#planning kwadraat. voorjaar 2018

Transcriptie

1 #planning kwadraat voorjaar 2018

2

3 #planning kwadraat voorjaar 2018

4

5 voorwoord Beste partner Met trots stellen wij u onze tweede brochure met een overzicht van onze lopende projecten voor. Via de bundel willen wij u inspireren om projecten op te starten, waarbij we steeds bereid zijn om samen te werken. Het overzicht van de thema s en projecten laat zien dat we binnen de dienst Ruimtelijke Planning van de Provincie Oost-Vlaanderen nog steeds verder werken aan #planningkwadraat: we zetten binnen ruimtelijke planning sterk in op projectmatig en gebiedsgericht werken, met een sterke focus op participatie. Als Provincie nemen we de rol op van regisseur en facilitator. Gebiedsontwikkelingen, afbakeningsprojecten, ruimtelijke beleidskaders, strategische projecten en Oost-Vlaanderen als energielandschap zijn slechts een greep uit de brede waaier van projecten. Deze bundel bevat een overzicht van de lopende projecten, met een stand van zaken van het voorjaar Uiteraard kan dat nadien nog wijzigen (bv. bijkomende projecten). Een digitaal overzicht is ook terug te vinden op ruimte.oost-vlaanderen.be. Contactgegevens en updates van de lopende projecten zijn daar terug te vinden. Martine Verhoeve gedeputeerde voor ruimtelijke planning Meer info vind je op

6

7 Inhoudstabel voorwoord 1 Beleid 4-9 Maak ruimte voor Oost-Vlaanderen 2050 generiek beleidskader 4 Ruimtelijke Beleidslijn Warmte 6 Provinciaal Windbeleid: een verhaal van concentreren, uitsluiten én lokale meerwaarde 8 Participatie 10 #planningkwadraat 10 Energie Oost-Vlaanderen Energielandschap: van strategische project(en) naar een geïntegreerde energiewerking 12 Energiek Meetjesland, naar een energielandschap met rurale ondernemers 14 Energielandschap Denderland 16 Valorisatie van houtige biomassa 18 Interreg project: Delivering Community Benefits of Civic Energy (COBEN) 20 Smart Energy Link - SEL 22 Lokale wind in uw gemeente: via procesbegeleiding & participatie naar draagvlak 24 Ontwikkelen van grootschalige gedragen windlandschappen via gebiedsgerichte planprocessen 26 Interreg Project DOEN 28 Economie & renconversie Baanwinkels en gemeenten op 1 lijn N70 (Gent-Antwerpen) 30 Reconversie Ruien Centraal 32 Bijzonder Economisch Knooppunt Zulte-Kruishoutem 34 Project Briel 36 Alvatsite Buggenhout 38 Reconversie bedrijfsbestemmingen Deelplan Denderleeuw E5-mode 40 Regionaal bedrijventerrein Oudenaarde 42 Project reconversie bedrijfsbestemmingen 44 Project Suikerfabrieksite en omgeving Moerbeke 46 Herbestemming militair domein Westakkers Sint-Niklaas Beveren 48 Recreatie Doordachte uitbouw en herstructurering van Recreatiepool Donk - Berlare 50 Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan De Boerekreek 52 Project Brielmeersen Deinze 54 Gebiedsgerichte werking ESF Versterkt streekbeleid Regionetwerk Gent 56 IABR-Atelier Oost-Vlaams Kerngebied 58 Strategisch Project Denderland 60 VALYS 62 Stedelijkheid ontwikkelingsvisie Burchtdam Ninove 64 Afbakening kleinstedelijk gebied Beveren 66 Geef kleur aan je stad afbakening kleinstedelijk gebied Geraardsbergen 68 Afbakening kleinstedelijk gebied Wetteren 70 Project Oudenaarde Linkeroever 72 Ecosysteemdiensten en klimaatadaptatie Gebiedsvisie Maarkebeekvallei 74 STAR2Cs 76 Ruimte voor Water Samen werken aan een Dender in balans 78 FRAMES 80

8 beleid Maak ruimte voor Oost-Vlaanderen 2050: generiek beleidskader Inhoud project De kernnota Maak Ruimte voor Oost-Vlaanderen 2050 is door de provincieraad in december 2016 goedgekeurd als leidraad en basis voor het ruimtelijk beleid op lange termijn. Deze strategische visie is participatief opgebouwd. De Provincie Oost-Vlaanderen werkt momenteel opnieuw binnen een participatief traject verder aan de concretisering van haar ruimtelijk beleid in de vorm van beleidskaders. Een eerste stap vormt de uitwerking van een generiek beleidskader waarbij het huidig ruimtelijk beleid aan de kernnota wordt getoetst en geconcretiseerd. Dit generiek beleidskader zal vooral algemeen verwoorden hoe en waar maatschappelijke ontwikkelingen bij voorkeur worden voorzien. Dit beleidskader geeft aan hoe we onze ruimte slim kunnen inzetten om in 2050 een klimaatgezonde en kwalitatieve leefomgeving te hebben. Partners Provincie Oost-Vlaanderen: deputatie, provincieraad en provinciale administratie (dienstoverschrijdend) politici en beleidsmakers (lokaal, Vlaams en federaal) professionals (experten) maatschappelijk middenveld belangengroepen Budget Ca Speerpunten > > Klimaatambities > > Aandacht voor het ecosysteem > > Behoud en creatie van voldoende veerkracht: sterk staan voor toekomstige uitdagingen op vlak van o.a. demografie en economie > > Bouwen aan Oost-Vlaanderen, een sterkhouder voor de toekomst 4

9 vier kernprincipes 5

10 beleid Ruimtelijke Beleidslijn Warmte Inhoud project Meer dan 60% van onze energie gaat naar warmte: voor industriële processen, om onze gebouwen te verwarmen en voor sanitair warm water. Een uitdaging én een enorme opportuniteit om al deze energie te verduurzamen. We moeten onze oude fossiele infrastructuur voor warmte ombouwen naar een divers en duurzaam systeem om ons warm en tevreden te houden. De Provincie wil niet dat de kosten voor deze omslag de pan uit swingen. Dat kunnen we bereiken als alle overheden en actoren hun middelen weloverwogen inzetten. Daarom werkt de Provincie we aan een beleidskader energie. Een eerste opstap is klaar: de Ruimtelijke Beleidslijn Warmte. Die geeft richting aan de eerste stappen in de warmtetransitie. Zo worden de investeringen in de ontwikkeling van nieuwe én duurzame warmte-infrastructuur op de juiste plek ingezet en blijft de totale maatschappelijke kost betaalbaar. Warmtenetten zijn bijvoorbeeld enkel zinvol in dense stads- en dorpskernen die we op lange termijn willen verdichten. Bovendien moeten er voldoende duurzame warmtebronnen op kunnen aangesloten worden. Hoogwaardige duurzame warmtebronnen zoals bijvoorbeeld synthetisch gas op basis van groene elektriciteit zijn in staat om warmte op heel hoge temperatuur aan te leveren. Dergelijke bronnen reserveren we dus best voor de industrie. Die ruimtelijke overwegingen uit de warmtetransitie vormen nieuwe uitgangspunten en elementen om rekening mee te houden, bijvoorbeeld in het inplannen van nieuwe of te behouden industrie. WE WERKEN MOMENTEEL AAN > > de uitwerking van de beleidslijn naar een volwaardig Beleidskader Energie > > sensibilisering en transitiemanagement rond duurzame warmte > > een gebiedsgerichte benadering van warmteprojecten > > instrumenten en hefbomen, in overleg met stakeholders & de warmtesector Partners Stakeholders uit de warmte- en energiesector worden actief betrokken bij de uitwerking van een Beleidskader Warmte. 6

11 Speerpunten > > Ruimtelijke randvoorwaarden voor een warm & klimaatgezond Oost-Vlaanderen in 2050 Nabijheid en bereikbaarheid Meervoudig en intensief ruimtegebruik Ecosysteemdiensten versterken Maatschappelijke betaalbaarheid > > Focus op het vlak van warmte 1. Energie en exergie vormen elementen die volwaardig worden meegenomen bij het bepalen van de gewenste ruimtelijke ontwikkeling. 2. De gewenste ruimtelijke ontwikkeling is bepalend voor de keuzes van warmte-infrastructuur, bronnen en productie. 3. In de gewenste ruimtelijke ontwikkeling zullen te bestendigen en te verdichten plaatsen opgenomen worden. a. Daar zal de Provincie actief inzetten op de ontwikkeling van collectieve warmte infrastructuur. b. De aanleg van (nieuwe) collectieve warmte-infrastructuur mag geen aanleiding geven tot de bestendiging van een ongewenste ruimtelijke ontwikkeling. 4. Warmtebronnen moeten efficiënt én duurzaam ingezet worden: economisch, energetisch, exergetisch én ruimtelijk. a. Ruimtelijke duurzaamheid van warmtebronnen wordt meebepaald door hun plaats in de gewenste ruimtelijke ontwikkeling. b. Ook hun actieradius wordt bepaald door deze factoren. 7

12 d be le i Provinciaal Windbeleid: een verhaal van concentreren, uitsluiten én lokale meerwaarde Inhoud project Zoekzones ontwikkelen zichzelf niet: gebiedsgericht naar gedragen windlandschappen In het kader van de klimaatambities voert de Provincie Oost-Vlaanderen een beleid om méér groene energie van eigen bodem op te wekken. Na analyse blijkt dat windturbines ongeveer een derde van de duurzame energie in de provincie kunnen opwekken. De Provincie wil niet zomaar overal windturbines laten bouwen. Een windpark kan niet overal door de grote impact op het landschap en de omgeving. De Provincie is ervan overtuigd dat enkel een geplande en geconcentreerde aanpak ervoor kan zorgen dat alle Oost-Vlamingen de voordelen van windenergie kunnen oogsten. Voor zoekzones met het grootste potentieel, waar veel ontwikkelaars actief zijn of waar lokale besturen hun windambities durven waarmaken kan de Provincie een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) opmaken. Tijdens de opmaak van een RUP werken lokale besturen, ontwikkelaars en alle administraties samen om de zoekzone te verfijnen en juridisch vast te leggen in concentratie- en uitsluitingszones voor windturbines. Tegelijkertijd wordt een intensief communicatieen participatietraject opgezet met de omgeving, zodat nieuwe windturbines in een bepaalde zone ook zorgen voor een lokale meerwaarde voor de omgeving. Beleidskader 2009: letterlijk ruimte maken voor wind Model lokale meerwaarde voor windenergie Sinds 2009 voert de Provincie een ruimtelijk én maatschappelijk windbeleid dat vertrekt wordt door het provinciaal beleidskader voor wind turbines. Op basis van een grondige analyse van alle mogelijke wettelijke belemmeringen en opportuniteiten worden er gebieden afgebakend die bijzonder geschikt zijn voor windturbines op vlak van potentiële energieproductie, landschappelijke of ruimtelijke inpasbaarheid en milieu- of sociale impact. Binnen die zoekzones voor windenergie kunnen ontwikkelaars en burgercoöperaties op zoek naar vergunbare locaties om 1 of meerdere windmolens uit te baten. Logischerwijs worden er dus ook gebieden aangeduid waar windturbines landschappelijk moeilijk inpasbaar zijn. Zonder minimale inspanningen op vlak van participatie stranden veel windprojecten in bezwaarschriften en juridische procedures van actiecomités, burgers of zelfs lokale besturen. Daarom heeft de Provincie in 2013 beslist om een model lokale meerwaarde voor de gedragen ontwikkeling van grootschalige windturbines op te stellen. Concentratiezone Zoekzone Uitsluitingszone 8

13 inputzijde Financiële en/of rechtstreekse participatie door overheden ( turbine van iedereen ) Financiële en/of rechtstreekse participatie door burgers en bedrijven ( onze windturbine ) outputzijde Landschapsfonds Hernieuwbare energie en rationeel energiegebruiksfonds Communicatiecampagne Herverdeling lusten en lasten Flankerende landschappelijke maatregelen Inkaderen windturbines in breder klimaatverhaal Communicatie (burgers, bedrijven, overheden, administraties) De Provincie vraagt: minstens 20% rechtstreekse participatie van de lokale gemeenschap in windturbineprojecten. Zo worden burgers, bedrijven en lokale besturen mee eigenaar en beheerder. een omgevingsfonds waarmee een deel van de opbrengsten door de directe omwonenden gebruikt kan worden om het omliggende landschap rond de turbines te verbeteren. Zo krijgen ze erkenning voor de impact van turbines op het landschap en opnieuw grip om hun veranderende omgeving. Het lokaal draagvlak model vormt het uitgangspunt voor alle windprocessen en onderhandelingen met ontwikkelaars. Budget Budgetten Provincie: planologische processen Budgetten Strategisch project: flankerende acties en projecten rond participatie en communicatie Partners Lokale besturen Provincie Oost-Vlaanderen Vlaamse overheid: Departement Omgeving en Vlaams Energieagentschap Projectontwikkelaars & energiecoöperaties Middenveldorganisaties, actiecomités, bewonersgroepen Expertorganisaties inzake duurzame energie en klimaat. Speerpunten Naar aanleiding van de conceptnota Windkracht 2020 engageert de Provincie Oost-Vlaanderen zich de nodige inspanningen te doen om tegen bijkomende grootschalige windturbines te realiseren - buiten de Oost-Vlaamse havens. De Provincie zal daarvoor haar huidige windbeleid verder zetten via: > > De gecoördineerde en planmatige ontwikkeling van grootschalige gedragen windlandschappen via gebiedsgerichte planprocessen > > De ontwikkeling van lokale windprojecten via participatieen procesbegeleiding voor gemeenten 9

14 participatie #planningkwadraat #planningkwadraat We zetten volop in op projectmatig werken, gebiedsontwikkeling, participatie met en betrokkenheid van een brede waaier aan stakeholders. We profileren ons anders en nemen de rol op van facilitator, verbinder en regisseur. We spreken van #planningkwadraat coproduceren raadplegen zelfbestuur ontwerpatelier gezamelijk actorenoverleg infomarkt meebeslissen omgevingsfonds adviseren bewonersatelier klankbordevent Participatie Vanuit #planningkwadraat hecht de Provincie veel belang aan participatie, want ruimtelijke planning heeft een directe impact op de kwaliteit van de leefruimte van elke Oost-Vlaming. Daarom doorloopt de Provincie haar ruimtelijke planningsprocessen mét en niet alleen voor de burger. De afgelopen 3 jaar heeft de Provincie heel wat ervaring opgebouwd rond participatie bij ruimtelijke planning. Ze heeft successen ervaren, maar ook heel wat zaken geleerd. De conclusie is dat participatie onmisbaar wordt. Door te luisteren naar wat belangrijk is voor burgers, kan de Provincie betere beslissingen nemen. Daardoor kan ze een ruimtelijk beleid aanbieden dat gedragen is door en verstaanbaar is voor alle betrokkenen. Budget werkingsmiddelen per jaar voor generieke processen Specifiek budget voor participatie per project Speerpunten > > Ruimtelijke planning in mensentaal > > Starten vanuit de participatiestrategie: 7 stappen van participatie > > Europees Charter Participatieve Democratie in Ruimtelijke Planningsprocessen informeren infomarkt 10

