Monitor Statushouders Den Haag Twee jaar Haagse aanpak Eerste resultaten en blijven leren

Transcriptie

1 Monitor Statushouders 2017 Den Haag Twee jaar Haagse aanpak Eerste resultaten en blijven leren

2 MONITOR STATUSHOUDERS DEN HAAG 2017 Twee jaar Haagse aanpak Uitgave Gemeente Den Haag Programma Statushouders Februari 2018 Samenstelling en redactie Gemeente Den Haag Programma team statushouders Inlichtingen via Disclaimer Dit rapport is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid opgesteld. Toch kan het voorkomen dat bepaalde informatie niet (geheel) juist wordt weergegeven. De gepresenteerde cijfers zijn ontleend uit diverse bronnen, vanuit diverse gemeentelijke afdelingen en van organisaties daarbuiten. Niet alle gepresenteerde gegevens waren beschikbaar over de gehele beoogde periode januari tot en met december Soms is met peildata gewerkt. Wij hebben dit zo veel mogelijk per tabel aangegeven. U kunt geen rechten ontlenen aan de teksten en cijfers uit dit rapport.

3 Inhoudsopgave Inleiding 5 Samenvatting in beeld 6 Opbouw monitor (leeswijzer) 9 0 Wachttijd in asielzoekerscentrum (AZC) 10 1 Koppeling aan Den Haag: Taakstelling Rijk 11 2 Basiszaken op orde 13 3 Verhuizing naar Den Haag 14 3a Huisvesting alleengaande minderjarige vreemdelingen (amv) 15 3b Zelf onderdak/hereniging 15 3c Via een Woningcorporatie 15 3d Via specifieke locaties Realiseren projecten huisvesting statushouders 15 4 Start maatschappelijke begeleiding Begeleiding van vluchtelingenwerk Maatjes Overige activiteiten voor en door statushouders 21 5/6 Persoonlijke Profiel Scan en de Brede intake Uitkeringen PPS-V Profiel Haagse statushouders 28 7 Sluitende aanpak Route Participatie Route werk De route schakelprogramma, de opstap naar regulier onderwijs Beëindiging bijstanduitkering Pilot casusregie Kinderen die nog leerplichtig zijn Zorg 34 8 Wonen en leven op de locaties in de stad 36 9 Relevante ontwikkelingen / trends en vooruitblik 38 3

4 4 De weg van statushouder naar Haagse burger AMV: pleeggezin of begeleid wonen a zelf onderdak gevonden b woningbouw corporatie c 1 Verhuizing naar Den Haag Basiszaken op orde AZC wachttijd Koppeling aan Den Haag (taakstelling) groepslocatie d Kinderen naar (voor)school <18 b 65+ a zelfstandig onzelfstandig sociaal beheer 2 6 taalmaatje vluchtelingenwerkmaatje Start maatschappelijke begeleiding Persoonlijke profielscan jaar Brede intake activiteitenmaatje 4 opleiding 5 werk 7 participatie Sluitende aanpak uitstroom uit Den Haag Sterretjes zijn vernieuwing in de keten, deze worden toegelicht in hoofdstuk 9. in zorg

5 Inleiding Voor u ligt de tweede monitor statushouders, over de periode vanaf de start van de Haagse aanpak halverwege 2016 tot en met eind Deze monitor bouwt voort op de nulmeting van vorig jaar (RIS ). Daar waar mogelijk maken we een vergelijking met resultaten van het jaar daarvoor. Veel gaat goed, van andere dingen leren we en zetten daar verbeteringen op in. Bij de nulmeting begin 2017 was het nog te vroeg om iets over effecten te kunnen zeggen. Immers, veel statushouders waren toen net in trajecten gestart, of moesten nog beginnen. Inmiddels zijn we een jaar verder en zien we de eerste effecten van de Haagse Aanpak. In deze monitor beschrijven we de belangrijkste resultaten van deze aanpak, die primair gericht is op statushouders laten meedoen in de Haagse samenleving. Ten opzichte van de eerste monitor, de nulmeting, zijn een aantal items toegevoegd, zoals meer informatie over nazorg ex-alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV) en meer achtergrond informatie over de statushouders die nog niet in een traject naar werk of school zitten. Deze aanvullingen zijn mede gedaan naar aanleiding van de bespreking van de nulmeting in de commissie van 30 augustus 2017 (RIS ). Vanuit de beschikbare data, is het op dit moment nog onvoldoende mogelijk om afzonderlijke groepen statushouders in hun weg naar volwaardig Haagse burgerschap te volgen en de resultaten op cohortniveau te vergelijken. Enerzijds vanwege diversiteit aan registraties en onvergelijkbaarheid van data, maar ook door privacy bepalingen. We werken wel aan een cohortstudie voor deze doelgroep, waarvan de eerste resultaten eind 2018 worden verwacht. 5

6 Demografische gegevens 2 jaar Haagse aanpak % Mannen Aantal nieuwe statushouders m/v % Vrouwen totaal Eritrea 18% 40% 42% Overig: Irak, Iran, Afghanistan en Somalië Syrië < 18 jaar 18 en 27 jaar > 27 jaar 25% 28% 47% Land van herkomst Leeftijd verdeling binnenkomende vluchteling 209 Aantal AMV (alleengaande minderjarige vluchteling) ingestroomd Pompstationsweg 34 Scheveningseweg 75 van Swindenstraat 24 Centrum 72 Waalsdorperweg 34 Sumatrastraat 20 Zieken 45 Boekweitkamp 60 Anna van Hannoverstraat 175 Jupiterkade 120 Koolwitjelaan taak: 1466 gerealiseerd: taak: 940 gerealiseerd: Narcislaan 60 Kiwistraat 40 Nienoordstraat 45 Taakstelling huisvesting statushouders Doorloop Gerealiseerd Positief resultaat Aantal minderjarigen 18 jaar geworden in 2017 Koperwerf 89 Zwaardvegersgaarde 144 Ad van Emmenesstraat 44 Randveen 20 Stadzijde 100 Oosteinde 40 locaties 2016/2017 v.a. 10 bewoners v.a. 50 bewoners v.a. 100 bewoners opgeheven locaties Spreiding van statushouders over de stad 2016 en 2017 locaties 2018/2019 v.a. 10 bewoners v.a. 50 bewoners v.a. 100 bewoners Opgeleverde plaatsen voor statushouders Statushouders in woning van woningbouwcorporatie

7 omschrijving Cumulatief Gerealiseerde taakstelling Taakstelling Taakstellling Gerealiseerd 83% 142% 102% Instroom in uitkering in 2016 en omschrijving 0 meting ( Q1 2017) 1 meting (cumulatief of peildatum ) Aantal Amv ingestroomd op peildatum Aantal AMV ingestroomd Totaal opgeleverd Opgeleverde plaatsen voor statushouders Brede intake (18-65 jaar) Persoonlijke profielscan en brede intake jaar Uitstroom uit uitkering *inclusief statushouders uit 2015 en instroom niet-taakstelling * Statushouders met betaald werk waarvan naar werk reguliere opleiding Statushouders in opleiding overig (met name verhuizingen)

8 omschrijving 0 meting ( Q1 2017) 1 meting (cumulatief of peildatum ) Aantal statushouders in traject (inclusief statushouders uit 2015) geen route (nog geen bemiddelingstraject) (*cijfer n.a.v. incomplete registratie) 764* 206 route werk nb 474 waarvan aan het werk via matchingprogramma route participatie nb 1749 waarvan geplaatst bij vrijwilligersactiviteiten waarvan in schakelprogramma Aantal casussen in behandeling geweest bij sociale wijkteams Aantal AMV s waar extra zorg/begeleiding is ingezet (exclusief wijkteam) Statushouders in zorg Totaal in zorg op peildatum Gilde Taal aan Zee Vluchtelingenwerk (gestart in 2017) Aantal (taal)maatjes Aantal (taal)koppels

