Efficiënter werken, kwaliteit verhogen, kosten besparen

Transcriptie

1 MAGAZINE VOOR ONDERNEMERS IN BEWEGING 12 e JAARGANG EDITIE Efficiënter werken, kwaliteit verhogen, kosten besparen Wouter Bos ziet genoeg mogelijkheden voor de eerstelijnszorg Lichaam en geest: één zorg! Multidisciplinaire samenwerking essentieel - Het werkplezier wordt alleen maar groter De fysiotherapeut specialiseert zich tot orthopedisch echografist - Kinderen moeten lol hebben in bewegen - Twittert een vrouw naar de dokter E-health: hype of innovatie? - De grijze druk Feiten en cijfers - Kwaliteitsverbetering door audits en opleidingen Netwerken in beweging

2 Inhoud Efficiënter werken, kwaliteit verhogen, kosten besparen 6 Wouter Bos ziet genoeg mogelijkheden voor de eerstelijnszorg Het werkplezier wordt alleen maar groter 18 De fysiotherapeut specialiseert zich tot orthopedisch echografist Twittert een vrouw naar de dokter 24 E-health: hype of innovatie? 6 Kwaliteitsverbetering door audits en opleidingen 32 Netwerken in beweging Kinderen moeten lol hebben in bewegen 48 Ondernemer aan het woord Nieuwe columnist Het stenen tijdperk 53 Column Rob Oudkerk En verder Grijze haren 5 Lichaam en geest: één zorg! 12 Multidisciplinaire aanpak inmiddels onomstreden Een droom waar kunnen maken 36 de kankerpatiënt denkt mee De grijze druk 42 Feiten en cijfers Bedrijfsprofielen 55 Hogeschool Leiden Mijn Fysio Online Monitored Rehab Systems Infomedics Colofon

3 6

4 Efficiënter werken, kwaliteit verhogen, kosten besparen Wouter Bos ziet genoeg mogelijkheden voor de eerstelijnszorg Tekst: Ellen Kleverlaan Beeld: Ivar Pel Wouter Bos maakte in 2010 de overstap van de politiek naar het bedrijfsleven omdat hij na het redden van de banken iets wilde doen wat echt ingewikkeld is, namelijk de gezondheidszorg, zo liet hij gekscherend in de media weten. Wouter Bos is sinds oktober 2010 partner bij KPMG. Daar is hij sectorleider Healthcare en verantwoordelijk voor de adviespraktijk voor de Publieke Sector. Voor de eerstelijnszorg ziet hij genoeg mogelijkheden om efficiënter te werken, de kwaliteit te verhogen en kosten te besparen. Bijvoorbeeld door het verschuiven van zorg van tweede naar eerste lijn. Maar: Het is een misvatting dat alleen het overhevelen van zorg de kosten naar beneden brengt. Ook de capaciteit dient mee te verhuizen. Bos houdt van complexe vraagstukken en daarom is de gezondheidszorg een prima plek, om het maar even licht eufemistisch uit te drukken. Managementvraagstukken, stelselvraagstukken, ethische vraagstukken, kosten- en opbrengstenvraagstukken. Ik breek daar graag mijn hersens over. Bovendien gaat het ergens over, namelijk over vraagstukken op het gebied van leven en dood. Er is niets edelers om je voor in te zetten. Er is Bos wel gevraagd of hij nu anders over marktwerking denkt, nu hij zich in de private sector beweegt. Als politicus verzette hij zich tegen de opvatting dat marktwerking de oplossing zou zijn voor de kostenstijgingen in de zorg, die ieder jaar stegen, en per definitie zou zorgen voor een hogere kwaliteit van zorg. Ik ben nooit tegen marktwerking geweest. Wat ik altijd heb gezegd is dat je heel goed moet weten waartoe marktwerking kan leiden. Waar meet je dat aan af? En werkt het mechanisme zoals je wilt dat het werkt? Als minister van Financiën maakte ik me zorgen omdat marktwerking weliswaar tot lagere prijzen leidt, maar ook tot hogere zorgvolumes. Als politicus zit je dan met een probleem. Wat ga je doen: budgetkortingen, pakketverkleiningen, verhogen van de eigen bijdragen? Mijn boodschap als minister van Financiën was daarom: bezint eer ge begint. Houd er rekening mee dat kosten hoger worden en weet dan welke instrumenten je gaat inzetten om de kosten te beheersen. Grote ontwikkelingen Bos is in zijn huidige rol vooral betrokken bij vraagstukken in de tweedelijnszorg. Kostenbeheersing en efficiënter werken die noodzakelijk zijn voor grotere organisaties als ziekenhuizen. Een individuele huisarts zal niet snel de hulp van een consultant inroepen. Maar de veranderingen in de gezondheidszorg betreffen niet alleen de tweede, maar ook de eerste en derde lijn. Bos ziet voor de eerstelijnszorg wel degelijk mogelijkheden om efficiënter te werken, de kwaliteit te verhogen en kosten te besparen. Maar laten we eerst maar eens het umfeld schetsen waarover we spreken. Bos ziet drie grote ontwikkelingen, waar het de eerstelijnszorg betreft. De eerste is spreiding van zorg versus concentratie. Wat we willen in Nederland is de kwaliteit van zorg verhogen. Tegelijkertijd is er een grote noodzaak om de kosten te beteugelen. De beweging die gaande is, gaat aan de ene kant om zorg met een hoge complexiteit en laag volume te concentreren op minder plekken dan nu en aan de andere kant de zorg die lage complexiteit heeft 7