15 1 Doelstelling Waarom? Wat willen we eruit halen? 2 Participatiegraad In hoeverre kunnen we de input meenemen? Welke trede van de participatie ladder passen we toe? Wat is het inhoudelijk kader? 3 Doelgroep Met wie? Wat willen we bereiken bij hen? Stakeholderanalyse 4 Ontwerpcriteria Locatie? Budget? Timing? 5 Plan van aanpak Draaiboek, taakverdeling, methodieken uitdenken 6 Faciliteren Begeleiding, methodieken toepassen 7 Evaluatie Hoe ging het? Het charter gaat uit van de European Council of Spatial Planners of ECTP-CEU. Het bevat 12 artikels die concretiseren wat participatie bij ruimtelijke planning inhoudt. Door het charter te ondertekenen, wil de Provincie een duidelijk signaal geven aan haar partners én aan alle Oost-Vlamingen. Ze wil benadrukken dat participatie de norm wordt, want plannen opmaken zonder op zijn minst te luisteren naar wat omliggende buurtbewoners ervan denken, kan niet meer. OPROEP! Werkt jouw bestuur ook participatief bij ruimtelijke planning? Betrek je verschillende stakeholders bij ruimtelijke projecten? Onderteken dan ook het Europees charter en maak duidelijk dat participatie voor jouw bestuur de norm is! Meer info via secretariat@ectp-ceu.eu 11

16 energie Oost-Vlaanderen Energielandschap: van strategische project(en) naar een geïntegreerde energiewerking Inhoud project De klimaatopwarming en de afhankelijkheid van het buitenland voor (fossiele) energie dwingen ons tot actie. Het maatschappelijk besef groeit dat de transitie naar een hernieuwbaar energiesysteem nodig en urgent is. Toch stuiten nog te veel energieprojecten op gebrek aan lokaal draagvlak of onnodige juridische en beleidsmatige barrières. In die context startte de Provincie Oost-Vlaanderen in 2011 het project Oost-Vlaanderen Energielandschap op, een strategisch project in uitvoering van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV). Onder impuls van de projectpartners is er in 2015 begonnen aan een 2 de projectperiode. De afgelopen jaren hebben we deze werking uitgebouwd tot een geïntegreerd energieprogramma met verschillende deelprojecten, modules en beleidsinitiatieven. De uiteindelijke doelstelling? Oost-Vlaanderen uitbouwen tot een duurzaam energielandschap. Dat wil zeggen alle energie die we verbruiken halen uit uit hernieuwbare bronnen én uit onze eigen omgeving. Daarbij gaat het project verder dan groene ambities. Het is ondertussen al lang duidelijk dat het niet voldoende is om alleen méér hernieuwbare energie te willen. We moeten letterlijk ruimte maken, drempels wegnemen én via participatie & draagvlak werken aan de normalisering van decentrale hernieuwbare energie. studiocamp Partners Provincie Oost-Vlaanderen Departement Omgeving, cel strategische projecten Steden: Gent, Geraardsbergen, Eeklo In alle deelprojecten werken we zoveel mogelijk samen met binnen én buitenlandse overheden, administraties, onderzoeksinstellingen, energie-experts, burgerverenigingen en bedrijven. 12

17 Budget Budget over de 2 strategische projecten heen: ca ( ) Speerpunten > > Initiëren & ondersteunen van projecten die hernieuwbare energieproductie en -besparing realiseren > > Ontwerpen van ondersteunende beleidskaders > > Afstemming van vraag en aanbod naar hernieuwbare energie > > Wegwerken van maatschappelijke barrières voor een gedragen ontwikkeling van energielandschappen > > Ondersteunen van lokale besturen of regio s in hun duurzaam energiebeleid. Dit steeds met oog voor maximaal maatschappelijk draagvlak en participatie. Het project werkt momenteel aan volgende thema s: 1 Begeleiding & ontwikkeling van gedragen windlandschappen en lokale windprojecten, mét lokale meerwaarde 2 Een ruimtelijk beleidskader rond duurzame warmte en ondersteunende beleidsinstrumenten & projecten om de groene warmte en restwarmte te benutten, bijvoorbeeld via warmtenetten. 3 Beleidsinstrumenten om de positieve spill-over lokale biomassa te benutten. Door bijvoorbeeld een school te verwarmen op lokale houtsnippers uit duurzaam beheer. Of de warmte-overschotten uit de industrie of de bodem in te zetten in de sierteelt. Een greep uit het aanbod van het energieprogramma vind je op de volgende energiepagina s van deze brochure. inputzijde 20% rechtstreekse participatie overheid, burgers en bedrijven, lokale gemeenschap outputzijde deel opbrengsten vloeien naar lokale gemeenschap via een Fonds doel: verhogen omgevings kwaliteit, REG, lokale meerwaarde model lokale meerwaarde: dit model voorziet in 20 % rechtstreekse participatie door actoren (provincieraadsbesluit) én een lokale verankering van de meerwaarde door windenergie via omgevingsfondsen (project Milde Meetjes) 13

18 energie Energiek Meetjesland, naar een energielandschap met rurale ondernemers Inhoud project In het Meetjesland lopen veel kleine en grote acties rond energie, landschapsontwikkeling en duurzaamheid. Het project Energiek Meetjesland wil rurale ondernemers, hun omgeving en de energiesector laten samenwerken aan een duurzaam energielandschap. Het project focust op de volgende thema s: 1 plaatsen van zonnepanelen 2 warmte-uitwisseling tussen het staalbedrijf Victor Buyck en varkensboer Matthijs 3 kennis en netwerk delen met andere energieprojecten voor rurale ondernemers Speerpunten > > Focus op de rurale ondernemers: zij hebben bijzonder veel potentieel zoals grote daken, biomassa, groot verbruik aan energie, > > Bewustwording van het potentieel bij rurale ondernemers: overdragen van hun waarde als hefboom in het energielandschap > > Positieve beweging door verschillende kleine pilots en samenwerkingen met andere projecten Partners Provincie Oost-Vlaanderen Innovatiesteunpunt Plattelandscentrum Meetjesland Budget Totaal projectbudget is Subsidie Leader is

19 15

20 energie Energielandschap Denderland Inhoud project Energielandschap Denderland kadert binnen het Strategisch Project Denderland. Met Energiek Denderland, één van de 3 kernthema s van het strategisch project, wil de Provincie Oost- Vlaanderen haar steentje bijdragen aan hernieuwbare energie in het Denderland. Het project werkt een gedragen ruimtelijke visie uit voor een heus energielandschap in de Denderregio. Hierbij maakt het project een ruimtelijke vertaling van de ambitie van 9 Dendergemeenten om energieneutraal te worden tegen De eigenheid en identiteit van het landschap vormen de vertrekbasis voor het energielandschap. Op gebiedsgerichte en participatieve wijze wordt onderzocht welke kansen het Denderland biedt op vlak van grootschalige hernieuwbare energiewinning (wind, water, zon, biomassa) en hoe die energiebronnen het landschap mee kunnen vormgeven. niet enkel bij aan de doelstelling voor een energiek Denderland, maar versterken ook de beleefbaarheid en veerkracht van het gebied door een bijkomende meerwaarde te bieden voor de aanplanting en beheer van groene landschapselementen. Studiebureaus BUUR, SWECO en Common Ground. Naast het ontwikkelen van een ruimtelijke visie worden in enkele Dendergemeenten proefprojecten m.b.t. groene warmte uit lokale houtige biomassa onderzocht en ondersteund. In Geraardsbergen en Denderleeuw gingen het project samen met de gemeente na of het mogelijk is om één of meerdere gebouwen te verwarmen met een houtsnipperketel, gevoed met biomassa van lokaal landschapsbeheer. Deze proefprojecten dragen 16

21 Partners In de stuurgroep van Energielandschap Denderland zijn volgende partners vertegenwoordigd: Aalst, Affligem, Denderleeuw, Haaltert, Liedekerke, Lierde, Roosdaal, Ninove, Geraardsbergen, Departement Omgeving, Oost-Vlaanderen Energielandschap, Provincie Oost-Vlaanderen, Provincie Vlaams Brabant, Vlaamse Bouwmeester. Budget Maakt budgettair deel uit van het strategisch project Denderland. Speerpunten Niet alleen het doel van het project is ambitieus, de aanpak is dat ook. > > Ruimtelijke en landschappelijke doorvertaling Op verschillende beleidsniveaus worden tegen 2050 allerlei ambities en doelstellingen geformuleerd. Zelden tot nooit volgt een ruimtelijke doorvertaling. Energielandschap Denderland zet hierop in. Voor het eerst in Vlaanderen worden de ruimtelijke en landschappelijke implicaties zichtbaar van de ambitie om als regio tegen 2050 energieneutraal te zijn. Ook de kansen die de energietransitie biedt m.b.t. landschapsontwikkeling en de ruimtelijke omslag die zich opdringt, komen aan bod. > > Geïntegreerde benadering Nog al te vaak wordt hernieuwbare energieopwekking eenzijdig en/of eerder ad hoc benadert. Energielandschap Denderland gaat hieraan voorbij. Er wordt op een geïntegreerde wijze gekeken naar verschillende vormen van grootschalige hernieuwbare energiewinning (wind, water, zon, biomassa). En daar houdt het niet op. Er wordt onderzocht hoe die energiebronnen zich tot elkaar verhouden en ruimtelijk verknoopt kunnen worden. Het project bekijkt de hele energieketen: van opwekking, over distributie en opslag tot verbruik, en gaat na hoe hiermee ruimtelijk aan de slag kan worden gegaan. > > Participatieve aanpak Tijdens de opmaak van de ruimtelijke visie worden rond een aantal thema s werkplaatsen georganiseerd. Voor deze momenten nodigt het project gericht een aantal experten, (semi-) professionele actoren en burgers uit rond een werktafel, om te helpen de materie volledig in kaart te brengen en het onderzoek verder te voeden. Samenstelling van de werktafels is afhankelijk van de inhoudelijke evoluties van het onderzoek. 17

22 energie Valorisatie van houtige biomassa Inhoud project De Provincie Oost-Vlaanderen wil kleinschalige productie van groene warmte uit lokale reststromen van landschapsbeheer ondersteunen. Met lokale houtige biomassa als energiegrondstof kan je klimaatmitigatie (de opwarming van de aarde tegengaan) én klimaatadaptatie (de gevolgen van de klimaatverandering zo goed mogelijk ondervangen) in een beweging aanpakken. Anders gesteld: investeren in groene warmte uit lokaal resthout creëert waarde die maatregelen voor klimaatbestendigheid kunnen financieren. Wanneer je resthout valoriseert, houd je het landschap en de open ruimte in stand. Bomen en struiken gaan het hitteeiland effect tegen, bestrijden erosie, houden water vast, zorgen biodiversiteit, Deze trade-off geeft biomassa een uniek aanvullend profiel naast zon- en windenergie die het grote vliegwiel zijn in de Oost-Vlaamse energietransitie Het project wil een brede dynamiek creëren op het Oost- Vlaamse grondgebied om resthout niet als afval te beschouwen, maar als waardevolle energiedrager. Dit moet resulteren in een toename van biomassaketels in de provincie die gebruik maken van lokaal resthout. Partners Regionale landschappen, bosgroepen, natuurbeheerders, landbouwers en lokale besturen Budget voor voorbeeldprojecten en haalbaarheidsstudies Personeelsinzet: ½ FTE Speerpunten > > Pilootprojecten uitrollen bij het eigen patrimonium De provincie wil haar toekomstig beleid baseren op praktijkervaring. Zeker omdat de inzet van houtige biomassa echt maatwerk betreft dat men al doende leert. Daarom investeert de Provincie de komende twee jaar in twee biomassaketels: een op het Provinciedomein De Gavers in Geraardsbergen en een in de Huysmanshoeve in Sint-Laureins. De ervaringen en materiaal zullen ten dienste staan van lokale besturen en organisaties die met resthout aan de slag willen. > > Samen met lokale besturen onderzoeken hoe met lokaal resthout te verwarmen De Provincie bekijkt met gemeenten wat de mogelijkheden en uitdagingen voor groene warmte zijn. Samen met de gemeente gaat de Provincie na hoe (een deel van) het gemeentelijk patrimonium kan verwarmd worden met een biomassaketel. Hiertoe ontwikkelden we een nieuw instrument: de fiche Quick scan energie uit lokale houtige biomassa in het milieucontract. 18

23 In de quick scan komen volgende vragen aan bod: In welke gebouwen kan een nieuwe installatie komen? Waar kan dat met een kleinschalige biomassaketel zijn? Welke middelen vraagt dit? Welke houtige biomassa is er nu al beschikbaar? Hoeveel houtige biomassa kan je nog creëren? > > Samen met andere diensten en partners breed over houtige biomassa communiceren Houtige biomassa is van iedereen en niemand: veel actoren zijn betrokken partij maar niemand heeft alle wijsheid in pacht. De provincie wil daarom met belangrijke partners een communicatiebeweging opstarten om de koppeling met energie landschap evident te maken. Zo zal ook duidelijk worden wie welke rol kan gaan spelen voor houtige biomassa in de toekomst. Belangrijke actoren zijn de diensten milieu, landbouw, patrimonium, de Regionale Landschappen, de Oost-Vlaamse Bosgroepen, natuurbeheerders, landbouwers. 19

