Sectorrapport Containerteelt

Transcriptie

1 Sectorrapport Containerteelt Seizoen 2011/2012

2 Algemeen...3 Areaalgegevens containerteelt...3 Seizoen 2011/ Trends en ontwikkelingen...5 Boomkwekerij heeft last van de vorstschade...6 Van Oers Agro Hofdreef DR Zundert Postbus AB Zundert 2 T: F: E: agro@vanoers.nl

3 Algemeen In navolging op het sectorrapport containerteelt brengen wij het sectorrapport uit. Hierin gaan we nader in op de ontwikkelingen in de sector, op de financiële gegevens over het afgelopen seizoen en op de gevolgen van de vorstschade. Het totale landelijke areaal beslaat ongeveer hectare in pot of container. De belangrijkste gewassen zijn sierheesters, coniferen, vaste planten en rozen. Een opkomende trend is het telen van laanbomen in containers. Telen uit pot of container heeft belangrijke voordelen, zoals uitsluiting van bodemgebonden ziekten, betere arbeidsomstandigheden, het is minder arbeidsintensief dan telen in de volle grond, betere sturing van de groei, efficiënt watergebruik en de mogelijkheid tot vrijwel jaarrond afzet van het product. De containerteelt werkt productieverhogend; er kan een groter aantal planten per oppervlakte-eenheid worden geteeld. Daarentegen kent de containerteelt een hogere kostprijs dan de vollegrondteelt en is men afhankelijk van de kwaliteit van de potgrond. Afgelopen jaren is er in de branche uitdrukkelijk richting de consument gecommuniceerd dat er het hele jaar rond geplant kan worden. Deze campagne heeft gewerkt. Het traditionele afzetseizoen voor boomkwekerijproducten besloeg vier tot vijf maanden. Met planten in potten en containers is dat seizoen opgerekt tot zeker acht tot negen maanden. Aanvankelijk was seizoensverlenging het belangrijkste voordeel. Echter door de planten aan te bieden op het moment dat ze er het beste uitzien is er een geheel nieuwe afzetmarkt ontstaan. Het boomkwekerijproduct wordt daardoor voor de consument ineens een stuk aantrekkelijker. De heesters en coniferen in pot zitten eveneens in het assortiment van bloemenveilingen, handelaren en exporteurs die de aantrekkelijke containerplant willen vermarkten. De vraag naar potgekweekte bos- en haagplantsoen neemt toe. Het jaar rond kunnen aanplanten is daarvan de belangrijkste reden. Voor de beste kwaliteit vormt gezond, stevig en goed vertakt uitgangsmateriaal de basis. Al met al zijn er voor de sector genoeg uitdagingen om de afzet nog verder uit te breiden in zowel binnen- als buitenland. Areaalgegevens containerteelt In onderstaande tabel Areaalgegevens bedrijven met containerteelt is het totale areaal bedrijven met containerteelt in Nederland af te lezen. Daarnaast worden in de tabel het aantal bedrijven met containerteelt in boomteeltgebied Zundert 1 weergegeven en het marktaandeel ten opzichte van Nederland. De sector containerteelt heeft een areaal van 105 hectare. Het totale areaal aan boomkwekerijgewassen in de gemeente Zundert bedraagt ongeveer hectare. Uit bovenstaande blijkt dat 6% van de totale oppervlakte wordt gebruikt voor containerteelt. De trend van de laatste jaren dat steeds meer traditionele bedrijven zich gaan richten op de containerteelt laat zich in onderstaande tabel duidelijk zien. Areaal bedrijven met containerteelt Nederland Totaal Areaal bedrijven met containerteelt Boomteeltgebied Zundert Marktaandeel t.o.v. Nederland Boomteeltgebied Zundert 5% 8% 10% 10% 11% 11% Tabel 1: Areaalgegevens bedrijven met containerteelt 2 1 Bron: Boomteeltgebied Zundert: Zundert en omliggende kerkdorpen 2 Bron: CBS, Maatwerk, maart

