De Bijzondere Financieringswet

Transcriptie

1 De Bijzondere Financieringswet Wijzigingen n.a.v. de zesde staatshervorming 12 december kick off Groenboek Wim Van den Bossche Kenneth Vyncke

2 De Bijzondere Financieringswet 1. Zesde staatshervorming 2. Huidige bijzondere financieringswet 3. Nieuwe bijzondere financieringswet : gewesten 4. Nieuwe bijzondere financieringswet : gemeenschappen 5. Besluiten 2

3 De Bijzondere Financieringswet 1. Zesde staatshervorming 2. Huidige bijzondere financieringswet 3. Nieuwe bijzondere financieringswet : gewesten 4. Nieuwe bijzondere financieringswet : gemeenschappen 5. Besluiten 3

4 Zesde staatshervorming in een notendop Huidige situatie (2011): uitgaven G&G = 56,090 miljard Overdracht bevoegdheden t.b.v. 16,898 miljard euro Arbeidsmarkt : 4,326 miljard Gezinnen / kinderbijslag : 5,900 miljard Gezondheidszorg : 4,211 miljard Fiscale uitgaven : 1,911 miljard Andere bevoegdheden : 0,549 miljard Fiscale autonomie t.b.v. 10,736 miljard (o.a. 40% van 1,911 miljard fiscale uitgaven) 4

5 Nieuwe Bijzondere Financieringswet Basisprincipes Vermijden van deloyale concurrentie Behoud van de regels inzake progressiviteit van de personenbelasting Geen enkele deelstaat mag structureel verarmen Waarborgen van de leefbaarheid op lange termijn van de federale staat en handhaven van zijn fiscale prerogatieven met betrekking tot het interpersoonlijke herverdelingsbeleid Versterken van de responsabilisering van de deelstaten in verband met hun bevoegdheden en hun gevoerde beleid 5

6 Nieuwe Bijzondere Financieringswet Basisprincipes Rekening houden met de externe aangelegenheden, de sociologische realiteit en de rol van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Rekening houden met bevolkingscriteria en leerlingencriteria Behoud van de solidariteit tussen de deelstaten, zonder perverse effecten Verzekeren van de financiële stabiliteit van de deelstaten Rekening houden met de inspanningen die alle deelstaten samen moeten leveren om de overheidsfinanciën gezond te maken De pertinentie van de voorgestelde modellen wordt via simulaties nagegaan. 6

7 Nieuwe Bijzondere Financieringswet Aan te passen regelgeving m.b.t. financiering Bijzondere wet van 16 januari 1989 betreffende de financiering van de Gemeenschappen en de Gewesten Gewone wet van 31 december 1983 houdende organisatie van de financiering van de Duitstalige Gemeenschap Aan te passen regelgeving m.b.t. bevoegdheden Bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen 7

8 De Bijzondere Financieringswet 1. Zesde staatshervorming 2. Huidige bijzondere financieringswet 3. Nieuwe bijzondere financieringswet : gewesten 4. Nieuwe bijzondere financieringswet : gemeenschappen 5. Besluiten 8

9 Huidige financieringswet Gewesten Deel opbrengsten PB (basisdotatie + negatieve term) Deel opbrengsten PB (specifieke bevoegdheden 1993 & 2001) Opcentiemen / afcentiemen (6,75%) Gewestelijke belastingen (eigenlijke & oneigenlijke) Niet-fiscale ontvangsten Specifieke dotaties Trekkingsrechten Overname dienst gewestbelastingen Dodehand (Brussel) Solidariteitstussenkomst Leningen Gemeenschappen Deel opbrengsten PB Deel opbrengsten BTW (basisdotatie + Lambermontmiddelen) Niet-fiscale ontvangsten Specifieke dotaties Universitair onderwijs voor buitenlandse studenten Compensatie kijk- en luistergeld Leningen 9

10 Huidige financieringswet (bron: studiedag bfw ITINERA, 13 november 2012) 10

11 Huidige financieringswet (bron: Bisciari en Van Meensel, de hervorming van de wet betreffende de financiering van de G & G, NBB Economisch Tijdschrift, juni 2012) 11

12 De Bijzondere Financieringswet 1. Zesde staatshervorming 2. Huidige bijzondere financieringswet 3. Nieuwe bijzondere financieringswet : gewesten Fiscale autonomie Dotaties voor (nieuwe) bevoegdheden Solidariteitstussenkomst Overgangsmechanisme Responsabilisering Correcte financiering Brusselse instellingen Simulaties 4. Nieuwe bijzondere financieringswet : gemeenschappen 5. Besluiten 12

13 Huidige => nieuwe financieringswet Gewesten Deel opbrengsten PB (basisdotatie + negatieve term) Deel opbrengsten PB (specifieke bevoegdheden 1993 & 2001) Opcentiemen / afcentiemen (6,75%; art. 9, 1) Gewestelijke belastingen (eigenlijke & oneigenlijke) Niet-fiscale ontvangsten Specifieke dotaties Trekkingsrechten Overname dienst gewestbelastingen Dodehand (Brussel) Solidariteitstussenkomst Leningen Gewesten Fiscale autonomie PB (opcentiemen) Deel opbrengsten PB (specifieke bevoegdheden 1993, 2001 & 2011) Opcentiemen / afcentiemen (6,75%; art. 9, 1) : afgeschaft, gaat op in fiscale autonomie Gewestelijke belastingen (eigenlijke & oneigenlijke) Niet-fiscale ontvangsten Specifieke dotaties Trekkingsrechten : opgenomen in specifieke bevoegdheden Overname dienst gewestbelastingen Dodehand (Brussel) Solidariteitstussenkomst : zonder pervers effect Leningen Overgangsmechanisme Responsabilisering (klimaat en pensioenen) Correcte financiering Brusselse instellingen 13