9 Hoe is de monitor opgebouwd? (leeswijzer) De weg van vluchteling in een azc naar volwaardig inwoner van Den Haag is, net als bij de nulmeting, als vertrekpunt genomen voor de opzet van de monitor. Een statushouder doorloopt grofweg acht stappen vanaf verblijf in een azc tot zijn/haar inburgering in Den Haag. Langs deze acht hoofdstappen is de monitor opgebouwd. Uiteraard kan in individuele gevallen de werkelijkheid anders zijn dan deze lineaire stappen. Hfdst 1-3 de basis op orde en landen in de stad De eerste fase omvat drie stappen en heeft met name betrekking op de verhuizing van het azc naar Den Haag en wat dat qua huisvesting (fysieke kant) betekent. In deze eerste hoofdstukken is veel demografische informatie te vinden zoals over de leeftijdsopbouw en afkomst van statushouders, de ontwikkeling van de instroom van afgelopen jaren, de taakstelling, de gerealiseerde huisvestingsprojecten, de spreiding van statushouders over de stad en de verdeling over de woningbouwvoorraad. Hfdst Meedoen in en aan de Haagse samenleving Een veilig onderkomen is echter niet voldoende, er is ook perspectief nodig. Dit is niet alleen voor een statushouder van belang, maar ook voor de stad als geheel. Haagse burger zijn betekent meedoen in alle facetten, bij voorkeur met betaald werk. Daarvoor is beheersing van de taal essentieel, maar ook de mores van ons land begrijpen. Lichamelijk en geestelijk welbevinden zijn een basisvoorwaarde. Vaak is er een traject nodig om het opleidingsniveau verder te ontwikkelen. Parallel hieraan moeten basiszaken op orde zijn, zoals inkomen en goede huisvesting. Het afgelopen half jaar zijn veel interventies en trajecten opgezet in het kader van maatschappelijke begeleiding en is hard gewerkt aan een sluitende aanpak voor taal, werk en participatie. Hoe het daarmee staat, is terug te zien in de hoofdstukken 4 tot en met 7, welke corresponderen met de stappen in de routekaart op pagina 4. Alle interventies, zowel de huisvesting als de begeleiding, zijn letterlijk en figuurlijk bedoeld om statushouders zo goed en zo snel mogelijk te laten landen in onze buurten en wijken. Hfdst 8 de situatie op de verschillende locaties: prettig en veilig samenleven In hoofdstuk 8 schetsen we een beeld van de sfeer op en rondom de groepslocaties voor statushouders in het afgelopen jaar. Hoe is het afgelopen jaar gegaan in de wijken en buurten waar statushouders zijn gevestigd? We geven in dit hoofdstuk een korte update van alle groepslocatie. Hfdst 9 relevante ontwikkelingen voor komend jaar Een monitor blikt terug. Tegelijk moeten we ook vooruit kijken. Anticiperen op wat komen gaat en waar mogelijk lering trekken uit de inmiddels opgedane ervaringen. Daarom sluiten we deze monitor af met een korte vooruitblik op de meest relevante ontwikkelingen voor het komend half jaar: de uitwerking van het Regeerakkoord, de gemeenteraadsverkiezingen, diverse inhoudelijke vernieuwingen binnen de Haagse Aanpak Statushouders, oplevering van een aantal (wellicht voorlopig laatste) locaties, (de uitwerking van) een nieuwe huisvestingsvisie voor de toekomst van deze groepslocaties en diverse initiatieven waarmee de gemeente handen en voeten geeft aan de lerende aanpak. In de monitor komen tussendoor ook enkele betrokkenen aan het woord, zoals de maatjes Rita en Lwam, de scholier Merhawi en stadsdeelmedewerker Jaap Mooibroek. Mensen uit de praktijk en met eigen ervaringen. Op die manier proberen we in deze monitor niet alleen te tellen, maar ook te vertellen. 9

10 0. Wachttijd in asielzoekerscentrum (azc) Iedere statushouder komt vanaf een azc naar Den Haag. Op het azc wordt bepaald of een asielzoeker recht heeft op een verblijfvergunning, of teruggestuurd wordt naar het land van herkomst. Deze procedure is een verantwoordelijkheid van het Rijk en is geen onderdeel van deze monitor. Op het moment dat een asielzoeker recht heeft op een verblijfsvergunning, dan worden ze statushouder en worden ze op enig moment toegewezen aan een specifieke gemeente. Gemeenten krijgen vanuit het Rijk halfjaarlijks een taakstelling opgelegd voor het aantal te huisvesten statushouders. Het COA koppelt een statushouder aan een gemeente, bijvoorbeeld rekening houdend met familieverbanden, maar ook met scholings- en werkgelegenheidsperspectief. In principe heeft de statushouder niet zelf de keuze. Het COA maakt sinds 1 maart 2017 een persoonlijk profiel op. Op basis van dat persoonlijk profiel kunnen gemeenten passende woonruimte zoeken voor de statushouder. Den Haag heeft geen eigen azc binnen haar gemeentegrens, daarom verhuizen gekoppelde statushouders naar Den Haag vanuit azc s uit het hele land. Sinds maart jl. is door COA ingezet om in principe vanuit 13 azc s in het land statushouders aan Den Haag te koppelen. De dichtstbijzijnde zijn de azc s in Rijswijk en Rotterdam. Luttelgeest en Hoogeveen zijn het verst verwijderd van Den Haag. De gemeente Den Haag experimenteert met het zogenaamde meaningfull waiting met het dichtstbijzijnde azc - azc Rijswijk. Onderzocht wordt of jonge vluchtelingen van 18 tot 27 jaar al vanuit het azc met het schakelprogramma bij het ROC Mondriaan kunnen starten. In het najaar van 2017 is met het azc Rijswijk ook gestart met een pilot warme overdracht. In de pilot wordt onderzocht wat de meerwaarde is van het werken met een driegesprek tussen statushouder, casemanager azc en consulent brede intake. Deze pilot zal in het eerste kwartaal 2018 afgerond worden. In 2017 is een animatiefilm ontwikkeld voor de statushouder die naar Den Haag zal verhuizen. Deze film is informatief en geeft een beeld van wat men mag verwachten als nieuwe inwoner van Den Haag. Deze film is inmiddels via het COA gedeeld met alle azc s in Nederland. 10

11 1. Koppeling aan Den Haag: Taakstelling Rijk 1 Ontwikkeling taakstelling In 2015 verdubbelde het aantal asielzoekers in Nederland. Dit is terug te zien in een hoge de taakstelling voor de gemeente Den Haag over de jaren 2015, 2016 en Indien de taakstelling van een jaar niet wordt gehaald, zal dat in het daarop volgende jaar moeten worden ingehaald. Taakstelling gemeente Den Haag Totale taakstelling Totale taakstelling Taakstelling 1e helft Taakstelling 2e helft Taakstelling gemeente Den Haag Taakstelling 1e en 2e helft per jaar Voor de taakstelling worden personen geteld die voor eerste huisvesting (vanuit een azc) in de gemeente Den Haag zijn gehuisvest. Realisatie taakstelling Huisvesting statushouders Den Haag t/m 31 december taak: 1466 gerealiseerd: taak: 940 gerealiseerd: Taakstelling huisvesting statushouders Doorloop Gerealiseerd Positief resultaat Bron: COA De afgelopen jaren heeft een hogere wettelijke taakstelling gezorgd voor een aanvullend beroep op de Haagse woningmarkt. De piek in de taakstelling de afgelopen jaren is door de gemeente opgevangen door zelf locaties te ontwikkelen voor statushouders. Dit heeft er in geresulteerd dat Den Haag 2017heeft afgesloten met een behaalde taakstelling van 986 personen. De achterstand uit 2016 is m.n. met de opening van nieuwe locaties Jupiterkade en Koolwitjelaan in het eerste kwartaal 2017 ingelopen. In het 11

12 tweede en vierde kwartaal zijn ook de nieuwe locaties Stadszijde, Zieken en Zwaardvegersgaarde beschikbaar gekomen voor statushouders. Niet alle statushouders die in 2017 in Den Haag zijn komen wonen, horen bij de taakstelling van Den Haag. Er zijn ook statushouders die vanuit andere gemeenten in Den Haag komen wonen. In het bevolkingsbestand wordt niet geregistreerd of de statushouder vanuit het azc in Den Haag is komen wonen (en dus onder de taakstelling van de gemeente Den Haag valt) of vanuit een andere gemeente. Bijvoorbeeld wanneer een statushouder, die al twee jaar in Leiden woont, besluit in te trekken bij zijn vriendin in Den Haag. Omdat statushouders in Nederland langdurig hun label behouden (minimaal 5 jaar), zien we dit terug bij de inschrijvingen in het bevolkingsbestand. De nieuwe inschrijvingen in het bevolkingsbestand zijn onderverdeeld naar nationaliteit; de meeste inschrijvingen in 2017 komen uit Syrië (469) en Eritrea (214). In 2016 waren dit ook de nationaliteiten met de meeste inschrijvingen. Aantal inschrijvingen statushouders uit binnen- en buitenland naar nationaliteit Statushouders aantal % aantal % Syrië % % Eritrea % % Statenloos 93 7% 95 8% Afghanistan 30 2% 26 2% Iran 29 2% 39 3% Irak 16 1% 67 6% Somalië 13 1% 16 1% Overig 72 6% 83 7% Onbekend % % Totaal % % * voorlopige cijfers op basis van maandbestanden Bron: maandbestanden BRP, bewerking DSO/PSO Verder is een onderverdeling te maken naar inschrijvingen per stadsdeel en de verdeling naar geslacht en leeftijdscategorie. In het jaar 2017 nemen Escamp, Laak en Leidschenveen-Ypenburg samen bijna driekwart van de inschrijvingen voor hun rekening. Dit heeft te maken met de inhuizing in de grotere groepslocaties in 2017: Jupiterkade (Laak), Koolwitjelaan (Ypenburg) en Zwaardweversgaarde (Escamp). Bovendien worden relatief veel statushouders via de corporaties gehuisvest wegens het grotere aanbod sociale woningbouw in het stadsdeel Escamp. Bijna de helft van de nieuwkomers in 2017 bevindt zich in de leeftijd tussen 19 en 34 jaar en een kwart van de nieuwkomers bestaat uit kinderen jonger dan 18 jaar. Aantal (nieuwe) inschrijvingen statushouders, 1e kwartaal 2017 Verdeling naar geslacht Verdeling naar leeftijdscategorie aantal % aantal % man % 0 t/m 3 jaar 59 5% vrouw % 4 t/m 11 jaar % Totaal % 12 t/m 18 jaar % 19 t/m 27 jaar % 28 t/m 34 jaar % 35 t/m 44 jaar ,5% 45 t/m 64 jaar % 65 jaar en ouder 18 1,5% Totaal % *voorlopige cijfers op basis van maandbestanden Bron: maandbestanden BRP, bewerking DSO/PSO 12

