaumanager. Het nieuwe bestuurslid is de beoogd voorzitter van de financiële commissie van de BNA om die reden is affiniteit mét en verstand ván financiële zaken noodzakelijk. Gezien de huidige samenstelling van het bestuur bestaat er geen voorkeur voor een mannelijke dan wel een vrouwelijke kandidaat, een kandidaat uit een bepaalde regio of uit een bureau van een bepaalde grootte. Kandidaten jonger dan 45 jaar genieten een lichte voorkeur. Jollemanhof 14 Postbus GP Amsterdam T F bna@bna.nl KvK

89 Conform de statuten en huishoudelijke reglement zijn de vacature en het profiel drie maanden voor de vergadering waarin de benoeming moet plaatsvinden gemeld op de website van de BNA. Ten minste tien bureauleden kunnen gezamenlijk kandidaten aan de ledenraad voordragen. Deze procedure heeft niet geleid tot een voordracht aan de ledenraad. Het bestuur maakt wel gebruik van zijn recht om een voordracht te doen. Roger Tan voldoet aan de vereisten die sinds 1 januari 2013 volgens de statuten aan een bestuurslid worden gesteld. Hij is bestuurder van BroekBakema, bureaulid van de BNA. Het bestuur beveelt de benoeming van Roger Tan van harte aan. Hij voldoet meer dan voldoende aan het geschetste profiel. Zijn achtergrond, kennis en ervaring maken dat hij de hem toegedachte rol binnen het bestuur, in het bijzonder het voorzitterschap van de financiële commissie, uitstekend moet kunnen vervullen.

90 Roger Tan Curriculum Vitae Zus Braunstraat AB Rotterdam, Nederland T E r.tan@me.com Profile General manager of medium size (30 fte) architectural design practice (Broekbakema) and driving force behind new startup company (simbolic). I firmly believe in the need for architectural firms to enhance their capabilities and value proposition by professionalizing their practice and combining forces where possible. I also believe in the endless possibilities offered by combining high quality ICT and building design using Building Information Modelling (BIM). I apply these believes on a daily basis in the 2 firms I manage. I'm pragmatic and result-oriented and can operate comfortably on different organizational levels including C-levels. I have extensive experience in architecture, financial industry (investment management), and IT. Specialties: Architectural design management, building information modelling, management consultancy and project management, business continuity management, financial reference data management, business consultancy Personalia Roger Paul Gien Ho Tan Born October 18th,1974 in Gouda, The Netherlands Dutch nationality Living together, with 3 children Experience Managing Director, simbolic; Rotterdam current simbolic provides BIM servers and expertise for various clients in the building industry: architecture firms, engineering firms, contractors, project management firms and endusers. Responsible for startup of this new company, strategy development, and development of the new products and services. In this stage of the company specific focus on marketing and acquisition, BIM policy development and the link between ICT and building design.

91 Managing Director, Broekbakema; Rotterdam current Broekbakema is a full-service architecture firm that connects people and society in engaging architecture, using craftmanship and sustainable innovation. Zus Braunstraat AB Rotterdam, Nederland T E r.tan@me.com Responsible for strategy development, and all aspects of running the mid size architecture firm (30 fte) including finance, operations, human resources and marketing. Member of 3 fte executive team together with 2 architect directors. Responsible for business development and contracting. Recent achievements: - Transition of executive team from previous to current generation including company valuation. - Restructuring of Broekbakema aligning the organization with the fundamentally changed highly competitive environment. - Digitizing and partly out-sourcing supporting administrative processes decreasing reporting cycle from 1.5 months to 2 weeks. Program Manager, Robeco; Rotterdam All-round program manager and management consultant deployed on strategic Robeco projects aimed at organizational change. Projects include: - Formulation of new cost-saving housing strategy and leading implementation of this strategy - Setting up policy and monitoring organization for group-wide international corporate responsibility strategy (environmental, social, corporate governance) - Robeco group cost saving project (member of core team on 2 different areas of expertise, closely working with external consultants) - Member of core team for preparing the merger of Robeco with an international fund management company. Program Manager New Head Office, Robeco; Rotterdam Responsible for the set-up, coordination and monitoring of the program leading to a new corporate head office (30.000m2) in Rotterdam, the Netherlands. This project has been terminated due to the economic downturn. Responsibilities included: - Program organization including portfolio of subprojects - Contract negotiations with developer