14 Gewesten: opbrengsten PB => fiscale autonomie Basisdotatie Basisbedrag 2000 per gewest (= B G ) Jaarlijkse aanpassing aan CPI en BBP (= Ba G ) Ba = Ba G Verdeling Ba over gewesten volgens in dat jaar geldende fiscale capaciteit (= de in ieder gewest volgens woonplaatscriterium - gelokaliseerde PB) Resultaat : één aangepast basisbedrag PB per gewest 2012 : 14,1 miljard (waarvan 8,9 miljard VG) Principe Gewesten staan zelf in voor het genereren van middelen Daartoe wordt federale belasting verminderd met factor = basisdotatie PB + gecorrigeerde negatieve term + 40% overgedragen middelen voor fiscale uitgaven Negatieve term Basisbedrag 2002 per gewest (B G ) = netto-opbrengst berekend op basis van reeks overgedragen gewestbelastingen voor jaren 1999, 2000 en 2001 Jaarlijkse aanpassing aan CPI en 91% BBP (Ba G ), behalve voor K&Lgeld (enkel CPI) Geen optelling en verdeling volgens FC Resultaat : één aangepaste negatieve term per gewest 2012 : -4,6 miljard (waarvan -2,9 miljard VG) 14

15 Gewesten: opbrengsten PB => fiscale autonomie Basisdotatie Oorsprong: budgettaire massa die federale overheid in begroting inschreef in jaar vóór overdracht Elke massa had eigen overgangsregels Vanaf 2000 : enige massa Deel I middelen ter financiering van bevoegdheden overgedragen door BW 8/8/1988, verminderd met NST Eerste massa lopende uitgaven Tweede massa vastleggingskredieten voor investeringsuitgaven (infrastructuur en openbaar vervoer) en uitgaven economische expansie; in 1988 vermindering met 1/3 van de investeringsuitgaven Derde massa vanaf 1993: middelen ter financiering van overgedragen bevoegdheden door BW 16/7/1993 (Sint-Michielsakkoord); o.a. werking en personeel landbouw Deel II middelen ter financiering van bevoegdheidsoverdracht inzake Gemeente- en Provinciefonds Eerste massa in begroting voorziene kredieten voor Gemeente- en Provinciefonds, exclusief Brabant Tweede massa vanaf 1995 (Sint-Michielsakkoord): in begroting voorziene kredieten voor Provinciefonds, luik Brabant Deel III middelen ter vervanging van dotaties vóór 1989 toegekend op basis van GW 9/8/1980 tot hervorming instellingen en die bestemd waren voor de financiering van de krachtens de BW 8/8/1980 overgedragen bevoegdheden Deel IV middelen voortvloeiend uit koppeling delen I, II en III aan BNP; excl nationale solidariteitstussenkomst 15

16 Gewesten: opbrengsten PB => fiscale autonomie Basisdotatie : oorsprong BW 8/8/1980 : plaatsgebonden aangelegenheden: - ruimtelijke ordening - leefmilieu - landinrichting en natuurbehoud - huisvesting - waterbeleid - economisch beleid - energiebeleid - ondergeschikte besturen - tewerkstellingsbeleid - toegepast wetenschappelijk onderzoek GW 8/8/1988 : uitbreiding bevoegdheden: - monumenten en landschappen - bescherming van het leefmilieu - afvalstoffenbeleid - politie van gevaarlijke bedrijven - visteelt - waterproductie en -voorziening - zuivering van afvalwater - energie - tewerkstelling - wetenschapsbeleid - ondergeschikte besturen - openbare werken en vervoer - economie - wetenschappelijk onderzoek 16

17 Gewesten: opbrengsten PB => fiscale autonomie Omvang Ten belope van 10,7 miljard (waarvan 6,7 miljard voor Vlaanderen): 14,3 miljard (afschaffing basisdotatie PB) - 4,3 miljard (afschaffing gecorrigeerde negatieve term) miljoen (toekenning 40% overgedragen fiscale uitgaven) = ongeveer 25% van de opbrengsten van de personenbelasting 17

18 Gewesten: opbrengsten PB => Methode fiscale autonomie Federaal: PB verminderen met 25% (100 - > 75) Gewesten: PB vermeerderen met 33 opcentiemen (75 - > 100) Belastbare basis opcentiemen = federale belasting (geen split rate ) Vgl. met proportionele opcentiemen gemeenten en provincies bij OV MAAR hier uitgebreide opcentiemen Autonomie inzake belastingtarieven Autonomie inzake belastingschijven Binnen bepaalde grenzen Belastbare basis PB, bedrijfsvoorheffing en inning blijven federaal 18

19 Gewesten: opbrengsten PB => Voorbeeld 1 fiscale autonomie Alleenstaande werknemer met belastbaar inkomen van euro, en zonder buitenlandse inkomsten Belastingvrij minimum = euro Totaal Federaal Regionaal Inkomensgrens Totaal Federaal Regionaal Opbrengst Gecumuleerde Opbrengst Gecumuleerde Opbrengst Gecumuleerde tarief tarief tarief per schijf opbrengst per schijf opbrengst per schijf opbrengst 0, ,00 25% 18,75% 33,33% 465,00 465,00 348,75 348,75 116,25 116, , ,00 30% 22,50% 33,33% 1.002, ,00 751, ,25 250,50 366, , ,00 40% 30,00% 33,33% 2.996, , , ,25 749, , , ,00 45% 33,75% 33,33% 7.020, , , , , , , ,00 50% 37,50% 33,33% 2.835, , , ,50 708, ,50 Totaal , , ,50 Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB 19