5 en een groot volume betreft, zo dicht de eerste lijn is. Terwijl je die capaciteit mogelijk bij de patiënt te organiseren. binnenhaalt door privaat kapitaal in te Liefst in een eerste- of anderhalvelijns zetten. Dat kan een groot voordeel zijn. constructie. Want die zorg is per definitie Ik weet ook niet of de minister het voor goedkoper dan het in een tweede lijn te de eerste lijn wil verbieden, of dat ze de doen. Dat eerste en tweede lijn daarin keuzevrijheid van de patiënt vooral voor nauw moeten samenwerken is evident. de tweede lijn wil bewaken. Dan zou een Keuzevrijheid Een tweede ontwikkeling die Bos ziet is de rol van de steeds beter geïnformeerde patiënt. Mensen oriënteren zich meer en meer op wat er te koop is in de zorg. Het aanbod van zorg wordt transparanter, al hebben we nog een lange weg te gaan voordat écht inzichtelijk is wie waar de beste behandeling voor die aandoening biedt. We moeten zien wat verbod voor privaat kapitaal in de tweedelijnszorg meer voor de hand liggen. Perceptie van kwaliteit Onder al die ontwikkelingen ligt het feit dat de kosten in de gezondheidszorg de pan uitreizen. We moeten met zijn allen hoe dan ook alle beslissingen die er genomen moeten worden op kosteneffectiviteit blijven beoordelen. De kostenontwikkeling loopt behoorlijk uit de pas met Om zorg dichtbij zo efficiënt mogelijk te organiseren in grotere gezondheidscentra, is managementcapaciteit nodig dat voor het gezag van de eerste lijn de ontwikkeling van het Bruto Nationaal betekent. Een derde ontwikkeling ziet Product. De fundamentele kracht onder hij in het ontstaan van nieuwe vormen die kostenstijging is de vergrijzing. En de van kapitaalverstrekking. Zoals zorgverzekeraar Menzis met investeringsmaatren. Een discussie die in Nederland nog expliciete wens om maatwerk te leveschappij Reggeborgh een alliantie is aangegaan om samen gezondheidscentra moet doorgaan met het leveren van zorg. niet gaande is, is in hoeverre je altijd op te richten. De minister noemt het Wij verkopen in Nederland geen nee. een onwenselijke ontwikkeling dat een Kostenbeheersing is dus het devies. En zorgverzekeraar ook zorg aanbiedt. Het dat moet dan hand in hand gaan met beperkt de keuzevrijheid van patiënten, het verhogen van kwaliteit van zorg. De omdat die zo niet per definitie verzekerd minister heeft aangekondigd dat meer zouden zijn van de beste zorg, eerder van zorg in de eerste lijn gedaan moet worden, die nu nog door de tweede lijn de goedkoopste. Volgens Bos is die haast ethische kwestie afhankelijk van het doel gebeurt. Tegelijkertijd legt ze de eerste dat je nastreeft. Om zorg dichtbij zo efficiënt mogelijk te organiseren in grotere 800 miljoen per Maar iedereen lijn een structurele bezuiniging op van gezondheidscentra, is managementcapaciteit nodig. Het is de vraag of die er nu in ging opgelegd, nuanceert Bos die krijgt in de gezondheidszorg een bezuini- ogenschijnlijke tegenstrijdigheid. Door zorg geconcentreerd aan te bieden en dat dichtbij de mensen te organiseren, is zowel de kwaliteit te verhogen als de kosten te verlagen. Interessant is in dit geval, dat de perceptie van kwaliteit een groot belevingsaspect kent. Vooral voor ouderen geldt dat zij aan zorg dichtbij een hoge kwaliteit toedichten. En ouderen zijn grote consumenten van zorg. Een tweede aspect aan de kwaliteit is het feit dat de zorgverleners in de eerste lijn vaak goed op de hoogte zijn van de thuissituatie van mensen. Een betere afstemming van de juiste zorg is daardoor mogelijk. En dan is er nog de samenwerking van de eerste lijn met maatschappelijk werk of uitkeringsinstanties, waardoor een integrale benadering van mensen te midden van hun situatie mogelijk is, wellicht mede gefinancierd uit de WMO. Want gezondheidsproblemen staan niet altijd op zichzelf. Overhevelen van zorg Je bent er echter niet door meer zorg in de eerste lijn te organiseren, zegt hij. Want je kunt de diabeteszorg wel in de eerste lijn neerleggen, maar als de specialisten in het ziekenhuis gewoon op hun plek blijven zitten, dan verandert er per saldo niks. Specialisten blijven natuurlijk gewoon hun rekeningen sturen. Dus het overhevelen van zorg van de tweede naar de eerste lijn an sich is niet voldoende. Ook de capaciteit van de zorgverleners moet daarom meeverhuizen. Als dat gebeurt, kan de kwaliteit van chronische zorg omhoog en kunnen de kosten naar beneden. Wie moet daarin sturen? Is dat een verantwoordelijkheid van de politiek, of moeten zorgverzekeraars hierin optreden? De verantwoordelijkheid voor de kostenontwikkeling en de kwaliteit in de zorg is nog steeds een 8

