SECTORRAPPORT BOS- & HAAGPLANTSOEN SEIZOEN

Transcriptie

1 SECTORRAPPORT BOS- & HAAGPLANTSOEN SEIZOEN

2 INHOUDSOPGAVE Terugblik op seizoen Seizoen in cijfers Verwachtingen najaar Van Oers Agro op bezoek bij DIT IS EEN UITGAVE VAN: VAN OERS AGRO HOFDREEF DR ZUNDERT POSTBUS AB ZUNDERT T E.

3 TERUGBLIK OP SEIZOEN Voor het vierde jaar op rij heeft de bos- en haagplantsoensector te maken gehad met teruglopende resultaten. In tegenstelling tot de containerteelt hebben kwekers het tij nog niet kunnen keren. De situatie in de bouw, het wegvallen van EU-subsidies op aanplant en de daarmee teruglopende overheidsinvesteringen in gemeentelijk groen en de bosbouw hebben afgelopen seizoen het verschil tussen vraag en aanbod pijnlijk tot uitdrukking gebracht. Het gemiddeld uitstaand debiteurensaldo en de betaaltermijn is verbeterd ten opzichte van vorig jaar. Opvallend is dat buitenlandse afnemers nog steeds de minst goede betalers zijn. Het verzekeren van dit risico wordt echter zelden gedaan. Het areaal bos- en haagplantsoen is afgelopen seizoen gelijk gebleven, daarentegen daalde het aantal bedrijven. Het sortiment verschraalt. Het onderscheid tussen kleinere bedrijven die voornamelijk de lokale handelspartijen bedienen en de grotere bedrijven die de omzet buiten de regio halen wordt steeds beter zichtbaar. Er is veel minder op contractbasis verkocht, er is voornamelijk daghandel. De onzekerheid voor wat betreft de afzet heeft een nadelig effect op de prijsvorming en het rendement. De sector staat onder druk

4 SEIZOEN IN CIJFERS Opvallend is dat de kleine en middelgrote boomkwekerijbedrijven het een stuk lastiger hebben om het hoofd boven water te houden in vergelijking tot de grote boomkwekerijbedrijven. Bij de bedrijven in het kleine- en middensegment ontbreekt het vaak aan tijd om contacten te onderhouden, de talenkennis te vergroten en is het voor hen ook lastig om de prijzen vast te kunnen houden wegens de grote concurrentie. Niet elk bedrijf is in staat aan de hogere eisen van de markt te voldoen. De omzet over het voorbije seizoen is teruggelopen in vergelijking met voorgaande jaren. De daling is echter minder sterk dan in voorgaande jaren, met name het voorjaar deed het sectorbreed beter. De marge laat het over de gehele linie afweten, de verkoopprijzen staan nog steeds onder druk. Er worden vooral kleine partijen afgeroepen, waardoor de transportkosten per plant hoog zijn. Als dan ook de kwaliteit onder de prijs betaald wordt, dan is het al met al een zeer lastig jaar geweest voor de bos- en haagplantsoenkwekers. OMZETONTWIKKELING BOS- EN HAAGPLANTSOEN PER HECTARE / / / / / / ha ha > 20 ha 04 05