20 Gewesten: opbrengsten PB => fiscale autonomie Voorbeeld 2 Zelfde uitgangssituatie Vlaamse overheid differentieert belastingtarieven Opbrengst unitair tarief Federaal Regionaal Inkomensgrens Unitair Federaal Regionaal Opbrengst Gecumuleerde Opbrengst Gecumuleerde Opbrengst Gecumuleerde tarief tarief tarief per schijf opbrengst per schijf opbrengst per schijf opbrengst 0, ,00 25% 18,75% 25,00% 465,00 465,00 348,75 348,75 87,19 87, , ,00 30% 22,50% 22,50% 1.002, ,00 751, ,25 169,09 256, , ,00 40% 30,00% 22,50% 2.996, , , ,25 505,58 761, , ,00 45% 33,75% 22,50% 7.020, , , , , , , ,00 50% 37,50% 75,00% 2.835, , , , , ,16 Totaal , , ,16 Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB 20

21 Gewesten: opbrengsten PB => Beperkingen fiscale autonomie Deelstaten : geen belangenconflict inroepen als federale overheid wijzigingen aanbrengt aan belastbare basis, tarief, vrijstellingen of andere elementen Federale overheid blijft bevoegd voor belasting der niet-inwoners (BNI) Uitoefening bevoegdheden met behoud van progressiviteit en met naleving van federale loyauteit Afwijkingen op een progressieve tariefstructuur worden aan banden gelegd door 2 voorwaarden: het gewestelijk opcentiementarief op een belastingschijf mag niet lager zijn dan 90% van het hoogste gewestelijk opcentiementarief van de lagere belastingschijven het belastingvoordeel per belastingplichtige ingevolge de afwijking op de progressiviteitsregel mag niet meer dan euro (geïndexeerd) per jaar bedragen 21

22 Gewesten: opbrengsten PB => fiscale autonomie Gewesten : gevolgen toegenomen fiscale autonomie Eigen fiscale ontvangsten (2012): stijgen van 8,8 miljard (gewestbelastingen) vóór 6 de staatshervorming naar 19,5 miljard (gewestbelastingen + opcentiemen) na 6 de staatshervorming Dotaties verminderen met 10,0 miljard (exclusief financiering van extra bevoegdheden) Fiscale autonomie (PB) slaat op massa van: maximaal 2,4 miljard (maximaal 6,75%) vóór 6 de staatshervorming 10,7 miljard na 6 de staatshervorming 22

23 Gewesten: opbrengsten PB => fiscale autonomie 23

24 Fiscale autonomie internationaal vergeleken Gemiddelde binnen OESO-landen : Subnationale overheden staan in voor : - 31 % van de uitgaven; - 22 % van de ontvangsten - 66 % van de investeringen België : onevenwichtige verdeling! (G&G : te sterk afgeschermd van economische schokken ) => nieuwe staatshervorming 24

25 Gewesten : dotaties voor bevoegdheden Dotaties voor specifieke bevoegdheden (1993 en 2001) die blijven bestaan: Landbouw (1993) Landbouw & zeevisserij, wetenschappelijke instellingen & onderzoek, buitenlandse handel en gemeenten & provincies (2001) Dotaties voor specifieke bevoegdheden (2011) die nieuw zijn: Arbeidsmarktbeleid Fiscale uitgaven (60%) 25

26 Gewesten : dotaties voor nieuwe Arbeidsmarktbeleid bevoegdheden Totale dotatie = 4,326 miljard 90% verdeeld o.b.v. op federaal niveau behouden PB (dus onafhankelijk van regionaal belastingbeleid) 10% toegevoegd aan overgangsmechanisme Evolutie totale dotatie: * CPI * 70% BBP (geen evolutie in functie van behoeften) * 70%? Ter compensatie van het elasticiteitsverlies van de federale overheid (als gevolg van regionale opcentiemen) Bevat de toelage voor de wedertewerkstelling van werklozen (485,8 miljoen waarvan 261,6 miljoen voor Vlaamse Gewest) 26

27 Gewesten : dotaties voor nieuwe Fiscale uitgaven bevoegdheden Totale dotatie = 60% van 1,911 miljard [40% naar fiscale autonomie] Dotatie 100% verdeeld o.b.v. op federaal niveau behouden PB (dus onafhankelijk van regionaal belastingbeleid) Geen inhouding voor overgangsmechanisme Evolutie totale dotatie: * CPI * 70% BBP (geen evolutie in functie van behoeften) * 70%? Compensatie van het elasticiteitsverlies van de federale overheid (als gevolg van regionale opcentiemen) 27

