Burgemeester Van 't Veld, Amstelveen: Goede samenwerking is van essentieel belang

Transcriptie

1 B&R 2017#3 VAKBLAD VAN DE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR BURGERZAKEN Burgemeester Van 't Veld, Amstelveen: Goede samenwerking is van essentieel belang 06 Rhodia Maas, directeur RvIG: We hebben elkaar nodig 16 Dienstverlening Drechtsteden: Centrale organisatie met lokale look & feel 24

2 B&R 2017#3 Dienstverlening Drechtsteden: Centrale inhoud organisatie met lokale 'look & feel' 05 Voorwoord John de Ruiter 06 Burgemeester Van 't Veld, Amstelveen: Goede samenwerking is van essentieel belang 10 Brondocumentencontrole: Samenwerking noodzakelijk 12 Pilot-DAR nieuwste stap naar digitale overheid 16 Rhodia Maas, directeur RvIG: We hebben elkaar nodig 20 Naturalisatie- & optietaken: Uit nood geboren samenwerking Burgemeester Van 't Veld, Amstelveen: Goede samenwerking is van essentieel belang Wat te doen bij een omwisseling van een buitenlands rijbewijs? Adviesbureau: latere vermeldingen en zo 24 Dienstverlening Drechtsteden: Centrale organisatie met lokale 'look & feel' 27 Column Melle Bakker 28 NVVB Congres Samen innoveren met de Pilotstarter 33 Column Arre Zuurmond 34 Wat te doen bij een omwisseling van een buitenlands rijbewijs? 36 Jong & veelbelovend: Kim Oldenburger 38 Jurisprudentie: echtscheiding zonder bekend adres: één keer publiceren is genoeg 40 Gegevens van overleden ingeschrevenen, verstrekt aan nabestaanden 42 Colofon Rhodia Maas, directeur RvIG: We hebben elkaar nodig 16 Jong & veelbelovend: Kim Oldenburger VAKBLAD VAN DE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR BURGERZAKEN B&R - inhoudsopgave 03 B&R - inhoudsopgave

3 Samen kom je verder Voorwoord (zeker met het glas halfvol) John de Ruiter Secretaris NVVB Een positiviteitsgoeroe wil ik mezelf niet noemen, maar ik heb een optimistische kijk op het leven. Ik begin (meestal) opgewekt aan de dag en mijn spreekwoordelijke glas is eigenlijk altijd half vol. Tijdens het NVVB congres in april heb ik dan ook genoten van de positiviteit van sprekers als Erica Terpstra en Niek van den Adel. Het is inspirerend om te zien wat zij met hun passie en enthousiasme hebben bereikt. Ook bij de Pilotstarter van VNG/KING staat het uitwisselen van kennis en best practices centraal. Het (digitale) platform waar gemeenten samen kunnen werken aan het verbeteren van de dienstverlening vergroot niet alleen het innovatievermogen, maar voorkomt ook dat gemeenten opnieuw het wiel gaan uitvinden. Want hoewel elke gemeente uniek is, staat iedereen voor dezelfde toekomstige uitdagingen. Maar hoe mooi dat ook is, zelfs ik begrijp dat je er met alleen een dosis positiviteit niet komt. Minstens zo belangrijk is een goede samenwerking. Of het nou gaat om het organiseren van een congres, het optimaliseren van dienstverleningsprocessen of het bestrijden van identiteitsfraude: succes valt of staat met de manier waaróp en de mensen waarméé je samenwerkt. Een prachtig voorbeeld van een succesvolle krachtenbundeling is de Werkgroep Tegengaan Identiteitsfraude (WTI). Sinds Oost- Nederland in 2011 de eerste WTI oprichtte, volgen er steeds meer regio s. Zo ook Noord-Holland, waar ketenpartners in april het convenant tekenden. Gemeente Amstelveen is één van deze ketenpartners. Burgemeester Mirjam van t Veld legt in deze editie uit, waaróm ze het zo belangrijk vindt om samen op te trekken in de strijd tegen identiteitsfraude. En waarom zou u die uitdagingen alleen het hoofd willen bieden als het ook samen kan? Ook de NVVB probeert haar leden zo goed mogelijk te ondersteunen. Door gericht opleidingen aan te bieden via de PublieksAcademie, maar ook door de nieuwste ontwikkelingen op een rijtje te zetten zoals we hebben gedaan in De nieuwe identiteit van Burgerzaken. Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder; ondanks het hoge clichégehalte blijft het één van mijn favoriete quotes. Ik beloof u echter dat de inhoud van deze editie niet zo cliché zal zijn. Dus lees en laat u inspireren! (Goed) samenwerken is overigens minder eenvoudig dan het lijkt; alle partijen moeten investeren in belangrijke randvoorwaarden zoals het opbouwen van wederzijds vertrouwen. Maar bijvoorbeeld ook in het onderhouden van korte lijnen, zodat je snel en efficiënt kennis kunt delen. Alleen op die manier kun je optimaal gebruik maken van elkaars ervaringen en expertise. 05 B&R - algemeen

4 Burgerzaken staat oog in oog met ingrijpende veranderingen. Eén van de belangrijkste is de toenemende digitalisering: deze daagt overheden uit om hun dienstverlening anders in te richten en om de menselijke factor die altijd nodig blijft- naar een hoger plan te tillen. Het aantal face-to-face contacten met klanten neemt af, maar de complexiteit neemt toe. En dat vereist- meer dan ooit tevorenhostmanship en vakmanschap. Een van de gemeenten die al een tijdje heel druk bezig is met toekomstgerichte plannen, is de gemeente Amstelveen. Wij stellen een aantal vragen aan Mirjam van 't Veld, burgemeester van Amstelveen. Foto: Joke Schut Burgemeester Van 't Veld, Amstelveen: "Goede samenwerking is van essentieel belang" ALGEMEEN Wanneer (en hoe) kreeg u voor het eerst te horen dat er grote veranderingen speelden op het gebied van Burgerzaken? Vanaf begin 2016 ben ik regelmatig geïnformeerd over de grote veranderingen binnen Burgerzaken. Onze mensen zitten er vanaf het begin al bovenop en hebben steeds goed ingespeeld op alles wat er op hen afkwam. Regelmatig hielden zij ook expertise-bijeenkomsten met andere gemeenten. Op initiatief van Amstelveen komen al sinds 2007 medewerkers burgerzaken van omliggende gemeenten bijeen om kennis en ervaring uit te wisselen. Dit zijn de gemeenten Oude-Amstel, Uithoorn, Aalsmeer, en Diemen. De medewerkers Burgerzaken vroegen mij om ambassadeur van de Werkgroep Tegengaan Identiteitsfraude (WTI) te worden in onze regio. Daar heb ik uiteraard direct ja tegen gezegd. Wat is de visie van gemeente Amstelveen op het gebied van dienstverlening met betrekking tot deze grote veranderingen? Hoe gaan jullie als gemeente hier mee om? De rol van Burgerzaken verandert. Waar voorheen het verstrekken van documenten zoals reisdocumenten en rijbewijzen de corebusiness was, komt nu de nadruk te liggen op het juist vaststellen van de identiteit van onze inwoners en het voorkomen van identiteits- en adres gerelateerde fraude. Burgerzaken staat aan de poort van de Basisregistratie Personen en moet deze goed bewaken nu het belang van een goede registratie toeneemt. In de nabije toekomst krijgt iedereen een digitale identiteit (eid). Binnen het eid-stelsel kunnen mensen met hun eid veilig online zaken doen met de overheid en bedrijven. U kunt zich voorstellen dat, indien deze identiteit aan de verkeerde persoon wordt gekoppeld, dit allerlei vormen van fraude in de hand kan werken. Aan Burgerzaken de taak dit te voorkomen! Burgerzaken treedt ook steeds meer naar buiten. Op dit moment verlenen we al service buiten de deur, zoals inschrijven in de BRP van studenten op de locatie van de universiteit waardoor ze niet naar het gemeente huis hoeven te komen. We bezoeken verzorgingstehuizen zodat ouderen hun reisdocument in huis kunnen aanvragen. Daarnaast gaan we voorlichting geven aan woningverhuurbedrijven over de rechten en plichten van iemand die zijn huis voor langere tijd doorverhuurt. Wat betekent dit bijvoorbeeld voor de registratie in de BRP? Voor grote werkgevers willen we de service aanbieden om hun werknemers op de locatie van het bedrijf in te schrijven in de BRP. Daarnaast hebben we de samenwerking met allerlei interne en externe partners gezocht en gaan we deze in de toekomst verder uitbreiden. Vindt u het belangrijk om hier nauw bij betrokken te zijn en er een grote rol in te spelen? Waarom? Ja ik vind het uitermate belangrijk om goed op de hoogte te zijn. Juist omdat onze mensen er zo bovenop zitten, wil ik graag met hen meedenken en hen helpen waar mogelijk. Bijvoorbeeld door net even aan de juiste touwtjes te trekken bij het ministerie of om extra financiële middelen beschikbaar te maken zodat zij op de juiste manier hun werk kunnen doen. Vanwege de nieuwe ontwikkelingen zijn er ook andere vaardigheden nodig bij de medewerkers dus goede scholing is ook van belang. Over het algemeen merken we dat de onderwerpen van de afdeling Burgerzaken niet hoog op de bestuurlijke danwel politieke agenda staan. Bij u ervaren we een grote belangstelling om deze onderwerpen wel op de agenda te zetten. Waar komt bij u die belangstelling vandaan? Als mensen onrecht wordt aangedaan raakt mij dat. Als je 06 B&R - identiteitsmanagement 07 B&R - identiteitsmanagement

5 ziet en hoort wat identiteitsfraude voor schade kan aanrichten bij slachtoffers, dan wil je dat voorkomen waar dat mogelijk is. Sommige mensen moeten jaren vechten om te bewijzen dat een ander zijn of haar identiteit heeft overgenomen en dat zij niet verantwoordelijk zijn voor de schade die de daders achterlaten. Schade die niet alleen materieel en financieel van aard is, maar bij slachtoffers ook kan leiden tot psychische problemen. OPLEIDINGEN Tijdens het NVVB Congres op 12 & 13 april 2017 hebben René Bosma en Stephanie Daudey van gemeente Amstelveen een workshop gegeven over Burgerzaken op weg naar de toekomst. Hierin werden onder andere ontwikkelingen als digitalisering, adresonderzoeken, documentendip, identiteitsvaststelling, de veranderende functies en opleidingen besproken. Het valt ons op dat bij de gemeente Amstelveen een heel opleidingsplan voor de komende jaren is ontwikkeld. Waarom vindt u het zo belangrijk dat medewerkers Burgerzaken opnieuw opgeleid worden? De kortdurende en relatief eenvoudige klantcontacten lopen onder andere door verdergaande digitalisering in aantal terug. Daarvoor in de plaats komen complexere baliecontacten en zwaarder backoffice werk. Dit vraagt andere competenties van de medewerker Burgerzaken. Zij moeten verbanden kunnen leggen tussen alle onderdelen van de werkzaamheden Burgerzaken, en moeten kunnen en durven doorvragen. Ook moeten zij samenwerking met interne- en externe partners zoeken. Het vaststellen van de juiste identiteit wordt steeds belangrijker. Om dit mogelijk te maken is het noodzakelijk dat de medewerkers de hiervoor benodigde opleidingen volgen. Mirjam van t Veld Mirjam van t Veld is geboren (1970) in Den Haag en getogen in Amersfoort. In 2002 werd Van 't Veld gemeenteraadslid in Amersfoort. Een jaar later werd zij in Amersfoort CDA-fractievoorzitter en in januari 2004 wethouder. In september 2008 werd Van 't Veld burgemeester van de gemeente Maarssen. Op 1 januari 2011 ging die gemeente op in de nieuwe gemeente Stichtse Vecht en werd Van 't Veld waarnemend burgemeester. Op 22 december 2011 werd zij burgemeester van Stichtse Vecht. Sinds 3 juli 2014 is Van t Veld burgemeester van Amstelveen. Veel medewerkers Burgerzaken twijfelen of er voldoende werkgelegenheid blijft bestaan naar aanleiding van genoemde ontwikkelingen. Denkt u dat deze twijfels terecht zijn? Zijn er straks minder mensen nodig? Dat is afhankelijk van de gemeente en de regio waar je werkzaam bent. Als ik kijk naar onze gemeente dan denk ik dat dat niet speelt. We zijn gelegen in een economische groeiregio. Wij hebben te maken met een toename van het aantal expats en internationale studenten en hierdoor het aantal vestigingen vanuit het buitenland. Verder hebben we een ziekenhuis dat onlangs het geboortecentrum heeft uitgebreid. Het aantal geboorten stijgt hier van naar per jaar. We hebben te maken met ruim 140 nationaliteiten, ieder met zijn eigen wet- en regelgeving, richten we ons zeer intensief op adresonderzoek en hebben we zo n adresmutaties per jaar te verwerken. De ontwikkelingen rondom de termijn voor inschrijving vanuit het buitenland is op dit moment punt van discussie. Op dit moment vraagt deze een verblijf van minimaal vier maanden in Nederland, maar mogelijk wordt deze termijn teruggebracht. We houden deze discussie nauwlettend in de gaten. De ontwikkelingen rondom Brexit, inburgering en naturalisatie volgen we ook op de voet. Ook zijn we actief deelnemer aan de Werkgroep Tegengaan Identiteitsfraude (WTI) en de Landelijke Aanpak Adreskwaliteit (LAA). Vaststellen van de juiste identiteit is ook een extra taak. We spelen graag een prominente rol richting onze buurgemeenten en willen met ze meedenken hoe we in de nabije toekomst nog beter de samenwerking kunnen zoeken. Al met al ziet het er naar uit dat we de formatie die we nu hebben, ook grotendeels nodig hebben om de (veranderende) werkzaamheden in de toekomst te kunnen uitvoeren. Nogmaals voor andere gemeenten en regio s kan het plaatje er anders uitzien. Het lukt u om ontwikkelingen op de afdeling Burgerzaken ook op de bestuurlijke tafel te krijgen. Welke tips kunt u meegeven aan hoofd Burgerzaken/Publiekszaken bij andere gemeenten om hun bestuur bij alle ontwikkelingen te betrekken? Mijn tip is om een strategisch plan te maken. Kijk goed naar jouw afdeling Burgerzaken. Welke werkzaamheden verdwijnen of nemen af? Welke werkzaamheden blijven of nemen toe. Wat betekent dit voor het personeel en wat betekent het op het financiële vlak. Goede en heldere communicatie is van groot belang. Betrek de medewerkers, afdelingen zoals HRM en de directie erbij! SAMENWERKING EN WTI (WERKGROEP TEGENGAAN IDENTITEITSFRAUDE) Gemeente Amstelveen zet stevig in op samenwerking, zowel regionaal met andere gemeenten als met ketenpartners. Goede voorbeelden daarvan zijn de actieve deelname aan Landelijke Aanpak Adreskwaliteit (LAA) en onlangs is ook de formele start gemaakt van de Werkgroep Tegengaan Identiteitsfraude (WTI) Noord-Holland, waar u ambassadeur van bent. Wat is voor u de meerwaarde van deze samenwerkingsverbanden? Goede samenwerking is van essentieel belang. We moeten elkaar kunnen vinden, ondersteunen en expertise delen. Hoe meer aandacht er is voor identiteitsfraude hoe sneller en beter we het kunnen tegengaan Wat wilt u als ambassadeur bereiken binnen de WTI? Door als burgemeester als ambassadeur op te treden krijg je meer deuren open. Bovendien kan ik deze problematiek ook aankaarten binnen mijn netwerk. Hoe meer aandacht er is voor identiteitsfraude hoe sneller en beter we het kunnen tegengaan. Tot slot willen we u hartelijk bedanken voor dit interview en wensen we u en de gemeente heel veel succes de komende tijd. Mogen we over een jaar of twee nog eens terugkomen om terug te kijken hoe het is gegaan? Ja, dit zouden we hartstikke leuk vinden! Ondertekening convenant WTI Noord-Holland: Samen strijden tegen ID-fraude Op donderdag 6 april jl. heeft burgemeester Mirjam van t Veld samen met diverse andere Noord- Hollandse burgemeesters en betrokken partners een convenant getekend voor het tegengaan van identiteitsfraude. Door meer samen te werken, kennis te delen en gezamenlijke opleidingen te realiseren hopen de betrokken gemeenten en organisaties identiteitsfraude de komende jaren terug te dringen. Een deel van identiteitsfraude wordt veroorzaakt door onjuiste inschrijvingen in de Basisregistratie Personen (BRP). De BRP is sinds 1 januari 2010 de aangewezen registratie van persoonsgegevens voor de gehele overheid en afnemers zijn verplicht deze gegeven te gebruiken. Gaat het mis bij die inschrijving in de BRP, dan ondervinden de afnemers waaronder bijvoorbeeld de belastingdienst, Sociale Verzekeringsbank of het Centraal Justitieel Incassobureau daar hinder van. Deelnemende gemeenten en partners zijn: de gemeenten; Alkmaar, Amstelveen, Amsterdam, Haarlem, Haarlemmermeer, Hoorn, Purmerend en Zaanstad; de Nationale Politie, eenheid Noord-Holland en eenheid Amsterdam; de Koninklijke Marechaussee, de Immigratie- en Naturalisatiedienst, de Dienst Wegverkeer, het Openbaar Ministerie Noord-Holland en het Openbaar Ministerie Amsterdam. 08 B&R - identiteitsmanagement 09 B&R - identiteitsmanagement