92 - Financials and planning of the full program, managing dependencies with building project - Managing organizational change that might result from the change of working environment Zus Braunstraat AB Rotterdam, Nederland T E r.tan@me.com Manager Finance & Operations (interim), AIM Trading; Rijmenam Belgium 2007 AIM Trading, located in Rijmenam Belgium, is an investment management company (hedge fund) partly owned by Robeco since The goal of my interim assignment was to strengthen the processes of AIM preparing it for further growth. Achievements include a significant upgrade of the the administrative organization, risk management and compliance functions, and a full implementation of the business continuity function. Business Continuity Program Manager, Robeco; Rotterdam As Business Continuity Program Manager I was responsible for the set-up and implementation of the international Robeco BCM program. This is a multi project program covering several aspects of business, IT and facilities. I was also responsible for adoption of business continuity management as a regular process within Robeco, and a heightened state of awareness regarding BCM for Robeco employees. Head of Data Management, Robeco; Rotterdam Responsible for the Data Management team of Robeco (9 fte), responsible for managing the daily data flow from external sources (exchanges etc.) to all Robeco investment applications. Business Consultant, Robeco; Rotterdam As Business Consultant I formed a bridge between the IT department and the various business departments within Robeco Asset Management. Working on several projects in the front-office (equity investments, fixed income investments, risk management etc.) and our back-office (transaction processing, data management etc.) I have gained a thorough understanding of the Robeco Asset Management business. Education Insead Fontainebleau, France - Management Acceleration Program, 2007 Attended the three week highly intensive business course for high potential managers at INSEAD. The program covered both business management (strategy, finance, marketing and operations) as well as leadership (organizational behaviour, leadership development and coaching). Combined with the international classmates and faculty this made for a truly multicultural and amazing experience. Erasmus University Rotterdam - M.Sc. in Econometrics, 2000 This university degree provides a thorough mathematical basis combined with elements from economics, business administration and ICT.

93 Various specialist and soft skill courses in the area of consulting, managing people, business development and communication. Skills and competences Managing people, both in hierarchy as in projects, including performance appraisals, selection procedures, etc. Process management, continous improvement in quality and efficiency of processes. Zus Braunstraat AB Rotterdam, Nederland T E r.tan@me.com Financial management, managing the monthly financial reporting cycle Business development, building long-term relationships, contractual negotiations Policy making, implementation and creating support, in an international setting Interpretation and implementation of international law and regulations Projectmanagement, including planning, cost calculations, regular reporting etc. Program management of large, organisation wide international programs spanning multiple projects in a multi-year timeframe. Speaking for large audiences

94 LEDENRAAD 18 juni 2014 Agendapunt 7 Samenwerking BNA en NLingenieurs in Ontwerpend Nederland Behandeling in de ledenraad Het bestuur vraagt de ledenraad in te stemmen met het advies van de gezamenlijke werkgroep van BNA en Nlingenieurs om: - de gezamenlijke backoffice van BNA en NLingenieurs op korte termijn (uiterlijk per 1 januari 2015) te realiseren in het perspectief van een verdergaande samenwerking in Ontwerpend Nederland, en zo snel mogelijk belangrijke efficiency voordelen te behalen; - het proces in gang te zetten om een verdergaande samenwerking in Ontwerpend Nederland nader vorm en inhoud te geven en tot stand te brengen. Daarbij geldt één geïntegreerde vereniging als de uitkomst die het meeste profijt biedt, maar is de minimaal te realiseren optie twee verenigingen onder één koepel met een gezamenlijke backoffice. Een en ander staat in de context van het gehele advies, in het bijzonder zoals verwoord op pagina 6 van de bijlage. Toelichting Een gezamenlijke werkgroep van BNA en Nlingenieurs heeft zijn advies over samenwerking van beide organisaties afgerond. De werkgroep heeft zich gebogen zich over het waarom en het hoe van de voorgenomen samenwerking, op basis van de eind vorig jaar overeengekomen intentieverklaring. Het advies is aan beide besturen voorgelegd. Het bestuur van de BNA heeft besloten het advies aan de ledenraad aan te bieden. Jollemanhof 14 Postbus GP Amsterdam T F bna@bna.nl KvK