24 energie Interreg project: Delivering Community Benefits of Civic Energy (COBEN) Inhoud project Het Europees project COBEN wil de burger een sleutelpositie geven in hernieuwbare en duurzame en lokale energie. Energieproductie wordt gedecentraliseerd en investeringen, uitbating en rendement blijven ter plaatse. Elke partner geeft een eigen lokale invulling aan dit Europees project. De Provincie Oost-Vlaanderen wil de lokale ontwikkeling van het warmtenetwerk in Eeklo ondersteunen. De Provincie zet hiervoor in op rechtstreekse burgerparticipatie bij de ontwikkeling van het warmtenet. Bedoeling is dat de stad Eeklo, burgers en bedrijven samen het warmtenetwerk uitbouwen en beheren. Iedereen kan warmte leveren en gebruiken, om zo tot een rendabele en duurzame energie-installatie te komen. Dit samenwerkingsverband is uniek voor Vlaanderen en kan als voorbeeld dienen voor veel andere gebieden. Verder zal het project ook als input gebruikt worden voor het Europese beleid. Partners Highlands & Islands (Schotland) Emmen (Nederland) Isnabrück (Duitsland) Ringkobing Skjern (Denemarken) Ostfold (Noorwegen) Provincie Oost-Vlaanderen Budget Totaal budget: Interreg Subsidie: Deel Provincie Oost-Vlaanderen: Speerpunten > > Faciliteren en verankeren van de meerwaarde voor de omgeving bij lokaal opgewekte duurzame energie > > Creëren van draagvlak bij alle actoren. Elke partner ontwikkelt in zijn gebied voorbeelden rond duurzame lokale energie met betrokkenheid van en meerwaarde voor de omgeving. Vanuit de verschillende gebieden wordt alle kennis en ervaring verzameld. Deze output, wordt input voor de Europese regelgeving. > > Warmtenet Eeklo: de provincie faciliteert vanuit COBEN de uitrol van het warmtenet in Eeklo. Met de inbreng van de expertise, kennis en middelen wil de Provincie duurzame warmte op relatief korte termijn realiseren én ervoor zorgen dat dit een hefboom is voor de nabije omgeving en een voorbeeld voor omliggende gebieden. 20

25 Warm te voor elkaar > > De realisatie van het warmtenet is toegewezen aan het consortium van Ecopower en Veolia. Zij zullen beginnen met de aanleg van het micro warmtenet. De realisatie is voorzien tweede deel van Nadien wordt het macro warmtenet (ongeveer 27km) uit gerold. De planning hiervoor, ligt binnen de vijf jaar. Beiden netten worden gekoppeld aan elkaar. > > Naast het continu opvolgen en ondersteunen van de effectieve uitrol van het warmtenet wordt de volgende output gerealiseerd in het project: Ontwikkeling van de toolkit en database Methodiek voor gemeenten Ontwikkeling van een transnationale toolkit voor de ontwikkeling van warmtenetten Participatie traject met als doelstelling, creatie van hefboomtrajecten voor kwetsbare groepen Connectie met de technische opleiding (aangepast educatief programma) Advies voor de Europese commissie Draagvlakcreatie bij en betrokkenheid van burgers Bouwen aan warmtenetten doen we met overheden, professionelen en jou! COBEN 21

26 energie Smart Energy Link - SEL Inhoud project In het project Smart Energy Link - SEL gaan 9 Vlaamse en Nederlandse partners elkaar versterken in hun zoektocht naar betere energiesystemen. De toenemende decentrale energieproductie, black-out risico s en klimaateisen zetten het klassieke energiemodel op de helling. De projectpartners ontwikkelen en beheren bedrijventerreinen en winkelcentra en voelen de nood aan een slimmere energieaanpak. In die energie hotspots is er een intensief energieverbruik, zodat ook minder evidente oplossingen sneller kosteneffectief kunnen zijn. De projectpartners zien dan ook de mogelijkheid om met het project SEL belangrijke stappen te zetten voor een aantal speerpunten zoals: het sneller realiseren van hernieuwbare energieproductie, het sturen van energiestromen in lokale smart-grids en het opzetten van het optimale energiemodel. Het project maakt het mogelijk om op voldoende schaalgrootte, leerrijke en navolgbare demonstraties te realiseren. Er worden 10 demonstraties gerealiseerd binnen het project. Het project SEL faciliteert, begeleidt en ondersteunt hierbij de volledige voortrajecten. Door de bedrijvenmix en de aanwezige infrastructuur en technologie, heeft elke demolocatie een eigen zwaartepunt (unieke mix van wind, zon, warmte, flexibiliteit, draagvlak, nabijheid). Door heel verscheiden demolocaties te kiezen ambieert SEL een maximum aantal leerpunten. Het project SEL streeft voor deze 10 locaties tegen 2020 naar een vermindering van 10% energieverbruik, 28% hernieuwbare energie en 5% efficiëntiewinst voor de resterende energiebehoefte. Partners Projectpartners: Interreg Vlaanderen-Nederland, POM Oost-Vlaanderen, POM Antwerpen, POM Limburg, POM Vlaams-Brabant, POM West-Vlaanderen, Provincie Oost-Vlaanderen, BOM Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij, Gemeenten Breda en Middelburg Oost-Vlaamse partners: Gemeenten Zulte, Kruishoutem en Dendermonde Er is een grote betrokkenheid vanuit het bedrijfsleven in SEL (138 partijen), naast lokale besturen en bedrijvenverenigingen. De SEL-partners mobiliseren bedrijven, ontwikkelaars én netbeheerders om te komen tot het optimale energiemodel. Budget Provincie Oost-Vlaanderen: ,10 waarvan 50% gefinancierd door de Europese Unie - Interreg Vlaanderen- Nederland. De Provincie stelt haar praktijkervaring binnen participatie bij energieprojecten met een ruimtelijke impact ter beschikking en biedt procesbegeleiding bij de opzet van de twee Oost-Vlaamse demo s. 22

27 Speerpunten > > Oost-Vlaamse demonstratieprojecten De Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (POM) selecteerde 2 demolocaties om een Smart Energy Link uit te bouwen: Elektriciteit op bedrijventerrein Hoogveld in Dendermonde Warmte en Elektriciteit op bedrijventerrein Zaubeek in Zulte/Kruishoutem > > Grensoverschrijdende energieteams Om maximaal te kunnen leren van elkaar ontwikkelde SEL een uniforme methodiek en een grensoverschrijdend E-team (energieteam). In 12 workshops vinden alle partners en de betrokken bedrijven en netbeheerders, afstemming. Het project streeft in de workshops naar maximale leereffecten voor: 1 begeleidingstrajecten en uitwerking van de business cases voor energieprojecten 2 terugkoppeling en inspraakmomenten voor de bedrijven / bedrijvenverenigingen bij de opmaak van financieringsplannen en contracten. 3 participatietrajecten voor energieprojecten > > Repliceerbaarheid Het project SEL staat dus duidelijk niet op zichzelf. Het biedt perspectief voor netbeheerders om nieuwe diensten en producten te ontwikkelen. In het project zullen de projectpartners zowel de repliceerbaarheid van de demonstraties, als het gebruik of hergebruik van publieke infrastructuur bewaken. Ze helpen om het optimum te vinden tussen een lokaal energiesysteem met het bijhorende businessmodel en de publieke infrastructuur. 23

28 energie Lokale wind in uw gemeente: via procesbegeleiding & participatie naar draagvlak Inhoud project De ontwikkeling van windenergie staat hoog op de beleidsagenda. Windturbines dragen substantieel bij aan de reductie van de lokale CO2-uitstoot. Visie, urgentie & ambitie zijn helaas niet voldoende op de broodnodige windturbines zomaar te realiseren. Regelmatig worden projecten gefnuikt door verontruste burgers, actiecomités, negatieve persaandacht en bezwaarschriften. Lokaal draagvlak is noodzakelijk om windprojecten letterlijk van de grond te krijgen. Naast het verplichte model lokale meerwaarde 20% rechtstreekse financiële participatie én een omgevingsfonds voor de directe omwonenden van nieuwe projecten in Oost-Vlaanderen ondersteunt de Provincie lokale besturen bij de gedragen ontwikkeling van windenergie in hun gemeente. Budget Gemeenten kunnen intekenen via het milieucontract aan (inclusief 50% korting). Begeleiding loopt tot aan het indienen van de vergunningen, met een indicatieve looptijd van 18 maanden. Partners Provincie Oost-Vlaanderen Oost-VlaanderenEnergielandschap Gemeente of stad Actieve projectontwikkelaar(s) en lokale energiecoöperatieven/burgerinitiatieven 24

29 Speerpunten > > Startoverleg kerngroep: lokale klimaatambities of energievisie, lopende windprojecten en het Provinciale windbeleid vormen het uitgangspunt. > > Screening lokaal windpotentieel: hoeveel turbines mét lokaal draagvlak kunnen er in de gemeente? Wie zijn de actieve projectontwikkelaars en coöperatieven? Wat is de voorgeschiedenis van eerdere windprojecten? > > Doelstellingen bepalen: gemeente en Provincie leggen samen de doelstellingen & uitgangspunten vast. Een beleidsbeslissing over locaties, aantallen, flankerend maatregelen, niveau & doelstellingen participatie. > > Participatietraject op maat met een omgevingsfonds als kapstok: burgers, bedrijven, verenigingen betrekken, proactief informeren en ruimte geven om te participeren om het lokale draagvlak te versterken. ontwerp van het traject met een lokaal kernteam (waarom, wie, wat, hoe): van informeren, over rechtstreeks (financieel) participeren tot co-creatie van een lokaal omgevingsfonds begeleiding en leadfacilitatie en verwerking achteraf uitwerken van de inhoud van de communicatie in elke stap van het traject > > Coördineren van een lokaal projectteam: afstemmen & aansturen van actieve windontwikkelaars, burgerverenigingen en energiecoöperatieven om administratieve en technische problemen op te lossen vóór de uiteindelijke vergunningsaanvraag. 25

30 energie Ontwikkelen van grootschalige gedragen windlandschappen via gebiedsgerichte planprocessen Inhoud project Sinds 2009 voert de Provincie Oost-Vlaanderen een planmatig en gecoördineerd windbeleid op basis van het beleidskader wind en het model lokale meerwaarde. De Provincie is ervan overtuigd dat er méér windmolens kunnen komen in Oost-Vlaanderen. Opweloverwogen plaatsen in het landschap en mét een intensief communicatie- en participatietraject dat minstens 20% rechtstreekse participatie en een omgevingsfonds realiseert. Verloop van de ontwikkeling van een gedragen windlandschap 1 Op basis van de zoekzones uit het beleidskader wind duidt de Provincie geschikte zones aan met het grootste potentieel om véél windenergie op te wekken. 2 Na een gedetailleerde ruimtelijke en juridische analyse én met van input van ontwikkelaars, lokale besturen, burgers en energiecoöperaties verfijnt de Provincie de zoekzone in een juridisch afdwingbare concentratie- en uitsluitingszone. Daarbinnen gaan we met ontwikkelaars en administraties aan de slag om de verschillende projecten en hun vergunningsaanvragen op elkaar af te stemmen. We bekijken bijvoorbeeld het totale effect van de verschillende windparken op elkaar én hun gezamenlijke effect op de omgeving. 3 Doorheen deze stappen coördineren we een intensief communicatie- en participatietraject naar de brede omgeving. Zodat ze continu correcte informatie krijgen, maar we ook samen de rechtstreeks te participeren & lokale meerwaarde van de turbines kunnen uitwerken. Zo zorgt een nieuw windpark niet alleen voor groene stroom, maar ook voor een lokale return voor de directe omgeving. Om de lokale betrokkenheid te realiseren, stelt de Provincie dat er 20% rechtstreekse participatie moet zijn voor burgers, bedrijven en de lokale overheid én dat er eenomgevingsfonds moet zijn. Partners Burgers Lokale besturen en intercommunales Windontwikkelaars & energiecoöperatieven Administraties (Vlaams, provinciaal, lokaal) Belgocontrol, Netbeheerders Budget Budgetten voor Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan (PRUP), planmilieueffectenrapport (plan-mer) en ondersteuning van projectontwikkelaars en het participatietraject zijn afhankelijk van de grootte van het windlandschap. 26

31 Speerpunten De Provincie werkt momenteel aan onderstaande windlandschapen. Alle recente informatie en documenten vind je op de website > > Windlandschap Eeklo-Maldegem-Kaprijke Op 29 april 2015 keurde Vlaanderen het ruimtelijk uitvoeringsplan PRUP Windlandschap Eeklo Maldegem definitief goed. In oktober 2017 hadden 13 van de 19 aangevraagde turbines hun vergunning definitief op zak en dit zonder enig beroep. Een zelden gezien succes in Vlaanderen. De bouw van deze turbines start in het najaar van Zodra de turbines draaien zal ook het omgevingsfonds operationeel zijn. De 6 overige turbines kunnen pas gebouwd worden, nadat de vergunningen in beroep worden bevestigd. Budget Provincie: ,60 voor het PRUP en planmilieueffectenrapport (plan-mer) Gemeenten: Assenede, Eeklo, Evergem, Kaprijke, Maldegem, Sint-Laureins, Waarschoot, Zomergem > > Windlandschap E40 van Aalter tot Aalst Langs de E40 van Aalter tot Aalst liggen de kaarten anders. In april 2015 weigerde de bevoegde minister om het PRUP goed te keuren. Hierdoor zijn er dus geen juridisch afdwingbare concentratie & uitsluitingszones afgebakend. De basis voor alle vergunningsaanvragen valt dus terug op oude situatie. Windturbines zijn dus mogelijk op bedrijventerreinen, zones voor openbaar nut en in landbouwgebied, zonder extra gebiedsgerichte landschappelijke evaluatie. Ondertussen zijn in de deelzones Nevele, Melle/Wetteren en Erembodegem opnieuw vergunningsaanvragen ingediend en neemt de Provincie haar actieve en ondersteunende rol op. Langs de E40 geeft de Provincie nog steeds de voorkeur aan windontwikkeling binnen de zoekzones, maar past haar volledige windbeleid toe op alle aan- vragen. Zowel binnen én buiten de zones van het PRUP vormen de principes van concentratie en landschappelijke rust en lokale meerwaarde nog steeds het uitgangspunt voor alle windprojecten. Sinds 2016 wacht de Provincie op de resultaten van het Vlaamse proces FASTLANE wind. In afwachting daarvan zal de Provincie geen nieuw planproces opstarten. Gemeenten: Aalter, Nevele, Knesselare, Gent, Merelbeke, Melle, Wetteren, Destelbergen, SintLievens-Houtem, Erpe-Mere, Lede, Aalst, Denderleeuw, Haaltert. > > Windlandschappen op het programma De komende jaren staat de ontwikkeling van volgende windlandschappen op het programma: Windlandschap Waasland: > > Opstart: voorzien in 2018 > > Gemeenten: Beveren, Sint-Gillis-Waas, Stekene, Sint-Niklaas, Kruibeke, Temse, Waasmunster. De Provincie onderzoekt of het project kan wordt uitgebreid met Lokeren, Moerbeke en Zwijndrecht. Windlandschap Energielandschap Denderland > > Opstart: na afloop van het Strategisch Project Denderland > > Gemeenten: Aalst, Affligem, Denderleeuw, Haaltert, Liedekerke, Lierde, Roosdaal, Ninove, Geraardsbergen 27

32 energie Interreg Project DOEN Inhoud project Op 1 april 2018 heeft de Provincie Oost-Vlaanderen samen met 11 partners het startschot gegeven voor het Interreg Vlaanderen-Nederland project DOEN. Het project zal een concept van een energiemakelaar uitwerken zodat overheden en andere publieke actoren dit kunnen implementeren als nieuwe openbare dienstverlening. Een energiemakelaar ondersteunt cases rond energie-uitwisseling. Zowel tussen industriële bedrijven onderling of tussen bedrijven en omliggende stads- en dorpskernen kan energie uitgewisseld worden. Zo benutten we onze schaarse duurzame energie maximaal. Partners BOM Business Development & Foreign Investments B.V. Condugo bvba Kelvin Solutions bvba Middenbrabantse Ontwikkelingsmaatschappij voor Energie en Duurzaamheid (MOED) ODE Vlaanderen POM Antwerpen POM Oost-Vlaanderen POM West-Vlaanderen Provincie Antwerpen Provincie Oost-Vlaanderen (projectcoördinator). Provincie Zeeland Stad Gent Budget Projectbudget: EFRO subsidie Interreg Vlaanderen-Nederland: Budget Provincie Oost-Vlaanderen: Speerpunten > > Wat staat er op het programma? Opmaak van een toolkit voor (lokale) besturen en organisaties die als energiemakelaar aan de slag willen. Testen van deze methodiek in 13 cases, waaronder Arcelor Mittal (Zelzate/Terneuzen), Ivago (Gent) en bedrijventerrein Hoogveld (Dendermonde) Opstarten van energiemakelaars binnen de (publieke) projectpartners tegen het einde van het project Aansporen van partners binnen en buiten het Interregwerkingsgebied om zelf als energiemakelaar aan de slag te gaan, zodat energie-uitwisseling makkelijker tot stand komt. Heb je in jouw gemeente zicht op een aanbod van restenergie dat kan gekoppeld worden met een vraag? Neem dan contact op met de Provincie Oost-Vlaanderen. Meer info via: Projectwebsite Website Interreg programma Vlaanderen-Nederland: 28

33 29

34 economie & reconversie Baanwinkels en gemeenten op 1 lijn N70 (Gent-Antwerpen) Inhoud project Tussen eind 2012 en begin 2015 voerden de 5 Vlaamse provincies samen een EFRO-project* rond detailhandel. Dit project legde de focus op de overmatige ontwikkeling van detailhandel in de periferie, wat vaak ten koste gaat van de winkels in het kerngebied van de gemeenten. Het aantal vierkante meter winkelvloeroppervlakte in Vlaanderen steeg heel sterk (met 170% tussen 2008 en 2014). Het grootste deel hiervan concentreert zich in ontwikkelde winkelgebieden zoals baanwinkellinten en shoppingscentra. Anderzijds neemt de leegstand in de kernen sterk toe (met 69,5%). EFRO-project: Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling: project waarin verschillende partners samenwerken, met (financiële) steun van Europa. steenwegen te realiseren met aandacht voor verkeersveiligheid, leefbaarheid, doorstroming, bewoning, detailhandel en ontwikkeling van bedrijvigheid op de juiste locatie. Dit project geldt als prototype voor de aanpak van steenwegen in Vlaanderen. Concrete doelstellingen 1 Opmaken van een gemeenschappelijke ontwikkelingsvisie voor detailhandel om tot een complementair evenwicht te komen tussen grootschalige baanwinkels en detailhandel in de kernen. 2 Ruimtelijk kader voor het afbakenen van no go zones en winkelarme zones langs baanlinten 3 Globaal actieprogramma per steenweg: acties op 3 niveaus 4 2 cases uitwerken op basis van theoretische modellen waarbij de lusten en lasten tussen de verschillende gemeenten evenredig verdeeld worden. 5 Opstellen van een leidraad voor de aanpak van baanwinkellinten langs Vlaamse steenwegen. De provincies Oost-Vlaanderen, Antwerpen en Vlaams- Brabant selecteerden in 2016 de N70 (Antwerpen- Gent) en de N10 (Aarschot-Lier) als gezamenlijke testcase binnen het EFRO-project Baanwinkels en gemeenten op 1 lijn voor het ontwikkelen van een detailhandelsvisie met de focus op baanwinkellinten in relatie tot kernwinkelgebieden in Vlaanderen. Het project eindigt in juni 2018 en streeft naar een intergemeentelijke en provinciale visie en actieprogramma als eindproduct. Dit zal de uitdagingen opvangen rond detailhandelsontwikkelingen langs steenwegen. Bovendien zal het actieprogramma een evenwicht zoeken tussen grootschalige baanwinkels en aantrekkelijke detailhandel in de kernen. Het project streeft ernaar om, vanuit een eenduidige ontwikkelingsvisie, een optimalisatie van de Clusterzone Provincie Antwerpen 30

35 Partners Provincie Oost-Vlaanderen Provincie Antwerpen Provincie Vlaams-Brabant Omgeving Vlaanderen Gemeentebesturen: Gent, Lochristi, Lokeren, Waasminster, Sint-Niklaas, Beveren, Zwijndrecht, Antwerpen Diverse stakeholders en experten Studiebureau RetailSonar en UGent (AMRP) - Afbakening Retailgebieden N10/N70. Op basis van impact- en koopstromenanalyse Rebel en Stramien Vereveningsaanpak voor retail langsheen steenwegen No go zone Provincie Antwerpen Budget Ca voor het totaalproject (N70 en N10) Speerpunten > > samenwerking Door de samenwerking tussen gemeenten en provincies ontstaat de mogelijkheid om een evenwichtig economisch klimaat te ontwikkelen over de gemeente- en provinciegrenzen heen. Dit via een gericht locatiebeleid zowel binnen als buiten de kernwinkel gebieden. Winkelarme zone Provincie Antwerpen > > betrokkenheid Kansen voor een sterke betrokkenheid van stakeholders: retailers, vastgoedsector, projectontwikkelaars en lokale overheden. > > ontwikkelingskansen Op lange termijn zijn er op vlak van detailhandel heel wat ontwikkelingskansen voor de steden en gemeenten. Winkelarme zone Provincie Antwerpen 31

36 economie & reconversie Reconversie Ruien Centraal Inhoud project Op de 79 ha grote site van de voormalige elektriciteitscentrale in Ruien werd in 2013 voor het laatst elektriciteit opgewekt. In de zomer van 2018 bereiken de afbraakwerken de laatste fase. Binnen dit project willen de partners op deze verlaten site ruimte geven aan een duurzaam economisch reconversieproject. Brownfieldconvenant Voor het gebied van 79 ha is op 20 november 2017 een Brownfieldconvenant* in werking getreden. De actoren binnen dit Brownfieldconvenant zijn de private ontwikkelaar van het gebied (Global Herpelgem) en de Vlaamse Waterweg. De Provincie Oost-Vlaanderen treedt op als een van de regisseurs binnen het convenant. Tussen de actoren en regisseurs werden 10 principes afgesproken die gelden als kader voor een nieuwe, duurzame en kwalitatieve ontwikkeling op de site. 10 principes van het Brownfieldconvenant BROWNFIELDCONVENANT Overeenkomst tussen projectontwikkelaars en investeerders waarbij ze voordelen krijgen bij de ontwikkeling van onderbenutte bedrijven terreinen. Dit is een initiatief van de Vlaamse Regering om de ontwikkeling van verlaten bedrijventerreinen (brownfields) te stimuleren zodat nieuwe gebieden (greenfields) gevrijwaard blijven. PRUP De Provincie coördineert het ruimtelijk planningsproces voor het gebied en zal de ambities en herbestemming vertalen naar een provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan (PRUP). Dit PRUP heeft als doel om een nieuwe gepaste juridische bestemming vast te leggen voor deze site en haar onmiddellijke omgeving (oppervlakte plangebied bedraagt 105,5 ha). Uit het ontwerpend onderzoek van Maat-ontwerpers resul- 32

37 teerden 3 ontwikkelingsscenario s voor de site en een reeks krachtlijnen en principes. De ontwikkelaar Global Herpelgem leverde het vierde scenario aan. In het voorjaar van 2018 wordt de laatste hand gelegd aan fase 1 van het plan-mer waarin de milieueffecten van de 4 ontwikkelingsscenario s worden onderzocht. Uit fase 1 van het plan-mer zullen randvoorwaarden resulteren voor het schetsontwerp PRUP. Deze randvoorwaarden zullen samen met de 10 principes van het Brownfieldconvenant, de randvoorwaarden uit het ontwerpend onderzoek en de input van de bewoners uit de eerste participatieronde en een nog te organiseren tweede participatieronde, het schetsontwerp PRUP voeden. Het finaal schetsontwerp PRUP zal worden onderzocht in fase 2 van het plan-mer. Na fase 2 van het plan-mer zal gekomen worden tot een voorontwerp PRUP (oude procedure). Participatie en communicatie In april en mei 2017 gingen de projectpartners in dialoog met 15 bewoners van Kluisbergen over de toekomst van de site Ruien. Het traject werd begeleid door het participatie- en communicatiebureau O2. Tijdens het publieksevenement van 3 juni 2017 dat gekoppeld werd aan de explosie van de koeltoren en schouwen, werd het project voorgesteld aan het grote publiek. Partners Provincie Oost-Vlaanderen Global Herpelgem (private ontwikkelaar) Gemeente Kluisbergen Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij Oost-Vlaanderen (POM) OVAM Departement Omgeving Agentschap Wegen en Verkeer Vlaamse Waterweg Vlaamse regering Studiebureau Maat-ontwerpers (ontwerpend onderzoek) O2 (participatie en communicatie) Tractebel (plan-mer) Budget voor ontwerpend onderzoek: voor participatie en communicatie: studiekosten voor het plan-mer: Speerpunten > > Concrete realisatie van de 10 principes van het Brownfieldconvenant zoals CO2-neutraliteit, klimaatadaptatie, duurzame mobiliteit, watergebonden bedrijvigheid,... Het is belangrijk dat dit niet alleen op planniveau gebeurt, maar ook via de effectieve invulling ter plaatse op het terrein. > > Ontwikkeling van de site die de troeven van de site ten volle uitspeelt en de knelpunten weet om te zetten in opportuniteiten, zoals: ligging aan de Schelde => uitbouw watergebonden bedrijvigheid ligging aan een belangrijk onderstation van Elia => ideale locatie voor energieproductie site moeilijk bereikbaar via het wegennet => op zoek gaan alternatieve vormen van transport voor goederen (water) en personen 33

38 economie & reconversie Bijzonder Economisch Knooppunt Zulte-Kruishoutem Inhoud project Bij de herziening van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen werden een aantal Bijzonder Economische Knooppunten (BEK s) geselecteerd. De bedoeling van deze selectie was het onderzoeken van de potenties voor werkgelegenheid of het oplossen van juridische knelpunten op deze locaties. In Oost-Vlaanderen werden er 4 BEK s geselecteerd: Kluizenmolen in Sint-Gillis-Waas Zoekzone Assenede-Zelzate Zulte-Kruishoutem Zwaarveld te Hamme Op 22 december 2016 besliste de deputatie van de Provincie Oost-Vlaanderen om het Bijzonder Economisch Knooppunt (BEK) Zulte-Kruishoutem te optimaliseren. Via een provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan (PRUP) zal de Provincie een bestemmingswijziging met bijhorende stedenbouwkundige voorschriften opmaken om zo het bedrijventerrein te optimaliseren en eventueel uit te breiden. Momenteel bevindt het project zich in de ver ken nende fase. Ter voorbereiding van de opmaak van het PRUP wordt gewerkt aan een visie die door alle betrokken actoren gedragen wordt. Daarnaast bekijkt de Provincie welke studies essentieel zijn voor het op te maken PRUP. Partners Provincie Oost-Vlaanderen Gemeente Zulte Gemeente Kruishoutem Budget

39 E17 Huidige toestand BEK Zulte-Kruishoutem 35

40 economie & reconversie Project Briel inhoud project In de startfase van de afbakening van het kleinstedelijk gebied Dendermonde kwam reeds naar voor dat Briel in Baasrode een interessant gebied is. Om geen vertraging op te lopen bij de afbakening van het kleinstedelijk gebied Dendermonde, is een apart planningsproces opgestart voor de Briel. Binnen het project wordt getracht om het gebied Briel om te vormen tot een duurzaam en kwalitatief bedrijventerrein met aandacht voor de leefbaarheid van de omwonenden, ruimte voor groene maatregelen en mobiliteit. Dit project moet leiden naar een watergebonden bedrijventerrein, gezien de ideale ligging aan de Schelde. Hierdoor kan het goederenvervoer over de weg maximaal verschuiven naar de binnenvaart, als milieuvriendelijkste transportmiddel. Bij dit hele transformatieproces wordt, in de mate van het mogelijke, rekening gehouden met de situatie van de bestaande bedrijven, maar ook met veel aandacht voor de leefbaarheid van de omwonenden, mobiliteit en ruimte voor groene maatregelen. Aangezien het project Briel van boven lokaal belang is, is het de provincie die instaat voor de opmaak van het RUP. Het voorontwerp PRUP stedelijk project Briel splitst het projectgebied op in 2 deelgebieden met elk zijn eigen doelstellingen. partners Provincie Oost-Vlaanderen Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij Oost-Vlaanderen De Vlaamse Waterweg Stad Dendermonde Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen deelgebieden in het voorontwerp PRUP budget ca speerpunten > > projectmatige aanpak In plaats van uitsluitend een plan op te maken werd eerst gezocht naar partners die het plan daadwerkelijk kunnen uitvoeren. Er werd een samenwerkingsovereenkomst afgesloten tussen De Vlaamse Waterweg (DVW), de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij Oost-Vlaanderen (POM) en de Provincie Oost- Vlaanderen. > > economie Het project betekent voor de streek een belangrijke economische impuls. Het kan extra bedrijven aantrekken en nieuwe arbeidsplaatsen realiseren. 36

41 Briel aan de Schelde bedrijventerrein doelstellingen per deelgebied 37

42 economie & reconversie Alvatsite Buggenhout Inhoud project De Alvatsite aan de Schelde in Buggenhout is een zwaar vervuilde site waar momenteel geen industriële activiteit meer is. Ze grenst aan het projectgebied Briel. Er werd een masterplan opgemaakt waarin onderzocht werd welke invulling de beste en meest geschikte is voor de Alvatsite. Daarbij werden lokale bedrijvigheid en watergebonden bedrijvigheid naast andere mogelijke invullingen tegenover elkaar afgewogen. Bij de opmaak van het masterplan werden naast de betrokken gemeenten en instanties ook de buurtbewoners betrokken. Partners POM Oost-Vlaanderen De Vlaamse Waterweg Gemeente Buggenhout Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen Speerpunten > > Aan de hand van individuele gesprekken, vergadermomenten, ateliers, vragenlijsten,... kregen de ontwerpers een goed beeld van de gevoeligheden, noden en potenties van de site. Er werden verschillende scenario s afgetoetst en verschillende strategieën naar voor geschoven. Vanuit deze inzichten werd een combinatiescenario opgemaakt. > > Daarnaast werden ook een aantal principes vastgelegd waarin een aantal gemeenschappelijke en een aantal maatschappelijke voorwaarden worden benoemd. Dit zijn voorwaarden die de verschillende actoren stellen aan een nieuwe ontwikkeling zodat het proces met vertrouwen en duidelijke krijtlijnen verder gezet kan worden. Het masterplan is immers niet het eindpunt van dit proces, het geeft de richting aan waarin het proces kan verder evalueren. Studiebureau Maat-ontwerpers i.s.m. Rebel Budget Ca (samen met project Briel) Atelier Alvat met bewoners en geïnteresseerden Atelier Alvat met bewoners en geïnteresseerden 38