13 2. Basiszaken op orde 2 Op enig moment is een statushouder gekoppeld aan de gemeente Den Haag. Voordat een statushouder kan verhuizen, moeten er een heleboel praktische zaken worden geregeld. Hoe zorgen we er nu voor dat een statushouder bij aankomst in onze stad wegwijs wordt in onze uitgebreide gemeentelijke dienstverlening en in de vele te ondertekenen contracten en formulieren (huurcontract, energieleveranciers, huurtoeslag, zorgtoeslag, verzekering enz.)? Inregeldagen Om het voor onze nieuwe inwoners overzichtelijker te maken, worden zgn inregeldagen georganiseerd, een enorme efficiëntieslag ten opzichte van vroeger. Tijdens deze inregeldag worden de volgende zaken geregeld: bezichtigen van de woonruimte, tekenen van het huurcontract, inschrijving in het Basisregistratie personen (BRP), afsluiten lening voor de inrichtingskosten bij de Gemeentelijke Kredietbank (GKB) en aanvragen van een uitkering bij de gemeentelijke balie van Advies en Informatie. Daarnaast wordt elke statushouder vanaf vestiging in Den Haag een jaar lang bijgestaan door een vrijwilliger van Vluchtelingen- Werk. De eerste drie maanden ligt de focus daarbij vooral op de vestigingszaken en afhandelen van alle overige praktische zaken, zoals het inschrijven bij een huisarts of de school voor de kinderen. Hoe gaat dit in praktijk De inregeldagen voor statushouders, die via woningen van corporaties verspreid over de stad gaan wonen, zijn in samenwerking met alle ketenpartners ontwikkeld (COA, Vluchtelingenwerk, afdeling Inkomen, afdeling BRP, GKB). Zij worden door de verhuurder tegelijk geïnformeerd over de komst van de statushouder op die betreffende dag naar Den Haag. De verhuurder nodigt alle ketenpartners uit om de zaken gezamenlijk te regelen. Daarnaast zijn er zogenaamde groepsregeldagen georganiseerd voor statushouders die in groepslocaties gaan wonen. In het eerste kwartaal 2017 zijn er een aantal grote groepsregeldagen met 30 personen per dag georganiseerd; voor de huurders van de onzelfstandige wooneenheden aan de Jupiterkade en de Koolwitjelaan. Tijdens de latere kwartalen in 2017 zijn voor de nieuwe locaties (Stadszijde / Zieken / Zwaardvegersgaarde) kleinschaliger inregelbijeenkomsten georganiseerd met maximaal 8 statushouders en hun gezin. Na de zomer 2017 is ook een deel van de bewoners van de locatie Jupiterkade geherhuisvest, met name naar (statushouder) woningen van corporaties verspreid in de stad. Vanwege de omvang en complexiteit van deze herhuisvestingopgave, zijn hiervoor destijds aparte inregelafspraken per huurcontract georganiseerd. In 2017 zijn in totaal 7 groepsregeldagen begeleid, 563 individuele inregelbijeenkomsten en 77 herhuisvestings-inregelafspraken. Inregeldagen per soort in 2016 en Groepsregeldagen (circa 30 statushouders) 10 7 Inregelbijeenkomsten (1-8 statushouders) Herhuisvestings-inregelafspraken 0 77 Bron: SZW en Vluchtelingenwerk 13

14 3. Verhuizing naar Den Haag 3 Huisvestingsmogelijkheden Er zijn verschillende mogelijkheden voor het huisvesten van statushouders; deels via instroom in de reguliere sociale woningbouwvoorraad en deels via gerealiseerde locaties met zelfstandige of onzelfstandige eenheden. Deze locaties zijn vaak tijdelijk bestemd voor statushouders en een deel van deze woningen wordt uiteindelijk toegevoegd aan de reguliere sociale woningvoorraad. Het contract is getekend, de basiszaken zijn geregeld en de nodige formulieren zijn allemaal ingevuld. De statushouder is nu huurder in Den Haag. Afhankelijk van de koppeling, leeftijd, inkomen, gezinssamenstelling en op basis van beschikbaarheid, is bepaald in welke type huisvesting de statushouder terecht komt. Er is een aantal mogelijkheden: A. De statushouder is een alleenstaande minderjarige vreemdeling (AMV) B. De statushouder vindt zelf onderdak (klein deel) of is een nareiziger (na gezinshereniging) C. De woning is van een woningbouwcorporatie D. De woning is een groepslocatie met (onzelfstandige danwel zelfstandige) eenheden Aantal in 2016 Aantal in 2017 Totaal A. De statushouder is AMV 108* 9% 31 3% 139 6% B. Een statushouder vindt zelf onderdak (klein deel) Een statushouder trekt als nareiziger (na gezinshereniging) in bij partner/ouder 239** 20% 10 1% % % C. De woning is van een woningbouwcorporatie % % % D. De woning is een groepslocatie met onzelfstandige eenheden 296*** 24% % % De woning is een groepslocatie met zelfstandige eenheden % Totaal % % % Bron: DSO-Wonen * instroom in 2016 is niet bekend, wel de stand op 31 december 2016 ** In 2016 hebben we dit niet kunnen uitsplitsen in zelf onderdak en nareiziger. *** In 2016 hebben we dit niet kunnen uitsplitsen in onzelfstandig en zelfstandig 6% 29% D A B 16% Huisvestingsmogelijkheden C 49% 14

15 3a Huisvesting alleengaande minderjarige vreemdelingen (amv) Een AMV wordt bij binnenkomst in Nederland niet begeleid door een ouder of meerderjarige bloedof aanverwant. Ze komen alleen, of samen met andere kinderen en/of vreemde volwassenen naar Nederland en vragen hier asiel aan. De AMV staan onder voogdij van stichting Nidos die de eerste huisvesting en begeleiding financiert. Den Haag heeft in AMV gehuisvest in kleinschalige wooneenheden (KWE). Deze KWE zijn verspreid over de stad en de AMV wonen er onder begeleiding van Jeugdformaat in eenheden van vier tot zes jongeren. Ook 16 AMV zit in opvanggezinnen, vaak bij familie. Aantal ingestroomde AMV en totaal aantal AMV op 31 december 2017 Kleinschalige wooneenheden van Jeugdformaat Aantal op 31 december 2016** Ingestroomd 2017 Uitgestroomd 2017 Aantal op 31 december Opvanggezin/familie of vrienden* Nvt* 40 Totaal Nvt* 98 Bron: OCW *uitstroom is niet van toepassing. Veelal wonen deze jongeren bij familie. Daar kunnen ze na hun 18e ook vaak blijven. Er is dan geen sprake van uitstroom, behalve dat deze jongeren 18 jaar zijn geworden en niet meer minderjarig zijn. Op peildatum 31 december 2017 woonden er 57 AMV in Den Haag. In 2017 zijn 82 AMV uitgestroomd. 3b Zelf onderdak / hereniging Een aantal van 123 statushouders heeft zelf huisvesting gevonden (10) of is als nareiziger ingetrokken in een passende woonruimte waar partner of ouder al woonachtig is in Den Haag (113). 3c Via een woningcorporatie In vrijkomende woningen van de Haagse corporaties zijn 189 contracten afgesloten voor in totaal 480 statushouders. 3d Via specifieke locaties Om te voorkomen dat de toename van statushouders zorgt voor extra druk op de woningmarkt voor sociale huurwoningen zijn en wordt in Den Haag een aantal locaties (om)gebouwd en ingericht voor (groepen) statushouders. In de volgende paragraaf wordt een overzicht gegeven van de gerealiseerde en geplande projecten. 3.1 Realiseren projecten huisvesting statushouders De projecten bestaan uit een mix van nieuwbouw (inclusief tijdelijke bouw), herbestemming van een bestaand pand (bestemmingswijziging) of verbouwing van een bestaand pand (zonder bestemmingswijziging). Zowel in de opgeleverde woningen als in de wooneenheden is zelfstandig en niet-zelfstandige woonruimte gerealiseerd. Onder niet-zelfstandige woonruimte wordt woonruimte verstaan waarbij meerdere huishoudens (meestal alleenstaanden) gezamenlijk gebruik maken van keuken, douche en toilet). In 2017 zijn vijf nieuwe locaties geopend. De Jupiterkade en Koolwitjelaan in het eerste kwartaal In het tweede en vierde kwartaal zijn de locaties Stadszijde, Zieken en Zwaardvegersgaarde beschikbaar gekomen voor statushouders. Het merendeel van de eenheden in deze locaties is bestemd voor nieuwe statushouders. Daarnaast zijn ook statushouders binnen Den Haag verhuisd naar deze locaties. In totaal zijn voor 383 statushouders contracten getekend op specifieke locaties, hiervan hoorden 352 tot de taakstelling van