28 Gewesten : dotaties voor nieuwe bevoegdheden Fiscale uitgaven IJ 2008 en IJ 2009 (in miljoen euro) Inst Akk Inkomstenjaar 2008 Inkomstenjaar 2009 VG WG BHG TOT VG WG BHG TOT CODE Uitgaven voor energiebesparende investeringen en passieve huizen 333,2 energiebesparende uitgaven 239,6 83,6 10,0 333,2 443,4 127,5 21,0 591, passiefhuizen 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, Fiscale uitgaven huisvesting (fiscale aftrek enige woning, verhoogde 1.436,3 korting woonsparen, bijkomende aftrek hypothecaire intresten) aftrek voor enige woning 351,3 137,7 32,8 521,8 555,8 213,5 43,7 813, verhoogde korting woonsparen 493,2 202,2 32,5 727,9 567,3 218,0 44,6 829,9 29 bijkomende interestaftrek hypothecaire leningen 29,7 9,7 0,8 40,2 23,9 10,0 0,7 34, Beveiliging van de woningen tegen diefstal of brand 9,2 6,1 2,5 0,7 9,2 19,5 11,0 1,9 32, Belastingvermindering - Renovatie sociale huurwoningen 0,1 0,0 0,0 0,0 0,1 0,1 0,0 0,0 0, Belastingvermindering - Grootstedenbeleid (renovatie van woningen) 0,6 0,4 0,1 0,1 0,6 0,3 0,1 0,4 0, Inkomensaftrek - Onderhoudskosten monumenten en landschappen 1,0 0,6 0,1 0,0 0,7 0,5 0,1 0,0 0, Belastingkrediet dienstencheques 131,0 78,4 31,7 8,0 118,1 95,6 44,8 10,0 150, TOTAAL 1.911, ,1 467,7 84, , ,3 625,0 122, ,7 Verdeling (%) 68,5% 26,7% 4,8% 100,0% 69,5% 25,5% 5,0% 100,0% Bron: FOD Financiën 28

29 Gewesten : solidariteitstussenkomst Huidige BFW Basisbedrag 11,60 euro (1988; 468 BEF) = B Oorsprong basisbedrag 468 BEF (PB INW G PB INW R ) / PB INW R = %Δ G NST G = B * CPI * %Δ G * INW G Voorwaarde : PB INW G < PB INW R Pervers effect Ontwikkelingsval Omkering per capita ontvangsten voor gewest Verticaal mechanisme Nieuwe BFW Basisbedrag (V) = som van Middelen fiscale autonomie Middelen arbeidsmarkt en fiscale uitgaven 50% PB dotatie gemeenschappen db G = INW G / INW R dbp G = aandeel gewest in federaal gebleven PB X = compensatiefactor (80%) NST G = V * CPI * BBP * (db G dbp G ) * X Voorwaarde : db G > dbp G Mechanisme blijft verticaal 29

30 Gewesten : solidariteitstussenkomst 2012 Huidige BFW Nieuwe BFW Verschil (1) (2) (2) - (1) Vlaams Gewest Waals Gewest Brussels Hoofdstedelijk Gewest Totaal Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB 30

31 Gewesten : overgangsmechanisme Doel: verschil tussen huidige en nieuwe BFW uitvlakken Voor huidige bevoegdheden Vergelijking voor 2012 per gewest tussen PB basisdotatie + negatieve term + solidariteitstussenkomst (= A) Versus PB middelen fiscale autonomie (equivalent PB basisdotatie + gecorrigeerde negatieve term) + nieuwe solidariteitstussenkomst (= B) Resultaat vergelijking is egalisatiebedrag per gewest A > B : gewest ontvangt verschil A < B : gewest betaalt verschil Egalisatiebedrag wordt 10 jaar nominaal constant gehouden; nadien jaarlijkse lineaire afname gedurende 10 jaar 31

32 Gewesten : overgangsmechanisme Voor nieuwe bevoegdheden Vergelijking voor 2012 per gewest tussen Referentie-uitgaven m.b.t. de fiscale uitgaven + arbeidsmarktbeleid (100%!) (= A) Versus Luik fiscale uitgaven in referentiemiddelen fiscale autonomie + dotatie fiscale uitgaven + dotatie arbeidsmarktbeleid (90%!) (= B) Resultaat vergelijking is egalisatiebedrag per gewest A > B : gewest ontvangt verschil A < B : gewest betaalt verschil Egalisatiebedrag wordt 10 jaar nominaal constant gehouden; nadien jaarlijkse lineaire afname gedurende 10 jaar 32

33 Gewesten : overgangsmechanisme 2012 Huidige Nieuwe bevoegdheden bevoegdheden Totaal Vlaams Gewest Waals Gewest Brussels Hoofdstedelijk Gewest Totaal Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB 33

34 Gewesten : responsabilisering Pensioenen Vanaf 2012: bijzondere wet van 5 mei 2003 in werking stellen (respo-bijdrage) Vanaf 2016: tegen 2030 via BFW het bijdrage-percentage voor statutaire ambtenaren op progressieve en lineaire wijze op niveau van contractuele ambtenaren brengen (= 8,86%) Klimaat Via BFW voor ieder gewest meerjarig traject voorzien inzake uitstoot van broeikasgassen in sector van de gebouwen Bonus malus systeem Maken geen deel uit van het overgangsmechanisme 34

35 Gewesten : correcte financiering Uitgangspunten Brusselse instellingen Klassieke financiering op basis van fiscale capaciteit is niet objectief voor BHG wegens pendelbewegingen en ambtenaren van internationale instellingen Bijkomende nadelen t.o.v. andere gewesten: lasten hoofdstedelijke functie + minderontvangsten door vrijstellingen van gebouwen inzake vastgoedbelasting 35

36 Gewesten : correcte financiering Brusselse instellingen Bijkomende financiering op basis van uitgangspunten bereikt tegen 2015 een bedrag van 461 miljoen euro Beperkingen Na 2015 maximaal 0,1% BBP 50% is geaffecteerd Consolidatie van aan het Belirisfonds toegewezen bedragen (125 miljoen euro) Maakt geen deel uit van het overgangsmechanisme 36

