Plan Vangnetuitkering 2017 Gemeente Delfzijl

Transcriptie

1 Plan Vangnetuitkering 2017 Gemeente Delfzijl

2 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Stichting Stimulansz Leeswijzer Analyse en mogelijkheden tekortreductie Wat is de omvang van het tekort Globale analyse van de tekorten Prijs van de uitkering (Parttime) inkomsten Maatregelen Instroom Uitstroom Handhaving Incasso Genomen maatregelen Beoogde effecten Samenvatting Bijlage: Tekst Vangnetuitkering 2

3 1. Inleiding Participatiewet Personen die niet genoeg inkomen of vermogen hebben om in hun levensonderhoud te voorzien kunnen een uitkering aanvragen op grond van de Participatiewet. Werkplein Fivelingo neemt de aanvragen in voor de gemeente Delfzijl, Appingedam en Loppersum en beoordeelt op grond van wetgeving of de aanvrager in aanmerking komt voor de uitkering. Wanneer de aanvraag wordt toegekend wordt er overgegaan tot uitbetaling van de uitkering. BUIG Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) stelt jaarlijks de Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen aan Gemeenten (BUIG) beschikbaar voor het betalen van de uitkeringen op grond van de Participatiewet. Dit is een voorlopig budget. Voor het bepalen van de hoogte van het budget wordt gebruik gemaakt van het zogenaamde multiniveaumodel. Multiniveaumodel Het multiniveaumodel bepaalt allereerst de bijstandskans op het niveau van het huishouden. Dit is het niveau waarop de werkelijke risico s op bijstand plaatsvinden. Daarnaast houdt het rekening met meerdere niveaus: de wijk, de gemeente (of samenwerkingsverband van gemeenten) en de regio. Op deze manier kan de invloed die uitgaat van elk van de kenmerken en het gemeentelijk beleid zo goed mogelijk bepaald worden. Verder is het multiniveaumodel een integraal model voor zowel de oude als de nieuwe doelgroep van de Participatiewet. Het model is flexibel in de zin dat beleidsmaatregelen op aanpalende terreinen met consequenties voor het te ontvangen bijstandsbedrag nauwkeurig meegenomen kunnen worden. Het multiniveaumodel werkt met drie gemeentegrootte-klassen: gemeenten met meer dan inwoners ontvangen een budget dat volledig op basis van het objectief verdeelmodel wordt bepaald. Gemeenten met minder dan inwoners ontvangen een budget dat wordt bepaald op basis van de uitgaven van twee jaar eerder (historisch verdeelmodel). Gemeenten tussen de en inwoners (zoals Delfzijl) ontvangen een budget dat deels historisch en deels objectief wordt bepaald. Vangnetuitkering Het definitief budget dat de gemeente Delfzijl voor 2017 ontvangt, is onvoldoende hoog om de uitkeringen te kunnen betalen. Gemeenten kunnen onder voorwaarden (gedeeltelijk) via de Vangnetuitkering gecompenseerd worden voor (grote) tekorten. In de bijlage staat een toelichting op de vangnetuitkering. De Vangnetregeling 2017 is een eenvoudig toegankelijke voorziening, waarmee de financiële risico's voor gemeenten worden beperkt bij de uitvoering van de Participatiewet. Een andere manier waarop financiële risico's worden beperkt is de overgangsregeling bij de invoering van het nieuwe verdeelmodel. Ondanks het eenvoudige karakter van de voorziening gaat de wetgever wel uit van een alerte houding van het gemeentebestuur. Dit houdt in dat tijdig wordt nagegaan of al dan niet uitgekomen zal worden met het toegekende budget voor de gebundelde uitkering. Bij een tekort dient het college na te gaan wat de mogelijke oorzaken daarvan zijn en dient maatregelen te nemen om het tekort te reduceren en een verwachting te hebben van het effect van de maatregelen. Verder zal het college de gemeenteraad hierover moeten informeren. De beperkte voorwaarden die in de regelgeving zijn opgenomen om voor een vangnetuitkering in aanmerking te komen, zijn mede op bedoelde alerte houding gebaseerd. Formeel zijn de volgende zaken aan de orde: a. Over 2017 moet sprake zijn van een tekort dat meer bedraagt dan 5% van de definitief over dat jaar toegekende gebundelde uitkering als bedoeld in artikel 69 Participatiewet; b. Over 2016 en 2017 moet sprake zijn van een gecumuleerd tekort dat meer bedraagt dan 5%, berekend over alleen de definitief over 2017 toegekende gebundelde uitkering als bedoeld in artikel 69 Participatiewet; 3

4 c. Het college moet in 2018 tijdig, vóór 15 augustus, een verzoek indienen volgens het daartoe vastgestelde model; d. Bij het indienen van het verzoek moet het college met instemming van de gemeenteraad verklaren dat het reeds voor de indiening van het verzoek over 2017 maatregelen heeft genomen om tot tekortreductie te komen. Voor het in behandeling nemen van een verzoek met betrekking tot 2017, moet de gemeente aantonen dat een proces is ingezet en maatregelen genomen zijn gericht op tekortreductie. Het hart van deze voorwaarde is grofweg dat het college een globale analyse opstelt van de mogelijke oorzaak en omvang van het tekort en dat het college met instemming van de Raad verklaart welke maatregelen zijn genomen om tot tekortreductie te komen. Bij een verzoek om vangnetuitkering moet ook de instemming van de gemeenteraad hieromtrent blijken. De instemming van de gemeenteraad heeft uitsluitend betrekking op de juistheid van de verklaring. De instemming heeft geen betrekking op het inhoudelijk oordeel dat de gemeenteraad eventueel over de maatregelen van het college heeft uitgesproken Ondersteuning Stimulansz De gemeente Delfzijl heeft Stimulansz gevraagd om ondersteuning te verlenen bij het maken van de noodzakelijke analyse en om suggesties te doen voor maatregelen die het tekort zouden kunnen reduceren. Stimulansz heeft ruime en specifieke ervaring met verbeterplannen, met de vangnetuitkering voor 2015 en 2016, met kwaliteitstrajecten en met bedrijfsvoering. De ondersteuning door Stimulansz heeft bestaan uit het analyseren op welke gebieden kansen liggen om tekorten te verminderen. Daarbij is o.a. gebruik gemaakt van gegevens van de Benchmark Werk en Inkomen. In het voorliggende plan gaat het veelal om globale analyses. Waar verdere verdieping nodig is, is dat aangegeven Leeswijzer In de volgende hoofdstukken komen de volgende zaken aan de orde. In hoofdstuk 2 wordt stil gestaan bij de kenmerken van de doelgroep en de gemeente Delfzijl, daarna volgt de analyse van een aantal relevante onderwerpen. Tevens wordt gekeken naar genomen maatregelen en wat daarvan de effecten zullen zijn. Ook worden conclusies getrokken en zo nodig aanbevelingen gedaan voor acties die het tekort mogelijk kunnen reduceren. De samenvatting is opgenomen in hoofdstuk 3.. 4

