vijf essentiële sportieve bouwstenen voor

Transcriptie

1 Op naar de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober Zet lokaal sportbeleid op de politieke agenda en start met de voorbereidingen van het eerste integrale meerjarenplan Zondag 14 oktober 2012 zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen. Hét moment dus om input te geven aan de toekomstige beleidsmakers, ook op vlak van sportbeleid. ISB geeft je een voorzet met een aantal inhoudelijke krachtlijnen en richtlijnen bij het opstellen van een toekomstnota. Als burger mogen we gaan stemmen om onze politieke vertegenwoordigers aan te duiden op gemeentelijk en provinciaal vlak voor de komende legislatuur In de gemeenten zijn schepenzitjes vacant en plaatsen als gemeenteraadslid 1, naast een tal OCMW-raadsleden. Eens de resultaten geteld zijn, worden er coalities gevormd die in een bestuursakkoord de krachtlijnen van hun toekomstig beleid vastleggen. Mandaten worden verdeeld en de (nieuwe) schepen van Sport zal gekend zijn. En dan moet er werk gemaakt worden van een nieuw beleidsplan voor de gemeente. Voor het eerst zal dit onder impuls van het decreet planlastvermindering en het nieuwe instrumentarium van de beleids- en beheerscyclus vorm krijgen via een integraal meerjarenplan. We hoeven je niet te overtuigen dat dit cruciale mijlpalen zijn voor het toekomstig sportbeleid van je gemeente of stad. Achterover leunen tot 14 oktober is geen optie. Als kandidaat op een van de lijsten verzamel je momenteel inspiratie voor het toekomstig beleid. Voor sportdiensten en sportraden is dit het moment om voorzetten en voeding te geven aan de potentiële toekomstige beleidsmakers van hun bestuur. Bovendien start je als sportdienst best nu al met je huiswerk voor het opmaken van het eerste integrale meerjarenplan. Zo kan je goed voorbereid en onderbouwd je bijdrage leveren tijdens het planningsjaar Als sportfunctionaris en expert in het lokaal sportbeleid ben je goed geplaatst om input te leveren aan het managementteam dat verantwoordelijk is voor de voorbereiding van het meerjarenplan, hetzij rechtstreeks of via je diensthoofd vrije tijd, welzijn of een ander clusterbegrip waar sport onder valt in je gemeente. Het sportbeleidsplan wordt niet langer verplicht door de Vlaamse overheid en het is dus cruciaal om de blik intern op de gemeentelijke werking te richten en de strategische sleutelfiguren voor de beleidsvoorbereiding goed te informeren en te ondersteunen bij de opmaak van het nieuwe meerjarenplan. Vijf essentiële sportieve bouwstenen SPORTINFRASTRUCTUUR Ga voor een hedendaagse sportinfrastructuur. Geef ruimte aan sport. SPORTPARTICIPATIE Focus op niet-sporters en sedentairen. Heb aandacht voor kansengroepen en de vergrijzing. SPORTCLUBS Ondersteun sportclubs in een kwaliteitsvol aanbod. Maak van hen partners voor je beleid. GEZONDHEID en SPORT ALS MIDDEL Zet bewegen in voor gezondheid. Gebruik sport als middel voor maatschappelijke uitdagingen. DOELGERICHTHEID en DESKUNDIGHEID Zorg voor een efficiënte en slagkrachtige gemeentelijke organisatie. Eén die steunt op expertise. ISB presenteert de toekomstige schepenen en gemeenteraadsleden vijf essentiële sportieve bouwstenen voor het lokaal sportbeleid. Deze spelen in op actuele trends en recente ontwikkelingen. Het zijn de krachtlijnen die de basis van het sportbeleid in elke gemeente moeten 1 Berekend op basis van de inwonersaantallen van Het definitieve aantal wordt ten laatste bekend gemaakt. (Bron: Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer N