37 Gewesten : correcte financiering Brusselse instellingen Eerste deel Geaffecteerde bedragen Veiligheid nominaal constant Taalpremies * CPI Mobiliteitsdotatie * CPI * 50% BBP Dotatie voor FGC en VGC * CPI * BBP Totaal Niet-geaffecteerde bedragen Dodehand Van 72% naar 100% Totaal Totaal eerste deel Tweede deel Financiering pendelaars nominaal constant Financiering internationale ambtenaren nominaal constant Totaal tweede deel Eerste + tweede deel Totaal Bron: Institutioneel Akkoord 37

38 Vlaams Gewest : overzicht voor 2012 VLAAMS GEWEST 2012 oude BFW 2012 niewe BFW 2012 nieuwe - oude Gewest - PB zonder Lambermont Gewest - PB NST Gewest - PB negatieve term Gewest - Invulling fiscale autonomie Overgangsmechanisme huidige bevoegdheden Luik fiscale autonomie Gewest - PB landbouw Gewest - PB extra middelen voor landbouw en zeevisserij Gewest - PB extra middelen voor wetenschappelijk onderzoek Gewest - PB extra middelen voor buitenlandse handel Gewest - PB extra middelen voor lokale overheden Overname verkeersbelastingen Gewest - dotatie voor werk Gewest - dotatie voor fiscale uitgaven Tewerkstellingsprogramma's Overgangsmechanisme nieuwe bevoegdheden Luik overige bevoegdheden TOTAAL Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB 38

39 Gewesten : verschil nieuwe en oude BFW voor huidige bevoegdheden (reëel; E = 1,6) (Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB) Vlaams Gewest Brussels H. Gewest (excl herfin) Waals Gewest Federale overheid 39

40 Gewesten : verschil nieuwe en oude BFW voor huidige bevoegdheden (reëel; E = 1,3) (Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB) Vlaams Gewest Brussels H. Gewest (excl herfin) Waals Gewest Federale overheid 40

41 Gewesten : nieuwe en oude BFW, alle bevoegdheden (reëel; E = 1,6) (Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB) Vlaams Gewest (oud) Waals Gewest (oud) Brussels H. Gewest (oud) Vlaams Gewest (nieuw) Waals Gewest (nieuw) Brussels H. Gewest (nieuw) 41

42 Gewesten : nieuwe en oude BFW, alle bevoegdheden (reëel; E = 1,3) (Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB) Vlaams Gewest (oud) Waals Gewest (oud) Brussels H. Gewest (oud) Vlaams Gewest (nieuw) Waals Gewest (nieuw) Brussels H. Gewest (nieuw) 42

43 De Bijzondere Financieringswet 1. Zesde staatshervorming 2. Huidige bijzondere financieringswet 3. Nieuwe bijzondere financieringswet : gewesten 4. Nieuwe bijzondere financieringswet : gemeenschappen Basisdotaties PB en BTW BTW middelen Lambermont Dotatie ter compensatie van het kijk- en luistergeld Dotaties voor nieuwe bevoegdheden Overgangsmechanisme Responsabilisering Simulaties 5. Besluiten 43

44 Huidige financieringswet Gewesten Deel opbrengsten PB (basisdotatie + negatieve term) Deel opbrengsten PB (specifieke bevoegdheden 1993 & 2001) Opcentiemen / afcentiemen (6,75%) Gewestelijke belastingen (eigenlijke & oneigenlijke) Niet-fiscale ontvangsten Specifieke dotaties Trekkingsrechten Overname dienst gewestbelastingen Dodehand (Brussel) Solidariteitstussenkomst Leningen Gemeenschappen Deel opbrengsten PB Deel opbrengsten BTW (basisdotatie + Lambermontmiddelen) Niet-fiscale ontvangsten Specifieke dotaties Universitair onderwijs voor buitenlandse studenten Compensatie kijk- en luistergeld Leningen 44

45 Huidige => nieuwe financieringswet Gemeenschappen Deel opbrengsten PB Deel opbrengsten BTW Basisdotatie Lambermont Niet-fiscale ontvangsten Specifieke dotaties Universitair onderwijs voor buitenlandse studenten Compensatie kijk- en luistergeld Leningen Gemeenschappen Deel opbrengsten PB : uitgebreid Deel opbrengsten BTW Basisdotatie : uitgebreid Lambermont : geïntegreerd in PB dotatie Niet-fiscale ontvangsten Specifieke dotaties Universitair onderwijs voor buitenlandse studenten Compensatie kijk- en luistergeld : geïntegreerd in BTW dotatie Overgedragen bevoegdheden Leningen Overgangsmechanisme Responsabilisering (pensioenen) 45

46 Gemeenschappen : PB en BTW Basisdotatie Oorsprong: budgettaire massa die federale overheid in begroting inschreef in jaar vóór overdracht Elke massa had eigen overgangsregels Vanaf 2000 : twee massa s Deel BTW Deel PB Eerste massa Tweede massa Derde massa middelen ter financiering van overgedragen onderwijsbevoegdheden, inclusief dotaties aan schoolgebouwenfonds, exclusief universitair onderwijs buitenlandse studenten middelen ter vervanging van dotaties vóór 1989 toegekend voor de reeds in 1980 toegekende nieuwe bevoegdheden toegevoegd door Sint-Michielsakkoord (1993): 4,5 miljard BEF, op forfaitaire wijze vastgesteld toegevoegd door Sint-Michielsakkoord (1993): 5,065 miljard BEF ter compensatie van de afschaffing van de fiscale vrijstelling inzake BV op eindejaarstoelagen gemeenschapspersoneel 46