5 Op de arbeidskosten wordt dit boekjaar fors bespaard in vergelijking met seizoen De kleine en middelgrote boomkwekerijbedrijven hebben door mindere afzet een kostenbesparing kunnen realiseren, terwijl bij de grote boomkwekerijbedrijven de arbeidskosten een lichte stijging laten zien. Dat laatste zien we ook terug in de omzetontwikkeling. Ondernemers staan voor de keuze tussen vast en flexibel personeel. De gewijzigde wetgeving werkt averechts, steeds vaker wordt ARBEIDSKOSTEN PER HECTARE de arbeidsplanning flexibel ingevuld. Daarnaast worden steeds meer werkzaamheden uitbesteed, zoals het planten en sorteren. Er begint bij grotere bedrijven wel een tekort te ontstaan aan gekwalificeerd personeel. Dit wordt steeds vaker opgelost door een samenwerking met stoppende ondernemers. De arbeidskosten zijn inclusief een ondernemersbeloning van ,- per fulltime meewerkende ondernemer. De opbrengst per hectare die een bedrijf moet ontvangen om minimaal aan alle uitgaven, verplichtingen en privé-onttrekkingen te voldoen, wordt de kritische opbrengstprijs genoemd. Deze moet hoger zijn dan de omzet per hectare, om zo aan de verplichtingen te kunnen voldoen en een gezond rendement te behalen. Een boomkweker met bos- en haagplantsoen op een opper-vlakte tussen de 10 en 20 hectare moet gemiddeld een opbrengst van ,- per hectare behalen om in zijn levensonderhoud te kunnen voorzien. De grotere boomkwekerijbedrijven hebben dit boekjaar een kostenbesparing kunnen realiseren, doordat de rentelasten zijn gedaald en investeringen veelal zijn uitgesteld. Bij de kleine en middelgrote boomkwekerijbedrijven stijgt de kritische opbrengstprijs per hectare. Doordat bij deze bedrijven ook het resultaat afneemt, komt het rendement onder forse druk te staan. Dit wordt bekrachtigd door oplopende debiteurenstanden en nieuwe aanvragen om financieringsbehoefte. Dit kengetal is een gemiddelde en biedt geen inzicht in het gezinsinkomen van individuele bedrijven. De mate van financiering, investeringen, afschrijvingen en privé-onttrekkingen kunnen de kritische opbrengstprijs op individueel niveau aanzienlijk beïnvloeden KRITISCHE OPBRENGSTPRIJS PER HECTARE ha ha ha ha / / / / / /2016 > 20 ha / / / / / /2016 > 20 ha 06 07

6 VERWACHTINGEN NAJAAR 2016 De eerste geluiden over prijzen zijn niet ongunstig. Desondanks zal ook dit seizoen weinig op voorhand verkocht worden. De handel wacht af en volgt daarmee de afzetmarkt van gemeentes en bosbouw. Niemand zal ontkennen dat er sprake is van overproductie. De vraag is echter of de sector nu ook zelf actie onderneemt om die overproductie tegen te gaan. Het is te gemakkelijk om te wijzen naar de afzetmarkt of de overheid. De sleutel ligt bij de ondernemers in de bos- en haagplantsoenteelt zelf om niet te blijven telen op basis van beschikbare oppervlakte, maar op basis van marktpotentieel. Dat kwekers twee tot vijf jaar nodig hebben om op de veranderingen te anticiperen maakt het niet gemakkelijk. Het is belangrijk dat de ondernemer stuurt op kengetallen en op basis van de juiste stuurinformatie beslissingen neemt. Het percentage verkochte planten is bijvoorbeeld een goede graadmeter om overproductie in beeld te brengen. Naast de marktomstandigheden komen er nog voldoende uitdagingen in de komende periode. Denk daarbij aan de discussie over gewasbescherming, buffer-zones en het tekort aan gekwalificeerd personeel. Er zal komend seizoen in areaal worden teruggegaan. Bedrijven stoten minder gunstig liggende huurgrond af of kiezen bewust voor een jaar braakligging. Vraag en aanbod zullen in de eerste jaren echter nog niet met elkaar in overeenstemming zijn

7 VAN OERS AGRO OP BEZOEK BIJ... Van Oers Agro op bezoek bij... Boomkwekerij Koomans van den Dries Hoe kijkt een vooruitstrevende ondernemer actief in de sector bos- en haagplantsoen op dit moment tegen de sector aan? Van Oers Agro vroeg het aan Jack Koomans van den Dries van Boomkwekerij Koomans van den Dries