16 Aantal opgeleverde huisvestingsprojecten Opgeleverd Jaar Oplevering Totaal woning woning TypeBouw Deelproject wooneenheid wooneenheid wooneenheid woning Aantal statushouders Nieuwbouw A12-zone, Deelplan 20, Koolwitjelaan Jupiterkade (statushouders) Zwaardvegersgaarde Verbouw Pompstationsweg Randveen 68 (statushouders) Scheveningseweg 90-92, fase Scheveningseweg 90-92, fase Stadzijde Sumatrastraat 215A Van Swindenstraat Waalsdorperweg/ Oostduinlaan Zieken 103, 107, 115 (statushouders) Bestaande panden Ad van Emmenesstraat Centrum diverse adressen Eindtotaal Bron DSO/PSO/DBase PGM Pompstationsweg 34 Scheveningseweg 75 van Swindenstraat 24 Waalsdorperweg 34 Sumatrastraat 20 Centrum 72 Zieken 45 Boekweitkamp 60 Anna van Hannoverstraat 175 Koolwitjelaan 120 Jupiterkade 120 Narcislaan 60 Kiwistraat 40 Nienoordstraat 45 Koperwerf 89 Zwaardvegersgaarde 144 Ad van Emmenesstraat 44 Randveen 20 Stadzijde 100 Oosteinde 40 locaties 2016/2017 locaties 2018/2019 v.a. 10 bewoners v.a. 10 bewoners v.a. 50 bewoners v.a. 50 bewoners v.a. 100 bewoners v.a. 100 bewoners opgeheven locaties Spreiding van statushouders over de stad 2016 en

17 Spreiding over de stad Bij de zoektocht naar locaties om statushouders te huisvesten wordt een aantal criteria gehanteerd. Eén van de uitgangspunten is om de nieuwe huisvestingslocaties voor statushouders zoveel mogelijk verspreid over de stad te realiseren. Zoals bovenstaande kaart aantoont is het gelukt om deze locaties zoveel mogelijk over Den Haag te verspreiden. Behalve op deze grotere locaties, zijn statushouders verspreid over de stad gehuisvest in woningen van de Haagse woningcorporaties. Extra aandacht voor groepslocaties Voor de relatief grote groepslocaties, zowel zelfstandig als onzelfstandig, is gedurende geheel 2017 sociaal beheer ingericht. Het sociaal beheer heeft tot doel om het samenleven op de locaties zelf en met de buurt te begeleiden. De woonbegeleiding en de huismeester, in samenwerking met Vluchtelingenwerk en SZW/Participatie, zijn een belangrijk onderdeel van het sociaal beheer op locaties. Daarnaast stimuleren we de betrokkenheid vanuit de buurt door het organiseren van een zgn. Omgevingsoverleg onder voorzitterschap van het stadsdeel. Hier kunnen buurtbewoners meepraten over het reilen en zeilen rondom de locatie, zorgen delen, helpen of zich gewoon laten informeren, Afhankelijk van de dynamiek op een locatie, de relatie tussen bewoners en de omgeving en de periode dat een locatie open is, verandert de behoefte aan sociaal beheer. Gedurende 2017 nam op de wat langer bestaande groepslocaties de behoefte aan sociaal beheer af, met uitzondering van de Jupiterkade. Op de nieuwe locaties wordt nog steeds gestart met sociaal beheer (in ieder geval een huismeester). Intensivering sociaal beheer Bij enkele locaties is het sociaal beheer intensiever en langduriger nodig gebleken dan op andere locaties. Aan de Jupiterkade zijn problemen met betrekking tot de aard van de huisvesting (kleine, gehorige kamers en te veel personen in een onzelfstandige woning) en de gemengde samenstelling (cultuur- en communicatieproblemen) aangepakt. De bewoning van locatie is verlaagd (60 in plaats van 120 personen). Er is een succesvol doorstroomplan uitgevoerd om dit mogelijk te maken. Verder zijn er ingrepen doorgevoerd om de kwaliteit van de woon- en leefomgeving te verbeteren. Op de Koolwitjelaan is ook sprake van relatief intensief sociaal beheer. Dit uit zich niet zozeer in extra beheersmaatregelen, maar vooral in extra begeleiding op locatie. Omwonenden hebben aangegeven behoefte te hebben aan een vast aanspreekpunt ter plekke. Vluchtelingenwerk is ook met spreekuren aanwezig op de locatie. De uren van de huismeester zijn hier geïntensiveerd ten opzichte van de oorspronkelijke plannen. Mede vanwege de ervaringen aan de Jupiterkade was voor de Koolwitjelaan op voorhand afgesproken de woonbegeleiding op deze locatie uit te breiden en langer te laten doorlopen. Bij de locatie Pompstationsweg in Scheveningen zijn de uren woonbegeleiding inmiddels naar beneden gebracht omdat het samenleven op de locatie daar inmiddels goed verloopt. 17

18 Het omgevingsoverleg zorgt voor verbinding tussen statushouders en buurtbewoners Sinds eind 2016 wonen ongeveer 220 statushouders in de wijken Bouwlust/Vrederust in het stadsdeel Escamp op drie verschillende groepslocaties. Om deze statushouders met bewoners uit de wijk te verbinden, maar ook om de integratie te bevorderen, heeft het stadsdeel per locatie een omgevingsoverleg in het leven geroepen. Jaap Mooibroek, stadsdeelmedewerker Welzijn, Jeugd en Participatie van het stadsdeel Escamp, is voorzitter van dit omgevingsoverleg. Hij vertelt ons enthousiast over zijn ervaringen. Randveen, Stadzijde en Zwaardvegersgaarde In de wijken Bouwlust/Vrederust wonen statushouders op drie verschillende groepslocaties: Randveen, Stadzijde en Zwaardvegersgaarde. Randveen en Stadzijde worden al geruime tijd bewoond. Op de locatie Zwaardvegersgaarde wonen pas sinds december 2017 statushouders. Deze drie locaties bestaan uit zelfstandige units, dus met een eigen badkamer en keuken. Er wonen voornamelijk (kleine) gezinnen. De bedoeling is dat de statushouders zo snel mogelijk integreren. Dat ze gewoon buren worden in de wijk. Per locatie een omgevingsoverleg Om de integratie te bevorderen, hebben we per locatie een omgevingsoverleg in het leven geroepen. Bij dit overleg zijn buurtbewoners en professionals aanwezig. Bij deze laatste groep kun je denken aan: een wijkagent, de huismeester van de groepslocatie, een medewerker van de welzijnsinstelling Stichting Mooi, de woningcorporatie, een medewerker van het stadsdeel Escamp en een medewerker van Vluchtelingenwerk Nederland. Het omgevingsoverleg startte 2 maanden voordat de statushouders op de locatie gingen wonen. En iedere 3 à 4 weken vond het overleg plaats. Voor Randveen en Stadzijde zijn we na 5 keer gestopt met het overleg. Dit ging in overleg met de bewoners, zij hadden er niet echt behoefte meer aan. In Zwaardvegersgaarde vindt het omgevingsoverleg nog wel steeds plaats. We hebben overigens ook op elke locatie, vooraf aan de opening, een open huis georganiseerd. Buren/bewoners uit de wijk konden een kijkje nemen en vragen stellen. Dit werd drukbezocht en heeft geholpen bij de acceptatie. Verbinding tussen statushouders en buurtbewoners Tijdens het omgevingsoverleg vertellen de professionals aan de buurtbewoners wat de stand van zaken is vanuit hun vakgebied. En signalen uit de wijk worden gedeeld. Ook kunnen buurtbewoners tijdens het overleg vragen stellen. Verder wordt besproken wat de bewoners in de wijk voor de statushouders kunnen betekenen. Zo proberen we te zorgen voor verbinding en feeling tussen statushouders en de wijk. En dat lukt! Er zijn al een aantal hele mooie initiatieven van de grond gekomen: zo hebben bijvoorbeeld Syrische statushouders een hele middag gekookt in het wijkcentrum voor verschillende mensen, waaronder buurtbewoners. En de Turkse en Marokkaanse moskee organiseren allebei eens in de zoveel tijd een wijkfeest met muziek, eten en kinderactiviteiten. Daar nodigen ze ook statushouders voor uit. 18