5 2. Analyse en mogelijkheden tekortreductie 2.1 Kenmerken van de doelgroep en de gemeente Delfzijl In 2017 heeft Divosa een landelijk onderzoek gepubliceerd waarin de kenmerken zijn opgenomen van het huidige bestand van de Participatiewet. In onderstaand schema zijn deze kenmerken opgenomen. Kenmerken Percentage van het bestand Geen startkwalificatie 62% Onvoldoende beheersing van de Nederlandse taal 25% Lichamelijke problemen 52% Psychische problemen 48% Ouder dan 55 jaar 50% In de praktijk komt het voor dat mensen meerdere kenmerken hebben. Daar komen eventueel nog aanvullende kenmerken bij als het hebben van schulden. Dit speelt bij circa 60 % van de uitkeringsgerechtigden van Werkplein Fivelingo. Ook het gebrek aan mobiliteit, zeker vanuit de dorpen, speelt een rol. Tot slot blijkt uit een ander onderzoek dat 14% van onze inwoners laaggeletterd is. In vergelijking met andere gemeenten van vergelijkbare omvang staat Delfzijl in bijna alle opzichten op achterstand. De onderstaande informatie is afkomstig van waarstaatjegemeente.nl Delfzijl Gemeenten < Aantal banen per 1000 inwoners ,9 627,9 Werkloze beroepsbevolking jaar per 1000 inwoners ,8 22 Beroepsbevolking opleiding laag jaar per 1000 inwoners (2016) Personen met bijstandsuitkering 18 jaar en ouder per 1000 inwoners ,8 22,3 Huishoudens met bijstandsuitkering % t.o.v. huishoudens ,8 3,1 Kinderen in uitkeringsgezin ,63% 3,48% Werkloze jongeren ,12 % 0,98% Voortijdig schoolverlaters VO en MBO % ,4 1,6 Delfzijl onderscheidt zich positief van andere gemeenten als het gaat om het aantal banen in de gemeente. Dit aantal ligt aanmerkelijk hoger dan het landelijk gemiddelde. Bij veel bedrijven is sprake van groei van het aantal vacatures door uitbreiding van het bedrijf en door de vervangingsvraag van medewerkers die de komende jaren met pensioen gaan. Op dit moment geven werkgevers in bepaalde branches aan dat ze veel moeite moeten doen om geschikt personeel te vinden. De uitzendbureaus in de regio melden dat het aantal geschikte ingeschreven kandidaten voor hun klanten hard terugloopt en dat ze heel erg hun best moeten doen om aan de vraag van het bedrijfsleven te voldoen. Het aantal vacatures op MBO- en HBO niveau is dermate hoog dat de regio hierin niet alleen kan voorzien. Een belemmerende factor voor mensen buiten de provincie om zich in deze krimpregio te vestigen is de problematiek rondom de aardbevingen. Onderwijs en (her)scholing zijn de belangrijkste instrumenten om de beroepsbevolking beter te laten aansluiten bij de vraag uit het bedrijfsleven. De mensen met een uitkering beschikken dus veelal niet over de kwalificaties waar het bedrijfsleven om vraagt. Een sterke oriëntatie op dit onderwerp verdient continu de aandacht. De afgelopen jaren is aandacht besteed aan het verbeteren van het scholingspotentieel in de bouwsector door nieuwe opleidingen onder andere in Delfzijl. Voor de komende jaren worden er veel goede zaken in gang gezet, zoals de uitvoering van het banenplan en het opzetten van een nieuwe onderwijscampus in Appingedam. 5

6 2.2 Analyse Om de tekorten te reduceren is het van belang te analyseren welke zaken of onderwerpen beïnvloedbaar zijn cq waar acties mogelijk zijn. Relevant zijn de volgende onderwerpen: Prijs van de uitkering; Volumeontwikkeling (instroom en uitstroom) en ontheffingen; Handhaving. Maatregelen op deze onderwerpen zullen moeten leiden tot een positieve beïnvloeding van de uitgaven BUIG. De in voorliggende plan genoemde maatregelen hebben het in zich om een besparing te realiseren. Dit is echter geen garantie. Een groot deel van het tekort op de BUIG is namelijk toe te schrijven aan de systematiek waarmee het stelsel omgaat om de instroom van statushouders. De VNG heeft op 5 april 2018 aan minister Ollongren aangedrongen op een nader advies over de BUIG door de Raad voor Openbaar Bestuur. Voor de VNG staat de vraag centraal of gemeenten wel adequaat worden gefinancierd voor het uitvoeren van een wettelijke taak, zoals geregeld in artikel 69 van de Participatiewet. Met het voorliggende plan wordt de gemeenteraad van de gemeente Delfzijl actief geïnformeerd. De instemming van de gemeenteraad, verwoord in het standaard aanvraagformulier, is een belangrijk onderdeel voor een (succesvol) beroep op de vangnetuitkering. Dit beroep wordt in 2018 gedaan over het jaar Omvang van tekort gemeente Delfzijl Gemeente Delfzijl: Over het jaar 2016 was er een uitkeringslast te zien van en baten van Er was in 2016 een tekort van Dat is 2,49%. Op basis van de realisatie van het jaar 2017 bedragen de uitkeringslasten en de baten bedragen Het uiteindelijke tekort 2017 is Dat is 8,87%. Het gecumuleerde tekort over de jaren 2016 en 2017 bedraagt 11,33%. Op basis van bovenstaande tekorten kan gemeente Delfzijl over 2017 een vangnetuitkering aanvragen van Globale analyse van de tekorten De gemeenten in Nederland monitoren gezamenlijk de instroom, de uitstroom en de bestandsontwikkeling. De cijfers worden centraal verzameld door het CBS. Werkplein Fivelingo en veel andere organisaties en gemeenten monitoren gezamenlijk ook nog de bestandsontwikkeling door het invullen van de benchmark Werk en Inkomen van Divosa 1. Aan deze benchmark doen veel gemeenten mee. Deze dekken 85% van de totale populatie Participatiewet af. Voor de analyse van het tekort is deze benchmark een ondersteunend instrument. Uit de benchmark blijkt namelijk hoe de gemeente zich verhoudt tot andere organisaties. Voor de analyse is gebruik gemaakt van organisaties in de provincie Groningen. (dat zijn 11 organisaties/gemeenten) Daarnaast is gekeken hoe de gemeente zich verhoudt t.o.v. alle organisaties in Nederland (totaal landelijk/alle organisaties). Dit komt in dit rapport in meerdere grafieken tot uitdrukking. 1 Vereniging van directeuren van gemeentelijke sociale diensten (=koepelorganisatie) 6

