Het Oosterpark in het Grote Groenonderzoek 2013 Het bezoek aan en gebruik van het Oosterpark

Transcriptie

1 Het Oosterpark in het Grote Groenonderzoek 2013 Het bezoek aan en gebruik van het Oosterpark Dr. Jos Gadet, hoofdplanoloog Dienst Ruimtelijke Ordening Augustus 2014

2 Inhoudsopgave beschouwende samenvatting 3 1 inleiding en methode 5 2 het Oosterpark is het derde park van Amsterdam bezoek aan het Oosterpark herkomst gebruikers gebruiksfrequentie activiteiten in het park motivatie parkbezoek 12 3 het Oosterpark wordt ruim voldoende gewaardeerd 14 Geraadpleegde literatuur 18 Bijlage 1: Bezoek per park naar opleiding 19 Bijlage 2: Redenen om in het park te komen gegroepeerd naar belangrijkste reden 20 Bijlage 3: Oosterpark: levendig 21 2

3 Beschouwende samenvatting Het Oosterpark neemt de derde plaats in de rij van meest bezochte Amsterdamse parken. Weliswaar heeft het park de vergeleken met het Grote Groenonderzoek 2008tweede plaats af moeten staan aan het Westerpark, maar de verschillen zijn miniem. Het Oosterpark is een stadspark, bijna drie op de vier bezoekers komt van buiten het stadsdeel. Het is een park dat veel mensen van buiten de direct omliggende buurten aantrekt, waar veel verschillende activiteiten ontplooit worden, waar de hele week door mensen rondlopen en fietsen, en waar je nu eens met je kinderen, dan weer met een collega, en soms alleen gebruik van maakt. Het parkbezoek in Amsterdam, met name binnen de Ring A10, is een succes, zo blijkt uit het Grote Groenonderzoek 2013 (GGO 2013). Dit succes van het Amsterdamse groen openbaarde zich in 2008 in een explosieve groei van het aantal Amsterdammers dat vooral parken maar ook de recreatiegebieden rond de stad bezocht. Het succes van het Amsterdamse groen heeft in 2013 een andere verschijningsvorm: stijgend bezoek maar meer gespreid over de parken binnen of direct grenzend aan de Ring A10; een stijgend gebruik van het woonomgevingsgroen; en stijgende waarderingscijfers voor parken. Spreiding, groeiende bezoekcijfers en stijgende waardering manifesteren zich vooral binnen of direct grenzend aan de Ring A10. Hier is ook het groen als vestigingsfactor voor bewoners en bedrijven belangrijker geworden. Het Oosterpark speelt in bovenstaande ontwikkelingen een prominente rol. De nieuwe plannen en aanstaande herstructurering van het park vormen een uitstekend antwoord op de stijgende en veranderende vraag naar groen in de stad. Uit het GGO 2013 blijkt dat de nabijheid van parken en pocket parks belangrijker wordt. Dit heeft alles te maken met de nieuwe huishoudenstypen die de stad bewonen (Gadet & Bosch 2013, Glaeser 2011). De leden van deze huishoudens, steeds vaker met kinderen, hebben elk afzonderlijk een drukke agenda die op elkaar moet worden afgestemd. Dat brengt veel krappere tijd-ruimtebudgetten met zich mee, die gebaat zijn met een rijkdom en mix aan voorzieningen in de woonomgeving of op snel te bereiken plekken elders in de stad. Fiets, loop en o.v.-afstanden zijn hierin bepalend. De rol van de auto wordt steeds meer een bijrol. Het Oosterpark ligt inmiddels centraal in de stad, en wordt omringd door opkomende parken als het Flevopark en Park Frankendael. Deze parken fungeren niet alleen als expansievat voor de drukte in het Oosterpark, maar worden ook steeds vaker genoemd als meest bezochte park. De concurrentie tussen de parken zorgt voor een aantrekkelijke groene diversiteit in het oostelijk deel van de stad. Wat betreft de waardering van de gebruikers voor de genoemde drie parken scoort het Oosterpark als derde met een nog steeds relatief hoge waardering. Typerend voor het Oosterpark is de overlast door alcoholgebruikers en daklozen. Daardoor krijgt het park een shabby imago. Ook is het aantal gebruikers dat vanwege onveiligheidsgevoelens wel eens plekken in het Oosterpark mijdt bijna vier op de tien, waaruit die onveiligheid bestaat is niet onderzocht. Vergroting van de variatie in gebruiksmogelijkheden van het park is meestal een goede remedie tegen onveiligheidsgevoelens. Een fietsverbod is in dit opzicht echter fnuikend. Ook is er een duidelijke wens tot een of meerdere horecavoorzieningen of terras in het park. Overigens kan in dit opzicht de uitbreiding van het park in de nieuwe planvorming met een toepasselijke functionele invulling van het vrijgekomen vastgoed een grote positieve uitstraling op het Oosterpark hebben. Geen positieve uitstraling heeft de overlast van evenementen op het gebruik van het park. Zeker als het park totaal wordt afgesloten leidt dat in de omgeving tot veel frustratie en dus veel klachten. Deze discussie speelt in de hele stad, maar de bezoekers van het Oosterpark zijn er vergeleken met de bezoekers van andere parken, het meest uitgesproken over Een centrale afweging van het juiste 3

4 evenement op de juiste plek in Amsterdam zal leiden tot een flinke verbetering van de negatieve uitstraling van evenementen bij de alledaagse parkbezoeker. Het groen moet als een belangrijke vestigingsfactor voor mens en bedrijf gezien worden. Zo ook het Oosterpark. De groeiende behoefte om te wonen in de centrumstedelijke gebieden in Amsterdam, legitimeert een krachtige beleidsaandacht voor het groen in deze delen van de stad. Anderzijds is de groeiende populariteit van het stedelijk groen een garantie voor succesvolle verdichting en functiemenging in de stad. Kortom, de verdichtende stad kan niet zonder groen, en vice versa. Gezinnen met kinderen kiezen er in toenemende mate voor om in de stad te blijven wonen. Groen in de directe woonomgeving, als onderdeel van een rijk centrumstedelijk voorzieningenniveau, is dan een noodzakelijke vestigingsconditie. Overigens niet alleen voor gezinnen, maar ook voor startende huishoudens, zzp-ers, kennisbedrijven. Stedelijk georiënteerde huishoudens en bedrijven zijn gebaat bij groene openbare ruimtes met mogelijkheden tot (veel) verschillende activiteiten. Illustratief hiervoor zijn de woorden van de New Yorkse burgemeester Bloomberg op de vraag van journalisten waarom New York denkt als Silicon Alley te slagen: Because we have parks! (McHugh 2011). Aantrekkelijke parken bieden ruimte voor talent en verhogen de concurrentiekracht van steden (Economist Intelligence Unit Lmt 2012, Marlet 2013, Strategisch Plan 2013) en staan in de belangstelling van bewoners, bedrijven en bestuurders. Niet alleen als oases van rust waar je kunt ontsnappen aan de drukte van de stad, maar in rap tempo ook als markante plekken in de stad waar je deel kunt nemen aan het leven van alledag. Wanneer betrokken bij het Oosterpark het park vanuit dit perspectief bezien, wordt een hoge tevredenheid van de gebruikers van het park gewaarborgd en de kwaliteit van Amsterdam als metropolitane kennisstad versterkt. 4

5 1 Inleiding en methode Sinds 1996 heeft het Amsterdamse gemeentebestuur drie maal een Grote Groenonderzoek laten doen (1996, 2008 en 2013). Deze onderzoeken verschaffen een helder inzicht in hoeveel Amsterdammers welke parken, recreatiegebieden en ander groen bezoeken, hoe vaak ze dat doen, wat ze daar doen, met wie ze dat doen, wat hun klachten en wensen zijn, en nog veel meer. Deze onderzoeken zijn aanleiding geweest voor een heroriëntatie op het groenbeleid in het bijzonder, maar ook op het ruimtelijk beleid in het algemeen. Met name het onderzoek uit 2008 lag aan de basis voor de Structuurvisie 2040, waarin het belang van groen een belangrijk uitgangspunt vormt voor een economisch sterk en duurzaam Amsterdam. De (enorme) databestanden maken een analyse per park of per stadsdeel mogelijk. Dat is in het verleden ook vaak gedaan. Dit rapport is een analyse van het gebruik van het Oosterpark, vergeleken met de andere jaren, en vergeleken met andere parken. In de periode van 11 mei tot en met 10 juni 2013 is een enquête afgenomen onder Amsterdammers van 16 jaar en ouder. Zij zijn, evenals in 1996 en 2008, geworven via een aselecte steekproef uit het bevolkingsregister. Via een brief zijn zij in mei 2013 benaderd en gevraagd om mee te doen aan de enquête die online ingevuld kon worden. Van de mensen die zijn aangeschreven hebben personen de enquête volledig ingevuld; een respons van 15%. Dit is gemiddeld voor een dergelijke enquête. Daarnaast is een deel van het Amsterdamse O+S panel per benaderd om de enquête in te vullen. 269 mensen van de 799 aangeschrevenen hebben dit gedaan; een respons van 34%. Dit is een lage respons voor het panel; zij zijn in het algemeen meer bereid mee te doen aan online enquêtes (zij hebben zich immers zelf opgegeven als panellid). Dit heeft waarschijnlijk te maken met de timing van uitnodiging (de panelleden zijn niet in mei maar in juni uitgenodigd; wellicht waren mensen toen al op vakantie) en met de lengte van de vragenlijst: het invullen van de enquête duurde vrij lang, ongeveer 25 minuten. Om te voorkomen dat er een vertekend beeld ontstaat van de werkelijkheid, is gewogen naar leeftijd, herkomst, opleiding, geslacht en huishoudenssamenstelling van de respondent. Het parkgebruik hangt met deze vijf factoren samen, terwijl de verdeling binnen deze factoren binnen de steekproef niet geheel naar rato van de populatie bleek. Om vertekening te voorkomen is daarom een weegfactor geconstrueerd, gebaseerd op deze factoren. De gegevens voor het Oosterpark zijn gebaseerd op 280 respondenten. 5

6 2 Het Oosterpark is het derde park van Amsterdam 2.1 Bezoek aan het Oosterpark Het Oosterpark wordt door 48% van de respondenten wel eens bezocht. Dat wil zeggen dat bijna een van de twee Amsterdammers van 16 jaar en ouder het park het afgelopen jaar wel eens bezocht heeft. Het is een minieme daling ten opzichte van 2008, maar daarmee neemt het Oosterpark toch de derde plaats in de reeks van meest bezochte Amsterdamse parken. Evenals in vorige jaren is het Vondelpark nummer één: in 2013 geeft 74% aan het Vondelpark wel eens te bezoeken (tabel 2.1). In 1996 gaf 58% aan dit park wel eens te bezoeken. In vergelijking met 2008 lijkt het parkbezoek voor een behoorlijk aantal parken gedaald. Dit heeft hoogstwaarschijnlijk te maken met seizoens- en geheugeneffecten 1. Het bezoek aan het Oosterpark is vergeleken met eerdere jaren redelijk stabiel gebleven. Maar omdat de groei van het Westerpark sinds 1996 sterk heeft doorgezet, is het Oosterpark gezakt van de tweede naar de derde plaats van door de meeste Amsterdammers bezochte parken. Uit tabel 2.1 is de geïndexeerde groei van het parkbezoek af te lezen. Er zijn 6 parken die in aandeel Amsterdammers sinds 1996 constant zijn gegroeid. Dat zijn het Westerpark, Rembrandtpark, Park Frankendael, Flevopark, Erasmuspark en Vliegenbos. Vijf van deze parken liggen in wat we in 1 In 2013 heeft 89% van de respondenten wel eens een park bezocht. Dit is minder dan in 2008: toen lag het percentage op 97%. Deze daling is deels te verklaren door geheugeneffecten in combinatie met seizoenseffecten. In de vragenlijst wordt gevraagd of men wel eens een park bezoekt. In 2008 is dit gevraagd in september, vlak na de zomer, terwijl dit in 2013 in mei is gebeurd. Groenbezoek is bij uitstek gebonden aan seizoenen. Het mooie weer kwam in 2013 in Nederland pas laat op gang waardoor men wellicht nog niet zo veel in het groen had vertoefd (seizoenseffect). Geheugeneffecten treden op naarmate de tijd tussen het gedrag en het rapporteren daarover, langer wordt. Vooral bij gebeurtenissen die minder belangrijk of emotioneel zijn, treden geheugeneffecten op. In het algemeen kan men stellen dat parkbezoek zo n minder belangrijke gebeurtenis is. De geheugeneffecten leiden tot onderrapportage (Grote Groenonderzoek 2013). 6

7 Amsterdam aanduiden als het gebied binnen de Ring (binnen de Ring A10 en ten zuiden van het IJ). Dit gebied staat te boek als het succesvolle deel van de stad, waar het aandeel hoog opgeleiden in de bevolking het hoogst, de uithuizigheid van de bevolking het grootst en het sociaaleconomische draagvlak voor parken optimaal is (zie Triomf van parken en groen in de woonomgeving, 2013). De verwachting die werd uitgesproken na de analyses in 2008 dat de uitrol van het centrumstedelijke milieu (het gebied dat zich kenmerkt door een mix aan functies, bevolking, voorzieningen en bebouwde omgeving) haar effecten zou hebben op het gebruik van parken in dat uitrolgebied, lijkt bevestigd (zie figuur 1). Deze parken lijken ook de functie te gaan vervullen van compensatievat voor de opvang van de overdruk waar de succesvolle parken uit 2008 mee kampten. Ook dat zou overigens een verklaring kunnen zijn voor de afname van het aandeel bezoekende Amsterdammers in het Vondelpark, Sarphatipark en Oosterpark. Maar dat niet alleen. Het continue toenemend gebruik van deze parken zou er ook op kunnen duiden dat nabijheid van parken een belangrijke factor wordt. Een aantal prachtige parken als Vondel- en Westerpark op afstand is leuk, maar blijkbaar niet voldoende. Dit nabijheidseffect wordt ondersteund door de cijfers over het favoriete park. Daaruit blijkt dat de prominente positie van het Vondelpark als favoriete park in Amsterdam nog steeds afkalft, en dat de inhaalslag die het Westerpark in 2008 maakte niet heeft doorgezet. Dat betekent dat andere parken als meest bezochte park moeten zijn gestegen. Dat klopt, en geldt voor vier van de zes continue stijgers (Frankendael, Erasmuspark, Rembrandtpark en Flevopark), maar ook voor het Oosterpark (alle binnen de Ring). Tabel 2.2 Meest bezochte parken, 1996, 2008, 2013 (procenten) verschil procentpunten Vondelpark Westerpark Oosterpark Sarphatipark Amstelpark Bijlmerpark Frankendael Erasmuspark Rembrandtpark Flevopark W.H. Vliegenbos Darwinplantsoen Het Vondelpark is verreweg het meest bezochte park (25%), gevolgd door het Westerpark (8%) en het Oosterpark (8%; tabel 2.3). In 1996 was het Vondelpark nog het meest bezocht, in 2008 en 2013 is dat iets gelijkmatiger verdeeld over de verschillende parken. Het parkgebruik lijkt zich dus meer te spreiden. Het Bijlmerpark en Frankendael als favoriet park zijn beide met drie procentpunt gestegen in de periode In diezelfde periode zijn ook het Westerpark en het Gaasperpark gestegen, met twee procentpunt. In tegenstelling tot de trend bij andere parken, hebben deze parken dus wel een stijging gekend als favoriet park in de periode Ook het Oosterpark is, zij het licht, gestegen als favoriete park: van 7 naar 8 procent. 7

8 8 In tabel 2.4 is het bezoekersprofiel van de Oosterparkbezoekers weergegeven. Daarin vallen een paar dingen op. De eerste is dat hoewel de Amsterdamse bevolking voor maar liefst 54% bestaat uit eenpersoonshuishoudens, deze groep is ondervertegenwoordigd in het bezoek aan het Oosterpark. Samenwonenden, met of zonder kinderen, zijn oververtegenwoordigd. Parkbezoek hangt samen met diverse aspecten. 20- tot 50-jarigen komen het vaakst in de parken. Het parkgebruik ligt iets lager onder mensen jonger dan 20 jaar oud, zo blijkt uit het Grote Groenonderzoek Dit geldt ook voor het Oosterpark. Opvallender zijn de verschillen naar opleiding, inkomen en voornaamste bezigheid, die voor alle parken en ook voor het Oosterpark gelden. Het parkgebruik stijgt naar opleidingsniveau: laagopgeleiden komen het minst in de parken, middelbaar opgeleiden en met name hoog opgeleiden vaker. Hetzelfde patroon zien we terug voor inkomen: mensen uit lage inkomenscategorieën komen het minst in de parken, hoge inkomens het meest. Tot slot zoeken mensen zonder baan (exclusief studerenden) minder vaak het park op dan mensen met een baan of zelfstandigen. De verschillen zijn pregnanter dan in Toen bleek het parkgebruik onder alle groepen op een hoger niveau te liggen, en waren ook de onderlinge verschillen minder groot (zie ook bijlage 1). Over het algemeen worden de verschillende parken, vooral de parken nabij het centrum, vaker door hoog opgeleiden dan door middelbaar- of laag opgeleiden bezocht. Deels is dit te verklaren doordat men het vaakst parken opzoekt in de buurt van de woonomgeving (zie Triomf van parken en groen in de woonomgeving, 2013): doordat hoogopgeleiden vaker in of nabij het centrum wonen, worden de centrale parken vaker door hen bezocht. Dat is ook te zien in het Oosterpark. Een vergelijking met 2008 leert dat de afname in het bezoek onder hoog opgeleiden kleiner is dan onder niet-hoog opgeleiden. In de eerste groep neemt het bezoek daarnaast ook nog eens vaker toe dan in de tweede (zie bijlage 1). Opmerkelijk is dat het bezoek aan het Oosterpark onder hoog opgeleiden gelijk is gebleven, waar dit in het Flevopark en Park Frankendael is toegenomen (zie bijlage 1). Het bezoek van laag opgeleiden aan het Oosterpark is afgenomen, terwijl dat in het Flevopark is toegenomen en in Park Frankendael gelijk is gebleven. Kortom, de verhoudingen tussen de drie belangrijkste parken in stadsdeel Oost

9 verschuiven. Het Oosterpark begint gedegen concurrentie te ondervinden van deze andere twee parken. Parkgebruik, ook in stadsdeel Oost, is dynamisch. Tabel 2.4 Persoonskenmerken bezoekers Oosterpark geslacht % Man 45 Vrouw 55 huishoudensamenstelling Alleenstaand 29 Samenwonend zonder kinderen 41 Samenwonend met kinderen 25 eenoudergezin 6 arbeidsmarktpositie In loondienst 49 Zelfstandig werkzaam 16 Werkloos/-zoekend 5 Onderwijs volgend/studerend 8 Huisvrouw/-man 3 Arbeidsongeschikt 3 AOW/gepensioneerd 13 Vrijwilligerswerk 1 Anders 4 Leeftijd Jonger dan 25 8 Tussen 25 en Tussen 45 en Ouder dan Opleidingsniveau ongeschoold 3 laag 10 middelbaar 21 hoog Herkomst gebruikers Uit het Grote Groenonderzoek is ook te herleiden waar de bezoekers van het Oosterpark vandaan komen. Meer precies ziet het bereik van het Oosterpark er als volgt uit (zie tabel 2.5) 9

10 Tabel 2.5 Bezoekers naar stadsdelen van herkomst Oost 24 Centrum 19 Zuid 18 West 14 Noord 10 Nieuw-West 8 Zuidoost 7 Bijna een op de vier bezoekers komt uit stadsdeel Oost, waartoe het Oosterpark behoort. Opmerkelijker is dat dan bijna drie op de vier bezoekers niet uit het stadsdeel afkomstig is. Het Oosterpark is beduidend meer dan een buurtpark of een park voor de buurt, het is een park voor de gehele stad Amsterdam. Met recht een stadspark. 2.3 Gebruiksfrequentie Uitgesplitst naar het park waar men wel eens naar toe gaat verschilt de frequentie van het bezoek nogal. In onderstaande figuur 2.1 is te zien dat de bezoekfrequentie in het Vondelpark boven die van alle andere parken uitsteekt. Het Oosterpark, Westerpark, Rembrandtpark en Sloterpark worden ook heel vaak bezocht terwijl dat niet geldt voor veel kleinere parken. Figuur 2.1 Gebruiksfrequentie per park Meer specifiek valt de bezoekfrequentie van het Oosterpark af te lezen uit tabel 2.6. Wat betreft de frequentie van het bezoek wijkt het Oosterpark vooral wat betreft jaarlijks bezoek af. Hoogstwaarschijnlijk is dit te wijten aan het feit dat er een groep bezoekers is die het park alleen bezoekt als er een groot evenement in het park is. Wat betreft het dagelijks bezoek wijkt het Oosterpark weinig af van de andere Amsterdamse parken. Een op de vijf à vier bezoekers bezoekt het park dagelijks. 10

11 Tabel 2.6 Bezoekfrequentie Oosterpark en Amsterdamse parken Oosterpark Amsterdamse parken dagelijks wekelijks maandelijks jaarlijks minder dan jaarlijks 2 2 De gebruiksfrequentie van parken ligt hoger onder hoogopgeleiden dan onder middelbaar- en laagopgeleiden (tabel 3.3). In vergelijking met 2008 is het beeld hetzelfde, al geven niet-hoog opgeleide respondenten iets vaker aan nooit naar het park te gaan (zie Triomf van parken en groen in de woonomgeving). 2.4 Activiteiten in het park Het Oosterpark is een stadspark in die zin dat er een veelheid aan activiteiten ontplooid worden (zie Triomf van parken en groen in de woonomgeving, 2013). Toch wijkt het park in een aantal opzichten af van het gemiddeld gebruik van Amsterdamse parken. Dat blijkt uit tabel 2.7. Meer dan gemiddeld wordt het Oosterpark gebruikt voor trimmen en joggen, en fietsen. Ook bezoekt men dit park meer dan voor andere parken geldt voor het bezoek van zowel buurt- als grote evenementen. In deze zin is het Oosterpark wel uniek: zowel evenementen voor de buurt als voor geheel Amsterdam. Opmerkelijk is dat het Oosterpark minder dan gemiddeld bezocht wordt om met de kinderen te spelen en om te lunchen. Hiervoor is het moeilijk een verklaring te vinden, omdat het park in een kinderrijke omgeving ligt. Wellicht dat het gebruik van pleintjes in de buurten hierin in een rol speelt. Het Oosterpark is bovendien geen typische hondenuitlaatplek. Het gebeurt natuurlijk wel, maar deze activiteit sneeuwt onder bij de vele andere gebeurtenissen in het park. Dat wil overigens niet zeggen dat voor overlast zorgen. Tenslotte, zeer opvallend is het nagenoeg ontbreken van horecabezoek. Opvallend in die zin dat een op de vijf Amsterdamse parkbezoekers deze activiteit noemt. Uit de eerdere analyse van het Grote Groenonderzoek is ook gebleken dat horecabezoek een zeer gewaardeerde activiteit is en een wens van veel bezoekers (zie Triomf van parken en groen in de woonomgeving, 2013). Gebruik voor werk toegenomen Het werken in het favoriete park is toegenomen: van 2% in 2008 tot 4% in In het Oosterpark is dat zelfs 5%. Voorts spreekt 3% af in het favoriete park met collega s en 1% met zakenrelaties. Studeren doet 8% wel eens in het Oosterpark, dat is hoger dan het gemiddelde voor alle Amsterdamse parken. 11

12 Hoog opgeleide respondenten sporten in vergelijking met niet-hoog opgeleiden vaker in hun favoriete park, zijn er vaker recreatief actief, bezoeken er vaker voorzieningen of evenementen, hebben er vaker sociale contacten (in het kader van werk) en werken er ook vaker. Deze verschillen waren er ook in 2008 al met betrekking tot sporten, het bezoeken van voorzieningen of evenementen en de sociale contacten (in het kader van werk). Hoog- en niet-hoogopgeleiden verschilden in dat jaar niet van elkaar wat betreft in werk- en studiegerichte en recreatieve activiteiten (zie Grote Groenonderzoek 2013). De respondenten konden meerdere activiteiten aangeven. Dat wil zeggen dat als bijvoorbeeld de evenementen verboden zouden worden, de gebruikscijfers enorm zouden dalen. Een ruime meerderheid van de evenementenbezoekers bezoeken het park ook om andere redenen. 2.5 Motivatie parkbezoek In figuur 2.2 is geïllustreerd met welke motieven mensen primair naar de parken komen. Gemiddeld komt 42% naar het park om er actief te zijn of gebruik te maken van voorzieningen, 41% zoekt rust en 38% gebruikt het park op weg ergens naartoe. In bijlage 2 is een driedeling gemaakt van de parken en de belangrijkste reden waarom men deze bezoekt. De grote, bekende parken zoals het Westerpark, Vondelpark en het Oosterpark worden veelal gebruikt om er actief te zijn of gebruik te maken van voorzieningen. Andere parken, zoals het Thijssepark en het Siegerpark, worden met name gebruikt om rust te zoeken. De derde categorie parken wordt vooral gebruikt op weg ergens naartoe, zoals het Kasterleepark en Stadspark Osdorp. Deze driedeling is niet absoluut, dat wil zeggen dat een park niet het één óf het ander is. De driedeling dient meer indicatief gebruikt te worden om te zien voor welke redenen de parken worden gebruikt. 12

13 Figuur 2.2 Primaire redenen parkbezoek in 2013 actief zijn rust op weg ergens naar toe In onderstaande tabel is aangegeven wat het achterliggend motief voor bezoekers is om van het Oosterpark respectievelijk de Amsterdamse parken gebruik te maken. Tabel 2.8 Achterliggende motieven voor parkbezoek (procenten, meerdere antwoorden mogelijk) Motief Oosterpark Alle parken om gezondheidsredenen en/of bewegen het is er rustig/geen verkeersdrukte genieten van de natuur of het landschap ik kom er doorheen op weg naar huis/werk/school/winkels gewoonte/kom hier vaker er valt altijd wel iets te beleven het is dichtbij om (even) buiten te zijn het is er gezellig het is er schoon mensen kijken/ontmoeten voor de dieren voor de bomen en de planten 2 3 Het valt op dat het Oosterpark wat betreft achterliggend motief in positieve zin afwijkt van de Amsterdamse parken wat betreft gezondheidsreden, doorgangsroute en gezelligheid. In negatieve zin wijkt het park af doordat het achterliggend motief genieten van natuur en landschap en het is er schoon door minder bezoekers genoemd wordt. 13

14 3 Het Oosterpark wordt ruim voldoende gewaardeerd! Respondenten is gevraagd om een rapportcijfer te geven voor de parken die men wel eens bezoekt (tabel 1.1). Alle parken krijgen een voldoende of hoger. Het Oosterpark scoort met een 7,2 gemiddeld. De waardering voor het Oosterpark is gestegen noch gedaald. Tabel 3.1 Gemiddelde rapportcijfers (1-10) voor de parken die men wel eens bezoekt, 2008 en 2013 park Vondelpark 7,6 7,8 Amstelpark 7,6 7,8 Frankendael 7,6 7,7 Westerpark 7,7 7,7 De Braak 7,7 Broersepark 7,6 Beatrixpark 7,3 7,6 Gaasperplas/Gaasperpark 7,6 7,4 Siegerpark 7,8 7,4 De Oeverlanden/Nieuwe Meer 7,3 7,3 Sloterpark 7,4 7,3 Baanakkerspark 6,6 7,3 Gijsbrecht van Aemstelpark 6,9 7,2 Noorder-IJplas 7,2 Flevopark 7,1 7,2 Oosterpark 7,2 7,2 Noorderpark 6,7 7,1 Diemerpark 7,1 7,1 Stadstuinen 7,1 Sarphatipark 7,1 7,1 Gerbrandypark 6,3 7,1 Rembrandtpark 6,9 7,1 Wertheimpark 6,9 7,1 Kleine Loopveld 7,0 7,0 Bijlmerpark 6,3 7,0 Piet Wiedijkpark 7,2 7,0 Erasmuspark 7,1 7,0 W. H. Vliegenbos 6,6 7,0 Bijlmerweide 6,7 6,9 Eendrachtspark 6,9 6,8 Darwinplantsoen/PrinsBernardpark 6,7 6,8 Martin Luther Kingpark 6,5 6,7 Theo van Goghpark 7,3 6,7 Kasterleepark 6,6 6,6 Stadspark Osdorp 6,6 gemiddeld over alle parken 7,0 7,2 Amsterdammers vinden dat veel parken aantrekkelijker zijn geworden in de afgelopen twee jaar. Tabel 3.2 geeft inzicht in het percentage respondenten dat vindt dat hun favoriete (meest bezochte) park aantrekkelijker is geworden. Voor bijna alle parken is het percentage respondenten dat vindt dat het park aantrekkelijker is geworden (veel) groter dan het percentage dat vindt dat het niet aantrekkelijker is geworden. 14

15 Er zijn drie uitzonderingen, namelijk het Gaasperpark, het Rembrandtpark en. het Oosterpark. Voor deze drie parken is het percentage dat het niet aantrekkelijker vindt geworden, hoger dan het percentage dat het aantrekkelijker vindt geworden. Dit betekent overigens niet dat men vindt dat die drie parken minder aantrekkelijk zijn geworden; dit is niet gevraagd. Tabel 3.2 Vindt u dat uw favoriete park in de afgelopen twee jaar aantrekkelijker is geworden? (procenten) park ja weet nee niet Bijlmerpark Noorderpark Erasmuspark Westerpark Amstelpark W. H. Vliegenbos Frankendael Vondelpark Sloterplas/Sloterpark Beatrixpark Sarphatipark Flevopark Diemerpark/Diemerzeedijk Rembrandtpark Oosterpark Gaasperplas/Gaasperpark totaal Parken die werden beoordeeld door 50 mensen of minder, zijn weggelaten uit de resultaten. Voorzieningen voor meer aantrekkelijkheid De respondenten zijn gevraagd suggesties te geven om de parken aantrekkelijker te maken. Hoewel een grote variëteit aan antwoorden is gegeven wordt een aantal suggesties veelvuldig genoemd. Voor het Oosterpark zijn dat in volgorde van aantal keren genoemd: horecagelegenheid, barbecuevoorziening, banken en meer onderhoud. Ook zijn een aantal aspecten genoemd die zouden moeten verdwijnen. In volgorde van aantallen keren genoemd zijn dat de alcoholisten en de grootschalige evenementen. De horecagelegenheden, bankjes en barbecuevoorzieningen scoren ook voor alle parken hoog. Het onderwerp honden komt ook in deze vraag aan de orde. Ook hier geen afwijking van het generieke Amsterdamse beeld. Er zijn zowel meerdere tegenstanders als voorstanders van honden in de parken. Tegenstanders wijzen naar een verbod, terwijl voorstanders behoefte hebben aan meer losloopveldjes. Een extra vraag is gesteld over de behoefte aan Wi-Fi in het park. Een op de drie bezoekers van het Oosterpark wil graag Wi-Fi in het park. Het Oosterpark is na het Vondelpark het park waar het aandeel van respondenten dat zich ergert aan (verschillende vormen van) overlast of onderhoud het hoogst: 60% van de respondenten. Vergeleken met twee andere veel gebruikte parken in Oost, het Flevopark en Park Frankendael, is dat heel veel. 15

16 Tabel 3.3 Aandeel van bezoekers dat zegt zich wel eens te ergeren in het favoriete park (procenten) park Vondelpark 66 Oosterpark 60 Diemerpark/Diemerzeedijk 58 Gaasperplas/Gaasperpark 55 Westerpark 43 Flevopark 38 Frankendael 36 Irritaties van bezoekers: alcoholisten en evenementen Vergeleken met andere parken binnen de Ring blijkt dat een hoog percentage ( 24%), dus bijna één op de vier bezoekers, zich irriteert of ergert aan de rondhangende alcohol drinkende groepen in het Oosterpark. Hierbij verbleekt het percentage bezoekers dat zich aan de grote festivals ergert: 5%. Hoewel dit de nummer twee aan ergernissen is, is het aandeel bezoekers dat zich eraan stoort minder dan in het Westerpark. Echter, daar zijn ook beduidend meer evenementen. Bijna 40% van de bezoekers vermijdt het Oosterpak wel eens vanwege onveiligheidsgevoel Dat is veel meer dan voor alle Amsterdamse parkbezoekers geldt. Ongeveer een kwart van hen mijdt wel eens een specifieke plek in het favoriete park vanwege onveiligheidsgevoelens. Wat dit precies zijn wordt in het onderzoek niet verder gespecificeerd. Maar hoe dan ook, deze cijfers zijn toegenomen. Dat geldt ook voor het Oosterpark. Voor een in de wandelgangen vaak gehoorde klacht over het homo-cruisen blijkt geen basis in het onderzoek. Nog geen procent van de respondenten noemt dit, en dat ook nog eens als onderdeel van andere klachten. Tabel 3.4 Vermijdt u wel eens plekken in uw favoriete park omdat u zich daar onveilig voelt? (procenten, 2013) park ja nee weet niet Rembrandtpark Oosterpark Vondelpark Flevopark Frankendael totaal Ruim twee van de vijf Oosterparkbezoekers bereid bijdrage te leveren De gemeentelijke financiën staan onder druk. In die context is de respondenten gevraagd of zij bereid zouden zijn om een bijdrage te leveren aan het favoriete park. Twee van de vijf Amsterdammers (43%), is hier toe bereid, eveneens twee van de vijf niet (38%), terwijl één op de vijf het niet weet (19%). De meest genoemde bijdrage die men bereid is te leveren, is het meedenken over beleid of inrichting van het park (16%). Opmerkelijk is dat van de respondenten voor wie het Oosterpark het meest bezochte park is, maar liefst 22% dat wil doen. Maar daarentegen, is 14% van de Amsterdammers bereid bij te dragen in het onderhoud van het park, van de Oosterparkbezoekers is maar 6% bereid dat te doen. Ruim 6% van de vaste bezoekers van het Oosterpark is bereid een financiële bijdrage te leveren. Dat is meer dan gemiddeld voor Amsterdam geldt: 5%. Ook is middels een open vraag geïnventariseerd op welke manier er bezuinigd zou kunnen worden op het favoriete park. Velen antwoorden dat zij niet wensen dat er bezuinigd wordt op het park. 16

17 Het Oosterpark wijkt niet af van de andere parken, behalve in rangschikking. Nummer één staat het zelfvoorzienend maken van de festivals. Minder festivals, de festivals zelfvoorzienend maken of de winst uit festivals in grotere mate ten goede laten komen aan het park; Minder onderhoud van bloemperken, gras en bomen zodat het park wilder wordt. Laat de natuur z n gang gaan ; Minder (tijdelijke) kunstobjecten; Mensen aanspreken op het afval dat ze achterlaten na picknick of barbecue; Schoonhouden van het park met vrijwilligers; s Avonds het park afsluiten. 17

