April 26, 2016 Bernard van den Berg

Transcriptie

1 15-Jul-16 1 Financiële organisatie van het Nederlandse zorgsysteem: Welke gezondheidseconomische principes liggen ten grondslag aan het Nederlandse zorgstelsel? April 26, 2016 Bernard van den Berg bernard.van.den.berg@rug.nl

2 15-Jul-16 2 Achtergrond De gereedschapskist van de gezondheidseconoom voor artsen in een notendop Nadruk op medische zorg Prikkels voor zorgaanbieders Prikkels voor zorgvragers Samenstelling van het basispakket buiten beschouwing

3 Zorguitgaven als percentage BBP (OECD, 2013) 15-Jul-16 3

4 Zorguitgaven per sector (RIVM, 2011) Sector 15-Jul-16 4 Absoluut in miljoen euro Ziekenhuiszorg & medisch specialistische zorg Ouderenzorg Welzijnszorg Genees & hulpmiddelen, lichaamsmaterialen Eerstelijnszorg Gehandicaptenzorg Geestelijke gezondheidszorg Totaal

5 15-Jul-16 5 Evolutie van zorgsystemen Vrije markt: ongelijke toegang tot zorg Organiseren van gelijke toegang tot zorg via publieke financiering Kostenbeheersing via lapmiddelen zoals budgetten Introduceren van prikkels tot doelmatigheid (Cutler, 2002)

6 15-Jul-16 6 Evolutie van het Nederlandse zorgsysteem Ziekenfondsen: toegang tot zorg voor mensen met laag inkomen (< euro) Gevolgen kostenbeheersing: Tweedeling: ziekenfonds versus particulier Regionale verschillen Wachtlijsten (rechtszaken) Bedrijvenpoli discussie Algehele ontevredenheid

7 15-Jul-16 7 Waarom gereguleerde concurrentie? Kostenbeheersing onvoldoende prikkels voor zorgaanbieders tot: Kwaliteitsverbetering Doelmatigheid Maatwerk: afstemming zorg op individuele vraag Prikkels tot kostenbeheersing van vrager (niet effectief) Eigen bijdrage Eigen risico Aanbod-geïnduceerde vraag

8 15-Jul-16 8 Waarom gereguleerde concurrentie? Aanbod-geïnduceerde vraag Ongelijkheid in informatie tussen arts en consument (informatie asymmetrie) Financiële en niet-financiële prikkels om zorgvraag consument te beïnvloeden Aanbod-geïnduceerde vraag Meer/minder vraag dan in geval consument zelfde informatie had gehad dan de arts Onnodig zorggebruik

9 15-Jul-16 9 Wat is gereguleerde concurrentie? De intuïtie Een derde partij versterkt de relatief zwakke marktpositie van de consumenten op de zorgmarkt (Enthoven, 1978) Voorbeelden derde partij: Zorgverzekeraar Regionale zorginkopers (provincie) Patiëntenvereniging Clinical commissioning groups

10 15-Jul Wat is gereguleerde concurrentie? Voordelen Voordelen collectief zorg inkopen namens consumenten door concurrerende verzekeraars Stijging marktmacht consumenten Verkleinen van informatie ongelijkheid tussen aanbieder en vrager Investeren in kennis en expertise die noodzakelijk is om informatie ongelijkheid te verkleinen

11 Wat is gereguleerde concurrentie? De markten Consumenten (Schut & Rutten, 2001) Zorgverleningsmarkt Zorgverzekeringsmarkt Zorgaanbieders Zorgverzekeraars Zorginkoopmarkt Source: Lapré et al..,

12 15-Jul Perverse prikkels: Selectie Vrije zorgverzekeringsmarkt Verzekeraar: risicoselectie Consument: averechtse selectie Zorginkoopmarkt: risicoselectie door zorgaanbieders

13 15-Jul Maatregelen selectie zorgverzekeringsmarkt Consument: verzekeringsplicht Zorgverzekeraar: Acceptatieplicht Nominale premie (verbod op premiedifferentiatie) Risicoverevening

14 15-Jul Zorgkosten per inwoner (5,354 euro): naar leeftijd en geslacht (RIVM, 2011)

15 15-Jul Risicoverevening Compensatie via het Zorgverzekeringsfonds (Zorgverzekeringswet) Compensatie voor verschillen in: Leeftijd Geslacht Gezondheid Geen compensatie voor verschillen in: Aanbod-geïnduceerde vraag Inefficiënties

16 Andere regulering 15-Jul Gelijk basispakket voor iedereen Jaarlijks advies van het Zorginstituut Verzekeraar mag geen minimaal pakket aanbieden Prijsonderhandelingen (B-segment) Jaarlijkse keuze zorgverzekering Eigen risico Verplicht Vrijwillig Zorgtoeslag lagere inkomens Aanvullende verzekeringen: vrije markt Toezicht marktconcentratie: Nederlandse Zorgautoriteit

17 Functioneert het Nederlandse systeem volgens verwachting? Variatie in jaarlijkse percentage van wisselaars zorgverzekering Lagere uitvoeringskosten zorgverzekeraars Premies soms lager dan de normpremie van het ministerie van VWS Fusies: Zorgverzekeraars 15-Jul Zorgaanbieders Kwaliteit: Waarom gaat ontwikkeling valide informatie over kwaliteit zo langzaam?

18 Samenvatting 15-Jul Nederlandse gezondheidszorg is relatief duur Aanbod-geïnduceerde vraag belangrijker dan prikkels voor zorgvragers De kern van het Nederlandse systeem is collectieve zorginkoop namens consumenten Tegengaan aanbod-geïnduceerde Prikkels tot doelmatigheid Prikkels tot maatwerk Investeren in kennis en kwaliteitsverbetering Kan het systeem volgens verwachting functioneren zonder valide kwaliteitsinformatie?

19 Discussie 15-Jul-16 19