19 4. Start maatschappelijke begeleiding 4 Een veilig onderkomen is de eerste belangrijke stap naar een nieuw leven. Maar niet de enige. De belangrijkste aanbeveling van de Wetenschappelijk Raad voor het Regeringsbeleid, WRR 1 is om zo min mogelijk tijd te verliezen bij de start van de integratie. Dit betekent meteen vanaf het begin tegelijkertijd ondersteuning bieden bij het leren van de Nederlandse normen en waarden, de taal en het zoeken naar werk, het volgen van een opleiding of andere vormen van dagbesteding. Zo krijgen statushouders kansen om een zinvolle bijdrage te leveren aan de samenleving en worden problemen (en uitkeringskosten) op langere termijn voorkomen. Statushouders brengen ook veel kennis, kunde en kwalificaties mee die zij graag willen inzetten in onze stad. Afhankelijk van leeftijd en persoonlijk perspectief (arbeidspotentieel, opleidingsniveau, leerbaarheid, gezondheidspositie e.d.) zijn diverse trajecten voor begeleiding mogelijk. In dit hoofdstuk volgt een beschrijving van de belangrijkste trajecten van de Haagse Aanpak en de bijbehorende resultaten. 4.1 Begeleiding van Vluchtelingenwerk Parallel aan de activiteiten die vanuit de gemeente worden ingezet, draagt Vluchtelingenwerk in het eerste jaar zorg voor 1. vestigingcoaching (ca. 3 maanden vanaf moment van vestiging in Den Haag) en 2. maatschappelijke begeleiding (tot 9 maanden, gemiddeld 1 uur per 2 weken). 1. Van een vestigingscoach krijgen statushouders begeleiding tijdens de eerder genoemde inregeldag en bij het vinden van een huisarts, het aanvragen van verzekeringen, het aanvragen van toeslagen, het bespreken van brieven van instanties (zoals de gemeente, het energiebedrijf, de verzekeraar etc.). 2. Tijdens de maatschappelijke begeleiding wordt gewerkt aan zelfredzaamheid en het verkrijgen van een netwerk. Het bespreken van brieven van instanties vraagt ook in deze periode nog veel aandacht. Vluchtelingenwerk biedt maximaal 1 jaar begeleiding aan. Op peildatum 31 december 2017 had Vluchtelingenwerk 641 nieuwe Hagenaars in begeleiding (t.o.v. 885 het jaar ervoor). Naast de individuele begeleiding, kunnen statushouders ook workshops bij Vluchtelingenwerk volgen. Alle workshops (behalve participatieverklaring) bestaan uit vier bijeenkomsten. Bij voldoende aanwezigheid (75%) krijgen de deelnemers een certificaat. De workshops zijn vrijwillig. 1 WRR-Policy Brief Geen tijd verliezen: van opvang naar integratie van asielmigranten (WRR-Policy Brief nr. 4, 2015). d.d. 16 december

20 Aantal deelnemers met certificaat naar soort workshop Financiën Wonen Gezondheid Opleiding/werk Dagbesteding* Documenten en rechtspositie* 59 0 * De workshop documenten en rechtspositie is grotendeels opgegaan in de workshop participatieverklaring. De workshop dagbesteding wordt geëvalueerd en mogelijk anders vorm gegeven in de loop van Bron: SZW Sinds september 2016 geeft Vluchtelingenwerk de workshop Participatieverklaring. Tijdens deze workshop maakt de nieuwe Hagenaar kennis met de rechten, plichten en waarden van de Nederlandse samenleving. Het traject wordt afgesloten met het ondertekenen van een verklaring dat de nieuwe Hagenaar de waarden en spelregels van de Nederlandse samenleving kent en respecteert. Bij deze workshop is 100% aanwezigheid een vereiste om in aanmerking te komen voor een certificaat. In de periode september 2016 tot 31 december 2017 hebben 854 statushouders een certificaat gehaald. Aantal Participatieverklaringen totaal Totaal afgerond Bron: SZW 4.2 Maatjes In 2017 groeide de behoefte aan vrijwilligers die, aanvullend op de begeleiding van Vluchtelingenwerk, kunnen fungeren als (taal) maatje voor de statushouders. Het doel is dat iedere statushouder een (taal)maatje heeft en op die manier Nederlands oefent en de stad/wijk leert kennen Taalmaatjes Er zijn drie partijen in de stad die specifiek taalmaatjes werven en aan statushouders koppelen. Het Gilde voor hoogopgeleide statushouders, Taal aan Zee voor laagopgeleide statushouders en VluchtelingenWerk is vanaf november 2016 ook gestart met een project om taalmaatjes te werven en in te zetten. Taalmaatjes zijn specifiek getraind in het geven van individuele taalles. Aantal taalkoppels actief op peildatum 31 december december 2017 Gilde samenspraak 65 Taal aan Zee 210 Vluchtelingenwerk 143 totaal 418 Bron: Gilde Samenspraak, Taal aan Zee, VWN 20

21 Wijkmaatjes Voor de integratie van statushouders is contact met buurtbewoners een belangrijk aspect. Om het contact met buurtbewoners te stimuleren worden er diverse activiteiten op de locatie of in de buurt georganiseerd en worden er wijkmaatjes aan statushouders gekoppeld om de buurt te leren kennen. Op de groepslocaties heeft gemiddeld 43% een wijkmaatje en/of taalmaatje. Het onderscheid tussen wijkmaatje of taalmaatje is in de praktijk niet altijd te maken. Beide functies overlappen in veel gevallen. Een wijkmaatje oefent in praktijk immers ook de taal met de nieuwkomer tijdens gezamenlijke activiteiten. In beide functies gaat het in elk geval om vaste contacten tussen buurtbewoner en statushouder. De doelstelling blijft om aan iedere statushouder die dit wenst een passend maatje te koppelen. Van alle locaties waar in 2017 maatjes voor werden geworven, bleek gedurende 2017 dat het aanbod vrijwilligers voor de Jupiterkade achterbleef bij de andere groepslocaties. Daarom is hier in samenwerking met welzijn en Vluchtelingenwerk, een plan van aanpak opgesteld om het aantal maatjes en vrijwilligers op de locatie Jupiterkade te verhogen: Met de Haagse Hogeschool zijn afspraken gemaakt om extra taalmaatjes in te zetten. Op woensdagavonden werd met vrijwilligers in het nabijgelegen pand van Reakt Huiswerkbegeleiding opgezet; dit bleek een groot succes qua opkomst en het versterkte de sociale cohesie tussen de bewoners van de Jupiterkade onderling Er werd naast Huiswerkbegeleiding ook de mogelijkheid gecreëerd voor een aantal sportieve activiteiten (biljarten, tafelvoetbal) dat een grote meerwaarde gebleken is voor de bewoners. Op de meeste groepslocaties merk je dat veel nieuwkomers hun weg in de buurt inmiddels vinden. De behoefte aan met name activiteiten-vrijwilligers neemt daardoor ook weer af. Bij alle locaties is te zien op dat het aantal activiteitenvrijwilligers sterk is gedaald t.o.v. het vorige overzicht. Aantal maatjes op groepslocaties* en dekkingsgraad op 31 december 2017 Locatie Aantal actieve vrijwilligers Waarvan maatje of taalmaatje Dekkingsgraad maatjes Scheveningseweg % Pompstationsweg % Van Swindenstraat % Randveen % Jupiterkade** % Koolwitjelaan % Stadzijde % Zieken*** % Totaal % Bron: Vluchtelingenwerk * Voor 3 locaties is het aantal niet bekend. Zwaardvegersgaarde is een nieuwe locatie waar de maatjeskoppelingen nog moeten gebeuren. De cijfers van de locatie Waalsdorperweg (STEK) en de Sumatrastraat (Migrascoop) zijn niet bekend bij VWN... ** Inmiddels zijn een groot aantal bewoners verhuisd. Veel bewoners van de Jupiterkade hebben hun (taal)maatje meegenomen naar hun nieuwe locatie. Op het moment van samenstellen van dit overzicht is nog niet duidelijk wat de nieuwe stand van zaken op de Jupiterkade is. *** De aantallen genoemd bij het Zieken zijn de voorlopige aanmeldingen. De koppeling van maatjes en statushouders is nog niet voltooid op deze nieuwe locatie. 4.3 Overige activiteiten voor en door statushouders Project Samen Verder in Den Haag Vrijwilligerswerk helpt mensen om mee te doen en zich te wortelen in de stad. Door vrijwilligerswerk leren statushouders de Haagse (werk-)cultuur kennen, kunnen ze actief oefenen met de taal en bouwen ze een netwerk op. PEP Den Haag, Vluchtelingenwerk, Taal aan Zee, Den Haag Cares en Resto van Harte hebben het project Samen Verder in Den Haag opgezet. Vanuit dit project zijn in 2017 diverse initiatieven opgezet. Hieronder worden de belangrijkste genoemd. 21

