Maak van Brabant een proeftuin voor de arbeidsmarktvernieuwing. Bied ruimte om op topniveau te presteren!

Transcriptie

1 Maak van Brabant een proeftuin voor de arbeidsmarktvernieuwing Bied ruimte om op topniveau te presteren!

2 Brabant loopt voorop. Als innovatieve regio willen we tot de Europese top horen. Dat ligt binnen ons bereik, maar dan moeten we op alle fronten scherp presteren. Juist omdat het om kenniseconomie gaat, is de mens als productiefactor cruciaal. Kennis zit in hoofden van mensen en die willen we maximaal benutten. Arbeidsmarktbeleid is daarbij van beslissend belang. Generiek, landelijk beleid is niet voldoende. Om in de top mee te doen is regionaal precisiewerk nodig, afgestemd op de topclusters. Veel kunnen bedrijven, onderwijs, gemeenten en provincie zelf waarmaken. Maar van de landelijke overheid vragen we ook een bijdrage. Geen geld, maar speelruimte! Aloude arbeidsmarktinstrumenten en -systemen werken remmend. We hebben last van het gebrek aan flexibiliteit en mobiliteit op de arbeidsmarkt. Er zijn andere voorzieningen nodig. Daarom willen we met het rijk samenwerken om Brabant te positioneren als proeftuin voor de noodzakelijke arbeidsmarktvernieuwing. Een logische stap in de wetenschap dat Brabant nu al voorop loopt op arbeidsmarktgebied. Meer dan bij elke andere provincie is de Brabantse economie internationaal georiënteerd. Continu moeten onze bedrijven reageren op mondiale ontwikkelingen. Daarvoor is het nodig dat bedrijven over de juiste mensen beschikken, met de juiste (innovatieve) vaardigheden, op het juiste moment en in de juiste aantallen. Dat kan alleen met een arbeidsmarkt die daar 100% op is ingesteld. Unieke positie Brabant neemt een unieke positie in als een van de belangrijkste economische motoren van Nederland en Europa. Topsectoren zijn in onze provincie goed vertegenwoordigd; denk aan High Tech Systems & Materials (biobased, maintenace ed), Automotive, Life Sciences, Agro-Food, Creatieve Industrie en Energy. We willen onze unieke positie graag behouden en versterken. De kaartjes hiernaast illustreren de ontwikkeling van arbeidsplaatsen per inwoner in de leeftijd van jaar, tussen 1973 en 1995 en tussen 1995 tot Hieruit blijkt dat de werkgelegenheidsontwikkeling binnen Nederland van de Randstad naar vooral Brabant is verschoven. 2

3 Actuele situatie Brabant heeft lange tijd relatief weinig last gehad van de aanhoudende crisis. Dat komt omdat we nog sterk wisten te profiteren van de internationale handel (vooral richting Duitsland) die behoorlijk op peil bleef. Nu ook daar (enige) stagnatie optreedt, krijgt Brabant meteen ook te maken met een terugslag. Daarnaast hebben veel bedrijven lang geprobeerd om hun personeel in dienst te houden. Ze weten hoe moeilijk het is om bij een aantrekkende economie weer geschikt personeel te vinden. Vanwege het uitblijven van economisch herstel, is deze overbezetting niet langer vol te houden. Brabant werkt aan flexibele arbeidsmarkt Brabant is gewend zelf aan de slag te gaan met arbeidsmarktproblemen. Hiervoor is vijftien jaar geleden het Pact Brabant opgericht. Hierin zitten vertegen woordigers uit de verschillende (arbeidsmarkt)regio s (zeven wethouders), werkgeversorganisaties (Brabant Zeeuwse Werkgevers, MKB Brabant en Zuidelijke Land en Tuinbouworganisatie), werknemersorganisaties (FNV), onderwijs (MBO en HBO+), UWV WERKbedrijf, en de secretaris van SER Brabant. Voorzitter is de gedeputeerde van de provincie. Het doel is om kansen en problemen op de arbeidsmarkt samen aan te pakken. Waarbij iedere partner een deel voor zijn rekening neemt. Twee voorbeelden: 1. Brabant voor Techniek Brabant investeert al tien jaar in de samenwerking van onderwijs (primair en voortgezet onderwijs, MBO en hoger onderwijs), bedrijfsleven (individuele bedrijven en branches) en overheid (gemeenten en provincie) om meer bèta-afgestudeerden in de provincie te bereiken. Met dit doel werken de 3 O s in de regio s samen bij het ontwikkelen, coördineren en uitvoeren van activiteiten en projecten gericht op het enthousiasmeren van scholieren, leerlingen en studenten voor de werelden van techniek. De afstemming op provinciaal niveau vindt plaats tussen de voorzitters en projectleiders van de vijf regionale samenwerkingsverbanden in het overleg Brabant voor Techniek. Landelijke programma s als TechniekTalent.nu en JetNet worden in Brabant uitgerold via Brabant voor Techniek. De afstemming met het platform Beta Techniek laat helaas te wensen over. 2. Zorg en Welzijn (aansluiting met Regio+) Om de problematiek in de zorg op te pakken, wordt in Brabant aansluiting gezocht met de activiteiten van Transvorm (Regio+). Het landelijke en het provin ciale beleid versterken elkaar. De regio s vertalen de samenwerking tussen deze werkgeversorganisatie en de overheid in samenwerkingsverbanden waarbij ook het onderwijs betrokken is. Deze aanpak wordt aangevuld met andere speerpunten uit de Brabantse aanpak voor Zorgeconomie. Brabants ArbeidsmarktAkkoord (BAA) Na de laatste gemeenteraads- en provinciale statenverkiezingen, onderschreven de nieuwe bestuurders in het Pact Brabant nogmaals het belang van een gezamenlijk arbeidsmarktbeleid. Dat leidde in oktober 2011 tot een Brabants ArbeidsmarktAkkoord (BAA), waarin de partners de uitgangspunten voor deze samenwerking nog eens vastlegden. De essentie van het Akkoord is dat de partners de prioritering hebben bepaald; ook legden ze vast welke partij voor welk onderdeel de eerstverantwoordelijke is. BAA en het economische programma van Brabant Als onderdeel van het Economisch Programma 2020 van de provincie was dit Akkoord het uitgangspunt voor de paragraaf Arbeidsmarktbeleid voor de kenniseconomie. Bij het vaststellen van dit Economisch Programma hebben Gedeputeerde Staten 15 miljoen van de beschikbare 40 miljoen voor de uitvoering van het BAA gereserveerd. Hiermee is de hoge prioriteit voor de arbeidsmarktproblematiek nog eens onderschreven. Het arbeidsmarktbeleid staat hiermee ook volledig ten dienste van het economische beleid van de provincie en de regio s. 3

