Vzw Boeren op een Kruispunt. En de reguliere hulpverlening? Indeling. 1. De leefsituatie van b&t.

Transcriptie

1 Vzw Boeren op een Kruispunt Boeren en tuinders in moeilijkheden in beeld brengen voor de reguliere hulpverlening Vzw Boeren op een Kruispunt In opdracht van VVSG Initiatief van Vlaamse Overheid en Cera Opgericht door BB, ABS en KVLV-agra Doel: welzijn van boeren en tuinders in moeilijkheden verhogen. 11 januari 2007: 1 aanmelding/werkdag 5 adviseurs + 7 freelance psychologen. Gratis hulplijn: Probleemdefinitie bij boer en tuinder Agrariërs, ondernemers in de agrarische sector, komen meer en meer in de situatie terecht waarin zij voor moeilijke keuzes komen te staan. De laatste jaren bepalen nieuwe wet- en regelgeving de ontwikkelingen in de sector, waardoor agrariërs extreem onder druk staan om een toekomst te behouden. Het behouden van het boerenbestaan vraagt veelal een groot offer van de agrariër, zijn gezin en zelfs zijn familie. Stille armoede, sociaal isolement en maatschappelijke ontwrichting zorgen voor verborgen leed in deze sector. En de reguliere hulpverlening? Komen niet aankloppen bij de reguliere hulpverlening Worden niet benaderd door de outreaching (handreikende) dienstverlening van OCMW. Doel presentatie: Nederlandse studie vertalen naar Vlaanderen. Bron: Doordat agrariërs moeilijk aan burgers kunnen overbrengen wat hen drijft in het boerenbestaan, wordt de kloof tussen burgers en agrariërs groter. 3 4 Indeling 1. De leefsituatie van b&t 2. De problematiek onder b&t 3. Hoe gaan b&t met problemen om? 4. De benadering via erfbetreders 5. Besluiten 1. De leefsituatie van b&t. 1. Modernisering van de landbouw 2. Kenmerken van het agrarisch leven 3. Verwevenheid van werk en privé 4. Nabuurschap en sociaal contact 5. Gesloten cultuur 6. Familietraditie 7. Vrijheid door ondernemerschap 8. Positie van de vrouw binnen b&t bedrijf 5 6 1

2 1.1. Modernisering van de landbouw Romantisch beeld Kleine gemengde bedrijfjes Vroeger was het gemoedelijker. Nu komen er veel meer controleurs: als je niet in orde bent, krijg je een boete => moderne zakelijke geleide bedrijven. Schaalvergroting Ruimtegebruik: natuur, woning, recreatie Ingewikkelde administratie Eenvoudige boer werd een agrarisch ondernemer 1.2.Kenmerken van het boerenleven Om meer te begrijpen: inzicht in achtergrond nodig. Werken, wonen en leven in elkaar verbonden In sociaal, fysiek en financieel opzicht. Boeren is een levenswijze en centrale waarden hangen hiervan af. Op het boerenbedrijf zijn werken, wonen en leven nauw met elkaar verbonden Verwevenheid van werk en privé In fysieke zin In sociale zin: identiteit Man en vrouw werken samen / traditionele werkverdeling Ouders: rol Ondersteuning Blijven op of rond bedrijf wonen Nabuurschap en sociaal contact Waarde dat je elkaar helpt Zowel op bedrijfsmatig als op sociaal vlak Reden: Culturele achtergrond Veiligheid Deelname aan het sociaal leven wordt vaak los van elkaar beoefend. (iemand thuis op het bedrijf) Gesloten cultuur Geen praatcultuur. Gesprekken die over het bedrijf gaan. Begrip wordt niet getoond door woorden, maar door acties. Relatie tussen bedrijfsresultaat en identiteit speelt een grote rol. Wat indien bedrijf moet gesloten worden? 1.6. Familietraditie Leven lang op dezelfde plek wonen en werken Bedrijf w overgenomen door kind. Al generaties lang in dezelfde familie Grond is symbool van onafhankelijkheid Dieren/gewassen Eigen sociale structuren

3 1.7. Vrijheid door ondernemerschap Aan niemand verantwoording verschuldigd. Door wet- en regelgeving in deze vrijheid aangetast. Veel boeren voelen zich door wet- en regelgeving aangetast in hun vrijheid 1.8. Positie van de vrouw Rollenpatroon. Burgermoeders: springen bij op school. Vaak is het de partner die problemen aanvoelt. Hun vraag: waar kan je hulp krijgen? Wat doen bij problemen. Vzw BoeK: 180 voordrachten hierover De problematiek onder b&t 1. Bedrijfsgebonden problemen Financiële situatie van b&t Sociale diensten 2. Persoonsgebonden problemen 3. Gezinsgebonden problemen 4. Omgevingsgebonden problemen 5. Maatschappijgebonden problemen 2.1. Bedrijfsgebonden problemen Uurloon: Neveninkomsten om uurloon te verhogen. Forfaitaire inkomensaangifte + 2 jaar oude aangifte vs grote prijsschommelingen => moeilijk Eigen vermogen: vermogenstoets = moeilijk Stille reserves: belastingen eist 33%-50% v IVA. Opleiding gericht op ltb.=> moeilijk werkt te vinden Financiele problemen => relatieproblemen Partner, ouders, familie, opvolgers. Schuldgevoelens vs aangeleerde hulpeloosheid Financiële problemen Landbouwinkomen gemiddeld > 5000 uur werk. Soms nog goed eigen vermogen, maar veel liquiditeitsproblemen. Gemiddeld Vlaams gezinsbudget: Wanneer het financieel niet goed gaat, heeft dat onmiddellijk gevolgen voor de situatie van het gezin Sociale diensten Geen aansluiting Bezit van vermogen Trots Tering naar de nering zetten Gezin eet uit de bedrijfsrekening Gewend om minder geld nodig te hebben Toekomst: veel stopzetters Reden: onvoldoende zekerheid en inkomen

4 2.2.Persoonsgebonden problemen Veel voorkomend bij alle generaties. Aandacht voor Alleenstaande mannen Weduwen en weduwnaars Te veel competenties nodig om succes te hebben: niet meer realistisch Gezinsgebonden problemen Intern in gezin/familie Generatiespanning / opvolging Rol van de meewerkende echtgenote/ ontbreken van partner Positie van de opvolgers Toekomstperspectief voor het bedrijf. Boer ben je 24 uur per dag (dieren/gewassen) Niet mogelijk om fysiek/mentaal afstand te nemen. Geen vakanties, Omgevingsgebonden problemen Opvattingen, normen en waarden over ltb. Niet meer automatisch collega s. Sociaal isolement om conflicten te vermijden Omgeving van niet-agrariërs. Overlastklachten geluid/geur/activiteit Maatschappijgebonden problemen Spanning tussen landbouw vs burgerij. Kennis bij de niet-lber verhogen. Fysieke afstand w kleiner. Geen inzicht in landbouwgebeuren Dierwelzijn / milieu Imago boer negatief of positief? De kloof tussen burgers en boeren blijkt nog steeds groot te zijn Hoe gaan b&t met problemen om? Gesloten cultuur Erfbetreders als vertrouwenspersoon 3.1.Gesloten cultuur Hoe positie en problemen onderkennen? Psychosomatische problemen Gevoelens: boosheid / angst / verdriet/ teleurstelling / schuldgevoelens / jaloezie. Gewend om zelf praktische en creatieve oplossingen te bedenken voor zijn problemen: boeren zijn doeners en geen denkers

5 3.2.Erfbetreders als vertrouwenspersonen Hulpverleners zijn praters Onbekend met de bedrijfsvoering Onbekend = onbemind. Erfbetreders = veilige personen Erfbetreders zijn voor de boer/tuinder relatief veilige personen om hun problemen mee te bespreken. Bekend gezicht met vakinhoudlijke kennis, en tegelijk op voldoende afstand (geen inmenging in gezin/ bedrijf). 4. De benadering van b&t via erfbetreders 1. De leefsituatie van erfbetreders 2. Verwevenheid werk en privé 3. Levenswijze 4. Ondernemerschap 5. Gesloten cultuur 6. Benadering van erfbetreders De leefsituatie van erfbetreders 4.2.Verwevenheid werk en privé Nodig -voor signaalfunctie -Om ingang te krijgen naar de doelgroep. Vzw Boeren op een Kruispunt Zelf deskundig + deskundig netwerk. Emotionele / bedrijfsmatige steun Luisterend oor/ bemiddelaar / opties begrijpelijk voorstellen. Ook andere erfbetreders Hoge mate van betrokkenheid Uitstekend op de hoogte Mensen die zelf van agrarisch afkomst zijn Let op: Zakelijke belangen 27 Horen wel wat niet gezegd wordt: afstand houden en houden zich eraan. Erfbetreders niet alleen zakelijke relatie Ook in sociaal netwerk Actief in landbouworganisatie Gevaar: gewenning problematiek bij boeren en tuinders Levenswijze Levenswijzen van erfbetreder = van boer. Ons kent ons gevoel Zij-wij denken Opdracht hulpverlener: bekendheid Met de cultuur van boeren en tuinders Met de specifieke problemen Met de beelden die in de maatschappij leven. 4.4.Ondernemerschap Erfbetreder: inkomensafhankelijke positie. Dubbele pet op: Collegiaal / helpt Zakelijk: factuur moet betaald worden > houdt afstand

6 4.5.Gesloten cultuur Ook erfbetreder: Maatschappelijk werk moet kenbaar maken dat ze goed ingevoerd is in de boerencultuur Pragmatisch rendementsdenken: Hulp moet iets opleveren. Heeft zelf een oplossing Boer niet betuttelen Zorg om privacy Duidelijk afspraken maken om de erfbetreder te beschermen. 4.6.De benadering van erfbetreders Wie? Dierenartsen, boekhouders, banken, Belangrijk voor de erfbetreder is dat de hulp iets oplevert. landbouworganisaties, Boeren op een Kruispunt. Hoe? Tijd nemen, vakkennis tonen, vasthoudendheid, resultaatgericht. Mogelijkheden en beperkingen van hulpverlening duidelijk maken Besluiten voor de hulpverlening 5 besluiten -> bespreken in Kader -> aanbod Boeren op een Kruispunt Advies 1 Het is nodig de doelgroep en de problematiek van b&t als specifiek aandachtsgebied op te nemen in de beleidsterreinen van het maatschappelijk werk. To do: apart registreren van hulpvragers. -> signaleren en belangen behartigen Advies 2 Om in contact te komen met b&t, is het belangrijk om een bekend gezicht te zijn in hun omgeving. Ook bij erfbetreders. To do: maatschappelijk werk zichtbaar maken publicaties in vakbladen aanwezigheid op manifestaties Advies 3: Om agrariërs hulpverlening te kunnen bieden, heeft kennis van de normen, waarden en achtergrond van de agrarische cultuur een belangrijke meerwaarde. To do: levenswijze en taal van de b&t vaktechnische kennis kom niet tussen in gezin zonder mandaat

7 Advies 4. Bij het contact maken met agrariërs gaat het met name om de attitude van de maatschappelijk werker, niet om de methodiek. To do: overtuiging, doorzetting, perspectief kunnen geven objectief, sturend (soms dwingend) Advies 5. Om het contact met de agrariër en zijn omringende netwerk goed te houden, is het belangrijk om te zorgen voor concrete resultaten. Reden: Rendementsdenken & tijdsdruk => snelle en concrete resultaten. To do : duidelijk mogelijkheden en beperkingen bepreken Aanbod vzw Boeren op een Kruispunt Opleiding aan min. 40 personen (provincie?) Deel 1: deze opleiding: Wat? Waarom? Hoe? Deel 2: inhoudelijke informatie overdracht Boer, zijn gezin en zijn bedrijf: inzicht. Bestaand netwerk van erfbetreders: adressenlijst en tips Knelpunten waar u iets kan aan doen: to do s. Duur: 3 uur. Vragen? Afspraken? Succes in uw hulpverlening Tel Riccy Focke Zorg voor uw boeren en tuinders. Ze zorgen voor veilig voedsel voor u en uw kinderen en voor een aangename leefomgeving op het platteland