22 1. Opening Vrijwilligerspunt 2 Er zijn in 2017 twee vrijwilligerspunten geopend: een aan het Rijswijkseplein (locatie van Vluchtelingewerk) en bij het werkgeversservicepunt aan de Binckhorstlaan, met een coördinator van PEP. Het vrijwilligerspunt bemiddelt statushouders actief en persoonlijk naar passend vrijwilligerswerk. Het Vrijwilligerspunt wordt bemenst door een team van Syrisch-, Tigrinya- en Nederlandssprekende vrijwilligers (5 intercedenten in totaal) Het team werkt nauw samen met de consulenten van het Werkgeversservicepunt,. Het Vrijwilligerspunt geeft ook informatie over de groepsklussen van Den Haag Cares. Statushouders die bemiddelbaar zijn, spreken voldoende Nederlands of een andere tweede taal zoals Engels of Frans om vrijwilligerswerk te doen. Vooral Eritrese statushouders uit rurale gebieden behoren tot de groep moeilijk bemiddelbaar. In totaal zijn in 2017 via deze weg 74 kandidaten begeleid naar passend vrijwilligerswerk. Bemiddeling vanuit het vrijwilligerspunt naar vrijwilligerswerk in 2017 Totaal Gesproken 229 Bemiddelbaar 112 Geplaatst 74 Bron: PEP 2. Organisatie Groepsklussen Den Haag Cares organiseerde in 2017 in totaal 12 groepsklussen, eenmalige groepsactiviteiten, waarbij meerdere statushouders tegelijk kennis kunnen maken met het begrip vrijwilligerswerk. Aan de groepsklussen hebben in totaal 135 nieuwe Hagenaars meegedaan. Een voorbeeld van zo n groepsklus was het helpen bij een diner voor eenzame ouderen in buurthuis Boerenplein. Op 5 oktober 2017 kwam een groep van 13 vluchtelingen, samen met hun docent participatieles van Vluchtelingenwerk,, op bezoek bij buurthuis Boerenplein. Zij kregen hier een rondleiding, maakte kennis met de vaste vrijwilligers en gingen samen met eenzame ouderen dineren. Daarna hielpen zij met afruimen. Voor twee groepsklussen is aansluiting gezocht bij het landelijke VIP project. Vluchtelingen Investeren in Participeren (VIP) is een landelijk project van VluchtelingenWerk, waarbij wordt samengewerkt met grotere werkgevers, opleiders en de lokale overheid. Doel is om vluchtelingen voor te bereiden op werk. In het najaar van 2017 zijn twee VIP-bezoeken georganiseerd waarbij bedrijven statushouders ontvingen: bij Shell (15 deelnemers) en bij Kringloop Den Haag (15 deelnemers). 3. Informatiebijeenkomsten over vrijwilligerswerk aan statushouders Intercedenten van het Vrijwilligerspunt hebben 10 informatiebijeenkomsten georganiseerd over vrijwilligerswerk in Nederland aan groepen statushouders. Hiervoor is aansluiting gezocht bij bestaande lessen van taalaanbieder Up2learn en bij de lessen van VluchtelingenWerk en Taal aan Zee. Ook de medewerkers van VluchtelingenWerk hebben een voorlichting gekregen over het vrijwilligerspunt en de mogelijkheden. 4. Volunteer Buddy Als een nieuwe Hagenaar een vrijwilligersplek vindt, is het van belang dat hij of zij in het begin enige begeleiding of een aanspreekpunt heeft vanuit de organisatie. Daar heeft niet iedere organisatie tijd en menskracht voor, waardoor sommige plaatsingen vroegtijdig mislukken. De Volunteer Buddy zorgt dat een statushouder zich welkom voelt in de organisatie en neemt eventuele drempels weg, zodat het vrijwilligerswerk een grote kans van slagen heeft en de statushouder de kans heeft om de Nederlandse taal en gewoontes te leren. Taal aan Zee en Vluchtelingenwerk hebben samen met PEP de cursus voor de Volunteer buddy s ontworpen. De reeks van cursussen is gestart op 20 september en liep t/m december Van de 10 geplande workshops zijn er 5 uitgevoerd. Inmiddels zijn er een aantal volunteer buddy s die vanuit het vrijwilligerspunt kunnen worden ingezet. 2. In januari 2018 zal het vrijwilligerspunt voor statushouders verhuizen naar de locatie VluchtelingenWerk locatie aan de Hooftskade. 22

23 5. Contacten met bedrijven Den Haag Cares heeft in 2017 contacten gelegd met bedrijven, die statushouders willen ontvangen in het kader van het landelijke VIP project, en die tevens de intentie hebben om statushouders in de toekomst een stage of betaalde baan aan te bieden. Op die manier wordt de kans op doorstroom van vrijwillige inzet naar beroepsoriëntatie en een opleidingstraject vergroot en krijgen deelnemers de gelegenheid om hun professionele netwerk te versterken Ontmoetings- en inspiratiebijeenkomsten: community building Dit kreeg o.a. vorm via de zogenoemde Haagse Huiskamer, een reeks netwerk bijeenkomsten in samenwerking met Resto van Harte, STEK, Fonds 1818 en (inmiddels) o.l.v. Justice & Peace. Tijdens deze huiskamer-bijeenkomsten stond de ontmoeting tussen professionals, nieuwe Hagenaars en andere betrokkenen, zoals vrijwilligers en stadsmakers centraal. Soms algemeen en soms met een specifiek thema. Twee maal werd een Huiskamer georganiseerd specifiek met en over de Eritrese doelgroep, o.a. over traumaverwerking. Daarnaast is vanuit de Eritrese gemeenschap zelf het initiatief ontstaan voor eigen bijeenkomsten. Twee nieuwe stichtingen werden opgericht en via een aantal bijeenkomsten gaan zij na bij de groep Eritrese nieuwkomers waar behoefte aan is. Per bijeenkomst waren zo n 60 tot 70 mensen aanwezig. Ook organiseerde één van de stichtingen een goed bezochte bijeenkomst (met 60 voornamelijk jonge Eritrese Hagenaars) over trauma s en traumaverwerking. PEP talk Een andere inspiratiebijeenkomst vormde de PEP-talk. Speciaal voor organisaties is er op 20 juni 2017 (dag van de Vluchteling) een extra PEP-talk georganiseerd. Tijdens de PEP-talk gaven 5 inspirerende sprekers hun visie op statushouders en vrijwilligerswerk Statushouders en sport & bewegen Statushouders komen, net als andere groepen, in aanmerking voor ondersteuning, gebruik van voorzieningen/faciliteiten en deelname aan programma s/projecten. Statushouders krijgen wanneer zij starten met wonen in Den Haag een Ooievaarspas, waarmee kinderen gratis en volwassenen met korting kunnen sporten. In het primair en het voortgezet onderwijs wordt zwemles voor statushouders gefaciliteerd. Daarnaast zijn er diverse initiatieven waarmee het sporten van statushouders wordt gestimuleerd: Vanuit het Haags Sport Initiatief is voor een viertal initiatieven subsidie gehonoreerd voor trainingen in diverse balsporten, met in totaal circa 250 deelnemers in 2016 en Buurtsportcoaches zijn betrokken bij sport- en beweegactiviteiten voor statushouders in Moerwijk en in Leidschenveen-Ypenburg. Incidenteel trainen en spelen Syrische statushouders bij sportverenigingen VV Haagse Hout en HVV Laakkwartier. De ambitie is dit structureel te maken. En er nemen circa 10 statushouders wekelijks deel aan de sportactiviteiten van buurtsportvereniging Teniersplantsoen. Diverse buurt- en welzijnsorganisaties hebben op eigen initiatief of met ondersteuning/bemiddeling van OCW/Sport activiteiten voor statushouders opgezet, waaronder in Moerwijk, Scheveningen, Transvaal-Zuid en de Schilderwijk Gezondheidsvoorlichting In 2017 zijn 4 bijeenkomsten georganiseerd over seksuele gezondheid door de GGD (seks, soa, anticonceptie en menstruatie) specifiek voor Eritrese vrouwen (15-20 deelneemsters). Op het Rainbow-feest (Stichting Rainbow ism Soa Aids Nederland) heeft de GGD nieuwe Hagenaars getest, gevaccineerd op Hepatitis B, voorlichting gegeven en mogelijkheid geboden tot vervolgonderzoek- of gesprek m.b.t. seksualiteit/soa/seksueel geweld. Door de GGD zijn ook drie leskisten ontwikkeld voor jonge statushouders over gezondheid en seksualiteit. Deze leskisten zijn gebruikt in de Internationale schakelklas van het Edith Stein College. De GGD doet een TBC-screening voor alle statushouders op land van herkomst, statushouders uit een risicoland krijgen een oproep voor vervolgonderzoek TBC. In 2017 zijn 29 mensen onderzocht. Tot slot zijn er door de GGD 6 voorlichtingen gegeven over seksuele gezondheid binnen azc Rijswijk, voor zowel Syrische en Eritrese mannen als vrouwen (apart). 23