4 Thema s BAA Het Pact Brabant stelde de volgende thema s vast die met prioriteit moeten worden aangepakt: ontzorgen MKB (versterken hrm-agenda/sociale Innovatie); voldoende gekwalificeerde instroom sterke Brabantse clusters (onderwijs-arbeidsmarkt en zij-instroom); nieuwe arrangementen arbeidsmobiliteit (flexicurity en behoud vakmanschap); iedereen doet mee/social inclusive ; arbeidsmigranten/regio branding. Van thema s naar acties Elke partij vertaalt deze prioritaire thema s in concrete activiteiten. Op 5 december jl. stelde het Pact de hoofdlijnen van de uitvoeringsagenda van het BAA vast. De komende jaren wordt de uitvoering strak gemonitord en zo nodig bijgestuurd door het Pact Brabant. De plannen van Brabant voor Techniek en Zorg zijn erop gericht om meer instroom van bèta-gediplomeerden en mensen voor de zorgsector op de arbeidsmarkt te bereiken. De Techniek-plannen zijn uitgewerkt met als basis het masterplan Beta en Technologie en onderscheiden de volgende actielijnen: vergroot de sense of urgency; koppel bètatechniek aan arbeidsmarktbeleid (arbeidsmarktrelevantie van bètatechniek); vergroot de maatschappelijke waardering voor bètatechniek; vergroot het rendement van de samenwerking onderwijs/bedrijfsleven; vergroot het rendement van doorlopende leerlijnen. Om dit te bereiken worden alle schakels van de onderwijsketen betrokken en worden netwerken van onderwijs en bedrijven georganiseerd. Crisisagenda Het BAA is vooral gericht op de middellange termijn problematiek. Nu helaas duidelijk is dat de economische crisis dieper en langduriger is, hebben de Pact-partners en Provinciale Staten afgesproken om, in aanvulling op het BAA, een crisis-actieplan op te stellen. Bij het opstellen van deze agenda worden: verschillende domeinen arbeidsmarkt/energie/ woningbouw/infrastructuur, enz.) aan elkaar verbonden en onderzocht of investeringen naar voren gehaald kunnen worden; voor kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt als jongeren (startersbeurs), 45-plussers, zzp ers en mensen met een beperking acties opgezet. Zoeken naar ruimte voor oplossingen Met deze samenhangende aanpak zoeken en creëren we in Brabant met elkaar ruimte voor oplossingen voor de arbeidsmarktproblemen. De noodzakelijke bezuinigingen stimuleren ons tot creatieve oplossingen: meer doen met minder middelen! Maar we willen zaken ook ánders doen. We willen innoveren, uit noodzaak, omdat we onze ambities anders niet waar kunnen maken. Daarbij lopen we tegen grenzen aan. Voor een deel grenzen die we zelf kunnen wegnemen. Maar ook grenzen die we zelf niet kunnen slechten, ook al zouden we dat wel willen. Op basis van een inventarisatie die SER Brabant uitvoerde in samenwerking met de Kamer van Koophandel, is een overzicht gemaakt van knelpunten in de regelgeving binnen de arbeidsmarktaanpak. Dit heeft huiswerk opgeleverd voor de arbeidsmarktpartijen in de regio. Daarmee gaan we zelf het komende jaar aan de slag. Ook zijn er knelpunten in beeld gebracht waar wij de landelijke overheid op moeten aanspreken. 4