6 Brondocumentencontrole Samenwerking noodzakelijk Tekst: Rudy van der Linde, Raymond Veldboer en Arjan Altena Het niveau van de controle van buitenlandse brondocumenten moet in alle gemeenten hoog zijn. Vertegenwoordigers van alle veertien Twentse gemeenten hebben gesproken over samenwerking op het gebied van de brondocumentencontrole bij Burgerzaken. Een eenduidig werkproces en samenwerking zijn nodig om de noodzakelijke kwaliteit te bereiken. Om dit in heel Twente voor elkaar te krijgen is er een werkgroep aan het werk gezet. Deze werkgroep inventariseert bij de deelnemende gemeenten waar de eventuele hiaten aanwezig zijn op het gebied van proces, hulpmiddelen, kennis, scholing en ervaring. WAAROM SAMENWERKEN? het initiatief genomen om een mogelijke samenwerking in De kwaliteit van de gegevens in de BRP wordt mede bepaald Twente te onderzoeken. door een goede controle van buitenlandse brondocumenten. Het op 1 april 2016 afgesloten project Naar Betrouwbare HOE IS DE SAMENWERKING OPGESTART? Persoonsgegevens (NBP) heeft daarvoor hulpmiddelen De gemeente Hengelo was een pilot-gemeente voor de ontwikkeld. Deze hulpmiddelen zijn in beheer gegeven van de brondocumentencontrole in het project NBP. Vanuit die rol NVVB. Een andere uitkomst van het project was de overtuiging zijn er door de gemeente Hengelo meerdere bijeenkomsten dat gemeenten (meer) moeten investeren in voortdurende en workshops georganiseerd voor omliggende gemeenten. scholing van medewerkers en in (technische) hulpmiddelen. Daarnaast werd, dankzij de contacten in de Werkgroep Om de expertise op het gebied van brondocumentencontrole Tegengaan Identiteitsfraude Oost-Nederland (WTI-ON), op peil te houden is het ook nodig dat geschoolde contact gezocht met de gemeenten Almelo en Enschede. medewerkers vervolgens voldoende documenten kunnen Het proces voor de brondocumentencontrole, zoals dat in controleren op jaarbasis. Uit het project NBP bleek ook dat NBP is opgesteld, is in deze drie grotere Twentse gemeenten het noodzakelijk is dat gemeenten samenwerking zoeken. geïmplementeerd. In veel Twentse gemeenten is door deze De gemeenten Almelo, Enschede en Hengelo hebben in Twente acties de bewustwording flink toegenomen. Nog niet alle Twentse gemeenten waren bij de genoemde acties betrokken. Om te voorkomen dat er in de regio zwakke plekken kunnen blijven bestaan is door Almelo, Enschede en Hengelo in oktober 2016 een bijeenkomst belegd om de hele regio te betrekken. Van daaruit is de werkgroep Twentse Samenwerking Brondocumentencontrole (TSB) ontstaan. Een goede brondocumentencontrole heeft alles te maken met het voorkomen van identiteitsfraude GEMEENTELIJKE VERANTWOORDELIJKHEID Proberen op Twentse schaal een samenwerking op te zetten, kent zo zijn eigen uitdagingen. De gemeenten verschillen in grootte. Het aantal aangeboden documenten verschilt ook per gemeente. Daarnaast gaat de ene gemeente al bewuster om met de controle van brondocumenten dan de andere. Voor ons was en is het daarom in de eerste plaats van belang dat we met elkaar afspreken dat brondocumenten in de hele regio op dezelfde manier worden behandeld. Daarin heeft elke gemeente ook een stem en ook een blijvende eigen verantwoordelijkheid. De belangrijkste vraag is dan ook hoe we elkaar kunnen ondersteunen om het gewenste kwaliteitsniveau te behalen. DOEL VAN DE WERKGROEP TSB Het doel van de werkgroep is het werken aan bewustwording en het streven naar een gelijk niveau van kwaliteitsborging rondom brondocumentencontrole. Daarnaast moet de werkgroep de mogelijkheden benoemen hoe we elkaar kunnen ondersteunen, zodat elke betrokken medewerker de expertise op peil kan blijven houden. WAT DOET DE WERKGROEP NU? Op dit moment is de werkgroep aan het inventariseren waar in de regio de hiaten zijn en waar ondersteuning gewenst is. De werkgroep is ook gestart met het uitgeven van een nieuwsbrief. Tevens is er in mei een workshop brondocumentencontrole georganiseerd voor de Twentse gemeenten. Deze workshop werd inhoudelijk verzorgd door het Bureau Documenten van de IND. PIJLER ONDER WTI Een goede brondocumentencontrole heeft alles te maken met het voorkomen van identiteitsfraude. Er is daarom ook een duidelijk verband te leggen met de WTI. Vandaar dat wij het van belang vinden om onze werkzaamheden af te stemmen met de WTI. De leerpunten en documenten uit de WTI worden ingezet waar nodig en mogelijk. Wij willen niet het wiel opnieuw uitvinden waar dat niet nodig is. De werkwijze bij fraude of bij het vermoeden van fraude moet conform de WTI-procedures zijn. Om te kunnen samenwerken stellen wij daarom als voorwaarde dat het WTI-convenant door de deelnemende gemeenten getekend moet zijn. OPLEIDINGEN Er zijn nieuwe en specifieke opleidingen ontwikkeld die gaan over brondocumentencontrole. Deze opleidingen hebben een plek gekregen in de PublieksAcademie. Elke medewerker die met brondocumenten werkt zou de opleidingen Identiteit en identiteitsdocumenten en Brondocumenten moeten volgen! CONGRES NVVB Tijdens het NVVB-congres in Noordwijkerhout heeft de werkgroep tweemaal een workshop verzorgd. In deze workshop is er verteld over onze regionale aanpak, ervaringen en leermomenten. Uit de reacties leiden wij af dat het onderwerp ook bij de collega s leeft! WORDT VERVOLGD? De projecten NBP en 'Aanpak fraude' zijn gestopt. NBP heeft een vervolg gekregen in de PublieksAcademie. En ook wij gaan door! De werkgroep wil ervoor zorgen dat in elke Twentse gemeente het proces voor de brondocumentencontrole van een goed kwaliteitsniveau is. Daarbij kunnen we niet zonder samenwerking, om kennis te delen en op peil te houden. Natuurlijk zou het nog mooier zijn dat dit in heel Nederland het geval zou zijn! Zo zorgen we gezamenlijk voor een hoge kwaliteit van de gegevens in de BRP en voorkomen we met elkaar veel fraude! 10 B&R - persoonsinformatiemanagement 11 B&R - persoonsinformatiemanagement

7 Jan Identiteitsvaststelling kerntaak gemeenten Pilot-DAR nieuwste stap naar digitale overheid Dit artikel verscheen in mei 2017 op de website van de NVVB, in het kader van De nieuwe identiteit van Burgerzaken, de publicatie van een deelonderzoek in samenwerking met A+O fonds Gemeenten. Zodra de juridische borging rond is gaat in vijftien gemeenten 1 in Nederland de pilot Digitaal Aanvragen Rijbewijzen (DAR) van start. Deze pilot-dar staat niet op zichzelf: meerdere gemeenten geven in lijn met het regeerakkoord uit 2012 (Digitaal 2017) via diverse pilots richting aan de ontwikkeling van en het veilig digitaal zakendoen met de overheid. De burger komt daarbij steeds meer zelf aan de knoppen te zitten. De vraag rijst dan ook welke invloed dit heeft op de gemeentelijke taken en expertise, zoals het vaststellen van en controle op de identiteit van de burger. We duiken met dit artikel dieper in dit vraagstuk. Tekst: Eline Tullener Illustratie: Michele Duquesnoy De pilot-dar luidt een modernisering van het huidige rijbewijzen stelsel in door het digitaliseren van enkele stappen in het uitgiftetaak van gemeenten verschoven naar de RDW. tijdens de pilot-dar wordt in lijn met het regeer akkoord die aanvraagproces. 2 Zo vraagt de rijbewijshouder zijn of haar rijbewijs zelf (na digitale inlog) rechtstreeks aan bij de RDW, die IMPLICATIES VOOR GEMEENTEN als publieke dienstverlener in de mobiliteitsketen onder meer In de pilot-dar wordt de verstrekking (zowel de aanvraag verantwoordelijk is voor het produceren van de rijbewijsdocumenten. Nu nog verzorgen gemeenten, na ontvangst van de taken rondom identificatie, zoals nu gebruikelijk is. Voor die als afgifte) van rijbewijsdocumenten losgekoppeld van de rijbewijsdocumenten van de RDW, de formele uitgifte daarvan: loskoppeling is een wetswijziging nodig: volgens de huidige wegenverkeerswet vereist het uitgifteproces van een rijbewijs namelijk twee contactmomenten voor identiteitsvaststelling en -verificatie. Aangezien er in het digitale aanvraagproces maar één contactmoment plaatsvindt (namelijk bij het uitreiken van het rijbewijs), wordt het gebruik van een kwalitatief hoogstaande digitale identiteit belangwekkender. SNELLE EN VEILIGE DIGITALE DIENSTVERLENING Juist omdat de contactmomenten met de burger aan de balie afnemen, wordt met de pilot-dar duidelijk wat de kerntaak van gemeenten in wezen zou moeten zijn: en die staat in nauw verband met de moderne maatschappij waarin we leven. Onze samenleving vraagt vandaag de dag om een snelle en veilige digitale overheidsdienstverlening. Het voordeel van digitalisering voor burgers is dat zij op eigen gewenst moment contact kunnen zoeken met de overheid. Digitale overheidsdienstverlening krijgt daarom steeds meer vorm, met nieuwe dienstverleningsconcepten tot gevolg. 1 De deelnemende gemeenten zijn: Alblasserdam, Amsterdam, Arnhem, Dordrecht, Eindhoven, Haarlemmermeer, Hendrik Ido Ambacht, s-hertogenbosch, Hollands Kroon, Molenwaard, Papendrecht, Rotterdam, Sliedrecht, Utrecht en Zwijndrecht. 2 Voor meer informatie over het digitale aanvraagproces kunt u het artikel (inclusief infographic) over pilot-dar in B&R# raadplegen op de website van de NVVB. UITDAGINGEN VOOR IDENTITEITSVASTSTELLING DOOR DIGITALISERING Toch ontstaan de meeste uitdagingen die de verantwoordelijke ministeries en uitvoeringsorganisaties in alle moderniseringstrajecten tegenkomen grotendeels vanwege de noodzakelijke handelingen om een identiteit vast te stellen, te registeren en te verifiëren. Daarbij komt dat door de afname van het fysieke contact, de kwaliteit van het contact zelf hoog moet zijn. Juist daarom wordt het belang van een goede identiteitsvaststelling crucialer en belangrijker. En daar kan de gemeente haar expertise leveren. IDENTITEITSKETEN OP DE SCHOP De noodzakelijkheid om de gehele identiteitsketen en bijbehorende verantwoordelijkheden te herzien wordt al sinds de tests met een publiek eid-stelsel en de bijbehorende publieke middelen (nu: Idensys en DigiD Hoog) bij gemeenten gevoeld. De handelingen die verricht worden voor het aanvragen en verstrekken van een document zijn relatief bezien niet ingewikkeld: de beoordeling of de persoon die aan de balie komt ook werkelijk is wie hij/zij zegt te zijn, én het besluit om ook daadwerkelijk een document te verstrekken is dat wel. Dit proces en de kwaliteit hiervan moet zeer hoog zijn omdat dit voor lange tijd het enige contact is tussen een burger en de overheid. 12 B&R - identiteitsmanagement 13 B&R - identiteitsmanagement