8 INTERVIEW JACK KOOMANS VAN DEN DRIES Hoe is jouw bedrijf ontstaan? Mijn vader is in 1976 begonnen met een gemengd bedrijf bestaande uit volle grond groentes in prei en augurken en akkerbouw van suikerbieten en maïs. Het totale areaal van het bedrijf bedroeg in die tijd 18 hectare. In 2002 ben ik me gaan oriënteren in wat te gaan doen, maar ik had geen interesse in volle grond groentes en akkerbouw. Destijds was ik al werkzaam in de boomkwekerij op het bedrijf van Gerard Dekkers. Hier heb ik nog één jaar in vaste dienst gewerkt, nadat ik besloot iets voor mezelf te beginnen. Ik heb de boomteeltopleiding in Breda gevolgd en afgemaakt. Tijdens mijn 2e leerjaar ben ik gestart op een eigen locatie met Ligusterstek en langzaam aan steeds verder uitgebreid naar winterstek op contract, teelt van Laurier en Buxus op de volle grond. Op een gegeven moment ben ik met de contractteelt gestopt en ben ik met mijn eigen kwekerij doorgegaan met de afzet naar eigen afnemers gericht op omgeving Zundert en België. Op het moment bestaat mijn areaal uit 14 hectare volle grond en werk ik met één personeelslid en één verstandelijke gehandicapte die 10 jaar geleden bij mij voor één dag in de week is begonnen en nu een volledige werkweek bij mij werkt. Waaruit bestaat het sortiment wat jullie telen? Het sortiment wat ik teel bestaat uit bos- en haagplantsoen en winterstek. Het totale sortiment bestaat uit ruim 60 verschillende plantensoorten. Verdeeld over zo n 30 soorten in bos- en haagplantsoen en zo n 30 soorten planten in winterstek. De meest voorkomende plantensoorten in het sortiment bos-en haagplantsoen zijn: de Fagus sylvatica, Acer campestre en Sorbus aria. De meest voorkomende plantensoorten in het sortiment winterstek zijn: Ligustrum vulgare, Cornus mas, Forsythia s en Ribes. Daarbij kweek ik ook nog op een 0,5 hectare mijn eigen zaailingen op. Wat heeft seizoen gebracht? Waar liggen de verschillen in vergelijking met het seizoen ? Het voorjaar van 2015 was zeer slecht. Er was heel weinig vrije handel wat erbij kwam. Het najaar 2015 was dermate goed dat het daarmee het slechte voorjaar heeft gecompenseerd. Dat ik een goed najaar 2015 heb gehad, kwam door het makkelijke planten en de droge weersomstandigheden. De weersomstandigheden over heel 2015 zijn zeer afwisselend geweest, dat heeft de groei van bepaalde plantensoorten zoals de forsythia s belemmerd. Ondanks het warme weer van afgelopen januari heeft dit voorjaar het afleveren van bos- en haagplantsoen nog lang doorgelopen. In het voorjaar 2016 merk ik dat er een kleine stijgende lijn zit in de afzet van boomkwekerijgewassen naar zowel het binnenland als buitenland vergeleken met het voorjaar Waar zijn jullie momenteel druk mee? Op dit moment ben ik bezig met het onderhouden van de percelen en boomkwekerijgewassen. Dat houdt onder andere in onkruidbespuiting, het bestrijden van ziekteplagen en wieden. Daarnaast ben ik bezig met het maken van zomerstek. De loods is opgeruimd, de sorteerruimte is ingericht en de onderhoudswerkzaamheden aan het machinepark zijn verricht, zodat ik klaar ben om met goede moed het komende najaar in te gaan. Wat kan er beter in de sector? Aan het begin van het seizoen liggen de prijzen al meteen zwaar onder druk. Alle kwekers zullen meer met vaste prijs moeten handelen. De economie moet nog meer aantrekken, zodat de vraag weer toeneemt en daardoor de prijzen langer vast blijven staan. Nu overtreft het aanbod ruimschoots de vraag naar boomkwekerijproducten wat zeker niet ten goede komt aan de prijs. Op de Europese wet- en regelgeving dient er nog wel het één en ander te gebeuren inzake het te voeren beleid van bestrijdingsmiddelen. Nu is er sprake van oneerlijke concurrentie, doordat in vele Europese landen bestrijdingsmiddelen zijn toegestaan, terwijl we ze in Nederland niet mogen gebruiken. Nederland is hiermee vaak het braafste jongentje van de klas. Hoe zie jij de toekomst? De verwachting is bij mij dat de boomkwekerij nog één of twee lastige jaren tegemoet gaat. We lopen ongeveer één á twee jaar achter de bouw aan. De bouwsector is nu aan het opkrabbelen en ik verwacht dat het ook op die manier met de boomkwekerij gaat gebeuren. Mijn intentie is om met hetzelfde areaal en gelijke bezetting aan arbeidskrachten het bedrijf richting de toekomst voort te zetten. In de winterperiode neem ik een aantal scholieren en Roemenen aan om zo de arbeidspieken op te vangen. In de toekomst wil ik een opraper aanschaffen om op die manier het arbeidsproces verder te verlichten. Met mijn bedrijf onderscheid ik me ten opzichte van de markt door snelle leveringen, goede service doordat alle bestellingen worden gebracht en door een goede prijs/kwaliteit verhouding

9