95 Ontwerpend Nederland: ingenieurs- en architectenbureaus die verbeelden, verbinden en oplossen Nederland heeft een sterke traditie en faam als het gaat om onafhankelijke design&engineering diensten. De kracht daarvan willen we beter benutten. Onder de werktitel Ontwerpend Nederland onderzoeken NLingenieurs en BNA de mogelijkheden van intensievere samenwerking om met meer invloed en toekomstbestendigheid de belangen van de leden in beide branches te behartigen. Ontwerpend Nederland staat open voor verbreding met andere ontwerpende en adviserende branches in het domein van de fysieke leefomgeving. De tijd lijkt rijp voor deze stap. Maatschappelijke ontwikkelingen vragen nu vernieuwing en een cultuur van samenwerken. Markt en branches in transitie De bouw en aanverwante sectoren als infra, water, milieu, ruimte en energie verkeren in een fase van snelle transitie. Dat gaat gepaard met fundamentele veranderingen in de markt, bij opdrachtgevers en klanten, bij de architecten-, ingenieurs- en adviesbureaus. Veranderingen in de markt De klantvraag verandert en de klant verandert. Traditionele rollen verschuiven en geïntegreerde contracten nemen een snelle vlucht. Ontwerpen en realiseren komen vaker in een hand te liggen. Opdrachtgevers vragen andere businessproposities. Tegelijkertijd is de Europese markt toegankelijker geworden en biedt daardoor meer kansen. Veranderingen in de positionering van bureaus De transitie gaat gepaard met branchevervaging en het ontstaan van nieuwe kansen,. Nieuwe rollen en verdienmodellen dienen zich aan. Bureaus wordt gevraagd ìn de hele keten te opereren in plaats van ontwerpend voor of adviserend aan de keten. Verantwoordelijkheden nemen toe. Resultaatsverplichtingen komen in de plaats van inspanningsverplichtingen. Het ontwerpproces heeft meer dan ooit een belangrijke rol in het totale proces. Life cycle design blijft aan belang winnen. Architecten en ingenieurs werken minder volgtijdelijk, meer geïntegreerd. Daar liggen kansen om design &enginering te koppelen, zowel nationaal als internationaal. Technologische veranderingen in ontwerp en proces Ontwikkelingen als BIM, Systems Engineering, en 3D-printing zullen de branches ingrijpend beïnvloeden. Processen van informatieoverdracht en sturing bij de partners in de bouwketen worden op elkaar afgestemd. Innovatie vindt plaats in cross-overs tussen verschillende disciplines. Veranderingen in de behartiging van collectieve belangen In de huidige tijd zullen ook traditionele brancheverenigingen zich moeten aanpassen aan een nieuwe werkelijkheid, en op zoek naar nieuwe toegevoegde waarde voor hun leden.. De klassieke branchevereniging verdwijnt. Veranderingen in maatschappij en markt vragen andere vormen van belangenbehartiging en nieuwe inhoudelijke prioriteiten. De aandacht verschuift van brancheordening naar marktgericht opereren en meer focus op ondernemerschap. Dit is de ontwikkeling tot branchevereniging 3.0. (Zie bijlage 1.) Meerwaarde en innovatie staan hierbij centraal. De terugtredende overheid vermindert de mogelijkheden en de effectiviteit van de overheidslobby, tezelfdertijd groeit het belang van maatschappelijke lobby en marktpromotie, nationaal en internationaal.. De nieuwe generaties beroepsbeoefenaren hebben andere wensen, opvattingen en behoeften. Coproductie en co-creatie raken steeds meer de kern. Ook dit heeft gevolgen voor de positie en werkwijze van brancheverenigingen. II De kracht van samenwerking Brancheorganisaties bezinnen zich op hun rol en positie in de toekomst. Kan samenwerking een antwoord zijn op de ontwikkelingen die nu op ons afkomen? Om als brancheorganisatie effectief te kunnen opereren is een aantal zaken van belang: De macht van het getal Een brancheorganisatie kan in de belangenbehartiging meer bereiken met een grote achterban. Ook taken als bureauondersteuning en brancheontwikkeling kunnen met meer kracht en professionaliteit worden aangepakt.