8 MEER RUIMTE VOOR KWALITATIEF HOOGWAARDIGE BEOORDELING Hoewel er nog gewerkt wordt aan grootschalige uitrol van Idensys en DigiD Hoog, wordt in de pilot-dar voor gemeenten al wel de scheiding van het aanvraag- en afgifteproces ingevoerd, met als gevolg een vermindering van het baliecontact. De scheiding van administratieve taken en het beoordelingsmoment (deze wordt namelijk gedurende de pilot-dar naar het einde van het proces verplaatst, het moment van afhalen) geeft vermoedelijk wel meer ruimte voor een kwalitatief hoogwaardige beoordeling door een ambtenaar met bijbehorende vaardigheden. Juist die vaardigheden zijn nodig als er gewerkt gaat worden met een publiek identiteitsmiddel waarmee burgers voor langere tijd zonder enig fysiek contact overheidsdienstverlening gaan afnemen. De specifieke vaardigheden die ambtenaren moeten hebben zijn niet alleen nodig om de veiligheid en kwaliteit van identificatie te garanderen: ze zijn ook rand-voorwaardelijk voor het signaleren, bestrijden en voorkomen van fraude. In de praktijk zijn deze vaardigheden lastig te combineren met vaardigheden die nodig zijn om klantgericht en snel te zijn. Juist dat wordt nu nog elke dag gevraagd van baliemedewerkers die documenten aanvragen en uitgeven. Bij de afgifte van publieke middelen (enik en erijbewijs) medio 2018 moet deze kwalitatief hoogwaardige beoordeling wat betreft de NVVB eenmalig vooraf plaatsvinden. Dit document met eidfunctionaliteit vormt vanaf dan immers de basis voor het digitaal afnemen van diverse soorten overheidsdienstverlening. Het is dan ook geen vanzelfsprekendheid dat de documenten die reeds in omloop zijn en al beschikken over een chip, direct geschikt zijn voor het digitaal afnemen van overheidsdienstverlening. VERANTWOORDELIJKHEID VOOR IDENTIFICATIE De pilot-dar is een nieuwe stap in de richting van een digitale overheid. De proef geeft de deelnemende gemeenten na de start ervan handvatten om hun rol in de toekomst vorm te geven. De gemeente blijft in dat toekomstscenario verantwoordelijk voor het vaststellen van de identiteit, maar verlegt haar focus naar het vastleggen ervan middels documenten (zoals bij geboorte of eerste inschrijving), het koppelen van de fysieke en de digitale identiteit van de burger, en het verzorgen van de identificatie voorafgaand aan verstrekking van een publiek identificatiemiddel. Hiermee versterkt de gemeente ook in de digitale wereld haar rol als poortwachter van een kwalitatief hoogwaardige identiteitsvaststelling en verificatie. Een verhoging van het werk- en denkniveau van medewerkers Burgerzaken én het gebruik van (technologische) hulpmiddelen zou hierbij Gemeente Arnhem: Onze inwoners alle opties bieden om rijbewijs aan te vragen De gemeente Arnhem is een van de vijftien gemeenten die deelneemt aan de pilot-dar. De gemeente houdt de ontwikkelingen op het gebied van digitalisering nauwlettend in de gaten. Is dat ook een belangrijke motivatie voor deelname aan de pilot-dar? Melissa Korver, adviseur Innovatie en Dienstverlening, afdeling Publieke Dienstverlening van de gemeente Arnhem: Wij willen Arnhemmers als één van de eerste gemeenten in Nederland alle kanalen bieden die er zijn om een rijbewijs aan te vragen. Het moderniseren van het rijbewijsproces maakt het voor inwoners mogelijk om een rijbewijs tijden plaatsonafhankelijk aan te vragen. Ze krijgen hierdoor zelf de regie in handen en hoeven zich niet meer te schikken naar de openingstijden en locaties van het gemeentekantoor. Een logische stap die past bij de moderne samenleving: We zitten in een tijdperk waarbij de overheid niet achter kan blijven op ontwikkelingen die gaande zijn. Denk alleen al aan het gemak van het 24/7 kunnen shoppen bij webwinkels, en de volgende dag je producten al in huis hebben, aldus Korver. Bij de gemeente Arnhem zijn de voorbereidingen voor de start van de pilot inmiddels in volle gang. Zo worden nu al interne bijeenkomsten georganiseerd om de medewerkers en het management mee te nemen in alle ontwikkelingen. Korver: Zij worden geïnformeerd en gaan actief mee denken over hoe we dit zo goed mogelijk kunnen inrichten in het dagelijks werk. De expertise van het proces rond de aanvraag van rijbewijzen ligt echt bij onze medewerkers van Burgerzaken. Alleen met hun inzet en expertise kunnen we de pilot succesvol uitvoeren. een reële eis van alle andere overheidsorganisaties zijn. Zij moeten immers blind kunnen vertrouwen op de beoordeling van gemeenten. In deze B&R vind je antwoorden op vier van de meest gestelde vragen over de pilot Digitale Aanvraag Rijbewijzen (DAR). Meer informatie? Kijk op of neem contact via WAT IS HET DOEL VAN DEZE PILOT? HOE STAAT HET MET DE CONTROLE VAN DE IDENTITEIT EN Onze samenleving vraagt om snelle en veilige VEILIGHEID VAN DE GEGEVENS VAN DE INWONER? overheidsdienstverlening: zakendoen met de overheid verloopt In het digitale aanvraagproces zijn de identiteit en veiligheid daarom steeds meer digitaal. Digitalisering biedt voordelen, van gegevens van de inwoner als volgt gewaarborgd: want men kan op eigen gewenst moment contact zoeken de pasfoto wordt digitaal vergeleken met de reeds bekende met de overheid, bijvoorbeeld voor het aanvragen van pasfoto in het rijbewijsregister van de RDW. Mocht er kleine documenten. Met de pilot Digitale Aanvraag Rijbewijzen (DAR) kans zijn dat de nieuwe foto niet overeenstemt met de passen de NVVB en RDW samen met vijftien gemeenten enkele pasfoto in het register, dan wordt de inwoner verwezen processtappen zo aan dat inwoners de aanvraag zelf digitaal naar de gemeentebalie voor identiteitscontrole; kunnen regelen op een snelle en veilige manier. de inwoner moet voor het doen van de aanvraag online inloggen bij de RDW. Dit gebeurt met het hoogst WELKE ROL SPEELT DE GEMEENTE IN DAT DIGITALE PROCES? beschikbare niveau authenticatie (DIGID met paspoort, NIK De gemeente is betrokken bij de uitreiking van het rijbewijs. of rijbewijs met chip, waarmee met hoge zekerheid het BSN De nadruk van de werkzaamheden ligt op het inklaren van het wordt verkregen); document en de vaststelling van de identiteit van de inwoner. de identiteit wordt bij het uitreiken van het rijbewijs aan de Overigens is de gemeentebalie gedurende het gehele digitale gemeentebalie nogmaals geverifieerd. aanvraagproces als garantiespoor beschikbaar: de burger kan hier altijd terecht voor (het vervolgen van) de aanvraag. WAT ZIJN DE VOORDELEN VAN HET DIGITALE AANVRAAGPROCES? De voordelen van deze pilot (eerste en tweede fase) zijn: reductie van administratieve lasten: de inwoner hoeft niet naar het gemeentehuis maar kan op een eigen gekozen moment zelf de aanvraag doen; hogere kwaliteit van de geleverde pasfoto s door rechtstreekse en digitale levering aan de RDW; verlaging van de fraudekans: de pasfoto wordt digitaal vergeleken met reeds in het rijbewijsregister aanwezige pasfoto, middels geavanceerde fotovergelijkingtechnologie; bij invoer van het (thuis)bezorgen: minder reistijd voor de inwoner (bij de bezorging vindt onder toezicht van de RDW identiteitsverificatie plaats). 14 B&R - identiteitsmanagement 15 B&R - identiteitsmanagement

9 Rhodia Maas is ruim een half jaar directeur van de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens (RvIG) van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Wat haar direct opviel? De nauwe contacten tussen gemeenten en Rijk, de hechte samenwerking. In een gesprek met Mariëlle Slooff (NVVB) laat ze onderwerpen passeren die nu (gaan) spelen: modernisering van het reisdocumentenstelsel, adreskwaliteit en identiteitsfraude Tekst: Carla van den Bergen Foto: Jessica Brouwer Rhodia Maas, directeur RvIG: We hebben elkaar nodig Toen Rhodia Maas onlangs in Berlijn was, werd haar om een kopie van haar paspoort gevraagd. Goed, zei ze, maar dan wil ik daarop wel het BSN-nummer doorstrepen, want ik weet hoe weinig er nodig is om narigheid uit te kunnen halen met die gegevens. Identiteitsfraude is een van de onderwerpen die Maas na aan het hart liggen. Dat heb ik meegenomen uit mijn vorige baan. Ze was tien jaar algemeen directeur van de Dienst Terugkeer en Vertrek bij Veiligheid en Justitie. Identiteitsfraude zal nog uitgebreid ter sprake komen. IETS HEEL ANDERS Om te beginnen bij het begin: wat trok Maas aanvankelijk aan in de functie? Waarom solliciteerde ze? Het werd tijd iets heel anders te gaan doen. En die mogelijkheid beloofde deze functie bij RvIG. Alleen al de dominante rol van ICT voor de dienstverlening, die eigenlijk het hart is van het primaire proces van RvIG, vond ik intrigerend. Ontwikkelingen rond big data, blockchaines: daar sta ik nu met m n neus bovenop, ik mag eraan bijdragen. Dat is ontzettend spannend. Als we alle data die RvIG heeft, op de goede manier ontsluiten, hebben we goud in handen Ook de andere manier van omgaan met het veld trok me aan. Hiervóór hield ik me bezig met de harde kant van Terugkeer. We hadden goed contact met gemeenten, maar er was ook vaak dispuut. Hier zie ik nu hoe veel en nauw contact er is tussen Rijk en gemeenten, en hoe belangrijk die samenwerking is. Intrigerend hoe je samen, beide met een eigen vorm van bestuur en eigen politieke belangen, toch resultaat kunt halen ten behoeve van de burger. MEER NAAR BUITEN TREDEN Mariëlle Slooff is nieuwsgierig naar wat Maas is opgevallen in haar eerste halfjaar. De bescheidenheid van RvIG. Met de belangrijke taak die we hebben, mogen we wel prominenter naar buiten treden. Trots zijn op wat we doen, aanwezig zijn. Nog meer indrukken? Bij RvIG heerst het gevoel dat we ons werk doen voor de gemeenten. Maar daar denk ik anders over. Want doorredenerend: gemeenten werken voor de burger; als wij voor gemeenten werken, doen we dat uiteindelijk voor diezelfde burger. Die slag, het besef dat we voor de burger werken, moet RvIG nog meer maken. GEMEENTE EERSTE AANSPREEKPUNT Sprekend over de rol van gemeenten in de belangrijke onderwerpen die nu spelen, is Maas stellig: Gemeenten zullen altijd het eerste en vanzelfsprekende aanspreekpunt blijven voor de burger. Je kunt veel digitaal doen, maar sommige zaken niet. Als bijvoorbeeld je kentekenbewijs niet is aangekomen, reis je niet naar de RDW in Veendam, maar klop je aan bij je eigen gemeente. De vraag is alleen wel of je in de toekomst ook voor alle diensten naar de balie moet, waarvoor je er nú heengaat. We hebben daarin de afgelopen jaren al grote stappen gezet. Vroeger moest je voor je parkeervergunning naar de balie en allerlei documentatie meenemen die een gemeente allang in haar systemen heeft staan. Dat kan nu volledig digitaal, als je wilt. Maar laatst vroeg 16 B&R - identiteitsmanagement 17 B&R - identiteitsmanagement