24 Moeders informeren moeders Binnen het Centrum voor Jeugd en Gezin is er het project moeders informeren moeders (MIM). Vanaf november 2017 is er ingezet op uitbreiding van het aantal moedermaatjes voor statushouders en met name Eritrese moeders. De groep telt inmiddels 47(aanstaande) Eritrese moeders. Er zijn maandelijkse bijeenkomsten en zij hebben ook een whatsapp groep. In april komt er een voorlichting Assertiviteit. Een Syrische vrijwilliger bezoekt 3 Syrische moeders en zij hebben onderling ook een mini clubje gemaakt. Er zijn ook moeders uit andere landen, zij worden individueel bezocht door de MIM vrijwilligers. De moedermaatjes dragen eraan bij dat statushouder-moeders beter de weg vinden naar voorzieningen in Den Haag, bekendheid krijgen met Nederlandse gebruiken. De statushouder-moeders hebben kennis van de Nederlandse gezondheidszorg en schoolsysteem voor jonge kinderen. De statushouder-moeders krijgen een maatje, die kan stimuleren tot het vergroten van het netwerk en die kan helpen bij onzekerheden rondom het moederschap. 24

25 Rita Hoenders (71) legt een arm om de schouder van Lwam (23): We zijn als vriendinnen, zegt Rita. Het klikt tussen ons. Zij is net als ik ondernemend, optimistisch en houdt van wandelen in de natuur. Lwam knikt, hoewel ze niet alles begrijpt. Dat zal snel veranderen. Ze gaat nu vijf dagen in de week naar ROC Mondriaan voor taalles. Twee jaar geleden ondernam Lwam helemaal alleen de lange en gevaarlijke tocht van Eritrea in Oost-Afrika via Turkije en Italië naar Nederland. De vlucht eindigde in het opvangcentrum Ter Apel in Groningen waar ze politiek asiel aanvroeg. Inmiddels is ze statushouder en heeft een tijdelijke verblijfsvergunning. Na vijf jaar kan dit worden omgezet in een permanente vergunning. Ze woont in een groepslocatie in Scheveningen met dertig vrouwen uit vooral Syrië en Eritrea. Minstens één keer per week ziet ze Rita. Voor statushouders is werkelijk alles nieuw in Den Haag. Ik begin heel basaal en laat bijvoorbeeld zien bij welke winkels je goedkoop uit bent. Ze hebben heel weinig geld. Een bonuskaart aanmaken is ook inburgeren. Lwam en ik hebben samen al veel ondernomen. Dat loopt uiteen van wandelen in Meyendel, samen koken tot een bezoek aan de tandarts. Maatje Rita zoekt voor alles een oplossing. Zo heeft ze een bijzonder kerstcadeau geregeld. Lwam moest haar vader en oma achterlaten in Eritrea. Moeder is overleden. Het enige familielid in Europa is een tante in Dijon in Frankrijk. Rita is in haar familie- en vriendenkring een actie gestart om geld bij elkaar te krijgen voor een retourticket naar Dijon. Dat is ruimschoots gelukt. Liedjes zingen Medewerkers van VluchtelingenWerk begeleiden een statushouder bij de contacten met instanties als de IND, gemeente en advocaten. Een maatje is er voor warm contact, gezelligheid en om wegwijs te raken in taal, cultuur en gewoonten. Lwam heeft nog een weg te gaan voor ze op eigen benen kan staan. Rita: De taal blijft moeilijk. Maar met een beetje Nederlands, gebarentaal en google translate komen we er altijd wel uit. Ik heb Lwam en een paar huisgenoten bij mij thuis uitgenodigd om Nederlandse liedjes te zingen. Ik denk dat het een leuke manier is om meer woorden te leren. Mijn buurvrouw heeft al toegezegd dat ze meedoet. Een uitgebreide versie van dit artikel is gepubliceerd in de Stadskrant van 20 december

26 5 & 6 Persoonlijke Profiel Scan en de Brede Intake 5 6 De gemeente Den Haag wil zo snel mogelijk inzicht hebben in het potentieel van de nieuwe inwoners. Om die reden nemen we bij alle statushouders met een uitkering in het kader van de Participatiewet de zogenoemde PPS-V af. Dit is een bijna 4 uur durende digitale profielscan (die onder begeleiding wordt afgenomen) van iemands ambities, capaciteiten, opleidingsniveau en arbeidsmogelijkheden. De uitkomsten van de PPS-V geven inzicht in taalniveau, werk- en denkniveau, arbeidsmarktverleden, beroepswensen en mogelijke belemmeringen. De uitkomsten van deze persoonlijke profielscan worden vervolgens door consulenten van een speciaal team van de gemeente mondeling besproken met de statushouder in een brede intake. De uitkomst van de PPSV in combinatie met de brede intake, helpt de consulenten bij de begeleiding van de statushouders naar werk, participatie of opleiding. 5.1 Uitkeringen Alle statushouders tussen de 18 en 65 jaar, die behoren tot de potentiële beroepsbevolking en die zelf nog geen inkomen hebben, ontvangen vanaf de inhuizing in Den Haag een uitkering. Na het aanvragen van de uitkering worden deze statushouders zo snel mogelijk in traject genomen voor begeleiding naar werk (of opleiding of participatie) met als eerste stap de profielscan PPS-V. Onderstaande tabel geeft het aantal statushouders weer dat in 2016 of 2017 is ingestroomd in de uitkering. Daarbij is de peildatum 8 januari 2018 genomen. Het aantal uitkeringen is minder dan het aantal personen, omdat er soms meerdere mensen (getrouwd stel/gezin) aan één uitkering zijn gekoppeld. Aantal uitkeringen en personen op peildatum 8 januari , uitgesplitst naar instroomjaar. Het betreft statushouders komend vanuit azc vanaf Totaal Personen Uitkeringen Bron: SZW (peildatum: 8 januari 2018, Cognos) Op peildatum 8 januari zijn er van de in totaal 2206 ingestroomde statushouders (die na vanuit azc in Den Haag komen wonen) 1575 statushouders die geheel of gedeeltelijk een uitkering ontvingen. Sinds 2015 zijn er in totaal statushouders in Den Haag komen wonen. Daarvan zijn op peildatum 1575 statushouders (die na vanuit azc in Den Haag zijn gekomen) die in deze periode geheel of gedeeltelijk een uitkering ontvingen. Van de statushouders die in 2016 in Den Haag zijn komen wonen was 50% jonger dan 27 jaar, en in 2017 is dat gedaald naar 40%. 3. Bron: Dashboard Statushouders uitgangspunt is de laatst bekende gezinssamenstelling. Consequentie: deze kan door de tijd heen veranderen en dus met terugwerkende kracht in de rapportages aangepast worden. Gemeten wordt op basis van de laatst bekende gezinssamenstelling en het daaraan gekoppelde aantal personen. Indien een uitkering is gestopt, wordt de laatst bekende situatie genomen. 26

27 Instroom statushouders met uitkering op 31 december 2017 komend vanuit azc vanaf naar leeftijd < 27 jaar jaar >=50 jaar Totaal Bron: SZW (peildatum: 8 januari 2018, Cognos) Kijken we naar de instroom in de laatste 13 maanden dan zien we dat de instroom het hoogst is in de eerste twee maanden en in mei van Dit is het gevolg van het opleveren van groepslocaties. Instroom aantal statushouders Instroomperiode Jonger dan 27 jaar 27 jaar t/m 49 jaar 50 jaar en ouder Bron: SZW (peildatum: 8 januari 2018, Cognos) 5.2 PPS-V Statushouders die een uitkering toegekend hebben gekregen worden in de 3e week na inhuizing uitgenodigd voor de PPS-V (Persoonsprofiel Scan voor Vluchtelingen). De scan is een eenmalige foto van de achtergrond van de statushouder. De PPS-V is een online instrument en resulteert in een geautomatiseerde rapportage, waarmee de medewerker van de gemeente een eerste beeld kan vormen. De uitkomsten van de PPS-V geven inzicht in taalniveau, werk- en denkniveau, arbeidsmarktverleden, beroepswensen en mogelijke belemmeringen. De PPS-V kan in verschillende talen worden afgenomen: Nederlands, Engels, Arabisch, Farsi en Tigrinya. Met anderstaligen en analfabeten wordt de brede intake zonder input van de PPS-V gehouden. De week na de PPS-V wordt de brede intake ingepland, daar wordt de PPS-V besproken met de statushouder en stelt de consulent vast welke route gevolgd gaat worden op weg naar werk, school of participatie. Statushouders hebben verschillende achtergronden, opleidingsniveau en werkervaring, daarom is het bepalen van de juiste route, maatwerk. Aantal PPS-V Totaal Afgenomen Afgerond Bron: SZW (peildatum: 8 januari 2018, Cognos) *Vanaf 1 juli 2016 zijn we met de vertaalde PPS-V gaan werken. Het verschil tussen afgenomen en afgerond ontstaat als de kandidaat te laag taalvaardig is in de eigentaal en / of ICT- vaardig is om de scan succesvol af te maken. 27

28 PPS-V afgerond met een onderverdeling naar Nationaliteit Eritreeërs ,4% ,15% Syriërs ,9% ,27% Overige ,7% ,58% Totaal Bron: SZW (peildatum: 8 januari 2018, Cognos) Vanaf 1 juli 2016 is de PPS-V als instrument voor onze gemeente beschikbaar gekomen. Vanaf juli 2016 zijn ook de statushouders die vanaf medio 2015 in Den Haag zijn komen wonen voor de PPS-V uitgenodigd. Immers, deze groep kreeg naast een uitkering, nog geen aanvullende dienstverlening, in afwachting van de goedkeuring van de Haagse aanpak. Om te voorkomen dat deze groep tussen wal en schip zou vallen, zijn zij vanaf 1 juli ook in het traject opgenomen. Vanaf 1 juli 2016 tot en met het 4de kwartaal 2017 zijn 1599 PPS-V s afgerond en zijn 1742 brede intakes gevoerd. Het aantal brede intakes ligt wat hoger dan het aantal PPS-V omdat ook met statushouders die de PPS-V niet hebben afgerond een brede intake wordt gepland Profiel Haagse statushouders Op basis van de persoonlijke profiel scans kunnen we een beeld geven van het profiel van de Haagse statushouders over arbeidsverleden, opleidingsniveau, taalniveau etc. Het betreft in deze paragraaf het profiel van de statushouders die de scan volledig hebben afgerond. Voor 2016 gaat dit over 857 en voor 2017 over 742 statushouders. Taalvaardigheid In de PPS-V wordt de Nederlandse Taalvaardigheid gemeten en vergeleken met de gangbare termen voor inburgering A1, A2, B1 en B2 en de termen die gebruikt worden in het onderwijs 1F, 2F, 3F. Het minimale niveau dat mensen na inburgering bereikt moeten hebben is A2. Voor instroom in het MBO 3 en 4 is B1 niveau nodig. Uit de PPS-V blijkt 95% van de kandidaten in 2016 op het moment van afname van de PPS-V onder het Nederlandse taalniveau A2/1F zit. Eind 2017 is dat 93%. Deze lagere score is te verklaren, aangezien mensen nog aan het begin van hun inburgeringstraject zitten als zij de PPS-V maken. Aantal statushouders naar taalvaardigheid Onder A1/1F % 74% A1/onder 1F % 19% A2/1F % 3% Hoger A2/1F % 4% Totaal % 100% Bron: NOA rapportage PPS-V Engels tekstbegrip Het Engelse tekstbegrip wordt in beide jaren beter gescoord. We zien in 2016 dat 43% goed scoort op tekstbegrip. In het 2017 is dat 46%. Dit zegt overigens nog niets over de Engelse spreekvaardigheid zo blijkt tijdens de brede intake. 4 Bij het beeld dat we in dit hoofdstuk op basis van de PPS-V van de statushouders schetsen, kunnen we de groep 2015 er niet uitfilteren, mede omdat de gegevens worden aangeleverd door een extern bureau (NOA), dat de PPS-V heeft ontwikkeld en beheert. Bij de rapportage van de overige onderdelen is wel in gezoomd op de statushouders die vanaf 1 januari 2016 een uitkering hebben gekregen. 28

29 Aantal statushouders naar Engels tekstbegrip Zeer beperkt % 0% Beperkt % 22% Redelijk % 32% Goed % 46% Totaal % 100% Aantal statushouders naar leervermogen Laag % 30% Midden % 53% Hoog % 17% Totaal % 100% Opleidingsniveau Bij het opleidingsniveau is een vergelijking gemaakt tussen de twee grootste groepen statushouders die in Den Haag zijn komen wonen, de Syriërs en de Eritreeërs. Zowel in 2016 als in 2017 is er een aanmerkelijk verschil in het opleidingsniveau tussen deze groepen. Dit sluit ook aan bij het gegeven dat in Eritrea het hoger en universitair onderwijs gesloten is. Aantal statushouders naar opleidingsniveau WO WO HBO HBO MBO MBO VO VO BAO geen/ onbekend 0% 10% 20% 30% 40% 50% BAO geen/ onbekend 0% 10% 20% 30% 40% 50% Syrië Eritrea 29

30 Merhawi werkt hard aan zijn toekomst in Nederland Merhawi Ghirmay is 28 jaar en komt uit Eritrea. In oktober 2016 vluchtte hij naar Nederland. Eerst woonde hij een aantal maanden in een AZC in Rijswijk. Nu woont hij op een groepslocatie in Den Haag Ypenburg. In oktober 2017 is hij begonnen met het Schakelprogramma op de Taal+ school van het ROC Mondriaan in Den Haag. We spraken met hem over zijn ervaringen en zijn toekomstplannen. Taalniveau B1 Via een consulent van de gemeente ben ik bij de Taal+ school terechtgekomen. Ik vond het leuk om de Nederlandse taal te leren. 5 dagen in de week ging ik 3 uur per dag naar school. Na 2 weken was ik klaar met school en twee weken later moest ik een toets doen. Ik kan nu Nederlands lezen, schrijven en spreken op B1-niveau. Helaas spreek ik nog te weinig Nederlands. Op de groepslocatie waar ik woon, spreken we altijd Arabisch. Ik heb helaas ook weinig contact met Nederlanders. 4 dagen werken, 1 dag studeren Ik ben naar de open dag van het ROC Mondriaan geweest voor meer informatie over het vervolgtraject. Graag zou ik 4 dagen willen werken en 1 dag willen studeren (BBL-traject). Mijn vrouw Dehab en mijn zussen wonen namelijk nog in Eritrea. En ik ben verantwoordelijk voor hen. Ik moet gaan werken om geld te verdienen, zodat zij eten en kleding kunnen kopen. Helaas heb ik net gehoord van mijn leer/werk-makelaar dat er nog geen plek voor mij is in het BBL-traject. Ik hoop dat die plek er snel komt. Zoveel mogelijk naar de toekomst kijken In Eritrea studeerde ik Chemische Technologie aan de universiteit, en ik ben daar ook in afgestudeerd. Het liefst zou ik in Nederland werken in de procesindustrie of in de logistiek. Ook heb ik ervaring in de waterzuivering. Hoewel ik veel heb meegemaakt in het verleden, probeer ik zoveel mogelijk naar mijn toekomst te kijken. Ik hoop dan ook echt dat ik snel kan gaan werken. Niet alleen om geld voor mijn familie te verdienen. Ook om met Nederlanders in contact te komen en de taal te blijven oefenen. Schakelprogramma waarborgt de nazorg Jolanda Wanningen directeur van Taal+ is met Merhawi in gesprek om zijn toekomstdroom te realiseren. Nu er nog geen BBL-plek beschikbaar is, zorgt Taal+ dat hij naar het schakelprogramma bij de Haagse Hogeschool kan of als dat vanwege zijn niveau Engels nog niet lukt, naar het Beroepsschakelprogramma bij het ROC. Met elkaar voorkomen we binnen het schakelprogramma dat mensen tussen wal en schip vallen als zij toe zijn aan een vervolg stap. 30