5 Waar lopen we tegenaan? Neem bijvoorbeeld de onderwijsfinanciering. Die is gebaseerd op één peildatum. Terwijl wij behoefte hebben aan een flexibele onderwijsinfrastructuur, waarbij mensen heel gemakkelijk in en uit kunnen stromen. Of een ander voorbeeld: het landelijk overleg tussen werkgevers en werknemers en de MBO-raad, om te bepalen welke opleidingen er aangeboden worden. Terwijl wij in Brabant onze topclusters zo goed mogelijk willen faciliteren aan de hand van een human capital-agenda die we samen met onderwijsinstellingen opstellen. Of neem als derde voorbeeld de sectorale schotten die in stand worden gehouden door oude arbeidsrechtelijke instituten, zoals het CAO-overleg. Dit overleg leidt tot afspraken binnen sectoren en fondsen die sectorgebonden zijn, terwijl innovatie juist gekenmerkt wordt door intersectorale samenwerking en mobiliteit. Onze vraag Het aanpakken van dergelijke knelpunten is essentieel om tot een effectieve uitvoering te komen van ons Brabants ArbeidsmarktAkkoord. Omdat wij begrijpen dat het een lange weg is om de knelpunten via wet- en regelgeving te veranderen, doen wij een dringend beroep op u, om de provincie Noord Brabant aan te wijzen als experimenteerregio voor meer regelvrijheid met betrekking tot deze knelpunten. Hierdoor is in de praktijk na te gaan wat de noodzakelijke vernieuwing in de aanpak van de hedendaagse arbeidsmarktproblemen oplevert. 5