10 ik een nieuw paspoort aan en moest het later komen ophalen. Dat kon tussen negen en vijf uur, geen tijd voor werkende mensen. Het is natuurlijk cruciaal dat hierbij je identiteit goed in persoon wordt gecontroleerd, maar we moeten wel kijken of we dit ook anders kunnen oplossen. En daarvoor heb je elkaar nodig, want het is een keten. "We staan nog maar aan het begin van dat hele traject van modernisering" TECHNOLOGIE BEPALEND Er zijn al gemeenten die proeven doen met het paspoort thuisbezorgen, of op het werk. En wie weet kunnen we over een tijdje het document ophalen bij Albert Heijn, waar ze het net als alle andere bestelde BOL.com-pakjes bewaren in een kluis. De komende jaren zijn er kortom veel veranderingen te verwachten als het om reisdocumenten en rijbewijzen gaat, zowel in het aanvraag- en afgifteproces ervan. Rhodia Maas: We staan nog maar aan het begin van dat hele traject van modernisering en we zullen daarin belangrijke keuzes moeten maken. Wel of niet een centraal register, bijvoorbeeld. Technologische ontwikkelingen gaan razendsnel, en je móet die technologie meenemen in je denken over dat nieuwe stelsel. De grootste uitdaging zal worden om met elkaar richting te kiezen, en daarbij toch ruimte te laten om technologische ontwikkelingen in en tijdens het proces mee te nemen. Dat is ingewikkeld en heel spannend. EERST IDENTITEIT VASTSTELLEN Maas: Buiten kijf staat dat we toegaan naar een flexibeler dienstverlening richting burger. Met de aantekening dat we érgens verificatie moeten inbouwen. Je kunt pas een ID uitgeven via Albert Heijn als je zeker weet dat je het aan de goede persoon geeft. Mariëlle Slooff vult aan: Uitdaging voor gemeenten is hún rol in dit verhaal. Voor de pilot digitaal aanvragen van rijbewijzen stellen gemeenten terecht dat dit alleen kan als aan de voorkant een kwalitatief hoogwaardige vaststelling van identiteit is geweest. Fraude voorkomen kan alleen als dát goed geregeld is. We hebben namens de NVVB de noodzaak hiervan in een brief ook aangegeven bij minister Plasterk. POORTWACHTER VERSUS DIENSTVERLENER Mariëlle Slooff: Je ziet hier de twee rollen van de Rijksoverheid, die van de poortwachter, de beveiliger van de identiteit, versus de dienstverlener. En het is zaak de juiste balans tussen die twee te vinden. Zoals het nu gaat, is er aan de balie hooguit tien minuten tijd voor het vaststellen van de identiteit én de aanvraag van het document. In een split second moet beoordeeld worden of iemand is wie hij zegt te zijn. De NVVB pleit ervoor om een scheiding aan te brengen, de beoordeling los te koppelen van de dienstverlening. Om te investeren in het doen van de beoordeling: wie is het die ik voor me heb staan? Vinden we het goed dat die persoon een document krijgt, zoals een elektronische identiteitskaart, waarmee hij kan reizen en digitaal diensten kan aanvragen? EEN VAK APART Maas beaamt dit: Daarin vinden we elkaar zeker. Vaststellen van de identiteit is een specialisme. Het is een vak apart om mensen die kwaad willen, eruit te filteren. Hoe je het aanpakt, daar kun je over discussiëren. Maar dat het moet gebeuren is zeker. Hiermee komen we ook op het punt hoe belangrijk voorkomen van fraude is. Fraude kan heel de basis corrumperen van de dienstverlening van Rijksoverheid en gemeentelijke overheid. OVERNEMEN LAA Om fraudebestrijding gaat het ook in de Landelijke Aanpak Adreskwaliteit (LAA), een project dat loopt sinds Iemand die verkeerd op een adres staat geregistreerd kan immers frauderen. In meer dan 160 gemeenten legde men voor de LAA inmiddels huisbezoeken af om te achterhalen of iemand werkelijk op het adres woont waarop hij zegt te wonen. Doel is optimale kwaliteit van de adresgegevens in de BRP, én adres-gerelateerde fraude bestrijden. ICTU had tot op heden het project in beheer. Nu is besloten de aanpak en het risicogerichte huisbezoek structureel te maken, hebben RvIG en het Inlichtingenbureau (IB) een impactanalyse gedaan om te onderzoeken wat het voor RvIG betekent als zij de organisatie van de LAA overneemt. DATA ZIJN GOUD Rhodia Maas: Ik denk dat het een logische stap zou zijn als wij de projectactiviteiten van de LAA in beheer nemen, de structurele organisatie van adresonderzoeken en het informatieknooppunt. En dat in samenwerking met het IB. Als we alle data die RvIG heeft, en dat zijn er veel, op de goede manier ontsluiten, dan hebben we goud in handen. Met elkaar kunnen we dan een boost geven aan fraudebestrijding en hoogstaande kwaliteit van gegevens bereiken. RvIG heeft al het Centraal Meldpunt Identiteitsfraude en -fouten (CMI), met de LAA past dat goed. Maar het beheer van ICTU overnemen betekent wel verandering voor RvIG: het is een andere slag van denken, we moeten op een andere manier naar data gaan kijken, de samenwerking met gemeenten zal veranderen, én het zal uitbreiding van fte betekenen, opnieuw uitbreiding van de organisatie. Dat alles vraagt zorgvuldige begeleiding. SAMEN NOG VEEL TE WINNEN Fraudebestrijding, Rhodia Maas praat er graag nog even over door. Zeker als het over identiteitsfraude gaat. Ik kan niet genoeg benadrukken hoezeer we ons bewust moeten zijn van de consequenties van ID-fraude; voor de burger, die het slachtoffer is, maar ook voor de overheid. Want als overheid zijn we zo kwetsbaar als we fraude niet goed kunnen tegengaan. Het is een zoektocht hoe we dat het beste doen, we hebben de LAA en het CMI, maar we hebben zeker ook elkáár hierin nodig: gemeenten, het Rijk, Veiligheid en Justitie, politie, douane. We moeten zoeken naar wat we samen kunnen doen, welke data we afzonderlijk hebben, maar misschien breder kunnen gebruiken, zonder uiteraard de privacy uit het oog te verliezen; zorgen dat we beter de signalen herkennen en slimme verbanden leggen. In die gezamenlijkheid kunnen we nog veel winnen. Misschien ingewikkeld, maar nodig! VOORZICHTIG MET OPENBARE GEGEVENS Mariëlle Slooff: Ik hoor regelmatig bij je terugkomen hoe belangrijk mindset, houding, bewustwording zijn. Maas: Jazeker, je bewust zijn, héél belangrijk. Van wat identiteitsfraude is, en hoe je het voorkomt. Streep dus door wat niet nodig is, bijvoorbeeld het BSN-nummer in veel gevallen als ze je om een kopie van je paspoort vragen. En ben je ervan bewust dat er weinig nodig is om iets naars te kunnen doen met openbare gegevens, zoals geboortedatum, woonplaats. Een gevonden identiteitskaart op de gemeentelijke website zetten lijkt me dan ook geen goed idee. Natuurlijk gedaan vanuit dienstverlenend oogpunt, maar hier is meer voorzichtigheid geboden. UITREISVERBOD? Maas: Voorzichtigheid geldt bijvoorbeeld ook als het gaat om een vervangende ID kaart. Iemand kan zo n document krijgen, maar wel op heel specifieke voorwaarden. Laat gemeenten zich heel goed informeren hierover: wanneer heeft iemand het recht op zo n vervangend document en wanneer niet? Ook over een inreisverbod: wanneer kan een paspoort worden ingenomen op basis van artikel 23? SAMEN OPTREKKEN De NVVB en RvIG zijn sinds jaar en dag samenwerkingspartners. Hoe ziet Rhodia Maas de samenwerking? We hebben veel gezamenlijks, ook met de afnemers en willen graag samen optrekken. Maar we hebben ook eigen taken en onze eigen verantwoordelijkheden, daar moeten we ons bewust van zijn. 18 B&R - identiteitsmanagement 19 B&R - identiteitsmanagement

11 Naturalisatie- & optietaken Uit nood geboren samenwerking Noordwijk en Leiden zijn een samenwerking aangegaan met betrekking tot de uitvoering van de naturalisatie- en optietaken op grond van de Rijkswet op het Nederlanderschap (RWN). De behandeling van naturalisatieverzoeken en opties waren in de gemeente Noordwijk belegd bij twee medewerkers die dit met veel plezier uitvoerden. Gemiddeld twintig verzoeken per jaar. Tekst: Peter Kuijmans van de IND en van DUO ( Hier is alle noodzakelijke informatie te vinden. De klant kan vervolgens een afspraak maken in de gemeente Leiden voor de zogenaamde naturalisatiecheck. Dit is een afspraak van twintig minuten om te zien of de klant mogelijk Nederlander is van rechtswege, of dat hij kan opteren voor het Nederlanderschap, of dat hij in aanmerking komt voor naturalisatie. Kortom, voldoet hij aan de voorwaarden? Deze check van twintig minuten is bedoeld voor klanten met een reguliere verblijfsvergunning. Tijdens deze afspraak wordt nagekeken of de duur van toelating en de duur van het hoofdverblijf aan de voorwaarden voldoen, of aan de inburgeringseis wordt voldaan en of de vereiste brondocumenten zoals een geboorteakte, paspoort(en) of huwelijksakte ten grondslag liggen aan de geregistreerde persoonsgegevens of dat deze alsnog kunnen worden overgelegd. De BRP moet immers op orde zijn! Als dit nog niet zo is dan wordt een vervolgafspraak ingepland. Klanten die inwoner zijn van Noordwijk moeten hun BRP-registratie met de gemeente Noordwijk regelen. Na dit herstel volgt een nieuwe naturalisatiecheck. Als de check positief uitpakt, kan de feitelijk afspraak gemaakt worden voor het indienen van het verzoek tot naturalisatie of voor het afleggen van een optieverklaring. Het was spannend omdat dit nog nooit in Nederland was geprobeerd (NATURALISATIE) CEREMONIE De burgemeester van Noordwijk wil de ceremoniële gelegenheid zelf doen en in de dienstverleningsovereenkomst tussen Noordwijk en Leiden is hier rekening mee gehouden. Mocht de burgemeester van Noordwijk hier ooit mee willen stoppen om wat voor reden dan ook, kan Leiden dit deel overnemen. KOSTENVERREKENING Het gemeentelijke deel van de leges wordt door Leiden geïncasseerd. Daarnaast keert de gemeente Noordwijk aan de gemeente Leiden een vergoeding uit voor de extra werkzaamheden die met de taakuitvoering gemoeid zijn. Dit is ook terug te vinden in de dienstverleningsovereenkomst. Bij vertrek van één van deze twee collega s, rees de vraag of het zinvol was om voor dit aantal verzoeken te investeren in opleiding, kennis en ervaring of dat de werkzaamheden wellicht beter konden worden uitbesteed. De weg naar de gemeente Leiden was snel gevonden. Het was spannend omdat dit nog nooit in Nederland was geprobeerd en belangrijk was dat alle betrokkenen ervoor wilden gaan. Ook van de IND was medewerking nodig. Immers, de naturalisatieadviezen van Noordwijk zouden voortaan door Leiden worden ingestuurd. DE INHOUD VAN HET WERK In het Besluit verkrijging en verlies Nederlanderschap (BVVN) staan een aantal artikelen die de beoogde samenwerking in de weg staan. Artikel 2 geeft de bevoegdheid van de burgemeester aan voor het in ontvangst nemen van optieverklaringen en naturalisatieverzoeken. Artikel 33 beperkt die bevoegdheid tot alleen die personen die in zijn gemeente wonen of verblijf houden. Een mandaat constructie ligt dan voor de hand. Zowel de burgemeester van Noordwijk als die van Leiden gingen intensiever samenwerken. De burgemeester van Noordwijk moest dus bevoegdheden in mandaat overdragen aan die van Leiden. Dit mandaat is samen met een dienstverleningsovereenkomst tot stand gekomen. Op de website van de NVVB is deze terug te vinden als voorbeeld. Andere gemeenten die dit ook willen inrichten, kunnen hiermee hun voordeel doen en waarom het wiel opnieuw uitvinden als het ergens goed is geregeld? Hoe gaat het dan in zijn werk in de praktijk? Dat is natuurlijk voor de medewerkers de belangrijkste vraag! Deze vraag was vrij vlot beantwoord en dat komt ook door de hele fijne samenwerking tussen Noordwijk en Leiden. In Leiden is kanaalsturing voor deze werkzaamheden al in een eerder stadium tot stand gekomen. Hoe werkt dit? De klant neemt zelf eerst alle informatie tot zich via de website Voor personen die zijn toegelaten als vluchteling wordt er meer tijd gereserveerd om bijvoorbeeld rapporten van eerste en nader gehoor van de IND door te lezen voor wat betreft de burgerlijke staatgegevens. Het dient om te controleren of er nog brondocumenten zijn die nog niet gebruikt werden voor de BRP maar wel een betere basis geven voor de BRP-gegevens. Iedere klant wordt naar brondocumenten gevraagd, ook al zijn zij toegelaten vluchtelingen! Mocht het zo zijn dat er brondocumenten zijn ingenomen door de IND, probeer deze dan ook voor de BRP te gebruiken. Natuurlijk zijn er uitzonderingen, denk maar aan Syriërs, Somaliërs, de Palestijnen, de Koerden en Armeniërs. Wanneer het verzoek tot optie/naturalisatie is ingediend, gaat de procedure verder zoals de wet en regelgeving voorschrijft. Dat is niet anders dan anders. 20 B&R - persoonsinformatiemanagement 21 B&R - persoonsinformatiemanagement