2 vormen. Tegelijkertijd bieden zij de ruimte om op maat van de eigen situatie ingevuld te worden. Bovendien geven we enkele concrete suggesties die het overwegen waard zijn bij het maken van beleidskeuzes. Sportinfrastructuur Een kwaliteitsvolle en eigentijdse sportinfrastructuur is dé basisvoorwaarde om te kunnen sporten. Het voorzien in een basis sportinfrastructuur voor clubs en individuele burgers vraagt dan ook permanente aandacht. Het is een basisdienstverlening voor de bevolking. De bouwgolf van de jaren 60 en 70 geeft momenteel aanleiding tot noodzakelijke renovatiewerken en nieuwbouwkeuzes. Hierbij zijn energiezuinige maatregelen een must. Als ook een concept dat rekening houdt met de noden van lichte sportgemeenschappen of anders georganiseerde sporters. Afhankelijk van het lokale sportgebeuren biedt sportspecifieke infrastructuur kansen voor sportclubs om verder te groeien. Participatie van de clubs en/of (vergaande) samenwerking tussen clubs zijn hiervoor de succesfactoren. Inzetten op kleinschalige buurtgerichte infrastructuur (Finse piste, omnisportveldjes...) of beweegvriendelijke openbare ruimte draagt bij tot het sociale weefsel van wijken en deelgemeenten. Het nodigt daarenboven de bewoners op een laagdrempelige manier uit om te sporten en te bewegen. En dit met een relatief kleine investering. Tot slot, schaarste van middelen daagt uit tot het onderzoeken van creatieve en - in sommige gevallen - tot nieuwe aanpakken: samenwerking met buurgemeenten, publiek-private samenwerking, herbestemming van andere gebouwen voor sport of recreatie, clustering van publieke functies (sport, kinderopvang, bibliotheek...). En mocht het nog niet gebeuren: het openstellen van schoolsportinfrastructuur onder regie van de gemeente zou een evidentie moeten zijn. Vrijetijdscentrum De Mixx in Herselt: sport, bibliotheek, kinderopvang, crea- en repetitieruimten onder één dak. Google op: De Mixx Herselt. Sport en bewegen in de openbare ruimte in Nederland: Google op: NISB beweegruimte goede voorbeelden. Sportcomplex Zoersel, gerealiseerd in samenwerking met sportclubs en met in de omgeving de academie, gemeenteschool, enz.: Google op: sporthal Zoersel Achterstraat. Sportparticipatie Iedereen met plezier aan het sporten krijgen en dit een leven lang zo houden is de algemene uitdaging. Voor de lokale overheid komt het er vooral op aan niet-participanten aan het sporten en bewegen te zetten, met als opzet een fysiek actieve en fitte bevolking. Meer vraaggerichte, andersgeorganiseerde organisatievormen en een buurtgerichte aanpak bieden hier kansen: open lessenreeksen, een naschools sportaanbod, buurtsport, start-to-initiatieven... Ook het ondersteunen en betrekken van sportclubs om niet-sporters aan te spreken en aandacht voor doorstroming maken deel uit van een samenhangend sportbeleid. Kansengroepen zoals mensen in armoede, etnisch culturele minderheden maar ook andersvaliden hebben nood aan bijzondere aandacht. Het bereiken van kansengroepen is een maatschappelijke verantwoordelijkheid die een transversale aanpak vraagt. De onmiskenbare succesfactoren in deze zijn het bundelen van de krachten vanuit de vrijetijdsdiensten en het inzetten van de expertise vanuit welzijn. Ondertussen is vergrijzing al lang geen tendens meer maar een keiharde realiteit. De opdracht bestaat erin een gedifferentieerd sport- en beweegaanbod te voorzien voor de 58-jarige jonggepensioneerde tot de 80-jarige rusthuisbewoner. Samenwerken met het seniorenverenigingsleven, rust- en verzorgingstehuizen of dienstencentra is hierbij essentieel. Zij verhogen de slaagkansen en efficiëntie van de ingezette middelen. Begeleiding bij start to sport: Google op: start to sport en je krijgt vele voorbeelden van diverse gemeenten. Een stapje verder: Google op: bewegingscoaching sportcentrum KULeuven en je wordt geïnspireerd door het bewegingscoachproject van de sportdienst van de KULeuven. Sportbuddy voor mensen in armoede in Ternat: Google op: sporten buddy Ternat. Senioren aan het sporten via sportdienst en dienstencentrum in Middelkerke: Google op: sportdienst sportaanbod dienstencentrum. Sportclubs De sportclub is de plek waar men terecht kan voor een kwaliteitsvol en tof sportaanbod. Het biedt een grote garantie voor levenslange sportbeoefening en bevat dan ook een onmiskenbaar maatschappelijk kapitaal. Via een gericht subsidiebeleid clubs blijven stimuleren tot kwaliteit (via gediplomeerde trainers, goede jeugdwerking en organisatiestructuur...) en zo de beoogde beleidseffecten Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer N