43 39

44 economie & reconversie Reconversie bedrijfsbestemmingen Deelplan Denderleeuw E5-mode Inhoud project Het project Reconversie bedrijfsbestemmingen Deelplan Denderleeuw E5-mode komt voort uit het project Activeringsteams van de Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij (POM) Oost-Vlaanderen. Het doel van het project Activeringsteams is om onderbenutte of lege bedrijventerreinen op te lijsten en die (verder) in te vullen met KMO s. Soms lukt het niet om een terrein op die manier te activeren, waardoor het beter is om het terrein een nieuwe bestemming te geven. Dat is het geval bij de KMO-zone achter de E5-mode in Denderleeuw. Dat gebied heeft een oppervlakte van 9,5 ha en bevat meerdere functies: wonen, landbouw, handel en gemeenschapsvoorziening. Het gebied bestaat uit een lint langs de steenweg N405, met weilanden in de achterliggende open ruimte. Momenteel zijn alle huidige bestemmingen zonevreemd, aangezien het gebied op het gewestplan staat ingekleurd als KMO-zone. Het doel van het project is om de werkelijke bestemmingen te bevestigen in een Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan (PRUP). Hierdoor blijft de open ruimte van Denderleeuw gevrijwaard en krijgen de gebruikers in het gebied zekerheid over de toekomst en de mogelijkheden op het terrein. In 2017 werd de Startnota voor het PRUP opgesteld en vervolgens gedurende 60 dagen ter raadpleging voorgelegd aan het publiek. In 2018 worden alle binnengekomen adviezen en reacties verwerkt in de zogeheten Scopingsnota. Op basis van deze Scopingsnota wordt vervolgens een voorontwerp van het PRUP gemaakt. De locatie van het PRUP bevindt zich 50 meter ten westen van de N405 Partners Provincie Oost-Vlaanderen POM Oost-Vlaanderen Gemeente Denderleeuw Vlaams Gewest: Agentschap Innoveren & ondernemen Budget Dit budget valt onder het overkoepelende project Reconversie bedrijfsbestemmingen. 40

45 De open ruimte gelegen in en naast het plangebied Infoavond in Denderleeuw waarbij de Startnota werd toegelicht en geïnteresseerden vragen konden stellen aan de provincie en de gemeente Denderleeuw 41

46 economie & reconversie Regionaal bedrijventerrein Oudenaarde Inhoud project Op 20 maart 2009 werd het provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan Afbakening kleinstedelijk gebied Oudenaarde met de deelplannen Bruwaan-Noord, Bruwaan-West, Diepenbeek en Coupure goedgekeurd door de minister. Na verschillende procedures heeft de Raad van State de deelplannen Bruwaan-West, Diepenbeek en Coupure vernietigd. De provincie werkt samen met de stad een oplossing uit voor de regionale bedrijvigheid in het stedelijk gebied. Hierbij zal de zoektocht naar bijkomende ruimte voor bedrijvigheid zich toespitsen op de contouren van het stedelijk gebied. Partners Stad Oudenaarde Provincie Oost-Vlaanderen Budget Speerpunten > > Zoeken naar bijkomende mogelijkheden voor economische activiteit in het kleinstedelijk gebied Oudenaarde (in uitvoering van de doelstellingen van het PRS) > > Uitwerken van een specifieke aanpak voor restpercelen en verdichting > > Uitwerken oplossingskader voor de zonevreemde activiteiten binnen de bestaande bedrijventerreinen 42

47 43

48 economie & reconversie Project reconversie bedrijfsbestemmingen inhoud project Het project Onderhandelingsteams tracht on(der)benutte bedrijventerreinen te activeren. Om diverse redenen lukt dit niet altijd. Het doel van dit project is in de eerste plaats om deze on(der)benutte bedrijventerreinen uit de ruimtebalans te halen door een herbestemming van het gebied. Naast het herbestemmen van projectzones waar geen economische activiteiten meer mogelijk of wenselijk zijn, moet ook onderzoek gevoerd worden naar alternatieve vestigingsmogelijkheden van bedrijven voor die delen waar herbestemming mogelijk is. Dit moet een voorbeeldproject worden waarin een methodiek ontwikkeld wordt die aangeeft hoe soortgelijke projecten kunnen aangepakt worden. partners Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij Oost-Vlaanderen (POM) Provincie Oost-Vlaanderen Betrokken gemeenten Vlaams Agentschap Innoveren en Ondernemen Herzele Borsbeke, situering Borsbeke is één van de gebieden die onderzocht worden budget ca

49 speerpunten Herzele Borsbeke, gewestplan > > globale aanpak In het project worden verschillende kleine deelplannen, die principieel gemeentelijke bevoegdheid zijn, samengevoegd om de problematiek rondom de herbestemming van on(der)benutte bedrijventerreinen voor de gehele provincie te bekijken. > > planologische ruil Bij sommige deelplannen speelt ook het idee om planologische ruil* via het landinrichtingsdecreet* toe te passen. In dit geval is ook nauwe samenwerking met de betrokken eigenaars van belang. *PLANOLOGISCHE RUIL Een gelijktijdige herbestemming van percelen, waarbij de bestemming wordt omgewisseld en waarbij ook de eigenaars van de desbetreffende gronden wisselen. *LANDINRICHTINGSDECREET Vlaamse wetgeving waarin een instrumentenkoffer wordt aangeboden om plannen en projecten vlugger, efficiënter en op maat te realiseren. 45

50 economie & reconversie Project Suikerfabrieksite en omgeving Moerbeke Inhoud project De suikerfabriek in Moerbeke werd naar aanleiding van de Europese landbouwpolitiek gesloten op 1 januari Momenteel ligt dit terrein bijna volledig braak. Het gewestplan bestemde het gebied hoofdzakelijk als industriegebied. Gelegen aan de Moervaartvallei en in een hoofddorp in het buitengebied, is de ontwikkeling van een regionaal bedrijventerrein niet wenselijk. Dit project omvat de herbestemming van dit industrieterrein, in samenhang met de dorpsontwikkeling van Moerbeke. Ook de oude spoorwegzate en het braakliggend terrein errond, worden meegenomen. Het onderzoek en de visievorming van deze reconversie is onderzocht vanuit een bovenlokaal provinciaal kader door de Provincie Oost-Vlaanderen, in nauwe samenspraak met de Gemeente Moerbeke. Partners Provincie Oost-Vlaanderen (coördinatie) Gemeente Moerbeke Ruimte Vlaanderen Iscal Sugar NMBS Studiebureau Plusofficearchitects Budget : opmaak masterplan : opmaak PRUP Eerst is een masterplan opgemaakt, dat vervolgens werd vertaald in een provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan. Met het landschap als richtinggevend kader zijn vijf bouwvelden bepaald waarin afhankelijk van het veld wonen, handel, horeca, kantoor- en werkruimte, bedrijvigheid en recreatie kunnen ondergebracht worden. 46

51 Speerpunten > > Ontwerpmatig luik Binnen het project is gewerkt aan een kwalitatief ruimtelijk ontwerp. > > Luik (financiële) haalbaarheid De ruimtelijke voorstellen moeten financieel haalbaar en uitvoerbaar zijn: publieke en private partners zitten samen rond de tafel om tot een gedragen en uitvoerbaar project te komen. Op die manier is er meer zekerheid dat de bestemmingen van het ruimtelijk uitvoeringsplan worden gerealiseerd. > > Participatief luik Binnen het project is een uitgebreid participatief traject doorlopen waarbij zowel relevante administraties, organisaties, omwonenden en ruimere bevolking zijn betrokken. Het Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan (PRUP) 47

52 economie & reconversieherbestemming militair domein Westakkers Sint-Niklaas Beveren inhoud project De laatste jaren heeft Defensie heel wat militaire domeinen binnen een reorganisatie van de militaire infrastructuur afgestoten. Ook het militaire domein Westakkers (50 ha) op de grens tussen de gemeenten Beveren en Sint-Niklaas is hierdoor vrij gekomen. De Provincie Oost-Vlaanderen is door de Vlaamse Regering aangeduid als trekker voor het onderzoeken van de ontwikkelingsmogelijkheden op de site evenals het planmatig realiseren van de herbestemming. Westakkers wordt een (re)creatieve long binnen de Archipel Waasland* met ruimte voor recreatie en innovatie. Sport, recreatieve functies met jeugd- en groeps accommodatie, vernieuwende creatieve bedrijvigheid (onderzoek- en experimenteerlabo) behoren tot de mogelijkheden. De groene ruimte op de site wordt opgeladen en ingericht als parkruimte voor evenementen, een speelbos, Na de opmaak van een plan-mer, MOBER, masterplan en financieel haalbaarheidsplan, zal de toekomstige ontwikkeling vastgelegd worden in een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP). partners Provincie Oost-Vlaanderen: coördinatie Stad Sint-Niklaas Interwaas POM Studiebureau BUUR en idea consult voor opmaak masterplan en financieel haalbaarheidsplan Vectris voor MOBER Haskoning voor plan-mer * ARCHIPEL WAASLAND De Archipel Waasland is het groter landschappelijk geheel opgehangen aan drie parallelle dragers: de snel weg E17, het spoor Gent-Antwerpen en de N70, waarlangs de verschillende functies een gezicht krijgen. 50ha. Westakkers vormt met haar 50 ha de meest omvangrijke vacante site in Sint- Niklaas. De schaal vormt een belangrijke troef: de site biedt door haar omvang opportuniteiten voor ontwikkelingen die elders niet mogelijk zijn. We zien een belangrijke kans om het imago van Sint- Niklaas en het Waasland te versterken en deze nog meer op de kaart te zetten. 48

53 impressies van de site Westakkers 7 21 budget masterplan en visualisatie ca voor opmaak masterplan, plan-mer en MOBER speerpunten > > Westakkers binnen de context van regionale visievorming Bij de visieontwikkeling voor het militair domein Westakkers is vertrokken van een visieontwikkeling voor de Archipel Waasland, waarbinnen Westakkers een belangrijke rol kan spelen. > > een kwalitatief en duurzaam ontwerp Het voorgestelde programma realiseert een optimale gelaagdheid, zowel in tijd en ruimte als functioneel. Meervoudig ruimtegebruik (parkeerfaciliteiten) en interactie tussen de verschillende functies zorgen voor een sterke meerwaarde. De verweefbaarheid zorgt er bovendien voor dat het gebied als een geheel wordt gelezen met een eigen identiteit. Tenslotte blijft ook de doorwaadbaarheid gegarandeerd, wat een meerwaarde creëert voor een ruim publiek. > > financiële haalbaarheid en uitvoerbaarheid Bij de visievorming is een marktbevraging gebeurd en zijn de mogelijke ontwikkelingsopties onderzocht op financiële haalbaarheid. In combinatie met een onderzoek naar de milieu-impact (plan-mer), wenst men zo te komen tot het meest haalbare projectvoorstel. 49

54 recreatie Doordachte uitbouw en herstructurering van Recreatiepool Donk - Berlare Inhoud project De doelstelling van dit project is om de recreatiepool Donk in Berlare te herstructureren en doordacht uit te bouwen. Een aanzet tot visie werd opgemaakt in de provinciale ruimtelijke visie Berlare: een visie op weekendverblijven. Deze aanzet vormt het vertrekpunt om te komen tot een toekomstgericht geïntegreerd gebiedsontwikkelingsplan. Hierbij betrekken de partners verschillende relevante actoren en sectoren én de burger. Bij dit gebiedsontwikkelingsplan hoort een actieprogramma. De nadruk zal hierbij uiteraard liggen op het realiseren van het ontwikkelingsplan in nauwe overeenstemming met de draagkracht van de waardevolle natuurlijke omgeving, het welzijn van de inwoners van de woonkernen in Berlare en omgeving, lopende projecten en visies van de partners. Bij de opmaak en uitwerking van het actieprogramma wordt veel aandacht besteed aan communicatie en participatie met de betrokken (publieke) actoren en met de burger. Dit project wordt afgestemd met het lopende natuurinrichtingsproject Berlare Broek Donkmeer, het onthaalplan Kalkense Meersen Donkmeer en het logiesplan voor de regio. 50

55 Partners Provincie Oost-Vlaanderen Gemeente Berlare Strategisch project Rivierpark Scheldevallei Regionaal Landschap Schelde Durme VLM ANB Toerisme Vlaanderen Toerisme Oost-Vlaanderen Toerisme Scheldeland Budget Ca (met personeelskosten) Speerpunten > > Geïntegreerd werken Voor het gebiedsontwikkelingsplan worden alle relevante actoren in het project betrokken. Zowel publieke actoren als private partners en de burger worden betrokken bij het project met als doel de recreatieve ontwikkelingen aan het donkmeer in Berlare doordacht en gedragen te laten verlopen. > > Participatie Zowel bij de opmaak van het actieplan als bij de uitvoering van bepaalde acties worden de omwonenden betrokken op daartoe voorziene momenten. > > Realisatiegericht Het project kent een realisatiegerichte aanpak. De nadruk ligt op de realisatie van acties op het terrein. 51

56 recreatie Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan De Boerekreek Inhoud project Het provinciaal sportcentrum De Boerekreek zet in op water- en paardensportrecreatie met verblijfsaccommodatie. Het is een belangrijk recreatief knooppunt in Oost-Vlaanderen. De Provincie zoekt naar een oplossing voor enkele concrete ruimtevragen van het provinciaal sportcentrum, zoals een polyvalente zaal en een nieuwe locatie voor het werkatelier en de opslagloods voor boten. Daarbij houdt de Provincie rekening met het waardevolle landschap. Een Provinciaal Ruimtelijk Uitvoeringsplan (PRUP) voert de nodige bestemmingswijzigingen door om de uitbreidingen te kunnen realiseren. Dat doet de Provincie via een sterke dialoog met de betrokken partijen. Partners Gemeente Sint-Laureins Budget Speerpunten > > Participatie: voor de opmaak van dit PRUP zet de provincie in op een sterke dialoog met de betrokken partijen. Zo werd er in de eerste fase een werkatelier georganiseerd. > > Inpassing in het waardevol landschap: met dit planproces zet de provincie in op een ruimtelijk kwalitatieve oplossing voor de uitbreidingsvraag die rekening houdt met de waardevolle omgeving van het centrum. 52

57 53

58 recreatie Project Brielmeersen Deinze Inhoud project Om alle ruimtelijke ambities in het gebied tussen het Schipdonkkanaal, de Oude Leie, de Tweebruggenlaan en de Stadionlaan op elkaar af te stemmen, werken de Provincie Oost-Vlaanderen en de stad Deinze samen aan: een maatschappelijk gedragen masterplan voor een duurzame ruimtelijke ontwikkeling en met aandacht voor de sociale, de ecologische en de economische implicaties; een voorstel om het masterplan uit te voeren en te beheren. Partners Provincie Oost-Vlaanderen (coördinatie) Stad Deinze K.M.S.K. Deinze De Vlaamse Waterweg NV Agentschap Wegen en Verkeer Departement Mobiliteit en Openbare Werken Het project heeft 3 grote ruimtelijke ambities: 1 het recreatiedomein De Brielmeersen ontwikkelen als een provinciaal domein met groen-recreatieve functies op regionale schaal; 2 een nieuw stadion realiseren voor voetbalclub K.M.S.K. Deinze; 3 de kern van het projectgebied linken aan andere functies in de omgeving en aan het stadscentrum. Om de realisatie van het masterplan juridisch mogelijk te maken, wordt met een geïntegreerd planningsproces een provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan (PRUP) met plan-milieueffectenrapport (plan-mer) en mobiliteitseffectenrapport (MOBER) opgemaakt. Voorkeursscenario Situering kern projectgebied 54

59 Studiebureaus Blauwdruk Stedenbouw Lama Landscape Architects Endeavour Orientes Budget : opmaak masterplan en voorstel vervolgstructuur : geïntegreerd planningsproces voor opmaak PRUP met plan-mer en MOBER Speerpunten > > Rekenen en tekenen De partners gebruiken ontwerpend onderzoek als methodiek om het gewenste ruimtelijke scenario te ontwikkelen. Tegelijkertijd toetsen de partners de ruimtelijke voorstellen af aan de financiële haalbaarheid ervan. > > Participatief traject Van bij de start betrekt het project relevante actoren en de ruime bevolking. Tijdens dit participatief traject toetsen de partners de ruimtelijke voorstellen af. Vanuit dit traject wordt de keuze voor een uiteindelijk voorkeursscenario mee bepaald. > > Realisatiegericht In navolging van het masterplan werken de partners een voorstel tot vervolgtraject uit. Hierin bepalen ze hoe het masterplan op het terrein kan gerealiseerd worden. Er is hierbij ook aandacht voor het latere beheer. 55

60 gebiedsgerichte werking ESF Versterkt streekbeleid Regionetwerk Gent Inhoud project De Provincie werkt met 27 gemeenten, Stad Gent, Veneco en Terneuzen aan een ambitieus toekomstperspectief voor de brede regio in en rond Gent. Dat gebeurt via het ESF-project Versterkt streekbeleid en het Vlaams strategisch project Regie voor en door het Oost-Vlaams Kerngebied. Door intens samen te werken met lokale besturen, kennisinstellingen, het middenveld, bedrijven en burgers wil de Provincie komen tot één geïntegreerde visie op de regio. Het vertrekpunt is de demografische groei van de regio, die wordt ingeschat op minstens inwoners tegen Partners Provincie Oost-Vlaanderen Intercommunale Veneco Stad Gent 22 gemeenten rond Gent : Aalter, Assenede, Deinze, Destelbergen, De Pinte, Eeklo, Evergem, Gent, Kaprijke, Knesselare, Lochristi, Lovendegem, Maldegem, Melle, Merelbeke, Nazareth, Nevele, Sint-Laureins, Waarschoot, Wachtebeke, Zelzate, Zomergem en Zulte BGTS Kanaalzone Het project werkt aan 5 werkpakketten: 1 Grensoverschrijdend werken en ondernemen stimuleren. 2 Stadsregionale samenwerking voor meer duurzame mobiliteit, klimaatneutraliteit en voldoende woonvoorzieningen. 3 Kernversterking om meer gediversifieerde voorzieningen en winkels in de (dorps) kernen te krijgen. 4 Realiseren van een productief landschap met de nadruk op een kwaliteitsvolle korte keten. 5 Intensievere bestuurlijke samenwerking en de creatie van een herkenbare identiteit voor onze regio. Voor elk werkpakket worden strategische pilootprojecten en concrete acties uitgewerkt. 56

61 Studiebureau Steunpunt Bestuurlijke Vernieuwing van de Universiteit Gent: uitwerken werkpakket rond bestuurlijk interactief werken Budget Maximum totaalbudget voor het ESF-project: ,45 per jaar waarvan de helft de financiering door de Vlaamse Overheid en ESF en de andere helft cofinanciering uit het samenwerkingsverband. Speerpunten Twee keer per jaar organiseert het project een Regiolab. Hierop worden de regionale spelers uitgenodigd om mee na te denken over de toekomst van de regio. In workshops waarin zowel lokale besturen, sociale partners, kennisinstellingen, bedrijven en burgerorganisaties participeren, worden gedeelde visies en gezamenlijke hefboomprojecten bedacht en geïnitieerd. 57

62 gebiedsgerichte werking IABR-Atelier Oost-Vlaams Kerngebied Inhoud project Tegen 2050 verwacht de Provincie 15 tot 25% meer inwoners in de regio van het Oost-Vlaams Kerngebied. Aan deze bevolkingstoename hangen heel wat uitdagingen vast. Waar zullen die mensen wonen, leven, werken, recreëren? En hoe zit het met open ruimte en voedselproductie? Na de goedkeuring van het Vlaams Strategisch Project in 2016 ging de Provincie een samenwerking aan met de IABR (Internationale Architectuur Biennale Rotterdam) om dit project inhoudelijk en methodologisch te ondersteunen. De partners werken samen in een atelier. Dit betekent letterlijk werkplaats. Dankzij de geïntegreerde samenwerking in dit open atelier wordt niet alleen een toekomstverhaal gecreëerd, maar worden ook concrete demonstratieprojecten vormgegeven met participatief ontwerpend onderzoek. De Provincie en 28 gemeenten in en rond Gent kiezen ervoor om deze uitdagingen als een kans te zien. Demografische groei brengt heel wat mogelijkheden naar de regio (economische kansen, financiële middelen, ). Er is nood aan een gezamenlijk ruimtelijk toekomstverhaal voor deze regio. Hierin worden ambities geformuleerd die een antwoord bieden op de uitdagingen waar de partners voor staan. In een handelingsperspectief geven de projectpartners weer op welke manier die ambities gerealiseerd kunnen worden. 58

63 Partners Provincie Oost-Vlaanderen, Aalter, Assenede, De Pinte, Deinze, Destelbergen, Eeklo, Evergem, Kaprijke, Knesselare, Lochristi, Lovendegem, Maldegem, Melle, Merelbeke, Nazareth, Nevele, Sint-Laureins, Sint-Martens-Latem, Waarschoot, Wachtebeke, Zelzate, Zomergem, Zulte, Gent, Gavere, Oosterzele, Moerbeke, Kruishoutem, Departement Omgeving, Vlaanderen, IABR , Architecture Workroom Brussels Budget : personeels-en werkingskosten : samenwerking met IABR Sis Pillen Speerpunten > > Regionaal denken Het project wil gezamenlijke uitdagingen aanpakken op regionaal niveau en de regio uitdragen en versterken binnen het grotere stedelijke geheel. Sis Pillen > > Verbeelding Het project koppelt verbeeldingskracht aan maatschappelijke uitdagingen om tot creatieve oplossingen te komen. Sis Pillen Sis Pillen 59

64 gebiedsgerichte werkingstrategisch Project Denderland Inhoud project Het Denderland kent belangrijke uitdagingen op vlak van demografie, mobiliteit, economie, open ruimte en klimaat. Die uitdagingen worden in belangrijke mate bepaald door de nabijheid van Brussel en steden als Gent, Doornik, Mons en Charleroi. Omwille van hun aard, complexiteit en omvang worden ze best aangepakt op regionale schaal. Een gebiedsgerichte aanpak is niet evident, aangezien de gemeenten in de regio behoren tot drie verschillende provincies en twee gewesten. Het strategisch project Denderland heeft daarom een regionaal overlegplatform opgericht in het stroomgebied van de Dender tussen Ath en Aalst. Dit platform geneert bottom-up ideeën en voedt discussies over het gebruik en de planning van de stedelijke en open ruimte binnen het gebied. Via een proces van overleg en samenwerking tussen lokale en bovenlokale partners wordt zo een gebiedsgerichte ontwikkeling in de regio gestimuleerd. Binnen het strategisch project wordt gewerkt met een dynamische projectstructuur en een flexibele projectperimeter. De kerngroep stelde het eerste werkingsjaar een doelstellingennota met bijhorend actieplan op. Sindsdien richt het project zich op drie kernthema s, namelijk een beleefbaar, veerkrachtig en energiek Denderland. Voor elk thema werden een aantal doelstellingen met daaraan gekoppelde acties opgesteld. Thematische werkgroepen werken de concrete acties uit en starten deze ook op. Departement Omgeving en de Provincie Oost-Vlaanderen maken hiervoor samen een Overstromingsrisicobeheerplan (ORBP) : Ruimte voor Water. Samen werken aan een Dender in balans. Via de Interreg-projecten FRAMES en STAR2Cs wordt tevens ingezet op verschillende aspecten van meerlaagse waterveiligheid. 3. Energiek Denderland Het Denderland kiest resoluut voor de overstap naar hernieuwbare energie. Het Strategisch Project wil zijn steentje bijdragen door in te zetten op het ontwikkelen van een gedragen ruimtelijke visie voor grootschalige hernieuwbare installaties in het Denderland, en het ondersteunen van lokale overheden en middenveldorganisaties bij proefprojecten rond groene warmte op basis van reststromen uit landschapsbeheer. Partners Volgende actoren maken deel uit van de kerngroep: Aalst, Denderleeuw, Liedekerke, Roosdaal, Ninove, Geraardsbergen, Lessines, Ath, Provincie Oost-Vlaanderen, Departement Omgeving, ANB, Bekkensecretariaat (VMM), IDETA, DGO2, Pays des Collines, Toerisme Scheldeland, Streekoverleg Zuid-Oost-Vlaanderen, VOKA, Boerenbond, Regionaal Landschap Schelde Durme. 1. Naar een Beleefbaar Denderland Samen met de studiebureaus IDEA Consult en JNC International werkte het Strategisch Project Denderland een Ontwikkelingsprogramma uit voor een Beleefbare Dendervallei. Dat programma bevat een visie en concrete voorstellen voor de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van de Dendervallei. 2. Veerkrachtig Denderland Het Strategisch Project Denderland draagt bij aan de ontwikkeling van een veerkrachtige Dendervallei: een vallei die kan omgaan met de grilligheden en extremen die de klimaatwijziging met zich meebrengt. Dit vraagt een gebiedsgerichte, geïntegreerde benadering. De Vlaamse Waterweg, 60

65 Samenstelling van de thematische werkgroepen varieert afhankelijk van het thema. Er worden telkens zowel lokale als bovenlokale actoren betrokken. Naast de leden van de kerngroep maken onder andere Contrat de Rivière Dendre, de Vlaamse Waterweg, VOKA, Provincie Vlaams-Brabant en de gemeenten Dendermonde, Lebbeke, Haaltert, Lierde, Brugelette, deel uit van specifieke werkgroepen. De Dender als identiteitsdrager voor het gebied: een blauwgroene ader als katalysator voor een geïntegreerde gebiedsgerichte ontwikkeling. Studiebureau IDEA Consult en JNC International (Ontwikkelingsprogramma Beleefbare Dendervallei) MAAT Ontwerpers, IMDC en Billie Bonkers (ORBP Dender, Ruimte voor Water) BUUR, SWECO en Common Ground (Ruimtelijke visie Energielandschap Denderland) Budget Ca voor personeel, studiekosten en werkingskosten Speerpunten Niet alleen het doel van het project is ambitieus, de aanpak is dat ook. > > Bottom-up werken Het strategisch project vertrekt vanuit wat leeft in het Denderland. Een doorgedreven bottom-up benadering staat voorop. Het project investeerde in de gezamenlijke opmaak van de agenda door de lagere besturen (provincies, gemeenten) en regionale middenveldorganisaties. Deze spelen ook bij het uitwerken en opstarten van concrete acties een belangrijke rol. Op die manier laten we het niet-hiërarchisch overlegplatform evolueren tot een overlegmethode die als voorbeeld kan dienen voor gelijkaardige gebieden. > > Synergiën opzoeken en creëren Het strategisch project zoekt expliciet naar synergiën met bestaande overlegplatformen en samenwerkingsverbanden, projecten en processen in de regio om doelstellingen en acties te faciliteren en realiseren. Tevens wordt gezocht naar een intensieve samenwerking tussen de besturen en organisaties uit Vlaanderen en Wallonië. Het gaat om een complex proces waarbij zowel de verschillende bestuursniveaus en sectoren, als de verschillende taalgemeenschappen uit de streek elkaar moeten vinden. 61

66 gebiedsgerichte werking VALYS Inhoud project De projectpartners willen de natuur, het landschap en de open ruimte in de Leievallei verbeteren. VALYS wil nieuwe groene ruimtes realiseren in Menen en Comines, de beekvalleien in de Heulebeek en de Geluwebeek herinrichten en nieuwe toegangspoorten voor de Leievallei creëren in de Brielmeersen, Frelinghien, Deûlemont, Bousbecque en Wervicq-Sud. De partners maken gebiedsvisies op en willen die realiseren via een dialoog met de burger. Op deze manier willen de partners de betrokkenheid van de verschillende ruimtegebruikers (bewoners, toeristen, ondernemers, natuurliefhebbers, ) vergroten. Met het Interreg-project VALYS tonen de partners welke kansen de regio heeft dankzij het rijke netwerk van grote en kleine waterwegen. Dit biedt niet alleen mogelijkheden voor transport, maar ook voor stadsvernieuwing, waterbuffering en natuurontwikkeling. Budget Partners Provincie West-Vlaanderen (projectleider) Provincie Oost-Vlaanderen Gemeente Kuurne Gemeente Wevelgem Intercommunale Leiedal Stad Harelbeke Stad Kortrijk Stad Menen Stad Wervik Métropole Européenne de Lille Ville de Comines-Warneton 62

67 Speerpunten > > Grensoverschrijdend partnerschap Het project kadert binnen het programma voor Europese Territoriale Samenwerking Interreg France-Wallonie-Vlaanderen. Dit zijn 5 Franse en Belgische regio s die samenwerken om de grens te vervagen. Het programma wil gemeenschappelijke deskundigheid samenvoegen en tegelijkertijd het potentieel van elke betrokken regio valoriseren. > > Grensoverschrijdende identiteit De Provincie Oost-Vlaanderen is trekker van het werkpakket dat als doelstelling heeft om een grensoverschrijdende identiteit te ontwikkelen bij de verschillende ruimtegebruikers van de Leievallei. Dit willen de partners realiseren door de ruimtegebruikers te betrekken bij co-creatieprocessen bij de uitvoering van de gebiedsvisie en te informeren over gemeenschappelijke sterktes en landschappelijke kwaliteit van het gebied. > > Aandacht voor strategische zones, toegangspoorten en het fijnmazige netwerk van de Leievallei Provincie West-Vlaanderen David Samyn 63

68 stedelijkheid ontwikkelingsvisie Burchtdam Ninove Inhoud project Op de site van Fabelta langsheen de Dender zijn de industriële activiteiten een vij al jaar geleden volledig stopgezet. De Fabeltasite, die een grote oppervlakte omvat (9.5 ha) en gelegen is vlakbij het stadscentrum van Ninove, komt hierdoor vrij voor nieuwe ontwikkelingen. Deze site (9.5 ha) wordt samen met de omringende zone (40 ha) de Burchtdamsite genoemd. Partners Provincie Oost-Vlaanderen: coördinatie Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij Oost-Vlaanderen (POM) Stad Ninove BIG (Beaulieu International Group): eigenaar Burchtdamsite Ruimte Vlaanderen W&Z OVAM Dit project werkt een ontwikkelingsvisie uit voor de Burchtdamsite. Een uitdaging bij de ontwikkeling van dit gebied, is de waterproblematiek waarmee de site wordt geconfronteerd (signaalgebied). Dit gebied zal een nieuwe stedelijke wijk worden met wonen en wijkvoorzieningen binnen de stad Ninove. Momenteel liggen voor deze ontwikkeling twee scenario s voor (scenario 1 en 3). Het meest overstroombare gedeelte zal ingericht worden als stedelijk groengebied met natuurlijk karakter. De uitgangspunten van deze visie zijn opgenomen in een brownfieldconvenant* en zullen ook vertaald worden in een ruimtelijk uitvoerings plan. * BROWNFIELDCONVENANT = overeenkomst tussen projectontwikkelaars en investeerders waarbij ze voordelen krijgen bij de ontwikkeling van onderbenutte bedrijventerreinen. Dit is een initiatief van de Vlaamse Regering om de ontwikkeling van verlaten bedrijventerreinen (brownfields) te stimuleren zodat nieuwe gebieden (greenfields) gevrijwaard blijven. 64

69 Budget ca voor visievorming, opmaak RUP, bijhorende studies en participatief traject Speerpunten > > Omgaan met waterproblematiek De site wordt geconfronteerd met een waterproblematiek. In de visie blijft de zone die het meest overstroomt, groengebied. De hogere gedeelten zullen wel ontwikkeld worden, maar op zo n manier dat overstromingswater in de wijk kan binnendringen. Dit is een innovatief stedenbouwkundig concept. > > Klimaatneutraliteit Het is de ambitie om dit nieuwe stadsdeel vorm te geven als een klimaatneutrale wijk met hoge woonkwaliteit. > > Bereikbaarheid site De site zelf is moeilijk bereikbaar met gemotoriseerd verkeer. Er wordt onderzocht of de wijk kan ontsloten worden via een nieuwe brug over de Dender. > > Via participatie en stadsdebat Voor de concrete inrichting wordt een participatief traject opgezet met onder andere een stadsdebat 65

70 stedelijkheid Afbakening kleinstedelijk gebied Beveren Inhoud project De Provincie Oost-Vlaanderen werkt samen met de gemeente Beveren aan de afbakening van het kleinstedelijk gebied Beveren. Het project bepaalt de grenzen van het stedelijk gebied en geeft aan waar groei, concentratie en verdichting wenselijk zijn en waar niet. Beveren ligt binnen het E17-netwerk: een netwerk dat de dynamiek moet opvangen in het spanningsveld tussen Gent en Antwerpen. Het beleid is erop gericht om: Voldoende ruimte te bieden om bijkomende ontwikkelingen op te vangen De woonomgevingskwaliteit in het netwerk te versterken Het behoud van de relatie tussen de openruimtegebieden doorheen het E17-netwerk. Vier belangrijke elementen worden in het kader van het afbakeningsproces onderzocht: woonproject Grote Heide, ontwikkeling van de stationsomgeving Beveren Gasdamsite, woonproject Meersen-noord en detailhandelsontwikkelingen langsheen de N70. Eén van de deelprojecten is het woonuitbreidingsgebied Grote Heide. Aan beide zijden van de centrale weg, Middenheide, voorzien de Provincie en de gemeente Beveren een nieuwe woonbuurt met landschappelijk karakter. Een groot deel van het gebied is ingetekend als signaalgebied wat betekent dat er voldoende ruimte voor water moet zijn. Ook de mobiliteit krijgt de nodige aandacht. De ambitie is om in de Grote Heide een nieuwe verkavelingsvorm te ontwikkelen, waar grote delen van het landschap bewaard blijven en waar mensen in het groen én tegelijk dichtbij de voordelen en de voorzieningen van de stad kunnen wonen. Ook door de vormgeving, de architectuur en een variatie aan woningtypes, zal je hier kwalitatief, betaalbaar en comfortabel wonen. Het project kreeg vorm in het kader van aan ander project van de Vlaamse Bouwmeester: Wonen in een collectief landschap. Een charter bevat de ambities en krachtlijnen van het project. Een ander deelgebied is Meersen- noord. Dit gebied kent ten zuiden van de Molenbeek al een woonontwikkeling. Het noordelijk deel is woonuitbreidingsgebied, maar binnen het afbakeningsproces bekijkt de Provincie of dit nog gewenst is. Een groot deel van het gebied is ingetekend als signaalgebied wat betekent dat er voldoende ruimte voor water moet zijn. Ook de mobiliteit krijgt de nodige aandacht. De Provincie en de gemeente Beveren bekijken drie ontwikkelingsmogelijkheden voor het gebied : 1 Een volledige ontwikkeling als groenzone en parkzone met zachte recreatie; 2 Een gecombineerde ontwikkeling als woongebied en stedelijk groengebied waarbij - minimaal 30 meter bouwvrij blijft langs de Molenbeek - maximaal 25% van het gebied ontwikkeld wordt als woongebied - de rest ontwikkeld wordt als een aaneensluitend groengebied; 3 Een gecombineerde ontwikkeling als woongebied en stedelijk groengebied waarbij - minimaal 30 meter bouwvrij blijft langs de Molenbeek - maximaal 45% van het resterend gebied ontwikkeld wordt als woongebied - de rest ontwikkeld wordt als een aaneensluitend groengebied. Verder wordt ook de ruime stationsomgeving onderzocht. In Beveren ligt het station niet centraal in de stad, zoals in vele andere steden. Ten zuiden van de spoorlijn ligt de kmo-zone Gasdam, die slechts gedeeltelijk is ingevuld met bedrijven. De kmo-zone ligt naast het rijksarchief, de tennissite en enkele open landbouwgronden. Een verdere ontwikkeling van de Gasdamsite als kmo-zone is niet aangewezen door de slechte bereikbaarheid, maar het gebied heeft andere mogelijkheden omdat het zo dicht bij het station ligt. De Provincie zet een aantal scenario s uit voor de toekomst van dit gebied: 1 Een volledige ontwikkeling als woongebied; 2 Een volledige ontwikkeling als kantoorgebied met aandacht voor openbaar vervoer; 3 Een volledige ontwikkeling als recreatiegebied complementair aan het bestaande recreatie-aanbod van Beveren en gecombineerd met gemeenschapsvoorzieningen; 4 Een combinatie van de bovenste 3. De Provincie zal de toekomstscenario s afwegen tegen de huidige situatie en tegen het scenario waarbij de Gasdamsite volledig zou ontwikkeld worden als kmo-zone. Daarbij houdt de Provincie rekening met bereikbaarheid en verschillende alternatieven. 66

71 Tenslotte bekijkt de Provincie de problematiek van de baanwinkels langs de N70. Dat doen we via het EFROproject Baanwinkels en gemeenten op één lijn voor de N70 van Gent tot Antwerpen. De Provincie maakt voor deze steenweg een visie en actieprogramma op met de ontwikkelingsmogelijkheden voor groot- en kleinschalige detailhandel, wat de basis zal vormen voor een Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP). In het kader van de afbakening van het kleinstedelijk gebied Beveren wordt er reeds een RUP opgemaakt voor het gedeelte van de steenweg binnen het stedelijk gebied waarin bepaald wordt welke detailhandelsontwikkelingen nog mogelijk zijn op welke plaats. Grote Heide, Meersen-noord en ontwikkelingen Gasdamsite stationsomgevingen zullen projecten zijn die bijkomende mobiliteit veroorzaken. Bij de verdere uitwerking en ontwikkeling van deze projecten dient voldoende aandacht te gaan naar het stimuleren van duurzame vervoersmodi en voorzien van de nodige (trage wegen) infrastructuur als vlotte verbinding met het centrum en omliggende kernen. > > Vernieuwende woonvormen Grote Heide kreeg vorm in het kader via de Vlaamse Bouwmeester: Wonen in een collectief landschap onder de vorm van een charter die de ambities en krachtlijnen van het project bevat. Het is ook gewenst deze ambities door te vertalen in het project Meersen-noord. Partners Provincie Oost-Vlaanderen Gemeente Beveren Studiebureau Antea Belgium: opmaak plan-milieueffectenrapport (plan-mer) Budget Barbara Smitz, Stationsomgeving gasdamsite beschikbare KMO-zone Speerpunten Dit project heeft tot doel om de centrale rol van het stedelijk gebied t.o.v. de rand te versterken. Dat wordt ondersteund door diverse planningsprocessen en acties. Bij die planningsprocessen is het van groot belang aandacht te hebben voor waterproblematiek en mobiliteitsproblematiek, naast vernieuwende woonvormen. Barbara Smitz, N70 - detailhandelsontwikkelingen > > omgaan met waterproblematiek Grote Heide en Meersen-noord worden geconfronteerd met een waterproblematiek. In de visie en uitwerking blijven de meest kwetsbare zones signaalgebied en juridisch vertaald, groengebied. > > Bereikbaarheid van nieuwe projecten Jan De Geyter, Meersen-Noord 67

72 stedelijkheid Geef kleur aan je stad afbakening kleinstedelijk gebied Geraardsbergen Inhoud project De Provincie Oost-Vlaanderen werkt samen met de stad Geraardsbergen aan de afbakening van het kleinstedelijk gebied Geraardsbergen Samen met de burgers gaan de Provincie en de Stad op zoek naar antwoorden op vragen zoals: Tot waar reikt de stad en waar begint de open ruimte? Hoe wordt Geraardsbergen een stad waar het goed is om te wonen, te werken en te ontspannen? Hoe wordt Geraardsbergen een aangename winkelstad? Hoe kunnen de Provincie en de Stad het toerisme verder ontwikkelen in Geraardsbergen? De Provincie neemt dit project op zich omdat de resultaten een grote impact hebben op de omliggende steden en gemeenten. Een stad heeft namelijk een grote aantrekkingskracht op de regio. Mensen komen er winkelen, ontspannen, werken en wonen. De Provincie koos voor een projectmatige aanpak van dit project en heeft het opgedeeld in drie fasen 1 : Fase 1 Opmaak van sectorale studies over o.a. wonen, bedrijvigheid en winkelen. Fase 2 De resultaten van de studies worden vertaald in een ruimtelijke toekomstvisie voor de Stad Geraardsbergen. Fase 3 Juridische verankering van de ruimtelijke visie. Dit kan door verschillende instrumenten zoals een Ruimtelijk UitvoeringsPlan (RUP) of een verordening. 68

73 Partners Provincie Oost-Vlaanderen Stad Geraardsbergen Departement Omgeving, Vlaanderen Studiebureaus IDEA Consult: opmaak detailhandelstudie WES: opmaak economische studie Atelier Romain: opmaak woonstudie Budget : opmaak van de studies Speerpunten In een ambitietekst formuleerde de stuurgroep (Provincie Oost-Vlaanderen, Stad Geraardsbergen en Departement Omgeving, Vlaanderen) hun ambities voor dit project. > > Groei concentreren in steden > > Gezonde en leefbare kleine stad > > Slim ruimtegebruik > > Klimaatneutraliteit > > (Dender) water in de stad > > Afstemmen met en versterken van gelijklopende projecten > > Geraardsbergen binnen de invloedssfeer van Brussel > > Identiteit en authenticiteit van Geraardsbergen > > De stad is van iedereen > > Participatie en communicatie 69

74 stedelijkheid Afbakening kleinstedelijk gebied Wetteren Inhoud project De Provincie Oost-Vlaanderen werkt samen met de gemeente Wetteren aan de afbakening van het kleinstedelijk gebied Wetteren. Het project bepaalt de grenzen van het stedelijk gebied en geeft aan waar groei, concentratie en verdichting wenselijk zijn en waar niet. Binnen dit proces bekijkt de Provincie ook de mogelijkheden voor een bijkomend aanbod van regionale bedrijventerreinen. Twee belangrijke elementen worden in het kader van het afbakeningsproces onderzocht: de ontsluiting van het noorden van de stad (westelijke tangent) en de mogelijke uitbreiding van het bedrijventerrein Vantegem. Westelijke tangent Tot op vandaag is de bovenlokale ontsluiting van Wetteren niet optimaal. Bovendien is het bedrijventerrein Stookte niet bereikbaar via een secundaire weg. In het kader van het project Afbakening kleinstedelijk gebied Wetteren wil de Provincie de ontsluiting van het noordelijk deel van Wetteren en van het bedrijventerrein Stookte verbeteren met een bijkomende verbinding, namelijk de westelijke tangent. In eerste instantie zoekt de Provincie naar een locatie voor een bijkomende verbinding tussen de Noorlaan en de Zuidlaan. Hiervoor zijn 3 scenario s: Scenario 1: Moeregem-west : voorziet een verbinding tussen Noord- en Zuidlaan zo dicht mogelijk gelegen tegen het bedrijventerrein van Kwatrecht. Scenario 2: Moeregem-oost : voorziet een verbinding ten westen van de woonkern van Overbeke Scenario 3: Boerenhol : verbindt Noord- en Zuidlaan doorheen de kern van Overbeke Om de westelijke tangent te verbeteren, onderzoekt de Provincie ook de oversteek van de Schelde. Hierbij weegt de Provincie af of ze de bestaande brug zal verbeteren, dan wel of ze een bijkomende brug voorziet. Hiervoor zijn 2 scenario s: Scenario 1: nieuwe brug in het verlengde van de Peperstraat naar omgeving Beekstraat Scenario 2: nieuwe brug in het verlengde van de Voordestraat naar omgeving De Snoeken De Provincie onderzoekt ook wie deze secundaire weg zal moeten gebruiken. Afhankelijk van de doelstellingen van deze secundaire verbinding en het gebruik, kan de Provincie de meest geschikte locatie voor een westelijke tangent aanduiden. Vantegem In het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan (PRS) staat dat de Provincie 12ha bijkomende bedrijventerreinen moet voorzien. In het kader van het project Afbakening kleinstedelijk gebied Wetteren bekijkt de Provincie alternatieve locaties voor een nieuw bedrijventerrein, bij voorkeur een zone die aansluit op een bestaand bedrijventerrein. De Provincie onderzoekt een mogelijke uitbreiding van het bestaande bedrijventerrein Vantegem en houdt daarbij rekening met de waterproblematiek in het specifieke gebied. 70