12 Latere vermeldingen, en zo In verreweg de meeste gevallen is het toevoegen van een latere vermelding aan een akte van de burgerlijke stand een logische handeling, en ook de inhoud ervan wordt niet erg vaak in twijfel getrokken. Met het oog op beperking somt Artikel 1:20 BW duidelijk op welke latere vermeldingen er mogen en zelfs moeten worden toegevoegd. In het Modellenboek ook digitaal beschikbaar via Handboek Burgerzaken Amsterdam (HBA) wordt er een lijst gegeven met alle soorten van latere vermeldingen, ofwel LV s. Toch is het mogelijk om hierin situaties tegen te komen waarbij er twijfel rijst of men een dergelijke LV hier nu wel zou moeten toevoegen. Om dit toe te lichten, behandelen we in het navolgende een drietal met enige regelmaat terugkerende vragen uit de praktijk. Tekst: Edwin van Benthem Casus 1. De erkenning van een ongeboren vrucht, waarna de ouders vervolgens voorafgaand aan de geboorte trouwen Hierbij is een kind voordat het geboren wordt dus al erkend, na welke handeling de ouders besluiten om voorafgaand aan de geboorte te trouwen. Dit roept de vraag op of er in zo n geval dan nog wel een latere vermelding op de geboorteakte moet worden geplaatst. Het zal geen verrassing zijn dat deze vraag met ja beantwoord kan worden. In de eerste plaats omdat er duidelijk in de wet staat (artikel 1:20 BW) dat er aan de akte van erkenning altijd een latere vermelding moet worden toegevoegd. Dit gaat dus ook op wanneer het een kwestie is van een ongeboren vrucht. En de wetgever maakt daarbij geen uitzondering in het geval of een kind nu door een huwelijk of door een partnerschap afstamt van beide ouders. Maar verder is er ook nog een inhoudelijke reden voor deze LV te geven. Het betreft hier in feite de naamskeuze die men bij de erkenning gedaan heeft. Want uit de erkenningsakte kan nu duidelijk blijken welke naam er gekozen is. Voorbeeld: bij de erkenning van de ongeboren vrucht zijn de ouders tot de keuze gekomen dat het kind de naam van de moeder zal gaan krijgen. Daarvoor was er helemaal geen aparte naamskeuze nodig, want zelfs als de ouders niet zouden kiezen zou het kind ook al de naam van de moeder krijgen. Dus dat het kind haar naam krijgt, zal dus blijken uit het feit dat er een erkenningsakte voorafgaand aan het huwelijk van de ouders is opgemaakt. De latere vermelding is dan in feite het bewijs dat het kind is erkend, en dat er in dit geval voor de naam van de moeder is gekozen. Overigens komt het natuurlijk ook wel eens voor dat ouders, wanneer ze trouwen, hun kind voortaan met de achternaam van de vader door het leven willen laten gaan. In dat geval zal er dus bij het huwelijk opnieuw een naamskeuze moeten worden gedaan. En, in deze situatie, kan dat dus probleemloos. Ook voordat het kind geboren is! Casus 2. Geslachtsnaamwijziging Ook in het geval dat de naam van één van de ouders gewijzigd is als gevolg van een vorig huwelijk of echtscheiding, krijgt men wel de vraag van collega s wanneer zij een latere vermelding op de geboorteakte van het kind moeten plaatsen. Ook in dat soort van gevallen is de wet heel duidelijk. In artikel 1:20a, lid 3, BW, is er bepaald dat er alleen wijzigingen van de naam van een ouder worden doorgevoerd op de geboorteakte van kinderen van wie zelf de naam dan ook wijzigt. Uit de latere vermelding zal dus inderdaad moeten blijken dat de naam gewijzigd is van de persoon op wie de geboorteakte betrekking heeft. Maar in het geval dat de naam van de andere ouder (van wie het kind de geslachtsnaam dus niet draagt) verandert, mag de ambtenaar van de burgerlijke stand hiervan inderdaad geen latere vermelding toevoegen aan de geboorteakte van het kind. In dat geval zou het gevolg immers zijn dat op een afschrift of uittreksel van de geboorteakte de naam van een ouder niet altijd meer overeenstemt met de huidige situatie. Tot 1995 werd er in dergelijke gevallen overigens nog wel een latere vermelding opgemaakt. Er is dus, naar Nederlands naamrecht, een naamskeuze mogelijk voor de geslachtsnaam van de vader Voorbeeld Het Egyptische kind Yahya Gamal Yusuf Alfalah wordt erkend door de Nederlander Jan de Boer. In de akte van erkenning doet u dit als volgt: Model IV 7, HBA: Geslachtsnaam en voornamen kind na erkenning Gekozen voor geslachtsnaam: de Boer Voornamen kind: Yahya Gamal Yusuf Alfalah Dit zult u dus ook zo moeten opnemen in de latere vermelding. Casus 3. Extra informatie opnemen? Tot slot komt regelmatig de vraag aan de orde of je in de latere vermelding meer informatie mag opnemen dan is voorgeschreven. Ons advies is dan altijd: dit moet je alleen doen als de leesbaarheid hier echt mee gediend is. Een treffend voorbeeld van zo n geval zien we in de volgende situatie uit de praktijk. Een kind met een naamsketen wordt erkend door een Nederlandse man met een geslachtsnaam. De erkenner toont ook direct zijn biologische ouderschap aan (artikel 4, lid 4, Rijkswet op het Nederlanderschap). Deze erkenning heeft nu tot gevolg dat het kind ook de Nederlandse nationaliteit krijgt. Dit geldt overigens zelfs in gevallen dat het kind jonger is dan zeven jaar. Er is dus, naar Nederlands naamrecht, een naamskeuze mogelijk voor de geslachtsnaam van de vader. Als dit dan gebeurt, is het voor de leesbaarheid goed om aan de latere vermelding van deze erkenning extra toe te voegen wat ook de voornamen na deze erkenning zijn. Dit om duidelijk te maken dat een onderdeel van de oude naamsketen nu de nieuwe geslachtsnaam is geworden, en dus niet aan de namenreeks zal worden toegevoegd. 22 B&R - adviesbureau 23 B&R - adviesbureau

13 Karin Lambrechts (links) en Elo de Mul. Sinds 1 januari 2016 verzorgt Dienstverlening Drechtsteden de publiekszaken voor vier gemeenten in de Drechtsteden regio: Alblasserdam, Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht en Sliedrecht. Het gaat om de gemeentelijke balies, telefonie, websites en social media. Allemaal centraal aangestuurd vanuit het Stadskantoor in Dordrecht. Elo de Mul, directeur van Dienstverlening Drechtsteden, geeft ons een kijkje 'in de keuken'. Tekst en foto: Jarko De Witte van Leeuwen Dienstverlening Drechtsteden: Centrale organisatie met lokale 'look & feel' Door de dienstverlening regionaal te organiseren, kunnen we de kwaliteit verbeteren en tegelijk kansen bieden aan medewerkers. De Mul: "De gemeenten van de Drechtsteden werkten al langer samen op het vlak van dienstverlening, maar dat beperkte zich tot het uitwisselen van ideeën. Op een gegeven moment ontstond de behoefte aan een intensievere samenwerking. Vooral ingegeven door de ontwikkelopgave op het vlak van digitale dienstverlening. De gemeenten kregen dat apart niet goed van de grond. Het kostte veel tijd en geld. En soms zat iedere gemeente voor zich het wiel uit te vinden. Niet efficiënt. Daarnaast zagen we een hoop veranderingen qua werk op ons afkomen. Nu is de servicebalie van de gemeente nog het eerste, meest in het oog springende kanaal voor contact met de inwoners. Maar dat gaat sterk afnemen en de andere digitale kanalen worden steeds belangrijker. Door onze dienstverlening regionaal te organiseren, kunnen we de kwaliteit verbeteren en tegelijk kansen bieden aan medewerkers." Karin Lambrechts is als wethouder van Dordrecht portefeuillehouder dienstverlening. Zij schetst hoe Dienstverlening Drechtsteden tot stand kwam. "Dienstverlening aan inwoners en ondernemers is een belangrijk primair proces. De vraag diende zich aan wie dit zou kunnen 'hosten' voor de andere gemeenten? Dordrecht stak haar vinger op. Dat was het startschot voor Dienstverlening Drechtsteden. De insteek is dat de publiekszaken centraal vanuit Dordrecht worden georganiseerd, maar met een lokale 'look & feel', die recht doet aan de eigenheid van iedere gemeente, want daar hechten we allemaal veel belang aan. Deze gecombineerde opzet is uniek in Nederland." LOKALE EIGENHEID "We hebben veel aandacht gehad voor het element 'lokale eigenheid'. Voor een deel zit dat in de medewerkers, zij zijn het 'gezicht' van de gemeente", zegt Elo. "De eigenheid vind je ook terug in de huisstijl, de brieven en de websites. En elke gemeente wilde ook zijn eigen lokale servicebalie houden waar inwoners naartoe kunnen. Die opzet is geslaagd. We zijn weliswaar Dienstverlening Drechtsteden, maar naar de inwoners gedragen we ons als de lokale gemeente. Iemand die via de Sliedrechtse website een vraag stelt, heeft totaal niet in de gaten dat hij vanuit Dordrecht het antwoord krijgt." Maar het zit hem niet alleen in het welkomstzinnetje of de huisstijl. Dienstverlening Drechtsteden investeert veel in de medewerkers. "Het werkt het best als medewerkers binding en feeling hebben met wat er lokaal speelt", weet Elo. Dat geldt voor de collega's aan de servicebalies op locatie, maar ook voor de centrale collega's. "Door een goede organisatie van de informatiestromen kunnen medewerkers snel zien wie 'van een bepaald onderwerp is' en welke nieuwtjes er lokaal spelen. Ook is er veelvuldig contact met de lokale gemeenten over allerlei onderwerpen en we brengen bezoeken op locatie. Zo krijgen we 'beeld en geluid' bij de gemeenten die we bedienen." SUCCESVOLLE SAMENWERKING Karin Lambrechts maakt na ruim een jaar ervaring met Dienstverlening Drechtsteden een eerste balans op. "We mogen van een succes spreken. Door één organisatie te maken voor meerdere gemeenten doen we de dienstverlening nu veel goedkoper dan toen we het hiervoor allemaal apart deden. Daarnaast is samenwerking een van de belangrijkste succesfactoren. Vaak ontstaat er spanning op de lijn als je dingen centraal gaat organiseren. Gemeenten vrezen dat ze een stukje controle en grip verliezen. Kleinere gemeenten zijn bang dat grotere gemeenten hen zullen overheersen. Grotere gemeenten zijn weer bang dat kleinere gemeenten hen in hun ontwikkeldrang zullen afremmen. In het ontwikkelproces behielden de gemeenten de controle als volwaardige en gelijkwaardige partners binnen het collectief. Daarbij ging het niet om 'groot' of 'klein' maar om 'samen'. Alle gemeentebesturen hebben ingestemd met de visie op dienstverlening. Zo konden 24 B&R - dienstverlening & innovatie 25 B&R - dienstverlening & innovatie