4 Seizoen 2011/2012 Seizoen 2011/2012 kenmerkt zich door een stijging van de omzet en het brutorendement per m². De arbeidskosten laten het afgelopen seizoen eveneens een stijging zien. De afzet via de handel loopt wat terug, er gaat meer aanbod naar vrije kopers. Areaal Het gemiddelde areaal van de bedrijven met containerteelt is zo n 2,9 ha en bestaat uit containervelden, kassen, tunnels en volle grond. Omzet De omzet per m² in de sector containerteelt bedraagt 11,15. Een efficiënter gebruik van de vierkante meters ligt hieraan hoofdzakelijk ten grondslag, maar ook de sortimentskeuze heeft hier een aandeel in. Containerteelt 2009/ / /2012 Percentage Omzet per m² 8,89 10,07 11,15 10% Tabel 2: Omzet per m² containerteelt Omzetverdeling containerteelt 3 De omzet van bedrijven met containerteelt kunnen we verdelen in de volgende categorieën: omzet kwekerij binnenland, omzet kwekerij buitenland, omzet veiling, omzet cash & carry, omzet contractverkopen en overig. We zien het aandeel van de export teruglopen. Opvallend is tevens de daling van de omzet via de veilingen en cash & carry. Omzetverdeling containerteelt Cash & Carry 6% Kwekerij buitenland 13% Veiling 14% Overige 1% Kwekerij binnenland 65% 2010/2011 Cash & Carry 4% Kwekerij buitenland 10% Veiling 12% Overige 1% Kwekerij binnenland 71% 2011/2012 Contractverkopen 1% Contractverkopen 2% Brutorendement Het bruto rendement wordt berekend door de omzet te verminderen met de directe kosten. Uit de bedrijfsvergelijking blijkt dat het brutorendement 6,92 per m² bedraagt. Een stijging die enerzijds wordt gerealiseerd door een verhoging van de omzet per meter, en anderzijds voortkomt uit het kritischer sturen op directe kosten zoals gewasbescherming, meststoffen en hulpmaterialen. 4 3 Bron: Database benchmarking

5 Containerteelt 2009/ / /2012 Percentage Gemiddelde brutorendement per m 2 5,34 6,09 6,92 13% Tabel 3: Gemiddelde bruto rendement per m² containerteelt Arbeidskosten De gemiddelde arbeidskosten bij een containerteler komen uit op 4,50 per m² in het seizoen 2011/2012. De stijging van de arbeidskosten is te verklaren doordat er in seizoen meer volume is afgeleverd in vergelijking met seizoen Meer omzet brengt hogere arbeidskosten met zich mee. Daarnaast zijn de uitbetaalde lonen licht gestegen. De aanscherping van het vreemdelingenbeleid heeft daarnaast geleid tot een toename van het inschakelen van uitzendbureaus. Deze zijn doorgaans duurder dan het in dienst nemen van eigen arbeidskrachten. Containerteelt 2009/ / /2012 Percentage Arbeidskosten per m 2 3,72 4,18 4,50 7% Tabel 4: Arbeidskosten per m² De arbeidskosten zijn inclusief een ondernemersbeloning van per fulltime meewerkende ondernemer. Trends en ontwikkelingen Zowel voor de zakelijke als de particuliere markt is informatievoorziening een vereiste. Het leveren van de juiste en volledige informatie bij de boomkwekerijproducten levert een positieve bijdrage aan het verkoopproces. Informatie, en natuurlijk een goede kwaliteit, vormen de basisvereisten. Goede arbeidsomstandigheden en milieubewust produceren kunnen daarnaast het verschil maken. Het wordt steeds belangrijker een goede band op te bouwen met de klanten. Tijdig leveren van een goede en uniforme kwaliteit biedt de mogelijkheid een band op te bouwen met de handel. Tot de ontwikkelingen in de sector behoort het kweken van bomen in containers. Het belangrijkste voordeel van deze bomen is dat ze vrijwel het gehele jaar door kunnen worden verplant. We zien steeds meer bedrijven deze teelt toevoegen aan hun bedrijfsvoering. De handel in deze producten neemt toe. Een belangrijk aandachtspunt in de containerteelt is de aanscherping van milieu-eisen. De Wet Verontreiniging Oppervlaktewater richt zich op vermindering van de emissie van mineralen en gewasbeschermingsmiddelen. Bij het recirculeren gaat het vooral om het hergebruik van de in het water opgeloste meststoffen, wat uitspoeling in het milieu voorkomt. De sector is er zich van bewust dat overschrijdingen van gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater teruggedrongen zal moeten worden. Nederland heeft tot 2015 de tijd om de gestelde normen te halen. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen gaat vaak samen met innovatie. Teelttechnieken en materialen worden steeds duurzamer. Een mooi voorbeeld van duurzame innovatie is de verteerbare pot. Deze veroorzaakt geen afval in vergelijking met de huidige plastic potten. Op meerdere gebieden zal innovatie een vlucht gaan maken de komende jaren, mede door hogere wensen vanuit de politiek en de markt. 5