96 Homogeniteit van belangen Er moet een behoorlijke mate van homogeniteit zijn in de belangen van de aangesloten bureaus. Bij een te grote diversiteit hebben de activiteiten geen focus en verlammen tegenstrijdige belangen de slagkracht. Herkenbare identiteit De organisatie moet een herkenbare identiteit hebben, zowel intern als extern. Intern omdat de organisatie de leden aan zich moet kunnen binden. Extern omdat het voor de buitenwacht duidelijk moet zijn wie de organisatie vertegenwoordigt en waarvoor de organisatie het aanspreekpunt is. Samen kunnen organisaties sterker staan, mits ze gezamenlijk voldoende homogeniteit van belangen hebben en erin slagen om een eigen identiteit op te bouwen. Rest de vraag welke opties voor samenwerking zijn er en wat is hun kans op succes. Er zijn voor NLingenieurs en BNA verschillende samenwerkingspartners denkbaar. Samenwerking in de bouwkolom Als het om de macht van het getal gaat is samenwerking binnen de bouwkolom een goede optie. Op het punt van de homogeniteit van de belangen lopen de behoeften en noden van de ontwerpende en bouwende disciplines uiteen. Ook bestaat het gevaar dat de identiteit van de ontwerpende discipline overschaduwd wordt door de dominantie van de uitvoerende bouw. Samenwerking van de ontwerpende disciplines in het fysiek-ruimtelijk domein Samenwerking van de ontwerpende disciplines in het fysiek-ruimtelijk domein kan stoelen op een wat hechtere basis. Zo hebben ze allemaal de fysieke omgeving als werkterrein en hebben ze te maken met dezelfde of gelijkaardige beleidsvelden, overheden en marktpartijen. Weliswaar is er een grote diversiteit, maar er is voldoende gemeenschappelijks om een gezamenlijke identiteit te smeden. Daarbij speelt het verbeeldende, verbindende en oplossende vermogen als bindende kracht een belangrijke rol. III De SWOT-analyse Van de een mogelijke samenwerking tussen NLingenieurs en BNA is een SWOT-analyse gemaakt, waarvan de hoofdlijn hieronder wordt weergegeven. STRENGHTS Kracht en positie Externe invloed bij politiek, opdrachtgevers en samenleving neemt door bundeling toe. Extern draagvlak bij stakeholders gegarandeerd. Meer uitvoeringskracht met sterkere (financiële) basis. WEAKNESSES Identiteit Verlies van historische identiteit en opgebouwd imago. Opbouwen nieuwe identiteit en imago kost tijd. Uiteenlopende typen leden maken het lastig eenduidige identiteit op te bouwen. Samenwerking in de creatieve industrie Samenwerking met partijen in de creatieve industrie is om verschillende redenen geen aantrekkelijke optie. Op een hoog abstractieniveau heeft de creatieve industrie een zekere identiteit, maar op een concreet niveau zullen de disciplines van designers tot fotografen, van gameontwerpers tot reclamemakers - weinig overeenkomsten en weinig gemeenschappelijke belangen herkennen. OPPORTUNITIES Nieuwe energie Versterking positie ten opzichte van uitvoerende partijen. Nieuwe energie door bijeenbrengen culturen. Modernisering conform brancheorganisatie 3.0. THREATS Commitment Verlies aan commitment. Nieuwe organisatie is aanleiding lidmaatschap te heroverwegen. Verschillende type organisaties blijken niet tot één geheel te smeden.