18 Geraadpleegde literatuur DRO / O&S (2013), Het Grote Groenonderzoek Het bezoek aan en gebruik van parken, recreatiegebieden en groen in de woonomgeving van Amsterdam. Amsterdam DRO/O&S DRO / O&S (2009), Het Grote Groenonderzoek Het bezoek aan en gebruik van parken, recreatiegebieden en groen in de woonomgeving van Amsterdam. Amsterdam: DRO/O&S ECONOMIST INTELLIGENT UNIT Ltd (2013), Hot Spots. Benchmarking Global City Competitiveness. GADET, J. & N. BOSCH (2013), Triomf van parken en groen in de woonomgeving. Beschouwende analyse Grote Groenonderzoek Amsterdam: DRO. GADET, J. & H. SMEETS (2009), Het Grote Groenonderzoek. Plan Amsterdam nr. 3 Jrg Amsterdam: Dienst Ruimtelijke Ordening. GEMEENTE AMSTERDAM (2011), Structuurvisie Amsterdam Economisch sterk en duurzaam. GEMEENTE AMSTERDAM (2014), Strategisch Plan: Amsterdam maakt mogelijk. Amsterdam: DRO. GLAESER, E. (2011), Triumph of the City. How Our Greatest Invention Makes Us Richer, Smarter, Greener, Healthier, and Happier. New York: The Penguin Press. MARLET, G. & C. VAN WOERKENS (2013), Atlas voor gemeenten Groen en water. Nijmegen: VOC Uitgevers. MCHUGH, M. (2011), Silicon Valley vs. Silicon Alley: Can New York compete with the best of the west? STEDELIJK BEHEER / O&S (1996), Het Grote Groenonderzoek. Het bezoek aan en gebruik van parken, recreatiegebieden en groen in de woonomgeving van Amsterdam. Amsterdam: Dienst Stedelijk Beheer 18

19 Bijlage 1: Bezoek per park naar opleiding (wel eens), 2008 en 2013 (procenten) 2008 hoog opgeleid 2008 niet hoog opgeleid 2013 hoog opgeleid 2013 niet hoog opgeleid Vondelpark Oosterpark Westerpark Sarphatipark Amstelpark Sloterplaspark Rembrandtpark Frankendael Gaasperplaspark Flevopark Beatrixpark 31* Oeverlanden/Nieuwe Meer Martin Luther Kingpark Bijlmerpark Erasmuspark W.H. Vliegenbos Diemerpark Florapark Volewijkspark Noorderpark (Florapark + Volewijkspark) Wertheimpark Stadspark Osdorp Bijlmerweide Eendrachtspark Gijsbrecht van Aemstelpark Klein Loopveld Piet Wiedijkpark Gerbrandypark Dr. Jac P. Thijssepark Baanakkerspark Kasterleepark Darwinplantsoen Theo van Goghpark Stadstuinen Siegerpark Noorder-IJplas De Braak Broersepark Bergwijkpark Van Gemertplein Park Middenhoven Park Anna Blamanlaan Meanderpark Park Langerhuizen Park de Omloop vet gedrukt= meer dan 5% meer dan de andere groep 19

20 Bijlage 2: Redenen om in de parken te komen (procenten, meerdere antwoorden mogelijk); gegroepeerd naar belangrijkste reden park actief zijn / gebruik voorzieningen rust zoeken op weg ergens naar toe / doorheen Westerpark Vondelpark Amstelpark Martin Luther Kingpark Gaasperplas/Gaasperpark Oosterpark Frankendael Bijlmerpark Sloterplas/Sloterpark Flevopark Erasmuspark Bijlmerweide Dr. Jac. P. Thijssepark Siegerpark Broersepark De Oeverlanden/Nieuwe Meer Stadstuinen Gijsbrecht van Aemstelpark De Braak Piet Wiedijkpark Wertheimpark Sarphatipark Kasterleepark Stadspark Osdorp Baanakkerspark Darwinplantsoen/PrinsBernhardpark Rembrandtpark Kleine Loopveld Gerbrandypark W. H. Vliegenbos Diemerpark/Diemerzeedijk Theo van Goghpark Beatrixpark Eendrachtspark totaal

21 Bijlage 3: Oosterpark: levendig Het Oosterpark wordt significant hoger dan gemiddeld beoordeeld op levendigheid (afbeelding 1). Voorts vindt men het park minder vernieuwend, rustig, onderscheidend, modern, veelzijdig en verrassend dan gemiddeld. Op de aspecten buurtgerichtheid, aantrekkelijkheid, gerichtheid op de gehele stad en gerichtheid op gezinnen scoort het Oosterpark gemiddeld. Afbeelding 1 Imago van het Oosterpark op verschillende aspecten, 2013 (scores op vijfpuntsschalen) Vernieuwend 4,5 Onderscheidend Aantrekkelijk (ns) Rustig 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Buurtgericht (ns) LEVENDIG Verrassend Oosterpark Gemiddeld Gericht op de gehele stad (ns) Gericht op kinderen/gezinnen (ns) Modern Veelzijdig 21