6 De factor arbeid vraagt continue de aandacht van de ondernemer, temeer omdat de sector in het seizoen 2011/2012 te maken kreeg met het niet afgeven van tewerkstellingsvergunningen voor arbeidskrachten uit Roemenie en Bulgarije. Juist deze mensen hebben jarenlang met toewijding bij de bedrijven gewerkt en een zodanig kennisniveau opgebouwd dat het niet eenvoudig is om deze mensen te vervangen. Er bestaat zorg over hoe dit in de nabije seizoenen opgelost zal moeten worden. Het onderscheid tussen bloeiende of groene potplanten en boomkwekerijproducten is aan het verdwijnen. De detailhandel doet bij voorkeur zaken met één plantenleverancier, samenwerking op het gebied van productie, transport en verkoop is een logisch gevolg. Er zijn meerdere initiatieven die worden gesteund door de overheden om samenwerking onder kwekers te bevorderen De export van potplanten is nog steeds in opmars, maar wordt ook mede bepaald door de economische ontwikkelingen in de afzetgebieden. Op de langere termijn zijn er nog genoeg mogelijkheden voor verdere groei van de export, met name naar Oost-Europa en Rusland. Aanzienlijke financiële gevolgen van de vorstschade De vorstschade als gevolg van de koudegolf van begin februari heeft voor verschillende boomkwekers vergaande financiële gevolgen. Met name in de containerteelt is de schade groot. Niet alleen de handelsvoorraad voor dit jaar is verloren gegaan, ook de aanwas voor komende jaren komt door deze schade in gevaar. Dit heeft geleid tot een stijgende liquiditeitsdruk voor veel ondernemers. De schade beperkt zich niet tot de volle grond, ook bladhoudende heesters in pot hebben met veel uitval te kampen. Bij sommige containertelers is de vorstschade beperkt gebleven doordat ze de boomkwekerijproducten telen in een pot-in-potsysteem. Potten zijn dan in de grond ingegraven en voorzien van een irrigatiesysteem. Doordat de pot in de grond staat is de boom minder vatbaar voor vorstschade in de winter. Het afdekken van gewassen of het beschermen tegen de koude wind heeft slechts deels gewerkt. De schade van de vorstperiode in het voorjaar van 2012 is met name zo groot door de zachte wintermaanden december en januari. Planten in pot of container kwamen al vroeg uit de rustperiode en zijn gaan groeien. Deze groei werd abrupt afgebroken door de strenge vorst in februari met als gevolg dat vele planten kapot zijn gevroren. De vorstschade uitte zich in eerste instantie door verkleuring van het blad en later pas door uitdroging van de wortels. In veel gevallen werd de daadwerkelijke vorstschade pas maanden later zichtbaar. Gelukkig zijn veel planten er toch nog doorheen gekomen. Het is lastig in te schatten hoe groot de vorstschade onder de containertelers is. Al loopt deze snel op tot tienduizenden euro s per gedupeerde kweker. De schade is per regio, per bedrijf en per perceel verschillend. Het gaat ook niet alleen om directe schade door uitval of door uitstel van het verkoopmoment door terugsnoeien of overpotten. Er is ook lange termijn schade doordat uitgangsmateriaal verloren is gegaan. Bovendien ontstaan er in de aanloop naar het nieuwe seizoen liquiditeitsproblemen doordat producten niet geleverd kunnen worden. Kwekers hebben te maken gekregen met kritische klanten. Leveringsverplichtingen, boeteclausules, reclamaties, we hebben alle vormen in de afgelopen maanden voorbij zien komen. 6

7 Handelaren die niet open stonden voor vervangende producten, afbestellingen, of reguliere uitval die ineens onder vorstschade werden gereclameerd. De touwtjes worden vanuit de handel strakker aangetrokken. De vraag is of de kweker hierop durft te anticiperen. Een aantal tips: Lever bepaalde producten waarover twijfel bestaat niet uit Lever niet in een periode van strenge vorst. Stel eisen over hoe het product door de koper moet worden bewaard. Geef aan onder welke condities de planten zijn gekweekt. Maak vooraf duidelijke afspraken over de periode dat gereclameerd kan worden en laat altijd foto s meesturen van de partij. Bewaar altijd planten van de verhandelde partijen waarin u vorstschade vermoedt, zodat u kunt vergelijken of de schade onder uw condities ook is ontstaan. Het afgelopen voorjaar is het in de handel van boomkwekerijproducten redelijk druk geweest. Daarin is de relatie tussen kwekers en handelaren door de vorstschade op de proef gesteld. In deze periode heeft vertrouwen in elkaar een grote rol gespeeld. Zorg dan ook voor duidelijke afspraken vooraf om discussie achteraf te voorkomen. 7

8 Van Oers Agro Hofdreef DR Zundert Postbus AB Zundert T: F: E: