CPO CPO Midden-Nederland

Transcriptie

1 OTB Onderzoek voor de gebouwde omgeving Faculteit Bouwkunde Hollandse Hoogte Studiedag Collectief Particulier Opdrachtgeverschap: Samen de droom realiseren 26 september 2013 Faculteit Bouwkunde, TU Delft CPO CPO Midden-Nederland

2 Studiedag Collectief Particulier Opdrachtgeverschap: Samen de droom realiseren 26 september TU Delft, Faculteit Bouwkunde De Nota Mensen, Wensen, Wonen uit 2000 stelde dat ongeveer 30% van de woningbouw uit particulier opdrachtgeverschap zou moeten bestaan, maar deze doelstelling is vooralsnog niet gehaald. De laatste jaren hebben enkele gemeenten er echter actief de schouders onder gezet, waarbij Almere als vaandeldrager mag worden beschouwd. In het kielzog hiervan is ook het Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) in opkomst, waarbij een bouwgroep van toekomstige eigenaar-bewoners optreedt als opdrachtgever. Deze trend wordt mede ingegeven door de crisis op de woningbouwmarkt waarbij projectontwikkelaars zeer terughoudend zijn en bouwgroepen meer mogelijkheden krijgen om woningen te ontwikkelen. In deze zin kan het CPO ook bijdragen aan het vlottrekken van de woningproductie. Daarnaast geeft het CPO ook buiten het topsegment van vrijstaande villa s de mogelijkheid aan lage- en middeninkomens om een eengezinswoning of appartement met meer eigen inbreng in het ontwerp te realiseren. Veel gemeenten en corporaties staan welwillend tegenover CPO en zijn bereid locaties toe te wijzen aan bouwgroepen. Een probleem is echter dat Nederland geen sterke cultuur en praktijk van (collectief) particulier opdrachtgeverschap kent en er veel behoefte is aan praktische informatie. Bovendien is CPO complexer dan regulier particulier opdrachtgeverschap omdat er bijvoorbeeld rekening moet worden gehouden met de wensen en belangen van de individuele participanten binnen de groep. In toenemende mate zijn daarom architecten- en bouwbegeleidingsbureaus zich bewust van deze markt. Het OTB van de TU Delft en CPO Midden Nederland organiseren daarom een studiedag waarop diverse thema s over het CPO aan de orde komen. Er worden zes verdiepende middagsessies gehouden waarin de ervaringen van gemeenten, corporaties, bouwbegeleiders, architecten en natuurlijk de bewoners aan bod komen. In elke sessie wordt een project geanalyseerd en bediscussieerd: er is in de keuze voor projecten rekening gehouden met variërende contexten, uiteenlopend van een project met starterswoningen tot aan een wooncomplex waarbij naast wonen ook andere voorzieningen zoals een eetcafé en een crèche zijn gerealiseerd. Doelgroep Deze studiedag richt zich hoofdzakelijk op medewerkers van gemeenten en corporaties die zoeken naar een nadere en praktische invulling van beleidsplannen rond Collectief Particulier Opdrachtgeverschap, maar ook marktpartijen, architectenbureaus en bouwbedrijven met ambities op het gebied van CPO kunnen waardevolle informatie opdoen.

3 Programma donderdag 26 september 2013 Middagsessies Registratie en ontvangst Opening en welkom Peter Boelhouwer, hoogleraar Volkshuisvestingssystemen OTB, TU Delft Inleiding: het belang van CPO Een korte inleiding over het belang van Collectief Particulier Opdrachtgeverschap in Nederland. Peter Boelhouwer Ervaringen van een praktijkman Hein de Haan heeft jarenlange ervaring met het ontwerp en de begeleiding van CPO-projecten: de praktijkman aan het woord. Hein de Haan, architect en oud-hoofddocent Ontwerpen in de Stedelijke Vernieuwing, Faculteit Bouwkunde, TU Delft Nieuw onderzoek onder de bewoners De gemeente Almere geldt als belangrijke aanjager van het (collectief) particulier opdrachtgeverschap. Irene van Exel vertelt over de ervaringen van bewoners. Irene van Exel, programmamanager particulier opdrachtgeverschap, gemeente Almere Koffie-/theepauze Particulier opdrachtgeverschap bij de buren Het individueel Particulier Opdrachtgeverschap in het buitenland is vaak een belangrijke pijler in de woningbouwcultuur. De collectieve variant wordt minder vaak gebruikt, maar in Duitsland heeft het CPO zich in de afgelopen 20 jaar sterk ontwikkeld. Kees Dol, onderzoeker woningmarkt en woonvoorkeuren, OTB, TU Delft % grotere slaagkans De betrokkenheid van een professionele partij als begeleider van een CPO-project vergroot de kans op succes en realisatie aanzienlijk. Jaap Zwart, initiatiefnemer van CPO Midden-Nederland, geeft zijn visie. Jaap Zwart, directeur Timpaan Lunchpauze Verdiepende sessies: 1e ronde Wisseling van sessies Verdiepende sessies: 2e ronde Korte pauze Plenaire terugkoppeling Afsluitende borrel Project Alfabeth Waalwijk CPO-initiatief met starterswoningen met veel aandacht voor het groepsproces en besluitvorming A Het project Alfabeth Waalwijk, op de uitleglocatie Landgoed Driessen in Waalwijk, is een goed voorbeeld van een recent CPO-initiatief waarin 61 starters grondgebonden woningen hebben gerealiseerd. De starters organiseerden zich in de vereniging Jongeren Huisvesting Waalwijk (JHW). Dit collectief was opdrachtgever voor de architect, de aannemer en de betrokken adviseurs. Timpaan begeleidde als adviseur het gehele traject van planontwikkeling tot realisatie. Deze advisering was erop gericht meer kwaliteit voor hetzelfde geld te krijgen en de invloed op het ontwerp voor de individuele kopers zo groot mogelijk te maken. De focus in deze sessie ligt op het werken met een groep van onervaren starters die allen zo hun eigen verwachtingen hebben. Bij het realiseren van dit project is veel aandacht geweest voor het groepsproces en de kwaliteit van de besluitvorming. Sessiebegeleider: Vera Kortenoever (Timpaan, CPO Midden-Nederland) Vrijburcht, IJburg Amsterdam Hoe realiseer en beheer je gemeenschappelijke en openbare voorzieningen in de buurt? B Vrijburcht heeft als CPO-project bijzondere woonwensen mogelijk gemaakt voor een grote en divers samengestelde groep mensen. Het project onderscheidt zich door de vele bijzondere functies en collectieve voorzieningen. Het collectief ontwikkelde op IJburg 52 koopwoningen, waarvan 12 met atelier of bedrijf aan huis en 10 betaalbare woningen onder de Amsterdamse Middensegment Hypotheek, een zorgwoongroep met 6 woonunits en 3 bedrijfsruimten. Verder zijn er gemeenschappelijke voorzieningen voor de bewoners zelf gerealiseerd, waaronder een binnentuin, een klusruimte en een logeerappartement. Wat het project echt bijzonder maakt, zijn openbare voorzieningen voor de buurt, zoals een kinderdagverblijf, een café-restaurant, een vestzaktheater, een jachthaventje en kunst in de openbare ruimte. Deze buurtvoorzieningen waren voor de Gemeente Amsterdam een belangrijke reden om dit collectief te ondersteunen. In deze sessie komen voorbeelden aan bod van goede gemeenschappelijke en openbare voorzieningen in de buurt en de wijze waarop dit financieel gerealiseerd en beheerd kan worden. Sessiebegeleiders: Henk Schuitemaker en Menno Vergunst, VLUGP (ook bewoners en actief bij de planvorming en realisatie van Vrijburcht)