97 De sterke punten spreken voor zichzelf, de verwachting is dat ze zonder veel moeite waar kunnen worden gemaakt. De zwakke punten moeten serieus worden genomen. Ze houden een uitdaging in voor de nadere uitwerking van de plannen. Het is zaak de beoogde nieuwe identiteit zo te formuleren dat de leden zich daarin kunnen herkennen en tezelfdertijd zich deel voelen van een groter geheel. Het te kiezen organisatiemodel moet daaraan recht doen. Het moet ruimte bieden aan verschillende disciplines, verschillende typen bureaus en verschillende culturen die zich praktisch en ideëel toch verbonden weten aan het gemeenschappelijk belang van de ontwerpende disciplines. Bij het benutten van de kansen speelt mee de wijze waarop de samenwerking gestalte krijgt. Deze bepaalt de mate van dynamiek die kan worden gegenereerd. Dynamiek die is gekoppeld aan een krachtige interne communicatie zal bepalend zijn voor de aantrekkelijkheid van het lidmaatschap. IV Het ontwerp als de bindende factor De overtuiging van de werkgroep is dat Ontwerpend Nederland beter dan BNA en NLingenieurs en andere partners afzonderlijk kan inspelen op de geschetste veranderingen. Samenwerking vergroot de effectiviteit en de efficiency van de belangenbehartiging voor zowel de branches als de bureaus. Met eén stem, één agenda en één programma en vanuit één visie en missie. Positionering Alliantie van onafhankelijke architecten- en ingenieursbureaus die met kennis&kunde in de gebouwde en ongebouwde omgeving waarde willen toevoegen voor opdrachtgevers en maatschappij Ontwerpend Nederland intern en extern een grotere reikwijdte. Samenwerking verenigingsbureaus De samenwerking, en mogelijk de samenvoeging, van de verenigingsbureaus Visie & missie Het belang en de impact van Ontwerpend Nederland zal groter zijn naarmate NLingenieurs en BNA (met andere partners) in staat zijn om vanuit een gemeenschappelijke visie aan hun missie te werken. Die moet passen in de maatschappelijke ontwikkeling en de bouwpraktijk van vandaag. Er is vraag naar excellente professionals die integraal problemen kunnen oplossen. De hedendaagse professional excelleert in zijn specialisme juist door over zijn vakgebied heen samen te werken. In de praktijk van alledag is bundeling van deelbelangen nodig om tot een integraal plan en ontwerp te komen. Verzuiling van specialismen geeft geen antwoord op de vragen van deze tijd en wordt door de markt ook niet gevraagd. De meerwaarde van samenhang in design en engineering voor ruimte, infrastructuur en gebouwen is evident. Daar waar in de dagelijkse praktijk de leden van BNA en NLingenieurs nauw moeten samenwerken en te maken hebben met de dezelfde marktomstandigheden, hetzelfde juridische en technische kader, dezelfde bedreigingen en dezelfde kansen is het niet meer dan logisch dat zij ook bij de behartiging van hun collectieve ondernemersbelangen gezamenlijk optrekken. Leidraad daarbij moet zijn de maatschappelijke en economische waarde die de branches en hun leden bieden. Organisatie & bundeling Bundeling van krachten Ontwerpend Nederland maakt de weg vrij voor een bundeling van krachten van de ondernemers in de ruimtelijk ontwerpende disciplines. Meer mensen en meer financiële armslag geven meer ruimte om de belangen te behartigen. Dat vergroot het draagvlak en de toekomstbestendigheid van de organisatie. De omvang van de totale achterban versterkt de relevantie en het gezag van Ontwerpend Nederland. De complementariteit van de inbreng vanuit beide verenigingen geeft stimuleert bundeling van informatie, kennis en vaardigheden en maakt een optimale inzet van mensen en middelen mogelijk. Dat vergroot efficiëntie en vermindert de kwetsbaarheid van de professionele organisatie.

98 Brancheontwikkeling V En wat het oplevert Ontwerpend Nederland moet leiden tot een krachtigere vervulling van de kerntaken die een moderne brancheorganisatie heeft dan de afzonderlijke organisaties kunnen bieden. Dat betekent: Belangenbehartiging Lobby Ontwerpend Nederland krijgt in de lobby een krachtige stem, niet alleen door de macht van het getal maar ook door te opereren vanuit één visie en één missie. Ontwerpend Nederland biedt één loket voor alle stakeholders en één zender van de ruimtelijk ontwerpende disciplines Ontwerpend Nederland vertegenwoordigt in de lobby een belangrijke waarde in de keten: creativiteit, inventiviteit, oplossingsgerichtheid. Profilering In Ontwerpend Nederland kunnen NLingenieurs en BNA gezamenlijk een sterk en nieuw imago creëren voor de ontwerpende disciplines en zich maatschappelijk en politiek positief positioneren ten opzicht van de meer uitvoerende partijen. Ontwerpend Nederland promoot, zowel bij opdrachtgevers als maatschappelijke partijen de maatschappelijke en economische meerwaarde die haar adviserende en ontwerpende bedrijven kunnen bieden. De aangesloten bureaus kunnen zich met een sterk keurmerk profileren in markt en maatschappij. De activiteiten van Ontwerpend Nederland brengen bedrijven uit verschillende disciplines samen die daarmee hun competenties verbreden. Bundeling van netwerken biedt de leden kansen om gezamenlijk te werken aan innovatieve producten, processen en concepten. Dat maakt nieuwe energie los in de branche. Coproductie en co-creatie zijn de termen van deze tijd. Uit bijlage 2 blijkt dat hiermee het ontwikkelniveau van de branchevereniging op alle relevante onderdelen positief kan scoren. Bureauondersteuning Informatie en diensten De leden kunnen profiteren van een collectief aanbod aan informatie en diensten dat dankzij een groter draagvlak en een bredere insteek aan kwaliteit wint.(databanken, verzekeringen, opleidingen en trainingen, etc). De bestaande digitale dienstverlening en gevestigde dienstencentra als o.a. BNA Academie en het BNA-Onderzoek, bieden veel kansen voor leden. De leden kunnen gebruik maken van een beter geëquipeerde ledenservice, gericht op informatie en diensten die elders niet of tegen hoge kosten verkrijgbaar zijn. Netwerk De leden krijgen toegang tot een groter, breder en rijker verenigingsnetwerk voor de opgaven van vandaag. De leden krijgen toegang tot de uitgebreide externe maatschappelijke en politiekbestuurlijke netwerken van beide verenigingen 4

99 VI Samenwerkingsopties De beoogde samenwerking kan vele vormen krijgen. Drie principieel verschillende varianten zijn nader bekeken: Model A Twee verenigingen met een gezamenlijk backoffice. Model B Twee verenigingen onder één koepel met een gezamenlijk backoffice. Model C Eén geïntegreerde vereniging. De voor- en nadelen van de verschillende opties zijn aangegeven in onderstaand schema. Model (eventuele fasering) Sterke punten Model A (fase1) Twee verenigingen met een gezamenlijk backoffice - Benutten schaalvoordelen - Professionaliteit in tact - Verminderde kwetsbaarheid - Minder dubbele functies Model B (fase2) Twee verenigingen onder één koepel met een gezamenlijk backoffice. - Gezamenlijk + eigen gezicht - Gezamenlijk keurmerk - Behoud van bestaande identiteiten en structuren - Concrete ledenvoordelen - Voordelen model A Model C (fase3) Eén geïntegreerde vereniging. - Opereert als netwerk Heldere moderne structuur - Genereert nieuwe energie - Gericht op toekomst - Gezamenlijke focus: Business driven Zwakke punten - Weinig toegevoegde waarde - Weinig nieuw elan - Speelt niet in op huidige marktontwikkelingen - Kans op interne competitie - Bestuurlijk complex en weinig efficiënt - Beperkt nieuw elan - Mogelijk branchevervaging - Verlies van historische identiteiten. - Opbouw nieuwe identiteit kost tijd - Opbouwen nieuwe interne verenigingsstructuren Binnen één geïntegreerde vereniging zal sprake moeten zijn van een heldere segmentatie binnen de vereniging, een segmentatie die zowel gericht is op verschillen in belangen als op verschillen in de behoeften aan dienstverlening. Een indeling tussen architecten en ingenieurs is niet zinvol en evenmin een indeling die louter gebaseerd is op grootteklassen. Gedacht zou kunnen worden aan een segmentatie die is gebaseerd op bedrijfskenmerken en daaraan gekoppelde dienstenpakketten. Deze categorieën verschillen van elkaar in belangen en in behoeften Fasering Onafhankelijk van het te kiezen model zal er sprake moeten zijn van fasering in de realisatie van de gewenste eindsituatie. De onderscheiden modellen bergen reeds een mogelijke fasering in zich. Het is goed denkbaar en vanwege de geboden zorgvuldigheid mogelijk ook wenselijk om het einddoel te bereiken via implementatie van de achtereenvolgens gepresenteerde modellen. Bij een heldere keuze van het einddoel medio 2014 kan model A per gerealiseerd zijn, model B per en model C per

100 VII Advies De gecombineerde bestuurlijke werkgroep is enthousiast over verregaande samenwerking van beide branches als kans voor de toekomst. Het toont aan dat beide branches van ondernemende en kennisintensieve dienstverleners open staan voor de wens van onze stakeholders en ketenpartners naar bundeling, naar het ontwikkelen van sterke horizontale werkverbanden, gebaseerd op de juiste competentiemix. Het getuigt van leiderschap wanneer NLingenieurs en BNA in de nieuwe wereld die ontstaat zelf het initiatief nemen op basis van de meerwaarde van onze disciplines in een dynamische, internationale markt. De werkgroep beveelt beide besturen aan om: - de gezamenlijke backoffice (model A) op korte termijn (uiterlijk per 1 januari 2015) te realiseren in het perspectief van een verdergaande samenwerking, en zo snel mogelijk belangrijke efficiency voordelen te behalen; - het proces in gang te zetten om een verdergaande samenwerking nader vorm en inhoud te geven en tot stand te brengen. Daarbij geldt één geïntegreerde vereniging (model C) als de uitkomst die het meeste profijt biedt, maar is de minimaal te realiseren optie twee verenigingen onder één koepel met een gezamenlijke backoffice (model B). De werkgroep onderkent dat een aantal aspecten bij de verdere uitwerking bijzondere aandacht verdient. Allereerst is het belang veel werk te maken van de kennismakingsfase. Het is noodzakelijk dat zowel de organisaties als de leden elkaar leren kennen. Ze moeten gedachten kunnen wisselen over de mogelijkheden van samenwerking en wat die aan voordelen zou kunnen brengen. Ook zou het goed zijn om met gezamenlijke activiteiten te tonen wat samenwerking de leden kan brengen. Uiteraard heeft ook een hoge prioriteit de communicatie naar de beide achterbannen, communicatie omtrent het creëren van een moderne en herkenbare identiteit en marktpositie alsmede de bepaling van de meest passende lidmaatschaps- en contributievoorwaarden. De meerwaarde voor de leden van een marktgeoriënteerde en ondernemende branchevereniging 3.0 (bijlage 1) moet daarbij overtuigend over het voetlicht kunnen worden gebracht. Een derde aspect dat bijzondere aandacht verdient is de evenwichtige vormgeving van de interne organisatie waarin naast homogeniteit en voldoende focus in het externe beleid ook de diversiteit in de behoeften van de bredere achterban gestalte dient te krijgen. 21 mei 2014 Bestuurlijke werkgroep Samenwerking NLingenieurs/BNA De werkgroep adviseert om te kiezen voor een projectmatige aanpak en de voorbereiding en besluitvorming uiterlijk binnen twaalf maanden af te ronden. Daarbij moet de aandacht uitgaan naar:. naar de meningsvorming en het ontwikkelen van draagvlak bij de achterban; - het formuleren van een inhoudelijke missie en beleidsplan; - het ontwikkelen van een passend organisatieen bestuursmodel; - het ontwikkelen van een businessmodel; - de fasering en de implementatie; - de formele besluitvorming. 6

101