Initiatiefvoorstel voor de raadsvergadering van

Transcriptie

1 Gemeenteblad.. Bijlage Behorende bij het initiatiefvoorstel ter instemming van de raadsleden mevrouw N. Duijndam (SP), M. Poorter (PvdA) en W. van Soest (PvdO) van 6 oktober 2016, getiteld: Preventief Huisbezoek Ouderen HIEONDE STAAN DE VESLAGEN VAN GESPEKKEN OVE HET PEVENTIEF HUISBEZOEK OUDEEN DIE DE SP VOEDE MET OUDEEN- CONSULENTEN IN DE VESCHILLENDE STADSDELEN VAN AMSTEDAM Stadsdeel Zuid Vanaf 80 jaar Vrijwilligers Circa 250 bezoekjes per jaar Overwegend positie met kanttekeningen (zie aanbevelingen) Bij PuurZuid en Doras vinden de huisbezoeken plaats bij mensen van 80 jaar en ouder en niet vanaf 75 jaar. Dit omdat de leeftijdsgrens van kwetsbare mensen die je wilt bereiken, steeds meer opschuift. Na aankondiging d.m.v. brieven vindt er een inventariserend en informatief bezoek plaats. Wij geven onze vrijwilligers mee om toch vooral te luisteren naar de behoeften die er zijn. Hieruit voortvloeiend kunnen meerdere verbindingen worden gelegd bijvoorbeeld met onze buurthulpdienst als er sprake is van kleine klusjes in tuin of bijvoorbeeld het halen van boodschappen. Ook indien er meer nodig is dan is de link naar de Maatschappelijke Dienstverlening bij PuurZuid snel gelegd. Als het gaat om eenzaamheid dan gaan we op zoek naar een maatje. Deze bezoeken dragen zeker bij tot bestrijding van eenzaamheid en vergroten van netwerken. Het blijft echter een doorlopend proces om vinger aan de pols te houden omdat situaties van mensen snel kunnen veranderen. Aanvulling stadsdeel Zuid: Buitenveldert Dynamo Buitenveldert heeft advies gegeven aan Stadsdeel Zuid over het preventief huisbezoek ouderen. Dit is een fragment uit het advies en de aanbevelingen. In stadsdeel Zuid zijn er verschillende projecten met verschillende doelstellingen op het gebied van huisbezoeken. Op dit moment zijn we in gesprek met het stadsdeel over de vraag of implementatie van een en dezelfde werkwijze bij de uitvoerende partijen in Zuid wenselijk is of dat juist ieder project een belangrijke doelstelling dient. Wij zijn er van overtuigd dat huisbezoeken met vrijwilligers een goed instrument is. De waardering onder de ouderen die gebruik maken van dit aanbod is erg hoog, dit geldt ook voor de persoonlijke uitnodiging die ouderen krijgen per brief n.a.v. de adresgegevens uit de cartotheek. Binnen Dynamo vinden wij dat er met de huidige uitvoerende partijen maatwerkafspraken gemaakt moeten worden over de gewenste doelstellingen en inhoudelijke resultaatafspraken. Ook is het wenselijk dat de interventie huisbezoeken gezamenlijk verder doorontwikkeld wordt. Een verbetering in werkwijze van huisbezoeken zou kunnen zijn: om de leeftijd aan te passen naar 80+ zoals al is gebeurd in Oud-Zuid en De ivierenbuurt. Vanaf deze leeftijd staat men meer open voor ondersteuning en neemt de kwetsbaarheid jaarlijks toe. Wanneer deze leeftijdsgroep wordt gevraagd of er 1

2 behoefte is aan een jaarlijks huisbezoek dan reageert meer dan 75% positief. om de bewoners van jaar persoonlijk in gesprekken te benaderen. Tijdens de gesprekken wijzen wij hen op de positieve mogelijkheden die zij kunnen spelen in hun omgeving in het ondersteunen van hun buurtbewoners. Wij denken hierbij aan kleine taken door eenvoudigweg je buren te kennen zodat je eens samen koffie kunt drinken of tijdens hun vakantie hun planten water kunt geven (logisch en laagdrempelig). om meer gebruik te maken van de opgehaalde informatie door analyse van de gespreksverslagen. Bij de aanvang van projecten wordt er vaak gesproken over het ophalen van de