14 we het gezamenlijke punt aan de horizon formuleren en daar naar toe werken. Gemeenteraden en medewerkers zijn nadrukkelijk meegenomen. Zo zijn veel mensen bij de totstandkoming van Dienstverlening Drechtsteden betrokken en hebben velen kunnen bijdragen aan het succes. Dat voelen we in de samenwerking." TEVREDENHEID Elo meet het succes ook af aan de vernieuwingen in de dienstverlening en de reacties. "We halen voortdurend op wat men van onze dienstverlening vindt en waar we nog iets kunnen verbeteren. De inwonerstevredenheid meten we door continu onderzoek. We vragen elke week aan inwoners die contact met ons hebben gehad naar hun ervaringen. Met de gemeenten hebben we een samenwerkingsovereenkomst met afspraken over wat we doen, binnen welke tijd en met welk kwaliteitsniveau. Daar meten we op en rapporteren we op. Daarnaast hebben we natuurlijk gesprekken met onze opdrachtgevers, de gemeenten. Daaruit blijkt dat ze tevreden zijn over de kwaliteit, de samenwerking en de ontwikkelkracht." Zijn er ook nadelen aan de samenwerking? Elo: "Aan de samenwerking niet zozeer, maar het is wel zo dat de toegenomen schaalgrootte en het werken voor meerdere gemeenten meer coördinatie en afstemming vraagt. De juiste route naar betrouwbaar registratiebeheer Het principe achter het werken met basisregistraties is eigenlijk simpel. Gegevens eenmalig invoeren en ze meervoudig gebruiken. Dit staat of valt wel met de kwaliteit van de gegevens en het gemak om deze met andere(n) te delen. Procura werkt al jaren met gemeenten samen aan applicaties die dit proces makkelijker en betrouwbaarder maken. Van de allereerste werkende GBA-module in Nederland tot een Burgerzakenmodule die het beheer van de Basisregistratie Personen (BRP) stroomlijnt. En het in verbinding blijven met elkaar is ook een voortdurend punt van aandacht." Tenslotte de medewerkers. Ook voor hen is de nieuwe organisatie een grote verandering. Velen kwamen na vijftien jaar werken voor een gemeente uit de regio ineens op het Stadskantoor in Dordrecht te zitten. Of gingen in meerdere gemeenten werken. Elo hierover: "We hebben hen veel ruimte gegeven om mee te denken hoe ze het meest tot hun recht kunnen komen in de nieuwe organisatie. Dat heeft voor veel draagvlak gezorgd, ondanks de grote verandering. Onze medewerkers hebben heel hard gewerkt en veel betrokkenheid, veerkracht en flexibiliteit laten zien. Ze mogen met recht trots zijn op wat ze bereikt hebben." KENNISDELING "We moeten het wel blijven waarmaken", besluit Elo. "We bestaan nog maar een jaar. We hebben veel lessen geleerd. Als andere gemeenten benieuwd zijn naar onze ervaringen, kom ik graag langs om over onze ontwikkelkracht te vertellen. En omgekeerd zijn ze hier altijd welkom voor een kennismaking met Dienstverlening Drechtsteden." Column Melle Bakker secretaris-directeur Kiesraad Onze huidige Kieswet dateert van Sindsdien is de wet zo n veertig keer op onderdelen gewijzigd, maar toch blijft hij in essentie sterk gedateerd. Ofwel, zou die wet niet eens fundamenteel tegen het licht gehouden moeten worden? De Kiesraad pleit al jaren voor modernisering van de Kieswet, daarin gesteund door NVVB en VNG, maar de minister van BZK, verantwoordelijk voor beleid én wetgeving op het gebied van kiesrecht en verkiezingen, wil er tot dusver niet aan. Laat ik eens een paar voorbeelden geven van mijns inziens hopeloos verouderde bepalingen. 1. De kandidaatstelling. De huidige wettelijke regeling draagt nog veel kenmerken van de vroeger geldende kandidaatstelling bij de hoofdstembureaus. Toen was het logisch dat voor iedere kandidaat per kieskring een instemmingsverklaring en een kopie ID-bewijs moest worden ingeleverd, maar nu de kandidaatstelling bij de Kiesraad is gecentraliseerd, kan ik het nut hiervan niet meer inzien. 2. Openbaarmaking uitslagen. Verkiezingen en verkiezingsuitslagen horen transparant te verlopen. Het huidige openbaarmakingsregime van de Kieswet - terinzagelegging van stukken, gevolgd door latere vernietiging is niet meer van deze tijd. Publicatie van de processen-verbaal van de stembureaus en de gemeentelijke uitslagen op internet verdient verre de voorkeur en zou tevens veel van de bezwaren tegen digitale overdracht van stemgegevens kunnen wegnemen. 3. Hertelling. De Kiesraad pleit al jaren voor een meer decentrale opzet wat betreft hertellingen. De Kieswet gaat ervan uit dat een eventuele hertelling centraal door de Kiesraad of de Tweede Kamer plaatsvindt, maar dit is zeker bij een hertelling van enige omvang in de praktijk niet te managen. 4. Kandidaten woonachtig in het buitenland. De Kieswet schrijft voor dat een in het buitenland wonende kandidaat een Good old Kieswet! in ons land woonachtige gemachtigde moet aanwijzen. Niet echt meer iets van deze tijd toch!? Doet hij dit niet, dan moet de Kiesraad hem of haar zelfs van de lijst schrappen. Wordt een dergelijke kandidaat gekozen, dan is het ook de gemachtigde die daarvan bericht ontvangt en die de voorzitter van de Kamer moet informeren over wel of niet aanneming van de benoeming. Ze zullen in de tussentijd maar ruzie krijgen denk je dan! De Kiesraad pleit al jaren voor modernisering Tot slot nog dit. In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart jl. ontstond niet alleen gedoe over het gebruik van de OSV-software, maar ook werd de vraag gesteld of stembureauleden eigenlijk geen VOG (= Verklaring omtrent het Gedrag) zouden moeten overleggen. Van vorige verkiezingen herinner ik mij nog dat kiezers stembureauleden gingen vragen om zich te identificeren. Misschien is onze huidige Kieswet niet alleen op onderdelen verouderd en is de wet ook om andere reden aan herziening toe. Is de wet nog wel robuust genoeg? Is de Kieswet nog wel voldoende opgewassen tegen de potentiële bedreigingen en scepsis van vandaag de dag? Tijden zijn veranderd. De maatschappij is harder geworden, kritischer ook en lijkt minder bereid om risico s te aanvaarden. Genoeg reden dus voor het aantredende kabinet om modernisering van de Kieswet hoog op de agenda te plaatsen! Procura is onderdeel van Conxillium 27 B&R - verkiezingen

15 NVVB Congres 2017 Wij kijken met succes terug op het NVVB Congres Jullie ook? 28 B&R - nvvb congres 29 B&R - nvvb congres

16 Samen innoveren met de Pilotstarter Tekst: Marieke Vos Op de Pilotstarter vinden gemeenten elkaar om samen aan de slag te gaan met innovatie. Van concrete projecten tot verkenningen: het karakter van de pilots is breed. Er doen momenteel 239 gemeenten mee aan in totaal 91 pilots. Iedereen kan deelnemen aan pilots en zelf pilots starten. Ik merk aan de Pilotstarter dat gemeenten veel samenwerken. decentralisaties in het sociaal domein. Gemeenten Ze wilden dat denk ik altijd wel, maar met de huidige zouden anders gaan werken, maar hoe? En wat voor technologie is het veel gemakkelijker geworden. Daarbij krijgen informatievoorziening was daarvoor nodig? Daarover ging gemeenten meer taken, eerst met de decentralisaties in het ISD. Met kleine groepen gemeenten werd in living labs sociaal domein en straks met de Omgevingswet. De urgentie onderzocht wat mogelijk was. Dat was heel waardevol, want om samen oplossingen te verkennen en te ontwikkelen wordt het inspireerde gemeenten om te zien hoe het anders kon. dus ook groter, zegt Marian De Kleermaeker, projectleider We merkten echter dat wat daar werd ontdekt lastig door meer versterken innovatievermogen bij de Digitale Agenda 2020, gemeenten gebruikt kon worden. Daarom werd besloten om een programma van VNG/KING. Gemeenten vinden elkaar op een andere vorm te kiezen, waarin innovatieve oplossingen op de website van de Pilotstarter, maar het gaat zeker niet alleen een veel bredere manier gedeeld kunnen worden. We kozen om het online contact leggen met elkaar, zegt De Kleermaeker. voor een crowdfunding-achtige manier. Waar gemeenten, Ik vergelijk het wel eens met een datingsite: je hoeft niet meer en andere betrokken partijen, pilots kunnen aanmelden en elke avond naar het café in de hoop dat je iemand tegenkomt, anderen deelnemer kunnen worden. Vanuit het idee dat want je kunt het voorwerk online doen. Maar daarna zul je het eigenaarschap dan breed gedragen wordt, zodat de elkaar toch echt moeten ontmoeten, wil je verder komen. uitkomsten ook breder ingevoerd worden. Bovendien kom je er Zo werkt het ook met de Pilotstarter. Het maakt het voor met deze manier van werken snel achter of iets levensvatbaar gemeenten veel laagdrempeliger om elkaar te vinden. is: als niemand wil meedoen, dan is er waarschijnlijk geen brede vraag naar. CROWDFUNDING VOOR GEMEENTEN De Pilotstarter zelf is inmiddels toe aan zijn derde versie. ONTMOETEN EN VERBINDEN Het begon met het project ISD (informatievoorziening In de tweede opzet lag de nadruk op de financiële component, sociaal domein), dat inspeelde op de toen nog komende want initiatiefnemers konden vanuit de Pilotstarter geld krijgen voor hun pilot. Dat werkte wel, maar het betekende ook dat er een soort subsidierelatie ontstond. Terwijl we eigenaarschap nastreefden: pilots moesten toch vooral door en voor de deelnemers zelf zijn. Daarom kozen we voor een andere opzet, die paste in het programma Digitale Agenda 2020 dat toen startte. De Pilotstarter werd puur een plek waar gemeenten en andere partijen pilots kunnen aanmelden en deelnemers kunnen vinden. De financiering verdween. Het programma zorgt voor het online platform en zet haar netwerk in. We kennen veel gemeenten en weten waar mensen mee bezig zijn. Als een gemeente een pilot aanmeldt en wij weten dat iets soortgelijks ook elders speelt, dan verbinden we deze met elkaar. Soms komt het voor dat een pilot dermate breed gedragen wordt, dat het in aanmerking kan komen voor brede opschaling. Dan zetten we onze expertise vanuit KING in, bijvoorbeeld door er een impactanalyse op te doen. Voorwaarde voor succesvolle innovatie is dat je mag falen. Daar leer je namelijk ook van LAAGDREMPELIG De Pilotstarter ontwikkelde zich tot een vliegwiel om innovatie aan de gang te krijgen, zegt De Kleermaeker. Op het moment van schrijven doen 239 gemeenten mee aan in totaal 91 pilots. Maar het zijn niet alleen gemeenten, ook andere overheden en bedrijven melden pilots aan. De regels zijn eenvoudig, zegt De Kleermaeker: De pilot moet gaan over informatievoorziening, er moet tenminste één gemeente bij betrokken zijn en het mag niet om een product gaan dat al helemaal af is. Iedereen mag zelf pilots aanmelden, daar zit het programma niet meer tussen. Dat gaat goed: Heel soms moeten we er iets van af halen, bijvoorbeeld als het een commercieel aanbod is. Niet alle pilots worden succesvol afgerond. Maar dat hoeft ook niet: Voorwaarde voor succesvolle innovatie is dat je mag falen. Daar leer je namelijk ook van. Als voorbeeld noemt ze de pilot die een app wilde bouwen om gegevens uit te wisselen tussen wijkteams en huisartsen. Dat bleek technisch niet moeilijk. Maar het eigenlijke probleem bij het uitwisselen van informatie met huisartsen bleek het al dan niet bestaan van een goede samenwerkingsrelatie. Een leerzame conclusie, want het betekent dat je in dit geval dus niet moet zoeken naar een Hoe werkt de Pilotstarter? Iedereen kan een pilot aanmelden op de Pilotstarter. Na registratie (opgeven adres, naam en naam werkgever) log je in en kun je een pilot aanmaken. Er zijn drie voorwaarden: 1. De pilot moet gaan over informatievoorziening. 2. Er is tenminste één gemeente bij betrokken. 3. Het moet worden doorontwikkeld (geen afgerond product). technische oplossing, maar moet investeren in vertrouwen en relaties. ADRESFRAUDE AANPAKKEN De Kleermaeker noemt twee voorbeelden van pilots die goed illustreren hoe de Pilotstarter werkt. Een voorbeeld is Coding for Christmas. Een stichting wil kinderen in het basisonderwijs leren programmeren. Ze bedachten Coding for Christmas. Kinderen maken in dat project software dat de lichtsnoeren in kerstbomen bestuurt. Daarvoor hebben ze kinderen nodig en een grote kerstboom. En wie heeft toegang tot beide? De gemeente! Gemeenten die meedoen zijn op een leuke manier bezig met onderwijsbeleid en krijgen elke avond een gratis lichtshow in de kerstboom op het marktplein. Voorheen had deze stichting gemeenten moeten bellen, nu hebben ze het als pilot aangemeld en schrijven gemeenten zich in. Het tweede voorbeeld is Adressen op orde. De gemeente Tilburg bouwt een geautomatiseerde tool dat gemeenten helpt om de kwaliteit van adresgegevens te verbeteren en doelgerichter onregelmatigheden op te sporen. Zoals overbewoning en uitbuiting. De tool bestaat uit een algoritme dat de digitale registraties van de gemeente doorzoekt. Twee andere gemeenten hebben dit samen met Tilburg verder ontwikkeld en er is interesse vanuit veel gemeenten, zegt De Kleermaeker. Deze pilot is bijna afgerond, het algoritme is klaar. Eigenlijk hebben we vanuit de Pilotstarter inhoudelijk niets hoeven toe te voegen: al het werk hebben de gemeenten zelf gedaan. 30 B&R - dienstverlening & innovatie 31 B&R - dienstverlening & innovatie