4 Veemarkt, Utrecht Gebiedsontwikkeling met bewoners aan het roer Het Kwarteel, Eva-Lanxmeer in Culemborg CPO-ontwikkeling van een senioren-woonproject C Op de Veemarkt in Utrecht worden op dit moment 550 woningen, bedrijfsruimtes en voorzieningen gebouwd. Duurzaamheid staat hierbij centraal, evenals zelfbouw in verschillende vormen: regulier particulier opdrachtgeverschap, collectief particulier opdrachtgeverschap en medeopdrachtgeversschap (MO). Momenteel zijn drie bouwcollectieven actief met het realiseren van hun projecten: BlokY is gericht op de combinatie van wonen en werken, De Marktmeesters is gericht op wonen voor 55-plussers en Kasco is een collectief dat woningen wil realiseren met behulp van technieken uit de kassenbouw. In deze sessie komen de bewoners/initiatiefnemers zelf aan het woord en bespreken onder meer het doorlopen van het ontwikkelingsproces, de inbedding van de ecologische randvoorwaarden van de gemeente, de groepsvorming, de financiering, de organisatie, communicatie en besluitvor- ming van de deelnemers gedurende de voorbereiding en daarna. Ook de begeleidingsbehoefte voor de toekomstige, seniore bewoners komt aan bod. Verder wordt ingegaan op gedeelde verantwoordelijkheid in samenhang met de rechtsvormen van een VVE en een bewonersvereniging. Deze sessie biedt een wat breder palet aan ervaringen op een transformatielocatie aan de rand van een grote stad. Er wordt aandacht besteed aan de rol van de gemeente, de eerste ervaringen van de bouwgroepen en de verschillende benaderingswijzen. Sessiebegeleider: Leen de Wit (Senior Projectmanager gemeente Utrecht) Het Groene Dak, Utrecht De balans na 20 jaar CPO; geslaagd beheer van gemeenschappelijk groen en projectruimte E In de ecologisch-duurzaam gebouwde wijk EVA-Lanxmeer in Culemborg is in 2003 een woongroep-project gerealiseerd voor 45+ gegadigden met 24 appartementen en een aantal gemeenschappelijke voorzieningen. Deelnemers aan dit project deelden tijdens de planvorming hun visie en wensen ten aanzien van de beoogde woonsituatie. De meerwaarde van het project is dat senioren zelfstandig wonen, maar met een aantal gemeenschappelijke voorzieningen binnen het gebouw. Een belangrijke vraag is hoe na 10 jaar het dagelijks leven in het Kwarteel bevalt en hoe de beoogde meerwaarde van dit plan tot zijn recht komt. Sessiebegeleider: Hannie Hanhart-Boland (een van de opdrachtgevers en bewoner sinds 10 jaar) D Het Groene Dak is een van de eerste CPO-projecten uit het begin van de jaren 90 met een idealistische, groene insteek, aan de rand van de bebouwde kom. Ecologisch bouwen en wonen was de doelstelling. Het project kent een verenigingsstructuur met zowel huur- als koopwoningen. Een corporatie is formeel eigenaar van de grond. Er is een gemeenschappelijke binnentuin en een gemeenschappelijk tuinhuis, gefinancierd door en in beheer van de bewoners. Het Groene Dak geeft een voorbeeld van de wijze waarop een ideëel, groen project tot stand kan komen. In deze sessie wordt veel aandacht besteed aan het beheer in de afgelopen 20 jaar, waaruit interessante lessen kunnen worden getrokken. Sessiebegeleider: Marijke van Zoelen (initiatiefnemer van het project en nog steeds bewoner) F Tegemoetkomen aan burgerinitiatief: een vergeten rol van de corporatiesector Tiwos is een corporatie die het CPO structureel in het beleid aan het verankeren is. De belangrijkste motivatie hiervoor is om ruimte te geven aan burgerinitiatief, een zaak die uit het zicht is geraakt bij de corporatiesector. Terug naar de samenleving zegt René Scherpenisse van Tiwos. Aan het begin van de 20e eeuw waren burgerinitiatieven zoals coöperatieven, verenigingen en bouwspaarkassen de eerste aanzet voor het verbeteren van de woonsituatie. We moeten, waar mogelijk, minder vóór en meer mét mensen doen. Wonen is teveel geïnstitutionaliseerd geraakt, kan weer veel meer van de mensen zelf worden. Met goede begeleiding is collectief ontwikkelen betaalbaar en is het proces overzichtelijk. Scherpenisse brengt zijn visie voor het voetlicht en geeft enkele interessante voorbeelden van gerealiseerde projecten met huurders. Deze sessie is interessant voor corporatiemedewerkers die het CPO een plaats willen geven in hun beleid. Sessiebegeleider: René Scherpenisse (directeur Tiwos)