vraag. Door systematische analyse van de gespreksverslagen en interviewvragen kan er per straat, wijk en buurt een analyse worden gemaakt over het leven van ouderen in Zuid. Deze gegevens kunnen worden gekoppeld aan speerpunten van bijvoorbeeld de gebiedsagenda en in samenwerking met Onderzoek & Statistiek bij wijkanalyses en projecten als Age Friendly City. Stadsdeel Noord Vanaf 81 jaar Vrijwilligers o.b.v. professional Onbekend aantal bezoekjes per jaar Minder positief: onvoldoende geschoold vrijwilligers Wie voert de huisbezoeken uit? De preventief huisbezoeken worden uitgevoerd door vrijwilligers van Doras, we noemen ze Senioren Consulenten. Ze worden aangestuurd door professionals (ouderenwerkers) die een selectie van huisbezoeken verzorgen. Ook worden de vrijwilligers ondersteund door een sociale kaart, intervisie en training door professionals, enz. Er zijn vijf professionals binnen Doras die ongeveer 20 vrijwilligers begeleiden, in vier teams, verdeeld over Midden Noord, Nieuwendam, Tuindorp en Banne. Hoeveel ouderen worden bereikt? Het streven was om iedere oudere van 81 jaar en ouder te benaderen in één jaar in heel Noord Helaas lukt dat niet met onze huidige samenstelling/wisseling van vrijwilligers, dus hebben we ervoor gekozen om de mensen vanaf 2016 óm het jaar te benaderen. Zijn er genoeg vrijwilligers? Het is moeilijk om geschikte Senioren Consulenten te vinden. Het is een functie die veel zelfstandig werken verreist. Dit bleek voor een groot aantal vrijwilligers te hoog gegrepen, waardoor men er zelf achter kwam dat deze functie niet bij hen past. Hoe benadert u de ouderen? Iedere oudere wordt met een brief benaderd, waarin staat welke SeniorenConsulent binnen een week belt. Tijdens dit telefoongesprek wordt het duidelijk of er wel of geen huisbezoek uit voortvloeit. Bij ouderen die telefonisch niet bereikbaar zijn en zelf niet reageren, gaat de SeniorenConsultent zonder afspraak langs. Bij totaal geen contact dan wordt er een WMO-gids van Doras 1 met een begeleidende brief in de bus gedaan. En er komt melding bij de professional. Wat vinden de ouderen van het huisbezoek? Grootst gedeelte van de ouderen stellen een huisbezoek op prijs. Een kleiner gedeelte geeft aan dat alles goed gaat, voldoende mantelzorg aanwezig is, waarbij de oudere een huisbezoek nog niet nodig vind. Een groep wil totaal geen bemoeienis en 1 2

3 bv nooit meer benaderd worde. Een groep wil geen huisbezoek, maar wil wel volgend jaar weer worden benaderd. Een groep die totaal geen bemoeienis wil, maar waarvan Doras denkt/weet dat het zorgmijders zijn, zoals verwaarlozing, geen ziektebesef, geen leefbare woning enz. Hiermee gaat de professional aan de slag. Wat leveren de huisbezoeken op? Tijdens de huisbezoeken/telefooncontacten wordt er met name gesignaleerd door de seniorenconsulent. De senioren consulent informeert naar de huidige situatie van de cliënt. Ook informeert zij op het gebied van wonen, zelfzorg, financiën, dagbesteding, contacten/eenzaamheid, enz. De hulpvragen die uit gesprek komen worden door de SeniorenConsulent doorgegeven aan de professional die vervolgens de hulpvraag/casus gaat oppakken. Is er voldoende animo bij vrijwilligers? De SeniorenConsulenten zijn geschoold in het registreren van hun bezoeken in het systeem (computer) van Doras. Deze taak vinden sommige senioren consulenten vervelend om te doen en willen dit (liever) niet. Dit is ingewikkeld en tijdrovend voor ze, mede omdat er zoveel velden, zoals etniciteit, inkomen, samenstelling huishouden enz. enz. ingevuld moeten worden. Stadsdeel Centrum Vanaf 75 