17 Wij hielpen alleen om het idee verder te verspreiden en partijen te verbinden. Het bevindt zich nu op een kantelpunt, want misschien gaan alle gemeenten dit straks wel gebruiken. Het laat goed zien dat innovatie bij gemeenten op verschillende manieren tot stand kan komen, zegt ze. Soms door collectief toepassingen te ontwikkelen, zoals de Digitale Agenda 2020 doet. En soms door kleine initiatieven die bij één gemeente ontstonden. De Pilotstarter is echt de plek geworden waar gemeenten samen innoveren ZELF DOEN Veel gemeenten weten de Pilotstarter inmiddels goed te vinden. Het is echt een plek geworden waar gemeenten samen innoveren. Voor KING is het een andere werkwijze, vertelt ze. Ze geeft een voorbeeld: Het ministerie van BZK is bezig met een pilot over e-democratie. Voorheen zouden zij met ons gaan praten en zouden wij samen bespreken in hoeverre dit voor gemeenten een goede ontwikkeling is. Nu zet het ministerie zelf deze pilot op de Pilotstarter en praten er inmiddels vijftien gemeenten mee hoe dit verder ontwikkeld kan worden. Wij spelen daar nauwelijks meer een rol. Dat is goed, want gemeenten moeten het vooral zelf doen. Dan krijg je oplossingen die optimaal aansluiten bij de gemeentelijke praktijk en breng je innovatie verder. In Memoriam: Jürgen Rast Op 28 maart 2017 is Jürgen Rast overleden. Op 12 november 2010 werd Jürgen Rast tot voorzitter van het Bundesverband der Deutschen Standesbeamtinnen und Standesbeamten e.v. (BDS). De Duitse zustervereniging van de NVVB. Ook op Europees niveau had Jürgen Rast een belangrijke rol in het vakgebied. Hij werd in 2014 tot president van de EVS (Europäischer Verband der Standesbeamtinnen und Standesbeamten e.v.) gekozen. Jürgen Rast was een aimabel en integer man die steeds zocht naar wat mensen en de verschillende verenigingen in Europa verbond met elkaar. Iemand met geduld en respect voor anderen, maar wel vastberaden en volhardend in wat hem uiteindelijk voor ogen stond. Een diplomaat. We zullen ons Jürgen Rast herinneren als een man, waarvan de menselijke kwaliteiten een voorbeeld voor anderen mogen zijn. Wij wensen zijn naasten sterkte met dit verlies. Namens het bestuur van de NVVB. Column Arre Zuurmond Gemeentelijke Ombudsman Amsterdam Peter en Laila verhuizen op 8 augustus naar een nieuw adres. Peter geeft de verhuizing door via het online formulier op de website van de gemeente. Hij hoort echter wekenlang niets. Als hij bij de afdeling Parkeren komt om een parkeervergunning aan te vragen, wordt hij weggestuurd. Hij komt niet in aanmerking voor een vergunning omdat hij niet ingeschreven staat. Ook telefonisch en via de mail vangt hij bot, want het correspondentienummer dat in de ontvangstbevestiging van de inschrijving staat, zou niet bestaan. Na herhaalde bezoekjes aan de gemeente lukt het hem uiteindelijk toch om zich in te schrijven en een parkeervergunning aan te vragen. Dat laatste dreigt opnieuw fout te lopen omdat hij toch nog vergunningsgeld moet betalen voor de hele maand augustus. Terwijl Peter vanwege de problemen met de inschrijving net voor de hele maand zelf parkeergeld heeft moeten betalen. Tegelijkertijd vraag hij ook een bezoekersvergunning aan. Drie weken later ontvangt hij een afwijzing voor deze vergunning: hij zou volgens Parkeren niet ingeschreven zou staan op het opgegeven adres! Peter begrijpt er niets meer van; volgens de informatie op Mijn Overheid staat hij wel degelijk ingeschreven en bovendien betaalt hij gewoon gemeentelijke belastingen. Na twee bezoekjes aan de gemeente wordt hem geadviseerd om opnieuw een aanvraag te doen. Dat gebeurt, en als hij na twee maanden nog geen reactie op deze aanvraag heeft ontvangen, dient hij een klacht in. Het is inmiddels december, maar ook op zijn klacht komt geen reactie. Half februari ontvangt Peter een brief van de afdeling Parkeren. Zijn parkeervergunning wordt per direct stopgezet omdat hij niet ingeschreven zou staan. Peter valt bijna van zijn Technische fout jaagt nieuwe inwoner op kosten stoel van verbazing. De gemeente en Parkeren blijven naar elkaar verwijzen in deze kwestie en hij weet niet meer wat hij moet doen om hier uit te komen. De ombudsman besluit de zaak te escaleren naar de troubleshooter van het Meldpunt Ketenfouten van de gemeente Amsterdam. Uit onderzoek bij de betrokken afdelingen blijkt dat de verhuizing wel is doorgevoerd, maar dat Parkeren dit, door een technische fout in hun eigen systeem, niet kan zien. Zijn parkeervergunning wordt per direct stopgezet omdat hij niet ingeschreven zou staan De casus zal binnenkort met beide afdelingen geëvalueerd worden, maar de parkeervergunning is inmiddels hersteld. De parkeerkosten zijn ook terugbetaald en de gemeente biedt Peter ter compensatie een cadeaubon aan. Toch had de fout veel eerder boven water kunnen komen als Parkeren op basis van het verhaal van de man direct te rade was gegaan bij de bronhouder. Of als er onderzoek was gedaan naar aanleiding van de klacht. Doordat de gemeente en Parkeren naar elkaar bleven verwijzen, heeft deze kwestie ruim zeven maanden kunnen voortduren. 32 B&R - dienstverlening & innovatie 33 B&R - persoonsinformatiemanagement

18 Wat te doen bij een omwisseling van een buitenlands rijbewijs? In B&R 6 van 2016 gingen we op bezoek bij het Expertise Centrum Rijbewijzen (ECR) van de RDW, een ketenpartner van de WTI. In dat artikel was te lezen hoe de RDW zich inzet in de strijd tegen ID-fraude. Nu gaan we dieper in op het omwisselen van een rijbewijs dat uitgegeven is buiten Nederland, naar een Nederlands rijbewijs. Waar moet je op letten en wat doet de RDW met deze documenten? Bij het omwisselproces van het buitenlandse rijbewijs is de kerntaak van de gemeente om de identiteit van de aanvrager vast te stellen. Wanneer dit met een positief resultaat is gelukt, dan moet de aanvraag altijd samen met het originele buitenlandse rijbewijs worden doorgestuurd naar de RDW. De controle of het buitenlandse rijbewijs echt of vals/vervalst is, gebeurt namelijk niet bij de gemeenten, maar bij de RDW. Wim Leutscher, adviseur bij het Expertisecentrum Rijbewijzen (ECR), legt uit: Nu de kruitdampen van het opstarten, doorstarten en ondertekenen van verschillende convenanten langzaam zijn opgetrokken, is het steeds duidelijker dat medewerkers van de gemeenten bereid zijn de focus te leggen op het tegengaan van identiteitsfraude. Het Nederlandse rijbewijs is het meest gebruikte ID-document in Nederland; de RDW ondersteunt en onderschrijft het belang van de georganiseerde Werkgroepen Tegengaan Identiteitsfraude dan ook volledig. Het omwisselen van een buitenlands rijbewijs naar een Nederlands document lukt daarom ook niet zomaar. Er moet voldaan worden aan verschillende internationaal afgesproken criteria, en uiteraard moet het buitenlandse rijbewijs origineel zijn. Het Expertisecentrum Rijbewijzen van de RDW heeft onder meer als taak om de aanvragen en buitenlandse rijbewijzen te beoordelen aan de hand van deze geldende criteria en om die rijbewijzen bovendien nauwkeurig te controleren op echtheid en geldigheid. Het uitgangspunt is dat elk(!) rijbewijs vals is, totdat het tegendeel is aangetoond. Bij het ECR wordt geen scanner als hulpmiddel gebruikt, maar is iedere medewerker uitgerust met onder andere een uv-lamp en een loep. De medewerkers hebben tevens een opleiding DOC 2 of DOC 3 gevolgd. Daarnaast beschikt de RDW over een bibliotheek met daarin voorbeelden van nagenoeg alle originele rijbewijzen die er op de wereld bestaan en die gebruikt kunnen worden als referentiemateriaal. Wanneer een vals/vervalst buitenlands rijbewijs wordt onderschept (dit waren er zeventig in 2016), wordt door een DOC 3-medewerker een technisch onderzoek verricht en daarvan een proces-verbaal van bevinding opgemaakt. Vervolgens wordt aangifte (met compleet dossier) gedaan bij de Afdeling Vreemdelingen Identiteit en Mensenhandel (AVIM), die de zaak verder onderzoekt. Het uitgangspunt is dat elk(!) rijbewijs vals is, totdat het tegendeel is aangetoond Naar aanleiding van de ontdekking van valse of vervalste rijbewijzen zijn al verschillende verdachten veroordeeld voor zaken als valsheid in geschrifte, identiteitsfraude en mensensmokkel. De verdachte kan gestraft worden met een gevangenisstraf van ten hoogste zes jaar of een geldboete van maximaal euro (Art. 225 Wetboek van Strafrecht). Dossiers en/of gebruikte vervalsingstechnieken worden gedeeld met de KMar, het IND en de AIVD, maar daarnaast worden ook andere internationale (opsporings)instanties door het ECR geïnformeerd. Als je als gemeente een buitenlands rijbewijs ontvangt, stuur dit dan altijd door naar het Expertisecentrum Rijbewijzen van de RDW. Wanneer er vragen of onduidelijkheden zijn over Nederlandse of buitenlandse rijbewijzen, kunnen gemeenten altijd terecht bij de Helpdesk Rijbewijzen ( ) of een mail sturen naar rijbewijsfraude@rdw.nl of rijbewijsmailing@rdw.nl. Tekst: Gerson Visser 34 B&R - identiteitsmanagement 35 B&R - identiteitsmanagement

19 Kim Oldenburger De ontwikkelingen bij het vak Burgerzaken volgen elkaar snel op, en de toekomst ervan ligt natuurlijk bij de jonkies. Hoe kijken jonge mensen tegen Burgerzaken aan, en hoe gaan ze ermee aan de slag? Aan de hand van een aantal vragen wil B&R deze jonge mensen een gezicht geven. In dit nummer geven wij het woord aan Kim Oldenburger. Foto: Janneke Schoonderwoert WAT IS JE LEEFTIJD, WAAR WOON JE EN WAAR WERK JE? Mijn naam is Kim Oldenburger en ik ben 27 jaar jong, ik woon in de bruisende stad Breda, ook wel de parel van het zuiden genoemd. Ik werk bij de gemeente Breda op de afdeling Publieksservice. HOE LANG WERK JE AL BIJ BURGERZAKEN EN HOE BEN JE DAAR TERECHTGEKOMEN? Ik werk vanaf februari 2015 op de afdeling Publieksservice. Ik heb hiervoor altijd bij kleine en middelgrote profit-dienstverleningsorganisaties gewerkt. Mijn interesse lag er altijd in het opdoen van ervaring bij een grote overheidsorganisatie. Dat leek me goed voor mijn eigen ontwikkeling en tegelijkertijd ook om een interessant afstudeeronderwerp te hebben voor mijn hbo-deeltijdopleiding Human Resource Management. De werkwijze van de gemeente Breda spreekt mij heel erg aan de afdeling Publieksservice leeft! Het management en de producten bieden flexibiliteit, brede inzetbaarheid, specialisme, een jong team en mogelijkheid tot groeien voor de medewerkers maar ook van de afdeling zelf. Hierbij bedoel ik het initiatief dat wordt getoond met het aantrekken van allerlei taken. Zo heeft Breda bijvoorbeeld de Registratie Niet Ingezetenen, Reisdocumenten voor Nederlanders in het buitenland en DigiD voor Nederlanders in het buitenland met elkaar gecombineerd. WAT TREKT JE AAN IN HET VAK? De combinatie van topdienstverlening, het uitzoekwerk in de backoffice en de gevarieerdheid van de producten, maar ook het specialisme. Burgerzaken is vanwege alle ontwikkelingen altijd heel dynamisch. Als ik naar mezelf kijk, heb ik me in korte tijd flink kunnen ontwikkelen door het afronden van de BOBZ (basisopleiding burgerzaken) bij de Bestuursacademie en het werken in de Projectgroep Verkiezingen. Waar ik zelf bij de Reisdocumenten voor Nederlanders in het buitenland veel mee te maken heb en wat mij aanspreekt is het internationale karakter. Dit zorgt voor complexe dossiers waarbij je rekening moet houden en kennis opdoet met verschillende regels en wetgevingen uit andere landen. Ik ben dan ook erg blij dat ik ben geselecteerd voor een stap met meer uitdaging en verdieping als specialist Burgerzaken waar ik erg veel zin in heb! WELKE TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN ZIE JIJ IN HET VAK? WELKE ONTWIKKELINGEN OMARM JE? EN TEGENOVER WELKE ONTWIKKELINGEN STA JE KRITISCH? Leuke vraag, het onderwerp voor mijn afstudeerscriptie was strategische personeelsplanning, gebaseerd op de verwachte ontwikkelingen binnen Burgerzaken de komende tien jaar. Hierbij heb ik een vijftal producten binnen Burgerzaken gespecificeerd. Hiervoor heb ik uiteraard grondig de verwachte ontwikkelingen onderzocht, wat zeer interessant was en mij gelijk een goed inzicht gaf in het werk op de afdeling. Toch blijft het een moeilijke vraag, omdat er altijd positieve en negatieve gevolgen aan zitten. De digitalisering zorgt voor minder contact met de burgers, dit is een positieve verandering. Waar wij, en alle andere gemeenten, dagelijks veel mee bezig zijn is de trend van fraudebestrijding. Ik sta dan ook kritisch tegenover de ontwikkeling van de combinatie van digitalisering en fraudebestrijding, omdat allerlei signalen in een digitale omgeving moeilijker zijn te ontdekken. Een ontwikkeling die ik omarm is de mogelijkheid om te investeren in de kwaliteit van de dienstverlening, denk hierbij aan minder frontoffice, meer backoffice, werk dat complexer wordt en meer specialisme en kennis vereist, en het opleiden en coachen van medewerkers. Een ontwikkeling die ik omarm is de mogelijkheid om te investeren in de kwaliteit van de dienstverlening WAAR DENK JE OVER VIJF JAAR TE WERKEN? Mijn ambities liggen nu op het verdiepen van mijn kennis in Burgerzaken. Verder kan ik nu mijn competentie om te organiseren kwijt in de projectgroep van de verkiezingen. Over vijf jaar hoop ik deze krachten te bundelen en te functioneren in een coördinerende rol op de afdeling. WAT BETEKENT DE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR BURGERZAKEN (NVVB) VOOR JOU NU, EN WAT ZOU DE NVVB IN DE TOEKOMST VOOR JOU KUNNEN BETEKENEN? Mijn ervaring nu zijn de leerzame congressen waarbij je bewust wordt gemaakt van de uitdagingen waar de gemeente voor staat, en dat er gezamenlijk wordt gespard naar de beste uitweg. Ik zie de NVVB als aanspreekpunt voor de gemeenten met een grote mate van specialisme. Een vereniging die altijd net iets voorloopt op de ontwikkelingen en haar gedachten hierover al klaar heeft staan. Ik hoop dat de NVVB zal blijven ontwikkelen in kennis en specialisme, met de juiste mensen om zich heen, zodat zij onmisbaar blijft voor gemeenten en de hele overheid. 36 B&R - jong & veelbelovend 37 B&R - jong & veelbelovend