47 Gemeenschappen : PB en BTW Basisdotatie : oorsprong BW 8/8/1980 culturele aangelegenheden: o.a. - bescherming en luister van de taal - zorg voor het cultureel patrimonium persoonsgebonden aangelegenheden: - gezondheidsbeleid - bijstand aan personen toegepast wetenschappelijk onderzoek GW 8/8/1988 uitbreiding bevoegdheden: - handelsreclame op radio en televisie - hulp aan de pers - jeugdbescherming - wetenschappelijk onderzoek 47

48 Gemeenschappen : basisdotatie PB Huidige BFW Basisbedrag 2000 per gemeenschap (= B G ) Jaarlijkse aanpassing aan CPI en BBP (= Ba G ) Ba = Ba G Verdeling Ba over gemeenschappen volgens fiscale capaciteit (= de in ieder gemeenschap volgens woonplaatscriterium - gelokaliseerde PB; met 20%/80% voor BHG) Resultaat : één aangepast basisbedrag PB per gemeenschap 2012 : 4,1 miljard VG + 2,2 miljard FG Nieuwe BFW Koppeling van basisdotatie aan 82,5% BBP vanaf 2012 Basisdotatie 2013 vooraf verhoogd met hervormde BTW middelen Lambermont; nadien aanpassing aan CPI en 82,5% BBP Verdeling over de gemeenschappen volgens de federaal gebleven PB Resultaat : één aangepast basisbedrag PB per gemeenschap 48

49 Gemeenschappen : basisdotatie BTW Huidige BFW Basisbedrag 2000 per gemeenschap (= B G ) Jaarlijkse aanpassing aan CPI en DENAT (= Ba G ) Ba = Ba G Verdeling Ba over gemeenschappen volgens verdeelsleutel leerlingen (6 17 jarigen per gemeenschap) Resultaat : één aangepast basisbedrag BTW per gemeenschap 2012 : 7,2 miljard VG + 5,5 miljard FG Nieuwe BFW Koppeling van geïnflateerde basisdotatie aan 91% BBP vanaf 2010 en aan DENAT Geïnflateerde basisdotatie 2012 wordt verhoogd met dotatie ter compensatie K&Lgeld; nadien aanpassing aan 91% BBP en DENAT Verdeling over gemeenschappen volgens verdeelsleutel leerlingen (6 17 jarigen per gemeenschap) Resultaat : één aangepast basisbedrag BTW per gemeenschap 49

50 Gemeenschappen : BTW Lambermont Huidige BFW Reden: onderwijs Verschil tussen: Basisdotatie BTW (= Ba) Basisdotatie BTW bijgesteld voor (= Bab): Opstappen % BBP vanaf 2007 Verschil tussen gemeenschappen verdeeld volgens joj wijzigende verdeelsleutel => vanaf 2012 volledig volgens fiscale capaciteit gemeenschappen Nieuwe BFW Onduidelijke formulering in het Institutioneel Akkoord : einde van de lambermontturbo vanaf 2010 Verhouding 2010 tussen BTW middelen Lambermont en basisdotatie PB wordt vastgeklikt (= 13,53%) Verhouding wordt toegepast op basisdotatie 2012 Vanaf 2013: integratie in basisdotatie PB (met verdeling volgens fiscale capaciteit gemeenschappen) e.v. Fiscale capaciteit 35% 40% 45% 50% 55% 60% 65% 70% 80% 90% 100% Leerlingen 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 20% 10% 0% Overzicht: volgende slide 2012 : 1,3 miljard VG + 0,7 miljard FG 50

51 Gemeenschappen : BTW Lambermont (huidige BFW) basisbedrag 2001 BTW BB (E + O) J-1 (E + O) J-1 (E + O) J-1 (E + O) J-1 (E + O) J-1 (E + O) J-1 (E + O) J-1 (E + O) J-1 (E + O) J-1 (E + O) J-1 (E + O) J-1 (E + O) J-1 aanpassing aan inflatie * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J 1ste aangepast basisbedrag BTW = D J = D J = D J = D J = D J = D J = D J = D J = D J = D J = D J = D J = D J aanpassing aan economische groei * 91% BBP J * 91% BBP J * 91% BBP J * 91% BBP J * 91% BBP J * 91% BBP J * 91% BBP J * 91% BBP J 2de aangepast basisbedrag BTW = E J = E J = E J = E J = E J = E J = E J = E J = E J = E J = E J = E J = E J aanpassing aan denataliteit * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J 3de aangepast basisbedrag BTW = F J = F J = F J = F J = F J = F J = F J = F J = F J = F J = F J = F J = F J toevoegen opstap + O J + O J + O J + O J + O J + O J + O J + O J + O J + O J 4de aangepast basisbedrag BTW = G J = G J = G J = G J = G J = G J = G J = G J = G J = G J = G J = G J = G J basisbedrag 2001 BTW BB H J-1 H J-1 H J-1 H J-1 H J-1 H J-1 H J-1 H J-1 H J-1 H J-1 H J-1 H J-1 aanpassing aan inflatie * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J * CPI J tussentijds resultaat = H J = H J = H J = H J = H J = H J = H J = H J = H J = H J = H J = H J = H J aanpassing aan denataliteit * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J * DENAT J aangepast basisbedrag ABB J ABB J ABB J ABB J ABB J ABB J ABB J ABB J ABB J ABB J ABB J ABB J ABB J 4de aangepast basisbedrag BTW + G J + G J + G J + G J + G J + G J + G J + G J + G J + G J + G J + G J + G J - aangepast basisbedrag - ABB J - ABB J - ABB J - ABB J - ABB J - ABB J - ABB J - ABB J - ABB J - ABB J - ABB J - ABB J - ABB J = extra BTW middelen Lambermont voor 2 gemeenschappen = I J = I J = I J = I J = I J = I J = I J = I J = I J = I J = I J = I J = I J Opdeling verschil over 2 gemeenschappen eerste gedeelte: te verdelen volgens fiscale capaciteit 35% 40% 45% 50% 55% 60% 65% 70% 80% 90% 100% 100% 100% tweede gedeelte: te verdelen volgens leerlingen 65% 60% 55% 50% 45% 40% 35% 30% 20% 10% 0% 0% 0% 51