jaar Vrijwilligers plus professionals Circa 350 bezoekjes per jaar Overwegend positief: wil meer huisbezoeken afleggen Centram voert nog steeds preventieve huisbezoeken aan ouderen uit. Dit gebeurde altijd door professionals. Het waren gesprekken waarin veel werd gesignaleerd, waar veel naar boven werd gehaald. Enkele jaren geleden gaf de overheid aan dat dit door vrijwilligers moet gebeuren. Sindsdien is het een instrument wat helaas minder oplevert aan signalen. Hoewel de vrijwilligers volop worden getraind, heeft maar een aantal de vroegsignalering goed in de vingers. Ook blijft het moeizaam om hier voldoende vrijwilligers voor te vinden. Op dit moment is het zo dat Centram voor een beperkte groep nog de huisbezoeken inzet zoals dat ooit als Wonen Plus voorzieningen voor ouderen is opgezet. Vanuit de projecten vanuit de sociaal wijkteams wordt het instrument preventief huisbezoek ook ingezet, maar dan uitgevoerd door professionals en de vrijwilligers die dit goed kunnen. Dan is het niet per se gericht op ouderen. In de Plantage/Weesperbuurt is dat wel het geval, omdat het project daar het langer zelfstandig wonen van ouderen betreft. Maar in de andere projecten gaat het om kwetsbare buurtbewoners, oud en jong. Door onze verbeterde contacten in de buurt, krijgt Centram steeds vaker signalen binnen, bijvoorbeeld een woningcorporatie die zich zorgen maakt over huurders, maar er zelf niets mee kan. Dan zet Centram het instrument ook in, maar door een professional uitgevoerd. Centram voert de PHO s uit, maar alleen indien er sprake is van probleemsignalering. Centram stuurt geen uitnodigingsbrieven, pleegt geen vrijblijvende telefoontjes en stuurt niemand langs voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek. De dienst vertrouwt op haar nauwe samenwerkingsverbanden met allerlei instanties, zoals woningcorporaties, huisartsenposten en buurtinitiatieven, om te worden gewaarschuwd wanneer een oudere buurtbewoner wellicht problemen heeft. Bij een melding komt een professional van Centrum in actie. 3

4 Aantal huisbezoeken per jaar circa 350. Toch wil Centram in de toekomst wel vaker gebruikmaken van het huisbezoek als preventief instrument. De dienst wil meer doen aan het in een vroeg stadium voorkómen van problemen. Centram is momenteel professionals en vrijwilligers aan het trainen bij de Vrijwilligersacademie. Aan de hand van deze training hoop Centram een methode te vinden om daadwerkelijk bij ouderen thuis te komen. Een uitnodigingsbrief is misschien een leuke binnenkomer maar garandeert zeker niet dat er ook daadwerkelijk een bezoek volgt. Wij willen echt bij de ouderen over de vloer komen, aldus Centram-directeur Else de Wit. Onlangs is een van de zeven stadsdorpen in Centrum begonnen met een felicitatiedienst. In samenwerking met Centram (die leeftijd- en contact gegevens levert uit het bevolkingsregister) krijgen centrumbewoners die 75 jaar worden een zogenaamd felicitatiebezoek van een vrijwilliger van het stadsdorp. Deze bezoeken zijn niet vervangend voor een PHO. Ze zijn bedoeld om 75-jarige bewoners te betrekken bij de buurt en activiteiten van het stadsdorp. In geval van probleemsignalering tijdens het felicitatiebezoek wordt wel melding gemaakt bij Centram, die daarop actie onderneemt. Stadsdeel West Vanaf 75 jaar Vrijwilligers plus professional Circa 430 bezoekjes per jaar (10% van 4.372) ruwe schatting, waarschijnlijker is dat het stedelijke gemiddelde van 250 wordt gehaald Minder positief: vrijwilligers zijn niet enthousiast, daarom met stagiaires werken Wie doet de huisbezoeken - organisatie en