6 politieke verantwoordelijkheid. Dat is ook wettelijk vastgelegd. Als de politiek zegt: wij verplichten onze burgers tot het betalen van een bepaalde premie, dan houdt diezelfde politiek de verantwoording voor de hoogte van de premie. De verantwoordelijkheid voor waar mensen recht op hebben, de invulling van het pakket, is ook een politieke, net als de eigen bijdrage die mensen moeten betalen. De uitwerking hiervan is een verantwoordelijkheid van marktpartijen en met name van de zorgverzekeraars. Nemen zorgverzekeraars die handschoen voortvarend op, wat Bos betreft? We vragen heel veel van de zorgverzekeraars. Dat zagen we bijvoorbeeld bij de kwaliteitseisen die CZ aan borstkankerbehandelingen stelde. Dat riep veel reacties op in de maatschappij. Aanpassingsproces Eigenlijk vindt Bos dat we een te hoge verwachting koesteren van de rol van zorgverzekeraars, te midden van het veranderingsproces dat nog maar vijf jaar geleden is ingezet toen het nieuwe zorgstelsel ontstond. Het is een enorm aanpassingsproces, zegt hij, van organisaties die vijf jaar geleden nog zorginkoopkantoren waren. Zorgverzekeraars beginnen leners zijn keuze kunnen maken voor een nu pas hun rol waar te maken. En hoewel bepaalde zorgverlener. Maar het inzicht het nauwelijks snel genoeg gaat, is het in de kwaliteit van zorg is er vooralsnog een transformatie die hoe dan ook tijd nauwelijks. Hoe vaak heeft een specialist een bepaalde operatie gedaan? Hoe kost. Wat we willen is dat zorgverzekeraars ervoor zorgen dat er voor hun vaak is het misgegaan? Mondjesmaat klanten goede gezondheidszorg is, met wordt er meer in kaart gebracht. Maar een juiste verhouding tussen kwaliteit het echte inzicht ontbreekt. Ik moet nog en kosten. Slecht presterende dienstver- steeds afgaan op mijn verwijzer. Er is Een belangrijk principe onder marktwerking, is de keuzevrijheid van de consument leners willen we uitgebannen hebben. En we willen dat zorgverzekeraars die radicale keuzes gaan maken. Bos moest recentelijk een operatie ondergaan en meende dat het een mooie testcase was om zelf de telefoon op te pakken en met zijn zorgverzekeraar te bellen. Die zou hem immers kunnen vertellen waar hij voor die ingreep het beste terecht zou kunnen. Hij kwam van een koude kermis thuis. Mijn zorgverzekeraar begreep mijn vraag niet eens. Bos raakt een voor hem essentieel punt. Een belangrijk principe onder marktwerking, is de keuzevrijheid van de consument. Die zou op basis van de kwaliteit van de zorgver- in de afgelopen vijf jaar niet één partij opgestaan die dat nou eens goed in kaart heeft gebracht. Dat heeft mij hogelijk verbaasd. Patstelling Moet de minister dan toch meer sturen op de rol van de zorgverzekeraars? Daarover laat Bos zich genuanceerd uit. Het is belangrijk dat er druk wordt uitgeoefend om het proces sneller te laten verlopen. Ik begrijp heel goed dat minister Schippers dat doet. Het is wel de vraag of het leidt tot een patstelling, waarbij iedereen op iedereen zit te wachten of dat het leidt tot het gewenste marktgedrag. Het 9