52 Gemeenschappen : dotatie ter compensatie van kijk- en luistergeld Huidige BFW Basisbedrag 2002 per gemeenschap (= B G ) = gemiddelde nettoontvangsten van het kijk- en luistergeld in 1999, 2000 en 2001 Jaarlijkse aanpassing aan CPI (= Ba G ) Geen optelling en verdeling volgens FC Resultaat : één geïnflateerde dotatie per gemeenschap 2012 : 0,6 miljard VG + 0,3 miljard FG (VG = 64,32% vs FG = 35,68%) Nieuwe BFW Vanaf 2012 geïntegreerd in basisdotatie BTW Verdeling : VG = 56,57% vs FG = 43,43%) 52

53 Gemeenschappen : dotaties voor nieuwe bevoegdheden Dotaties voor specifieke bevoegdheden (2011) die nieuw zijn: Gezinsbijslag Ouderenzorg Gezondheidszorg en hulp aan personen Andere bevoegdheden 53

54 Gemeenschappen : dotaties voor nieuwe bevoegdheden Bevoegdheid Gezinsbijslag Ouderenzorg Gezondheidszorg en hulp aan personen Totale dotatie 5,822 miljard (werkelijke uitgaven federale overheid) 3,848 miljard (werkelijke uitgaven federale overheid) 0,544 miljard (diverse uitgavenposten) (werkelijke uitgaven federale overheid) Verdeling 100% o.b.v. 0 t.e.m. 18 jarigen (2012) (VG, FG, DG en GGC) 100% o.b.v. 80+ jarigen (2012) (VG, FG, DG en GGC) jaarlijks 100% o.b.v. aantal inwoners per GEM (VG, FG, DG en GGC) Evolutie per gemeenschap: * CPI * evolutie 0 t.e.m. 18 jarigen per GEM per gemeenschap: * CPI * 82,5% groei werkelijk BBP per capita * evolutie 80+ jarigen per GEM totale dotatie: * CPI * 82,5% BBP (vervolgens verdeling) Ratio verdeling en evolutie i.f.v. behoeften - verdeling en evolutie i.f.v. behoeften - 82,5%? Deelname van gemeenschappen in vergrijzingskosten Opmerking eerst verdeling (eenmalig), nadien jaarlijkse evolutie eerst verdeling (eenmalig), nadien jaarlijkse evolutie - verdeling i.f.v. behoeften - 82,5%? Deelname van gemeenschappen in vergrijzingskosten jaarlijkse evolutie, gevolgd door jaarlijkse verdeling 54

55 Gemeenschappen : overgangsmechanisme Doel: verschil tussen huidige en nieuwe BFW uitvlakken Voor huidige bevoegdheden Vergelijking voor 2012 per gemeenschap tussen Basisdotatie PB + basisdotatie BTW + BTW Lambermont + dotatie K&L geld (= A) Versus Nieuwe basisdotatie PB + nieuwe basisdotatie BTW (= B) Resultaat vergelijking is egalisatiebedrag per gemeenschap A > B : gemeenschap ontvangt verschil A < B : gemeenschap betaalt verschil Egalisatiebedrag wordt 10 jaar nominaal constant gehouden; nadien jaarlijkse lineaire afname gedurende 10 jaar 55

56 Gemeenschappen : overgangsmechanisme Voor nieuwe bevoegdheden Vergelijking voor 2012 per gemeenschap tussen Referentie-uitgaven m.b.t. gezinsbijslag + ouderenzorg + gezondheidszorg & hulp aan personen (= A) Versus Overgedragen middelen m.b.t. gezinsbijslag + ouderenzorg + gezondheidszorg & hulp aan personen (= B) Resultaat vergelijking is egalisatiebedrag per gemeenschap A > B : gemeenschap ontvangt verschil A < B : gemeenschap betaalt verschil Egalisatiebedrag wordt 10 jaar nominaal constant gehouden; nadien jaarlijkse lineaire afname gedurende 10 jaar 56

57 Gemeenschappen : overgangsmechanisme 2012 Huidige Nieuwe bevoegdheden bevoegdheden Totaal Vlaamse Gemeenschap Franse Gemeenschap Gemeenschappelijke GC Duitstalige Gemeenschap 0 0 Totaal Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB 57

58 Pensioenen Gemeenschappen : responsabilisering Vanaf 2012: bijzondere wet van 5 mei 2003 in werking stellen (respo-bijdrage) Vanaf 2016: tegen 2030 via BFW het bijdrage-percentage voor statutaire ambtenaren en leerkrachten op progressieve en lineaire wijze op niveau van contractuele ambtenaren brengen (= 8,86%) Maakt geen deel uit van het overgangsmechanisme 58

59 Vlaamse Gemeenschap : overzicht voor 2012 VLAAMSE GEMEENSCHAP 2012 oude BFW 2012 niewe BFW 2012 nieuwe - oude Gemeenschap - PB, incl Lambermont Gemeenschap - BTW, incl dotatie K&L Gemeenschap - extra BTW Lambermont Dotatie ter compensatie van het kijk- en luistergeld Buitenlandse studenten Overgangsmechanisme huidige bevoegdheden Luik huidige bevoegdheden Gemeenschap - gezinsbijslag Gemeenschap - ouderenzorg Gemeenschap - gezondheidszorg & hulp aan personen Overgangsmechanisme nieuwe bevoegdheden Luik nieuwe bevoegdheden TOTAAL Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB 59