professional/vrijwilliger? ABC Alliantie MaDi en buurtontwikkeling verrichten de huisbezoeken in een combinatie van professionals samen met vrijwilligers. Er wordt meer aansluiting gezocht met informele zorg- en welzijnsorganisaties in het kader van het stedelijk project verbeterslag informele zorg. Humanitas levert onder andere vrijwilligers, maar ook de nieuwe organisatie in Bos en Lommer, Vrijwilligers Informatie Punt West (VIP West) 2 experimenteert met nieuwe informele partners voor het preventief huisbezoek aan ouderen. Er wordt ruimte gemaakt voor diverse partijen Bij welke leeftijd vinden de huisbezoeken plaats? 75 jaar is de graadmeter in West. West doet eens per jaar een ruwe selectie op basis van alle geregistreerde ouderen. Op basis van deze selectie bereikt West niet veel mensen. Laag percentage van de totale ouderen in West krijgt daadwerkelijk een huisbezoek = (schatting) 10-15%. Hoe worden de ouderen in eerste instantie benaderd? De jaarlijkse selectie krijgt een brief op de mat over voorzieningen voor ouderen. De minimale vorm van opbrengst voor het stadsdeel is jezelf kenbaar maken. In geval van respons van de ouderen volgt preventief huisbezoek. Er is geen ongevraagde follow-up vanuit de gemeente op de brief. In West is sinds vier kwartalen het Jansenhofje ( bewoners: kwetsbare ouderen en oud-ggz-mensen) een proeftuin van samenwerking tussen buurtontwikkeling en maatschappelijke dienstverlening. Participatiemedewerkers gaan met bewoners in gesprek, kijken naar het samen leven van bewoners, wat voor initiatieven er zijn, of er prettig wordt geleefd en of er sociale controle is, e.d. MaDI doet hier de preventieve huisbezoeken en eerste contacten. Participatiemedewerkers pikken daarna de draad op. Wat de resultaten zijn van deze samenwerking is onbekend

5 Hoe vaak vinden de bezoeken plaats? Deze methode is een bewerkelijke vorm, er zijn niet makkelijk vrijwilligers voor te vinden. West heeft geen heel groot vrijwilligersnetwerk. Deze taak (preventief huisbezoek) wordt niet snel leuk gevonden door vrijwilligers, ze vinden de klus onvoldoende leuk. Het is nu eenmaal niet zo in trek als een buddy of een maatje zijn. West probeert daarom meer stagiaires bij de huisbezoeken te betrekken. Wat zijn de bevindingen? West ziet de huisbezoeken als een methodiek, een manier om bij mensen binnen te komen. Het is de bedoeling dat de methode vaker wordt ingezet om contact met de ouderen te krijgen, bijvoorbeeld door een bezoeklijst van beoogde ouderen te koppelen aan de bestanden van de SVB voor het bereiken van AOW-gerechtigden. Huisbezoek als middel gebruiken om te kijken hoe het gaat. Kijken of de mensen voldoende zorg krijgen. Wat zijn de vervolgacties? Er wordt na afloop van een bezoek schriftelijke informatie achtergelaten. In een heel klein percentage komen er vervolgacties, nog minder dan 10-15%. Hulpverlenerscontact wordt pas in gang gezet wanneer de ouderen daartoe verzoeken (geen eigen initiatief van gemeente) Draagt het bij aan bestrijding van eenzaamheid en zo ja, op welke manier? Preventieve huisbezoeken geven weinig beeld van hoe het met de ouderen in West is gesteld. ecent signaal is wel: er is door de gemeente qua armoedebeleid sterk ingezet op jongeren en jeugd. Er lijken signalen te zijn dat de voorzieningen voor ouderen wat tekort schieten. Bijvoorbeeld zouden ouderen misschien ook wel een pc-voorziening moeten hebben, om hen die dat willen een pc te geven. Hoe ervaren de ouderen het? Waar we binnenkomen hebben we positieve feedback, mensen voelen zich beter geïnformeerd of worden verleid om eens naar het