7 Ook de toetsingscommissie die de aanvragen voor de vangnetuitkering beoordeelt, heeft aangegeven dat vergelijkingen met andere gemeenten feitelijk noodzakelijk zijn. In dit plan is naast de gemeente Delfzijl ook bewust gekeken naar Werkplein Fivelingo als geheel. De reden daarvoor is dat er beleidsmatig geen verschillen zijn tussen de drie aangesloten gemeenten en ook in de uitvoering wordt door medewerkers niet gekeken of het gaat om cliënten van Delfzijl, Appingedam of Loppersum. De specifieke verdeling van cliënten gebeurt ook niet op gemeenteniveau. Verbeteracties die in dit plan worden genoemd hebben dan ook niet alleen betrekking op Delfzijl maar op het Werkplein als geheel Prijs van de uitkering Zaken die de prijs van de uitkering beïnvloeden zijn bv. inkomsten van cliënten, het opleggen van maatregelen/sancties en de bestandssamenstelling. Alleenstaanden en jongeren onder de 21 jaar hebben een lagere bijstandsnorm dan alleenstaanden boven de 21 jaar en dan gehuwden. Gemeenten met een relatief hoog aandeel gehuwden in het bestand zullen dus een hoger gemiddeld bedrag per uitkering hebben. Deze zaken zijn voor Werkplein Fivelingo niet beïnvloedbaar. Daar wordt dan ook niet uitvoerig op ingegaan. Beïnvloedbare zaken zijn wel de inkomsten van cliënten en hoe er wordt omgegaan met maatregelen (verlagen van de uitkering). Als eerste wordt gekeken naar het bedrag van de netto uitkering. Het gemiddeld bedrag per verstrekte uitkering in de onderstaande grafiek is berekend door de gecumuleerde ontvangsten voor terugvordering en verhaal af te trekken van de uitgaven en vervolgens te delen door het gemiddeld aantal uitkeringen over deze 12 maanden. Wat opvalt is dat de uitkering bij Delfzijl duurder is dan landelijk (alle organisaties) en ook duurder dan de andere organisaties in de provincie Groningen. De prijs stijgt bij alle organisaties vanaf eind Al met al dus vanaf eind 2016 een stijging en de hoogste prijs per uitkering bij Delfzijl. Wat de oorzaak is van de gestage stijging van de prijs is niet duidelijk. Het zou kunnen worden verklaard door een andere bestandsopbouw: de norm voor gehuwden is het hoogst, vervolgens de alleenstaandennorm en het laagst is de norm levensonderhoud voor zak- en kleedgeldgerechtigden. Ook de leeftijd kan een rol spelen (jongeren hebben een lage norm). Het is interessant om hier nader onderzoek naar te doen door bv. een bestandsanalyse uit te voe- 7

8 ren om te bepalen in hoeverre de bestandssamenstelling van invloed is op het tekort. Door meer inzicht in het bestand te verkrijgen kunnen er gerichter acties ingezet worden om bv. de uitstroom te vergroten. Er wordt een verdiepingsslag gedaan als vervolg op de bestandsanalyse van januari Op basis daarvan worden gerichte acties ingezet om de uitstroom te bevorderen. Naast bestandopbouw, wat moeilijk te beïnvloeden is, wordt de prijs van de uitkering ook bepaald door inkomsten die cliënten ontvangen en door het opleggen van maatregelen. Onderstaand wordt stilgestaan bij (parttime) inkomsten en bij maatregelen (Parttime) inkomsten In de onderstaande grafiek is het aantal cliënten weergegeven dat parttime werkt en inkomsten heeft. We zien uit de bovenstaande grafiek dat Delfzijl aan de lage kant zit in vergelijking met de provincie en de landelijke organisaties. Over 2017 hebben 375 klanten parttime (in DAL verband) gewerkt. De bespaarde uitkering bedraagt De specificatie per gemeente bedraagt: Appingedam 120 klanten Delfzijl 195 klanten Loppersum 60 klanten Totaal 375 klanten Werkplein Fivelingo stuurt aan op parttime werk omdat klanten dan aansluiting houden met het werkveld, ervaring opdoen en een ritme behouden. De administratieve procedure is zo ingericht dat klanten na het aanvaarden van (parttime) werk en het beëindigen van de uitkering via een verkorte procedure weer een uitkering kunnen aanvragen. Daarmee wordt een belemmering voor het aanvaarden van werk grotendeels weggenomen. Het aantal cliënten dat inkomsten heeft zegt echter niet alles. Van belang is ook de hoogte van deze inkomsten. In de onderstaande grafiek is dat weergegeven. De gemiddelde inkomsten uit arbeid zijn berekend door het 8

9 gemiddelde bedrag aan inkomsten in de lopende maand te delen door het aantal personen dat in die maand een betrekking in deeltijd heeft. Het valt op dat Delfzijl het beter doet dan de organisaties in de provincie en ook dan landelijk. Naar verhouding werken er dus wat minder mensen parttime, de inkomsten die ze verdienen liggen op een hoger niveau. Al met al lijken hier nog uitdagingen te liggen door meer mensen parttime te laten werken. Bij een bestand met veel echtparen (= hogere bijstandsnorm), zijn meer inkomsten te verdienen zonder dat de uitkering beëindigd hoeft te worden. Bij een bestand met weinig echtparen kan er relatief minder verdiend worden. In hoeverre Delfzijl hier afwijkt van de andere organisaties is niet bekend. Het kan zijn dat de uitkeringsbestanden qua leefvorm wezenlijk verschillen. De gemeente (Werkplein Fivelingo) zet in op parttime werk en weet ook welke besparingen parttime werk met zich meebrengen voor het toegekende BUIG-budget. In 2018 gaat een passende vrijlatingsregeling gaat in werking. Daarnaast wordt het parttime werken continue onder de aandacht gebracht. Tot slot worden cliënten actief gestimuleerd om parttime werk te aanvaarden of uit te breiden Maatregelen De gemeente kan de bijstand verlagen als de cliënt de aan de bijstand verbonden en opgelegde verplichtingen niet of onvoldoende nakomt. Dat leidt tot een lagere bijstandsuitkering en dus tot een lagere prijs van de uitkering. De volgende grafiek toont de omvang van de opgelegde maatregelen in euro s ten opzichte van de uitgaven BUIG. 9

10 Uit de bovenstaande grafiek blijkt dat de gemeente aan de lage kant zit voor wat betreft het opleggen van maatregelen. Verder dat de lijnen in de grafiek sterk fluctueren. Het lijkt er op of de uitvoering de ene maand scherper is op het uitvoeren van het maatregelenbeleid dan de andere maand. De reden voor het feit dat de gemeente aan de lage kant zit, kan gelegen zijn in een wat minder strenge aanpak. En wel om reden dat een strengere aanpak niet altijd de juiste stok achter de deur lijkt om cliënten te bewegen aan het werk te gaan of een traject te volgen. Het kan interessant zijn hier een verdiepend onderzoek naar te doen om te achterhalen of deze reden inderdaad van toepassing is. Tot slot liggen de opbrengsten van de opgelegde maatregelen ook lager liggen ten opzichte van de gemeenten in onze provincie en ten opzichte van landelijk. De onderstaande grafiek geeft dat weer: 10

11 Werkplein Fivelingo, beschikt over alle instrumenten om het maatregelbeleid uit te voeren. Er is een afstemmingsverordening en de kennis wanneer de beoordeling van het opleggen van een maatregel een rol speelt, is bij de uitvoering bekend. Er heerst de overtuiging dat het opleggen van maatregelen niet altijd de juiste stok achter de deur is om cliënten in beweging te brengen. Actief begeleiden, soms persoonlijk, ziet Werkplein Fivelingo meer als een toegevoegde waarde. Conclusie: In de gemeente Delfzijl is de prijs van de uitkering aan de hoge kant. De prijs is stijgend. De prijs is slechts gedeeltelijk beïnvloedbaar. De prijs wordt onder andere bepaald door de samenstelling van het cliëntenbestand (echtparen, alleenstaanden, jongeren e.a.). Dat is lastig te beïnvloeden. Beïnvloedbare zaken t.a.v. de prijs zijn parttime inkomsten en het opleggen van maatregelen. Het percentage cliënten van Delfzijl dat parttime werkt is wat aan de lage kant in vergelijking met de andere organisaties, de inkomsten die de cliënten verdienen liggen echter op een wat hoger niveau. Het advies van Stimulansz is om het parttime werk onder de aandacht te blijven houden. Op het punt van opgelegde maatregelen wijkt Delfzijl af van de andere organisaties in de provincie en landelijk. Er worden minder maatregelen opgelegd. De reden daarvoor kan gelegen zijn in een wat minder strenge aanpak om reden dat een strengere aanpak niet altijd de juiste stok achter de deur lijkt om cliënten te bewegen aan het werk te gaan of een traject te volgen. Het kan interessant zijn hier een verdiepend onderzoek naar te doen om te achterhalen of deze reden inderdaad van toepassing is. Stimulansz adviseert om dit verdiepend onderzoek uit te voeren Volumeontwikkeling (in- en uitstroom) Onderstaand komt de volumeontwikkeling aan de orde. In de benchmark werk en inkomen is het volume BUIG gedefinieerd als het aantal betalingen in de verslagmaand. Het aantal personen met een uitkering ligt hoger dan het aantal betalingen omdat echtparen gezamenlijk één uitkering krijgen. De bijstandsontwikkeling bij de gemeente Delfzijl is in de periode december 2016 tot en met september 2017 aan de hoge kant in vergelijking met de provincie en met landelijk. In de provincie Groningen stijgt het volume vanaf september 2017 fors. 11

12 In- en uitstroom zijn van invloed op het volume van het uitkeringsbestand. In de benchmark is het instroompercentage berekend door het aantal nieuwe uitkeringen te relateren aan het volume in de betreffende maand (x 100%) Instroom De hoge instroom van statushouders in 2017 heeft effect op het BUIG budget. De bijstandsafhankelijkheid van deze groep is groot. De gemeente Delfzijl heeft net als alle andere gemeenten een huisvestingstaakstelling. De taakstelling voor het jaar 2016 was 65 en voor 2017 was dat 34. Gemeente Delfzijl heeft in 2016 een achterstand in de plaatsing opgelopen van 25 personen. Deze achterstand is in 2017 ingelopen en op 1 januari 2018 heeft Delfzijl een voorsprong in de realisatie van de taakstelling van zes personen. Door deze inhaalslag en extra plaatsingen is veel meer aan bijstand uitgegeven. In de toekenning van het BUIG is geen rekening gehouden met de groei van het aantal bijstandsontvangers als gevolg van de grote vluchtelingenstroom. Op hebben de DAL-gemeenten 207 statushouders met een uitkering Participatiewet. In het jaar 2017 zijn 10 statushouders (4,9%) uitgestroomd. Twee statushouders (1%) zijn uitgestroomd in verband met studie, drie statushouders (1,5%) zijn uitgestroomd omdat zij werk hebben gevonden en vijf (2,4%) in verband met een andere oorzaak. Van de 10 uitstromers wonen er zes mensen in gemeente Delfzijl Uitstroom De volgende grafiek toont het uitstroompercentage van een maand. Dit wordt berekend door het aantal betalingen dat niet meer voorkomt in een bepaalde maand, te delen door het volume in dezelfde maand (x 100%). 12

13 Uit de bovenstaande grafiek blijkt dat Delfzijl een lagere uitstroom heeft ten opzichte van de provincie en hoger ten opzichte van landelijk. De uitstroom is onvoldoende om de instroom te compenseren. Kansen om de instroom te beperken en de uitstroom te bevorderen De werkgelegenheid neemt weer toe. Er komen meer banen bij in Groningen, vooral in de bouw- en uitzendsector. Maar ook in andere sectoren zijn er kansen, zoals in de groothandel, ICT en horeca. Tegelijk is er een afname van werkgelegenheid in bijvoorbeeld de administratieve beroepen. Voor sommige sectoren geldt dat er weliswaar voldoende banen zijn, maar dat er minimaal een opleiding op hbo-niveau vereist is. Dat is voor het Werkplein lastig aangezien de meeste klanten die een bijstandsuitkering ontvangen niet dit niveau hebben. Qua uitkeringen laat de WW een daling zien, terwijl de bijstandsuitkeringen blijven stijgen. Redenen hiervoor zijn onder andere de toestroom van statushouders en de verkorting van de duur van de WW. De vergrijzing slaat verder toe met name in de sector openbaar bestuur en onderwijs. In het openbaar bestuur, waar praktisch 50% van de werknemers boven de 50 jaar is, is de vraag om vervanging inmiddels op gang gekomen. De Groningse arbeidsmarkt herstelt gestaag. Het aantal banen en vacatures groeit. Werkzoekenden met een korte afstand tot de arbeidsmarkt profiteren hiervan als eerste. Een deel van het onbenut arbeidsaanbod vindt lastiger werk. Dat gaat dan ook om mensen met een bijstandsuitkering. Zij hebben ondersteuning nodig om hun kansen op de arbeidsmarkt te verzilveren. Verschillende arbeidsmarktpartijen in Groningen werken intensief samen om deze uitdagingen aan te gaan. Werkplein Fivelingo participeert in meerdere regionale overleggen. Werkplein werkt nauw samen met de aangesloten gemeenten. De gemeenten voeren een actief arbeidsmarktbeleid. Conclusie: Het bijstandsvolume van de gemeente Delfzijl is het afgelopen jaar gestegen en ligt het gehele jaar 2017 hoger dan die van de provincie en dan landelijk. De instroom ligt iets lager dan die in de provincie en iets hoger dan landelijk. De gemiddelde maandelijkse uitstroom ligt lager dan de provincie maar hoger dan landelijk. De uitstroom is onvoldoende om de instroom te compenseren. De gemeente Delfzijl(Werkplein Fivelingo) ligt in een lastige arbeidsmarktregio waar vraag en aanbod niet altijd op elkaar passen. Werkplein Fivelingo is actief om cliënten aan het werk of op een traject te krijgen. In de bestuursrapportage wordt periodiek verslag gedaan van de activiteiten en de resultaten. De aanpak om de instroom te beperken en de uitstroom te bevorderen lijkt 13