3 van de vorige legislatuur stevig(er) verankeren en verder uitbouwen, getuigt van een consequent beleid. Sportclubs worden echter geconfronteerd met allerlei maatschappelijke uitdagingen: het veranderende profiel van de vrijwilliger, interculturaliteit, omgaan met kansengroepen... Deze uitdagingen vragen een aangepaste vorm van verenigingsondersteuning door gemeenten: concrete begeleiding en waardering van de vrijwilligers, aanreiken van handige tools, faciliteren van samenwerkingsverbanden tussen de clubs onderling of met andere actoren (school...)... Alle clubs, hoe klein ook, verdienen een basisondersteuning. Sommige sterke clubs die extra ambitie en draagkracht hebben, kunnen voor de gemeente een belangrijke partner vormen om de maatschappelijke uitdagingen aan te gaan: vakantieaanbod via sportkampen, vergrijzing, wijkontwikkeling of misschien zelfs naschoolse opvang via een naschools sportaanbod... Overweeg hier gerichte hefbomen om van deze clubs echte partners te maken in je sportbeleid. aan het sporten krijgen en zo meewerken aan een integratiebeleid, kinderen tijdens de vakantie laten sporten en zo bijdragen aan de vraag naar vakantieopvang. Of we kunnen via buurtsport de leefbaarheid en sociale cohesie van een deelgemeente of wijk stimuleren. Doelgericht en deskundig Maak van de lokale sportclubs echte partners in je sportbeleid Een slagkrachtig sportbeleid is gebaseerd op een planmatige en strategische aanpak. Het krijgt vorm door deskundige medewerkers die over expertise in sportbeleid beschikken. Het kwalitatief personeelskader staat in functie van het aanbod of de opgenomen regierol ten aanzien van sportclubs, private actoren... Clustering van bepaalde dienstverlening kan een antwoord zijn op efficiëntieoefeningen in kleinere gemeenten. Of samenwerking kan een versterkend effect hebben voor sterke autonome diensten. In ieder geval moet voor een slagkrachtige sportpromotie de eigenheid van sport bewaard worden. Sportclubadvisering van sportdienst Antwerpen: vitaliteitscan, ondersteuning,.: Google op sportclubadvisering Antwerpen. Sportclubs partner bij maatschappelijke uitdagingen: Google op: duurzame sportvereniging sportservicedesk. Gezondheid en sport als middel Sporten en bewegen zijn beide belangrijke factoren voor een gezonde levensstijl en een lokaal gezondheidsbeleid. Sport is daarom meer dan enkel een aangename vrijetijdsbesteding. Het draagt bij tot fitte en fysiek actieve kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen. Zo kan het een zeer belangrijke rol spelen bij de aanpak van obesitas bij kinderen of het mobiel blijven van senioren. In tijden van integrale beleidsplanning kan de kracht van sport als doeltreffend middel ingezet worden, op maat van de lokale context. Het kan voor een hefboomeffect zorgen waarbij 1+1 = 3. Door expertise te bundelen kan er meer bereikt worden. Samen kunnen we kansengroepen Brochure Lokaal Gezondheidsbeleid van VIGeZ: Google op: VIGeZ vernieuwend gezondheidsbeleid. Gezonder bewegen in Sint-Truiden: Google op: gezonder bewegen Sint-Truiden. De tendens tot monitoring en effectmeting van sportbeleid en beheer van sportinfrastructuur voedt onder andere het kritisch in vraag stellen van de juiste beheersvorm. De veranderende wetgeving versterkt de noodzaak om een overwogen keuze te maken tussen gemeentelijk beheer, een autonoom