buurtcentrum te komen. Participeren wordt iets actiever in het wijkzorgnetwerk. Als er qua zorg iets te kort schiet, zoals vervuiling, kunnen we meteen helpen. Mensen ervaren het huisbezoek vaak erg positief en fijn, alleen al om een goed gesprek te hebben over hun leven met iemand die luistert. Stadsdeel Nieuw-West Vanaf 75 jaar Vrijwilligers plus professional Circa 400 bezoekjes per jaar SeZo heeft een nieuwe vrijwilligercoördinator die weinig weet over het preventief huisbezoek ouderen. De vorige coördinator was niet bereikbaar. Een tabelletje over de huisbezoeken is te vinden op de SeZo website en gaat over Stadsdeel Oost Vanaf 65 jaar Vrijwilligers plus professional Circa 200 bezoekjes per jaar (doel is 500) Minder positief: onderbezetting vrijwilligers Dynamo verzorgt voor Watergraafsmeer, Oud Oost, IJburg en Buitenveldert de huisbezoeken aan ouderen. Humanitas doet het in de Indische buurt. Het is niet 5

6 duidelijk waarom twee instellingen de huisbezoeken doen. Vanaf 65 jaar ontvangen mensen een brief. Daarin staat algemene informatie. over Dynamo (folder) en dat men contact kan opnemen indien gewenst. espons is 1 op 100. Vanaf 75 jaar: mensen waarvan tel. nr. bekend is, worden door een vrijwilliger gebeld. Als de 75+ er dit wil, komt de vrijwilliger thuis op bezoek. Vrijwilligers hebben een MBO/HBO achtergrond nodig. Er zijn 4 a 5 vrijwilligers voor dit gebied, maar 7 a 8 zijn er nodig. Er is een halve fte professional. Vrijwilligers krijgen een training en intervisie. Kennen de sociale kaart van de buurt. VOG is nodig. Men werkt met kwetsbare mensen en gevoelige informatie. Er is een onkostenvergoeding van 5 euro per dagdeel. Er is een aparte vrijwilliger die alles in een digitaal systeem zet. Signalering vooral eenzaamheid en soms is er hulp nodig bij financiën. Van 2/3 van de ouderen is geen tel. nr. Bekend. En er wordt ongeveer 20% van de ouderen bezocht, waarvan het tel. nr. bekend is. Uitgaande hiervan (75-80) zijn er ouderen in deze twee wijken. 1 keer per drie jaar krijgen de 75+ een brief voor huisbezoek. In 2014 zijn 200 ouderen bezocht. Vanuit het stadsdeel is het doel 250 per wijk dus voor dit gebied 500. Stadsdeel Zuidoost Vanaf 65 jaar Vrijwilligers Circa 50 bezoekjes per jaar Overwegend positief Wie doet de huisbezoeken? De huisbezoeken worden gedaan door vrijwilligers onder begeleiding van MadiZo Hoe worden de ouderen in eerste instantie benaderd? De ouderen worden per brief benaderd of zij behoefte hebben dat één of onze collega s langskomen om even te kijken hoe het allemaal gaat Wat is de follow-up? Op basis van bovenstaande kunnen zij telefonisch een afspraak maken voor een huisbezoek Bij welke leeftijd vinden de huisbezoeken plaats? Vanaf 65 jaar. Hoe veel bezoeken vinden per jaar plaats? Ongeveer 50 huisbezoeken Wat zijn de bevindingen? De meeste ouders geven aan zichzelf wel te kunnen redden. Zij weten waar zij terecht kunnen voor hulp Er zijn een aantal uitzonderingen waar er sprake is van mantelzorg. Opvallend is dat er nog wel onwetendheid is bij deze mantelzorgers. Wat zijn de vervolgacties? Vervolgacties zijn interne doorverwijzingen binnen MaDizo naar cliëntondersteuners en mantelzorgcoördinator Hoe ervaren de ouderen het? De ouders vonden het leuk dat er iemand op bezoek kwam Hoe ervaren de (vrijwillige) medewerkers het? Ook fijn, ze hebben het gevoel van toegevoegde waarde te zijn Draagt het Preventief Huisbezoek Ouderen bij aan bestrijding van eenzaamheid en zo ja, op welke manier? De focus lag bij deze huisbezoeken niet op eenzaamheid. Dit onderwerp is opgepakt door een collega. 6