5 Meer informatie Datum en tijdstip Annulering Donderdag 26 september 2013 Afmelding zonder verplichting tot betaling kan slechts indien de annulering Aanvang: uur. Einde: uur schriftelijk is ontvangen uiterlijk Locatie donderdag 19 september Hierna Faculteit Bouwkunde, TU Delft wordt 100% van de kosten in rekening Julianalaan 134 gebracht. Bij verhindering is het mogelijk een collega gebruik te laten maken 2628 BL Delft Tel van uw reservering. Het OTB behoudt zich het recht voor Kosten bij onvoldoende belangstelling de De deelnamekosten bedragen 295,- studiedag te annuleren. Hiervan ontvangt de deelnemer tijdig bericht. Bij per persoon (over dit bedrag is geen BTW verschuldigd). Promovendi kunnen tegen een gereduceerd tarief van OTB ontvangen de deelnemers direct annulering van de studiedag door het 100,- deelnemen. Studenten betalen het deelnamebedrag terug. 50,-. Verdiepende middagsessies Aanmelding en betaling In het programma worden 6 verschillende verdiepende middagsessies aan- U kunt zich voor deze studiedag opgeven via de website: geboden. Afhankelijk van de belangstelling worden sommige sessies één Bij de bevestiging van uw inschrijving keer en andere twee keer aangeboden. ontvangt u tevens een routebeschrijving. De factuur wordt separaat toege- aan 2 sessies. U kunt 3 voorkeuren U kunt tijdens de studiedag deelnemen zonder door de financiële administratie kenbaar maken op het aanmeldfor- van de TU Delft. Het deelnamebedrag mulier op de internetsite. Uiteraard dient 10 werkdagen voor aanvang van probeert de organisatie bij de indeling de studiedag ontvangen te zijn. zo veel mogelijk rekening te houden Indien vanwege onjuist ingevulde gegevens de factuur opnieuw verzonden studiedag zelf wordt u geïnformeerd met uw 1e en 2e voorkeur. Tijdens de dient te worden, wordt 25,- aan over de definitieve sessie-indeling. administratiekosten doorberekend. Informatie Voor meer informatie kunt u telefonisch contact opnemen met het secretariaat van het OTB, tel. (015) , of per met Angélique Dersjant (a.d.dersjant@tudelft.nl). Mailing Door het gebruik van verschillende adresbestanden is het mogelijk dat u meer dan één folder ontvangt. Wilt u in dit geval een exemplaar aan uw collega geven? Mochten de adresgegevens niet juist zijn, dan verzoeken wij u vriendelijk de wijziging per door te geven aan Angélique Dersjant (a.d.dersjant@ tudelft.nl). Het OTB van de TU Delft organiseert deze studiedag in nauwe samenwerking met CPO Midden-Nederland.

6 Cursus-/studiedagprogramma Cursus/studiedag Data Kosten Studiedag Halveer je beheer? 6 juni ,- 4-daagse cursus De Wijkaanpak: sociaal, fysiek en economisch 18/19 september en 13/14 november ,- 4-daagse cursus Strategisch voorraadbeleid en beheerplannen 9/10 oktober en 20/21 november ,- OTB/Platform31 Wooncongres 29 oktober 2013 n.t.b. Studiedag Woonruimtebemiddeling in een nieuwe tijd najaar 2013 n.t.b. 2-daagse cursus Actuele thema s in de woonruimteverdeling voorjaar 2014 n.t.b. Een actueel overzicht vindt u op: Tevens kunt u zich via deze site aanmelden.