14 vruchten af te werpen nu het bijstandsvolume uiteindelijk wel daalt en eind 2017 nagenoeg weer op het niveau ligt van begin Ontheffingen De Participatiewet, en andere aanverwante regelingen, legt in beginsel aan iedereen de verplichting op om naar vermogen algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen en te aanvaarden. Wanneer cliënten om medische of sociale redenen niet beschikbaar zijn voor arbeid dan kan om die reden een (tijdelijke) ontheffing worden verleend van de arbeidsverplichting. Werkplein Fivelingo gaat zorgvuldig om met het ontheffen. Ontheffingen van de arbeidsverplichting om medische redenen worden alleen gegeven als hieraan een (medisch) onderzoeksrapport ten grondslag ligt. Ontheffing wordt slechts tijdelijk verleend en wordt, indien van toepassing, ook tijdelijk verlengd. Voor cliënten met een ontheffing op medische of sociale gronden zijn verschillende trajecten in te zetten, richting hulpverlening en zorg, schuldhulpverlening en maatschappelijke participatie. Voor het einde van de ontheffingsperiode vindt een herbeoordeling plaats die kan leiden tot beëindiging of gehele of gedeeltelijke voortzetting van de ontheffing. De volgende grafiek toont hoeveel individuele ontheffingen als percentage van het totale bestand (inclusief partners) er zijn verleend. Duidelijk is dat het aantal ontheffingen bij Delfzijl hoger is dan die in de provincie en veel hoger ligt dan bij de landelijke organisaties. Het gaat voor Delfzijl om 281 personen. Conclusie: Het percentage cliënten dat ontheffing heeft van de arbeidsverplichtingen ligt bij de gemeente Delfzijl hoger dan bij andere organisaties in de provincie en landelijk. Er wordt zorgvuldig omgegaan met het verlenen van ontheffingen. Dat wil zeggen dat goed wordt onderzocht of er inderdaad aanleiding is om (tijdelijk) ontheffing te verlenen. Aan de hand van de Participatieladder wordt dit jaarlijks getoetst. 14

15 Handhaving De gemeente kan de bijstand verlagen als de cliënt de opgelegde verplichtingen niet nakomt. Dat kan door het opleggen van maatregelen zoals eerder onder is verwoord. Handhaving heeft ook betrekking op fraude. Voor de gemeente is het zaak om fraude (misbruik of oneigenlijk gebruik van de uitkering) tegen te gaan. Belangrijk daarbij is hoe er wordt omgegaan met het handhaven van de inlichtingenplicht Fraudequote Hierbij gaat het om het aantal geconstateerde gevallen vanwege overtreden van de inlichtingenplicht als percentage van het totaal aantal bijstandsgerechtigden. Delfzijl doet het in vergelijking met de andere organisaties in de provincie beter en veelal ook in de landelijke vergelijking. Hieronder de resultaten van de fraudeonderzoeken in 2017 in het kader van de inlichtingenplicht. Het soort onderzoek dat is ingesteld heeft betrekking op de volgende onderzoeken: 14 verzwijgen witte inkomsten, 11 partnerfraude, 25 onjuiste opgave woonsituatie, 11 verzwijgen zwarte inkomsten, 3 verzwijgen vermogen en 10 detentie. De resultaten zijn: 5 beëindigingen, 40 uitkeringen ongewijzigd continueren, 26 uitkeringen waren reeds beëindigd en 3 uitkeringen zijn gewijzigd gecontinueerd. 15

16 De insteek van de gemeente Delfzijl is om actief te zijn op dit gebied. Vanuit het handhavingsoverleg wordt naast het verwerken van de tipmeldingen ook gewerkt met themacontroles. De thema's voor 2017 zijn geweest: partiële inkomsten, schijnverlatingen en lpg-/dieselrijders. Dit heeft 23 onderzoeken opgeleverd maar er is in geen enkele situatie fraude geconstateerd. Door het evalueren van de onderzoeken en de uitkomsten met de klantmanagers te bespreken, wordt geprobeerd de werkwijze en de dienstverlening te verbeteren. Niet elke melding leidt tot een fraudeonderzoek. In het 6-wekelijks handhavingsoverleg wordt het soort onderzoek bepaald. Geen enkele fraudemelding blijft liggen. Elk signaal wordt direct opgepakt en in het handhavingsoverleg besproken. Alle meldingen zijn in onderzoek bij de klantmanager of de handhaver en de voortgang wordt in elk handhavingsoverleg besproken. De volgende trendgrafiek toont de verhouding tussen het bedrag vanwege overtreden van de inlichtingenplicht en de totale BUIG-uitgaven. In de grafiek staat steeds het gemiddelde van de lopende maand en de 11 maanden ervoor. De grafiek maakt duidelijk welk deel van de uitgaven BUIG is toe te schrijven aan de geconstateerde gevallen vanwege niet nakomen van de inlichtingenplicht: Uit de grafiek blijkt dat het gemiddelde bedrag lager is dan die van de andere organisaties in de provincie en dan landelijk. Hoe lager, hoe beter. Dat duidt namelijk op adequate handhaving: fraude snel opsporen leidt tot geringere bedragen. Conclusie: Gekeken naar de bovenstaande grafieken valt op dat Delfzijl gunstig afsteekt ten opzichte van provincie en landelijk. Door handhaving strak te blijven inzetten bij vermoedens van fraude (het schenden van de inlichtingenplicht) mag worden verwacht dat fraude snel wordt opgespoord Incasso Bij handhaving moet ook gedacht worden aan het lik-op-stukbeleid. Dat wil zeggen dat er daadwerkelijk teruggevorderd gaat worden en geïncasseerd. De incassoquote geeft aan wat de gecumuleerde ontvangsten (op jaarbasis) zijn tegen het gemiddelde uitstaande saldo vorderingen BUIG. Een hoge ontvangst leidt tot een hogere uitkomst van de incassoquote. De incassoquote is gevoelig voor het zogeheten noemereffect, dat wil zeggen 16

17 dat de quote daalt bij gelijk blijvende ontvangsten (het bedrag onder aan de streep/de noemer) en een stijgend bedrag aan vorderingen (het bedrag boven de streep/de teller). Een grote vordering heeft dus vrijwel direct effect. Uit de bovenstaande grafiek blijkt dat de incassoquote t.o.v. de overige organisaties in de provincie en landelijk, aan de lage kant zit. Van belang is dat op zo veel mogelijk vorderingen wordt afgelost. Dat beïnvloedt namelijk de prijs van de uitkering en uiteindelijk het budgetresultaat. Tevens is het maatschappelijk niet aanvaardbaar als openstaande vorderingen niet daadwerkelijk worden afgelost. Uitgangspunt van de beleidsregels terugvordering is dat de gemeente altijd tot terugvordering overgaat. Er wordt gestuurd op het beperken van foutieve betalingen aan de cliënt, door het tijdig korten van inkomsten uit arbeid, alimentatie, enz. Deze werkwijze heeft als resultaat dat minimale bedragen teruggevorderd hoeven te worden. Tevens is het beleid dat terugvorderingsbesluiten zo spoedig mogelijk na het ontstaan van de vordering worden genomen omdat de ervaring leert dat de kans op terugbetaling dan het hoogst is. Verder wordt er gewerkt met betalingsherinneringen en met aanmaningen. Indien herinneringen en aanmaningen niet mogen baten wordt onmiddellijk overgegaan tot het opmaken van een dwangbevel en worden overgedragen aan een deurwaarderskantoor, waarmee tot vereenvoudigd derden beslag op het inkomen van de debiteur wordt overgegaan en om (bijvoorbeeld) beslag op onroerende zaken te beoordelen indien beslag op inkomen niet mogelijk is. De volgende grafiek toont het aantal vorderingen BUIG, waarop in de verslagmaand een bedrag is afgelost, gedeeld door het totaal aantal openstaande vorderingen BUIG (x 100%). 17

18 Uit de grafiek blijkt dat Delfzijl ook op dit gebied achterblijft bij de organisaties in de provincie en landelijk. De incassoactiviteiten lijken minder adequaat. Conclusie: Beleidsmatig gaat Delfzijl uit van het gegeven dat afgelost moet worden op vorderingen. Uit de benchmark werk en inkomen blijkt dat de gemeente een lagere incassoquote heeft dan organisaties in de provincies en dan landelijk. Verder valt op dat procentueel Delfzijl lager scoort wat betreft de aflossing op openstaande vorderingen in vergelijking met de provincie en landelijk. Stimulansz adviseert een verdiepend onderzoek doen naar de redenen van deze scores Genomen maatregelen Maatregelen: In 2017 zijn extra maatregelen genomen of zijn maatregelen gecontinueerd en ook ingevoerd. Dit betreft meerdere acties om de instroom te beperken waaronder: Inzetten op parttime werk Streng aan de poort Bestand indelen in doelgroepen en categorieën. Meerdere acties om de uitstroom te bevorderen waaronder: Bestand is ingedeeld in doelgroepen en categorieën met daarbij een eigen aanpak. Goede contacten met werkgevers en scholingsinstanties. Er wordt vraaggericht gewerkt waar dat mogelijk is. Meerdere activiteiten voor de diverse doelgroepen, gericht op uitstroom naar werk of participatie. Uitvoeren van thematische onderzoeken in het kader van handhaving/naleving. Op basis van het voorgaande komen we hier tot een overzicht van de genomen maatregelen. Daarbij wordt stilgestaan bij de interne en externe maatregelen. Dit sluit aan bij de gegevens die worden opgevraagd op het aanvraagformulier 2017 dat in 2018 zal worden ingediend bij de Toetsingscommissie. 18

19 Delfzijl gaat door op de ingeslagen weg. Dat betekent continuering en waar mogelijk uitbreiding van activiteiten om de instroom te beperken en de uitstroom te bevorderen. a. Poortwachter Door de instroom in de bijstand te beperken wordt het bijstandsvolume en de daarmee samenhangende kosten beperkt. Werkplein Fivelingo kent een speciale aanpak aan de poort om de instroom zo beperkt mogelijk te houden. In 2017 zijn door deze aanpak 30 aanvragen buiten de deur gehouden. Een (globale) besparing aan uitkeringslasten voor de gemeente Delfzijl van Inzet Poortwachtersfunctie Afgewezen aanvragen 2017 Besparing op jaarbasis Gemeente Appingedam Gemeente Delfzijl Gemeente Loppersum Totaal Tabel: Effecten inzet Poortwachtersfunctie, bron Werkplein Fivelingo b. Onderverdeling doelgroepen en categorieën In 2017 is een onderverdeling gemaakt in doelgroepen en categorieën. In 2017 zijn personen gestart met een instrument of een project. In hetzelfde jaar is het instrument of project bij personen beëindigd. De instrumenten of projecten hebben betrekking op trainingen, keuringen, opleidingen, stageplaatsen of werkervaringsplaatsen. Met deze instrumenten of projecten is voor een grote groep personen een belangrijke stap gezet richting (betaalde) arbeid. c. Test en training In de afdeling test en training bij Werkplein Fivelingo wordt bij de intake voor de Participatiewet gebruik gemaakt van wetenschappelijk bewezen testmethodes als Metas, ABC en Dariuz. Dit geldt eveneens voor de loonwaardemeting van Dariuz. d. Werk in Zicht Er wordt nauw samengewerkt in de arbeidsmarktregio Werk in Zicht. Het marktbewerkingsplan, Route Arbeid en Route Arbeid Entree, Jeugdwerkloosheid, afstemming Onderwijs-Arbeidsmarkt en instrumenten als werkgeversbenadering, jobcoaching, Boris en loonkostensubsidie worden afgestemd met de 27 gemeenten en eenduidig toegepast. Zo kan de gemeente voor werkgevers als een geheel opereren. e. Route Arbeid De nieuwe doelgroep in de Participatiewet (voorheen Wajong en SW) wordt, in nauwe samenwerking met de scholen en RMC, bemiddeld naar afspraakbanen. Hierbij wordt geprobeerd een sluitende aanpak te creëren en deze kandidaten steeds voldoende in beweging te houden, zodat ze een zelfstandig economisch bestaan kunnen leiden. f. Beschut werken Nieuw beschut werk krijgt in opdracht van de drie gemeenten (Appingedam, Delfzijl en Loppersum) vorm. De drie gemeenteraden hebben een traject van 1,5 jaar uitgezet om interactief beleid rond beschut werk op te stellen. In 2017 hebben elf kandidaten een contract gekregen. In 2018 volgen nog acht. Voor 2019 heeft het ministerie opnieuw een verplichting gesteld. g banenplan In 2017 is in de aardbevingsregio het banenplan financieel en organisatorisch voorbereid. Dit is gelukt en op 5 maart 2018 heeft minister drs. Wouter Koolmees de laatste handtekening gezet onder de toezegging van een rijksbijdrage van 6,23 miljoen voor de komende vier jaar. Dit bedrag is vooral te besteden aan opleidin- 19