gemeentebedrijf, een extern verzelfstandigd agentschap (bv. vzw) of andere vorm. Inspelen op Vlaamse beleidsprioriteiten in het kader van het Decreet Sport voor Allen is ongetwijfeld een hefboom voor kleinere gemeenten. Grotere gemeenten en steden kunnen hiermee zonder meer ook hun beleid versterken of extra accenten leggen. ISB bezorgde de brochure 5 essentiële sportieve bouwstenen voor de verkiezingsprogramma s en het bestuursakkoord aan alle colleges van burgemeester en schepenen en via de sportdienst ook aan de sportraden en diensthoofden of vertegenwoordigers van het sportbeleid in het managementteam. Nog geïnteresseerd? Mail naar secretariaat@isbvzw.be. In dit artikel vulden we de tekst uit de brochure aan met enkele surftips: wat extreme, uit de band springende voorbeelden die niet te nemen of te laten zijn, maar aanzetten tot denken. En ja, natuurlijk raden we je ook aan je te informeren bij de reeds gekende initiatieven: verenigingsondersteuning via het Dynamoproject, de SNS-pas voor naschoolse sport, het Elke-stap-teltproject om senioren in beweging te krijgen en uiteraard de ISB-Kennisbank op voor publicaties rond sport en armoede en interculturaliseren of de ISB-website rond verzelfstandiging. 20

4 Maak een toekomstnota of ambitienota sport! Een toekomstnota of ambitienota sport zijn betere en constructievere termen dan een memorandum. Als sportraad, sportfunctionaris of sportdienst kun je er een kritische situatieschets over het sportbeleid in je gemeente mee maken met beleidsaanbevelingen en -voorstellen. Het memorandum laat je toe om je lokale politici en leidende ambtenaren niet enkel te informeren maar ook te ondersteunen en te inspireren. Het is niet de bedoeling vanuit de administratie een politiek standpunt in te nemen of een oordeel te vellen over de vorige bestuursperiode. Met de nota kan je wel suggesties en ideeën aanreiken op basis waarvan de politieke verantwoordelijken dan keuzes kunnen maken en eindbeslissingen nemen. De nota is zodoende een concrete insteek bij het opmaken van het bestuursakkoord tussen de verkozen partijen na de verkiezingen. Het precieze opzet van je memorandum of nota hangt af van je eigen insteek, timing en de lokale politieke context. Zo kan je als sportraad vooraf aan de verkiezingen een politiek debat organiseren met alle politieke partijen, zowel de huidige coalitiepartners als de oppositie, en hen allen een ambitienota bezorgen. Maar je kan als sportdienst ook in overleg met het middenveld achter de schermen je huiswerk maken onder de vorm van een sportnota, en die pas na de verkiezingen aan de nieuwe coalitie bezorgen als input voor het bestuursakkoord. Uiteraard zijn allerlei varianten en mengvormen mogelijk. Blauwdruk van een memorandum Trek de aandacht met een sprekende titel en breng structuur met goede ondertitels. Leg de focus van je nota zeker op de samenvatting, een puntsgewijze opsomming van je speerpunten. Een memorandum omvat ook een situatieschets van de huidige situatie. Leg de nadruk echter op de essentie en onderscheidende elementen. Je schrijft tenslotte voor iemand die de gemeente reeds kent. Geef bijvoorbeeld geen nietszeggend overzicht van de inwonersaantallen van de deelgemeenten, maar haal aan waar bijvoorbeeld nieuwe gezinnen komen of waar veel ouderen wonen. Geef ook geen detailoverzicht van alle sportinfrastructuur, maar geef een gerichte samenvatting van bijvoorbeeld 10 tips voor een memorandum 1. Stel de nota op in overleg met een werkgroep en betrek het sportieve middenveld. 2. Werk sectoroverschrijdend. Ga als sportdienst in overleg met andere diensten, zo ben je voorbereid op de integrale aanpak van het meerjarenplan. 3. Focus op enkele hoofdlijnen en maak een beknopte nota. 4. Benut je sportbeleidsplan en de tussentijdse evaluatie. 