60 Gemeenschappen : verschil nieuwe en oude BFW voor huidige bevoegdheden (reëel; E = 1,6) (Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB) Vlaamse Gemeenschap Franse Gemeenschap Federale overheid 60

61 Gemeenschappen : verschil nieuwe en oude BFW voor huidige bevoegdheden (reëel; E = 1,3) (Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB) Vlaamse Gemeenschap Franse Gemeenschap Federale overheid 61

62 Gemeenschappen : nieuwe en oude BFW, alle bevoegdheden (reële termen) (Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB) Vlaamse Gemeenschap (oud) Franse Gemeenschap (oud) Vlaamse Gemeenschap (nieuw) Franse Gemeenschap (nieuw) 62

63 De Bijzondere Financieringswet 1. Zesde staatshervorming 2. Huidige bijzondere financieringswet 3. Nieuwe bijzondere financieringswet : gewesten 4. Nieuwe bijzondere financieringswet : gemeenschappen 5. Besluiten 63

64 Nieuwe financieringswet Gewesten Fiscale autonomie PB (opcentiemen) Deel opbrengsten PB (specifieke bevoegdheden 1993, 2001 & 2011) Opcentiemen / afcentiemen (6,75% art. 9, 1) : afgeschaft, gaat op in fiscale autonomie Gewestelijke belastingen (eigenlijke & oneigenlijke) Niet-fiscale ontvangsten Specifieke dotaties Trekkingsrechten : opgenomen in specifieke bevoegdheden Overname dienst gewestbelastingen Dodehand (Brussel) Solidariteitstussenkomst : zonder pervers effect Leningen Overgangsmechanisme Responsabilisering (klimaat en pensioenen) Correcte financiering Brusselse instellingen Gemeenschappen Deel opbrengsten PB : uitgebreid Deel opbrengsten BTW Basisdotatie : uitgebreid Lambermont : geïntegreerd in PB dotatie Niet-fiscale ontvangsten Specifieke dotaties Universitair onderwijs voor buitenlandse studenten Compensatie kijk- en luistergeld : geïntegreerd in BTW dotatie Overgedragen bevoegdheden Leningen Overgangsmechanisme Responsabilisering (pensioenen) 64

65 G & G : nieuwe en oude BFW, alle bevoegdheden (reëel; E = 1,6) (Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB) Vlaanderen (G & G) (oud) Waals Gewest (oud) Franse Gemeenschap (oud) Brussels H. Gewest (oud) Vlaanderen (G & G) (nieuw) Waals Gewest (nieuw) Franse Gemeenschap (nieuw) Brussels H. Gewest (nieuw) 65

66 G & G : nieuwe en oude BFW, alle bevoegdheden (reëel; %BBP; E = 1,6) (Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB) 9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% Vlaanderen (G & G) (oud) Waals Gewest (oud) Franse Gemeenschap (oud) Brussels H. Gewest (oud) Vlaanderen (G & G) (nieuw) Waals Gewest (nieuw) Franse Gemeenschap (nieuw) Brussels H. Gewest (nieuw) 66

67 G & G : nieuwe en oude BFW, alle bevoegdheden (reëel; E = 1,3) (Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB) Vlaanderen (G & G) (oud) Waals Gewest (oud) Franse Gemeenschap (oud) Brussels H. Gewest (oud) Vlaanderen (G & G) (nieuw) Waals Gewest (nieuw) Franse Gemeenschap (nieuw) Brussels H. Gewest (nieuw) 67

68 G & G : nieuwe en oude BFW, alle bevoegdheden (reëel; %BBP; E = 1,3) (Bron: simulatie uitgevoerd door Departement FB) 9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% Vlaanderen (G & G) (oud) Waals Gewest (oud) Franse Gemeenschap (oud) Brussels H. Gewest (oud) Vlaanderen (G & G) (nieuw) Waals Gewest (nieuw) Franse Gemeenschap (nieuw) Brussels H. Gewest (nieuw) 68

69 Gewesten & Gemeenschappen Sanering van de overheidsfinanciën (Institutioneel Akkoord, 4.14) Het politieke akkoord over de BFW zal moeten worden afgerond na afloop van de discussie over de sanering van de overheidsfinanciën die België tegen 2015 terug in een budgettair evenwicht moet brengen. Na deze discussie zullen bepaalde variabelen van de BFW zoals de referentiebedragen voor de overdrachten en hun evolutieparameters definitief moeten worden bijgesteld, zonder de genoemde mechanismen en nadere regels van de fiscale autonomie van de Gewesten en de correcte financiering van de Brusselse instellingen te wijzigen. 69

70 Gewesten & Gemeenschappen : besluiten Wijzigingen aan huidige BFW zijn fundamenteel (deelaspecten, evolutie, verdeling, responsabilisering) Aandeel fiscale ontvangsten neemt toe (10,7 miljard = 2,8% BBP) Effecten elasticiteit Gevoeligheid van ontvangsten (t.o.v. BBP) neemt toe Simulaties op lange termijn zijn te relativeren (resultaten verschillen als gevolg van veronderstelde E) Noodzaak aan periodiek terugkerende hervorming van de BFW? 70

71 Nieuwe bijzondere financieringswet Bedankt voor uw interesse en uw aandacht 71

72 Contactpersoon FB Wim Van den Bossche Tel. 02/