20 gen om werkzoekenden duurzaam uit de uitkering en aan het werk te krijgen in voornamelijk aardbevingsschade-gerelateerde werkzaamheden. Te denken valt hier natuurlijk aan bouwberoepen. Er is een schildersproject met tien deelnemers opgestart waar drie werkgevers financieel aan bijdragen. Dit is één van de eerste opleidingstrajecten in het kader het banenplan.Het Werkplein participeert actief in het 1000-banen plan Er zijn veel contacten met werkgevers en er worden ontmoetingen georganiseerd tussen werkzoekenden en werkgevers ter bemiddeling. h. Vakopleidingen In 2017 is begonnen met het aanbieden van BBL trajecten, waaronder de brede opleiding Facilitair en Dienstverlening. Een twintigtal kandidaten bekwamen zich in allerlei aspecten binnen het Facilitair bedrijf in een leerwerk contract (BBL). De vakopleidingen worden in 2018 uitgebreid met extra scholingstrajecten. Het betreft in ieder geval 40 kandidaten voor facilitair, 30 kandidaten in het groen en landbouw, tien voor de wasserij, twintig voor callcenter werk, tien voor verpakken, tien voor TNT post, tien voor het groen, tientallen voor schilderen, de bouw en installatie. Plannen voor de zorg zijn in de maak. i. Move 2 social en buddyproject Het Werkplein participeert in Move2Social, een initiatief van de DAL gemeenten, om sociale ondernemingen aan te trekken. Ook het buddyproject waarbij ondernemers en andere betrokken burgers met een groot netwerk zich hebben ingezet was succesvol. Negen personen zijn inmiddels uitgestroomd naar werk. j. Statushouders Werkplein Fivelingo heeft in 2017 meegewerkt aan de voorbereiding van het Integraal plan van aanpak Huisvesting, Integratie en Participatie van statushouders in de gemeenten Delfzijl, Appingedam en Loppersum. In het plan zijn per onderdeel (Huisvesting, Onderwijs, Participatie en Gezondheid) ambities en acties opgenomen. De ambitie is dat via gerichte acties, onder andere door Werkplein Fivelingo, eind 2018 minimaal 75% van de statushouders die zes maanden of langer woonachtig zijn in de DAL-gemeenten vrijwilligerswerk doet, een taalstage heeft, een nuttige dag invulling heeft of een baan of werkervaringsplek. Werkplein heeft per 1 januari 2018 een aparte accountmanager statushouders aangetrokken met als doel het creëren van kansen op de (arbeids)markt. Na het in kaart brengen van (goed bemiddelbare) statushouders worden deze bemiddeld naar betaalde arbeid, werkervaringsplekken (Taal)stages of (Opleidings)trajecten. k. Social return on investment De gemeenten in de arbeidsmarkt regio Werk in zicht zetten gezamenlijk in op het opnemen van een social return on investment paragraaf in aanbestedingen In Delfzijl heeft dit in 2017 geleid tot 21 plaatsingen. De gezamenlijke aanbestedingskalender voor de komende jaren biedt extra mogelijkheden. l. Training on the job Met Bouwendleren en ROC Noorderpoort, wordt Nederlandse les, VCA en vaktaal op de werkplek aangeboden. m. Inzet loonkostensubsidie voor Baanafspraken In 2017 zijn in Dal-verband 55 afspraakbanen gerealiseerd. De kosten voor Delfzijl vanuit het BUIG bedragen

21 Tabel Inzet instrumenten en projecten Werkplein Fivelingo Activiteiten Werkplein Fivelingo Screening en diagnose voor en na de poort Stand op Instroom Uitstroom - Alle doelgroepen Stand op Dagbesteding Lentis/VNN en in wijk en buurt - Doelgroep Participatie Activeren incl. inburgering - Doelgroep Activering Voorbereiding om uit te kunnen stromen naar werk - Doelgroep Activering Regeling voor Werkgevers en Vouchers - Tijdelijke LKS en Vouchers Leren en werkervaring opdoen d.m.v. interne trajecten van Werkplein Fivelingo gericht op uitstroom Werkervaring bij bedrijven Workshops - Geld, gezondheid en werk Scholing VCA en Heftruck Voorbereiding afspraakbanen, incl. LKS afspraakbaan en Praktijkroute Ondersteunende middelen gericht op terugkeer naar werk - Jongeren < 27 jaar. Alle doelgroepen Totaal Totalen 2017 Begin stand Instroom Uitstroom Eindstand Eerste tertaal Tweede tertaal Derde tertaal Totaal In 2017 is er een totaalbedrag (voor geheel Werkplein Fivelingo) van ingezet voor reintegratieactiviteiten 21

22 2.6 Beoogde effecten Werkplein heeft maatregelen genomen die er voor moeten zorgen dat het tekort op het toegekende budget kleiner wordt. De effecten per maatregel worden hieronder genoemd. Inzetten op parttime werk. Door meer mensen parttime te laten werken en door verhoging van de inkomsten uit parttime werk, zal naar verwachting de prijs van de uitkering dalen. Parttime werken levert een kostenreductie in de uitkeringen op van circa Streng aan de poort Door burgers die zich melden voor een uitkering uitgebreid te onderzoeken is er over 2017 al een besparing van gerealiseerd doordat er 30 aanvragen niet zijn toegekend. Doelgroepen en categorieën Door het bestand duidelijk in te delen in doelgroepen en in categorieën kunnen voor iedere klant de juiste reintegratie-instrumenten worden ingezet. Daardoor wordt de kans op uitstroom vergroot. Themaonderzoeken handhaving/naleving Door op bepaalde thema s te controleren kan vrij snel duidelijkheid worden verkregen hoe de situatie van clienten is. In 2017 zijn er meerdere onderzoeken verricht. Dat betreft partiële inkomsten, schijnverlatingen en lpg-/dieselrijders. In 2017 is hiermee circa aan uitkeringskosten bespaard. Onderzoek debiteuren Onder is als advies gegeven om een verdiepend onderzoek in te stellen naar de incassoactiviteiten om zo de redenen te achterhalen van de lage scores op het gebied van de incassoquote en het percentage vorderingen waarop wordt afgelost Aanvullende maatregelen Als vervolg op de bestandsanalyse van januari 2018 wordt een aanvullende verdiepingsslag gemaakt. Op basis daarvan kunnen aanvullende maatregelen worden ingezet om de uitstroom te bevorderen. 2. Er wordt actief ingezet op werken in de zorg. Zo wordt het uitkeringsbestand gescreend op mensen die mogelijk bij de bezuinigingsoperatie in de zorg bij de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning hun baan hebben verloren. Een loopbaanadviseur van Zorgplein Noord houdt spreekuur op het Werkplein. 3. In 2018 gaat een passende vrijlatingsregeling voor parttime inkomsten in 2018 in werking. 4. In 2018 wordt een themacontrole uitgevoerd onder alleenstaanden en alleenstaande ouders op samenwoning en kostendelers. 5. Een verdiepend onderzoek vindt plaats naar de redenen van de lagere scores op handhaving en op de incassoquote. 6. Uit onderzoek van het UWV blijkt dat het percentage WW'ers die na einde WW doorstromen naar de Participatiewet in Delfzijl 8,9% bedraagt. Landelijk is dit 6%. Uit de bestandsanalyse van Werkplein Fivelingo van januari 2018 blijkt dat de instroom in de uitkering voor circa 20% bestaat uit doorstromers uit de WW. In 2018 worden mensen die dreigen door te stromen vanuit de WW uitgenodigd voor een voorlichtingsbijeenkomst over de Participatiewet. Het doel is de doorstroom van de WW naar de Participatiewet terug te dringen. Dit zal naar verwachting een besparing opleveren van De accountmanager statushouders bouwt in 2018 een goed netwerk op van onder andere werkgevers, onderwijs, Vluchtelingenwerk, COA en opleiders. Hoofddoel is het creëren van kansen op de arbeidsmarkt. Minimaal 20 bemiddelbare statushouders worden bemiddeld naar werk, anderen naar werkervaringsplekken, (taal)stages en (opleidings) trajecten. In 2018 verwachten we een besparing van