5. Analyseer het sportbeleid via een SWOT-analyse mét een confrontatiematrix of via een knelpunten-, behoeften- én vaststellingenlijst (kijk in de handleiding voor handige tools!). 6. Zorg voor onderbouwde aanbevelingen op basis van je analyse. 7. Doe voorstellen voor prioriteiten, maar laat ruimte aan politici om keuzes te maken. 8. Formuleer je beleidsaanbevelingen in algemene termen. Het is beter te zeggen: er is nood aan meer indoorsportruimte, dan er moet een sporthal komen in deelgemeente X. 9. Zorg voor een aantrekkelijke lay-out van je nota en een dynamische presentatie. 10. En noem je nota NIET sport memorandum, maar ambitienota sport, toekomstnota sport of verzin een andere creatieve naam. Het precieze opzet van je sportnota hangt af van je eigen insteek, timing en de lokale politieke context. Zorg echter steeds dat sport op de verkiezingsagenda staat en dat je als sportdienst je expertise aanbiedt bij de opmaak van het bestuursakkoord. Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer N

5 de verhouding van binnen- en buitensportinfrastructuur of recent vernieuwde en oude infrastructuur. In een memorandum doe je dus gericht aan gegevensverzameling in functie van je speerpunten. Geef in een visie enkele principes, uitgangspunten, tendensen en waarden mee die jullie belangrijk vinden over de manier waarop het sportbeleid zou moeten vormgegeven worden: aandacht voor jeugd, vergrijzing, aandacht voor deelgemeenten of centralisatie, sociale tarieven, gezondheid Kern van je memorandum zijn de aanbevelingen en suggesties gebaseerd op een analyse van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. Je kan de aanbevelingen voor het hele sportbeleid formuleren of per thema (sportclubs, infrastructuur, potentiële sporters ). Geef tot slot ook heel kort een beschrijving van hoe de nota tot stand is gekomen, om zo het draagvlak van de nota te staven. Vier inspirerende vragen We geven enkele inspirerende vragen mee die je kan voorleggen aan het publiek, bijvoorbeeld op een interactieve avond met de sportraad of in een eenvoudige enquête. Insteek van de bevraging: Als ik schepen van Sport zou zijn, dan Als ik schepen van Sport zou zijn, dan zou ik zeker aandacht hebben voor de volgende drie grote thema s in het sportbeleid in mijn gemeente/ stad ; zeker inspelen op de volgende drie tendensen of uitgaan van de volgende drie principes of waarden (maatschappelijk, bestuurlijk, sport ) om het sportbeleid uit te werken ; zeker aandacht hebben voor volgende drie problemen/uitdagingen ; volgende twee concrete ideeën of initiatieven willen realiseren Een website van De Wakkere Burger vzw, een beweging rond participatieve democratie. De website ondersteunt adviesraden bij de opmaak van een prioriteitenlijst in het kader van de gemeenteraadsverkiezingen van Je vindt er onder downloads extra tips voor de opmaak van een memorandum, enkele voorbeelden, achtergrondinformatie en inspiratie. Geeft methoden en technieken om interactief aan de slag te gaan. Voorbeelden: - In de rubriek Beste buur, beste burgemeester : Antwerpenaars filmen hun memorandumboodschap en zetten ze online. - Debat Sportraad Oud-Turnhout met alle politieke partijen Google op oud-turnhout sportdebat zondagochtend KARUUR stimuleert jongeren om in het weekend van 28, 29 en 30 september een debat-tle te organiseren. Ook voor jongeren uit de sportclub of de buurtsportwerking ISB bezorgde de handleiding: Krachtige voorzetten om te scoren - Handleiding voor het aanreiken van bouwstenen voor het toekomstig sportbeleid in je gemeente aan alle sportdiensten en sportraden. Hierin vind je een sjabloon, stappenplan, minimum en maximumscenario en nog meer do s en dont s. Geïnteresseerd in de handleiding? Mail naar secretariaat@isbvzw.be. David Nassen directeur ISB Trefwoord(en): lokaal en regionaal sportbeleid Vlaams Tijdschrift voor Sportbeheer N