20 Echtscheiding zonder bekend adres: één keer publiceren is genoeg Bij de rechtbank Amsterdam is er een echtscheiding uitgesproken. Het huwelijk was in Gambia gesloten. De man, van wie geen woonplaats bekend is noch in Nederland noch in het buitenland is niet in deze procedure verschenen. De advocaat van de vrouw laat de deurwaarder de echtscheidingsbeschikking op 23 oktober 2015 betekenen aan het Parket van de officier van justitie bij de rechtbank Amsterdam. Ook wordt dit in de Staatscourant gepubliceerd, in de rubriek Openbaar exploot. Tekst: Hans Tomson Op 12 februari 2016 geeft de griffier van de rechtbank Amsterdam een verklaring af waarin vermeld wordt dat er geen hoger beroep is ingesteld. De advocaat vraagt de ambtenaar van de burgerlijke stand (abs) van Den Haag om de echtscheiding in te schrijven. De abs stelt dat dit niet kan, omdat de beschikking nog niet is gepubliceerd in de Staatscourant, in de rubriek Ontbindingen huwelijk. De advocaat accepteert dit niet en verzoekt de rechtbank Den Haag de abs te gelasten om tot inschrijving over te gaan. BEOORDELING 1 Eerst de ontvankelijkheid van het beroep. De abs stelt dat er nog geen definitief weigeringsbesluit is afgegeven in de zin van artikel 1:27 van het Burgerlijk Wetboek (BW), en dat het beroep daarom niet-ontvankelijk is. De rechtbank verwerpt dit standpunt: Gelet op de standpunten van verzoekster en de ambtenaar, die leiden tot een patstelling tussen hen, is de rechtbank van oordeel dat de brief van de ambtenaar d.d. 26 februari 2016 kan worden aangemerkt als besluit te weigeren een 1 Rechtbank Den Haag, , Zaaknummer C/09/ / FA RK , ECLI:NL:RBDHA:2016: akte van de burgerlijke stand op te maken. Verzoekster heeft het onderhavige verzoek binnen zes weken na 26 februari 2016 ingediend, zodat de rechtbank haar zal ontvangen in haar verzoek. INHOUDELIJKE BEOORDELING Op grond van artikel 820 lid 1 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) kan een echtgenoot die in eerste aanleg niet in de procedure is verschenen, tegen een echtscheidingsbeschikking hoger beroep instellen binnen drie maanden na de betekening van deze beschikking aan hem in persoon, dan wel binnen drie maanden nadat zij op andere wijze is betekend (a) en overeenkomstig het tweede lid openlijk bekend is gemaakt (b). Ad (a) Betekening van de beschikking Als betrokkene geen bekende woonplaats of bekend werkelijk verblijf binnen of buiten Nederland heeft, geschiedt de betekening van de beschikking, ingevolge artikel 54 lid 4 Rv, aan het parket van de officier van justitie bij de rechtbank binnen het rechtsgebied waar de verzoeker woont. Ook moet een uittreksel van het exploot bekend worden gemaakt in de Staatscourant, onder vermelding van naam en kantooradres van de deurwaarder of van de advocaat van wie afschrift van het exploot kan worden verkregen. Ad (b) Openlijke bekendmaking van de beschikking Uit artikel 820 lid 1 Rv blijkt dat de uitspraak openlijk bekend moet worden gemaakt in de Staatscourant. De vraag is of met de publicatie in de Staatscourant in dit geval zowel het uittreksel van het exploot bekend is gemaakt een eis die is weergegeven onder sub (a) als aan de eis genoemd onder (b) is voldaan. De rechtbank stelt dat dit het geval is. Het standpunt van de abs dat er twee keer gepubliceerd had moeten worden, dus in beide rubrieken, verwerpt de rechtbank. De wet stelt die eis immers niet. De tekst van de publicatie was in dit geval volstrekt duidelijk. Daarom gelast de rechter de abs om over te gaan tot inschrijving van de echtscheidingsbeschikking. TOELICHTING Het ging hier om de beroepsprocedure uit artikel 1:27 BW, omdat de Haagse abs weigerde de akte van inschrijving van de echtscheiding op te maken. Dezelfde procedure geldt als een abs weigert om een LV op te maken bij een Nederlands huwelijksakte. De brief van de abs werd hier door de rechter beschouwd als een besluit waartegen beroep openstond. Als de gedaagde partij niet in de procedure verschijnt met een advocaat, dan moet de beschikking aan hem worden betekend door de deurwaarder. Als de deurwaarder de uitspraak niet aan de betrokkene in persoon kan overhandigen, geeft hij het document aan een huisgenoot of doet het in de brievenbus. Dan is het ook nodig dat de uitspraak in de Staatscourant wordt gepubliceerd. Dit komt dan in de rubriek Ontbinding huwelijk. Drie maanden na de publicatie heeft de uitspraak kracht van gewijsde, en moet de advocaat een griffiersverklaring vragen dat er geen hoger beroep is ingesteld. De advocaat stuurt dan de beschikking, exploot van betekening, publicatie, griffiersverklaring en verzoek van een van de echtgenoten naar de abs die de LV opmaakt. In de praktijk gaat het soms fout. De griffiersverklaring is dan te vroeg gevraagd en afgegeven. Dit komt voor als de advocaat de publicatie in de Staatscourant te laat plaatst of vergeet. Daarom moet de abs dit goed controleren. De griffier bemoeit zich niet met de vraag of de betekening correct is gegaan of dat een periode van drie maanden voorbij is. Hij geeft alleen de actuele stand van zaken weer: wel of geen beroep ingesteld. Het standpunt van de abs dat in beide rubrieken gepubliceerd had moeten worden, verwerpt de rechtbank In dit geval was er dus nog een complicatie. De gedaagde had geen bekende woon- of verblijfplaats in Nederland of in het buitenland. Het starten van de procedure verloopt dan anders en duurt langer. Als de rechter de echtscheiding heeft uitgesproken moet de betekening plaatsvinden bij het parket van de officier van justitie en moet dit worden gepubliceerd in de Staatscourant, in de rubriek Openbare exploten. Dat was hier correct gedaan. De abs stelde dat dit niet voldoende was, want er moest ook een publicatie in de andere rubriek komen, namelijk Ontbindingen huwelijk. De rechtbank vond dat dus niet nodig. De wet eist alleen publicatie in de Staatscourant en zegt niet in welke rubriek. Daarom was één publicatie genoeg. Het is goed dat we dit nu weten, zowel voor collega s als voor advocaten. 38 B&R - jurisprudentie 39 B&R - jurisprudentie

21 Gegevens van overleden ingeschrevenen, verstrekt aan nabestaanden Tekst: Paul Herscheid In het exemplaar van Burgerzaken & Recht nummer 5, 2015 en nummer 3, 2016 is er een casus besproken die betrekking heeft op het verzoek tot verstrekking van BRP-gegevens van overleden personen aan een nabestaande. Inmiddels is de zaak ook door de Raad van State behandeld en wordt de uitspraak in dit artikel besproken. Deze uitspraak heeft, volgens Paul Herscheid, nogal gevolgen voor de meeste gemeenten. WAT IS DE CASUS? Een nabestaande wilde de historische adresgegevens hebben van een overleden persoon. Het verzoek daartoe is door het college van burgemeester en wethouders afgewezen vanwege het ontbreken van voorafgaande toestemming van de bevraagde. Daarbij heeft het college zich gebaseerd op artikel 3.9, lid 1a van de wet BRP (Wbrp). ( Op verzoek van een derde kunnen aan hem gegevens worden verstrekt voor zover daarin is voorzien bij gemeentelijke verordening en voor zover: a. de derde voorafgaande schriftelijke toestemming heeft van de ingeschrevene over wie gegevens worden verstrekt ). Naar aanleiding van dit besluit heeft de betrokkene, de nabestaande, bezwaar ingediend wat door het college ongegrond is verklaard. Vervolgens heeft de betrokkene beroep ingesteld bij de rechtbank in Amsterdam. De rechtbank Amsterdam heeft op 6 april 2016 uitspraak gedaan (AMS/15/16/193 BRP 244) en het beroep verworpen. In zijn totaliteit is het hoger beroep ongegrond en wordt de aangevallen uitspraak bevestigd De betrokkene heeft hierop hoger beroep ingesteld bij de afdeling Rechtspraak van de Raad van State. Normaliter verwacht je niet dat dit voor een dergelijke casus gebeurt, maar het biedt nu wel duidelijkheid. Wat waren de overwegingen bij de uitspraak van de afdeling Rechtspraak van de Raad van State? (ECLI:NL:RVS:2017:648) a De appellant heeft aangevoerd dat naar zijn mening een verklaring ex. artikel 182, eerste lid Boek 4 BW (de zgn. Verklaring van erfrecht ) bepalend zou zijn voor de inwilliging van zijn verzoek. De Raad van State (RvS) heeft geoordeeld dat een dergelijke verklaring slechts betrekking heeft op vermogensrechtelijke betrekkingen en enige familierechtelijke betrekkingen. In dit geval is er naar de mening van de RvS geen sprake van vermogensrechtelijke danwel familierechtelijke zaken en faalt het betoog op dit onderdeel; b De rechtbank Amsterdam heeft bij haar besluit van 6 april 2016 naar de mening van de RvS terecht geoordeeld dat de verklaring van erfrecht niet gezien wordt als een schriftelijke toestemming als bedoeld in de wet BRP (artikel 3.9 Wbrp). Ook op dit onderdeel faalt het betoog; c De rechtbank Amsterdam heeft naar het oordeel van de RvS ook terecht geoordeeld dat appellant niet behoort tot een aangewezen categorie derden die werkzaamheden verrichten met een maatschappelijk belang, zodat ook op dit gebied het betoog faalt; d De appellant heeft betoogd dat het gelijkheidsbeginsel van toepassing zou moeten zijn, aangezien er gemeenten zijn die de gegevens wel verstrekken. Ook dit betoog faalt naar het oordeel van de RvS. Immers het feit dat andere gemeentes, wellicht uit coulance in strijd met de Wbrp wel historische adresgegevens van overledenen aan nabestaande hebben verstrekt, brengt niet met zich mee dat het college nu gehouden is om het verzoek, in strijd met de Wbrp, in te willigen. In zijn totaliteit is het hoger beroep ongegrond en wordt de aangevallen uitspraak bevestigd. CONCLUSIE De RvS heeft een duidelijk oordeel gegeven over het verstrekken van gegevens van overleden ingeschrevenen aan erfgenamen. Slechts met voorafgaande schriftelijke toestemming van de ingeschrevene kunnen, op grond van artikel 3.9 Wbrp gegevens worden verstrekt. Waarbij tevens nog op grond van dit zelfde artikel als voorwaarde geldt dat gemeenten dit wel in of bij verordening geregeld moeten hebben. Gemeenten die zonder dat aan deze twee voorwaarden is voldaan wellicht uit coulance toch de gegevens verstrekken, handelen dus in strijd met de wet. Het is belangrijk dat alle gemeenten conform deze uitspraak handelen. Dit is in het belang van de rechtsgelijkheid van burgers. Medewerkers Burgerzaken moeten dit soort verzoeken aan de wet toetsen. In dit geval hebben we een duidelijk oordeel van de RvS achter ons staan en moeten we dat dus ook in onze besluitvorming op dit gebied toepassen. En met die duidelijkheid is niet alleen de burger, maar ook de overheid gebaat. 40 B&R - persoonsinformatiemanagement 41 B&R - persoonsinformatiemanagement

22 Colofon B&R 3 1 juni 2017 ISSN Redactie Merlin Niesten en Roos Gardien communicatie@nvvb.nl Foto cover Joke Schut Photography Bedankt! Arjan Altena, Melle Bakker, Edwin van Benthem, Carla van den Bergen, Jessica Brouwer, Michele Duquesnoy, Paul Herscheid, Carmen Kromosono-Jonathans, Peter Kuijmans, Wim Leutscher, Rudy van der Linde, Kim Oldenburger, John de Ruiter, Janneke Schoonderwoert, Joke Schut, Mariëlle Slooff, Hans Tomson, Eline Tullener, Raymond Veldboer, Gerson Visser, Marieke Vos, Jarko De Witte van Leeuwen, Arre Zuurmond Abonnementen Burgerzaken is gratis voor leden van de NVVB. Niet-leden kunnen zich abonneren voor bedrag van 115,- per jaar. Abonnementen kunnen schriftelijk tot uiterlijk 1 november voorafgaande aan het jaar van gewenste beëindiging worden opgezegd. Contact E: communicatie@nvvb.nl T: Artikelen uit B&R mogen alleen met schriftelijke toestemming van de NVVB worden overgenomen. Foto s zonder bronvermelding zijn stockfoto /NederlandseVerenigingvoorburgerzaken SEGMENT Dé opleider voor publiekszaken! Lees de cijfers en beoordelingen, schrijf je in en oordeel zelf. Misschien lees je de volgende keer je eigen enthousiaste reactie terug! Basiscursus Trouwambtenaar 9 Leuke training vol zelfreflectie 10 Gewoon goed! IPR en brondocumenten 9 Zó veel geleerd! Vestiging in de BRP 9 Waardevol, duidelijk, goed uitgelegd 10 Heel blij met deze cursus Internationaal Privaatrecht 10 Duidelijke, mooie voorbeelden, erg onderhoudend 10 Echt álles was interessant Engels voor baliemedewerkers 9 Prima cursus, basiskennis goed opgefrist! Reisdocumenten, rijbewijzen en VOG 9 Zeer goed, een dikke duim!!! 9 Perfect! Actualiteitencollege Burgerzaken 9 Een leuke, prettige dag Productie Veenman+, Rotterdam Correctie (gedeeltelijk) Taalanatomisch bureau De Twee Hanen, Kimswerd Vormgeving Mark Moget, Uberhaupt.nl Oplage 2150 Adverteren? Stuur een mail naar de redactie van B&R of neem telefonisch contact op voor de mogelijkheden communicatie@nvvb.nl of nederlandse-vereniging-voor-burgerzaken ADRESSEN OP ORDE? Wij kunnen u ondersteunen met projectleiders, administratief medewerkers Burgerzaken en toezichthouders. Interesse? Neem contact met ons op voor meer informatie +31 (0) info@evenwerkt.nl 42 B&R - colofon