23 8. In de dienstverleningsovereenkomst 2018 is opgenomen dat Werkplein Fivelingo in mensen extra laat uitstromen via het 1000-banenplan. We gaan er vanuit dat circa 59 van hen afkomstig zijn uit Delfzijl. Dit levert een besparing op van circa Samenvatting In de bovenstaande paragrafen zijn die zaken aan de orde geweest die van invloed zijn op het resultaat budget BUIG. Er is gekeken naar: Prijs van de uitkering Volume (instroom en uitstroom) Ontheffingen Handhaving Aangegeven is of er verbeteracties nodig en mogelijk zijn. Het moet immers gaan om beïnvloedbare zaken. Het beleid en de uitvoering zijn gericht op het beperken van de instroom en het bevorderen van de uitstroom. Daartoe worden allerlei instrumenten en projecten ingezet die effectief zijn. Ook wat betreft handhaving bij fraude is de gemeente actief. Dat is terug te zien in een goede fraudequote en in het gemiddelde fraudebedrag. De gemeente blijft achter als het gaat om de incassoquote en het percentage vorderingen waarop wordt afgelost. Een verdiepend onderzoek is aan de orde om de redenen te achterhalen. Voor de aanvraag om de vangnetuitkering 2017 is het van belang dat vóór de indiening van het verzoek om de vangnetuitkering maatregelen zijn genomen om tekorten te reduceren. Daar is zowel de gemeente als het Werkplein mee bezig. In 2017 zijn en in 2018 worden zowel interne als externe maatregelen genomen. Dit is in de voorgaande paragrafen aan de orde geweest. Met deze in- en externe maatregelen hoopt de gemeente (parttime) werk te stimuleren, sneller en beter een match tot stand te kunnen brengen tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt en sneller inzichtelijk te krijgen hoe ze zich verhoudt t.o.v. andere organisaties. 23

24 Bijlage 1: Tekst Vangnetuitkering. Voorwaarden Om aanspraak te kunnen maken op een vangnetuitkering dient de gemeente aan een beperkt aantal voorwaarden te voldoen. De voorwaarden gelden voor alle gemeenten, ongeacht de gemeentegrootte en ongeacht of de gemeente de wet zelfstandig of in samenwerking met andere gemeenten uitvoert. Voorwaarden voor het recht op vangnetuitkering over 2017 Om over 2017 in aanmerking te komen voor de vangnetuitkering moet worden voldaan aan de volgende financiële en procedurele voorwaarden: a. over 2017 moet sprake zijn van een tekort dat meer bedraagt dan 5% van de definitief over dat jaar toegekende gebundelde uitkering als bedoeld in artikel 69 Participatiewet; b. over 2016 en 2017 moet sprake zijn van een gecumuleerd tekort dat meer bedraagt dan 5%, berekend over alleen de definitief over 2017 toegekende gebundelde uitkering als bedoeld in artikel 69 Participatiewet; c. het college moet in 2018 tijdig een verzoek indienen volgens het daartoe vastgestelde model; d. bij het indienen van het verzoek moet het college met instemming van de gemeenteraad verklaren dat het maatregelen heeft genomen om tot tekortreductie te komen(uiterlijk vóór de indiening van de aanvraag); e. vanaf 2017 moet voor het eerst toepassing worden gegeven aan de bepaling dat het college bij een aanhoudend tekort dat wil zeggen dat het college in een aaneengesloten periode van drie jaar meer dan één keer aanspraak wenst te maken op een vangnetuitkering moet verklaren dat in samenspraak met de gemeenteraad (aanvullende) interne en externe maatregelen zijn genomen om alsnog tot verdere tekortreductie te komen. Toelichting karakter voorwaarden Met betrekking tot de onder a, b, d en e vermelde voorwaarden is in de toelichting bij het Besluit Participatiewet vermeld dat het harde voorwaarden zijn voor het recht op uitkering. Indien niet aan al deze voorwaarden wordt voldaan, bestaat geen recht op vangnetuitkering en zal een ingediend verzoek worden afgewezen. Sub c is een harde voorwaarde om een verzoek in behandeling te nemen. Een verzoek dat niet tijdig of niet op de juiste wijze is ingediend, wordt niet in behandeling genomen. Aan de beoordeling of recht op vangnetuitkering bestaat, wordt dan niet toegekomen. Toelichting ad a en b Algemeen Het definitieve vangnet is bedoeld om grote tekorten op de gebundelde uitkering, bezien in meerjarig perspectief, trapsgewijs te compenseren. Evenals het geval was bij het tijdelijk vangnet, geldt ook voor het definitieve vangnet dat de mogelijke oorzaak van het tekort in beginsel niet van belang is voor het recht op vangnetuitkering, en dat van deze hoofdregel alleen wordt afgeweken met betrekking tot de bestedingen die blijkens het verslag van bevindingen van de accountant onjuist of onzeker zijn, dan wel verband houden met de toepassing van artikel 7 van het Besluit Participatiewet. In de toelichting bij het Besluit Participatiewet is aangegeven dat een eenvoudige inrichting van het vangnet de voorkeur heeft van gemeenten en kabinet. Om dit te kunnen bereiken is het onder meer nodig om het recht op vangnetuitkering niet afhankelijk te stellen van de mogelijke oorzaak van het tekort. In de toelichting is eveneens aangegeven dat een belangrijke randvoorwaarde voor het vangnet is dat het in dienst staat van het algemene doel van de Participatiewet en, waar relevant, dient aan te sluiten bij de beoordelingscriteria die gebruikt zijn voor de keuze voor het multiniveau-model. Dit betekent onder andere dat gemeenten, ook ingeval van een vangnetuitkering, gestimuleerd worden om activerend beleid te voeren en de lasten voor inkomensvoorziening zoveel mogelijk te beperken. Deze randvoorwaarde is vertaald in de hoogte van de eigenrisicodrempel en de aansluitende getrapte vergoeding en in de toetredingseis dat het college bij de indiening van een verzoek tot een vangnetuitkering moet aantonen dat het reeds voor de indiening van het verzoek, waarop de gevraagde uitkering betrekking heeft, maatregelen heeft genomen om tot tekortreductie te komen. Het eigen risico komt altijd voor rekening van de gemeente. 24