75 Partners Provincie Oost-Vlaanderen Gemeente Wetteren Gemeente Melle Studiebureau Antea Belgium: opmaak plan-milieueffectenrapport (plan-mer) Budget ,80: opmaak plan-mer: Speerpunten Daar waar de noodzaak tot een westelijke tangent door alle partners aangevoeld wordt, is de uitbreiding van Vantegem geen zekere zaak: de milieueffecten van de uitbreiding zullen sterk bepalend zijn voor een keuze voor of tegen een uitbreiding, en, in geval van uitbreiding, voor de omvang, vorm en uitzicht van het terrein. 71

76 stedelijkheid Project Oudenaarde Linkeroever Inhoud project Sinds de stopzetting van het badstoffenbedrijf Santens en de verhuis van het bedrijf Alvey is het gebied op de linkeroever van de Schelde in Oudenaarde grotendeels verlaten. In dezelfde omgeving willen het stedelijk sportcentrum en de steenbakkerij Vande Moortel uitbreiden. De Provincie Oost-Vlaanderen en de Stad Oudenaarde werken samen aan een masterplan en actieprogramma om alle ruimtelijke ambities in het gebied op elkaar af te stemmen. De focus van het masterplan is een duurzame ontwikkeling. Dat betekent dat de partners rekening zullen houden met de behoeften van de huidige en toekomstige generaties en dat de nodige aandacht zal gaan naar de sociale, economische en ecologische kenmerken van het gebied. De Provincie en de Stad Oudenaarde betrekken hierbij verschillende doelgroepen zoals burgers, eigenaars en overheidsinstanties. 72

77 Partners Provincie Oost-Vlaanderen (coördinatie) Stad Oudenaarde Studiebureaus Plusofficearchitects Delva Landscape Architects Vectris Budget : opmaak masterplan en voorstel vervolgstructuur Speerpunten > > Geïntegreerd ontwerpend onderzoek Binnen het project werken de partners aan een kwalitatief ruimtelijk ontwerp, waarbij ze ook rekening houden met milieu- en mobiliteitsaspecten, (financiële) haalbaarheid en beeldkwaliteit. > > Participatief traject Van bij de start van het project betrekken de partners relevante actoren en de ruime bevolking. Tijdens dit participatief traject toetsen ze de ruimtelijke voorstellen af. Vanuit dit traject wordt de keuze voor een uiteindelijk voorkeursscenario mee bepaald. > > Realisatiegericht In navolging van het masterplan werken de partners een voorstel tot vervolgtraject uit. Hierin bepalen ze hoe het masterplan op het terrein kan gerealiseerd worden. 73

78 Ecosysteemdiensten en klimaatadaptatie Gebiedsvisie Maarkebeekvallei Inhoud project De Maarkebeekvallei kampt regelmatig met grote wateroverlast. De komende jaren voeren verschillende partners maatregelen uit om het huidige overstromingsrisico in de Maarkebeekvallei te verminderen. Deze maatregelen, opgenomen in een Riviercontract, koppelt de Provincie met dit project aan een gebiedsvisie voor de volledige vallei van de Maarkebeek. Die visie is tot stand gekomen na een intensief participatief planningsproces waarbij diverse spelers (bewoners, gebruikers van de vallei ) betrokken werden. De gebiedsvisie voor de Maarkebeek bevat een streefbeeld voor de toekomst van de beekvallei, waarin naast waterveiligheid ook de ontwikkelingskansen voor andere functies aan bod komen zoals landbouw, landschap, recreatie, erfgoed, wonen, natuur... Daarnaast zoomt de globale valleivisie ook in op 6 deelzones waarin op kortere termijn ingrepen worden gepland. Partners Provincie Oost-Vlaanderen: coördinatie Stad Oudenaarde Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) Studiebureau Fris in het Landschap Cluster: opmaak gebiedsvisie Ecoplan (VITO, UA, UGent, INBO ): studie ecosysteemdiensten Budget Ca : opmaak van de gebiedsvisie Potentiekaart 74

79 Speerpunten > > Een studie naar de potenties van ecosysteemdiensten in het gebied (opmaken potentiekaart) werd geïntegreerd in de gebiedsvisie > > Inzetten op een gebiedsgericht participatief planningsproces met actoren, beleid, bewoners, gebruikers van de beekvallei > > Bewonersatelier Tijdens het bewonersatelier (juni 2015) hebben we gepolst bij de omwonenden en het lokale beleid hoe zij de Maarkebeek beleven en ervaren. Wat zijn knelpunten? Hoe ziet hun ideale Maarkebeek eruit? Welke zijn hun favoriete plekken? Waar gaan ze ontspannen? Door alle antwoorden te verzamelen op een grote luchtfoto werd een mental map van de Maarkebeekvallei opgemaakt. Bewonersatelier > > Actorenoverleg De actorengroep kwam regelmatig samen en was samengesteld uit administraties en vertegenwoordigers vanuit verschillende sectoren (landbouw, natuur, toerisme, erfgoed ). Er werd gediscussieerd over het belang en de wisselwerking tussen de diverse functies en ecosysteemdiensten van de beekvallei alsook werd er feedback gegeven over de plannen en schetsen. > > Maarkebeeksessies Naast een globale visie voor de volledige vallei, dachten we ook concreter na over de invulling van 6 deelgebieden. Voor elk deelgebied organiseerden we een Maarkebeeksessie waarbij we ontwerpers, actoren, beleid, omwonenden, bedrijven en partners samen rond de tafel brachten. Tijdens deze sessies toetsten we ideeën af en dachten we samen na over mogelijke ontwikkelingen binnen een bepaald deelgebied. Discussie, debat, schetsen en ontwerpend onderzoek waren hierbij cruciale bouwstenen. s Avonds nodigden we ook de directe buurtbewoners uit om het resultaat van de dag te bekijken. Zo kregen ze de kans om hun ideeën en bedenkingen te geven. Actorenoverleg Maarkebeeksessies 75

80 Ecosysteemdiensten en klimaatadaptatie STAR2Cs Inhoud project Met de klimaatverandering in het vooruitzicht worden er overal in Europa lokale klimaatadaptatieplannen opgemaakt, om haar ne gatieve impact op te vangen. In vele gevallen worden deze plannen echter slechts in beperkte mate uitgevoerd. Het Europese Interreg-project STAR2Cs wil hieraan tegemoet komen door een nieuwe methodiek te ontwikkelen om besluitvormingsprocessen rond klimaatadaptatie te versterken. Deze methodiek moet de kans op een succesvolle uitvoering verhogen door een co-creatief proces met aandacht voor de kosten-efficiëntie en flexibiliteit van maatregelen, een maximale spreiding ervan in de tijd en door koppelingen met andere ruimtelijke problematieken en opportuniteiten. Partners Provincie Oost-Vlaanderen (BE) Kent County Council (UK) De Vlaamse Waterweg nv (BE) Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (NL) Gemeente Schouwen-Duiveland (NL) Gemeente Capelle aan den IJssel (NL) Vlaamse Milieumaatschappij (BE) Agence d Urbanisme et de Développement des Vallées de l Oise (FR) Budget waarvan 60% gefinancierd wordt door het Interreg-2 Zeeënprogramma. 76

81 Speerpunten De Provincie Oost-Vlaanderen draagt bij aan de ontwikkeling van de STAR2Cs methodiek via 3 activiteiten: > > Evaluatie Evalueren van het besluitvormingsproces voor de opmaak van de gebiedsvisie van de Maarkebeek. De lessen die de Provincie hieruit trekt, dienen als input voor de ontwikkeling van de STAR2Cs-methode > > Pilootcase Zwalm Testen van het geoptimaliseerde besluitvormingsproces in de overstromingsgevoelige vallei van de Zwalm, waar een riviercontract uitgewerkt wordt samen met de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) Boris Snauwaert > > Pilootcase Dender Opmaken van het plan Ruimte voor Water. Samen voor een Dender in balans, in samenwerking met de Vlaamse Waterweg en Departement Omgeving. Dit plan wil het risico op overstromingen langs de Dender aanpakken. Specifieke aandacht gaat naar kosten-efficiënte maatregelen en slimme koppelingen. 77

82 Ecosysteemdiensten en klimaatadaptatie Ruimte voor Water Samen werken aan een Dender in balans Inhoud project In de Dendervallei hebben de afgelopen decennia heel wat mensen met natte voeten te kampen gehad. Om een duurzaam antwoord te bieden aan de problematiek van overstromingen startte de Vlaamse Waterweg met de opmaak van een overstromingsrisicobeheerplan. Dit plan wil overstromingen aanpakken volgens het principe van de meerlaagse waterveiligheid, wat betekent dat de schade door overstromingen maximaal beperkt wordt door een mix van infrastructurele maatregelen, ruimtelijke instrumenten en paraatheid. Omdat ruimtelijke planning een belangrijk aandachtspunt vormt in de waterproblematiek van de Dender, werd er een samenwerkingsovereenkomst opgezet met Departement Omgeving en de Provincie Oost-Vlaanderen. Deze drie partners engageerden zich gezamenlijk voor de opmaak van het plan Ruimte voor Water. Samen werken aan een Dender in balans. Partners De Vlaamse Waterweg nv Vlaamse overheid Departement Omgeving Provincie Oost-Vlaanderen Studiebureaus MAAT-ontwerpers IMDC Billie Bonkers Budget Ca vanuit de Provincie Oost-Vlaanderen in Verdere financiering voorzien via Interreg-project STAR2Cs. Speerpunten > > Inventarisatie van kansen en knelpunten Aan de start van het proces werd een grondige inventarisatie uitgevoerd van knelpunten en kansen in het gebied. Deze oefening richtte zich zowel op de waterproblematiek zelf als op aansluitende ruimtelijke thema s (natuur, landbouw, recreatie, erfgoed, ). Het resultaat van de inventarisatie werd gebundeld in een atlas voor het gebied. > > Ontwerpateliers Door middel van ontwerpend onderzoek wordt in twee pilootcases nagegaan hoe verschillende types overstromingsmaatregelen optimaal kunnen worden ingezet in het gebied. De eerste pilootgebieden zijn Geraardsbergen en Denderleeuw- Liedekerke-Affligem. In elke pilootcase worden er ateliers georganiseerd waarbij het projectteam verschillende scenario s aftoetst bij lokale betrokkenen (zowel vanuit overheid als niet-overheid). 78

83 Boris Snauwaert 79

84 Ecosysteemdiensten en klimaatadaptatie FRAMES Inhoud project In Oost-Vlaanderen hebben heel wat gebieden regelmatig te kampen met wateroverlast. Overstromingen zijn van alle tijden en nooit helemaal te vermijden, maar je kan er wel voor zorgen dat je er geen kater aan overhoudt. Samen met de UGent stapte de Provincie Oost-Vlaanderen daarom in het Europese Interreg-project FRAMES. Het project werkt aan een meerlaagse waterveiligheid, waarbij schade door overstromingen maximaal beperkt wordt door een mix van infrastructurele maatregelen, ruimtelijke instrumenten en paraatheid. Aan de uitvoering van deze maatregelen hebben zowel overheden, burgers en bedrijven hun steentje bij te dragen. Provincie Oost-Vlaanderen en UGent gaan in dit project na welke rol bewoners en bedrijven in overstromingsgevoelige gebieden kunnen spelen in de aanpak van overstromingen en hoe overheden hen hierbij kunnen ondersteunen. Budget waarvan 50% gefinancierd wordt door het Interreg NSR-programma. Partners Provincie Oost-Vlaanderen (BE) Universiteit Gent (BE) Province of Zuid-Holland (NL) Kent County Council (UK) The Rivers Trust (UK) National Flood Forum (UK) Rijkswaterstaat (NL) Provincie Zeeland (NL) Danish Coastal Authority (DK) Jade Hochschule (DE) Oldenburgisch-Ostfriesischer Wasserverband (DE) De Vlaamse pilootgemeenten in het FRAMES-project zijn Ninove en Denderleeuw. De activiteiten van het project worden ingebed in de opmaak van het plan Ruimte voor Water. Samen werken aan een Dender in balans. Op die manier worden de FRAMES-outputs optimaal afgestemd met andere maatregelen rond wateroverlast in het gebied. 80

85 Speerpunten > > Overstromingsbabbels FRAMES zet in op een intensief participatietraject. Bewoners en bedrijven in overstromingsgevoelige wijken worden samengebracht om te bespreken hoe de wateroverlast in hun buurt het best wordt aangepakt op perceels- en wijkniveau. > > Slimme koppelingen Het project richt zich in de eerste plaats op wateroverlast maar legt actief de link met bredere thema s in de buurt zoals veiligheid en groenbeleving. Op die manier wil het win-wins creëren voor wateroverlast en de ruimtelijke/sociale kwaliteit van de buurt, en de kansen op een succesvolle uitvoering verhogen. > > Samenwerking overheid-universiteit Het project wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met Universiteit Gent. Hierdoor wordt de aanpak gevoed door academische inzichten en wordt ze bovendien onmiddellijk op wetenschappelijke wijze geëvalueerd. Gudrun Makelberge 81

86 Bent u overtuigd? Heeft u een idee of suggestie? Heeft u een vraag? naam organisatie Ruimtelijke Planning² - PAC Zuid - Woodrow Wilsonplein 2, 9000 Gent ruimtelijke.planning@oost-vlaanderen.be Ruimtelijke Planning 2 Sylvie Dewart