6 Knelpunten en Acties

7 Knelpunten en Acties Knelpunten en Acties Wat actoren kunnen bijdragen aan bereiken ambitie Ambitie regio Oplossings-richtingen Knelpunten Bedrijven (clusters) Regionale actoren (gemeenten, bedrijven, koepelorganisaties, onderwijsinstellingen, brancheverenigingen, kenniscentra, KvK s, uitzendorganisaties, UWV) Landelijke sociale partners/ koepelorganisaties/o&o fondsen, kenniscentra Provincie Rijk (min SZW, EZ en OC&W) 1. Ontzorgen MKB (versterken HRM-agenda/Sociale innovatie). Professionalisering en versterken inzet hrm-instrumentarium zoals: POP, coaching, employabilityscans, e-portfolio. Gebrek aan visie en know-how bij MKB bedrijven. Opzetten van en aansluiten bij Personeels Diensten Centra, Mobiliteitscentra, werboulevards, etc. Vergroten sence of urgency bij bedrijven. Regionale stimuleringsregelingen zoals: excelleren nu, spaarregeling voor loopbaandienstverlening Stimuleren kennisdeling en kenniscreatie, SIA-achtige regelingen en ondersteunen regionale arbeidsmarktprogramma s. Aansluiten marktbewerkingsplannen UWV bij regionale gecoördineerde werkgeversbenadering SZW. 2. Nieuwe arrangementen arbeidsmobiliteit (flexicurity en behoud vakmanschap). Regionale werkzekerheidsarrangementen: poolvorming, proefplaatsing, om-en bijscholing. Gebrek aan: samenwerking tussen bedrijven, branches en sectoren; organiseren van financiën (financiële engineering, regionale fondsvorming). Afschaffen relatie- en concurrentiebeding; arbeidsvoorwaarden harmoniseren; cluster- en ketensamenwerking aangaan en versterken. Financial engineering, regionale fondsvorming voor VWNW en van werkloosheid naar werkarrangementen; PPS-samenwerking zoeken, bijvoorbeeld met uitzendorganisaties. Inhoudelijk ontschotten scholingsfondsen t.b.v. intersectorale mobiliteit, cao afspraken over scholing van doelgroepen zoals uitzend krachten, nuggers, zzp-ers, ww-ers. Idem Meer flexibiliteit in het regulier onderwijs toestaan (kleinere groepen op willekeurige momenten starten e.d.) OC&W. 3. Iedereen doet mee / social inclusief. 4. Voldoende gekwalificeerde instroom sterke Brabantse clusters (onderwijs-arbeidsmarkt en zij-instroom) Passend onderwijs aanbod. Voldoende leerbanen BBL. Conjunctureel bepaalde tekorten aan leerbanen. Leerbanen stageplaatsen beschikbaar stellen. Meedenken over financiering van leerbanen/stageplaatsen. Idem Aanpassen/flexibiliseren (bekostiging) BBL/BOL variant in tijden van economische crisis; als regionaal bedrijfsleven aan kunnen geven welke opleidingen arbeidsmarktrelevantie hebben en b.v. 30% van de bekostiging van ROC s hiervan af te laten hangen OC&W voorkomen verloren generatie Startersbeurs Jeugdwerkloosheid onder gekwalificeerde jongeren. CAO s moeten hiervoor ruimte bieden Iedere jongere die kan werken wordt op passend niveau en passend bij vraag op de arbeidsmarkt gekwalificeerd. Branchecertificering Door selectie aan de poort van MBO 2 wordt veel uitval verwacht (aansluiting vmbo/vso/praktijkonderwijs-mbo). Onderzoek bij welke branches in de regio mogelijkheden liggen voor branchecertificering. Creëer ruimte voor branchecertificering/deelcertificaten. Creëer ruimte voor branchecertificering/deelcertificaten OC&W Vraag en aanbod instroom arbeidsmarkt in balans. HBO numerus fixus Te veel jongeren kiezen voor opleidingen waar de arbeidsmarkt weinig behoefte aan heeft. Numerus fixus toestaan OC&W. 4.5 Meer jongeren in bèta opleidingen, passend bij regionale speerpunten als top- en kansrijke sectoren. Investeren in loopbaan en beroepsoriëntatie (LOB) in het onderwijs. Investeren in activiteiten gericht op doorlopende trajecten en het inbedden van wetenschap en techniek in het curriculum van scholen. Daarvoor de regionale samenwerkingsverbanden (platforms) van Brabant voor Techniek en hun netwerken bedrijfsleven-onderwijs benutten. Jongeren hebben onvoldoende beeld van de regionale arbeidsmarkt en beroepen, onvoldoende loopbaanvaardigheden (solliciteren, netwerken,etc.). Landelijke programma s van het Platform Bèta Techniek en Techniek Talent worden zonder afstemming of samenwerking met de Brabantse netwerken (Brabant voor Techniek) uitgevoerd in Brabant. Het gevolg: onoverzichtelijk, vertragend, belemmerend en ineffectieve inzet van landelijk en regionale middelen. B.v. Techlab basisonderwijs, School aan Zet, werkondernemer, M3, enz. Samenwerking versterken tussen techniek platforms (Brabant voor Techniek), bedrijventerreinen, PDC s en onderwijs. Meer lokale en regionale arbeidsmarkt informatie voor jongeren, docenten en ouders. Bij het vertalen/uitrollen van landelijke beleid of programma s in Brabant samenwerking zoeken met Brabant voor Techniek. De samenwerking tussen onderwijs, bedrijfsleven en overheid in Brabant. Brabant voor Techniek ondersteunen. Loopbaan en beroepsoriëntatie (LOB) structureel verankeren in onderwijscurricula. Bij de uitvoering van het Masterplan Techniek en straks de Techniek Pact, de Brabantse platforms structuur betrekken als partner voor Brabant. Maatwerk leveren bij het honoreren van CiV Biobaseed EZ en OC&W. 5. Arbeidsmigranten/ regio branding. Voldoende en gekwalificeerd arbeidsaanbod. Aantrekken en behouden van internationale kenniswerkers en vaklieden. Benutten van het potentieel van arbeidsmigranten. De inkomenscriteria voor kenniswerkers zijn beperkend voor de dienstverlening. Versnippering van diensten voor buitenlandse werknemers. Weinig samenwerking en communicatie tussen bedrijven/ onderwijs. Geen regie. Weinig internationale oriëntatie bij bedrijven voor het aantrekken van arbeidskrachten. Bewustwording vergroten bij (MKB)- bedrijven voor nut en noodzaak internationale oriëntatie m.b.t. arbeids krachten en studenten. Onzinnige taaleisen heroverwegen of scholing Nederlandse taal aanbieden. Internationale school en Engelstalig onderwijs. Projecten en activiteiten organiseren om studenten en werknemers naar Brabant te halen en te houden. Organisaties, netwerken, initiatieven etc. aan elkaar verbinden. Inkomenscriterium aanpassen. Bundeling publieke diensten bij het expat centra (RDW, UWV, CBR, belastingdienst, GGZ, IND) Niet alleen voor kenniswerkers (criteria uitbreiden). Zorgen voor geactuali seerde regionale informatie (kwalitaitef en kwantitatief) over doelgroep. In samenwerking met regio s oplossingen zoeken voor problemen en benutten van kansen SZW, MVJ en FIN.