7 afschaffen van de ex-post verevening is in ieder geval nodig om gewenst marktgedrag te stimuleren. Als je wilt dat goede zorgverzekeraars beloond worden voor het nemen van initiatieven en dat slechte zorgverzekeraars die afwachten daarvoor de rekening krijgen gepresenteerd, dan moet de ex-post verevening worden afgeschaft. Maar het betekent wel dat ze meer risico gaan lopen, dat ze meer vermogen moeten krijgen en dat de klant hier uiteindelijk aan mee gaat en wat betalen we uit privégelden? Laat ik dit illustreren aan de hand van een voorbeeld. Toen ik als PvdA-lijsttrekker tijdens verkiezingscampagnes folders uitdeelde en met mensen in gesprek raakte, ging het vaak over de zorg. In eenzelfde gesprek hadden mensen het dan over de premie die ze te hoog vonden, maar ook over de wachtlijsten die te lang waren. Mensen willen een lage premie maar oneindig veel meer en betere zorg. En dat gaat niet samen. Het heeft wellicht ook De verantwoordelijkheid voor de kostenontwikkeling en de kwaliteit in de zorg is nog steeds een politieke verantwoordelijkheid betalen. Het is moeilijk voor verzekeraars om een positie in te nemen. Het zijn privaatrechtelijke organisaties die aan het eind van het jaar een positief resultaat willen voor hun aandeelhouders of leden. Zij kunnen reputatieschade lijden als ze te ver voor de troepen uit lopen. Hele radicale keuzes - met die zorgverlener doe ik geen zaken of dat bied ik mijn verzekerden wel of niet- kunnen ertoe leiden dat verzekerden weglopen. Bewustzijn Zijn er dan nog andere manieren waarop de politiek kan sturen? Bos noemde al het verhogen van de doelmatigheid van zorg, net als sturen op de omvang van het basispakket en de hoogte van de eigen bijdrage. Verder meent hij dat er in het voorschrijven van medicijnen meer sturing nodig is. Het lijkt haast onvermijdelijk dat de consument meer gaat betalen voor zorg. Dat is een politieke keuze. Wat betalen we met zijn allen uit de collectieve zorgverzekering met perceptie of bewustzijn van mensen te maken. Want het besef dat de kosten van zorg veel hoger zijn dan de premie die mensen betalen, is er lang niet altijd. Bos ziet voor de toekomst een rol voor de sociale partners ontstaan. Vanuit de gedachte dat veel zorgkosten die ouderen op latere leeftijd maken voorspelbaar zijn, kunnen mensen sparen voor zorg, bijvoorbeeld via het pensioen of eigen huis. Als het gaat om sparen via het pensioen dan zit je plotseling met werkgevers en werknemers rond de tafel te praten over vragen als: hoeveel van het loon zet een werknemer opzij voor zorg en wat wordt de bijdrage van de werkgever hierin? Het is wellicht een heel goede manier om mensen bewust te maken van de kosten: om te moeten beslissen hoeveel van zijn of haar salarisgroei besteed mag worden aan zorg. Over Wouter Bos Wouter Bos (1963) zat sinds 1998 in de landelijke politiek voor de PvdA. Achtereenvolgens was hij Tweede- Kamerlid, staatssecretaris van Financiën, partijleider van de PvdA en van 2006 tot 2010 minister van Financiën in het kabinet Balkenende IV. Na een eerste interview met Wouter Bos verscheen in mei 2011 een artikel in Zorgmarkt. Bijgaand artikel is het resultaat van twee interviews. 11